Nowa formuła organizacji szkolenia wstępnego – instruktażu stanowiskowego dla pracowników rozpoczynających pracę pod ziemią w Podziemnym Ośrodku Szkolenia Zawodowego (pole szkoleniowe) na poz. 370 m w KHW S.A. KWK „Wujek” w Katowicach Autorzy: Krzysztof Kurak, Janusz Majda, Marian Tomecki, Waldemar Kuśmierczyk z Katowickiego Holdingu Węglowego S.A., KWK „Wujek” w Katowicach Dotychczasowy stan Pracownik rozpoczynający pracę pod ziemią w zakładzie górniczym przed podjęciem pracy, zgodnie z obowiązującym prawem w dziedzinie szkoleń BHP jest zobowiązany odbyć szkolenie wstępne – instruktaż ogólny i stanowiskowy. W KHW S.A. KWK „Wujek” instruktaż ogólny trwa 16 godz., natomiast instruktaż stanowiskowy 30 dni roboczych. Pracownik odbywa instruktaż stanowiskowy w oddziale, do którego dostał przydział, pod nadzorem instruktora praktycznej nauki zawodu. Istota rozwiązania Pracownicy mało doświadczeni (najczęściej do 2 lat stażu zawodowego) są specyficzną grupą zatrudnionych w zakładach górniczych, która niestety często ulega wypadkom przy pracy. W roku 2009 w kopalniach należących do KHW S.A. wypadkom przy pracy uległ co czwarty pracownik (25%) legitymujący się podanym stażem. Aktualna sytuacja na rynku pracy skutkuje brakiem wykwalifikowanych i doświadczonych pracowników, którzy potrafiliby wykonać pracę nie tylko w sposób fachowy, ale przede wszystkim bezpieczny! W latach 90., w trakcie procesu restrukturyzacji polskiego górnictwa i związanej z tym częściowej likwidacji kopalń węgla kamiennego zostały zamknięte lub zlikwidowane również zasadnicze szkoły górnicze i technika górnicze. Praktycznie przez kilkanaście lat nie przygotowywano kadr dla górnictwa. Dopiero kilka lat temu wznowiono kształcenie nowych kadr w zasadniczych szkołach zawodowych i technikach, ale wieloletniej luki kadrowej nie da się szybko nadrobić. Jeszcze w latach 90. istniały w każdej kopalni węgla kamiennego sztolnie szkoleniowe na powierzchni i wydzielone miejsca szkoleniowe na dole, gdzie młody górnik, ślusarz, mechanik czy elektromonter mógł nauczyć się zawodu, zwłaszcza od strony praktycznej. Dodatkowo, przy każdej kopalni funkcjonowała zasadnicza szkoła górnicza, której absolwent rozpoczynający pracę w kopalni wyposażony w wiedzę teoretyczną, pod okiem doświadczonego sztygara i przodowego w krótkim czasie przeobrażał się w doświadczonego górnika. Aby zahamować niekorzystne tendencje, w październiku 2008 r. w KHW S.A. KWK „Wujek” na poz. 370 m uruchomiono Podziemny Ośrodek Szkolenia Zawodowego (pole szkoleniowe). Jest on przeznaczony do organizacji zajęć praktycznych i praktyk zawodowych uczniów zasadniczych szkół zawodowych, techników, studentów szkół wyższych, organizacji szkoleń i egzaminów oraz przeprowadzania instruktaży stanowiskowych pracowników nowoprzyjętych. Należy przy tym podkreślić, że zajęcia praktyczne przebiegają nie tylko w warunkach naturalnych, ale także w warunkach bezpiecznych, mimo że w KHW S.A. KWK „Wujek” występują wszystkie istniejące w górnictwie zagrożenia naturalne. Pole szkoleniowe znajduje się w polu niemetanowym, nie występują w nim również zagrożenia pożarowe i tąpaniami. W polu zapewniono korzystne parametry mikroklimatu dołowego. W lutym 2010 r. w Kopalni „Wujek” wprowadzono zmianę w organizacji odbywania instruktażu stanowiskowego przez pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych pod ziemią. Obecnie przez pierwsze 5 dni pracownik odbywa instruktaż na stanowiskach szkoleniowych w Podziemnym Ośrodku Szkolenia Zawodowego (pole szkoleniowe) na poz. 370 m, a następne 25 dni w swoim oddziale. Przez ten pierwszy, pięciodniowy okres instruktażu pod nadzorem doświadczonych, z odpowiednim przygotowaniem dydaktycznym instruktorów praktycznej nauki zawodu nowoprzyjęty pracownik jest oswajany z realiami kopalni. Wraz z instruktorem przemierza taką samą drogę jak doświadczony stażem górnik, począwszy od łaźni i lampowni, przez nadszybie, zjazd klatką pod ziemię, podszybie, miejsce podziału pracy, dojście do stanowisk szkoleniowych. Instruktor, w czasie tego kontaktu, stale przekazuje pracownikowi podstawowe zasady BHP dotyczące zachowania się pod ziemią, informacje nt. zagrożeń występujących w kopalni, oraz informacje tzw. życiowe, przydatne w pierwszym okresie jego pracy. Ponadto, w tym okresie instruktażu pracownicy nowoprzyjęci zaznajamiani są z przyczynami i okolicznościami wypadków przy pracy, którym ulegli w ostatnim czasie w różnych zakładach górniczych pracownicy o krótkim stażu zawodowym. Informację o wypadkach otrzymują przy maszynach i urządzeniach, których obsługa wiąże się z zagrożeniem wypadkowym (np. przy przenośniku taśmowym). Jest również spotkanie z psychologiem, który przeprowadza wywiad z każdym nowozatrudnionym pracownikiem na stanowisku pracy pod ziemią, wydając o nim pisemną opinię. W Kopalnianej Stacji Ratownictwa Górniczego pod nadzorem ratowników górniczych nowoprzyjęci ćwiczą na nowoczesnym fantomie zasady udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej. Na zakończenie pobytu w Podziemnym Ośrodku Szkolenia Zawodowego, każdy pracownik otrzymuje opracowanie pt. „Wujek wita, czyli vademcum ślepra”. Jest to zbiór podstawowych informacji dotyczących zagrożeń występujących w kopalni, przepisów oraz innych informacji przydatnych w pierwszych dniach pracy. Działania te wynikają z poszukiwania nowych rozwiązań mających na celu podniesienie stanu bezpieczeństwa nowozatrudnionych pracowników. Podziemny Ośrodek Szkolenia Zawodowego wyróżniono dyplomem w kategorii: rozwiązania techniczne i organizacyjne w ramach XXXVIII edycji Ogólnopolskiego Konkursu Poprawy Warunków Pracy organizowanego przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwo Gospodarki i Naczelną Organizację Techniczną. Na podstawie materiału otrzymanego od Kierownika Działu Rekrutacji i Adaptacji Zawodowej KHW S.A. KWK „Wujek” Mgr inż. Waldemar Kuśnierczyk