Należności przeterminowane
advertisement
1 1.1. Zjawisko należności przeterminowanych. „Należności są to prawa majątkowe nabywane przez jednostki dokonujące świadczeń na rzecz innych jednostek będących osobami prawnymi bądź osobami fizycznymi. Prawa te przysługują najczęściej dostawcom, gdy moment dokonania świadczeń wyprzedza w czasie moment zapłaty. Należności należy zatem traktować jako antycypowane przychody środków pieniężnych z określonych tytułów. W ujęciu statycznym należności są wartościowo-pieniężnym odpowiednikiem tej części zasobów przedsiębiorstwa, która przejściowo znajduje się w dyspozycji innych osób prawnych lub fizycznych. Mając na uwadze różnorodność przeprowadzanych – w gospodarce rynkowej transakcji handlowych, a w szczególności transakcje barterowe, w których należność jest regulowana innymi aktywami, należność można określić jako – uzasadnione przeprowadzoną transakcją – prawa jednostki gospodarczej /wierzyciela/ do aktywów, tj. pieniędzy, wyrobów, usług, towarów innych jednostek /dłużników/”.1 Do należności zalicza się wszelkie wierzytelności powstałe na skutek sprzedaży przez jednostkę towarów handlowych, produktów, świadczenia usług, dokonanych świadczeń kapitałowych czy też kwotę poniesionych wydatków, nadpłat itp. Podlegających zwrotowi lub rozliczeniu.2 Za należności uznaje się te należności zarówno od kontrahentów krajowych jak i zagranicznych, co do których wierzyciel dysponuje jednoznacznie dokumentami stwierdzającymi, że mimo dochodzenia przez jego praw nie ma możliwości ich zaspokojenia w sposób opłacalny. Należności to aktywa bieżące, które są roszczeniami firmy w stosunku do jej klientów, wynikające z dostarczenia produktów i usług, za które zapłata nastąpi w późniejszym terminie. blog o pisaniu prac z prawa 1 D. Krzywda: Rachunkowość finansowa roz. 4 s.169 2 Zob.A.Helin, K.G. Szymański: Składniki bilansu s.339 2 Należności są jedną z pozycji aktywów firmy, stanowią więc majątek i powinny być tak przez firmę kształtowane, aby przynosiły jej rzeczywiście korzyści. Jeżeli okaże się, że nie nastąpi spłata tych należności to niestety takich korzyści nie ma i firma ponosi straty, uszczuplając tym samym swój kapitał.3 W większości przypadków firmy upadają nie dlatego, że osiągają straty, ale dlatego, że pieniądze mają zamrożone w należnościach. Stąd tak ważne jest umiejętne zarządzanie należnościami. „ W zasadzie zarządzanie należnościami nie leży w kompetencjach wydziałów księgowości, niemniej nieprawidłowości w jednak poziomie pierwsze należności symptomy widać właśnie rachunkowych.4 Struktura należności w bilansie Tablica 1.1 AKTYWA A. Aktywa trwałe III. Należności długoterminowe 1. od jednostek powiązanych 2. od pozostałych jednostek B. Aktywa obrotowe II. Należności krótkoterminowe 1. należności od jednostek powiązanych 2. a/ z tytułu dostaw i usług, o okresie 3. spłaty: - do 12 m-cy - pow. 12 m-cy b/ inne 3. należności od pozostałych jednostek: a/ z tytułu dostaw i usług, o okresie spłaty: - do 12 m-cy - pow. 12 m-cy b/ z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczęń społecznych i zdrowotnych oraz innych świadczeń c/ inne d/ dochodzone na drodze sądowej IV.Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresoee Źródło: Aktualności rachunkowo-podatkowe nr 2/38 z 2002r. S. 19i20 3 4 Infor Prawo Przedsiębiorcy nr 44/01 s.12. Tamże,...s.12. pojawienia w się księgach 3 W znowelizowanej ustawie o rachunkowości zdefiniowano zobowiązania pomijając należności. Należności są traktowane jako składnik aktywów jednostki /bez definiowania/. Przy braku akceptacji całości lub części należności przez kontrahenta następuje przekwalifikowanie ich do roszczeń, Dochodzeniu roszczenia w sądzie oznacza należności dochodzone na drodze sądowej.5 Nie zalicza się do aktywów należności przedawnionych, umorzonych i nieściągalnych, choć ustawa z dnia 29.09.1994r. o rachunkowości o tym wyraźnie nie mówi. Jest to jednak w pełni zrozumiałe, z istoty aktywów wynika bowiem, że zalicza się do nich tylko te składniki majątkowe, które przedstawiają wartość gospodarczą. Utrata tej wartości, stwierdzona najpóźniej w toku corocznej inwentaryzacji poprzedzającej zamknięcie ksiąg rachunkowych, a spowodowana upływem przewidzianego prawem czasu dochodzenia wierzytelności na drodze powództwa cywilnego /przedawnienie/ niemożnością wyegzekwowania należności w sposób ekonomicznie uzasadniony /nieściągalność/ lub rezygnacja z jej nieściągania /umorzenie/ automatycznie wywołuje konieczność odpisania tych należności w ciężar rezerw lub na pozostałe koszty operacyjne, zależnie od charakteru należności. „Należności stanowią majątek podmiotu gospodarczego – jedną, z pozycji aktywów, które w wyniku prowadzonej działalności powinny stać się jej korzyścią. Jeżeli spłata należności, czyli powstanie korzyści nie będzie miało miejsca podmiot ponosi stratę co prowadzi do uszczuplenia kapitału. Należności mogą mieć wpływ na wynik finansowy podmiotu gospodarczego w sytuacji pojawienia się wątpliwości co do ich ściągnięcia. W zależności od działań podejmowanych przez podmiot, w sytuacji pojawienia się wątpliwości, co do uzyskania spłaty należności, różny może być wpływ na wynik finansowy i dochód podatkowy”.6 W rachunkowości podmiotów gospodarczych należności są kategorią wyłącznie pieniężna i oznaczają wszelkie przewidywane przychody środków pieniężnych, zaliczane są do aktywów. 5 Aktualności rachunkowo-podatkowe op.cit., s. 20 6 J. Waloch:Długi w firmie małej i średniej.Jak odzyskiwać? BOP Grupa Partnerska Rozgarty 2002r.,s.102. darmowe prace mgr 4 Powstanie należności jest efektem prowadzonej działalności gospodarczej i poprzedza przypływ środków pieniężnych do podmiotu gospodarczego. Jeżeli podmiot gospodarczy odzyska część lub całość wierzytelności, która wydawała się być nieściągalna, odzyskana kwota stanowi przychód.7 Należności można podzielić wg różnych kryteriów, wśród których do najważniejszych należą: obszar rozliczeń – należności krajowe i zagraniczne, termin płatności – należności krótkoterminowe i długoterminowe, stopień wymagalności – należności prawidłowe /terminowe/ i przeterminowane /przedawnione/, tytuł powstanie – należności z tytułu dostaw, robót i usług, wypłaconych zaliczek, kar umownych, karnych odsetek itd, osoba dłużnika – należności od odbiorców produktów i usług od pracowników, budżetowe itd., stopień realności – pewne, wątpliwe, sporne, nieściągalne.8 Należności krótkoterminowe to takie, których okres spłaty nie przekracza jednego roku od daty sprawozdania finansowego, w którym zostały ujawnione. W przeciwieństwie do nich, należności długoterminowe charakteryzują się okresem spłaty dłuższym niż jeden rok od daty sprawozdania finansowego. Krótkoterminowe zaliczane są do aktywów obrotowych jednostki gospodarczej, natomiast długoterminowe stanowią element jej majątku trwałego.9 Do należności zalicza się zarówno wierzytelności powstałe na skutek sprzedaży przez jednostkę produktów, towarów, papierów wartościowych itp..., jak i spowodowane innymi dokumentami operacyjnymi w tym także odkupem od osób trzecich należności. „Należności są to środki przedsiębiorstwa, które służą finansowaniu rozliczeń z kontrahentami. Faktycznie stanowią formę nie oprocentowanego, krótkoterminowego kredytu udzielanego odbiorcom. Tamże,... s. 104. Tamże.,,, s.104. 9 D. Krzywda, op.cit..,s.170. 7 8 5 Jeśli czas regulowania należności przekracza obowiązującą normę, przedsiębiorstwo ma prawo obciążania dłużników karnymi odsetkami. Przy kształtowaniu należności przedsiębiorstwo powinno kierować się zasadą minimalnego ich poziomu. Celowe utrzymywanie wysokiego stanu należności wynika z polityki marketingowej przedsiębiorstwa, prowadzącej do wzrostu sprzedaży i związanego z nią wyznaczania dłuższych okresów płatności za dostawy wyrobów i usług /np. jedno-czy dwumiesięcznych/.”10 Należności mogą być kompensowane ze zobowiązaniami wobec tego samego kontrahenta tylko wtedy, jeżeli jest to dopuszczalne z prawnego punktu widzenia.11 Podjęcie przez podmioty prawa cywilnego decyzji o prowadzeniu działalności gospodarczej wiąże się z koniecznością stałego uczestniczenia w określonych przepisami prawa stosunkach cywilnoprawnych. Związane jest to nie tylko z faktem, że do rozpoczęcia tego rodzaju działalności potrzebne jest stworzenie odpowiedniej struktury organizacyjnej, ale również z tym, że realizacja określonego celu, dla którego dana działalność została podjęta, wymaga częstych kontaktów z innymi podmiotami uczestniczącymi w obrocie gospodarczym. Obrót gospodarczy polega, bowiem na wymianie dóbr i usług odbywającej się z reguły za pośrednictwem środków pieniężnych. W związku z powyższym pomiędzy uczestnikami tego obrotu dochodzi do nawiązania stosunków zobowiązaniowych /obligacyjnych/, których treścią jest istnienie po stronie dłużnika obowiązku oznaczonego działania lub zaniechania.12 prace z pedagogiki J. Lichtarski:Podstawy nauki o przedsiębiorstwie.WAE 1999,s.141. Kodeks Cywilny art. 498 i dalsze. 12 Zob. B. Jasinkiewicz,E.M.Jokiel,i inni: Windykacja wierzytelności w obrocie gospodarczym. OdiDK Sp. zo.o. Gdańsk 2001r.,s.21. 10 11 6 1.2. Przyczyny powstawania należności przeterminowanych. Każdego roku w Polsce powstają dziesiątki tysięcy nowych firm i tyleż znika z rynku z powodu załamania koniunktury gospodarczej, nieprofesjonalnego zarządzania, zmiany przepisów prawa gospodarczego, celnego i podatkowego. Konsekwencją takiego stanu rzeczy jest pogłębianie się zjawiska nieterminowego regulowania należności.13 Wraz ze wzrostem kredytów dla odbiorców w Polsce, zazwyczaj kredytów wymuszonych, powstała potrzeba bardziej efektywnego badania /sald kredytowych/ i przyczyn powstawania kredytów przeterminowanych.14 Wyróżniamy następujące przyczyny powstawania długów: Przyczyny ekonomiczno-rynkowe pogłębiające się ubożenie społeczeństwa, wysokie oprocentowanie kredytów, wysokie koszty osobowe, trudności w dokapitalizowaniu małych i średnich przedsiębiorstw, mało atrakcyjne możliwości faktoringu, nadpodaż usług i wyniszczająca konkurencyjność we wszystkich branżach powodująca obniżanie zyskowności, dekoniunktura na rynkach międzynarodowych, obniżanie ustawowych odsetek od przeterminowanych należności, trudności w określeniu wiarygodności kontrahentów, - do 2001 roku brak centralnych rejestrów firm - do 2001roku brak wiarygodnych baz informacji gospodarczej wiązku - terminowego składania bilansów oraz uaktualniania danych rejestrowych - trudności w dostępie do rejestrów sądowych - brak konsekwencji prawnych wynikających z doprowadzenia do upadłości firm. 13 14 Zob. J. Waloch:Długi ... op.cit. s. 13-15 M. Sierpińska,D. Wędzki: Zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie,PWN W-wa 1998r.,s.129. 7 Przyczyny społeczne niska świadomość prawna przedsiębiorców, dewaluacja pojęć: solidność, uczciwość, honor i etyka w prowadzeniu działalności gospodarczej. Przyczyny prawne przeciążenie sądów powszechnych; słabość sądów polubownych, słaba skuteczność egzekucji komorniczych. Wszystkie wymienione czynniki utrudniają dochodzenie roszczeń finansowych, a co za tym idzie powodują traktowanie wierzycieli jako tanich i cierpliwych kredytodawców oraz brak poszanowania dla terminów płatności. Wierzytelności w niebezpiecznym gospodarczo rozmiarze stają się niemożliwe do odzyskania, ponieważ: - zostało zaplanowane przestępstwo – towar został pobrany lub usługa wykonana, zaś kontrahent od początku nie miał zamiaru regulować należności oraz skutecznie i lege artis zabezpieczył się przed ewentualną egzekucją, - firma nie istnieje bądź w odpowiedniej chwili nie będzie istniała, ponieważ została założona jedynie dla realizacji kontraktu, właściciel przepisał majątek na inne osoby, wyjechał za granicę, etc., - firma wskutek braku rzetelnej i szybkiej informacji gospodarczej sprzedała towarkontrahentowi niewypłacalnemu i sama stała się przez to niewypłacalna – w ten sposób powstaje łańcuch firm o ograniczonych możliwościach płatniczych i rośnie ilość niemożliwych do odzyskania wierzytelności.15 Zarządy firm starają się wszelkimi sposobami przyspieszyć terminy inkasowania należności oraz ograniczać straty przedsiębiorstw związane z opóźnianiem wpływu wierzytelności. Straty są spowodowane głównie utratą w czasie wartości przychodów ze sprzedaży pod wpływem inflacji oraz kosztów zasilania kapitału obrotowego. prace mgr z politologii 15 J. Waloch:...op.cit..,s.14,15 8 Pewną osłoną należności przed inflacją jest naliczanie karnych odsetek za nieterminowe regulowanie płatności.16 Polityka zarządzania należnościami obejmuje: warunki sprzedaży kredytowej, sposób określania klientów, którym będzie udzielany kredyt kupiecki oraz sposób nadzorowania i realizacji należności. Efektywność zmian polityki zarządzania należnościami może być oceniana w sposób analogiczny do efektywności innych inwestycji angażujących środki spółki.17 Zarządzanie należnościami utożsamiamy z polityką kredytową wobec odbiorców wyrobów wytwarzanych przez przedsiębiorstwa. Ma ona korzenie w polityce marketingowej przedsiębiorstwa. Dostarczanie towarów na warunkach kredytowych stanowi dla niektórych odbiorców warunek zakupu. Operowanie szczególnie długim okresem kredytowania przyciąga odbiorców i w ten sposób można dynamizować własną sprzedaż.18 prace z informatyki 1.3. Skutki istnienia należności przeterminowanych. Prowadzenie racjonalnej polityki kredytowej oparte jest na przemyślanych decyzjach w pięciu następujących kwestiach: okresu kredytowania, zabezpieczenia kredytowego, mierników zdolności kredytowej klienta, inkasowania należności, bodźców dla klientów płacących gotówką lub natychmiast. Długość okresu kredytowania wynika z ryzyka. Z reguły wystarczy się przystosować do obowiązującej zwyczajowo praktyki. Lecz w szczególnych Zob. M. Sierpińska... op.cit.s.129 Zob.J.Gajdka,E.Walińska: Zarządzanie finansowe tom II FRR W-wa 1998r.,s.527. 18 Zob. M.Wypych:Finanse przedsiębiorstwa z elementami zarządzania i analizy.PS Absolwent Łódź 1998r.,s.292. 16 17 9 przypadkach okres kredytowania może stać się istotnym elementem szerszej strategii przedsiębiorstwa. Decyzja o ewentualnym skróceniu bądź wydłużeniu okresu kredytowania powinna być oparta o zracjonalizowane przesłanki.19 Okres tego kredytu może być różny. Jest to tylko kilka dni przeznaczone w zasadzie na przyjęcie dostawy i dokonanie odbioru technicznego wyrobów, a następnie dokonanie przelewu na konto dostawcy, to taki kredyt, zwany manipulacyjnym, jest traktowany na równi z zapłatą gotówkową. Kredyt handlowy dla kontrahenta powstaje natomiast poprzez wyznaczenie mu określonego terminu uregulowania wierzytelności. Termin ten oznaczony na 15,30 czy 45 dni od momentu wystawienia faktury oznacza świadome finansowanie odbiorcy w celu wzmocnienia jego sytuacji finansowej bądź zachowania warunków sprzedaży stosowanych przez konkurentów w branży.20 prace z prawa Zgodnie z ustawą z dnia 06 września 2001r. O terminach zapłaty w obrocie gospodarczym, która weszła w życie 1 stycznia br., jeśli strony w umowie przewidziały termin zapłaty dłuższy niż 30 dni, wierzyciel może żądać odsetek ustawowych za okres począwszy od 31 dnia po dostarczeniu towaru i doręczeniu dłużnikowi faktury lub rachunku. Z art. 1 ustawy o terminach zapłaty wynika, że dotyczy ona umów zawieranych na dostawę towarów lub świadczenie usług przez małych przedsiębiorców w rozumieniu ustawy z dnia 19 listopada 1999r. Prawo działalności gospodarczej. Z kwestią terminu kredytowania wiąże się poziom zadłużenia. Zanim bowiem upłynie termin zapłaty za dostawę towaru odbiorca może nawet wielokrotnie dokonać zakupów ciągle na warunkach kredytowych. Kwota zadłużenia może więc ulec zwielokrotnieniu.21 Tamże,... s.292. Zob. M. Sierpińska...op.cit. s.128 21 Zob. M.Wypych:Finanse....op.cit. s.295. 19 20 10 Warunki płatności jako istotny element warunków kredytowania sprzedaży, określone są zazwyczaj na fakturze wystawionej przez dostawcę lub też w kontrakcie zawartym pomiędzy kupującym, a sprzedającym.22 Jednym z najpoważniejszych skutków istnienia należności przeterminowanych jest zagrożenie utraty płynności finansowej, czyli zdolności do terminowego regulowania zobowiązań bieżących. Na zachowanie bądź utratę płynności finansowej przedsiębiorstwa ma wpływ wiele czynników. Część z nich to czynniki zewnętrzne, na które przedsiębiorstwa nie mają wpływu, ale zdecydowana większość jest od nich zależna. Utrata bądź zagrożenie płynności finansowej prowadzi do zmniejszenia zaufania ze strony banków, ograniczenia możliwości otrzymania przez firmę kredytu. W warunkach wzrostu ryzyka kredytowego dostawcy wycofują kredyt kupiecki i prowadzą z firmą jedynie transakcje gotówkowe. Wszystkie te czynniki prowadzą w konsekwencji do zmniejszenia się obszaru działalności firmy na rynku, utraty jej dobrej reputacji, spadku osiąganych przez firmę zysków i zmniejszenia jej wartości rynkowej.23 prace z hotelarstwa Możliwe przyczyny utraty płynności finansowej przedsiębiorstwa:24 polityka finansowa państwa, rozwiązania systemu podatkowego i występująca nierównowaga na rynku finansowym, zmiana koniunktury gospodarczej, układu rynkowego i pozycji przedsiębiorstwa na rynku, nieprawidłowa /nieracjonalna/ polityka zarządzania gotówką, np. nieracjonalne wydatki, nadmierne utrzymywanie rezerw gotówkowych, nadmierne, nieefektywne zaangażowanie inwestycyjne przedsiębiorstwa /nieprawidłowa alokacja kapitału/, niewłaściwe zaangażowanie kapitału w rzeczowe elementy majątku zarówno trwałego, jak i obrotowego /inwestycje przynoszące straty/, Zob. J. Gajdka i E. Walińska:Zarządzanie...op.cit.,s.536i537. Zob. Prawo Pracy nr 10/02 Infor.s.12. 24 Zob. G.Łukasik: Polityka pozyskania kapitału przez przedsiębiorstwa w warunkach rozwoju rynku finansowego. Prace naukowe AE, Katowice 1998r.,s.74. 22 23 11 nieprawidłowości w działalności przedsiębiorstwa, zarówno zawinione / np. kary/, jak i niezawinione /np. zatory płatnicze/. Określenie czynników, które najczęściej zagrażają płynności finansowej przedsiębiorstwa, pozwala skoncentrować się na najpoważniejszych i najczęściej występujących zagrożeniach oraz podjąć próby przynajmniej częściowego ich wyeliminowania.25 W grupie czynników makroekonomicznych /zewnętrznych/ możemy wyodrębnić następujące czynniki oddziaływujące w sposób ujemny na płynność przedsiębiorstwa:26 restrykcyjna polityka monetarna, utrudnienie dostępu do kredytu, wzrost stóp procentowych, polityka fiskalna, a w tym wzrost płatności podatkowych, niestabilność systemu podatkowego ograniczająca planowanie wydatków – tu przedsiębiorstwo poprzez wybór odpowiedniej strategii finansowej może zmniejszyć obciążenia podatkowe, prace z pedagogiki koniunktura gospodarcza – siła ujemnego wpływu na płynność finansowa jest w dużym stopniu zależna od zdolności adaptacyjnych przedsiębiorstwa do zmieniających się warunków gospodarczych od elastyczności i umiejętności dostosowania się do zmian na rynku, sytuacja na rynku walutowym, stopień rozwoju rynku finansowego. Na zachowanie bądź utratę płynności finansowej wpływają także czynniki branżowe, takie jak:27 - etap rozwoju branży, - stopień ryzyka danej branży, - jej nowoczesność oraz perspektywy rozwojowe. 25 Zob. Prawo Pracy nr 10/02, Infor , s.12. 26 Tamże...s.14. Tamże...s.13 27 . 12 Ujemny wpływ na płynność finansowa zaznacza się tutaj utrudnieniami dostępu do kapitałów dla branż „zamierających”. Sterowanie tymi czynnikami przez przedsiębiorstwo uzależnione jest od pozycji, jaką wypracowało sobie w branży oraz od stopnia elastyczności jego działań i konkurencyjności pod względem produktów branżowych. Ujemne oddziaływanie na płynności finansową przedsiębiorstwa mają również wydatki związane z obsługa długów, wynagrodzeniem akcjonariuszy, ujemnymi różnicami kursowymi. Powyższe wydatki związane sa ze:28 zmianami stanu zadłużenia firmy, emisja papierów wartościowych, polityką dywidend, dopłatami do kapitału, wykupem akcji i obligacji, wypłatą dywidend, obsługą zaciągniętych kredytów i pożyczek, zmianami kursu waluty w zakresie dotyczącym działalności finansowej. prace z zzl Zagrożeniami płynności finansowej spotykanymi najczęściej jest spadek przychodów ze sprzedaży towarów i usług na skutek pogorszenia się pozycji rynkowej. Ograniczenia możliwości zbytu, wzrost konkurencyjności rynkowej decydują również o spadku rotacji zapasów. Drugim obszarem zagrożenia płynności finansowej jest wydłużenie cyklu rotacji należności, udzielanie dłuższego kredytu kupieckiego. Jest to grupa czynników wpływających ujemnie na płynność finansową, związaną z działalnością operacyjna przedsiębiorstwa. Obok powyższych zagrożeń występuje jeszcze zagrożenie wynikające z realizowanych programów inwestycyjnych i wzrostu aktywów trwałych. W zarządzaniu ryzykiem płynności finansowej można wykorzystać następujące wskaźniki: 28 - wskaźnik wystarczalności gotówki, - wskaźnik oceny płynności i wystarczalności, - wskaźnik wydatków inwestycyjnych. Tamże...s.13. 13 Jak również pomocna jest analiza przepływów środków pieniężnych tzw /cash flow/ w zakresie działalności operacyjnej, finansowej i inwestycyjnej. prace z socjologii 2.1. Status prawny i struktura organizacyjna Spółka powstała z przekształcenia Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej w Stargardzie Szczecińskim na podstawie: art 9 i art. 15 ustawy 2 Ustawy z dnia 20.12.1996r. o gospodarce komunalnej oraz uchwał: -Nr XLI/393/97 Rady Miejskiej w Stargardzie z dnia 29.04.1997r w sprawie wyboru formy organizacyjno prawnej, - Nr 152/97 Zarządu Miasta Stargardu Szczecińskiego z dnia 22.05.1997r w sprawie określenia rodzaju spółki.29 Ustawa określa zasady i formy gospodarki komunalnej, polegającej na wykonywaniu przez gminę zadań własnych, określonych w art. 7 ustawy 1 Ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie terytorialnym. 30 Gospodarka komunalna obejmuje w szczególności zadania o charakterze użyteczności publicznej, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych. Gospodarka komunalna może być prowadzona przez gminę w szczególności w formach: zakładu budżetowego lub spółek prawa handlowego31 Spółka działa na podstawie rozporządzenia Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 27.06.1934r – Kodeks handlowy oraz na podstawie innych przepisów prawa. Spółka została zarejestrowana w dniu 27 czerwca 1997r. I jest wpisana w rejestrze handlowym w dziale B pod Nr 5596, swą działalność rozpoczęła w dniu 1 lipca 1997r.. Od 28 sierpnia 2001r Spółka wpisana jest do Krajowego Rejestru Sądowego pod pozycją 0000033245. KRS – odpis aktualny z rejestru przedsiębiorców nr 0000033245 z dn. 15.07.02 D.U. Nr 9 z dnia 5.II.1997r. poz. 43 31 Tamże art. 1i2 2929 30 14 blog o pisaniu prac magisterskich Spółka może używać skróconej nazwy firmy MPGK Sp. z o.o. oraz wyróżniającego ją znaku graficznego. Siedzibą spółki jest Miasto Stargard Szczeciński. Założycielem Spółki jest Miasto Stargard Szczeciński w imieniu, którego działa Zarząd Miasta Stargardu Szczecińskiego. Spółka prowadzi działalność o charakterze użyteczności publicznej. Działa na podstawie Kodeksu spółek handlowych z dnia 15.09.2000r. i postanowień Aktu oraz na podstawie innych przepisów prawa. Obszarem działalności Spółki może być obszar Polski i zagranicy. Spółka może tworzyć i likwidować: zakłady, oddziały i przedsiębiorstwa, zawiązywać spółki, przedsięwzięciach gospodarczych w kraju i za granicą.32 Władzami Spółki są: 1.Zgromadzenia Wspólników, 2.Rada Nadzorcza w składzie pięć osób, 3.Zarząd Spółki jest trzyosobowy w składzie - Prezes Zarządu-Dyrektor Naczelny, - V-ce Prezes – Dyrektor ds. Ekonomiczno-Finansowych - V-ce Prezes – Dyrektor ds. Techniczno-Eksploatacyjnych Zarząd Spółki składa się z 1 do 5 osób z tym, że liczba członków Zarządu nie może być parzysta. Kadencja Zarządu trwa trzy kolejne lata, z wyjątkiem pierwszego Zarządu, którego kadencja jest dwuletnia. Liczbę członków Zarządu na daną kadencję określa Rada Nadzorcza. Zarząd Spółki ustanawiany jest przez Zgromadzenie Wspólników. Prezes Zarządu, a w wypadku Zarządu wieloosobowego – także wiceprezesów Zarządu powołuje i odwołuje Rada Nadzorcza spośród członków Zarządu ustanowionego przez Zgromadzenie Wspólników z tym, że Prezesa pierwszego Zarządu ustanawia Zarząd Miasta Stargardu Szczecińskiego. Kadencja Zarządu upływa z dniem odbycia Zgromadzenia Wspólników zatwierdzającego sprawozdania, bilans oraz rachunek wyników za ostatni rok obrotowy urzędowania Zarządu. 32 akt założycielski Sp. z o.o. (tekst jednolity) roz. I § 1-6 15 Zarząd Spółki zarządza Spółką i reprezentuje ją na zewnątrz. Wszystkie sprawy związane z prowadzeniem Spółki i jej przedsiębiorstwa nie zastrzeżone przepisami prawa albo niniejszą umową do kompetencji Zgromadzenia Wspólników lub Rady Nadzorczej, należą do właściwości Zarządu Spółki. Zasady i tryb działania Zarządu – przy Zarządzie wieloosobowym określa regulamin Zarządu uchwalony przez Radę Nadzorczą na wniosek Zarządu Spółki. Prezes Zarządu jest równocześnie dyrektorem naczelnym przedsiębiorstwa Spółki i pełni funkcję pracodawcy w rozumieniu przepisów Kodeksu Pracy. Pozostali członkowie Zarządu mogą pełnić funkcję dyrektorów jednostek lub pionów organizacyjnych przedsiębiorstwa Spółki. W przypadku Zarządu jednoosobowego do składania oświadczeń woli i podpisywania dokumentów w imieniu Spółki uprawniony jest Prezes Zarządu jednoosobowo lub dwóch prokurentów łącznie. W przypadku Zarządu wieloosobowego do składania oświadczeń woli i podpisywania dokumentów w imieniu Spółki uprawniony jest: Prezes Spółki jednoosobowo lub dwóch członków Zarządu łącznie, lub członek Zarządu łącznie z prokurentem, lub dwóch prokurentów łącznie. Zarząd Spółki pierwszej kadencji jest trzyosobowy . Stosunek pracy z Członkami Zarządu Spółki w imieniu Spółki nawiązuje Rada Nadzorcza reprezentowana przez przewodniczącego w trybie art. 68 § 1 kodeksu pracy. Rada Nadzorcza składa się z pięciu członków, w tym dwóch członków wybieranych przez pracowników Spółki. Kadencja Rady Nadzorczej trwa trzy lata z wyjątkiem pierwszej Rady Nadzorczej, której kadencja trwa jeden rok. Z zastrzeżeniem ust. 3 członków Rady Nadzorczej powołuje i odwołuje Zgromadzenie Wspólników z wyjątkiem pierwszej Rady Nadzorczej powołanej aktem przekształcenia. Trzech członków Rady Nadzorczej wybiera Zgromadzenie Wspólników, zaś dwóch członków Rady Nadzorczej wybierają pracownicy zatrudnieni w Spółce. W przypadku zmniejszenia się składu Rady Nadzorczej w grupie jej członków wybranych przez Zgromadzenie Wspólników, Zgromadzenie Wspólników w terminie jednego miesiąca uzupełni skład Rady Nadzorczej w obowiązującym trybie. 16 Zmniejszenie się liczby członków Rady Nadzorczej wybieranych przez pracowników Spółki skutkuje przeprowadzenie wyborów uzupełniających. Przeprowadzenie wyborów zarządza przewodniczący Rady Nadzorczej w terminie jednego miesiąca .33 Członków Rady Nadzorczej wybieranych przez pracowników Spółki wybierają pracownicy zatrudnieni w dniu wyborów, w głosowaniu bezpośrednim i tajnym przy zachowaniu zasady powszechności. Rada Nadzorcza wybiera ze swego grona przewodniczącego, zastępcę przewodniczącego oraz sekretarza Rady. Pierwsza Rada Nadzorcza składa się z sześciu członków. Rada nadzorcza wykonuje stały nadzór nad działalnością Spółki i w wykonaniu nadzoru udziela zaleceń, podejmuje uchwały i zleca zatrudnianie specjalistów ze Spółki spoza niej, w tym biegłych rewidentów do wykonania kontroli formalnej, finansowej merytorycznej. Do kompetencji Rady Nadzorczej należy: - badanie bilansu oraz rachunku zysków i strat, - badanie sprawozdania Zarządu Spółki oraz wniosków Zarządu, co do podziału zysków i pokrycia strat, - składanie Zgromadzeniu Wspólników pisemnych sprawozdań z wyników badań określonych w poprzednich punktach, - zawieszanie w czynnościach z ważnych powodów członków Zarządu lub całego Zarządu, - zatwierdzenie regulaminu Zarządu Spółki, - zatwierdzenie regulaminu organizacyjnego przedsiębiorstwa Spółki uchwalonego przez Zarząd Spółki, 33 - zatwierdzenie struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa Spółki, - opiniowanie wszystkich spraw kierowanych do Zgromadzenia Wspólników, Akt założycielski Sp. z o.o. (tekst jednolity) roz.IV § 11,12,14 i 15 pkt 1-5. 17 - wyrażanie zgody na ustanowienie na nieruchomościach fabrycznych i innych nieruchomościach Spółki ograniczonych praw rzeczowych, oddanie ich do używania na czas dłuższy niż trzy lata, - wyrażanie zgody na nabycie akcji lub udziałów w innych spółkach, jeżeli ich wartość w roku obrotowym przekracza 5% kapitału zakładowego Spółki, - opiniowanie emisji obligacji, - wyrażanie zgody na podejmowanie inwestycji, zaciąganie kredytów i udzielanie gwarancji i poręczeń, jeżeli suma obciążeń przekracza 10% kapitału własnego Spółki w roku obrotowym, - ustalanie wynagrodzenia dla członków Zarządu Spółki. Zgromadzenie Wspólników obraduje jako zwyczajne lub nadzwyczajne. Zwyczajne Zgromadzenie Wspólników zwołuje Zarząd Spółki nie później aniżeli w pięć miesięcy po upływie każdego roku obrotowego. Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników zwołuje Zarząd Spółki z własnej inicjatywy lub na pisemny wniosek Rady Nadzorczej, albo dwóch członków Rady Nadzorczej, bądź na wniosek wspólników przedstawiających co najmniej 1/10 część kapitału zakładowego. Zgromadzenie Wspólników może podejmować uchwały jedynie w sprawach objętych porządkiem obrad. Nadzwyczajne Zgromadzenie Wspólników może skutecznie obradować i podejmować uchwały bez formalnego zwołania określonego przepisami Kodeksu spółek handlowych i Statutu, jeżeli jest na nim reprezentowany cały kapitał zakładowy i nikt ze wspólników nie wyraził sprzeciwu co do odbycia zgromadzenia Wspólników i zaproponowanego porządku obrad. Zgromadzenie Wspólników może podejmować uchwały bez względu na liczbę obecnych wspólników i reprezentowanych udziałów. Każdy udział daje na Zgromadzeniu Wspólników prawo do jednego głosu34 Do kompetencji Zgromadzeń Wspólników należy: - rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania Zarządu Spółki, bilansu oraz rachunku wyników (zysków i strat) za rok ubiegły, - 34 powzięcie uchwały o podziale zysków lub pokryciu strat, Akt założycielski MPGK Sp. z o.o./tekst jednolity/ roz.IV§ 11,12,14i15 pkt 1-5. 18 - kwitowanie władz Spółki z wykonania przez nie obowiązków, - rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania Rady Nadzorczej, - zmiana umowy Spółki, - uchwalenie zmiany przedmiotu działalności Spółki, zbycia przedsiębiorstwa, jego wydzierżawienia, obciążenia lub ustanowienia na nim innego ograniczonego prawa rzeczowego, - podwyższenie lub obniżenie kapitału zakładowego - wyrażenie zgody na emisję obligacji, - wyrażenie zgody na nabycie dla Spółki nieruchomości lub urządzeń służących do trwałego użytku za cenę przewyższającą 1/5 część kapitału zakładowego, - rozpatrywanie spraw dotyczących roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej Spółce przez sprawowanie zarządu lub nadzoru, - powoływanie i odwoływanie Zarządu Spółki i poszczególnych jego członków, - powoływanie i odwoływanie członków Rady Nadzorczej, - tworzenie i likwidacja funduszy Spółki, - tworzenie i likwidacja zakładów lub oddziałów, - tworzenie spółek i przystępowanie do nich, - ustalanie zasad zatrudniania i wynagradzania członków Zarządu Spółki - rozpatrywanie innych spraw wniesionych przez Radę Nadzorczą lub Zarząd.35 Organizację przedsiębiorstwa Spółki określa regulamin organizacyjny ustalony przez Zarząd Spółki uchwalony w dniu 15.09.1997r. Kapitał podstawowy Spółki na dzień 31 grudnia 2001r. Wynosił 53.813.500zł i dzieli się na 107.627 udziałów po 500zł każdy. Kapitał zapasowy wynosi 99.132zł. Wartość ewidencyjna netto majątku trwałego wynosi 51.909.230zł. w tym: - wartości niematerialne i prawne 140.447zł - grunty własne 243.127zł - budynki i budowle - urządzenia techniczne i maszyny 47. 119.121 zł 3. 142.122 zł 19 - środki transportu 892.227 zł - pozostałe środki trwałe 184.071zł - inwestycje rozpoczęte 188.115zł Majątek obrotowy stanowił kwotę 4.570.157 zł Z tego: 530.331 zł - zapasy - należności i roszczenia 3.107.539 zł Układ stanowisk pracy, komórek i jednostek oraz pionów organizacyjnych oraz występujące między nimi powiązania i współzależności tworzą strukturę organizacyjną przedsiębiorstwa. Graficznym wyrazem struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa jest jej schemat w załączeniu. 20 21 Strukturę organizacyjną przedsiębiorstwa oraz jej zmiany zatwierdza Rada Nadzorcza Spółki. Przedsiębiorstwo w układzie pionowym dzieli się na trzy piony: a. pion Prezesa Zarządu Spółki – Dyrektora Naczelnego Spółki, b. pion Dyrektora Spółki ds. Techniczno – Eksploatacyjnych c. pion Dyrektora Spółki ds. Ekonomiczno – Finansowych W układzie poziomym przedsiębiorstwa występują trzy ogniwa: „Zarząd przedsiębiorstwa” – który tworzy komórki funkcjonalne i samodzielne stanowiska pracy pionów, „ruch przedsiębiorstwa” – który tworzy produkcyjne i usługowe jednostki organizacyjne działalności podstawowej i pomocniczej, „ogniwo działalności pozaprodukcyjnej” – prowadzące działalność socjalną na rzecz pracowników i członków ich rodzin. Zadania Zgromadzenia Wspólników, Rady Nadzorczej i Zarządu Spółki określają odrębne przepisy, Dyrektor Naczelny – DN kieruje pracą podległych mu dyrektorów branżowych oraz samodzielnych stanowisk pracy d/s: - obsługi prawnej DR - kontroli wewnętrznej DW - BHP i p. poż DC Dyrektor Spółki ds. Techniczno-Eksploatacyjnych ?DT/ - kieruje pracą: - Dział Ochrony Środowiska Inwestycji i remontów TS - Stanowisko ds. energetycznych TE - Z-du Wodociągów i Kanalizacji TW - Z-du Oczyszczania Miasta TO - Z-du Obsługi Urządzeń Komunalnych TK 22 Dyrektor Spółki ds. Ekonomiczno-Finansowych kieruje pracą: - Działu Księgowości EK - Działu Zaopatrzenia EZ - Działu Ekonomicznego i Służby Pracowniczej EE któremu podlega Zakładowy Ośrodek Wypoczynkowy w Marianowie EO Zatrudnienie w latach 1999-2001 kształtowało się następująco: Działalność 1999 2000 2001 2 3 4 5 Z-d Wod-Kan. 94 94 98 104,2 104,2 Stanowiska nierobotn. w tym: 16 15 16 106,7 100,0 działalności wodociąg. 31 30 31 103,3 100,0 działalności kanalaliz. 47 49 51 104,1 108,5 Z-d Oczyszcz.Miasta 76 67 65 97,0 85,5 9 9 9 100,0 100,0 w tym:zatrudnieni przy: 67 58 56 96,6 80,0 oczyszczaniu ulic i placów 12 9 8 88,9 66,7 wywóz nieczystości stałych 41 37 37 100,0 90,2 szalety 2 - - - - warsztat 10 10 9 90,0 90,0 Z-d Obsługi Urz. Komun. z tego: 63 58 56 96,6 88,9 Stanowisko nierobotnicze 8 8 8 100,0 100,0 55 50 48 96,0 87,3 L.p 1. % 5:4 % 5:3 6 7 zatrudnieni w: 2. Z tego: stanowiska nierobotnicze stanowiska robotnicze Stanowiska robotnicze w tym: zatrudnieni przy: Budowie i konserwacji terenów 18 15 15 100,0 83,3 6 6 7 116,7 116,7 utrzymanie ulic i placów 10 10 9 90,0 90,0 inkasie targowym 5 5 3 60,0 60,0 16 14 14 100,0 87,5 Zarząd z tego: 35 36 35 97,2 100,0 stanowiska nierobotnicze 31 32 31 96,9 100,0 zielonych Usługach pogrzebowych i cmentarnych warsztat i kierowcy, maszyniści /operatorzy/ 4. 23 stanowiska robotnicze 5. Ogółem z tego: stanowiska nierobotnicze Stanowiska robotnicze 4 4 4 100,0 100,0 268 254 254 100,0 94,8 64 64 64 100,0 100,0 204 190 190 100,0 93,1 24 2.2. Zakres świadczonych usług Przedmiotem działania przedsiębiorstwa jest świadczenie usług w zakresie: wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji i oczyszczania ścieków, przeróbki i obrotu osadami ściekowymi, utrzymywania czystości w mieście w zakresie określonym w umowach lub zleceniach odnośnie usuwania i unieszkodliwiania nieczystości stałych i płynnych, funkcjonowania wysypiska stałych odpadów komunalnych, pogrzebownictwa i cmentarnictwa, Usługi oraz utrzymanie w należytym stanie technicznym i sanitarno-estetycznym w zakresie określonym w umowach i zleceniach, lokalnych miejskich dróg, ulic i placów, zieleni miejskiej, cmentarzy komunalnych i urządzeń cmentarnych szaletów miejskich słupów ogłoszeniowych miejsc pamięci narodowej wykonywanie dekoracji okolicznościowych uroczystości państwowych i ogólnomiejskich. Przedsiębiorstwo na podstawie odrębnych zleceń: wykonuje zadania będące przedmiotem jego działania, które w ramach porozumień komunalnych z innymi gminami przyjęło do wykonania miasto Stargard Szczeciński, realizuje zadania z zakresu administracji rządowej, będące przedmiotowej jego działania, które miasto Stargard przyjęło do wykonania, na podstawie porozumień z organami tej administracji. 36 ___________________ 25 36 Zob. Regulamin organizacyjny roz.I §2 pkt 7i8. Pod Spółkę podlegają trzy jednostki organizacyjne tj.: - Zakład Wodociągów i Kanalizacji w tym: Ujęcie Wody i Oczyszczalnia Ścieków - Zakład Obsługi Urządzeń Komunalnych w tym: Zakład zieleni i Zakład pogrzebowy - Zakład Oczyszczania Miasta w tym : Wysypisko śmieci oraz cztery działy takie jak.: Księgowości, Zaopatrzenia, Ekonomiczny i Służby Pracowniczej oraz dział Ochrony Środowiska Przygotowania Inwestycji i Remontów. Podstawowym zadaniem Zakładu Wodociągów i Kanalizacji jest produkcja wody na potrzeby gospodarstw domowych i dla innych celów, zabezpieczenie ciągłej i nieprzerwanej dostawy wody dla odbiorców oraz odprowadzanie i oczyszczanie ścieków jak również świadczenia usług instalacyjnych z tego zakresu. A/ w zakresie produkcji wody i dostawy jej dla odbiorców - utrzymanie w odpowiednim stanie techn.-sanit. Urządzeń sieci wodociągowej, - dokonywanie wodociągowej, bieżącej konserwacji i remontów rozbiorczych podłączeń przewodów magistrali domowych, hydrantów, zasuw sieciowych i domowych itd. oraz ich wymiana, - płukanie i chlorowanie sieci wodociągowej, - przeprowadzanie okresowych przeglądów i napraw zespołów pompowych, - dokonywanie konserwacji i remontów zbiorników retencyjnych i ich osprzętu, - kontrolowanie pracy urządzeń przelewowych i spustowych, urządzeń wentylacyjnych oraz osadników i syfonów na przewodach spustowych i przelewowych, - utrzymanie w stałej sprawności technicznej studni publicznych, - zabezpieczenie rurociągów i uzbrojenia sieci wodociągowej przed skutkami zimy, - likwidacja zakłóceń w dostawach wody. 26 B/ w zakresie oczyszczania i odprowadzania ścieków 1.utrzymanie w stałej gotowości technicznej sieci i kanalizacyjnej i jej uzbrojenia poprzez: - oczyszczenie i płukanie kanałów ulicznych i wpustów ściekowych piaskowników, osadników oraz konserwacja uzbrojenia kanałów, - bieżącą regulację oraz zmianę uzbrojenia naziemnego sieci kanalizacyjnej, - dokonywanie okresowych przeglądów sieci kanalizacyjnej i jej uzbrojenia, - przeprowadzenie kontroli jakości ścieków , - wywóz i unieszkodliwianie osadów, 2. zapewnienie nieprzerwanej i właściwej pracy oczyszczalni i przepompowni ścieków poprzez: - prawidłową eksploatację, konserwację i remonty urządzeń oczyszczalni i przepompowni, - ochronę konstrukcji i urządzeń przed korozją, - oczyszczenie z osadów pomp, pływaków, zastawek i urządzeń, - zabezpieczenie urządzeń oczyszczalni i przepompowni w okresie zimy przed oblodzeniem, - czuwanie nad sprawnym działaniem urządzeń oczyszczających oraz mechanizmów i przyrządów pomiarowych, C/ w zakresie sprzedaży wody i wykonywania usług wodociągowokanalizacyjnych: - opracowywanie planów odczytów wodomierzy i systematyczna ich realizacja, - zawieranie umów na dostawę wody i odprowadzanie ścieków, prowadzenia ewidencji z tego zakresu oraz korespondencji i dokumentacji, - wystawianie rachunków za sprzedaż wody i odprowadzanie ścieków, - prowadzenie spraw związanych z gospodarką i eksploatacją wodomierzy, - kontrola domowych instalacji wodociągowo-kanalizacyjnych oraz prawidłowości działania wodomierzy u odbiorców, - zawieranie umów na wykonanie instalacyjnych usług wodociągowo- kanalizacyjnych z zakresu przyłączy wodociągowo-kanalizacyjnych do miejskiej sieci wod.-kan., 27 - prowadzenie dokumentacji i korespondencji dotyczącej świadczenia przez zakład usług. Do podstawowych zadań zakładu Obsługi Urządzeń Komunalnych należy: A/ w zakresie utrzymania dróg, placów i chodników Obsługa eksploatacyjna i remontowa dróg lokalnych miejskich oraz krajowych i wojewódzkich na terenie miasta Stargardu Szczecińskiego na podstawie umów zawartych z Zarządem Miasta Stargardu Szczecińskiego, obejmująca między innymi: - przeprowadzanie ciągłych przeglądów ulic, - wykonywanie prac porządkowych mających na celu utrzymanie w należytym stanie technicznym i eksploatacyjnym pasa drogowego, - konserwację wymianę i ustawianie nowych znaków drogowych, oznakowanie poziomu ulic, - wykonywanie remontów bieżących i kapitalnych, - odtwarzanie nawierzchni pasa drogowego po rozkopach, - zimowe utrzymanie ulic i placów oraz przejść dla pieszych, B/ w zakresie zieleni miejskiej: - zakładanie trawników, koszenie trawy i jej dosiewanie w razie potrzeb, - zakładanie, zasilanie, odchwaszczanie, podlewanie i zabezpieczanie na okres zimy różanek, - obsadzanie rabat i gazonów materiałem roślinnym oraz ich bieżąca pielęgnacja, - pielęgnację drzew i krzewów w miarę potrzeb dokonywanie nowych nasadzeń, - wykonywanie i sprzedaż wieńców i wiązanek pogrzebowych C/ w zakresie usług pogrzebowych: - organizowanie pogrzebów z pełnym zakresem usług. 28 Zakład Oczyszczania Miasta prowadzi działalność w zakresie: - utrzymania porządku i czystości na terenie miasta - zimowego utrzymania ulic- „akcja zimowa”, - utrzymanie i eksploatacja wysypiska nieczystości stałych - obsługi szaletów miejskich, - świadczenie odpłatnych usług wywozu nieczystości stałych i płynnych na podstawie umów i zleceń, - oczyszczanie ulic i placów na zlecenie Zarządu Miasta Stargardu - oczyszczanie ulic i placów na podstawie umów i zleceń innych instytucji, - wystawianie faktur i rachunków za realizowane roboty. Dział Księgowości ma za zadanie obsługę finansową-księgową działalności gospodarczej prowadzonej przez Spółkę,. Do podstawowych zadań Działu Księgowości należy: - prowadzenie całokształtu zagadnień związanych z operacjami bankowymi, kredytami, regulacja zobowiązań, - prowadzenie ewidencji rozliczeń finansowych, - współpraca z bankiem prowadzącym obsługę kasową Spółki, - rozliczanie w czasie kosztów i sprzedaży, - terminowe i prawidłowe sporządzanie sprawozdań finansowych, - czuwanie nad windykacją należności Spółki, - współpraca z wszystkimi jednostkami i komórkami organizacyjnymi Spółki w przedmiocie prowadzonej działalności. 29 2.3. Wyniki ekonomiczne. Celem analizy finansowej jest przygotowanie i przetwarzanie informacji o działalności , wynikach i sytuacji ekonomiczno-finansowej Spółki. Informacje te umożliwiają poznanie i ocenę faktów, zjawisk gospodarczych oraz określenie skutków ekonomiczno-finansowych podjętych decyzji. O wynikach analizy finansowej zazwyczaj decydują materiały źródłowe, służące do badania zjawisk gospodarczych / materiały wewnętrzne i materiały zewnętrzne/. Bilans i rachunek wyników stanowią podstawę do statycznej i dynamicznej oceny stanu i wyników finansowych przedsiębiorstwa. Układ bilansu w Polsce został uregulowany odpowiednimi przepisami. Bilans jest dokumentem zawierającym zestawienie na określony moment - w ujęciu wartościowym - stanu środków gospodarczych / majątku/ przedsiębiorstwa oraz źródeł ich sfinansowanie, z uwzględnieniem wyniku finansowego / zysku lub straty/. Poszczególne bilanse z lat 1999-2001 prezentują poniższe tabele: w tys.zł AKTYWA kwota na PASYWA koniec 1999r kwota na koniec 1999r A. B. C. Majątek trwały 50.346 I. Wartości niematerialne i prawne I.Kapitał /fundusz/ podstawowy 1. Koszty organiz.poniesione 54 przy założeniu lub późniejszym 51.802 52.153 II. Należne,lecz nie wniesione wkłady na poczet kapitału podstawowego rozszeżeniu s.a. - 2. Koszty prac rozwojowych - 3. Wartość firmy - 4. Inne wartości niematerialne i /wielkość ujemna/ III.Kapitał (fundusz) zapasowy 54 wartości nominalnej - 2.Tworzony ustawowo -883 3. Tworzony zgodnie ze statutem lub 5. Zaliczki na poczet wartości nie- -883 1.Ze sprzedaży akcji powyżej ich prawne - materialnych i prawnych II. Rzeczowy majątek trwałe A.Kapitał /fundusz/ własny 50.292 - umową 4. Z dopłat wspólników - 5. Inne - 1.Grunty własne 12 IV Kapitał (fundusz) rezerwowy z 2.Budynki i budowle 45.213 aktualizacji wyceny - 30 3.Urządzenia techn. I maszyny 2.857 V. pozostałe kapitały (fundusze) rezer. 4.Środki transportu 1.428 VI. Nie podzielony wynik finansowy z - lat ubiegłych 5. Pozostałe środki trwałe 6. Inwestycje rozpoczęte - 80 1.Zysk (wielkość dodatnia) - 702 2. Strata (wielkość ujemna) - 7. Zaliczki na poczet inwestycji - III. Finansowy majątek trwały VII. Wynik finansowy netto roku - Obrotowego 532 1. Udziały i akcje - 1. Zysk netto (wielkość dodatnia) 532 4.Papiery wartościowe - 6.Strata netto (wielkość ujemna) - 5. Udzielone pożyczki długotermin. - 7.Odpisy z wyniku finansowego 6.Inne składniki finansowego bieżącego roku obrotowego majątku trwałego - IV. Należności długoterminowe D. I. Majątek obrotowy B Rezerwy - - 1.Rezerwy na podatek dochod. od osób prawnych lub osób 3.088 Zapasy 534 1.Materiały 531 2. Pozostałe rezerwy - 2.Półprodukty i produkty w toku - C. Zobowiązania długotermin. - 3.Produkty gotowe - 4.Towary 3 5.Zaliczki na poczet dostaw II. Należności i roszczenia 1. Należnośći z tytułu dostaw i fizycznych obligacje i inne papiery wartościowe 2.Długoterminowe kredyty 1.852 bankowe długoterminowe dotacji i uezpieczeń 3.Należnośći wewnątrzzakładowe 0,2 fundusze specjalne 1.710 - I. Zobowiązania krótkoterminowe 1.224 420 5. Należnośći dochodzone na 13 III. Papiery wartościowe przeznaczone do obrotu - 2. Inne papiery wartościowe IV. Środki pieniężne 268 2. środki pieniężne w banku 231 3. Zaliczki otrzymane na poczet - 34 102 ceł, ubezpieczeń społecznych - - 429 7. Zobowiązania z tytułu wynagro8. Zobowiązania wewnątrzzakładow 54 - 9. Pozostałe zobowiązania krótkoterminowe 102 328 6. Zobowiązania z tytułu podatków, dzeń 1. Czynne rozlicz. międzyokres. 2. Inne rozliczenia międzyokres. - usług 3. Inne środki pieniężne (weksle, kosztów - 5. Zobowiązania wekslowe - 3 Rozliczenia międzyokresowe wartościowe 2. Kredyty bankowe 4. Zobowiązania z tytułu dostaw i - 1. Środki pieniężne w kasie czeki obce itp.) 1. Pożyczki,obligacje i papiery dostaw 1. Udziały lub akcje własne do zbycia - D. Zobowiązania krótkoterminowe i społecznych drodze sądowej - 3.Pozostałe zobowiązania 2.Należnośći z tytułu podatków, 4. Pozostałe należności - 1.Długoterminowe pożyczki, 2.286 usług E. - II. Fundusze specjalne 352 487 E. Rozliczenia międzyokresowe i przy chody okresów 24 1. Bierne rozliczenia międzyokres. Kosztów 2. Przychody przyszłych okresów ______________________________ ___________________ Suma aktywów 53.536 _______________________________ 24 ___________________ 53.536 31 Badanie bilansu w ujęciu statycznym obejmuje swoim zakresem analizę struktury majątkowej, kapitałowej. Odpowiednio, udziały poszczególnych składników zarówno majątku jak i źródeł finansowania mogą być liczone w stosunku do całości aktywów bądź pasywów. W syntetycznym ujęciu aktywa i pasywa na podstawie załączonych bilansów MPGK Sp. zo.o. za lata 1999-2001 przedstawiają się następująco /nie korygowane dane o wskaźniki inflacji/ W tys.zł AKTYWA 1999 1 2 2000 2001 3 4 50.346 52.172 3.088 wskaź niki 5 6 51.909 103,63 99,49 3.578 4.570 115,87 127,72 534.123 480.466 531.331 89,95 110,59 2.286.425 2.724.215 3.107.539 119,15 114,07 267.563 372.918 931.287 139,38 249,73 3. Rozl. międzyokresowe 102.233 103.910 124.021 101,64 119,35 Razem aktywa 53.536 55.854 56.603 1.Aktywa trwałe netto 7.Majątek obrotowy W tym: -Zapasy -należności i roszcz. -śr. pieniężne W tys. zł PASYWA wskaź niki 1999 2000 2001 2 3 4 5 6 51.802 52.723 54.018 101,78 102,46 52.153 52.624 53.814 100,90 102,26 - 340 230 0 67,65 1.710 2.760 2.316 161,40 83,91 487 524 623 107,60 118,89 4. Rozliczenia międzyokr 24 31 39 129,16 125,81 Razem pasywa 53.536 1 1.Kapitał własny W tym: -kapitał podst. 2.zobowiąz.długoterminowe:po życzki 3.zobowiąz.krótk.if.socjalne w tym f.socjal. 55.854 56.603 32 Podstawowe wskaźniki ekonomiczno-finansowe za lata 1999-2001 przedstawiają się następująco: Efektywność działalności gospodarczej za okres objęty analizą charakteryzuje się spadkiem gospodarczej. Tabela nr rentowności na całokształcie działalności zawiera dane o podstawowych wielkościach charakteryzujących działalność gospodarczo-finansową Spółki. Ich przegląd wskazuje, że: - wartość majątku trwałego w porównaniu do okresu poprzedniego zmalała o około 0,51% - nastąpił wzrost wartości majątku obrotowego w porównaniu do wartości rzeczywistej o 27,72%. Na wzrost majątku obrotowego miał głównie wpływ przyrost zapasów 50.868zł w porównaniu do okresu poprzedniego tj. 10,59%. Wzrost należności i roszczeń o kwotę 383.324zł tj.14,07% w porównaniu do 2000r oraz wzrost środków pieniężnych o kwotę 228.369zł w porównaniu rok 2001 do roku 2000 tj. o 49,73%. W 2001r nastąpił przyrost pasywów o kwotę ogółem 749 tys. Zł tj. o 1,34% o przyroście tym zadecydowały głównie kapitał własny o kwotę 1.295 tys. Zł, a także przyrost zakładowego funduszu świadczeń socjalnych o kwotę 99 tys. Zł. Zobowiązania długoterminowe i krótkoterminowe wykazują spadek do okresu poprzedniego. Porównawcza analiza uzyskanych wskaźników efektywności wykazuje, że zyskowność osiągnięta w 2001r. Uległa obniżeniu w stosunku do roku poprzedniego wynosi 0,39% co oznacza jego spadek o 0,96 punkta procentowego w stosunku do 2000roku. Efektywność wykorzystania aktywów generalnie pogorszyła się , udział majątku trwałego w aktywach ogółem zmalał – 93,41% do 91,71% w 2001r. W grupie wskaźników rotacji nastąpiło pogorszenie wskaźnika zalegania należności z 37,7 dni do 43,8 , wskaźnik rotacji należności uległ pogorszeniu o 6,10 dni. Nastąpiło także pogorszenie wskaźnika cyklu zobowiązań z 13,8 dni do 30,6 dni tj. o 16,8 dni. Mimo pogorszenia się wskaźników realizacji i zobowiązań nastąpiła poprawa wskaźników płynności co jest zjawiskiem pozytywnym. 33 Dokonując przeglądu analitycznego wszystkich elektów ekonomicznych przez Spółkę ustalono, że sprzedaż w stosunku do roku poprzedniego wzrosła i wynosi 104,31% w relacji wartości bezwzględnych. Dynamika kosztów działalności operacyjnej wynosi 105,23% i była wyższa o 0,92 punkta od dynamiki sprzedaży. Zysk brutto za 2001r został wypracowany w kwocie 212.261 zł i był niższy od wykonanego w 2000roku o kwotę 498.386 zł tj. 29,87 wykonania roku ubiegłego Powyższe wybrane wskaźniki stanowią syntetyczną ocenę efektywności działalności gospodarczej Spółki. Rachunek zysków i strat Miejskiego Przedsiębiorstwa Gospodarki Komunalnej Spółka z o.o. dla lat 1999-2001. w tys. zł Koszty i straty Na koniec 1999r Przychody i zyski Na koniec 1999r 2 3 4 Przychody ze sprzed. I zrów. z 17.530 1 A. Koszty działalności operacyjnej 17.002 A. I. Wartość sprzedanych towarów i nimi Materiałów I. Przychód ze spzedaży produktów 103 II. Zużycie mater. I energii 4.015 II. Zmiana stanu produktów(zwiększe III. Usługi obce 1.464 Nie – wartość dodatnia, zmniejsze- IV. Podatki i opłaty Nie - wartość ujemna) 773 V. Wynagrodzenia 6.519 VI. Świadczenia na rzecz pracowników 1.604 VII. Amortyzacja 2.383 VIII Pozostałe materiałów własne potrzeby jednostki Zysk ze sprzedaży 528 B. Strata ze sprzedaży C. Pozostałe koszty operacyjne 135 C. Pozostałe przychody operacyjne Zysk na działalności operacyjnej E. Koszty finansowe 135 II. Dotacje 707 III. Pozostałe przychody operacyjne 2 go majątku trwałego oraz krótkoterm. papierów wartościowych III. Pozostałe F. Zysk brutto na działalności gospo- 313 35 278 D. Strata na działalności operacyjnej - E. Przychody finansowe 48 I.Dywidendy z tytułu udziałów - - W tym od jednostek zależnych i - stowarzyszonych - II. Odsetki uzyskane 43 w tym dla jednostek zależnych i stowarzyszonych majątku trwałego - I. Odpisy aktualiz. wartość finansowe- II. Odsetki do zapłacenia 273 I. Przychody ze sprzedaży składników majątku trwałego II. Pozostałe koszty operacyjne 169 IV. Koszty wytworzenia świadczeń na B. D. 8 III.Przychód ze sprzedaży towarów i 141 I. Wartość sprzedanych składników 17.081 III. Pozostałe 2 4 F. Strata brutto na działalności gospo- 753 darczej - darczej G. Straty nadzwyczajne H. Zysk brutto 3 F. Zyski nadzwyczajne 9 759 G. Strata brutto - 34 I. Obowiązkowe obciążenia wyniku 226 H. Finansowego I. Strata brutto - Strata netto - I.Podatek dochodowy od osób prawnych lub osób fizycznych 226 II. Pozostałe obowiazkowe obciażenia - J. Zysk netto 532 M.P. nr B-194/2000 Wstępna analiza rachunku zysków i strat sprowadza się do ustalenia i oceny zmian w wielkościach strumieni pieniężnych reprezentujących przychody ze sprzedaży, koszty, wynik finansowy i inne wielkości ekonomiczne w kolejnych latach badanego okresu. Analiza ta obejmuje również swoim zakresem badanie relacji zachodzących pomiędzy poszczególnymi wielkościami ekonomicznymi w rachunku zysków i strat, co określane jest mianem analizy struktury danych rachunku wyników. Ocena struktury rachunku wyników polega na ustaleniu udziału poszczególnych jego składników w ogólnej wielkości przychodów ze sprzedaży. Odpowiednie wskaźniki struktury będą wyrażać wówczas poziom kosztów uzyskania przychodów, poziom zysku z działalności gospodarczej, zysku brutto czy też netto itp... Z rachunku wyników w badanym okresie wynika, że we wszystkich analizowanych latach mamy do czynienia z zyskiem Spółki. Rachunek zysków i strat w analogicznych okresach 1999-2001r. Wyszczególnienie 1 1999 2000 Wska Źniki w % 2001 2 3 4 5 6 17.530.455 19.550.909 20.393.341 111,53 104,31 9.Pozost. przychody operacyjne 313.423 516.149 267.840 164,68 51,89 10.Przychody finansowe 47.666 105.610 84.676 11.Zyski nadzwyczajne 8.664 10.023 3.173 115,69 31,66 12.Ogółem przychody 17.900.208 20.182.691 20.749.030 112,75 102,81 17.002.248 19.200.994 20.205.332 112,93 105,23 134.533 268.769 315.374 199,78 117,34 1.718 2.281 12.525 132,77 549,10 I. PRZYCHODY - .ze sprzedaży produktów - ze sprzedaży i zrównane z nimi 8.Zmiana stanu produktów II. KOSZTY I STRATY 1.Koszty dz. Operacyjnej 2.Pozostałe k. Operac. 3.Koszty finansowe 35 4.Straty nadzwyczajne 2.814 - 3.538 - - 17.141.313 19.472.044 20.536.769 113,60 105,47 1.Zysk brutto 758.895 710.647 212.261 93,64 29,87 2.Obow. odpisy 226.451 260.953 106.931 115,24 40,98 3.Zysk netto 532.444 449.694 105.330 84.,46 23,42 5.Ogółem koszty III. WYNIK FINANSOWY Według planów rozwojowych do końca 2005r. Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. Z o.o. planuje zrealizować następujące cele strategiczne i zmierzenia organizacyjne: dokończenie rozbudowy składowiska i maksymalne wykorzystanie kwater budowa zbiornika na odcieki z instalacją rozsączającą budowa linii segregacji odpadów na składowisku oraz zagospodarowanie odpadów biodegradowalnych przygotowanie i prowadzenie selektywnej zbiorki odpadów i recykling butelek PET systematyczne ograniczanie zatrudnieni pełniejsze wykorzystanie systemu komputerowego podniesienie poziomu merytorycznego zatrudnionych pracowników oraz właściwa selekcja kadry kierowniczej, plany systemu szkoleń i zdobywania uprawnień. Ogólny cel strategiczny brzmi „Najwyższa jakość usług za najniższą cenę”. Cele pośrednie: poprawa organizacji i jakości zarządzania, zmniejszenia kosztów świadczonych usług, poprawa obsługi klienta, pozyskiwanie nowych klientów poprawa wizerunku Spółki na rynku usług komunalnych, zoptymalizowanie bazy materialnej i dostosowanie jej do zakresu świadczonych usług. Przygotowanie Spółki do funkcjonowania w warunkach konkurencji na rynku usług komunalnych, 36 Przygotowanie Spółki do działalności w nowej rzeczywistości prawnej wynikającej z dostosowania przepisów do wymagań Unii Europejskiej, 37 Poprawa dbałości o posiadany majątek, Poprawa warunków pracy załogi.37 Strategia rozwoju MPGK w Stargardzie na lata 2002-2005