Uniwersytet Zielonogórski Wydział Mechaniczny Studia podyplomowe – Bezpieczeństwo i Higiena Pracy Analiza stanowiska pracy wyposażonego w monitor ekranowy Autor: Krzysztof Józefowicz Zielona Góra 2018 Spis treści 1. Charakterystyka stanowiska pracy. 2. Rzut pomieszczenia. 3. Lista Kontrolna. 4. Ankieta dotycząca dolegliwościami zdrowotnych związaną z pracą przy komputerze. 5. Wnioski. 6. Zalecenia. 7. Spis tabel i rycin. 8. Literatura. 1. Charakterystyka stanowiska pracy. 1 Nazwa stanowiska pracy Kierownik Działu Sprzedaży Wiek: 38 Płeć: Kobieta Rodzaj pracy z komputerem (ciągła, zmianowa) Zmiana dzienna Staż pracy w zakładzie - monitor ekranowy 6 Łączny staż pracy - monitor ekranowy 12 Średni dobowy czas pracy: - monitorem ekranowym - bez monitora ekranowego (inne prace) 7 1 Praworęczność Tak Osobą pracującą na stanowisku pracy jest kobieta w średnim wieku o dość długim stażu pracy z monitorami ekranowymi. Oprócz tradycyjnej pracy przy komputerze osoba ta część swojego czasu pracy spędza na konsultacjach i uzgodnieniach w innych działach przedsiębiorstwa. Stanowisko pracy wymaga ogromnej precyzji i dokładności podczas pracy przy komputerze a wykonywane zadania (m. in. sprawdzanie pisowni na opakowaniach, przepisywanie tekstów) wymagają bardzo dużej intensywności pracy wzrokowej. Istotnym elementem jest również przyległy korytarz niedostatecznie doświetlony w którym znajdują się archiwalne dokumenty wykorzystywane dość często w czasie pracy. Ze względu na ilość różnorodnych zadań wewnątrz firmy jak również bardzo częstych kontaktów z klientami stanowisko pracy na pewno narażone jest na bardzo duży stres. Pomieszczenie pracy jest oświetlone oprawą hermetyczną składającą się ( 2 x świetlówka 36 W). W pomieszczeniu znajduję się dwa okna a stanowiska pracy w razie potrzeby są doświetlane oświetleniem miejscowym. Powierzchnia pomieszczenia wynosi około 21 m2 natomiast jego wysokość wynosi 3,2m. 2 2. Rzut pomieszczenia. 3 4 3. Lista kontrolna. Pomieszczenie pracy Czy pomieszczenie jest odpowiednio klimatyzowane? Czy na stanowisku pracy zapewniono pracownikowi nie mniej niż 2 m2 wolnej powierzchni podłogi? Czy objętość stanowiska pracy wynosi nie mniej niż 13 m2? Czy wysokość pomieszczenia jest nie mniejsza niż 3m w świetle? Czy w przypadku niższej wysokości pomieszczenia pracy(nie mniejszej jednak niż 2.5m w świetle) są spełnione podstawowe warunki: - w pomieszczeniu nie więcej niż 4 pracowników a na każdego z nich przypada co najmniej 15 m2 wolnej objętości pomieszczenia lub - pomieszczenie jest klimatyzowane - pracodawca uzyskał zgodę Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego Czy jest zapewniony bezpieczny dostęp do dokumentów przechowywanych w wysokich szafach na wysokich regałach? Czy zapewniono dostęp światła dziennego do stanowiska pracy? Czy okna i świetliki wyposażone są w odpowiednie elementy regulujące padanie promieni słonecznych na stanowisko pracy np. żaluzje, zasłony, rolety? Czy natężenie oświetlenia elektrycznego w miejscach klawiatury i tekstów do odczytu jest nie mniejsze niż 500 lx? Czy stosunek powierzchni okien liczonej w świetle ościeżnic do powierzchni podłogi wynosi 1:8 Czy światło lamp ma neutralną obudowę? Czy światło, tzw. jarzeniowe (jeśli takie jest zainstalowane), nie migoce i wszystkie świetlówki oraz włączniki są sprawne? Czy oprawy oświetleniowe mają klosze lub kratownice rozpraszające? Czy różnice w natężeniu oświetlenia między danym pomieszczeniem a np. korytarzem nie są większe niż 1:5? Czy równoważny poziom dźwięku A w pomieszczeniu pracy przekracza 55 dB? Czy wilgotność względna powietrza wynosi nie mniej niż 40%? Czy pracownik ma swobodny dostęp do stanowiska pracy?(nie musi się przeciskać pomiędzy biurkami – przejście nie jest węższe niż 60cm)? Czy podłoga wykonana jest z materiałów antyelektrostatycznych? Czy urządzenia i instalacje elektryczne posiadają sprawne ochrony przeciwnarażeniowe? Czy przewody elektryczne są ułożone bezpiecznie? (nie stwarzają ryzyka potknięcia się, i nie są narażone na uszkodzenie) Czy sprzęt i inne urządzenia posiadają znak CE? 5 Tak Nie Uwagi Czy temperatura w pomieszczeniu pracy wynosi minimum 18°C? Czy temperatura pomieszczenie przekracza 28°C? Jeśli tak to czy jest dostęp do wody pitnej? Czy pracownik podczas pracy odczuwa przeciąg? Czy stosowane jest oświetlenie ogólne i miejscowe? Czy oświetlenie zapewnia komfort pracy? Czy na stanowisku pracy występują uciążliwe pyły? Czy na stanowisku pracy występują uciążliwe drgania? Biurko Tak Czy pod biurkiem jest dostatecznie dużo miejsca na nogi? Czy biurko jest stabilne oraz czy ma zaokrąglone krawędzie blatu? Czy powierzchnia robocza biurka jest matowa (jasna)? Czy głębokość biurka jest wystarczająca dla takiego ustawienia monitora, aby odległość od oczu była w granicach 40–75 cm? Czy klawiatura ustawiona jest w odległości minimum 10 cm od krawędzi biurka, zapewniając podparcie nadgarstków? Czy klawiatura ma możliwość regulacji nachylenia kąta w zakresach 0-15°? Czy powierzchnia biurka zapewnia możliwość dogodnego ustawienia elementów wyposażenia? Czy stanowisko wyposażono w uchwyt na dokumenty? Czy uchwyt ma możliwość regulowania wysokości pochylenia i odległości od pracownika? Czy pracownik umieścił uchwyt na dokumenty pomiędzy monitorem a klawiaturą w miejscu ograniczającym uciążliwe ruchy głowy konieczne do odczytania dokumentu? Nie Uwagi Krzesło i podnóżek Czy krzesło ma podłokietniki? Jeśli tak – Czy są one regulowane? Czy podstawa krzesła ma co najmniej 5 kółek? Czy kółka są dostosowane do podłoża, tzn. twarde do wykładziny dywanowej, bardziej elastyczne zaś do parkietu lub linoleum? Czy zapewniona jest sprawna regulacja wysokości siedziska w zakresie 40 50 cm? Czy zapewniona jest regulacja wysokości oparcia oraz pochylenia oparcia o 5° do przodu i 30° do tyłu? Czy krzesło ma wyściełane siedzisko, oparcie i czy są one odpowiednio wyprofilowane aby zapewnić naturalne wygięcie kręgosłupa i odcinka udowego kończyn dolnych? Czy istnieje możliwość obrotu krzesła dookoła osi pionowej o 360°? Czy pracownik korzysta z podnóżka? Czy podnóżek ma regulację kąta nachylenia w zakresie 0–15°? Czy podnóżek jest stabilny i nie przesuwa się po podłodze? Czy mechanizmy regulacji siedziska są dostępne i łatwe w obsłudze a regulacja jest możliwa w pozycji siedzącej? Nie Uwagi 6 Tak Monitor Tak Nie Uwagi Czy obraz na ekranie jest stabilny, bez tętnień lub innych form niestabilności? Czy monitor jest pokryty warstwą anty odbiciową lub posiada odpowiedni filtr? Czy monitor ma możliwość regulacji swoich parametrów w zależności od warunków oświetlenia stanowiska pracy(jaskrawość i kontrast)? Czy istnieje wystarczający kontrast miedzy znakami a tłem?Czy znaki są wyraźne i czytelne? Czy istnieje potrzeba stosowania oddzielnej podstawy monitora lub stołu o regulowanej wysokości? Czy istnieje możliwość regulacji ustawienia monitora (tył – 20°, przód – 5°, w prawo i w lewo po 60°)? Czy odległość między pracownikiem, a tyłem sąsiedniego monitora wynosi minimum 80 cm? Czy odległość pomiędzy sąsiednimi monitorami wynosi minimum 60 cm? Czy na ekranie monitora występują odbicia światła lub olśnienia? Czy górna krawędź ekranu monitora znajduje się poniżej oczu operatora? Czy stanowiska komputerowe (monitory) są ustawione bokiem do okien? Czy ekran monitora jest regularnie czyszczony odpowiednim preparatem? Klawiatura, Mysz Czy klawiatura stanowi osobny element wyposażenia? Czy zapewniona jest możliwość regulacji kąta nachylenia klawiatury w zakresie 0° - 15°? Czy klawiatura ma odpowiednią wysokość nie przekraczającą 30 mm licząc od płaszczyzny stołu do środkowego rzędu klawiszy alfanumerycznych ASD?? Czy klawiatura jest matowa z kontrastowymi znakami? Czy znaki na klawiaturze są czytelne i nie są wytarte? Czy długość przewodu łączącego klawiaturę z komputerem jest wystarczająca i zapewnia swobodę ruchów? Czy ustawienie parametrów myszy (szybkość ruchu kursora, prawo i leworęczność ) jest prawidłowe? Tak Nie Uwagi Obciążenie psychiczne w pracy Czy wykonywane zadania są zlecane z wyprzedzeniem czasowym? Czy istnieje możliwość samodzielnego układania harmonogramu pracy? Czy polecenia są zrozumiałe? Czy wykonywana praca stwarza możliwości dalszego rozwoju Tak Nie Uwagi 7 zawodowego? Czy urządzenia, oprogramowanie są odporne na „błędy”? Czy system komputerowy przekazuje informacje zwrotną o jego działaniu(informacje o błędach, braku dostępu) Czy dostępne oprogramowanie jest łatwe w użyciu i dostosowane do wiedzy pracownika? Pozostałe elementy oceny Tak Nie Uwagi Czy kobieta w ciąży pracuje przy obsłudze monitora ekranowego dłużej niż 4 godziny dziennie? Czy kobieta w ciąży korzysta z 10 minutowej przerwy po każdych 50 minutach pracy? Czy operator zajmuje swobodną i niewymuszoną pozycję ciała? Czy jest zachowany co najmniej kąt prosty pomiędzy ramieniem i przedramieniem? Czy operator korzysta z 5 minutowej przerwy po każdej godzinie pracy? Czy pracodawca zapewnia łączenie przemienne pracy związanej z obsługą monitora ekranowego z innymi pracami nie związanymi z obciążaniem narządu wzroku i wykonywanymi w innych pozycjach? Czy operator posiada aktualne orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań zdrowotnych do pracy na stanowisku wyposażonym w minimonitory ekranowe? Czy w skierowaniu na badania profilaktyczne zamieszczono określenie stanowiska pracy i informacje o występowaniu czynników uciążliwych? Czy zapewniono pracownikowi okulary korygujące wzrok w przypadku gdy wyniki badań profilaktycznych wykazały potrzebę ich stosowania na stanowisku pracy? Czy pracownik został przeszkolony w dziedzinie BHP Czy w programie szkolenia uwzględniono zagadnienia ergonomicznej aranżacji stanowisk pracy wyposażonych w monitory ekranowe, pozycji ciała oraz organizacji pracy? Czy dokonano oceny ryzyka zawodowego i ją udokumentowano? Czy urządzenia są oznaczone znakiem bezpieczeństwa CE i mają wymagany certyfikat? Czy operator posiada orzeczenie o stopniu niepełnosprawności? Czy apteczka jest łatwo dostępna i umieszczona w widocznym miejscu? 8 4. Ankieta dotycząca dolegliwościami zdrowotnych związaną z pracą przy komputerze. TAK NIE INTENSYWNOŚĆ 1 2 3 4 5 □ □ □ □ □ JAK CZĘSTO 1 2 3 4 □ □ □ □ 5 □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ Czy występują zawroty i bóle □ □ głowy? Czy w czasie intensywnej Pracy przy monitorze bolą Pana/Panią oczy? Łzawienie □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ Pieczenie □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ Suchość □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ Nieostrość widzenia □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ Ogólne zmęczenie wzroku □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ Czy w czasie pracy przy komputerze Pan/Pani odczuwa bóle kręgosłupa? Szyjna □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ Lędźwiowa □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ Piersiowa □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ Czy odczuwa Pan/Pani ból kończyn górnych? Ramiona □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ Bóle barków □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ Stawów łokciowych □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ Nadgarstków □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ Dłoni palców □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ Drętwienie dłoni i palców □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ Drętwienie i mrowienie ramion □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ Czy odczuwa Pan/Pani ból kończyn dolnych? Ud □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ Łydek □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ Zesztywnienie pośladków □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ Stawów kolanowych □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ Stawów skokowych □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ Stóp □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ Mrowienie w stopach □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ Drętwienie łydek □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ Opuchlizna nóg □ □ □ □ □ □ □ □ □ □ Czy odczuwasz inne nie wymienione? LEGENDA: INTENSYWNOŚĆ: CZĘSTOTLIWOŚĆ 1. Żadna 2. Bardzo mała 4. Mała 4. Duża 5. Bardzo duża 5. Wnioski. 1. Nigdy 2. 2-3 razy w miesiącu 3. Raz w tygodniu 4. 3 – 4 razy w tygodniu 5. Codziennie 9 Na podstawie listy kontrolnej, ankiety oraz przeprowadzonej kontroli stanowiska pracy na podstawie obowiązującego prawa [1,2,3,4,5,6,7,8,9] zostały spełnione podstawowe wymagania dla stanowisk pracy wyposażonych w monitory ekranowe. 6. Zalecenia. - W celu zmniejszenia kontrastu natężenia oświetlenia pomiędzy pomieszczeniem a przyległym korytarzem zaleca się niezwłoczne zwiększenie natężenia oświetlenia do wymaganego poziomu.[ 2] - W celu zapewnienia prawidłowej pozycji siedzącej podczas pracy zgodnie z rozporządzeniem [1] nakazuje się zastąpienia obecnego siedziska krzesłem z regulowanymi podłokietnikami. - Ze względu na niedostateczną wiedzę pracownika z zasad odpowiedniego przygotowania stanowiska pracy jest wysoce wskazane ponowne przeszkolenie pracownika z podstawowych zasad BHP ze szczególnym uwzględnieniem ergonomicznej aranżacji komputerowego stanowiska pracy. [1], [2] - Z powodu dość częstych dolegliwości zdrowotnych oczu i głowy [ankieta dolegliwości st.9] występujących prawdopodobnie w związku brakiem przerw w pracy rekomenduje się stosowanie odpowiednich interwałów w czasie pracy [2] [1]. W celu wyeliminowania w.w. dolegliwości wskazane jest w czasie przerw w pracy zastosować odpowiednie ćwiczenia relaksujące i odprężające. 7. Spis tabel i rycin. 10 1. Rzut pomieszczenia str. 3 2. Rzut pomieszczenia 3D str.4 28. Literatura 11 Akty prawne i normy 1. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. nr 148, poz. 973). 2. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2003 r. nr 169, poz. 1650). 3. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią. 4. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) - art. 207, 212, 226, 229 i 2373; 5. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2014 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. 6. Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy. 7. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac. 8. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy 9. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. Serwisy www 10. www.ciop.pl dostęp dnia 14.12.2017 – Stanowiska pracy – Monitory ekranowe. 12
