Gwiazdy i galaktyki

Gwiazdy i galaktyki – karta pracy
1.Jasność obserwowana i jasność gwiazdowa
Gwiazdy leżą w bardzo dalekich odległościach od Ziemi. Im gwiazda znajduje się dalej, tym mniej światła do
nas dochodzi. Dlatego na podstawie jasności obserwowanej, czyli takiej, którą widzimy, nie można określić
rzeczywistej wielkości gwiazd. Wprowadzono wielkość zwaną jasnością absolutną, czyli taką, jaka byłaby
obserwowana z odległości wynoszącej 10 parseków.
Skala wielkości gwiazdowych nie dotyczy średnicy gwiazdy, lecz intensywności jej blasku.
Związek obserwowanej jasności gwiazdowej z absolutną:
M = m + 5 – 5 logD
gdzie D - odległość wyrażona w parsekach.
Za pomocą okularów 3D zobacz obraz gwiazd na niebie (rys str 42)
2.Zjawisko paralaksy
Paralaksą nazywamy zmianę położenia obiektu widzianego z dwóch rożnych punktów.
a)Paralaksa geocentryczna – wyznaczanie odległości w Układzie Słonecznym, związana z ruchem
obrotowym Ziemi,
Przerysuj (rys. str. 44) i zapisz:
Paralaksą geocentryczną nazywamy paralaksę, której bazą jest promień Ziemi, czyli taką,
którą mierzymy z punktów odległych od siebie o promień Ziemi. Wyznaczamy ją np. dla
planet Układu Słonecznego, Księżyca czy też sztucznych satelitów Ziemi. Ich położenia
mierzymy na tle odległych gwiazd.
b)Paralaksa heliocentryczna – wyznaczanie odległości do gwiazd, ), związana z ruchem Ziemi po orbicie
wokółsłonecznej.
Przerysuj (rys. str. 44) i zapisz:
Paralaksa to zjawisko pozornej zmiany położenia obiektu oglądanego z dwóch kierunków. W praktyce
najłatwiej zobaczyć zmianę położenia na tle innych, odległych obiektów. Jak zobaczyć paralaksę? Wyciągnij
rękę jak najdalej od siebie z palcem wskazującym (drugi od kciuka) wyciągniętym do góry. Popatrz na niego
na przemian raz lewym a raz prawym okiem. Przesunięcie obrazu palca wskazującego na tle innych
przedmiotów to właśnie paralaksa. Mierzona jest ona w stopniach. Im bliżej nas znajduje się obiekt (palec
wskazujący) tym kąt paralaksy jest większy.
Jeżeli kąt paralaksy heliocentrycznej zmierzymy w sekundach łuku, to odległość otrzymamy w
parsekach.
Gwiazda, której paralaksa wynosi α, znajduje się w odległości D od Słońca wynoszącej
1

.
Przykład:
Paralaksa gwiazdy o nazwie 61Cygni wynosi 0,28718” sekundy łuku. Oblicz jej odległość od Słońca w
parsekach i latach świetlnych.
Obliczamy ile razy paralaksa tej gwiazdy jest mniejsza od 1 sekundy łuku.
1”/0,28718=3,84
3,84 pc *3,26 ly=11,34 ly
Odp: Gwiazda odległa jest o 3,84 pc co odpowiada 11,34 ly od Słońca.
3.Parsek – ok. 3,26 ly
Definicja parseka wynika z paralaksy heliocentryczne. Gwiazda znajduje się w odległości jednego parseka,
jeżeli jej paralaksa heliocentryczna wynosi 1 sekundę łuku. Gwiazda znajdująca się 2 razy dalej będzie miała
paralaksę dwukrotnie mniejszą, a trzykrotnie dalej – trzykrotnie mniejszą.
4.Zadanie domowe:
Opisz co to jest galaktyka i jakie są jej rodzaje na przykładzie Drogi Mlecznej.? Obejrzyj w Internecie zdjęcia
galaktyk.
W podręczniku str. 47 zad. 2