Blok II: Mechanizacja prac w produkcji roślinnej Lekcja 3: Maszyny do siewu i sadzenia (2 godz.) 1. Siewniki uniwersalne do nasion 2. Siewniki specjalne 3. Siewniki precyzyjne 4. Sadzarki do ziemniaków 5. Sadzarki do rozsady Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Podział siewników Podział siewników polowych SIEWNIKI POLOWE RZĘDOWE PRECYZYJNE (PUNKTOWE) UNIWERSALNE ZAWIESZANE RZUTOWE PRZYCZEPIANE Z PRZEKŁADNIĄ STOPNIOWĄ MECHANICZNO PNEUMATYCZNE Z PRZEKŁADNIĄ BEZSTOPNIOWĄ PNEUMATYCZNE MECHANICZNE PNEUMATYCZNE NADCIŚNIENIOWE PODCIŚNIENIOWE Siewniki uniwersalne do nasion 1. Siewniki uniwersalne do nasion 1. Siewniki uniwersalne do nasion 1. Siewniki uniwersalne do nasion Zadania i wymagania agrotechniczne siewników. Podstawowym wymaganiem przy siewie jest umieszczenie nasion na odpowiedniej głębokości i w możliwie równych odstępach. Siewniki zapewniają umieszczenie nasion na jednakowej głębokości w prostoliniowych rzędach o jednakowej szerokości międzyrzędzi. Umożliwia to późniejsze zmechanizowanie zabiegów pielęgnacyjnych i zbioru roślin. Szerokość międzyrzędzi przy normalnorzędowym siewie zbóż wynosi 10 – 20 cm, przy średniorzędowym siewie, np. buraków – 40 – 45 cm, przy szerokorzędowym siewie, np. kukurydzy – 50 – 70 cm. Przyrządy wysiewające siewników powinny zapewniać równomierność wysiewu i nie powinny uszkadzać nasion. Konieczna jest możliwość zmiany szerokości międzyrzędzi i gęstości siewu w rzędach. Ilość nasion wysiewanych na jednostkę powierzchni powinna być dokładnie regulowana. 1. Siewniki uniwersalne do nasion Ogólna budowa siewnika uniwersalnego Siewnik uniwersalny składa się z ramy, wyposażonej we wspornik zawieszania, do której są zamocowane zespoły robocze i mechanizmy napędowe. Do zasadniczych zespołów siewnika zawieszanego należy zaliczyć skrzynię nasienną, zespoły wysiewające osadzone na wałku napędzanym przez przekładnię od kół jezdnych. Do grupy zespołów zalicza się również przewody nasienne, współpracujące z zespołami wysiewającymi i redlicami. Siewnik jest wyposażony w znaczniki talerzowe i zagarniacz. Siewnik zawieszany podczas pracy porusza się na kołach, natomiast na czas transportu jest podnoszony za pomocą podnośnika ciągnika. Nasiona są wygarniane przez zespoły wysiewające do przewodów nasiennych, którymi są kierowane do redlic tworzących bruzdy w glebie. Po przejściu redlic rozgarnięta przez nie gleba ponownie osypuje się, przykrywając w ten sposób znajdujące się na dnie bruzd wysiane nasiona. Dokładniejsze zasypanie nasion uzyskuje się za pomocą zębów sprężystych zagarniacza, który służy również do wyrównania obsianej roli. 1. Siewniki uniwersalne do nasion 1 - Skrzynia nasienna, 2 - Przekładnia bezstopniowa, 3 - Koło jezdne, 4 - Znacznik, 5 - Redlica, 6 - Przewód nasienny, 7 - Zagarniacz, 8 - Zespoły wysiewające 1. Siewniki uniwersalne do nasion Siewnik Amazone AD-303 Super 1 - Zbiornik ziarna 2 - Koło ostrogowe 3 - Przekładnia Vario z dźwignią przekładni 4 - Redlice (redlice WS lub redlice RoTeC) 5 - Zagarniacz 6 - Platforma załadowcza 7 - Znacznik śladów Redlica WS Tarcza do siewu płytkiego Redlica RoTeC Nakładka do siewy taśmowego 1. Siewniki uniwersalne do nasion Regulacja siewnika Do podstawowych regulacji użytkowych siewnikach zalicza się zmianę: − dawki wysiewu nasion na hektar - przełożeniem w przekładni; − szczeliny wysiewającej - położeniem denka nastawnego; − odległości międzyrzędzi roślin - zmianą liczby redlic lub zamykaniem wylotów z niektórych zespołów wysiewających; − siły docisku redlic - centralnie sprężynami naciskowymi, indywidualnie zmianą miejsca zamocowania sprężyny naciągowej lub obciążnikami; − długości znaczników; − siły docisku zagarniaczy - sprężyną naciskową, cięgnem lub centralnie dźwignią; − rozstaw ścieżek technologicznych i ich znaczników; − głębokość pracy spulchniaczy śladów kół ciągnika. 1. Siewniki uniwersalne do nasion Zasada budowy i regulacji siewnika rządowego z kołeczkowym zespołem wysiewającym: 1 – skrzynia nasienna, 2 – mieszadło, 3 - zasuwka regulacyjna, 4 - zespół wysiewający kołeczkowy, 5 - denko nastawne, 6 - przewód nasienny, 7 - redlica 1. Siewniki uniwersalne do nasion Podział ziarna w siewniku odbywa się w sposób mechaniczny, za pomocą aparatów kołeczkowych 4, do których ziarno dostaje się ze skrzynki nasiennej siewnika 1, wyjście ziarna jest wspomagane obrotowym mieszadłem 2 oraz regulowaną wielkością denka 5 (czyli szczeliny, przez którą ziarno wydostaje się ze zbiornika). Następnie ziarno dostaje się na tzw. aparaty kołeczkowe 4, czyli zespolone z sobą kółka z ząbkami. Podzielone ziarno przedostaje się do przewodów nasiennych 6 lub tub teleskopowych, które prowadzą ziarno do redlicy wysiewającej (stopkowej lub talerzowej UNIDISC) Wstępnego ustawienia zasuwy regulacyjnej 3, denka nastawnego 5 i prędkości obrotowej wału z kołeczkowymi zespołem wysiewającym dokonuje się korzystając z tabeli wysiewów. Dokładną regulację przeprowadza się po wykonaniu próby kręconej. 1. Siewniki uniwersalne do nasion W trakcie regulacji dawki wysiewu zmienia się prędkość obracania się kołeczkowych wałków wysiewających za pomocą przekładni stopniowej lub bezstopniowej 1. Siewniki uniwersalne do nasion Układ napędowy z przekładnią zębatą (stopniową) 1 - koło siewnika, 2 - przekładnia łańcuchowa, 3 - koło zębate trójstopniowe, 4 - koło zębate ośmiostopniowe, 5,6 - koła zębate uchylne, 7 - przekładnia boczna, 8 - wałek zespołów wysiewających, 9 - wałek mieszadła 1. Siewniki uniwersalne do nasion Układ napędowy z przekładnią zębatą (stopniową) 1. Siewniki uniwersalne do nasion Układ napędowy z przekładnią bezstopniową Napęd jest przenoszony od koła jezdnego 1 poprzez łańcuch 2 na zespół kół z zapadką 3, zabezpieczającą przed obracaniem się dalszych zespołów podczas przypadkowego cofania siewnika, a następnie na wałek wejściowy 4 bezstopniowej skrzynki przekładniowej. Napęd ze skrzynki bezstopniowej jest przenoszony drugim łańcuchem 12 na oś napędową wałków wysiewnych. 1. Siewniki uniwersalne do nasion Układ napędowy z przekładnią bezstopniową Na wałku 4 są umieszczone mimośrody 5, opierające się o dźwignie 6. Przednie końce tych dźwigni są połączone z obudowami sprzęgieł jednokierunkowych 7, osadzonych na wałku wyjściowym skrzyni 8. Tylne końce dźwigni są dociskane za pomocą sprężyn cofających 9 do specjalnej prowadnicy 10. Prowadnicę można nachylać pod odpowiednim kątem za pomocą dźwigni nastawczej ilości wysiewu 11. Nacisk mimośrodu na dźwignię 6 powoduje obrót sprzęgła jednokierunkowego o pewien kąt, a następnie powrót dźwigni w położenie pierwotne pod działaniem sprężyny 9. 1. Siewniki uniwersalne do nasion Układ napędowy z przekładnią bezstopniową Zależnie od ustawienia prowadnicy 10 uzyskuje się mniejszy lub większy skok obudowy sprzęgła jednokierunkowego, a zatem mniejszy lub większy kąt obrotu wałków wysiewnych. Dla zapewnienia płynności ruchu zastosowano trzy mimośrody, przestawione odpowiednio względem siebie. 1. Siewniki uniwersalne do nasion Zespoły wysiewające kołeczkowe W większości produkowanych obecnie siewników stosowane są zespoły wysiewające kołeczkowe. Zespół taki składa się z wałka wysiewnego, mającego na swojej powierzchni występy (kołeczki), oraz z gniazda zamkniętego od dołu przez denko sprężyste, dociskane sprężyną. W przypadku przeciążenia denko odchyla się, co chroni nasiona przed uszkodzeniem oraz zabezpiecza w pewnym stopniu sam zespół wysiewający na wypadek, gdyby twardy przedmiot trafił do skrzyni nasiennej, w której znajduje się też mieszadło. Nad każdym wałkiem wysiewnym znajduje się zastawka. 1. Siewniki uniwersalne do nasion Kołeczkowe zespoły wysiewające a) wałek do wysiewu nasion zbóż, b) wałek do wysiewu nasion drobnych, c) wałek do wysiewu nasion grubych. 1. Siewniki uniwersalne do nasion Wałek dwudzielny sprzężony przeznaczony dla nasion drobnych lub nasion zbóż Do wysiewu zbóż łączy się zabierakiem 11 oba wałki 9 i 10, które pracują wówczas wspólnie. Natomiast przy wysiewie nasion drobnych pracuje tylko mniejszy wałek, a wałek zbożowy jest unieruchomiony przez zabierak 11. 1. Siewniki uniwersalne do nasion Wałek trójdzielny sprzężony przeznaczony dla nasion drobnych lub nasion zbóż Wałki sprzężone trójdzielne w każdej z bocznych części 12 mają jeden kółeczek przesuwny 13. Odsunięcie tego kółeczka z osi symetrii pozostałych powoduje odłączenie napędu dla danej połówki wałka, a jednocześnie wysunięta podstawa kółeczka opiera się o obudowę gniazda wysiewnego i uniemożliwia dalszy obrót wyłączonej części wałka wysiewnego. Przy wysiewie nasion średnich pracuje cały wałek lub jego część centralna 14 i jedna z bocznych - zależnie od ilości wysiewu. Natomiast przy siewie nasion drobnych odłącza się obie części boczne. 1. Siewniki uniwersalne do nasion Nowoczesne siewniki przyczepiane są dostosowane do jednoosobowej obsługi agregatu - tylko przez traktorzystę, co uzyskuje się dzięki wykorzystaniu zewnętrznego układu hydraulicznego ciągnika. Traktorzysta prowadzi agregat wzdłuż śladów pozostawionych na polu przez znaczniki umieszczone z obydwu stron siewnika. Podczas pracy siewnika jeden ze znaczników jest opuszczony, a drugi podniesiony. W celu uniknięcia siewu w glebę ugniecioną przez koła ciągnika, w przedniej części siewnika do jego ramy są przymocowane spulchniacze śladów, a za redlicami są umieszczone zagarniacze, zakrywające wysiane do gleby nasiona. Po każdym przejeździe roboczym traktorzysta włącza układ hydrauliki zewnętrznej ciągnika, co powoduje podniesienie redlic i zagarniaczy oraz odchylenie do tyłu spulchniaczy śladów. Jednocześnie znacznik pracujący dotychczas zostaje również podniesiony w położenie górne, a napęd zespołów wysiewających zostaje wyłączony. 1. Siewniki uniwersalne do nasion Przygotowanie siewnika do pracy polega na nastawieniu liczby redlic, ilości wysiewu i długości znacznika. Nastawianie liczby redlic jest konieczne przy siewie szerokorzędowym, gdy siewnik nie pracuje wszystkimi zespołami. Maksymalną liczbę redlic określa się przez podzielenie rozstawu kół siewnika przez szerokość międzyrzędzia, zaokrąglając wynik w górę do najbliższej liczby całkowitej. Jednak nie zawsze taka liczba redlic może być zastosowana, ponieważ czasem skrajne redlice znalazłyby się zbyt blisko kół, co utrudniałoby montaż redlic i powodowało zasypywanie ich ziemią wyrzucaną przez koła siewnika w czasie pracy. Za najmniejszą dopuszczalną odległość skrajnych redlic od kół siewnika przyjmuje się zwykle około 6 cm. Znając liczbę redlic i szerokość międzyrzędzia, można obliczyć szerokość roboczą siewnika. Siewniki są zazwyczaj wyposażone we wzornik (deskę z namalowanymi podziałkami) ułatwiający nastawienie redlic. Rozstawienie redlic siewnika rozpoczyna się zawsze od środka i rozmieszcza się je równomiernie w obu kierunkach na belce redlicznej. Przy nastawianiu ilości wysiewu konieczne jest przeprowadzenie próby. Wstępne nastawienie zespołów roboczych na wymaganą ilość wysiewu jest dokonywane z reguły na podstawie tabel lub wykresów podawanych w instrukcjach obsługi siewników. Jednak nastawiona w ten sposób dawka wysiewu powinna być sprawdzona podczas wykonanej próby. 1. Siewniki uniwersalne do nasion Ustawienie redlic Wzornik (deskę z namalowanymi podziałkami) do ustawienia redlic 1. Siewniki uniwersalne do nasion Ustawienie znaczników At imt z m m 2 2 A im z – długość znacznika w cm, A – szerokość pasa siewnego w cm, t – rozstaw kół przednich ciągnika w cm, m – szerokość międzyrzędzia w cm i – liczba redlic 1. Siewniki uniwersalne do nasion Próba kręcona W nowoczesnych siewnikach próbę kręconą wykonuje się za pomocą specjalnej korby napędzającej wałek z przyrządami wysiewającymi, a wypadające ziarno zbiera się w rynienkach umieszczonych pod gniazdami wysiewającymi. Podczas próby skrzynię siewnika należy napełnić do połowy ziarnem, a dźwignię ilości wysiewu ustawić, zgodnie ze wskazaniami fabrycznej tabeli wysiewu, po czym włączyć napęd i kilkakrotnie pokręcić korbą w celu wypełnienia nasionami gniazd wysiewających. Nasiona, które wypadły z rynienek, zsypuje się ponownie do skrzyni nasiennej. Po wykonaniu czynności przygotowawczych pokręca się równomiernie korbą tyle razy, ile zaleca fabryczna tabela wysiewu. Ziarno wygarnięte przez przyrządy wysiewające zbiera się do woreczka i dokładnie waży. Jeżeli ciężar wysianego ziarna jest inny niż podano w tabeli wysiewu, dźwignię regulującą ilość wysiewu należy przesunąć w kierunku zwiększenia lub zmniejszenia wysiewu i ponownie przeprowadzić próbę kręconą. Jeżeli nie można uzyskać żądanej ilości wysiewu za pomocą dźwigni sterującej skrzynią przekładniową, należy zmienić układ kół zębatych przekładni bocznej i powtarzać próbę kręconą aż do skutku. Podczas wykonywania próby kręconej należy ściśle przestrzegać wskazówek podanych w instrukcji obsługi. 1. Rodzaje maszyn do nawożenia organicznego i mineralnego W celu ułatwienia pracy traktorzyście i umożliwienia jednoosobowej obsługi agregatu, siewnik przyczepiany jest wyposażony w kilka systemów sygnalizacyjnych. Poziom nasion w skrzyni jest sygnalizowany wskaźnikiem umieszczonym na jej przedniej ściance. Nieprawidłowości w obrotach wałków wysiewnych są sygnalizowane przez zapalanie się lampki kontrolnej na wskaźniku umieszczonym na ciągniku w polu widzenia traktorzysty. Wielkość obsianej powierzchni jest podawana przez licznik hektarów umieszczony na siewniku. Siewniki specjalne 2. Siewniki specjalne Do siewników specjalnych można zaliczyć siewniki mechaniczno-pneumatyczne, pneumatyczne, siewniki do siewu bezpośredniego, siewniki punktowe i agregaty uprawowosiewne. Siewniki mechaniczno-pneumatyczne mogą pracować samodzielnie lub w połączeniu z maszynami doprawiającymi glebę (brona aktywna, kultywator). W wersji podstawowej siewnik wraz z wentylatorem jest zawieszony na przednim podnośniku TUZ ciągnika, a pozostałe zespoły siewnika na tylnym TUZ ciągnika. Nasiona ze zbiornika są dozowane zespołami wysiewającymi kołeczkowymi (część mechaniczna) i trafiają do elastycznych przewodów nasiennych, wewnątrz których przepływa strumień powietrza (część pneumatyczna) i transportuje je do redlic. 2. Siewniki specjalne Siewnik mechaniczno-pneumatyczny Schemat działania siewnika mechaniczno-pneumatycznego: 1 - skrzynia nasienna, 2 - redlice, 3 - belki polowe, 4 - koła podporowe, 5 -mieszadła, 6 - szczelina wysiewna, 7 - wałki wysiewne, 8 - przewody pneumatyczne, 10 -centralna rura powietrzna 2. Siewniki specjalne Położenie robocze siewnika mechaniczno-pneumatycznego: 1 - skrzynia nasienna, 2 - redlice, 3 - belki polowe, 4 - koła podporowe, 9 - wentylator, 11 - znaczniki, 12 - urządzenie załadowcze 2. Siewniki specjalne Położenie transportowe siewnika mechaniczno-pneumatycznego: 1 - skrzynia nasienna, 2 - redlice, 12 - urządzenie załadowcze 2. Siewniki specjalne Siewnik zaczepiany uniwersalny pneumatyczny Zasada działania: W siewnikach uniwersalnych pneumatycznych rozdzielanie nasion do poszczególnych redlic odbywa się pneumatycznie. Nasiona wygarniane przez wałek roweczkowy centralnego dozownika 1 trafiają do eżektora 2 umieszczonego w pionowej rurze 3, do której jest wdmuchiwane powietrze przez wentylator. Wałek dozownika jest uszczelniony przez podkładkę gumową 5 i szczotkę nylonową 6. Dozowanie nasion odbywa się przez poosiowe przesuwanie wałka za pomocą pokrętła 7. Porywane przez strumień powietrza nasiona trafiają do głowicy rozdzielającej 8, z której są kierowane poszczególnymi przewodami 9 do redlic. 2. Siewniki specjalne Siewnik zaczepiany uniwersalny pneumatyczny 1 - wałek roweczkowy centralnego dozownika, 2 - eżektor, 3 - pionowa rura powietrzna, 4 - wentylator, 5 - podkładka gumowa, 6 - szczotka nylonowa, 8 - głowica rozdzielająca, 9 - przewód pneumatyczny, 10 - redlice, 11 - centralna skrzynia nasienna, 12 - koła siewnika Siewniki precyzyjne (punktowe) 3. Siewniki precyzyjne Siewniki punktowe mają za zadanie rozmieszczenie nasion w rzędach jednakowo odległych od siebie w równych odległościach pojedynczych nasion wzdłuż rzędu. Precyzyjny siew punktowy jest stosowany przede wszystkim w uprawie buraków cukrowych, a także kukurydzy i niektórych warzyw. Możliwość wykonania siewu punktowego jest jednak uwarunkowana dobrą jakością nasion, które muszą dawać wysoki procent wschodów. Prócz tego dla umożliwienia pracy siewników punktowych, które muszą podawać pojedyncze nasiona, konieczna jest jednorodność wymiarów nasion. Wymaga to często segmentowania, kalibrowania, a niekiedy otoczkowania wysiewanych nasion. Możliwe jest indywidualne zdalne sterowanie napędu sekcji oraz ciągła regulacja odległości nasion w rzędzie. Siewniki są wyposażone w elektroniczną aparaturę do kontroli równomierności wysiewu, sterowania znacznikami i pomiaru obsianej powierzchni. 3. Siewniki precyzyjne Precyzyjne siewniki mechaniczne są najczęściej wyposażone w tarczowe zespoły wysiewające. Tarcze mają komórki (żłobki) na powierzchni obwodowej, które zagłębiają się w zbiornik z nasionami i wybierają je. Nasiona ze żłobków są wyciskane do gleby wyrzutnikiem. Liczba rzędów rowków z otworami na obwodzie tarczy może dochodzić do 4. Tarcze otworowe są stosowane do wysiewu nasion kalibrowanych i otoczkowanych. Jest to metoda siewu prosta i niezawodna, zapewniająca równomierne rozprowadzenie nasion. Przy wlocie do szczeliny - między tarczą a obudową - jest umieszczona rolka odrzucająca, która nie dopuszcza do zakleszczenia się nasion w szczelinie. Wysiane nasiona są ugniatane przez rolkę ugniatającą i zagarniane glebą przez zagarniacz sprężysty lub kółko zagarniające. Napęd zespołów roboczych jest pobierany od kół podporowych siewnika. Wraz z wysiewem nasion można stosować nawożenie pasmowe i oprysk pasmowy. Dlatego siewniki punktowe są wyposażone w zespoły rozsiewaczy i opryskiwaczy. 3. Siewniki precyzyjne Siewnik punktowy mechaniczny S041 1. 2. 3. 4. 5. 6. Spychacz Koło podporowe Redlica Tarcza komórkowa Rolka odrzucająca Zbiornik 7. Wyrzutnik 8. Rolka ugniatająca 9. Kółko zagarniające 10. Dysza opryskiwacza 12. Przekładnie łańcuchowe 13. Rama główna siewnika 3. Siewniki precyzyjne W siewnikach punktowych podciśnieniowych nasiono jest przyssane podciśnieniem do otworu tarczy, która obracając się, przenosi je ze zbiornika do redlicy. W siewnikach punktowych nadciśnieniowych jest stosowana tarcza komórkowa z komórkami na obwodzie - tak jak w siewniku mechanicznym - do których wpadają nasiona, a nadmiar nasion jest zdmuchiwany strumieniem powietrza. Do wypychania nasion z komórek w nowoczesnym siewniku służy tarczowy wyrzutnik obrotowy z wypustami na obwodzie o podziałce odpowiadającej podziałce komórek. Wyrzutnik jest zainstalowany wewnątrz tarczy komórkowej i jest prowadzony w rowku, który zapewnia dobrą współpracę obu tarcz. Tarcze komórkowe mogą być napędzane silnikami elektrycznymi, co pozwala na j dokładniejsze sterowanie gęstością sadzenia. 3. Siewniki precyzyjne 3. Siewniki precyzyjne Siewnik punktowy pneumatyczny podciśnieniowy S066 1. Zbiornik 2. Tarcza komórkowa 3. Przewód podciśnieniowy łączący się z wentylatorem 4. Mieszadło 5. 6. 7. 8. Otwór łączący z atmosferą Zgarniacz nasion Nasiono przyssane Nasiono odpadające 3. Siewniki precyzyjne Siewnik punktowy pneumatyczny nadciśnieniowy S057 1. 2. 3. 4. 6. Kanał wysypowy Tarcza robocza Dysza Zbiornik nasion Zastawka do opróżniania zbiornika 7. Wyrzutnik 8. Redlica 3. Siewniki precyzyjne Zestaw uprawowy aktywny 1.Siewnik 2.Włóka 3.Brona wirnikowa 4.Wał zębaty 5.Sprzęg hydrauliczny 6. 7. 8. 9. Zgrzebło posiewne Redlice Znacznik siewnika Znacznik ścieżek technologicznych 10. Cylinder hydrauliczny sprzęgu 3. Siewniki precyzyjne Zestaw uprawowy bierny 1. Siewnik 5. Sprzęg mechaniczny 2. Włóka 6. Zgrzebło posiewne 3. Kultywator 4. Wał strunowy 3. Siewniki precyzyjne Zestaw uprawowy 3. Siewniki precyzyjne Zestaw uprawowy Sadzarki do ziemniaków 4. Sadzarki do ziemniaków Sadzarki do ziemniaków powinny zapewniać równomierne rozmieszczenie sadzeniaków w rzędach jednakowo odległych od siebie oraz możliwie jednakowych odległościach wzdłuż poszczególnych rzędów. Głębokość umieszczenia sadzeniaków w glebie powinna być jednakowa oraz powinny one być przykryte glebą. Dodatkowym wymaganiem podczas sadzenia ziemniaków jest uformowanie powierzchni pola w postaci redlin koniecznych do dalszego rozwoju ziemniaków. Sadzarki do ziemniaków dzieli się na półautomatyczne i automatyczne. Sadzarki półautomatyczne stosuje się najczęściej do wysadzania ziemniaków podkiełkowanych. Są one obsługiwane przez pracowników, którzy wkładają sadzeniaki do komór tarczowego zasobnika, obracającego się w płaszczyźnie poziomej. Gdy komora obróci się o pewien kąt i trafi na otwór znajdujący się nad wylotem redlicy, sadzeniak spadnie na dno bruzdy. Działanie tego typu sadzarek jest podobne do sadzarek do rozsad. 4. Sadzarki do ziemniaków Szersze zastosowanie mają sadzarki automatyczne, które dzieli się na tarczowe i przenośnikowe. Maszyny te mogą być zawieszane lub przyczepiane i są najczęściej budowane w postaci modułowej, co pozwala na łatwe zwiększanie szerokości roboczej. Podstawowym modułem sadzarki jest maszyna 2-rzędowa. Oprócz tworzących redliny sadzarek redlinowych stosuje się sadzarki zagonowe do sadzenia w zagonach obejmowanych kołami ciągnika. Takie sadzarki sadzą ziemniaki w 3 rzędach, ich zasada działania jest podobna jak sadzarek redlinowych. Zasadniczymi zespołami sadzarki automatycznej tarczowej są tarcze z chwytakami zabierające sadzeniaki ze zbiornika, redlice tworzące bruzdy oraz obsypniki lub zagarniacze zasypujące sadzeniaki i formujące redliny. Ponieważ praca chwytaków charakteryzuje się małą dokładności, więc sadzarki tarczowe są wypierane przez sadzarki przenośnikowe. 4. Sadzarki do ziemniaków Tarczowa (chwytakowa) sadzarka do ziemniaków 1. Zbiornik 5. Redlica 2. Tarcza z chwytakami 6. Obsypnik 3. Pochylnia 4. Koło napędowe 4. Sadzarki do ziemniaków Zasada działania chwytaka palcowego 1. Palec podtrzymujący ziemniak 2. Krzywka uchylająca palec i zwalniająca ziemniak 3. Krzywka sterująca palcem 4. Łyżka chwytakowa 4. Sadzarki do ziemniaków Widok tarczy (chwytaka) 4. Sadzarki do ziemniaków W sadzarkach automatycznych przenośnikowych czerpaki zabierające sadzeniaki mogą być zamocowane do łańcuchów lub taśm. Z tego powodu sadzarki dzieli się na łańcuchowoczerpakowe, taśmowo-czerpakowe i taśmowo-palcowe oraz igiełkowe (rzadko stosowane w Europie), które są przeznaczone do sadzenia sadzeniaków krojonych. Cięgła łańcuchowe powodują jednak otarcia bulw, które są zarzewiem procesu gnilnego ziemniaków, a tym samym strat. Najnowocześniejsze pod względem konstrukcji są sadzarki taśmowo-czerpakowe. Sadzeniaki są wybierane z dolnej części zbiornika za pomocą czerpaków, osadzonych na taśmie i przenoszone do góry. W górnym punkcie przenośnika sadzeniaki staczają się na następny kolejny czerpak i na nim są opuszczane na dno bruzdy tworzonej przez redlice. Wysadzone ziemniaki są zakrywane przez korpus obsypnika. Napęd przenośnika jest pobierany od kół sadzarki, mających ostrogi na obwodzie. Nad taśmą z czerpakami jest umieszczona ramka, strącająca podwójnie nabierane sadzeniaki. Do tego celu służą też gwiazdki wstrząsające, nastawiane dźwignią w odpowiedniej odległości od taśm z czerpakami. Dopływ sadzeniaków do taśm z czerpakami jest regulowany przez znajdujące się w zbiornikach gumowe przegrody, nastawiane w odpowiednim położeniu za pomocą dźwigni. 4. Sadzarki do ziemniaków Sadzarka przenośnikowa 1. Czerpak 6. Koło sadzarki 2. Taśma 7. Ramka 3. Zbiornik 8. Dźwignia nastawcza gwiazdek wstrząsających 4. Redlica 9. Śruby regulacyjne naciągu taśm wstrząsających 5. Obsypnik 10. 11. Wspornik zawieszenia trzypunktowego maszyny Dźwignia regulacyjna przegród gumowych dozujących ziemniaki 4. Sadzarki do ziemniaków Sadzarka do ziemniaków KORA4H 4. Sadzarki do ziemniaków Sadzarka do ziemniaków KORA2 4. Sadzarki do ziemniaków W standardowej sadzarce gęstość sadzenia reguluje się zmianą prędkości ruchu taśm wysadzających, do czego służą wymienne koła łańcuchowe w przekładni przenoszącej napęd od kół maszyny do taśm. Głębokość sadzenia reguluje się, wysuwając redlice. Sadzarki mogą być wyposażone w zespoły do aplikacji nawozów mineralnych i dozowniki do zaprawiania bulw. Napęd na zespoły robocze może być przekazywany od kół ogumionych lub kół z ostrogami. W nowoczesnych sadzarkach jest stosowany napęd hydrauliczny, który umożliwia bezstopniową regulację gęstości sadzenia. Ponadto są stosowane elektroniczne czujniki kontrolujące dokładność sadzenia. Sadzarki do rozsady 5. Sadzarki do rozsady Sadzarki do rozsady są maszynami półautomatycznymi i różnią się zespołami wysadzającymi. W zależności od rozwiązania konstrukcyjnego mogą to być zespoły tarczowe bez chwytaków (elastyczne), tarczowo-chwytakowe i tarczowo-komórkowe oraz z tarczami o osiach poziomych i pionowych. Ponadto ze względu na formę wysadzanej rozsady maszyny dzieli się na sadzarki do rozsad z odkrytym systemem korzeniowym i bryłką korzeniową. Zasadniczymi zespołami sadzarki do rozsady są tarcze wysadzające, redlice żłobiące w glebie bruzdy, kółka ugniatające, pomost na skrzynki z rozsadą i siedziska dla pracowników. W sadzarce do rozsady z odkrytym systemem korzeniowym pracownik wkłada sadzonki korzonkiem na zewnątrz między dwie elastyczne tarcze ustawione pod pewnym kątem do siebie. Przy obrocie tarczy sadzonka zostaje zaciśnięta między tarczami i przeniesiona do bruzdy utworzonej przez redlice. W zespole wysadzającym tarczowym chwytakowym płytki chwytaków są odchylone od tarczy przez sprężyny i w miejsca te pracownik wkłada sadzonki. W czasie obrotu tarczy płytki chwytaków zostają wprowadzone pod prowadnicę, która dociska je do tarczy i przytrzymuje sadzonki. W dolnej strefie obrotu tarczy chwytaki zostają ponownie zwolnione, pozostawiając sadzonki w glebie. Przy zastosowaniu specjalnie ukształtowanych chwytakach możliwe jest wysadzanie sadzonek z bryłką korzeniową 5. Sadzarki do rozsady Sadzarka do rozsady; schemat sadzarki i sposobu regulacji głębokości sadzenia: 1 - redlica, 2 - śruba dociskowa, 3 - trzonek redlicy, 4 - uchwyt trzonka redlicy, 5 - tarcza wysadzająca, 6 - belka narzędziowa, 7 - zagarniacz, 8 - podest na skrzynki z rozsadą, 9 - siedzisko, 10 - kółko ugniatające, 11 - kółko kopiujące, 12 - wspornik zawieszenia TUZ. 5. Sadzarki do rozsady Sadzarka do rozsady z tarczami elastycznymi: 5 - tarcza wysadzająca, 10 - kółko ugniatające, 13 - początek docisku tarcz elastycznych oraz znacznik umieszczenia sadzonki dla zachowania odległości sadzenia, 14 - koniec docisku tarcz elastycznych. 5. Sadzarki do rozsady Sadzarka do rozsady z tarczami chwytakowymi: 1 - redlica, 5 - tarcza wysadzająca, 10 - kółko ugniatające, 15 - sadzonka umieszczona w chwytaku, 16 - chwytak 5. Sadzarki do rozsady Przekrój zespołów roboczych sadzarki karuzelowej do rozsady z bryłką korzeniową: 1 - dozownik kubełkowy, 2 - rolka otwierająca kubek, 3 - uchylny segment kubka, 4 - krzywka sterująca, 5 - kanał transportowy, 6 - sadzonka z bryłką korzeniową w kształcie stożka, 7 - stopa podpierająca roślinę, 8 - redlica, 9 - korbowód, 10 - ruchome ramię podpierające