Zanim nadejdą mrozy (pdf 190kB)
advertisement
NAWOŻENIE I OCHRONA. Jesienna pielęgnacja rzepaku Zanim nadejdą mrozy Jesień to czas, który w dużym stopniu decyduje o przyszłym plonie w uprawie rzepaku ozimego. Błędy popełnione w tym okresie są praktycznie nie do nadrobienia wiosną. Jesienią następuje intensywny wzrost roślin, tworzą się zawiązki pędów bocznych, zawiązują się kwiatostany. Przed wejściem w okres spoczynku zimowego rośliny powinny osiągnąć odpowiednią fazę rozwoju. W dobrych warunkach wzrostu powinny wytworzyć przed zimą 6-8 liści rozdzielonych krótkimi międzywęźlami. Szyjka korzeniowa powinna mieć średnicę ponad 5 mm, a korzeń palowy długość 15-20 cm. Rośliny, które są za słabo rozwinięte przed zimą, posiadają słabo wykształcony system korzeniowy i występuje u nich opóźnione wytwarzanie zawiązków rozgałęzień oraz ograniczone zawiązywanie kwiatostanów. Natomiast zbyt wybujały rzepak jest podatny na wymarzanie z powodu nadmiernego wyniesienia szyjki korzeniowej ponad powierzchnię gleby. Regulatory wzrostu Jesień jest okresem, w którym plantacja rzepaku ozimego wymaga szczególnej uwagi. O liczbie wykształconych zawiązków pędów bocznych decyduje nie tylko ogólna kondycja roślin, ale także konkrecja miedzy zawiązkami, a liśćmi. Duże blaszki liściowe ograniczają dostęp światła, co utrudnia wykształcanie zawiązków pędów bocznych. Aby chronić rzepak przed tym zjawiskiem, zalecane jest stosowanie regulatorów wzrostu, które zapobiegają także przedwczesnemu strzelaniu w pęd. Jesienią, w fazie 4-6 liści rzepaku zalecane są regulatory wzrostu: Agriguard Chlormequat 750 SL, Stabilan 750 SL i Toprex 375 SC, a także środki grzybobójcze (w fazie 4-8 liści), poprawiające zimotrwałość roślin poprzez pobudzenie rozwoju systemu korzeniowego i zahamowanie wzrostu łodygi np. Domnic 250 EW, Horizon 250 EW, Orius 250 EW, Riza 250 EW, Sparta 250 EW, Tarcza Łan 250 EW oraz Caramba 60 SL (w fazie 4-6 liści). Preparaty te powodują skrócenie roślin, hamują wzrost części nadziemnej, co powoduje, że szyjka korzeniowa zostaje wciągnięta do gleby. Szczególne znaczenie ma ten zabieg podczas długiej i ciepłej jesieni, gdy rzepak jest nadmiernie wybujały i podatny na wymarzanie. Nie oszczędzać na nawożeniu Rzepak jest rośliną o bardzo dużych potrzebach pokarmowych, dlatego nie należy oszczędzać na nawożeniu tej rośliny. Jesienią powinien być nawożony fosforem i potasem, a w razie konieczności także azotem. Potas pełni ważną funkcję w tworzeniu rozety liściowej, zwiększa mrozoodporność, ma też wpływ na gospodarkę wodną roślin. Ustalając dawkę nawozów należy wziąć pod uwagę poziom zasobności gleby oraz spodziewaną wielkość plonu. Dla gleb o średniej zasobności, dawka fosforu, w zależności od poziomu uzyskiwanych plonów, wynosi 60-90 kg/ ha P2O5, a potasu 120-200 kg/ha K2O. Dawkę P i K należy zwiększyć o około 50% na stanowisku o niskiej zasobności i zmniejszyć o 50% na glebie o wysokiej zasobno- ści. Nawozy fosforowe i potasowe stosuje się w całości jesienią. Na glebach lekkich dawkę fosforu i potasu można podzielić na dwie części i np. ¾ zastosować jesienią, a pozostałą część wiosną przed ruszeniem wegetacji. Zapobiegnie to wypłukaniu potasu w głąb profilu. Azot na mrozoodporność Niedobór azotu jesienią może przyczynić się do słabego rozwoju roślin oraz obniżenia ich mrozoodporności. Natomiast nadmiar tego pierwiastka powoduje nadmierny rozwój roślin, zmniejszenie odporności na choroby grzybowe oraz obniżenie ich zimotrwałości. Zapotrzebowanie rzepaku na azot zależy od zakładanego stadium rozwojowego, osiągniętego przez rośliny przed zimą. Przyjmuje się, że na plantacjach wysianych przed optymalnym terminem, azot nie powinien być stosowany zbyt wcześnie, aby nie pobudzić roślin do nadmiernego rozwoju. Do nawożenia rzepaku jesienią nie należy wykorzystywać nawozów zawierających azot w formie azotanowej (N-NO3), który pobudza rośliny do wytworzenia zbyt dużej masy liści, a tym samym obniża ich odporność na mróz. Zaraz po siewie Na plantacjach wysianych po terminie zalecanym dla danego regionu, azot należy zastosować zaraz po siewie, aby pobudzić rośliny do wykształcania liści. W takich przypadkach zalecane jest nawożenie azotem w ilości 20-40 kg/ha. Azot zaleca się także zastosować po przedplonach zbożowych oraz gdy występują nierównomierne i opóźnione wschody. Zbyt niskie, przedsiewne nawożenie azotem można uzupełnić, dokarmiając rośliny doglebowo lub dolistnie, najlepiej nawozami o szybkim działaniu w terminie 3-5 tygodni po siewie (RSM, saletra amonowa). Siarka mylona z azotem Na dobre przezimowanie rzepaku ma także wpływ zaopatrzenie roślin w siarkę, magnez i mikroelementy (bor, mangan, miedź i cynk), które stosujemy wiosną. Jednak, kiedy wystąpią objawy niedoboru tych składników lub plantacja jest w słabej kondycji, zaleca się ich zastosowanie jesienią. Należy pamiętać, że słabe odżywienie roślin siarką skutkuje gorszym pobieraniem azotu z gleby i zahamowaniem jego obiegu w roślinie, dlatego niedobory siarki są często mylone z niedoborami azotu. W okresie jesiennym, przy objawach niedoboru siarki, stosuje się interwencyjnie nawozy zawierające łatwo dostępna siarkę (siarczan amonu, kizeryt, siarczan potasu). Czas na chwasty Jesienią koniecznie należy zwalczać chwasty w uprawach rzepaku i nie odkładać tego zabiegu na wiosnę. Chwasty jednoliścienne, konkurując z rzepakiem, przyczyniają się do jego nadmiernego wzrostu, co powoduje wyniesienie stożka wzrostu i osłabia zimowanie rzepaku. Chwasty dwuliścienne pogarszają ponadto warunki fitosanitarne na plantacji. Rośliny z rodziny kapustowatych są źródłem takich chorób, jak sucha zgnilizna, czerń krzyżowych, mączniak rzekomy, szara pleśń i zgnilizna twardzikowa. Wśród herbicydów, w zaleceniach IOR pozostał tylko jeden preparat, który stosuje się przed siewem - Devrinol 450 SC, który należy wymieszać z glebą na głębokość około 3 cm. Mamy za to duży wybór środków zalecanych do stosowania na starannie uprawioną glebę zaraz po siewie, obok Butisan Star 416 SC, który stosuje się 4 do 7 dni po siewie. Nasiona powinny być wysiewane na jednako- wą głębokość i dokładnie przykryte ziemią. Ważne jest, aby herbicydy te nie były używane tuż przed lub w trakcie kiełkowania rzepaku. Zabiegi łączone Wybór herbicydów do zwalczania chwastów wyłącznie po wschodach rzepaku nie jest już tak szeroki, jak herbicydów stosowanych zaraz po siewie. Wśród zalecanych w tym okresie przez Instytut Ochrony Roślin herbicydów są Agro Metazachlor 500 SC, Metaz 500 SC, Metazanex 500 SC, Rapsan 500 SC, Butisan Star 416 SC, Cliophar 300 SL, Lontrel 300 SL, Galera 334 SL, Kerb 50 WP i Fox 480 EC. Rolnicy, stosując preparaty powschodowe w rzepaku, często chcą wykonać zabiegi łączone tj. ochronę herbicydową i fungicydową oraz dolistne dokarmianie roślin. W takim wypadku należy postępować bardzo ostrożnie i stosować się do etykiety-instrukcji stosowania środków ochrony roślin. Plantacje rzepaku ozimego są w coraz większym stopniu atakowane przez grzyby chorobotwórcze. Wpływają na to coraz cieplejsze i wydłużające się okresy jesiennej wegetacji. Pierwszym warunkiem dobrej ochrony rzepaku przed agrofagami są zaprawy nasienne, które chronią siewki przed sprawcami chorób i szkodnikami. Większość rolników kupuje zaprawione nasiona i tylko nieliczni decydują się na zaprawianie we własnym zakresie. Ponieważ niewiele jest zapraw, które zawierają substancje grzybobójcze i owadobójcze, w praktyce nasiona pokrywane są dwiema różnymi zaprawami. Zaprawy nasienne chronią rośliny przez kilka tygodni (do fazy 2-4 liści właściwych). Skuteczność działania zapraw zależy od rodzaju zastosowanej zaprawy i dokładności pokrycia nią nasion oraz od panujących warunków klimatycznych i szybkości przyrostu masy roślinnej w okresie jesiennej wegetacji. Jesienią taniej W zaleceniach Instytutu Ochrony Roślin podany jest duży asortyment fungicydów, które można stosować jesienią od fazy 4 liści do fazy rozety, zapobiegawczo lub po zauważeniu pierwszych objawów chorób. Zalecane środki są zarejestrowane do zwalczania poszczególnych sprawców chorób, tj. suchej zgnilizny kapustnych, szarej pleśni, czerni krzyżowych i cylindrosporiozy. W przypadku zwalczania sprawcy suchej zgnilizny kapustnych i cylindosporiozy zalecany jest raczej zabieg jesienny, niż wiosenny, gdyż porażenie tymi grzybami powoduje zmniejszenie zimotrwałości i mrozoodporności porażonych roślin. Ponadto jesienią stosuje się niższe, zarejestrowane dawki fungicydów ze względu na wczesną fazę rozwojową rzepaku, co obniża koszty ochrony roślin. Do połowy października Wśród fungicydów ważną rolę odgrywają preparaty triazolowe, ponieważ oprócz ochrony przed grzybami, regulują także wzrost roślin rzepaku. Triazole spowalniają wzrost części podliścieniowej oraz liści i stymulują rozwój korzeni, co poprawia przezimowanie roślin. Fungicydy triazolowe należy stosować w temperaturze powietrza powyżej 12 ºC, najpóźniej do połowy października, na plantacjach, które nie są nadmiernie zagęszczone. Do zabiegów wykonywanych w późniejszym terminie należy wykorzystywać fungicydy zawierające substancje aktywne z innych grup chemicznych. Triazole nie powinny być stosowane przed wykształceniem się 4 liści właściwych. Przy dużym zróżnicowaniu w rozwoju roślin na plantacji rzepaku ozimego należy poczekać do wyrównania się plantacji we wzroście (co najmniej do fazy 4 liści właściwych). Anna Sołtysiak DODR we Wrocławiu
