PLANETY

PLANETY
Cechy ruchu planet:



wszystkie poruszają się po torach eliptycznych wokół słońca, w tym samym kierunku,
prawie wszystkie poruszają się w tym samym kierunku wokół własnej osi (z wyjątkiem Wenus i Urana),
prawie wszystkie poruszają się w tej samej płaszczyźnie (z wyjątkiem Merkurego- odchył o 50 i Plutona- 150).
Planety dzielimy na 3 grupy:



małe – Merkury, Pluton,
średnie, typu ziemskiego – Wenus, Ziemia, Mars,
olbrzymy – Jowisz, Saturn, Uran, Neptun.
Merkury (bóg handlu)
 ma rzadką atmosferę helowo-neonową,
 po Ziemi to najgęstsza planeta Układu Słonecznego
(mimo małych rozmiarów dość ciężka),
 duże wahania temperatur – od –1800C do 4300C,
 dużo kraterów po uderzeniowych,
 obiega Słońce w ciągu 88 dni.
Wenus (bogini miłości)
 ma bardzo gęstą atmosferę składającą się z azotu,
dwutlenku węgla i związków siarki,
 temperatura dość wysoka i ustabilizowana ok. 4600C
– najcieplejsza planeta,
 z Ziemi obserwujemy atmosferę, która jest tak gęsta,
że zasłania planetę,
 ciągłe wybuchy wulkanów, wyładowania
atmosferyczne, deszcze kwasu siarkowego,
 nie posiada księżyców,
 rotuje w kierunku przeciwnym niż inne planety,
 średnica i masa podobne do średnicy i masy Ziemi,
 ciśnienie na powierzchni jest około 90 razy większe
niż na Ziemi,
 obiega Słońce w ciągu 224 dni.
Mars (bóg wojny)
 ziemia zawiera dużo związków tlenków żelaza (stąd
kolor- tzw. „Czerwona Planeta”),
 atmosfera składa się głównie z dwutlenku węgla,
azotu i nieznacznych ilości tlenu,
 ciśnienie jest 7-krotnie niższe niż na Ziemi,
 jej masa to zaledwie 0,1 masy Ziemi,
 około dwa razy mniejszy niż Ziemia,
 nie ma pola magnetycznego,
 temperatury od –1330C do +220C (średnio –500C do
00C),
 kiedyś na planecie była woda (pozostały kanały,
koryta rzeczne),
 posiada dwa księżyce (Fobos – obiega planetę w
ciągu ok. 7,5godziny, czyli szybciej niż planeta
obraca się wokół własnej osi ; i Dejmos),
 obiega Słońce w ciągu 687 dni.
OLBRZYMY- planety gazowe, składają się z
zamarzniętego helu i wodoru. Posiadają helowowodorową atmosferę.
Jowisz (władca bogów)
 temperatura 170K,
 największa z planet,
 masa 300 razy większa niż masa Ziemi,





wysyła więcej energii niż pochłania (jako jedyna planeta),
ma bardzo mały pierścień,
posiada 16 księżyców (w tym Io – na powierzchni posiada
czynne wulkany, Callisto, Ganimedes – największy
księżyc w Układzie Słonecznym, większy niż planety
Merkury i Pluton; i Europa),
charakterystyczna czerwona plama położone w pobliżu
równika,
obiega Słońce w ciągu 12 lat.
Saturn (bóg rolnictwa)
 druga pod względem wielkości planeta w Układzie
Słonecznym,
 gazowo-ciekła kula, prawdopodobnie z małym skalistym
jądrem,
 ma największe pierścienie,
 ma atmosferę helowo-wodorową,
 temperatury 100K-120K,
 około 22 księżyców (największy to Tytan – jako jedyny
księżyc posiada atmosferę),
 silnie spłaszczona przy biegunach ponieważ szybko rotuje
wokół własnej osi (pełny obrót w ok. 10 godzin) a ma
małą gęstość,
 bardzo lekki (położony na powierzchni wody nie
utonąłby),
 potrzebuje prawie 30 lat, aby okrążyć Słońce.
Uran (bóg nieba)
 odkryty w 1781r. przez Herschla,
 nie jest widoczny gołym okiem,
 ma helowo-wodorową atmosferę,
 otacza go 11 wąziutkich pierścieni,
 temperatura nieco niższa niż na Saturnie,
 ma ponad 14 księżyców,
 masa ok. 14 razy większa niż Ziemi,
 rotuje w kierunku przeciwnym niż inne planety,
 potrzebuje 84 lata na okrążenie Słońca.
Neptun (bóg morza)
 odkryty w 1846r.,
 znajduje się ok. 30 razy dalej od Słońca niż Ziemia,
 kolor niebieski – obecność metanu,
 ma system pierścieni,
 temperatura około 70K,
 występują na niej 4 pory roku, ale każda z nich trwa ok.
40 lat,
 obiega go 8 księżyców (w tym Tryton – najzimniejsze z
dotychczas poznanych ciał w Układzie Słonecznym ;
i Nereida),
 mało znana planeta,
 obiega Słońce w 165 lat.
Pluton (bóg świata podziemnego)
 planeta mała, mniejsza od naszego Księżyca,
obserwowana tylko przez teleskopy,
 jego masa to ok. 0,2% masy Ziemi,
 odkryty w 1930r.,
 tworzy układ podwójny z Charonem (księżyc o
stosunkowo dużej masie),





nie jest planetą gazową, zbudowany jest z materii
międzygwiazdowej,
atmosfera z amoniaku i metanu,
bardzo zimna planeta, temperatura około 60-50K,
ma jeden księżyc (Charon),
obiega Słońce w ciągu 248 lat.
TYPOWE OBIEKTY ASRONOMICZNE
Ciała niebieskie- naturalne i sztuczne obiekty znajdujące się poza Ziemią (słońca, księżyce, planety, gwiazdy, galaktyki,
sztuczne satelity, sądy kosmiczne).
Kometa - składa się z materii pozostałej po tworzeniu się Układu Słonecznego (pył, gaz, lód),
- składa się z tzw. głowy (jądro komety – od kilku do kilkunastu kilometrów średnicy) i warkocza (długość
nawet do 300 mln km),
- najbardziej znana to kometa Halleya – pojawia się w okolicy Ziemi raz na 74 lata (najbliższe spotkanie w
2062 r.)
- w 1994r. obserwowano zderzenie fragmentów komety z powierzchnią Jowisza.
Planeta- ciało niebieskie obiegające gwiazdę (nie świeci własnym światłem). Wokół planet krążą księżyce (naturalne
satelity).
Słońce i planety tworzą Układ Słoneczny.
Gwiazda – to kula gazu, wyświecająca energię wyprodukowaną w swym wnętrzu. W naszej galaktyce, zwanej Drogą
Mleczną gwiazdami są na przykład: Słońce, Wega, Syriusz (składa się z trzech obiektów).
Słońce: - najjaśniejsza i nam najbliższa gwiazda,
- źródło energii docierającej do Ziemi,
- masa 800 razy większa niż suma mas wszystkich planet Układu Słonecznego,
- rotuje wokół własnej osi – pełny obrót w 609 godzin,
- jedna z wielu miliardów gwiazd tworzących Galaktykę.
Galaktyka to skupisko wielu miliardów gwiazd, obłoków pyłu i gazu, mające zwykle kształt eliptyczny lub spiralny.- Nasza
Galaktyka to Droga Mleczna.
W obrębie Galaktyki:
a) gromady- zbiorowiska gwiazd (otwarte- np. plejady; kuliste)
b) mgławice- obłoki pyłowo- gazowe.
SKALA WIELKOŚCI I ODLEGŁOŚCI
Paralaksa to pozorne przesunięcie bliskiego obiektu względem odległego tła na skutek zmiany położenia obserwatora.
Zjawisko to jest wykorzystywane do pomiaru odległości do najbliższych gwiazd.
Jednostka astronomiczna [AU] jest równa średniej odległości Ziemia- Słońce.
1 AU=149 600 000 km (np. Merkury znajduje się w odległości ok. 0,4AU od Słońca, a Pluton ok. 40AU)
Rok świetlny to odległość jaką w ciągu jednego roku przebywa światło biegnące z prędkością 300 000 km/s.
*1 rok świetlny =9 460 miliardów km.
*Średnica Naszej Galaktyki to 100 000 lat świetlnych, a najbliższa gwiazda (po Słońcu) Proxima Centauri oddalona jest o
ponad 4 lata świetlne.
*Światło potrzebuje 8,5 minut aby dotrzeć do Ziemi, a ponad 5,5 godz. żeby dotrzeć do Plutona,
*Najbliższa Galaktyka to tzw. Obłok Magellana – światło stamtąd potrzebuje 170 000 lat, aby dotrzeć na Ziemię,
*Najdalsze obserwowane obiekty znajdują się w odległości kilkunastu miliardów lat świetlnych. Obiekty te wysłały
promieniowanie gdy Ziemia i Słońce jeszcze nie zaczęły się formować.
Parsek [pc]- odległość, z której jednostka astronomiczna jest widoczna pod kątem 1’’[s].
1 pc =3,26 roku świetlnego.
