SpiS treści
advertisement
Spis treści DIAGNOSTYKA NOWOTWORÓW ........................................................................................................... 243 19.Diagnostyka kliniczna – Arkadiusz Jeziorski, Piotr Sęk, Adam Durczyński ............................................. 19.1. Wstęp . .......................................................................................................................................... 19.2. Badanie podmiotowe ...................................................................................................................... 19.2.1. Ból ..................................................................................................................................... 19.2.2. Dysfagia ............................................................................................................................ 19.2.3. Objawy dyspeptyczne . .................................................................................................... 19.2.4. Krew w stolcu .................................................................................................................. 19.2.5. Zaburzenia w oddawaniu stolca . ................................................................................... 19.2.6. Chrypka, kaszel, krwioplucie ......................................................................................... 19.2.7. Krwiomocz, nadmierne oddawanie i zaleganie moczu ............................................... 19.2.8. Krwawienie z dróg rodnych ............................................................................................ 19.2.9. Objawy neurologiczne . ................................................................................................... 19.2.10.Utrata masy ciała ............................................................................................................. 19.2.11.Wzrost temperatury ciała ............................................................................................... 19.2.12.Powiększenie węzłów chłonnych ................................................................................... 19.2.13. Zmiana wyglądu znamion skóry .................................................................................... 19.3. Badanie przedmiotowe ................................................................................................................... 19.3.1. Badanie skóry ................................................................................................................... 19.3.2. Badanie węzłów chłonnych . ........................................................................................... 19.3.3. Badanie klatki piersiowej ................................................................................................ 19.3.4. Badanie jamy brzusznej . ................................................................................................. 19.4. Siedem objawów ostrzegawczych . ................................................................................................. 245 245 246 246 247 247 247 248 248 248 248 249 249 249 249 249 250 250 250 250 253 254 20.Diagnostyka obrazowa . .............................................................................................................................. 20.1. Rentgenodiagnostyka nowotworów – Urszula Grzesiakowska ................................................... 20.1.1. Wstęp . .............................................................................................................................. 20.1.2. Konwencjonalne badania rentgenowskie ...................................................................... 20.1.3. Tomografia komputerowa . ............................................................................................. 20.2. Diagnostyka metodą magnetycznego rezonansu jądrowego – Jerzy Walecki, Urszula Łebkowska . ......................................................................................................................... 20.2.1. Wstęp . .............................................................................................................................. 20.2.2. Środki kontrastowe . ........................................................................................................ 20.2.3. Diagnostyka MRI nowotworów ośrodkowego układu nerwowego ............................ 20.2.4. Guzy głowy i szyi w MRI ................................................................................................ 20.2.5. Diagnostyka MRI guzów śródpiersia, serca, płuca, ściany klatki piersiowej, piersi ... 20.2.6. Badanie MRI jamy brzusznej i miednicy ....................................................................... 20.2.7. MRI nowotworów kości i tkanek miękkich . ................................................................. 20.3. Badania radioizotopowe w diagnostyce onkologicznej – Leszek Królicki ................................... 20.3.1. Metody klasyczne ............................................................................................................ 20.3.2. Pozytonowa tomografia emisyjna . ................................................................................. 257 257 257 257 260 265 265 265 266 280 285 290 309 315 315 321 Spis treści Jeziorski nowy 00 t2.indd 9 IX 2009-08-18 13:15:09 20.4. Ultrasonografia w diagnostyce chorób nowotworowych – Ireneusz Gierbliński ........................ 20.4.1. Wstęp . .............................................................................................................................. 20.4.2. Wykrywanie i różnicowanie zmian ogniskowych . ....................................................... 20.4.3. Ultrasonografia zabiegowa . ............................................................................................ 20.4.4. Ultrasonografia śródoperacyjna i laparoskopowa ........................................................ 20.4.5. Endosonografia i echoendoskopia . ................................................................................ 328 328 329 332 335 335 21.Badanie węzła chłonnego wartowniczego – Paweł Murawa, Dawid Murawa ....................................... 21.1. Wstęp . .......................................................................................................................................... 21.2. Biopsja węzła wartowniczego w czerniaku skóry ......................................................................... 21.3. Biopsja węzła wartowniczego w raku piersi .................................................................................. 21.4. Biopsja węzła wartowniczego w raku jelita grubego .................................................................... 21.5. Biopsja węzła wartowniczego w raku żołądka .............................................................................. 21.6. Biopsja węzła wartowniczego w brodawczakowatym raku tarczycy .......................................... 21.7. Biopsja węzła wartowniczego w raku prącia ................................................................................. 21.8. Biopsja węzła wartowniczego w raku odbytu ............................................................................... 21.9. Biopsja węzła wartowniczego w innych nowotworach ................................................................ 337 337 338 340 341 341 342 342 342 342 22.Podstawy patologii onkologicznej – Radzisław Kordek . .......................................................................... 22.1. Definicje i nazewnictwo ................................................................................................................. 22.2. Klasyfikacja histologiczna . ............................................................................................................. 22.3. Postać histologiczna nowotworu . .................................................................................................. 22.4. Stopień złośliwości histologicznej nowotworu ............................................................................. 22.5. Zaawansowanie kliniczne i patologiczne nowotworu . ................................................................ 22.6. Systemy „mieszane” . ....................................................................................................................... 22.7. Inne czynniki rokowniczo-terapeutyczne określane przez patologa .......................................... 345 345 346 346 347 347 348 348 23.Diagnostyka endoskopowa nowotworów – Jarosław Reguła, Michał F. Kamiński ................................. 23.1. Diagnostyka endoskopowa u pacjentów z podejrzeniem choroby nowotworowej . .................. 23.1.1. Gastroskopia (endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego) ..................... 23.1.2. Kolonoskopia (endoskopia dolnego odcinka przewodu pokarmowego) .................... 23.1.3. Endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna ...................................................... 23.1.4. Endosonografia z biopsją i bez biopsji ........................................................................... 23.1.5. Endoskopia jelita cienkiego . ........................................................................................... 23.1.6. Bronchoskopia diagnostyczna ........................................................................................ 23.1.7. Cystoureteroskopia .......................................................................................................... 23.2. Rola endoskopii w badaniach przesiewowych .............................................................................. 23.2.1. Wstęp . .............................................................................................................................. 23.2.2. Rak jelita grubego ............................................................................................................ 23.3. Nadzór endoskopowy po leczeniu chirurgicznym nowotworów . .............................................. 23.3.1. Wstęp . .............................................................................................................................. 23.3.2. Rak jelita grubego ............................................................................................................ 23.3.3. Rak żołądka ...................................................................................................................... 349 349 349 351 353 354 355 356 357 358 358 358 359 359 359 360 24.Zastosowanie technik biologii molekularnej w patomorfologicznej diagnostyce nowotworów – Włodzimierz T. Olszewski ............................................................................................................................. 24.1. Wstęp . .......................................................................................................................................... 24.2. Techniki biologii molekularnej ...................................................................................................... 24.2.1. Konwencjonalna cytogenetyka ....................................................................................... 24.2.2. Fluorescencyjna hybrydyzacja in situ ............................................................................. 24.2.3. Techniki genetyki molekularnej . ................................................................................... 24.3. Zastosowanie metod biologii molekularnej w praktyce patomorfologicznej ............................ 24.3.1. Rak piersi .......................................................................................................................... 24.3.2. Rak płuca .......................................................................................................................... 361 361 361 362 362 363 363 363 364 X Chirurgia onkologiczna Jeziorski nowy 00 t2.indd 10 2009-08-18 13:15:09 24.3.3. 24.3.4. 24.3.5. 24.3.6. Mięsaki tkanek miękkich ................................................................................................ Maziówczak złośliwy ....................................................................................................... Mięsak Ewinga ................................................................................................................. Chłoniaki i białaczki . ...................................................................................................... 364 365 365 365 25.Badania przesiewowe w onkologii – Radzisław Kordek .......................................................................... 25.1. Wstęp . .......................................................................................................................................... 25.2. Badania przesiewowe w kierunku raka piersi ............................................................................... 25.3. Badania przesiewowe wykrywające raka jelita grubego ............................................................... 25.4. Skrining cytologiczny szyjki macicy .............................................................................................. 25.5. Badania przesiewowe wykrywające raka stercza . ......................................................................... 25.6. Inne badania .................................................................................................................................... 26.Wybrane wskaźniki badań laboratoryjnych u chorych na nowotwór – Arkadiusz Jeziorski, Adam Durczyński, Andrzej Berner .............................................................................................................. 26.1. Markery nowotworowe ................................................................................................................... 26.2. Nieprawidłowości w badaniach laboratoryjnych . ........................................................................ 26.3. Zaburzenia hematologiczne ........................................................................................................... 367 367 368 369 370 370 370 373 373 377 380 INNE ASPEKTY CHIRURGII ONKOLOGICZNEJ .................................................................................. 383 27.Stany nagłe w onkologii, wymagające pilnej interwencji chirurgicznej – Wojciech P. Polkowski ......... 27.1. Wstęp . .......................................................................................................................................... 27.2. Stany wynikające ze wzrostu guza nowotworowego .................................................................... 27.2.1. Zespół żyły głównej górnej .............................................................................................. 27.2.2. Tamponada osierdzia . ..................................................................................................... 27.2.3. Ucisk rdzenia kręgowego ................................................................................................ 27.2.4. Wzmożone ciśnienie śródczaszkowe ............................................................................. 27.2.5. Blokada dróg moczowych ............................................................................................... 27.2.6. Krwioplucie ..................................................................................................................... 27.2.7. Blokada dróg oddechowych ............................................................................................ 27.3. Pilne interwencje chirurgiczne u chorych na nowotwory hematologiczne ............................... 27.3.1. Zakażenia brzuszne ......................................................................................................... 27.3.2. Objawy brzuszne spowodowane przez leki ................................................................... 27.3.3. Zapalenie jelit z neutropenią .......................................................................................... 27.3.4. Zakażenia okołoodbytnicze ............................................................................................ 27.4. Stany naglące przewodu pokarmowego . ....................................................................................... 27.4.1. Krwawienie z przewodu pokarmowego ........................................................................ 27.4.2. Perforacja przewodu pokarmowego ............................................................................... 27.4.3. Nudności i wymioty ........................................................................................................ 27.4.4. Biegunka ........................................................................................................................... 27.4.5. Zaparcie ............................................................................................................................ 27.4.6. Niedrożność przewodu pokarmowego .......................................................................... 27.4.7. Perforacja i krwotok z raka żołądka ................................................................................ 27.4.8. Żółtaczka mechaniczna spowodowana nowotworem głowy trzustki . ....................... 385 385 385 385 386 386 386 386 387 387 387 387 388 388 388 389 389 390 391 391 393 393 395 396 28.Rola chirurgii w chorobach układowych – Jan Walewski . ...................................................................... 28.1. Wstęp . .......................................................................................................................................... 28.2. Klasyfikacja histopatologiczna chłoniaków . ................................................................................. 28.3. Diagnostyka ..................................................................................................................................... 28.4. Obraz kliniczny chłoniaków oraz zasadnicze podejścia diagnostyczne i lecznicze ................... 28.4.1. Przewlekła białaczka limfocytowa/chłoniak z małych limfocytów B .......................... 28.4.2. Szpiczak plazmocytowy .................................................................................................. 399 399 400 400 404 404 405 Spis treści Jeziorski nowy 00 t2.indd 11 XI 2009-08-18 13:15:09 28.5. 28.4.3. Chłoniak rozlany z dużych komórek B .......................................................................... 28.4.4. Chłoniak Burkitta . .......................................................................................................... 28.4.5. Chłoniak limfoblastyczny z komórek T ........................................................................ 28.4.6. Chłoniak Hodgkina ......................................................................................................... 28.4.7. Chłoniaki strefy brzeżnej . .............................................................................................. 28.4.8. Chłoniak z komórek płaszcza ......................................................................................... 28.4.9. Chłoniak grudkowy . ....................................................................................................... 28.4.10.Chłoniaki z obwodowych limfocytów T ....................................................................... Podsumowanie . ............................................................................................................................... 405 406 407 407 408 409 409 409 410 29.Niektóre aspekty chirurgii onkologicznej u dzieci i młodzieży – Wojciech Woźniak . .......................... 29.1. Część ogólna .................................................................................................................................... 29.1.1. Wstęp . .............................................................................................................................. 29.1.2. Epidemiologia .................................................................................................................. 29.1.3. Diagnostyka ..................................................................................................................... 29.1.4. Leczenie . .......................................................................................................................... 29.2. Część szczegółowa ........................................................................................................................... 29.2.1. Nerczak płodowy, guz Wilmsa ....................................................................................... 29.2.2. Nerwiak zarodkowy współczulny .................................................................................. 29.2.3. Mięsak poprzecznie prążkowany . .................................................................................. 29.2.4. Nowotwory kości, mięsak kościopochodny, mięsak Ewinga ....................................... 29.2.5. Guzy zarodkowe .............................................................................................................. 29.2.6. Inne rzadkie nowotwory ................................................................................................. 29.2.7. Rehabilitacja, oddziaływanie psychologiczne ............................................................... 29.2.8. Postępowanie w stanach terminalnych i po stracie dziecka ......................................... 411 411 411 411 412 412 414 414 417 419 421 424 426 427 428 30.Chirurgia nowotworów u osób w wieku podeszłym – Andrzej Kułakowski .......................................... 30.1. Wstęp . .......................................................................................................................................... 30.2. Onkologia geriatryczna ................................................................................................................... 30.3. Ocena geriatryczna . ........................................................................................................................ 30.4. Leczenie chirurgiczne ..................................................................................................................... 431 431 432 433 434 31.Techniki małoinwazyjne w onkologii – Edward Stanowski ..................................................................... 31.1. Wstęp . .......................................................................................................................................... 31.2. Sprzęt dla technik małoinwazyjnych (laparoskopowych) w chirurgii ........................................ 31.3. Laparoskopowa chirurgia jelita grubego . ...................................................................................... 31.3.1. Wszczepy komórek nowotworowych w miejscu wprowadzenia trokarów ................ 31.4. Rak przełyku .................................................................................................................................... 31.5. Nowotwory żołądka ........................................................................................................................ 31.6. Rak wątroby ..................................................................................................................................... 31.7. Rak trzustki . .................................................................................................................................... 31.8. Rak nadnerczy ................................................................................................................................. 31.9. Rak tarczycy i przytarczyc .............................................................................................................. 31.10.Rak piersi . ........................................................................................................................................ 31.11.Podsumowanie . ............................................................................................................................... 437 437 438 440 440 443 445 447 448 448 449 449 449 32.Leczenie endoskopowe zmian przednowotworowych i nowotworów – Michał F. Kamiński, Jarosław Reguła ............................................................................................................................................ 32.1. Leczenie i nadzór endoskopowy stanów przedrakowych ............................................................ 32.1.1. Wstęp . .............................................................................................................................. 32.1.2. Przełyk Barretta ............................................................................................................... 32.1.3. Polipy i ogniska metaplazji jelitowej oraz dysplazji w żołądku .................................... 32.1.4. Polipy jelita grubego ........................................................................................................ 32.1.5. Dysplazja w chorobach zapalnych jelit .......................................................................... 453 453 453 453 454 455 457 XII Chirurgia onkologiczna Jeziorski nowy 00 t2.indd 12 2009-08-18 13:15:09 32.2. Leczenie endoskopowe wczesnych postaci raka ........................................................................... 458 32.2.1. Wstęp . .............................................................................................................................. 458 32.2.2. Podstawy leczenia endoskopowego ................................................................................ 458 32.2.3. Mukozektomia endoskopowa . ....................................................................................... 459 32.2.4. Endoskopowa podśluzówkowa dyssekcja ...................................................................... 461 32.3. Rola endoskopii w leczeniu paliatywnym ..................................................................................... 461 32.3.1. Wstęp . .............................................................................................................................. 461 32.3.2. Protezy przełykowe . ........................................................................................................ 461 32.3.3. Protezy żołądkowo-dwunastnicze .................................................................................. 462 32.3.4. Protezy jelita grubego ...................................................................................................... 463 32.3.5. Endoskopowe rozszerzanie zwężeń w zespoleniach chirurgicznych po ezofagektomii lub totalnej gastrektomii ................................................................................................. 464 32.3.6. Protezy dróg żółciowych ................................................................................................. 465 32.3.7. Przezskórny drenaż dróg żółciowych ............................................................................. 465 32.3.8. Protezowanie dróg oddechowych . ................................................................................. 465 32.3.9. Ablacja termiczna ............................................................................................................ 466 32.3.10.Przezskórna endoskopowa gastrostomia . ...................................................................... 467 32.3.11.Neuroliza splotu trzewnego pod kontrolą endosonografii .......................................... 467 33.Powikłania chirurgiczne po chemioterapii i radioterapii – Andrzej W. Szawłowski ............................. 33.1. Wstęp . .......................................................................................................................................... 33.2. Powikłania chirurgiczne chemioterapii . ....................................................................................... 33.2.1. Powikłania ze strony układu pokarmowego .................................................................. 33.2.2. Powikłania ze strony układu moczowego ...................................................................... 33.2.3. Powikłania ze strony układu oddechowego . ................................................................. 33.2.4. Powikłania związane z dostępem żylnym . .................................................................... 33.2.5. Powikłania miejscowe . .................................................................................................... 33.2.6. Nowotwory jatrogenne . .................................................................................................. 33.3. Powikłania chirurgiczne radioterapii . ........................................................................................... 33.3.1. Patogeneza powikłań popromiennych ........................................................................... 33.3.2. Rodzaje powikłań popromiennych ................................................................................ 33.3.3. Główne problemy chirurgiczne związane z leczeniem powikłań po radioterapii ..... 33.4. Leczenie popromiennych przetok.................................................................................................. 33.4.1. Kryteria doboru techniki operacyjnej . .......................................................................... 33.4.2. Taktyka i technika operacyjna ........................................................................................ 33.5. Podsumowanie . ............................................................................................................................... 34.Zasady obserwacji chorych (follow-up) po leczeniu z powodu nowotworu – Arkadiusz Jeziorski, Adam Bilski . .......................................................................................................................................... 34.1. Wstęp . .......................................................................................................................................... 34.2. Rak piersi . ........................................................................................................................................ 34.3. Rak płuca . ........................................................................................................................................ 34.4. Rak jelita grubego ............................................................................................................................ 34.5. Rak żołądka ...................................................................................................................................... 34.6. Rak przełyku .................................................................................................................................... 34.7. Rak trzustki . .................................................................................................................................... 34.8.Rak wątrobowokomórkowy, rak pęcherzyka żółciowego, rak zewnątrzwątrobowych i wewnątrzwątrobowych dróg żółciowych .................................................................................... 34.9. Rak odbytu . ..................................................................................................................................... 34.10.Czerniak skóry ................................................................................................................................. 34.11.Rak skóry .......................................................................................................................................... 34.12.Mięsaki tkanek miękkich . .............................................................................................................. 34.13.Mięsaki kości .................................................................................................................................... 469 469 470 470 471 472 473 473 473 473 473 476 477 478 478 479 482 485 485 485 486 487 489 490 490 490 490 491 492 492 493 Spis treści Jeziorski nowy 00 t2.indd 13 XIII 2009-08-18 13:15:09 34.14.Rak nerki .......................................................................................................................................... 34.15.Rak pęcherza moczowego ............................................................................................................... 34.16.Rak gruczołu krokowego . ............................................................................................................... 34.17.Nowotwory jądra ............................................................................................................................. 34.18.Nowotwory narządu rodnego ........................................................................................................ 34.18.1.Rak jajnika ........................................................................................................................ 34.18.2.Rak szyjki macicy . ........................................................................................................... 34.18.3.Rak trzonu macicy . ......................................................................................................... 34.18.4.Rak sromu ........................................................................................................................ 34.19.Nowotwory mózgu . ........................................................................................................................ 34.20.Nowotwory głowy i szyi .................................................................................................................. 34.21.Rak tarczycy ..................................................................................................................................... 494 495 496 497 498 498 499 499 499 500 500 501 35.Rehabilitacja w chirurgii onkologicznej – Hanna Tchórzewska .............................................................. 35.1. Rehabilitacja psychofizyczna w chirurgii raka piersi ................................................................... 35.2. Rehabilitacja po operacjach usunięcia węzłów chłonnych . ........................................................ 35.3. Rehabilitacja chorych na nowotwory płuca .................................................................................. 35.4. Rehabilitacja w chirurgii z powodu guzów tkanek miękkich i kości .......................................... 35.5. Rehabilitacja chorych w chirurgii nowotworów głowy i szyi . .................................................... 35.6. Rehabilitacja chorych po zabiegach w obrębie jamy brzusznej ................................................... 35.7. Rehabilitacja chorych leczonych z powodu nowotworów narządów płciowych żeńskich . ...... 35.8. Rehabilitacja chorych z nowotworami układu moczowego ........................................................ 35.9. Rehabilitacja niedowładów i porażeń będących następstwem zabiegów operacyjnych ............ 503 503 504 505 505 506 507 507 508 508 36.Współpraca chirurga i anestezjologa – Anna Łukaszewska .................................................................... 36.1. Wstęp . .......................................................................................................................................... 36.2. Okres przedoperacyjny ................................................................................................................... 36.3. Zabieg operacyjny . .......................................................................................................................... 36.4. Okres pooperacyjny . ....................................................................................................................... 36.5. Opieka paliatywna .......................................................................................................................... 36.6. Zespoły żywieniowe ........................................................................................................................ 36.7. Szkolenie wewnętrzne .................................................................................................................... 509 509 509 510 510 511 511 512 37.Opieka paliatywna i leczenie bólów nowotworowych – Jerzy Jarosz ...................................................... 37.1. Założenia i definicje ........................................................................................................................ 37.2. Zasady opieki paliatywnej .............................................................................................................. 37.3. Leczenie objawowe .......................................................................................................................... 37.4. Leczenie bólów nowotworowych ................................................................................................... 37.4.1. Epidemiologia .................................................................................................................. 37.4.2. Rozpoznanie . ................................................................................................................... 37.4.3. Bóle receptorowe (nocyceptywne) ................................................................................. 37.4.4. Bóle niereceptorowe (neuropatyczne) ........................................................................... 37.4.5. Szczególne rodzaje bólu .................................................................................................. 37.5. Leczenie przeciwbólowe ................................................................................................................. 37.5.1. Leki analgetyczne ............................................................................................................ 37.5.2. Leki uzupełniające ........................................................................................................... 37.5.3.Metody zabiegowe (o minimalnej inwazyjności) stosowane w leczeniu bólów nowotworowych............................................................................................................... 513 513 515 515 516 516 516 517 518 518 519 519 523 524 38.Jakość życia chorych leczonych z powodu nowotworu – Krystyna de Walden-Gałuszko . .................... 38.1. Jakość życia – podstawowe pojęcia ................................................................................................ 38.2. Pojęcie jakości życia uwarunkowanej stanem zdrowia ................................................................. 38.3. Szczegółowe problemy jakości życia u chorych onkologicznie .................................................... 531 531 532 533 XIV Chirurgia onkologiczna Jeziorski nowy 00 t2.indd 14 2009-08-18 13:15:09 39.Przekazywanie informacji choremu – Janusz Piekarski, Agnieszka Misiak, Arkadiusz Jeziorski .......... 39.1. Chory chce znać rozpoznanie ........................................................................................................ 39.2. Chory nie chce znać rozpoznania .................................................................................................. 39.3. Rozmowa . ........................................................................................................................................ 39.3.1. Miejsce .............................................................................................................................. 39.3.2. Czas . ................................................................................................................................. 39.3.3. Ocena stanu chorego oraz posiadanej przez niego wiedzy o swoim stanie zdrowia . 39.3.4. Sposób przekazywania informacji . ................................................................................ 39.3.5. Zakończenie rozmowy .................................................................................................... 39.4. Komunikacja z pacjentem w kontekście współpracy lekarz – psycholog . ................................. 537 537 538 539 539 539 539 540 542 543 Skorowidz . ......................................................................................................................................................... I Spis treści Jeziorski nowy 00 t2.indd 15 XV 2009-08-19 07:57:19