Treści multimedialne - kodowanie, przetwarzanie, prezentacja Odtwarzanie treści multimedialnych Andrzej Majkowski informatyka + 1 Ruch punktu materialnego - podsumowanie Elżbieta Kawecka informatyka + 2 PROGRAM WYKŁADU 1. Względność ruchu 2. Kinematyka ruchów prostoliniowych 3. Zasady dynamiki Newtona 4. Zasada zachowania pędu 5. Tarcie i opory ruchu 6. Ruch ciała w dwóch wymiarach 7. Ruch jednostajny po okręgu informatyka + 3 WZGLĘDNOŚĆ RUCHU Opis ruchu zależy od wyboru układu odniesienia. Mówimy, że ruch jest względny. informatyka + 4 WZGLĘDNOŚĆ RUCHU Wybór układu odniesienia pozwala na opisanie zmian położenia punktu w czasie ruchu. r r2 r1 r Wektor przemieszczenia jest różnicą wektorów położenia końcowego r2 i początkowego r1. 5 KINEMATYKA RUCHÓW PROSTOLINIOWYCH W ruchu jednostajnym prostoliniowym wektor prędkości jest stały i leży na prostej, wzdłuż której porusza się ciało. Zależność położenia od czasu opisujemy równaniem: x(t ) x0 v t przy czym dla: v>0 – zwrot wektora prędkości jest zgodny ze zwrotem osi X v<0 - zwrot wektora prędkości przeciwny do osi X informatyka + 6 KINEMATYKA RUCHÓW PROSTOLINIOWYCH W ruchu jednostajnym prostoliniowym wykres zależności położenia od czasu jest linią prostą, a kąt nachylenia prostej do osi czasu zależy od wartości prędkości. x [m] 8 7 6 5 4 3 2 1 t [s] 0 0 0.5 1 1.5 2 2.5 3 3.5 x(t ) x0 v t informatyka + 7 KINEMATYKA RUCHÓW PROSTOLINIOWYCH W ruchu prostoliniowym jednostajnie zmiennym wektor przyspieszenia jest stały i leży na prostej, po której porusza się ciało. Przyspieszenie określa szybkość zmiany wektora prędkości. Wartość przyspieszenia v a t Zależność położenia od czasu: at 2 x(t ) x0 v0t 2 Zależność prędkości od czasu: v(t ) v0 a t informatyka + 8 KINEMATYKA RUCHÓW PROSTOLINIOWYCH Wykresy parametrów ruchu jednostajnie zmiennego at 2 x(t ) x0 v0t 2 v(t ) v0 a t v [m/s] 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 0 30 x [m] 25 20 15 10 5 0 0 25 1 t [s] 3 2 x [m] 20 a<0 15 10 5 t [s] 0 0 1 2 3 v [m/s] 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 0 informatyka + t [s] 1 2 3 a<0 t [s] 1 2 3 9 ZASADY DYNAMIKI NEWTONA I zasada dynamiki (zasada bezwładności) Jeśli na ciało nie działają żadne siły lub siły działające równoważą się, to ciało pozostaje w spoczynku lub porusza się ruchem jednostajnym prostoliniowym. Układ odniesienia, w którym obowiązuje I zasada dynamiki jest nazywany inercjalnym układem odniesienia. informatyka + 10 ZASADY DYNAMIKI NEWTONA II zasada dynamiki Przyspieszenie, z którym porusza się ciało pod wpływem stałej niezrównoważonej siły, jest wprost proporcjonalne do wypadkowej siły działającej na ciało, a odwrotnie proporcjonalne do masy ciała. F a m Kierunek i zwrot wektora przyspieszenia z kierunkiem i zwrotem wektora siły. jest zgodny Jednostką siły w układzie SI jest niuton (N). informatyka + 11 ZASADY DYNAMIKI NEWTONA III zasada dynamiki (zasada akcji i reakcji) Jeśli ciało A działa na ciało B pewną siłą, to ciało B działa na ciało A siłą o tej samej wartości i kierunku, ale przeciwnie zwróconą. informatyka + 12 ZASADY DYNAMIKI NEWTONA III zasada dynamiki (zasada akcji i reakcji) informatyka + 13 ZASADY DYNAMIKI NEWTONA Ruch ciała zsuwającego się z równi pochyłej jest ruchem jednostajnie przyspieszonym. Wypadkowa siła jest sumą wektorów siły ciężkości i siły reakcji równi (tarcie pomijamy). Przyspieszenie a g sin nie zależy od masy ciała tylko od kąta nachylenia równi. informatyka + 14 ZASADY DYNAMIKI NEWTONA . Układ nieinercjalny to układ odniesienia poruszający się względem układu inercjalnego ruchem niejednostajnym. Na ciało znajdujące się w układzie nieinercjalnym działa siła bezwładności Fb ma m – masa ciała, a – przyspieszenie układu. Przykład Winda poruszająca się ruchem jednostajnie przyspieszonym do dołu. Ciało o masie m naciska na podłogę windy siłą o wartości N Q Fb m( g a) informatyka + 15 ZASADA ZACHOWANIA PĘDU Pęd ciała jest iloczynem jego masy i prędkości: p mv Pęd układu ciał jest sumą wektorów pędu ciał wchodzących w skład tego układu. Zasada zachowania pędu Jeśli na układ ciał nie działają siły zewnętrzne to pęd układu jest zachowany. Pęd wózków po zderzeniu = sumie wektorów pędu przed zderzeniem informatyka + 16 TARCIE I OPORY RUCHU Siła tarcia T zależy od wartości siły nacisku N i rodzaju stykających się powierzchni. T f N f - współczynnik tarcia wyznaczany doświadczalnie Siła tarcia ma zwrot przeciwny do wektora prędkości. informatyka + 17 TARCIE I OPORY RUCHU Opory ruchu to wszystkie siły, które przeciwdziałają ruchowi ciała. Przykładem może być siła oporu powietrza, której wartość rośnie ze wzrostem prędkości ciała i zależy też od jego kształtu. Po pewnym czasie siła oporu powietrza Fop równoważy siłę ciężkości Q i spadochron opada ze stałą prędkością. informatyka + 18 RUCH CIAŁA W DWÓCH WYMIARACH Rzut poziomy możemy analizować jako złożenie dwóch ruchów zachodzących niezależnie od siebie: -ruchu jednostajnego w kierunku poziomym (pomijamy opór powietrza), -swobodnego spadku (ruchu jednostajnie przyspieszonego bez prędkości początkowej) w kierunku pionowym. Tor piłki staczającej się z krawędzi stołu (zrzut ekranu z programu Vidshell). informatyka + 19 RUCH CIAŁA W DWÓCH WYMIARACH Rzut poziomy Ruch piłki wyrzuconej poziomo z prędkością równaniami: x(t ) v t v0 można opisać o gt 2 g- przyspieszenie ziemskie y (t ) , 2 Rzut poziomy - zależność współrzędnej poziomej x i pionowej y od czasu (oś pozioma OX zwrócona w prawo, a pionowa OY do dołu). 20 RUCH JEDNOSTAJNY PO OKRĘGU Okres (T) – czas jednego pełnego obiegu Częstotliwość (f) – liczba obiegów w jednostce czasu f 1 T Prędkość liniowa – prędkość punktów na obwodzie koła; wektor styczny do okręgu o długości 2r v T Prędkość kątowa – stosunek kąta zakreślonego przez promień wodzący do czasu, w którym zostaje on zakreślony. W ruchu jednostajnym po okręgu jest równa 2 v T r informatyka + 21 RUCH JEDNOSTAJNY PO OKRĘGU Siła dośrodkowa jest prostopadła do wektora prędkości i zwrócona do środka okręgu. Nadaje ciału przyspieszenie dośrodkowe o wartości v2 ad r Układ odniesienia związany z ciałem poruszającym się ruchem jednostajnym po okręgu jest układem nieinercjalnym. Na ciała znajdujące się w tym układzie odniesienia działa siła odśrodkowa bezwładności zwrócona od środka okręgu. informatyka + 22