Blok II: Mechanizacja prac w produkcji roślinnej Lekcja 2: Maszyny do nawożenia organicznego i mineralnego (2 godz.) 1. Rodzaje maszyn 2. Rozrzutniki obornika 3. Pompy do gnojówki i gnojowicy 4. Wozy asenizacyjne 5. Rozsiewacze wapna i nawozów mineralnych 6. Ładowarki do nawozów Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Rodzaje maszyn do nawożenia organicznego i mineralnego 1. Rodzaje maszyn do nawożenia organicznego i mineralnego Do każdego rodzaju nawozów stosuje się inne maszyny rozprowadzające ja na polu oraz inne maszyny załadunkowe, rozładunkowe i transportowe, a także sprzęt potrzebny do mieszania i ewentualnego rozdrabniania. Do nawozów organicznych stałych, do których oprócz obornika zalicza się również kompost i torf, stosuje się rozrzutniki obornika, które wykorzystuje się również do transportu tych nawozów na pole. Do załadunku nawozu organicznego stałego stosuje się ładowarki ciągnikowe czołowe i chwytakowe lub ładowarki samojezdne. 1. Rodzaje maszyn do nawożenia organicznego i mineralnego Do rozprowadzania nawozów organicznych płynnych w postaci gnojówki i gnojowicy stosuje się rozlewacze, zwane wozami asenizacyjnymi, które są wyposażone we własne urządzenia napełniające. Tymi maszynami dostarcza się również nawóz na pole. Do mieszania nawozów organicznych płynnych w zbiornikach stosuje się mieszadła napędzane elektrycznie lub od wału odbioru mocy ciągnika. Urządzenia te, wyposażone w pompy, mogą być również wykorzystane do załadunku nawozów do zbiorników wozów asenizacyjnych. 1. Rodzaje maszyn do nawożenia organicznego i mineralnego Nawozy mineralne pyliste i granulowane rozprowadza się na polu za pomocą rozsiewaczy odśrodkowych lub taśmowych zawieszanych bądź przyczepianych, które mogą być również wykorzystane do ich transportu. Nawozy na pole można transportować przyczepami ciągnikowymi lub samochodami ciężarowymi. Załadunek nawozu i jego rozładunek może być zmechanizowany, z wykorzystaniem przenośników ślimakowych lub za pomocą ładowarek, a także z wykorzystaniem urządzeń dźwignicowych, jeśli nawozy są transportowane w kontenerach elastycznych, w których mogą być także przechowywane. Nawozy mineralne zawiesinowe rozprowadza się za pomocą rozlewaczy wyposażonych w odpowiednie dysze lub opryskiwaczy, które są do tego celu odpowiednio przystosowane. Nawozy można przewozić tymi samymi maszynami lub beczkowozami z urządzeniami mieszającymi. Rozrzutniki obornika 2. Rozrzutniki obornika Rozrzutnik obornika jest jedno– lub dwuosiową przyczepą wyposażoną w zespół walców roboczych (adapter) oraz w przenośnik łańcuchowo-listwowy. Zespół roboczy rozrzutnika jest napędzany od wału odbioru mocy ciągnika. Adaptery rozrzutnika mogą być wyposażone w walce rozrzucające poziome lub pionowe. W najprostszym rozwiązaniu adaptery z walcami poziomymi, zwane adapterami wąskopasmowymi, rozrzucają obornik tylko w tył za rozrzutnikiem. Szerokość pasa roboczego jest równa szerokości skrzyni ładunkowej (około 2 m). Natomiast adaptery z walcami pionowymi, zwane adapterami szerokopasmowymi, rozrzucają obornik również na boki, dając w efekcie szerokość rozrzutu wynoszącą około 4 m. W adapterze poziomym dwuwalcowym walec górny służy do wyrównywania warstwy podawanego obornika, a walec dolny odrywa i odrzuca obornik. Nad walcami jest umieszczony grzebień i osłona pełna, a w przedniej części skrzyni znajduje się osłona siatkowa. 2. Rozrzutniki obornika 1 – skrzynia, 2 – koła jezdne, 3 – podpora, 4 – walec dolny, 5 – walec górny, 6 – grzebień, 7 – osłona, 9 – osłona przekładni 2. Rozrzutniki obornika Rozrzutnik obornika dwuosiowy RT - 4 2. Rozrzutniki obornika Pokazany na rysunku rozrzutnik jest wyposażony w adapter z czteroma walcami pionowymi, na których są umieszczone łopatki rozrzucające obornik. Walce znajdujące się bliżej boków skrzyni obracają się na zewnątrz i mają większą średnicę niż walce środkowe. Umożliwia to zwiększenie szerokości pasa rozrzucanego obornika z równomiernym rozrzutem dawki na całej jego szerokości. Efekt rozdrabniania obornika i jego lepszego rozkładu można zwiększyć, stosując noże tnące na obwodzie walców rozrzucających. 2. Rozrzutniki obornika 1 – walce rozrzucające, 2 – oś kół, 3 – wał napędowy, 4 – przekładnia, 5 – obudowa adaptera, 6 – skrzynia. 2. Rozrzutniki obornika 2. Rozrzutniki obornika Adapter z walcami rozrzucającymi daje się łatwo odejmować i rozrzutnik może być wykorzystany jako przyczepa z zastosowaniem przenośnika listwowego do wyładunku materiałów sypkich lub słomiastych. Inna modyfikacja rozrzutnika obornika polega na zastosowaniu adaptera objętościowego, który po zamontowaniu dodatkowych nadstawek skrzyni przystosowuje ją do transportu surowców rolniczych, takich jak: liście buraków, kukurydzy, zielonki. 2. Rozrzutniki obornika Do napędu przenośnika łańcuchowo-listwowego służy mechanizm zapadkowy jedno- lub dwukierunkowy (pokazany na rysunku). Elementem napędzającym mechanizm zapadkowy jest jeden z wałów przekładni zębatej, wyprowadzony na zewnątrz skrzyni i zakończony wykorbieniem mimośrodowym 1. Wykorbienie to łączy się przez łącznik 2 z dźwignią mechanizmu zapadkowego, w której jest zamontowana zapadka 3 zazębiająca się z kołem zapadkowym 6. Ciągły ruch obrotowy wykorbienia mimośrodowego powoduje wahadłowe ruchy zapadki osadzonej w dźwigni. Przy jednym kierunku ruchu zapadka przesuwa koło zapadkowe o jeden skok, po czym cofa się w położenie wyjściowe, przeskakując po zębach koła. Koło zapadkowe nie może cofać się wraz z zapadką, gdyż zapobiega temu druga zapadka 5 osadzona w ramie maszyny. Koło zapadkowe jest osadzone na osi, na której są również umieszczone koła łańcuchowe, ciągnące łańcuchy przenośnika łańcuchowo-listwowego. 2. Rozrzutniki obornika Mechanizmy jednokierunkowe napędzają przenośnik zawsze w jednym kierunku - do tyłu przyczepy, umożliwiając w ten sposób podawanie obornika do bębnów roboczych adaptera. Prędkość ruchu przenośnika reguluje się wówczas zmianą wielkości mimośrodu wykorbienia na wale napędzającym mechanizm zapadkowy. Regulację tę można przeprowadzić tylko podczas postoju rozrzutnika i przy wyłączonym jego napędzie. Mechanizm zapadkowy rozrzutnika obornika o stałym kierunku ruchu: 1 - mimośród przestawny, 2 - łącznik, 3 - pojedyncza zapadka czynna, 5 - zapadka blokująca (bierna), 6 - koło zapadkowe 2. Rozrzutniki obornika Mechanizm dwukierunkowy ma stałą, nie regulowaną wielkość wykorbienia mimośrodowego 1. W dźwigni wahliwej, połączonej łącznikiem 2 z wykorbieniem mimośrodowym, są osadzone dwie zapadki 7, mogące przesuwać koło zapadkowe 6 w jednym lub drugim kierunku. Analogicznie do ramy rozrzutnika są przymocowane dwie zapadki 8 blokujące odpowiednio jeden z ruchów powrotnych koła zapadkowego. Na osi koła zapadkowego 6, obok tego koła, jest osadzona tarcza regulacyjna 4 połączona z dźwignią nastawczą 10. Mechanizm zapadkowy rozrzutnika obornika o zmiennym kierunku ruchu: 1 - mimośród przestawny, 2 - łącznik, 4 - tarcza nastawna, 6 - koło zapadkowe, 7 - podwójna zapadka czynna, 8 - podwójna zapadka bierna, 9 - cięgło, 10 - dźwignia regulacyjna, 11 - segment z otworkami 2. Rozrzutniki obornika Średnica tarczy regulacyjnej jest nieco większa od średnicy zewnętrznej koła zapadkowego, co powoduje podnoszenie jednej lub drugiej zapadki dźwigni wahliwej na pewnej części jej ruchu, umożliwiając uzyskanie różnej długości skoku roboczego zapadek oraz wyłączenie jednej z nich z pracy. Przy ustawieniu dźwigni nastawczej na zero przenośnik łańcuchowo-listwowy nie porusza się. Przesuwając tę dźwignię w jedną lub drugą stronę i ustalając w odpowiednich otworach 11, uzyskuje się różne prędkości ruchu przenośnika do tyłu lub do przodu skrzyni przyczepy - rozrzutnika. Regulację tę przeprowadza się bez zatrzymywania napędu rozrzutnika. Mechanizm zapadkowy rozrzutnika obornika o zmiennym kierunku ruchu: 1 - mimośród przestawny, 2 - łącznik, 4 - tarcza nastawna, 6 - koło zapadkowe, 7 - podwójna zapadka czynna, 8 - podwójna zapadka bierna, 9 - cięgło, 10 - dźwignia regulacyjna, 11 - segment z otworkami Pompy do gnojówki i gnojowicy 3. Pompy do gnojówki i gnojowicy Do pompowania gnojówki i zmiksowanej gnojowicy o rzadkiej konsystencji zawierające śladowe ilości materiałów włóknistych, takich jak siano, słoma, sznurek oraz materiał organiczny stosuje się pompy zatapialne . Tego typu pompy są wyposażone w rozdrabniacz nożowy o dwustronnej krawędzi roboczej. Budowane są również pompy bez rozdrabniacza, jednak nie mogą one pompować materiałów włóknistych. Pompy - zależnie od typu - są napędzane silnikiem elektrycznym jedno- lub trójfazowym. Silnik elektryczny znajduje się w szczelnym zbiorniku, wykonanym z nierdzewnej stali. Silnik napędza długi pionowy wał ze stali nierdzewnej, który przechodzi przez komorę olejową oddzielająca suchą komorę silnika od wpływów gnojowicy w komorze wirnika pompy. Na końcu wału jest osadzony odśrodkowy wirnik otwarty, o specjalnym kształcie łopatek, który zapewnia przepływ pociętych zanieczyszczeń. Noże, współpracując z tarczą wylotową z otworami, która spełnia rolę stalnicy, rozdrabniają włókniste i stałe cząstki. 3. Pompy do gnojówki i gnojowicy Pompa zatapialna z rozdrabniaczem: 1 - silnik elektryczny, 2 - wirnik pompy, 3 - korpus wirnika, 4 - przyłącze elektryczne silnika, 5 - wał napędowy pompy, 8 - rozdrabniacz 3. Pompy do gnojówki i gnojowicy Pompy bez rozdrabniacza są wyposażone w odśrodkowy wirnik otwarty, wsunięty w głąb przestrzeni tłocznej pompy. Zbrylone organiczne ciała stałe są częściowo rozbijane o łopatki wirnika, a siła odśrodkowa wypycha je ku wylotowi żeliwnej obudowy pompy. Ze względu na potrzebę odprowadzania ciepła z silnika powinien być on całkowicie zanurzony w pompowanym medium. Pompa pracująca z elastycznym przewodem tłocznym może być zawieszona na linie, łańcuchu lub może być ustawiana na dnie zbiornika. 3. Pompy do gnojówki i gnojowicy Pompa zatapialna bez rozdrabniacza 1 - silnik elektryczny, 2 - wirnik pompy, 3 - korpus wirnika, 4 - przyłącze elektryczne silnika, 5 - wał napędowy pompy, 6 - obudowa wału, 7 - przewód tłoczny. 3. Pompy do gnojówki i gnojowicy Do przepompowywania gnojówki i gnojowicy, a także nieczystości komunalnych, o maksymalnym wymiarze cząstek stałych do 30 mm służy agregat pompowy, zwany pompownią. Urządzenie może być zasilane silnikiem elektrycznym lub od wału odbioru mocy ciągnika. Zasadniczym zespołem roboczym jest pompa kłykciowa (Rutza), zamocowana na ramie przystosowanej do zawieszenia na TUZ ciągnika lub na podwoziu kołowym. Do zasysania cieczy służy półelastyczny przewód zakończony koszem i połączony szybkozłączem typu hakowego z króćcem ssącym pompy. W podobny sposób łączy się przewód tłoczny, którego długość zależy od sposobu wykorzystania maszyny, a jedynym ograniczeniem jest maksymalne ciśnienie tłoczenia - około 0,5 MPa. Pompa jest napędzana przez przekładnię zębatą, wyposażoną w dwie końcówki wałów wielowypustowych, na które nasuwa się przemiennie tuleję wału przegubowo-teleskopowego. Przy zmianie połączenia wału przegubowo-teleskopowego uzyskuje się zmianę kierunku tłoczenia cieczy. 3. Pompy do gnojówki i gnojowicy Agregat pompowy: 1 - pompa odśrodkowa, 2 - multiplikator, 3 - zawór odcinający, 4 - króciec tłoczny, 5 - manometr, 6 - ręczna pompa membranowa do zawodnienia pompy odśrodkowej, 7 - zawór odcinający układ zawodnienia, 8 - kosz ssawny, 9 - kolano z króćcem złącznym, 10 - przewód ssawny, 11 - wąż ssawny, 12 - króciec zakończony deszczownianym szybkozłączem dźwigniowym lub bagnetowym, 13 - linka sterująca, 14 - rama ze wspornikiem zawieszenia. 3. Pompy do gnojówki i gnojowicy Aby zwiększyć wydajność pompowania i ograniczyć ryzyko zapchania, gnojowica powinna być mieszana. Do tego celu stosuje się różne mieszadła, napędzane silnikiem elektrycznym lub od WOM ciągnika. Mieszadło, zwane też mikserem, służy do ujednorodnienia cieczy znajdującej się w zbiornikach otwartych. Uzyskuje się to w wyniku mieszania i miksowania nawozów płynnych za pomocą śruby mieszającej. Podczas pracy maszyna może być połączona z ciągnikiem za pośrednictwem TUZ, dolnych cięgieł ciągnika lub dolnego zaczepu transportowego. Najlepszy układ uzyskuje się przez połączenie jej z TUZ ciągnika, gdyż ułatwia to przemieszczanie się agregatu do dowolnego miejsca wokół zbiornika. 3. Pompy do gnojówki i gnojowicy Na głównej ramie maszyny, wyposażonej w podpory i TUZ, jest osadzona pionowa kolumna obrotowa, na której przegubowo jest zamocowana rama wału zakończonego śrubą mieszającą. Napęd od WOM ciągnika jest przekazywany wałem przegubowo-teleskopowym do dolnej przekładni kątowej i pionowego wału umieszczonego wewnątrz kolumny. Na jego końcu znajduje się górna przekładnia kątowa, z której napęd jest przekazywany wałem przegubowo-teleskopowym na wał mieszadła. Do zmiany położenia śruby mieszającej w zbiorniku służy siłownik hydrauliczny sterowany elementami hydrauliki zewnętrznej ciągnika. W obwodzie hydraulicznym jest zainstalowany zamek hydrauliczny umożliwiający bezpieczne utrzymanie mieszadła w stałym położeniu zależnym od ustawienia. Zamiast zamka hydraulicznego może być zastosowany sterowany ręcznie zawór odcinający. 3. Pompy do gnojówki i gnojowicy Mieszadło: 1 - zbiornik z gnojowicą, 2 - śruba mieszająca, 3 - ramię z wałem napędowym śruby, 4 - przekładnia kątowa górna, 5 - siłownik hydrauliczny, 6 - wał przegubów o-teleskopowy (WP-T), 7 - przekładnia kątowa dolna, 8 - kolumna z wałem napędowym, 9 - rama ze wspornikiem zawieszenia, 10 – podpora. Wozy asenizacyjne 4. Wozy asenizacyjne Do rozlewania gnojowicy i gnojówki stosuje się wozy asenizacyjne. Są to przyczepy jedno-lub dwuosiowe, wyposażone w zbiorniki o pojemności 2-24 tyś. l, pompę próżniową i układ zaworów sterujących. W wozach asenizacyjnych instaluje się również pompy śrubowe (ślimakowe), które wyróżniają się możliwością uzyskania większych ciśnień roboczych. 4. Wozy asenizacyjne W wozie asenizacyjnym pompa próżniowa łopatkowa, napędzana od wału odbioru mocy ciągnika, jest wykorzystywana podczas napełniania i opróżniania zbiornika. Kierunek tłoczenia powietrza w pompie ustala się zaworem sterującym. Pompa wysysa powietrze znajdujące się w zbiorniku i tłoczy do atmosfery. W zbiorniku powstaje podciśnienie, w wyniku którego następuje zassanie cieczy ze zbiornika przez przewód podłączony do zaworu spustowego z tłokiem sterującym. Powietrze ze zbiornika przepływa przez zawory pływakowe, które zamykają się samoczynnie po osiągnięciu określonego poziomu cieczy odpowiednio w zbiorniku lub odstojniku. Zapobiega to przedostaniu się cieczy do pompy próżniowej. Ciecz z odstojnika jest spuszczana dolnym zaworem. Zbiornik wozu asenizacyjnego można również napełniać za pomocą zewnętrznej pompy do pompowania cieczy zanieczyszczonych. 4. Wozy asenizacyjne Schemat obiegu cieczy i powietrza w wozie asenizacyjnym (strzałki wskazują przepływ powietrza przy napełnianiu zbiornika): 1 - zbiornik, 2 - odstojnik, 3 - łopatkowa pompa próżniowa, 4 - zawór pływakowy zbiornika, 5 - zawór pływakowy odstojnika, 6 - zawór sterujący pracą pompy, 7 - zawór bezpieczeństwa, 8 - zawór spustowy z tłokiem sterującym, 9 - zawór spustowy, 10 – manometr. 4. Wozy asenizacyjne Opróżnianie zbiornika może przebiegać grawitacyjnie lub pod ciśnieniem. Przy opróżnianiu grawitacyjnym stosuje się łyżki rozlewające, ale wówczas szerokość robocza jest niewielka. Można ją zwiększyć (do 12 m) wykorzystując pompę. W tym celu zawór sterujący 6 należy ustawić na opróżnianie, co powoduje połączenie przewodu ssącego pompy z atmosferą i przewodu tłocznego z wnętrzem zbiornika. Oprócz łyżek rozlewających stosuje się poprzeczne belki rozlewowe o szerokości roboczej do 18 m, do których są przyłączone węże wleczone (dozowanie rzędowe) rozprowadzające nawóz płynny na powierzchni pola lub, aplikatory doglebowe, umieszczające ciecz w glebie na głębokości do 0,20 m. Ciecz do zespołu aplikatora doglebowego jest doprowadzana przewodami elastycznymi, których końce są zamocowane do elementu wykonującego rowek w glebie (tarcza, redliczka). Wozy asenizacyjne mogą być wyposażone w miotacz gnojowicy, pozwalający rozprowadzić ciecz na szerokość do 20 m, lub działko do gnojowicy o zasięgu do 60 m. 4. Wozy asenizacyjne Wóz asenizacyjny PN-120 Rozsiewacze wapna i maszyny do nawozów mineralnych 5. Rozsiewacze wapna i maszyny do nawozów mineralnych Do wysiewania wapna i nawozów mineralnych pylistych, krystalicznych i granulowanych służą rozsiewacze. Najliczniejszą grupę stanowią rozsiewacze odśrodkowe zawieszane i przyczepiane. Istnieją również rozsiewacze rzędowe i samojezdne. Zespoły robocze rozsiewaczy ciągnikowych są najczęściej napędzane od wału odbioru mocy lub od hydrauliki zewnętrznej ciągnika. Rozpoczęto wdrażanie rozsiewaczy, których zespoły robocze są napędzane silnikami elektrycznymi prądu zmiennego, wytwarzanego przez generator napędzany wałem odbioru mocy ciągnika. Rozsiewacze odśrodkowe mają wmontowany zespół roboczy w postaci jednej lub dwóch obrotowych tarcz z łopatkami, które rozrzucają nawóz w wyniku działania siły odśrodkowej. Szerokość robocza jest znacznie większa od szerokości konstrukcyjnej maszyny, co umożliwia uzyskanie dużych wydajności pracy. Rozsiewacze odśrodkowe, w szczególności przyczepiane, mogą być z powodzeniem stosowane do wysiewania dużych dawek nawozu, a zwłaszcza wapna. 5. Rozsiewacze wapna i maszyny do nawozów mineralnych Rozsiewacz odśrodkowy zawieszany jest używany do rozsiewania nawozów mineralnych, gdyż ze względu na niezbyt dużą pojemność zbiornika nie nadaje się do rozsiewania wapna. Zespołem roboczym tego rozsiewacza jest pojedyncza tarcza z łopatkami, napędzana od wału odbioru mocy ciągnika przez wał przegubowo-teleskopowy. Do regulacji wysiewu służy dźwignia, umożliwiająca zmianę wielkości otworów wylotowych przez przesunięcie zasuwy. Do tego celu mogą być stosowane dwie dźwignie. Jedną z nich zmienia się miejsce podawania nawozu na tarczę, a drugą wielkość otworu wylotowego. Przez odpowiednie ustawienie miejsca podawania nawozu na tarczę uzyskuje się symetryczne (po obu stronach maszyny) rozsiewanie różnych nawozów. Wewnątrz zbiornika rozsiewacza znajduje się mieszadło, którego konstrukcja jest zróżnicowana (łańcuchy, łopatki, zabieraki). Mieszadło zapobiega zawieszaniu się nawozu, zwłaszcza pylistego. Aby zapobiec wyrzucaniu nawozu ze zbiornika na zewnątrz, jest on wyposażony w pokrowiec. 5. Rozsiewacze wapna i maszyny do nawozów mineralnych Rozsiewacz odśrodkowy zawieszany: 1 – zbiornik, 2 - tarcza robocza, 3 - przekładnia stożkowa, 4 – wał napędowy, 5 - skala mechanizmu regulacyjnego, 6 - górny punkt zawieszenia, 7 - dolny punkt zawieszenia, 8 - łańcuchy zabezpieczające, 9 – rama, 10 – dno zbiornika, 11 - przesłona dolna, 12 - przesłona górna, 13 - dźwignia nastawcza przesłony dolnej, 14 - dźwignia nastawcza, przesłony górnej, 15 - mieszadło, Rozsiewacz odśrodkowy N012 5. Rozsiewacze wapna i maszyny do nawozów mineralnych Jednotarczowe rozsiewacze nawozów mineralnych N-054, N054/1 5. Rozsiewacze wapna i maszyny do nawozów mineralnych Oprócz maszyn jednotarczowych stosuje się rozsiewacze dwutarczowe, które charakteryzują się większą wydajnością i lepszą równomiernością wysiewu. Uzyskuje się to odpowiednim ustawieniem tarcz i łopatek wysiewających. Równomierność rozsiewania zależy również od doboru parametrów roboczych, takich jak: prędkość obrotowa, kąt ustawienia łopatek, rodzaj łopatek i ich długość. Rozsiewacze odśrodkowe zawieszane mogą być wyposażone w przenośnik taśmowy, stanowiący dno zbiornika i kierujący nawóz na tarczę rozsiewającą lub do sekcji przystawki do wysiewu rzędowego, stosowanej przy nawożeniu pogłównym buraków, kukurydzy i warzyw. 5. Rozsiewacze wapna i maszyny do nawozów mineralnych 5. Rozsiewacze wapna i maszyny do nawozów mineralnych Rozsiewacz odśrodkowy przyczepiany jest przyczepą jednoosiową o ładowności 2 - 5t. Poniżej dna przyczepy w tylnej części są umieszczone tarcze rozsiewające nawóz. Dno skrzyni przyczepy stanowi przenośnik taśmowy podający nawóz na tarcze. W tylnej ścianie skrzyni jest umieszczona zasuwa, regulowana pokrętłem, umożliwiająca nastawienie wymaganej dawki wysiewu, co uzyskuje się również odpowiednim dobraniem prędkości jazdy w skrzyni biegów ciągnika. Zespoły robocze rozsiewacza mogą być napędzane od wału odbioru mocy ciągnika, ale lepszym rozwiązaniem jest napęd dzielony. Tarcze rozsiewacza są napędzane silnikiem hydraulicznym przez przekładnie stożkowe, a napęd na przenośnik taśmowy jest przekazywany od rolki współpracującej z kołem jezdnym rozsiewacza. 5. Rozsiewacze wapna i maszyny do nawozów mineralnych Od wewnętrznej strony rolki znajduje się koło łańcuchowe, które łańcuchem przekazuje napęd na koło łańcuchowe osadzone na wale bębna przenośnika taśmowego. Dźwignia nośna rolki napędowej jest sterowana siłownikiem hydraulicznym, który przesuwa dźwignię w dół w chwili włączenia silnika hydraulicznego napędzającego tarcze rozsiewacza. Stały docisk rolki do koła zmniejsza jej poślizg napędowej i zachowuje przełożenie. Po wyłączeniu dopływu oleju z hydrauliki zewnętrznej ciągnika następuje zatrzymanie tarcz wysiewających, a sprężyna naciągowa odciąga dźwignię nośną wraz z rolką napędową od koła jezdnego. Taka synchronizacja ruchu przenośnika z ruchem maszyny zapewnia utrzymanie jednakowej dawki nawozu na jednostkę powierzchni. 5. Rozsiewacze wapna i maszyny do nawozów mineralnych Rozsiewacz odśrodkowy przyczepiany: 1 - rama, 4 - koło jezdne, 7- tarcze rozsiewające, 8 - osłona tarcz, 9 - rolka napędowa, 10 - przekładnia łańcuchowa, 11 – przewody hydrauliczne, 13 – dźwignia nośna, 15 - sprężyna odciągowa, 16 – siłownik hydrauliczny, 17- silnik hydrauliczny napędzający tarcze, 18 – zawór sterujący, 19 - filtr, 20 - szybkozłącza, 21 – zawór sterujący hydrauliki zewnętrznej ciągnika 5. Rozsiewacze wapna i maszyny do nawozów mineralnych Rozsiewacz nawozów i wapna przyczepiany dwutarczowy RNW-3, RCW-5 5. Rozsiewacze wapna i maszyny do nawozów mineralnych Do rozprowadzania nawozów mineralnych zawiesinowych NPK i ciekłych (roztwory mocznika i saletrzano-mocznikowe oraz roztwory mikroelementowe) stosuje się opryskiwacze ciągnikowe lub samojezdne, które muszą być odpowiednio wyposażone. Dotyczy to zwłaszcza rozpylaczy. Najlepsze są rozpylacze szczelinowe, które stosuje się przy nawożeniu dolistnym, oraz rozpylacze otworkowe lub węże rozlewowe -przy opryskiwaniu roztworem azotowym o stężeniu 28-32% N. Ładowarki do nawozów 6. Ładowarki do nawozów Ładowarki do nawozów można podzielić na czołowe i obrotowe, a także na zawieszane, przyczepiane i samojezdne. Ładowarki czołowe są dostosowywane do odpowiedniego typu ciągnika, gdyż ich rama jest mocowana (nabudowana) do jego kadłuba. W ramie jest ułożyskowany wysięgnik ładowarki, podnoszony przez dwa siłowniki hydrauliczne, zasilane z obwodu zewnętrznego podnośnika w ciągniku. Do wysięgnika jest zamocowane ramię czerpaka zakończone uchwytem o specjalnej konstrukcji mechanizmu obrotowego, który umożliwia obrót czerpaka w zakresie pozwalającym na podbieranie i wysypywanie materiału. Ze względu na czasochłonność montażu ładowarki czołowej do ciągnika, maszyna praktycznie nie jest demontowana. Ładowarki nowszej generacji są wyposażone w szybkozłącza, umożliwiające łatwy i szybki montaż i demontaż wysięgnika. W tym rozwiązaniu do ciągnika jest zamontowana tylko rama nośna z ramą wzmacniającą. Z tyłu za ciągnikiem, na TUZ, zawiesza się przeciwwagę (balast), która częściowo równoważy nadmiernie obciążoną oś przednią podczas transportu ciężkich ładunków. Ciągnik współpracujący z ładowarką czołową musi być wyposażony w zabezpieczenia kabiny (siatka, rama, wzmocnienia). 6. Ładowarki do nawozów Ze względu na potrzebę załadunku różnych nawozów o zróżnicowanej konsystencji i sposobie przechowywania, a także ze względu na inne zastosowanie, ładowarki są wyposażone w różne czerpaki lub chwytaki. Zamiast czerpaka do materiałów sypkich (nawóz pylisty, granulowany, piasek) można zastosować widły do obornika, widły do bel, spychacz, czerpak wieloczynnościowy, hak dźwigowy (do załadunku nawozu w kontenerach) oraz przedłużacz wysięgnika. 6. Ładowarki do nawozów Ładowarka czołowa z elementami wymiennymi: a) widok ogólny, b) widły do obornika, c) widły do bel, d) dźwignik z hakiem; 1 - ramię czerpaka, 2 - uchwyt manewrowy czerpaka, 3 - rama nośna, 4 - rama wzmacniająca, 5 - stabilizator, 6 - siłownik hydrauliczny wysięgnika, 7 - czerpak do materiałów sypkich, 8 - podpora, 9 - siłownik hydrauliczny manewrowy czerpaka 50 6. Ładowarki do nawozów 6. Ładowarki do nawozów Ładowacz czołowy T272 51 6. Ładowarki do nawozów Ładowacz chwytakowy T274 52 6. Ładowarki do nawozów Ładowacz czołowy Herkules T229/1 6. Ładowarki do nawozów 6. Ładowarki do nawozów Ładowacz chwytakowy Troll T-274