Korona Europy - Polskie Himalaje 2018

KORONA EUROPY
CO jest najważniejsze?
KORONA EUROPY to zbiór 46 szczytów w 47 państwach, co oznacza że, z każdego europejskiego kraju
wybrany jest tylko jego najwyższy szczyt. Każdy szczyt musi znajdować się w Europie. W Europie znajdują się kraje
których najwyższe szczyty znajdują się poza Europą i nie mogą zostać zaliczone do KORONY EUROPY. Są to
następujące kraje:
•
•
•
•
•
•
•
Dania - Gunnbjorn 3693 m znajduje się na Grenlandii przynależy do Ameryki Północnej
Hiszpania - Pico de Teide 3718 m znajduje się na wyspie Teneryfa na wyspach Kanaryjskich przynależy do Afryki
Holandia - Mount Scenery 887 m znajduje się na wyspie Saba na morzu Karaibskim przynależy Ameryki Północnej
Kazachstan - Chan Tengri 6995 m w górach Tien-Szan przynależy do Azji
Rosja - Elbrus 5642 m w górach Kaukazu przynależy do Azji
Turcja - Ararat 5166 m przynależy do Azji
Wielka Brytania - Mount Paget 2935 m znajduje się na wyspie Gorgia Południowa na Atlantyku przynależy do
Ameryki Południowej
Granica Europy?
Według Międzynarodowej Unii Geograficznej została przyjęta granica między Europą a Azją i przebiega
następująco: od cieśniny Kerczenskiej na północ, wschodnim brzegiem Morza Azowskiego, do ujścia rzeki Don, i dalej w
górę tej rzeki do Jezior Sostyńskich i miejsca, w którym uchodzi do nich rzeka Manycz Zachodni, następnie obniżeniem
Kumsko-Manyckim do środkowego odcinka rzeki Kumy, potem dolnym jej biegiem w kierunku wschodnim aż do ujścia do
Morza Kaspijskiego, dalej północno-zachodnim i północnym brzegiem tego zbiornika wodnego do ujścia rzeki Emby,
następnie w górę rzeki Emby w kierunku północno-wschodnim aż do jej źródeł w Mugodżarach, dalej prostopadle na
połnoc do miejsca w którym rzeka Ural ostro skręca ku zachodowi i górnym biegiem tej rzeki na północ aż do podnóża
Uralu, następnie wschodnim podnóżem gór w kierunku północnym aż do rzeki Bajdaraty, z której biegiem skręca na
północny wschód do jej ujścia do Zatoki Bajdarackiej na Morzu Karskim.
Najwyższy szczyt?
Za najwyższy szczyt uznałem najwyższy punkt znajdujący się w danym państwie lub bezpośrednio na jego
granicy. Najczęściej jest to główny lub drugorzędny (np. Polska) wierzchołek mniejszej lub większej góry. Ale są
przypadki, w których jest to punkt na zboczu wzniesienia, jeżeli granica nie biegnie przez szczyt tylko stokiem góry,
a w kraju nie ma wierzchołka, który byłby wyższy (np. Monako).
Do wysokości szczytu nie wlicza się masztów, krzyży, pomników, budynków itp. wznoszonych na szczytach.
Inaczej, czasami trzeba by było np. wejść na dach schroniska, jeżeli się ono tam znajduje. Wlicza się natomiast wszelkie
formy geomorfologiczne pochodzenia antropogenicznego (np. kopiec usypany przez ludzi). Czyli tak jak na mapach
topograficznych; kopce usypane przez ludzi są oznaczone kotą z podaną wysokością, są więc wliczane do wysokości
wzniesienia; pozostałe formy antropogeniczne nie są na mapach oznaczane kotą wysokości, nie są więc wliczane do
wysokości szczytu.
Lista szczytów:
1.
Francja
Mont Blanc
4810 m
13.
Kosowo
Gjeravica
2656 m
2.
Włochy
Monte Bianco de Courmayeur 4748
m
14.
Słowacja
Gerlach
2655 m
3.
Szwajcaria
Dufourspitze
4634 m
15.
Liechtenstein
Vorder Grauspitz
2599 m
4.
Austria
Grossglockner
3798 m
16.
Rumunia
Moldoveanu
2544 m
5.
Hiszpania
Mulhacen
3479 m
17.
Czarnogóra
Zla Kolata
2534 m
6.
Niemcy
Zugspitze
2963 m
18.
Polska
Rysy
2499 m
7.
Andora
Coma Pedrosa
2946 m
19.
Norwegia
Galdhopiggen
2469 m
8.
Bułgaria
Musała
2925 m
20.
Bośnia i Hercegowina
Maglic
2386 m
9.
Grecja
Olimp / Mytikas
2917 m
21.
Portugalia (W)
Ponta do Pico
2351 m
10.
Słowenia
Triglav
2863 m
22.
Serbia
Midżur
2168 m
11.
Albania
Mali i Korabit
2764 m
23.
Islandia
Hvannadalshnukur
2119 m
12.
Macedonia
Golem Korab
2764 m
24.
Szwecja
Kebnekaise
2111 m
25.
Ukraina
Howerla
2061 m
37.
Luksemburg
Kneiff
560 m
26.
Rosja (E)
Narodnaja
1895 m
38.
Kazachstan
Jakazaju Tau
509 m
27.
Chorwacja
Dinara
1831 m
39.
Mołdawia
Balanesti
430 m
28.
Czechy
Śnieżka
1602 m
40.
Białoruś
Dzierżyński
345 m
29.
Wielka Brytania
Ben Nevis
1343 m
41.
Holandia
Vaalserberg
321 m
30.
Finlandia (N)
Halti
1328 m
42.
Estonia
Suur Munamagi
318 m
31.
Irlandia
Carrantuohill
1041 m
43.
Łotwa
Gaizinkalnu
311 m
32.
Turcja
Mahya Dagi
1031 m
44.
Litwa
Aukstojas
294 m
33.
Węgry
Kekesteto
1015 m
45.
Malta (S)
Ta` Dmejrek
257 m
34.
Wyspy Owcze
Slaettaratindur
882 m
46.
Monako
Chemin des Revoires
165 m
35.
San Marino
Monte Titano
755 m
47.
Watykan
Monte Vaticano
36.
Belgia
Signal de Botrange
694 m
Mapa Europy:
76 m
1.
Francja
Mont Blanc
4810 m
17.08.2005
34.
Wyspy Owcze
Slaettaratindur
882 m
21.04.2010
2.
Włochy
Monte Bianco de Courmayeur
4748 m
14.07.2015
35.
San Marino
Monte Titano
755 m
15.03.2006
3.
Szwajcaria
Dufourspitze
4634 m
16.08.2016
36.
Belgia
Signal de Botrange
694 m
08.06.2013
4.
Austria
Grossglockner
3798 m
12.06.2004
37.
Luksemburg
Kneiff
560 m
08.06.2013
5.
Hiszpania
Mulhacen
3479 m
04.08.2009
38.
Kazachstan
Jakazaju Tau
509 m
13.06.2007
6.
Niemcy
Zugspitze
2963 m
27.05.2005
39.
Mołdawia
Balanesti
430 m
16.08.2003
7.
Andora
Coma Pedrosa
2946 m
30.07.2009
40.
Białoruś
Dzierżyński
345 m
01.05.2003
8.
Bułgaria
Musała
2925 m
20.05.2008
41.
Holandia
Vaalserberg
321 m
25.02.2005
9.
Grecja
Olimp / Mytikas
2917 m
13.08.2008
42.
Estonia
Suur Munamagi
318 m
03.05.2003
10.
Słowenia
Triglav
2863 m
16.08.2007
43.
Łotwa
Gaizinkalnu
311 m
03.05.2003
11.
Albania
Mali i Korabit
2764 m
27.09.2010
44.
Litwa
Aukstojas
294 m
03.05.2009
12.
Macedonia
Golem Korab
2764 m
06.09.2009
45.
Malta (S)
Ta` Dmejrek
257 m
07.03.2009
13.
Kosowo
Gjeravica
2656 m
14.07.2011
46.
Monako
Chemin des Revoires
165 m
18.03.2006
14.
Słowacja
Gerlach
2655 m
03.10.2004
47.
Watykan
Monte Vaticano
76 m
26.11.2010
15.
Liechtenstein
Vorder Grauspitz
2599 m
21.08.2010
16.
Rumunia
Moldoveanu
2544 m
04.10.2009
17.
Czarnogóra
Zla Kolata
2534 m
17.07.2011
18.
Polska
Rysy
2499 m
11.08.2002
19.
Norwegia
Galdhopiggen
2469 m
21.06.2009
20.
Bośnia i Hercegowina
Maglic
2386 m
23.08.2007
21.
Portugalia (W)
Ponta do Pico
2351 m
15.09.2013
22.
Serbia
Midżur
2168 m
02.10.2009
23.
Islandia
Hvannadalshnukur
2119 m
30.06.2003
24.
Szwecja
Kebnekaise
2111 m
26.07.2014
25.
Ukraina
Howerla
2061 m
14.08.2003
26.
Rosja (E)
Narodnaja
1895 m
03.07.2008
27.
Chorwacja
Dinara
1831 m
20.08.2007
28.
Czechy
Śnieżka
1602 m
08.12.2002
29.
Wielka Brytania
Ben Nevis
1343 m
20.05.2006
30.
Finlandia (N)
Halti
1328 m
31.07.2014
31.
Irlandia
Carrantuohill
1041 m
26.09.2008
32.
Turcja
Mahya Dagi
1031 m
19.05.2008
33.
Węgry
Kekesteto
1015 m
06.12.2003
2002 – 2,
2007 – 4,
2012 – 0,
2003 – 7,
2008 – 5,
2013 – 2,
2004 – 2,
2009 – 8,
2014 – 2,
2005 – 4,
2010 – 4,
2015 – 1,
2006 – 3,
2011 – 2,
2016 – 1,
(18)
(23)
(06)
1.
Polska
Rysy
2499 m
2002.08.11
2.
Czechy
Śnieżka
1602 m
2002.12.08
3.
Białoruś
Dzierżyński
345 m
2003.05.01
4.
Łotwa
Gaizinkalnu
311 m
2003.05.03
5.
Estonia
Suur Munamagi
318 m
2003.05.03
6.
Islandia
Hvannadalshnukur
2119 m
2003.06.30
7.
Ukraina
Howerla
2061 m
2003.08.14
8.
Mołdawia
Balanesti
430 m
2003.08.16
9.
Węgry
Kekesteto
1015 m
2003.12.06
10. Austria
Grossglockner
3798 m
2004.06.12
11. Słowacja
Gerlach
2655 m
2004.10.03
12. Holandia
Vaalserberg
321 m
2005.02.25
13. Belgia
Signal de Botrange
694 m
2005.02.25
14. Luksemburg
Kneiff
560 m
2005.02.26
15. Luksemburg
Buurgplatz
559 m
2005.02.26
16. Niemcy
Zugspitze
2963 m
2005.05.27
17. Francja
Mont Blanc
4808 m
2005.08.17
18. San Marino
Monte Titano
755 m
2006.03.15
19. Watykan
Monte Vaticano
76 m
2006.03.17
20. Monako
Chemin des Revoires
165 m
2006.03.18
21. Wielka Brytania
Ben Nevis
1343 m
2006.05.20
22. Kazachstan
Jakazaju Tau
509 m
2007.06.13
23. Słowenia
Triglav
2863 m
2007.08.16
24. Chorwacja
Dinara
1831 m
2007.08.20
25.
Maglic
2386 m
2007.08.23
26. Turcja
Mahya Dagi
1031 m
2008.05.19
27. Bułgaria
Musała
2925 m
2008.05.20
28. Rosja (E)
Narodnaja
1895 m
2008.07.03
29. Grecja
Olimp / Mytikas
2917 m
2008.08.13
30. Irlandia
Carrantuohill
1041 m
2008.09.26
31. Malta (S)
Ta` Dmejrek
253 m
2009.03.07
Bośnia i Hercegowina
32. Litwa
Aukstojas
294 m
2009.05.03
33. Norwegia
Galdhopiggen
2469 m
2009.06.21
34. Andora
Coma Pedrosa
2946 m
2009.07.30
35. Hiszpania
Mulhacen
3479 m
2009.08.04
36. Macedonia
Golem Korab
2764 m
2009.09.06
37. Serbia
Midżur
2168 m
2009.10.02
38. Rumunia
Moldoveanu
2544 m
2009.10.04
39. Dania
Slaettaratindur
882 m
2010.04.21
40. Liechtenstein
Vorder Grauspitz
2599 m
2010.08.21
41. Albania
Mali i Korabit
2764 m
2010.09.27
42. Watykan
Monte Vaticano
76 m
2010.11.26
43. Kosowo
Daravica
2656 m
2011.07.14
44. Czarnogóra
Zla Kolata
2534 m
2011.07.17
45. Czechy
Śnieżka
1602 m
2011.08.14
46. Polska
Rysy
2499 m
2012.09.08
47. Luksemburg
Kneiff
560 m
2013.06.08
48. Luksemburg
Buurgplatz
559 m
2013.06.08
49. Belgia
Signal de Botrange
694 m
2013.06.08
50. Portugalia (W)
Ponta do Pico
2351 m
2013.09.15
51. Szwecja
Kebnekaise
2111 m
2014.07.26
52. Finlandia (N)
Halti
1328 m
2014.07.31
53. Francja g.0930
Mont Blanc
4810 m
2015.07.14
54. Włochy g.1030
Monte Bianco de Courmayeur
4748 m
2015.07.14
55. Francja g.1130
Mont Blanc
4810 m
2015.07.14
56. Szwajcaria
Dufourspitze
4634 m
2016.08.16
MONT BLANC 4810 m.n.p.m
45°50`01``N, 6°51`54``E
17.08.2005
Członkowie wyprawy:
Jarosław Juraszczyk
Krzysztof Kapes
Grzegorz Matula
Krzysztof Jankowski
14.07.2015 g.0930
Członkowie wyprawy:
Krzysztof Jankowski
Krzysztof Kapes-Kowalski
Małgorzata Tomaszczyk
Rafał Wojciechowski
Wojciech Wolski
Natalia Wolska
Paweł Felski
Sławomir Frohlich - osiągnął schronisko Tete Rousse (3167)
14.07.2015 g.1130
Członkowie wyprawy:
Krzysztof Jankowski
Krzysztof Kapes-Kowalski
MONT BLANC 4810 m.n.p.m
45°50`01``N, 6°51`54``E
CO jest najwyższe?
Co do tego nie ma chyba żadnych wątpliwości... Najwyższym szczytem Francji jest najwyższy spośród kilku
wierzchołków 'Białej Góry'. Mniej pewne jest już jednak określenie jego wysokości... Według naszych informacji
najbardziej aktualny jest pomiar z 2003 roku ustalający tę wartość na 4810 m n.p.m (choć wyniki pomiarów z różnych lat
wahają się w granicach +/- kilka metrów w zależności od grubości pokrywającego go lodowca szacowanej na około 23
m). Zgodnie z traktatem z 27 marca 1860 roku należy on w całości do Francji - nie biegnie po nim granica a tym samym
nie można uznać go jednocześnie za najwyższy szczyt Włoch (jest nim natomiast jeden z bocznych wierzchołków Monte Bianco de Courmayeur).
Pierwsi zdobywcy Mont Blanc to Jacques Balmat i Michel Paccard, którzy wspięli się na niego 8 sierpnia 1786
roku. Ciekawa jest historia tego osiągnięcia... Historia współzawodnictwa, zamagań z górą i warunkami pogodowymi
a także nieuczciwości i zawiści - historia narodzin alpinizmu...
W roku 1760 20-letni człowiek, Horacy Benedykt de Saussure, mający wkrótce zostać profesorem filozofii
naturalnej przybył do Chamonix i urzeczony widokiem białego kolosa, ogłasza we wszystkich parafiach w dolinie Savoy,
że poszukuje człowieka, który pokazałby mu drogę na szczyt Mont Blanc (oczywiście w zamian za sowite
wynagrodzenie...).
Dopiero dwa lata później pierwszy śmiałek - przewodnik górski Pierre Simont podejmuje wyzwanie. Jego odkrycie to to,
że na szczyt nie wiedzie trasa przez najwiekszy lodowiec masywu - Mer de Glace.
Według 'romantycznej' wersji wydarzeń, mniej więcej w tym samym czasie w Chamonix, tamtejszy studnet
medycyny a później lekarz, naukowiec i miłośnik gór, Michel-Gabriel Paccard ma sen: śni mu się, że dokonuje
barometrem pomiaru ciśnienia na szczycie Mont Blanc... Włącza się on we współzawodnictwo. W drugiej połowie lat 70
XVIII wieku podjemuje on swą pierwszą próbę a osiem lat później odkrywa bezpieczniejszą od dotychczas uzywanej
drogi - z Saint-Gervains przez Tete Rousse na Aiguille du Gouter.
Spośród kilku dalszych prób podjętych przez lokalnych przewodników najbliżej sukcesu jest wyprawa z 8 czerwca
1786 roku. Dwie grupy przewodników usiłują znaleźć drogę przez Grands Mulets (Francois Paccard i Joseph Carrier)
i przez Aiguille du Gouter (Jean-Marie Couttet i Pierre Balmat) po czym spotykają się na Col du Gouter (4360 m n.p.m.).
Do wyprawy na Montagne de la Cote przyłącza się Jacques Balmat. Próbują atakować grzzbiet Bosses, jadnak trudności
zmuszają ich do odwrotu. Późna pora i pogarszająca się pogoda sprawiają, że wędrowcy postanawiają się wycofać.
W tym momencie od grupy odłącza się Jacques Balmat, poszukiwacz kryształów górskich (to właśnie w pogoni za
kryształami, zgubił towarzyszy). Po chwili, gdy chce przyłączyć się ponownie do grupy - nie widzi już nikogo. Balmat
powraca na Grand Plateau i stamtąd próbuje atakować szczyt przez Rochers Rouges. Jeszcze przed zmrokiem pokonuje
kluczowy odcinek - droga na szczyt wydaje się otwarta, jednak Balmat musi zawrócić. Próbuje zejść na własną rękę,
zastaje go zmrok i zmuszony jest - jako pierwszy człowiek - przenocować na Białej Górze. Siedząc na swoim plecaku
i rakietach śnieżnych, Jacques Balmat przetrwał tą noc, udowadniając, że jest to możliwe i w razie potrzeby na
wspinaczkę można przeznaczyć dwa dni.
Wkrótce Balmat połączył swe siły z Michealem-Gabrielem Paccardem i ta dwójka, jeden kierowany głównie
obietnicą nagrody de Saussure'a, drugi - raczej ciekawością naukową (dzięki czemu Balmat nie musiał dzielić się
nagrodą, choć to znów romantyczna wersja - w rzeczywistości Balmat pominął udział Paccarda w zdobyciu szczytu
i otrzymał nagrodę od samego króla Sardynii), dwa miesiące później 8 sierpnia 1786 staje na wierzchołku Mont Blanc po
czym szczęśliwie schodzi na dół.
Rok później, 3 sierpnia 1787 roku, po trzydniowym podejściu w towarzystwie 18 przewodników i armii służących,
na szczycie stanął pragnący tego od lat, liczący już sobie 47 wiosen, Horacy Benedykt de Saussure - sprawca całego
zamieszania. Tak narodziła się idea alpinizmu... Przy okazji ekspedycja dokonała pierwszego 'oficjalnego' pomiaru
wysokości Białej Góry - wynik: 4775 m n.p.m.
GDZIE zacząć?
Wyprawę na Mont Blanc rozpocząć można w Chamonix w dolinie Savoy po stronie francuskiej lub w Courmayeur
w dolinie Val d'Aosta po stronie włoskiej (obie miejscowości łączy słynny, 11.6 kilometrowej długości tunel). Z obu
miejscowości autobusami lub kolejkami linowymi można dostać się do położonych wyżej schronisk, z których tak
naprawdę rozpoczynają się szlaki na Białą Górę.
JAK tam wejść?
Na wierzchołek prowadzą cztery tzw. drogi normalne, czyli nie-wspinaczkowe. W skali UIAA nie są one
uznawane za drogi trudne, jednak ze względu na ogromną różnicę wzniesień do pokonania, konieczność aklimatyzacji
oraz fakt że wiodą one po lodowcach i polach śnieżnych nie mogą być uznane za zwykłe szlaki turystyczne. Wszystkie
wymagają doświadczenia i wyposażenia niezbędnego w pokonywaniu lodowców. Należy też brać pod uwagę możliwość
gwałtownego załamania pogody, które może nawet zatrzymać wędrowców na górze na kilka dni. Grań podszczytowa jest
bardzo wietrzna i eksponowana!
•
•
•
•
Droga Aiguille du Gouter rozpoczyna się przy schronisku Ref. du Gouter.
Dotrzeć tu można z Chamonix - najpierw trzeba podjechać autobusem do Les Houches (1000 m n.p.m.) a dalej
kolejką terenową do Nid d'Aigle (2372 m n.p.m.). Stąd szlakiem wędruje się do chaty Tete Rousse. Dalszy
odcinek wymaga pokonania bardzo niebezpiecznego żlebu Grand Cuoloir zwanego przez wspinaczy 'Żlebem
Rolling Stonesów'. Chyba łatwo wyobrazić sobie skąd pochodzi ta nazwa... W ciągu dnia turysta przecinający
żleb jest pod ciągłym obstrzałem rozpędzonych głazów... Najlepszym rozwiązaniem jest pokonanie go nad ranem
(po noclegu w schronisku Tete Rousse), kiedy kamienie związane są jeszcze przez lód, jednak to oznacza
dodatkowe 2-3 godziny podejścia w dniu 'ataku szczytowego'. Alternetywą jest obejście żlebu szlakiem
wspinającym się w górę po jego lewej stronie. Ponoć tam też lecą kamienie, ale nie bezpośrednio w wędrujących.
Innym problemem jest to, że szlak powyżej chaty Gouter wystawiony jest na wiatr, który niejednokrotnie jest tak
silny, że uniemożliwia wędrówkę.
Dotarcie do schroniska Gouter z Nid d'Aigle zabiera około 4-6 godzin.
Od schroniska Gouter (3817 m n.p.m.) droga prowadzi szeroką śnieżną granią na wierzchołek Dome du Gouter
(4304 m n.p.m.), dalej opada lekko na przełęcz Col du Dome (4240 m n.p.m.) i znów prowadzi w górę, po coraz
stromszym stoku do schronu Vallot (4362 m n.p.m.). Dalej grań staje się węższa - pokonujemy Grande Bosse
(4513 m n.p.m.) i Petite Bosse (4547 m n.p.m.), po kolejnym zwężeniu La Tournette (4677 m n.p.m.) i wreszcie
końcowy odcinek podejścia prowadzi na szczyt. Podejście od schroniska Gouter zabiera około 4-5 godzin,
startując z Tete Rousse trzeba uwzględnić dodatkowe 2-3 godziny. W efekcie chcąc zdobyć wierzchołek startując
ze schroniska Tete Rousse i schodząc tego samego dnia do Chamonix trzeba wyruszyć na szlak około...
1 w nocy... Droga oceniana jest jako dość trudna (PD), odcinki w skale II UIAA, pola śnieżne o nachyleniu do
40 stopni pod granią Bosses... Wracając tą samą trasą trzeba pamiętać, że trzeba będzie pokonać Grand Cuoloir
w najgorszym okresie, kiedy leci nim najwięcej głazów. Zespół podchodzący tą drogą musi posiadać linę, raki,
czekany i kijki trekkingowe.
Droga Grand Mulets, rozpoczyna się przy Refuge des Grands Mulets (3051 m n.p.m.). Dotrzeć tu można od
pośredniej stacji kolejki na Aiguille du Midi. Droga Grands Mulets jest dłuższa, ale bardziej osłonięta niż Aiguille
du Gouter jednak prowadzi w znacznej części po długich polach śnieżnych ze szczelinami i serakami. Niektóre
szczeliny pokonać można po drabinach, jednak nie należy im do końca ufać. Szlak łączy się z drogą Gouter na
Col du Dome (4240 m n.p.m.). Opinie o drodze są różne - na jednej stronie internetowej znaleźliśmy zdanie
'Droga ta przy złej pogodzie może okazać się nie do przebycia' oraz stwierdzenie 'Jest to najbardziej godna
zaufania droga zejściowe przy złej pogodzie'... Oceniana jest jako nieco trudna (w skali SAC ma stopień F, czyli
łatwo)... Podejście na szczyt tym szlakiem zajmuje około 7 godzin. Zespół podchodzący tą drogą musi posiadać
linę, raki, czekany i kijki trekkingowe.
Inna opcja to droga z Aiguille du Midi (3845 m n.p.m.) - najwyżej położonego punktu w Masywie Mont Blanc
dostępnego kolejką lub z Ref. des Cosmiques (3613 m n.p.m.). Droga trawersuje Mont Blanc du Tacul i Mont
Maudit do Mont Blanc. Czasem droga ta używana jest jako szlak zejściowy, jednak jest to bezpieczne tylko przy
bardzo dobrej pogodzie. Oceniana jest na dość trudno (PD) (śnieg do 50 stopni). Zespół podchodzący tą drogą
musi posiadać linę, raki, czekany i kijki trekkingowe.
Jedyna droga normalna od włoskiej strony to szlak z Val Veny przez schronisko Gonella (3071 m n.p.m.). Droga
wiedzie przez spękany lodowiec Glacier du Dome do przełęczy Col de Bionnassay i dalej do Dome du Gouter
łącząc się z drogą Aiguille du Gouter. Trasa jest trudniejsza, bardziej przepaścista i dziksza niż szlaki ze strony
francuskiej, a w skali SAC oceniana jest na PD (dość trudno). Wybierając się na ten szlak po raz pierwszy zaleca
się wynajęcie przewodnika. Konieczne jest posiadanie 50 m liny wspinaczkowej i pełnego sprzętu do asekuracji.
Przygotowując się do wyprawy na Mont Blanc, trzeba pamiętać, że podawane oficjalnie wyceny trudności trasy
dotyczą tylko jej obiektywnych trudności technicznych. Wszystkie drogi na Mont Blanc są jednak bardzo długie, wymagają
długiego przebywania na dużej wysokości i są narażone na gwałtowne zmiany pogody. Nie wolno lekceważyć tej góry,
która co roku pochłania kilkadziesiąt istnień...
Wszystkie drogi prowadzące na Białą Górę wymagają co najmniej jednego noclegu. Turyści zatrzymują się
w schroniskach (lista poniżej) lub biwakują (choć oficjalnie nie jest to dozwolone). Masowe ataki przypuszczane na górę
w czasie dobrej pogody (wierzchołek atakuje wówczas po kilkaset osób dziennie) przyczyniły się do jej znacznego
skażenia biologicznego - mówiąc po ludzku: lodowiec na trasie staje się w sezonie dosłownie żółty... Z tego powodu
rozważa się ostatnio wprowadzenie systemu wydawania zezwoleń na wejście.
•
Schroniska po stronie francuskiej:
• Ref. du Gouter (3817 m n.p.m.) zwane też Ref. de l'Aig. du Gouter, jest punktem startowym najbardziej
popularnej trasy na szczyt Mont Blanc - przez Dome du Gouter. Sparawia to, że jest ono przepełnione
w sezonie i chcąc się tam zatrzymać (czyt. zanocować na podłodze lub, chyba nawet gorzej, w pokoju
przypominającym od wewnętrz puszkę sardynek...) trzeba zarezerwować miejsce.
• Ref. de Tete Rousse (3167 m n.p.m.) ulokowane pod zachodnim zboczem Aig. du Gouter. Można
zatrzymać się w nim wędrując drogą Dome du Gouter co ma tą zaletę, że leżący nieopodal komin 'Rolling
Stonesów' pokonuje się wcześnie rano, kiedy skały są związane jeszcze lodem i bombardowanie nie jest
tak nasilone. Ujemna strona tego rozwiązania - dodatkowe 2-3 h podejścia na następny dzień.
• Ref. Vallot (4362 m n.p.m.) nie jest w zasadzie ani schroniskiem tylko schronem ratunkowym. Posiada
12 miejsc noclegowych, ale pozostanie w nim na noc nie jest dozwolone jeśli nie ma takiej konieczności!
Znajduje się na początku grani Bosses.
•
•
Ref. des Grands Mulet (3051 m n.p.m.) znajduje się ponad lodowcem des Bossons. Dotrzeć tu można
z Chamonix wyjeżdżając kolejką Midi do stacji pośredniej na Plan de l'Aiguille, a następnie wędrując prze
lodowiec de Pélerins i lewą stroną lodowca des Bossons.
• Ref. des Cosmiques (3613 m n.p.m.) znajduje się pomiędzy przełęczą Col du Midi i południowozachodnią granią Aig. du Midi (grań Cosmiques).
• Refuges du Plan de l'Aguille du Midi (2307 m) - ulokowane w okolicy pośredniej stacji kolejki Midi.
Schroniska po stronie włoskiej:
• Ref. Gonella (3071 m n.p.m.) czasem zwane Ref. du Dome. Jest punktem startowym drogi normalnej od
włoskiej strony. Podejście do niego zaczyna się w Cantinae de la Visaille (1653m), gdzie dojechać można
autobusem z Courmayeur. Szlak pokonuje lodowiec Miage, dalej lodowiec Dome i prowadzi pod Aiguilles
Grise do schroniska.
KIEDY się wybrać?
Odpowiedź na pytanie kiedy atakować Mont Blanc jest niełatwa. Generalnie najlepsze miesiące to lipiec
i sierpień, ale pogoda na szczycie jest zmienna, o każdej porze roku można zostać zaskoczonym przez zamieć śnieżną
uniemożliwiającą wędrówkę. Należy zawsze uważnie obserwować zmiany pogody i wycofać się, jeśli istnieje ryzyko
załamania... Na trasie niezbędne są raki, czekany i kijki trekkingowe, a wędrując w zespole warto mieć linę i związać się
nią pokonując spękane fragmenty lodowców. Planując ruszyć na wierzchołek należy zrobić odpowiednią aklimatyzację
(ciśnienie powietrza na wierzchołku wynosi około 55% normalnego ciśnienia atmosferycznego na poziomie morza).
Zaleca się, by w ciągu dwóch tygodni przed atakiem na szczyt, 'zaliczyć' co najmniej jeden wierzchołek powyżej 3500 m i
jeden powyżej 4000 m.
Warto wiedzieć
•
•
•
•
•
•
•
Pierwsza kobieta - Marie Paradis, kelnerka z Chamonix - stanęła na szczycie 14 lipca 1808 roku. Wprowadził ją
na wierzchołek, nie kto inny jak jego pierwszy zdobywca - Jacques Balmat, chcący znów znaleźć się w centrum
zainteresowania.
Więcej kamer internetowych skierowanych na Mont Blanc:
• www.webcam-montblanc.com
• www.chamonix.net/francais/webcam/chamcam.htm
Nazwa Mont Blanc pojawiła się około roku 1740.
1 sierpnia 1890 roku szczyt po raz pierwszy od strony włoskiej (drogą normalną) zdobyła grupa Włochów a wsród
nich Achille Ratti - późniejszy papież Pius XI.
Obie miejscowości-bazy posiadają strony internetowe:
• Courmayeur www.courmayeur.com
• Chamonix www.chamonix.com
Zarówno Courmayeur jak i Chamonix oferują mnóstwo możliwości noclegowych, od kempingów po wysokiej
klasy hotele. Po włoskiej stronie obozowanie na dziko jest niedozwolone poniżej 2500 m n.p.m. Kilka kempingów
po włoskiej stronie:
• Aiguille Noire - w Val Veny w pobliżu dolnej stacji wyciągu, tel. +39 0165 869041, fax +39 0165 843097)
• Cuignon w Val Veny, tel +39 0165 869073 Fax +39 0165 842861
• La Sorgente w Val Veny pięknie położony pod południową ścianą Mont Noir, tel. +39 0165 848209, latem
+39 0165 869089
• Grandes Jorasses w Val Ferret, tel +39 0165 869708
• Tronchey w Val Ferret pod ścianą Tronchey Grandes Jorasses, tel. +39 0165 869707
Wybierając się na Mont Blanc skorzystać można z usług przewodnika. Kilkudniowe wyprawy obejmujące
przygotowanie i zdobycie wierzchołka kosztują 1000-1200 euro od osoby (w cenę wliczone są usługi
przewodnickie i noclegi, ale nie wyżywienie i wypożyczenie niezbędnego sprzętu)
MONTE BIANCO DE COURMAYEUR 4748 m.n.p.m
45°49`14``N, 6°52`10``E
14.07.2015
Członkowie wyprawy:
Krzysztof Jankowski
Krzysztof Kapes-Kowalski
MONTE BIANCO DE COURMAYEUR 4748 m.n.p.m
45°49`14``N, 6°52`10``E
CO jest najwyższe?
Choć przebieg granicy włosko-francuskiej, wytyczonej w roku 1860 jest wciąż dyskutowany i niektórzy twierdzą,
że biegnie ona przez główny wierzchołek Mont Blanc to jednak dokładna analiza map przeprowadzona przez wielu
autorów stron poświęconych Koronie Europy, wskazuje, że należy on całkowicie do Francji. Szczytem należącym do
Włoch jest natomiast, leżący nieopodal głównego, boczny wierzchołek Mont Blanc - Monte Bianco de Courmayeur (SE od
głównego). Jeszcze na terenie Włoch teren jednak się wznosi i na granicy osiąga wysokość 4760 m n.p.m. jedno z tych
dwóch miejsc powinno być uznane za najwyżej położony punkt Italii...
Niektóre źródła podają, że najwyższym szczytem Włoch, jest Gran Paradiso (4061 m n.p.m.) leżący około 30 km
na południe od Aosty, który w przeciwieństwie do Monte Bianco de Courmayeur, jest samodzielnym wierzchołkiem. My
zdecydowaliśmy się na umieszczenie Monte Bianco de Courmayeur na naszej liście, a utwierdziła nas w tym opinia
naszego znajomego, rodowitego Włocha spod Turynu. Bądź co bądź autochtoni powinni wiedzieć najlepiej...
JAK tam wejść?
Zdobywcy Korony Europy najczęściej łączą zdobycie Monte Bianco de Courmayeur z wejściem na szczyt Mont
Blanc. Monte Bianco leży kilkaset metrów od głównego wierzchołka, oddzielony od niego płytką przełęczą (4730 m
n.p.m.), ale chcąc na nim stanąć trzeba zejść z wydeptanej ścieżki którą zdobywa się główny wierzchołek i przetorować
sobie drogę w głębokim śniegu. Spośród kilku opisów, na które się natknęliśmy w interencie, w niektórych autorzy
przyznają, że nie są pewni czy w efekcie stali na wierzchołku Monte Bianco de Courmayeur. Nawet system GPS i pomiar
wysokości n.p.m. nie daje tu 100% odpowiedzi... Inni piszą po prostu że przeszli na Monte Bianco choć nie wyjaśniają
skąd wiedzieli, że są na jego wierzchołku.
Według The alpine 4000m peaks Richarda Goedeke przejście z głównego wierzchołka na Monte Bianco de
Courmayeur zajmuje około 20 minut.
KIEDY się wybrać?
Zdobywcy Monte Bianco de Courmayeur zmierzyć muszą się dokładnie z tym samym wyzwaniem, co
podchodzący na sam Mont Blanc...
Odpowiedź na pytanie kiedy atakować Mont Blanc jest niełatwa. Generalnie najlepsze miesiące to lipiec
i sierpień, ale pogoda na szczycie jest zmienna, o każdej porze roku można zostać zaskoczonym przez zamieć śnieżną
uniemożliwiającą wędrówkę. Należy zawsze uważnie obserwować zmiany pogody i wycofać się, jeśli istnieje ryzyko
załamania... Na trasie niezbędne są raki, czekany i kijki trekkingowe, a wędrując w zespole warto mieć linę i związać się
nią pokonując spękane fragmenty lodowców. Planując ruszyć na wierzchołek należy zrobić odpowiednią aklimatyzację
(ciśnienie powietrza na wierzchołku wynosi około 55% normalnego ciśnienia atmosferycznego na poziomie morza).
Zaleca się, by w ciągu dwóch tygodni przed atakiem na szczyt, 'zaliczyć' co najmniej jeden wierzchołek powyżej 3500 m
i jeden powyżej 4000 m.
Warto wiedzieć
•
Co do Gran Paradiso, to został on zdobyty po raz pierwszy 4 września 1860 r przez zespół w składzie: John
Jeremy Cowell, W. Dundas, Michel-Clément Payot (przewodnik), Jean Tairraz (przewodnik). Prowadzi na niego
łatwa trasa (F+, II UIAA) z Pont (1960 m n.p.m.) przez schronisko Vittorio Emanuelle II Hut (2775 m n.p.m.).
Mapa: IGC 101 Gran Paradiso, La Grivola, Cogne Instituto Geografico Centrale, 1:25 000
DUFOURSPITZE 4634 m.n.p.m
45°56`12,6``N, 7°52`01,4``E
13.08.2006
Członkowie wyprawy: osiągnięto wysokość 4322 m
Jarosław Juraszczyk
Krzysztof Kapes
Krzysztof Jankowski
???
13.08.2010
Członkowie wyprawy: osiągnięto wysokość 3200 m
Krzysztof Jankowski
Krzysztof Kapes-Kowalski
16.08.2016
Członkowie wyprawy:
Jarosław Juraszczyk
Krzysztof Kapes-Kowalski
DUFOURSPITZE 4634 m.n.p.m
45°56`12,6``N, 7°52`01,4``E
CO jest najwyższe?
Dufourspitze, dach Szwajcarii, znajduje się w masywie Monte Rosa na południowej granicy z Włochami, zaledwie
kilkanaście kilometrów na wschód od dużo bardziej znanego Matterhornu (4478 m n.p.m.). W Alpach ustępuje
wysokością tylko Mont Blanc... Najbliżej położona miejscowość po stronie szwajcarskiej to Zermatt w dolinie Mattertal a
po stronie włoskiej wioska Macugnaga. Masyw Monte Rosa opada w stronę miejscowości Macuganga ścianą liczącą
sobie 2600 metrów i będącą najwyższym urwiskiem w całej Europie.
Sam wierzchołek nie leży w głównej grani, tylko w zachodnim odgałęzieniu - nie jest więc wierzchołkiem
granicznym. Jego nazwa pochodzi od nazwiska generała Henriego Dufoura, kartografa i współzałożyciela Czerwonego
Krzyża. Góra została zdobyta po raz pierwszy w roku 1855 przez alpinistów angielskich prowadzonych przez lokalnych
przewodników. Wyczynu tego dokonali: Charles Hudson, John Birbeck, Christopher Smyth, James G. Smyth, Edward
J.W. Stevenson, Ulrich Lauener (przewodnik), Johannes Zumtaugwald (przewodnik), Matthäus Zumtaugwald
(przewodnik).
JAK tam wejść?
W ocenie alpinistów, Dufourspitze nie jest uważany za trudny szczyt (wejście drogą normalną). Niewątpliwie jest
on jednak najtrudniejszym wierzchołkiem Korony (trudniejszym od Mont Blanc). Nie prowadzi na niego znakowany
i ubezpieczony szlak a do pokonania są pola śniegowe, lodowiec i fragmenty grani wymagające pewnego doświadczenia
wspinaczkowego. Aby go zdobyć trzeba być wyposażonym w czekan, linę, raki i ciepłe ubranie. Wspinaczki nie należy
podejmować w niepewnych warunkach atmosferycznych i koniecznie trzeba mieć za sobą conajmniej kilka dni
aklimatyzacji na dużej wysokości.
Szczyt najłatwiej dostępny jest z Zermattu (1610 m n.p.m.) przez schronisko Monte Rosa Hütte (2795 m). Trasa
to oceniania jest jako trudna (AD-), według niektórych źródel 'tylko' dość trudna (PD). Prowadzi początkowo zakosami na
morenę Grenzglescher (ze względu na długość trasy, ten odcinek trzeba pokonać jeszcze w nocy). Na wysokości około
3100 metrów, 'szlak' rozdziela się - w prawo, prowadzi na Signalkuppe. Trasa na Dufourspitze prowadzi natomiast w
stronę lodowca Monte Rosa, Nordendu (409 m n.p.m.) i Silbersattel. Na 3827 m n.p.m. należy skręcić w prawo w stronę
grani schodzącej z wierzchołka Dufourspitze i podchodzić śnieżnym stokiem zwanym Satteltole do przełęczy Sattel (4359
m n.p.m.). Stąd podejście prowadzi ostrą granią na wschód przez Górny Szczyt Zachodniej Grani (4499 m n.m.p.)
i przed wierzchołek (4600 m n.p.m.) około 60 m przed głównym wierzchołkiem. Szczyt osiąga się po siedmiogodzinnym
podejściu...
Nie należy ociągać się też z zejściem, ponieważ lodowiec powinno się pokonać przed godziną 13, zanim słońce
rozmiękczy śnieg i osłabi mosty ponad szczelinami.
KIEDY się wybrać?
W okresie od marca do lipca szczyt dostępny jest na nartach, pieszo w sezonie letnim: lipec-wrzesień (konieczne
raki, lina i czekan). Planując ruszyć na wierzchołek należy zrobić odpowiednią aklimatyzację (ciśnienie powietrza na
wierzchołku wynosi około 55% normalnego ciśnienia atmosferycznego na poziomie morza). Zaleca się, by w ciągu dwóch
tygodni przed atakiem na szczyt, 'zaliczyć' co najmniej jeden wierzchołek powyżej 3500 m i jeden powyżej 4000 m.
Warto wiedzieć
•
•
,
Charles Hudson, jeden z pierwszych zdobywców Dufourspitze, zginął 10 lat później podczas pierwszego wejścia
na Matterhorn.
Nie od rzeczy jest ubezpieczyć się od kosztów akcji ratunkowej, wybierając się w góry w Szwajcarii... Za 20
dolarów rocznie, można ubezpieczyć się w REGA - Szwajcarskiej kompanii ratowniczej. W przeciwnym wypadku
rachunek za akcję ratunkową i transport do szpitala może ponoć wynieść nawet kilkadziesiąt tysięcy dolarów!!!
Ubezpieczenie obejmuje też ewentualne koszty akcji ratunkowej, w której turysta nie ulega wypadkowi a jedynie
zgubił szlak itp.
GROSSGLOCKNER 3798 m.n.p.m
47°04`29,52``N, 12°41`42,9``W
18.10.2003
Członkowie wyprawy: osiągnięto wysokość 2800 m
Jarosław Juraszczyk
Krzysztof Kapes
Micha Kozok
Artur Szpil
Damian ???
12.06.2004
Członkowie wyprawy:
Krzysztof Kapes
Krzysztof Jankowski
Mirosław Danecki
Grzegorz Matula
GROSSGLOCKNER 3798 m.n.p.m
47°04`29,52``N, 12°41`42,9``W
CO jest najwyższe?
Najwyższy szczyt Austrii a czwarty co do wysokości wierzchołek Korony Europy to Großglockner leżacy w Tyrolu
na obszarze Parku Narodowego Wysokich Taurów pomiędzy Lienz i Zell.
Widoki ze szczytu, który zdecydowanie wyróżnia się wysokością w najbliższym otoczeniu, są rozległe i zapierają
dech w piersiach. Nic zresztą dziwnego, ponieważ wśród alpejskich szczytów plasuje się on na drugim miejscu pod
względem prominencji... Teoretycznie można z niego dostrzec nawet Morze Adriatyckie... U stóp góry, po północnowschodniej stronie, 'płynie' lodowiec Pasterze. Choć w ostatnich latach topnieje, wciąż ze swymi 9-km długości jest
najdłuższym lodowcem Wschodnich Alp.
Pierwszymi zdobywcami kolosa byli stolarze Martin i Sepp Klotz z Heiligenblut, dwóch innych nie znanych
z nazwiska i P. Horasch, ksiądz z parafii Doellach - jedyni uczestnicy, liczącej w sumie 62 osoby, ekspedycji
zorganizowanej przez księcia kardynała Franza Xaviera Salm-Reifferscheida, którzy pokonali Obere Großglocknercharte.
Zdobywcy po uprzednich długich przygotowaniach (na trasie założono liny, a rok wcześniej wybudowano schronisko
Salm Hütte) stanęli na szczycie 28 lipca 1800 roku. Dzień później powtórzyli swój wyczyn i, z rozkazu kardynała, wznieśli
na szczycie krzyż - co zresztą było celem całej kardynalskiej ekspedycji...
GDZIE zacząć?
Wyprawę na szczyt rozpocząć można w Kals lub Heiligenblut - do obu dojechać można samochodem od południa
przez Lienz lub od północy przez Zell am See.
Jadąc do Heiligenblut am Großglockner (1336 m n.p.m.) od północy skorzystać należy z Großglockner
Hohalpenstraße, której najwyższy punkt to tunel Hochtor-Tunnel na wysokości 2505 metrów (droga przejezdna tylko
latem!). Nieopodal drogi leży też parking Franz-Josefs-Hoehe (2369 m m.p.m.) skąd otwiera się najlepszy widok na
szczyt i lodowiec Pasterze. Korzystanie z Großglockner Hohalpenstraße jest płatne - 26 euro/dzień. Jadąc od południa
należy wybrać szosę z Lienz przez przełęcz Iselberg.
Lepszym punktem startowym (krótsze podejście) jest Kals am Großglockner (1325 m n.p.m.). Dojazd do Kals od
południa prowadzi przez Lienz, a od północy przez Zell korzystając z płatnego tunelu Felbertauern tunnel (10 euro
z przejazd). Z Kals płatną drogą Kalser Glocknerstraße (7 km, 8 euro) przedostać się można do Luckenerhaus (1925 m
n.p.m.), gdzie bierze początek pieszy szlak na wierzchołek. Widok jest piękny jednak szczyt nie prezentuje się stąd tak
okazale jak od wschodniej strony z Franz-Josefs-Hoehe. Niezmotoryzowanym pozostaje przejście z Kals do Lucknerhaus
pieszo lub skorzystanie z autobusu (linia 4408 z Lienz przez Kals do Lucknerhaus, rozkład jazdy sprawdzić można na
www.vvt.at).
JAK tam wejść?
Na wierzchołek Großglockner prowadzi tylko jedna tzw. droga normalna, rozpoczyna się ona przy najwyżej
położonym schronisku austriackim Erzherzog-Johann-Hütte (3454 m n.p.m.) w miejscu zwanym Adlersruhe (nazwa
znaczy w wolnym tłumaczeniu Odpoczynek Orła). Dostać się tam można jedną z czterech dróg:
•
Najpopularniejszy szlak prowadzący na Adlersruhe to Alter Kalsweg, która bierze początek na wysokości 1924 m
n.p.m. w sąsiedztwie prywatnego schroniska Lucknerhaus. Można tu dostać się autobusem lub samochodem,
z leżącego około 600 metrów niżej Kals.
Stamtąd, około 2.5-godzinna wędrówka prowadzi doliną Ködnitztal, mijając schronisko (prywatne) Luckenerhütte
(2241 m n.p.m.), do schroniska Stüdlhütte na wysokości 2801 m n.p.m. Budowla ta jest dumą sekcji DAVOberland. Ergonomiczna konstrukcja, energia elektryczna czerpana z ogniw fotowoltanicznych i ciepła woda z
kolektorów słonecznych plus wytrzymałość na wiatr o prędkości sięgającej 55 m/s (ok. 220 km/h) i obciążenie
śniegiem rzędu 4kN/m2... Schronisko nosi imię Johanna Stüdla, kupca i miłośnika gór, który wybudował w tym
miejscu (z własnych funduszy) pierwszy schron w roku 1868.
Od Stüdlhütte przez lodowiec Ködnitzkees (zalecana lina) do grzbietu skalnego Kampl (ubezpiecznia). Po
kilkudziesięciu metrach w skale teren wypłaszcza się na krótko. Dalej szlak wyprowadza na grań Schrofen na
której łączy się z ubezpieczonym stalowymi linami szlakiem Oberen Mürztaler Steig i po ostatnich 30 minutach
podejścia osiąga Adlersruhe (ze Stüdlhütte około 2,5 h).
•
Najłatwiejszą opcją jest tzw. Mürztalerweg (Mürztaler Steig). Zaczyna się ona również przy Lucknerhaus
i prowadzi do Luckenerhütte jednak około 10 min. za tym schroniskiem (2340 m n.p.m.) odbija w prawo od szlaku
prowadzącego do Stüdlhütte. Po dotarciu do lodowca Ködnitzkees szlak prowadzi jego prawym skrajem (zaleca
się związanie liną) do Burgwartscharte (3104 m n.p.m.), gdzie zaczynają się stalowe liny ubezpieczające. Około
150 m poniżej Adlersruhe trasa ta łączy się z Alter Kalsweg po 30 minutach od tego miejsca, cały czas po
ubezpieczeniach, doprowadza do Erzherzog-Johann-Hütte. Całe podejście zabiera około 4,5 h.
•
Innym wariantem jest trasa Fürstbischof-Salm-Weg, którą wierzchołek został po raz pierwszy zdobyty.
Rozpoczyna się ona przy Glocknerhaus (2132 m n.p.m.) i prowadzi do Salmhütte (2644 m n.p.m.) - dotąd około
2,5 h. Dalej zaczyna wspinać się stromo i przez zanikający lodowiec Hochenwartkees a następnie po skale
(ubezpieczenia) na Hochenwartscharte (3183 m). Dalej górnym skrajem lodowca Hofmannskees i po 3 h od
Salmhütte wyprowadza na Adlersruhe. Trasa ta polecana jest zwykle jako zejście.
•
Najtrudniejszą opcją jest podejście tzw Drogą Hofmannna (Hofmannsweg) z parkingu Franz-Josefs-Höhe (2370
m n.p.m.). Szlak najpierw opada około 200 m na lodowiec Pasterze (2150 m n.p.m.), następnie przekracza go i
zaczyna wspinać się skalistym zboczem, aż do skraju lodowca Hofmanna (Hofmannskees) do miejsca zwanego
Frühstückplatz (2793 m n.p.m. dotąd 3 h). Tu należy koniecznie związać się liną - lodowiec jest stromy i mocno
spękany. Poprzez lodowiec, szlak prowadzi do Salmkamp i stamtąd do Erzherzog-Johann-Hütte (3454 m, dotąd
około 5.5-6 h z Franz-Josefs-Höhe).
Trzeba jednak podkreślić, że szlaki te są trudniejsze od zwykłych tras alpejskich i wymagają użycia liny
zabezpieczającej przed upadkiem w szczelinę lodowca i umiejętności poruszania się na rakach.
Od Erzherzog-Johann-Hütte (3454 m n.p.m.) wszyscy zdobywcy podążają tą samą trasą (PD (dość trudno),
35 stopni, (UIAA II). Najpierw prowadzi ona lodowym stokiem nachylonym pod kątem 35-40 stopni zwanym Glocknerleitl
na przełęcz Sattele (3680 m.n.p.) a dalej eksponowaną granią do wierzchołka Kleinglockera. Przełęcz pomiędzy
Kleinglockerem i Großglocknerem jest kluczowym punktem całej trasy. Jest mocno eksponowana, często nawet latem
leży tu śnieg a w dodatku... tworzą się korki... Grań ma stopień trudności II w skali UIAA i konieczne jest na niej
doświadczenie w asekuracji i posiadanie raków. Umieszczono na niej szereg prętów metalowych (co około 20 m), których
używać można jako punktów arekuracyjnych a dodatkowo strome zejście z Kleinglockera na Obere Großglocknercharte
zaopatrzono w linę stalową.
Dla osób obytych z technikami wspinaczkowymi znacznie ciekawszą opcję stanowi natomiast Stüdlgrat - grań
opadająca z Großglocknera na południowy wschód. Podejście nią rozpoczyna się od schroniska Stüdlhütte i wymaga
około 6 h (1,5 h podejście na przełęcz Luisenscharte (3175 m n.p.m.), 4,5 h wspinaczki). W najtrudniejszych miejscach
szlak ubezpieczony jest linami stalowymi, ale trzeba mieć ze sobą 50 m liny, kilka ekspresów i oczywiście sprzęt do
pokonywania lodowców. Po około 3 h od opuszczenia schroniska (1,5 h za Luisenscharte osiąga się punkt zwany
Frühstückplatz (3550 m n.p.m.) - tu należy oszacować swoje siły. Jak dotąd trudności nie przekraczają +2 i bezpieczny
powrót jest możliwy. Jeśli nie osiągnęło się tego miejsca po 3 h zalecane jest wycofanie się... Opis drogi (niestety po
niemiecku) i topo znajdziecie na www.bergsteigen.at. Grań po raz pierwszy zdobyli J. Kerer i P. Groeder w 1864 roku.
Zdobycie Großglocknera i zejście tego samego dnia jest możliwe, jednak wyczerpujące. Większość turystów
korzysta więc po drodze z nocelgu w jednym ze schronisk na trasie:
•
•
•
•
Wygodny punkt noclegowy to: Stüdlhütte, (2802 m n.p.m.), 9981 Kals, tel. 0043/4876-8209, czynne: od połowy
marca do połowy maja oraz od końca czerwca do początku października. Posiada 114 miejsc noclegowych.,
Dojście do niego z Lucknerhaus (1918 m) zajmuje 2.5 h a z Lucknerhütte (2241 m) około 1.5 h.
Erzherzog-Johann-Hütte, (3454 m n.p.m.), tel. 0043 /4876-8500, www.erzherzog-johann-huette.at, e-mail:
[email protected], 120 miejsc noclegowych, czynne od końca czerwca do początku października, Dojście ze
Stüdlhütte - 3 h (najłatwiejsze), ze Salmhütte - 3 h, ze Franz-Josefs-Haus - 5 h, z Lucknerhaus - 5 h, z Kals (1325
m) - 7 h
Lucknerhaus, (1920 m n.p.m.), 9981 Kals, tel. 0043/04876-8555, www.lucknerhaus.at, e-mail:
[email protected], czynne: początek lutego - koniec października i Boże Narodzenie, dojazd autobusem z Kals
(1325 m n.p.m.).,
Lucknerhütte, (2241 m n.p.m.), 9981 Kals, tel. 0043/4876-8455, www.tiscover.com/lucknerhuette, e-mail:
[email protected], czynne: od końca maja do połowy pażdziernika,
KIEDY się wybrać?
Wierzchołek najłatwiej dostępny jest dla turystów w okresie od lipca do września, ale zawsze trzeba być
przygotowanym na załamanie pogody łącznie z opadami śniegu. Należy mieć na uwadze, że późnym latem lodowce
i pola śnieżne stają się szczególnie niebezpieczne.
Warto wiedzieć
•
•
W miejscowościach u podnóża góry wynająć można przewodnika (260 euro za wyprawę solo, mniej w grupie)
zarówno na wejście 'drogą normalną' jak i Stüdlgrat. Biura przewodnickie mają swoje strony internetowe www.glocknerfuehrer.at, www.grossglockner-bergfuehrer.at,
Obozowanie na terenie parku narodowego Hohe Tauren jest wzbronione.
MULHACEN 3479 m.n.p.m
37°03`12``N, 3°18`41``W
04.08.2009
Członkowie wyprawy:
Krzysztof Kapes-Kowalski
Marcin Zając
Jarosław Juraszczyk
Grzegorz Matula
Jarenio
Kruczi
MULHACEN 3479 m.n.p.m
37°03`12``N, 3°18`41``W
CO jest najwyższe?
Wbrew odruchowemu skojarzeniu, najwyższy wierzchołek Hiszpanii nie znajduje się w Pirenejach a w Górach
Betyckich w paśmie Sierra Nevada na południu kraju - mierzy 3479 metrów a jego nazwa to Mulhacén (lub Pico del
Mulhacén). Więcej, szczyt ten jest właściwie drugim wierzchołkiem Hiszpanii, ustępuje bowiem Pico de Teide na
kanaryjskiej Teneryfie, która należy jednak do Afryki. Mulhacén jest więc najwyższym punktem kontynentalnej (czyt.
europejskiej) części Hiszpanii i dlatego to on znalazł się na liście Korony. Warto też wiedzieć, że Mulhacén znajduje się w
ścisłej czołówce europejskich szczytów o największej prominencji - jego wynik: 3285 m zapewnia mu trzecie miejsce za
Mont Blanc (4810 m n.p.m.) i Etną (3323 m n.p.m.).
Mulhacén wznosi się na obszarze Rezerwatu Biosfery UNESCO, obejmującego 171.6 ha powierzchni,
powołanego w 1986 roku i zwanego 'botanicznym klejnotem Europy'. Jego nazwa wywodzi się od imienia
muzułmańskiego, piętnastowiecznego króla Granady Muleya Abdula Hassana, który ponoć pochowany jest na
wierzchołku.
Z wierzchołka, w pogodny dzień dostrzec można Morze Śródziemne a nawet wybrzeże Afryki oraz góry Sierra
Nevada i całą Andaluzję.
JAK tam wejść?
Na Mulhacén wędrować można z miejscowości Tervélez lub Capileira (dojazd samochodem lub autobusem z
Granady - około 4h, bądź z Malagi lub Almeri, gdzie znajdują się lotniska).
• wyruszając z Capileiry (1430 m n.p.m.), wędruje się doliną potoku Rio Poqueira by na noc zatrzymać się w
schronisku Refugio Poqueira i zdobyć wierzchołek następnego dnia, choć możliwe jest też bezpośrednie
podejście na szczyt (w górę 4.5-5 godzin)
• z Trevélez (1550 m n.p.m.) wzdłuż rzeki Rio Culo de Perro a następnie stromo w górę do miejsca zwanego Siete
Lagunas i dalej na wierzchołek
Obydwie trasy zajmują cały dzień.
W rejonie Mulhacéna znajdują się dwa schroniska:
Refugio Poqueira Capileira, (2500 m n.p.m.), tel. 908-55-42-24/958-34-33-49, 87 miejsc,
Postero Alto Jerez del Marquesado, (1800 m n.p.m.), tel. 958-34-51-54/958-67-23-84, 60 miejsc,
Od kilku lat trwa projekt przywracania tego regionu naturze i wyżej leżące schroniska, dawniej posiadające
obsługę, zostały zredukowane do nieobsadzonych schronów lub zburzone...
• Refugio del Caballo, kamienny schron na 8 osób, na wysokości 2860 m n.p.m.
• Refugio-Vivac de La Caldera, kamienny schron na 20 osób, na wysokości 3050 m n.p.m.
• Refugio-Vivac de La Carigüela del Veleta, kamienny schron na 16 osób, na wysokości 3200 m n.p.m. pod
szczytem Velety
• Refugio de Elorrieta, kamienny schron na wysokości 3187 m n.p.m.
• Refugio de Penou Colorao, kamienny schron na wysokości 2840 m n.p.m. mieszczący 15 osób
Refugio Natural de Siete Lagunas, koliba skalna mieszcząca 5-6 osób (2890 m n.p.m.)
KIEDY się wybrać?
Szczyt jest dostępny przez cały rok, jednak zimą panują tu mrozy a duża ilość śniegu sprawia, że wędrówka jest
trudna. Latem trzeba mieć przy sobie dużo wody, gdyż na szlaku panuje upał (na szczycie panuje jednak przenikliwy
chłód).
Warto wiedzieć
•
•
•
•
W Hiszpanii nie ma zorganizowanych służb ratownictwa górskiego - w razie wypadku trzeba liczyć na siebie
samego...
Obozowanie jest zabronione na terenie rezerwatu, można jednak starać się o pozwolenie na rozbicie namiotu w
miejscu zwanym Refugio Natural de Siete Lagunas na wysokości 2890 m n.p.m. pomiędzy Trevelez a
Mulhacen/Alcazaba.
Użyteczny link Park Narodowy Sierra Nevada: http://www.mma.es/parques/lared/s_nevada/index.htm
Najwyższym szczytem hiszpańskim szczytem Pirenejów (i wogóle najwyższym wierzchołkiem Pirenejów) jest
Pico de Aneto (3404 m n.p.m.).
ZUGSPITZE 2963 m.n.p.m
47°25`00``N, 10°59`00``E
27.05.2005
Członkowie wyprawy:
Jarosław Juraszczyk
Krzysztof Kapes
Grzegorz Matula
Krzysztof Jankowski
ZUGSPITZE 2963 m.n.p.m
47°25`00``N, 10°59`00``E
CO jest najwyższe?
Zugspitze, leżący w Aplach Bawarskich i górujący nad słynnym Garmisch-Partenkirchen (około 150 km na
południe od Monachium) w łańcuchu gór Wettersteingebirge jest chyba najbardziej 'ucywilizowanym' wierzchołkiem
Korony Europy. Pierwszego wejścia na niego dokonali Johann Georg Deuschl i geodeci Maier i Karl Naus 27 sierpnia
1820 roku. Od tamtej pory Niemcy i Austriacy opletli go siecią szlaków, na trasie pobudowali schroniska, ale wszystko
mało... Wierzchołek wciąż był trudno dostępny z leżącego ponad 2000 metrów niżej Garmisch czy z austriackiego
Ehrwaldu a tymczasem coraz liczniejsi 'Touristen' koniecznie chcieli stanąć na dachu Niemiec... W efekcie dziś można
dostać się na szczyt jedną z kolejek gondolowych a na wysokość lodowca Schneeferner wyjechać nawet kolejką
zębatą...
GDZIE zacząć?
Do Garmisch-Partenkirchen dostać się można samochodem, autobusem lub koleją. Szlak przez dolinę Reintal
rozpoczyna się w samym Garmisch-Partenkirchen natomiast ciekawszy szlak, przez dolinę Höllental, bierze początek w
Hammersbach, do którego można podjechać autobusem lub kolejką Bavarian Zugspitzbahn. W Hammersbach jest też
płatny parking na którym można zostawić samochód (4 euro za 12 h, 7 euro za 48 h).
Najlepszą mapą rejonu Zugspitze jest wydana przez AV Wetterstein-und Mieminger Gebirge (nr 4/2, arkusz środkowy)
w skali 1:25 000.
JAK tam wejść?
Na wierzchołek Zugspize prowadzi kilka szlaków o różnym stopniu trudności - począwszy od kilkumetrowego
podejścia z tarasu kolejki gondolowej, po wymagającą, 10-ciogodzinną, wspinaczkę Granią Jubileuszową Jubiläumsgrat...
•
•
•
•
Szlak przez dolinę Höllental rozpoczyna się w Hammersbach (ok. 780 m n.p.m.), skąd przez piękny wąwóz
Höllentalklamm (wstęp płatny, zamykany na zimę - trzeba wówczas skorzystać z obejścia Stangensteig, które
zabiera o 30 min. więcej) po 2-2.5 h podejściu mijamy Höllentalangerhütte. Chata stoi na wysokości 1381 metrów
a szczyt, leżący ponad 1500 metrów wyżej wydaje się być na wyciągnięcie ręki. W rzeczywistości prowadzi na
niego piękny, choć trudny i ubezpieczony klamrami i stalowymi linami szlak, zwany klettersteig (K3), w górnej
części doliny przecinający lodowiec Höllentalferner a dalej wspinający się skalną ścianą.
Pierwszy kluczowy moment na szlaku to tzw. Brett - prawie pionowa ściana skalną z drabinką i prętami. Sam
lodowiec nie jest trudny, ani szczególnie niebezpieczny. Zazwyczaj na trasie, którą wiedzie podejscie nie ma w
nim szczelin a powierzchnia jest na tyle miękka, że raki nie są konieczne. Bywają jednak dni, kiedy jego
powierzchnia przemienia się w litą wartwę lodu. Przed wyjazdem w okolice Zugspizte warto zasięgnąć informacji
o stanie lodowca w schronisku Höllentalhütte lub w informacji DAV przez stronę www.alpenverien.de. Od
górnego skraju Höllentalferner do szczytu Zugspitze szlak biegnie przez cały czas w skale i jest ubezpieczony odcinek ten wymaga 2-3 godzin wspinaczki. Czas trwania całego podejścia od Hammersbachu szacowany jest
w przewodnikach DAV na około 8 godzin (a 5-6 h od Höllentalangerhütte).
Podejście od Garmisch-Partenkirchen, jest jeszcze dłuższe i prowadzi doliną Reintal, mijając inny wąwóz Partnachklamm, schroniska: Bockhütte, Reintalangerhütte i Knorrhütte, aż wreszcie górną stację kolejki zębatej
na Zugspitzplatt. Podejście od Garmisch do Reintalangerhütte (1366 m n.p.m.) wiedzie płaskim dnem doliny i
zabiera około 5 h. Niewiele dalej szlak zaczyna wspinać się stromo po progu Zugspitzplatt do Knorhütte (2052 m
n.p.m., kolejne 2 h) a stamtąd znów znacznie łagodniej po kamiennym pustkowiu upstrzonym łatami
zalegającego całe lato śniegu do Sonn Alpin (2500 m n.p.m.) - górnej stacji kolejki zębatej z Garmisch (ok. 1.5-2
h od Knorhütte). Ostatni odcinek, nietrudny, choć męczący ze względu na usypujące się kamienie, kletterstieg
wyprowadza na wierzchołek w ciągu około godziny. Całość podejścia szacowana jest na 10 godzin.
Inną możliwością jest podejście z Ehrwaldu w Austrii. Szlak rozpoczyna się przy dolnej stacji kolejki linowej (1228
m n.p.m.). Początkowo łatwy, powyżej Neustädterhütte (2209 m n.p.m., 3 h) staje się klettersteigiem (K1), który
wyprowadza na grań na wysokości około 2800 m n.p.m. Całe podejście zabiera około 5.5-6.5 h.
Opcją najciekawszą, choć najtrudniejszą i dostępną tylko dla osób obytych ze wspinaczką i technikami
asekuracyjnymi, jest wejście na Zugspitze granią Jubiläumsgrat (K4, fragmenty I-II w skali UIAA), biegnącą przez
Höllentalspitzen (2745 m n.p.m.) a rozpoczynającą się na Alpspitze (2628 m n.p.m.). Przejście to oceniane jest
na 8-10 godzin i prowadzi w bardzo trudnym terenie, gdzie zalecane jest posiadanie własnego sprzętu
asekuracyjnego, ponieważ nie wszystkie trudne fragmenty ubezpieczone są klamrami i linami stalowymi. Opis
(niestety po niemiecku) i topo tej trasy znajdziecie na www.bergsteigen.at.
Większość turystów zdobywających 'dach Niemiec' jako opcję powrotną wybiera... zjazd kolejką. Planując taką
wersję, trzeba mieć na uwadze fakt, że przestają one kursować stosunkowo wcześnie (około godziny 16.30). Warto
sprawdzić aktulane dane na stronie www.zugspitze.de. Wśród tych jednak dla których 'Góra jest niczym, zajście jest
wszystkim' najpopularniejszą trasą jest długa i łagodna dolina Reintal - choć zazwyczaj wymaga to zanocowania
w jednym ze znajdujących się tam schronisk, ponieważ zejście do samego Garmisch tą trasą to około 7 godzin marszu.
Schroniska w na omawianych szlakach:
•
•
•
•
•
Höllentalklamm Hoellentalklamm-Eingangshuette, tel. 0 88 21 - 88 95, www.hoellenklamm.de, Czynna jest w
okresie od połowy maja do połowy października i nie oferuje miejsc noclegowych.,
Hoellentalangerhuette, tel. 0 88 21 - 88 11, www.hoellentalangerhuette.de, Czynna jest w okresie od końca maja
do połowy października i posiada 88 miejsc noclegowych.,
Muencher Haus, tel. 0 88 21 - 2901, www.muenherhaus.de, Czynne jest w okresie od maja do października i
posiada 30 miejsc noclegowych.,
Knorrhuette, www.knorrhuette.de, Czynne jest w okresie od połowy maja do początku października, 120 miejsc
noclegowych.,
Reintalangerhuette, tel. 0 88 21 - 2903, www.reintalangerhuette.de, Czynne jest w okresie od końca maja do
połowy października.90 miejsc noclegowych.,
KIEDY się wybrać?
Szczyt najłatwiej dostępny jest w okresie od lipca do początku września. W pozostałych miesiącach trzeba liczyć
się z tym, że skała może być oblodzona a liny ubezpieczające klettersteig przykryte śniegiem.
Warto wiedzieć
•
•
•
•
Alpejskie klettersteigi oceniane są w skali K1-K6, gdzie K1 oznacza szlak ubezpieczony linami i wyposażony w
klamry jednak oferujący naturalne, wygodne stopnie i łatwy do pokonania bez tych ubezpieczeń, a K6 to
ekstremalnie trudna via-ferrata ubezpieczona tylko linami stalowymi (brak klamer i sztucznych stopni)
prowadząca często po pionowej lub przewieszonej ścianie skalnej.,
DAV (Deutscher Alpenverien) utrzymuje też chaty 'samoobsługowe' (Selbstversorgerhütte). Za noclegi w tego
typu chatach płaci się około 16 euro (w normalnym schronisku ceny noclegów wynoszą około 18 euro), niektóre z
nich posiadają doprowadzony prąd, w innych z kolei nawet po wodę trzeba odbyć mały spacerek do źródełka.
Nocleg w chacie można zarezerwować poprzez stronę internetową DAV. W rejonie gór Wetterstein znajdują się
dwa takie schroniska: Trögelnhütte niedaleko szczytu Kreuzeck i Waxsteinhütte oraz czteroosobowy schron
awaryjny pod Jubiläumsgrat zwany Höllentalgrat Biwakhütte, gdzie wolno zatrzymać się na noc tylko w nagłych
wypadkach.
Bilet na Zugspitzbahn kosztuje 25.50 euro (2006) i upoważnia do wjechania kolejką zębatą z GarmischPartenkirchen na Zugspitzplatt i dalej stąd kolejką gondolową na sam wierzchołek Zugspitze
Na szczyt wjechać można też kolejką z Ehrwaldu w Austrii. Kolejka pokonuje 1.725 m różnicy wzniesień na trasie
3.6 km, poruszając się maksymalnie z prędkością 35 km/h. Pierwszą kolejkę na tej trasie uruchomiono w 1926
roku, obecną wybudowano w latach 1989-91 i zmodernizowano w roku 2003. Dolna stacja leży na wysokości
1225 m, górna - 2950 m
COMA PEDROSA 2946 m.n.p.m
42°35`26``N, 1°26`41``E
30.07.2009
Członkowie wyprawy:
Krzysztof Kapes-Kowalski
Marcin Zając
Jarosław Juraszczyk
Grzegorz Matula
Jarenio
Kruczi
COMA PEDROSA 2946 m.n.p.m
42°35`26``N, 1°26`41``E
CO jest najwyższe?
Coma Pedrosa, najwyższy szczyt maleńkiej Andory otoczonej ze wszystkich stron górami o wysokości 27002900 m n.p.m., leży oczywiście w Pirenejach, w pobliżu północno-zachodniego zbiegu granic Andory, Hiszpanii i Francji
(jednak nie w głównym grzbiecie i przez sam szczyt granica nie przechodzi).
Andora, wciśnięta pomiędzy potężnych sąsiadów utrzymała swą odrębność przez wieki. Wg legendy - od 850
roku, kiedy to założył ją Karol Wielki jako wyraz wdzięczności dla pomocy udzielonej mu przez mieszkańców tego terenu
podczas wojny z Saracenami. Odrębność choć nie pełną niepodległość... Według traktatów z XIII wieku władzę nad
księstwem sprawują biskupi Urgell wspólnie z książętami de Foix... Z rodu tego pochodził Henryk IV, król Francji. W ten
sposób współ książęcy tytuł został przeniesiony na koronę francuską. I choć we Francji panuje teraz ustrój zgoła inny a
sama Andora od marca 1993 roku jest państwem demokratycznym, paradoksalnie prezydent Francji jest wciąż współksięciem Andory...
Zdobycie najwyższego szczytu warto połączyć ze zwiedzeniem paru zakątków tego kraiku, który choć w głównej
dolinie zeszpecony jest ruchliwą szosą i gąszczem sklepów (obszar bezcłowy...) to jednak na uboczu, w niewielkich
dolinach i na wzgórzach kryje miejsca wyjątkowo urocze i zaciszne a w nich na przykład kamienne kościółki romańskie z
okresu X-XII w.
GDZIE zacząć?
W Andorze nie ma lotnisk ani linii kolejowych. Do stolicy, Andorra la Vella, dojechać można na przykład
z hiszpańskiej Barcelony (zarówno z lotniska, jak i z miasta kursuja bezpośrednie autobusy obsługiwane przez firmy
Eurolines i Novatel, przejazd trwa około 4 h) lub Tuluzy (stąd również kursują autobusy Novatel) bądź Perpignan w
południowej Francji.
JAK tam wejść?
Najdogodniejszym punktem startowym do zdobycia szczytu, jest miasteczko Arinsal, gdzie, na wysokości 1475 m
n.p.m. rozpoczyna się szlak podejściowy. Trasa pokonująca około półtora kilometra różnicy wzniesień, zabiera około 910 h. Na szlaku, na wysokości 2260 m n.p.m. znajduje się schronisko oferujące posiłki i noclegi.
Szlak bierze początek w Arnisal na północ od tunelu stanowiącego element ochrony przed lawinami. Po około 20
minutach szlak rozwidla się - w lewo odbiega ścieżka do Refugi del Pla de l'Estany. Nasza trasa begnie jednak dalej
wzdłuż strumienia. Przyjemna i łatwa wędrówka po około 1.30 h doprowadza nas do schroniska Refugi de Coma Pedrosa
(2272 m n.p.m.), około 200 m dalej leży jeziorko Estany de les Truites. Od schroniska, dalsze 1.45 h marszu prowadzi do
Estany Negre (2628 m n.p.m.), gdzie rozwidla się - obie opcje, jedna trawersując zbocze po wschodniej stronie jeziorka,
druga dnem doliny, doprowadzają jednak na szczyt (od schroniska około 3.30 h). Powrót do schroniska zajmuje około
3.15 h a stamtąd dodatkowe 2-2.30 h potrzebne są na zejście do Arnisal.
Dla osób chcących zasmakować Pirenejów proponujemy jednak Andora circuit - kilkudniowy szlak wokół Andory.
• 1 dzień: Escaldes-Engordany - Refugi de L'Illa, 13 km, 1400 m różnicy wzniesień, 6 h
• 2 dzień: Refugi de L'Illa - Pessons - Refugi de Siscaro, 22 km, 1100 m różnicy wzniesień, 7 h
• 3 dzień: Refugi de Siscaro - Vall d'Incles - Refugi dels Coms de Jan, 13 km, 800 m różnicy wzniesień, 4.30 h
• 4 dzień: Refugi dels Coms de Jan - Sorteny - Refugi de l'Angonella, 20 km, 1300 m różnicy wzniesień, 7.30 h
• 5 dzień: Refugi de l'Angonella - Refugi de Coma Pedrosa, 14 km, 1000 m różnicy wzniesień, 4.30 h
• 6 dzień: Refugi de Coma Pedrosa - Sispony, 21 km, 900 m różnicy wzniesień, 6 h
Trasa rozpisana wg. przewodnika A Cicerone Guide: The mountains of Andorra A. Robertson, J. Meadowcroft
KIEDY się wybrać?
Klimat tej części Pirenejów bardzo sprzyja wędrówkom. Fronty znad Atlantyku, zwykle rozbijają się o zachodnią
część pasma i tracą swą siłę zanim dotrą nad Andorę.
Góra jest dostępna cały rok, choć zimą wymaga nieco doświadczenia i ostrożności ze względu na spore
zagrożenie lawinowe. Śnieg ustępuje z gór w drugiej połowie maja, choć zdarzają się gwałtowne opady nawet w czerwcu.
Wędrówki w maju i czerwcu są piękne a doliny usiane kwiatami, jednak w wyższych partiach panuje jeszcze chłód. Latem
w dolinach panuje upał, jednak większość szczytów, a nawet górne partie dolin, sięgają wysokości 2000 m, gdzie skwaru
już się nie odczuwa. Większość letnich dni jest słoneczna, choć popołudniami często zdarzają się burze. Słoneczna
pogoda utrzymuje się też zazwyczaj we wrześniu, choć w jego drugiej połowie zdarzają się już pierwsze opady śniegu.
Warto wiedzieć
•
•
•
•
•
•
W górach Andory utrzymywane są 24 bezzałogowe schroniska, czyste, wygodne i darmowe. Dodatkowo, na
szlaku na Comę Pedrosę znajduje się jedno schronisko z obsługą oferujące noclegi (około 7 euro za noc)
i wyżywienie: Refugi de Coma Pedrosa, (2260 m n.p.m.), tel. (+376) 32 79 55, czynne od czerwca do
października, posiada 72 miejsca noclegowe,
W dolinie, kilka kilometrów poniżej Arinsal, w miejscowości Xixerella znajduje się kemping, oferujący także
noclegi w 4-6 osobowych domkach. www.campingxixerella.com
Strona internetowa miasteczka Arinsal www.palarinsal.com zawiera sporo informacji o regionie oraz
możliwościach zakwaterowania.
Ze swymi 468 km kwadratowymi powierzchni Andora lokuje się wśród najmniejszych państw świata, a
jednocześnie wśród najwyżej położonych: najniższy punkt kraju leży na wysokości 838 m n.p.m. a najwyższy
(Coma Pedrosa) - 2942 m n.p.m. W efekcie średnia wysokość n.p.m. tego górzystego kraju wynosi 1996 m !
Łańcuch Pirenejów ma około 430 km długości i rozciąga się od Zatoki Biskajskiej do Morza Śródziemnego. Dzieli
się go na trzy części: Pireneje Zachodnie, Środkowe i Wschodnie a umowne granice stanowią przełęcz Somport
na zachodzie i przełęcz Portillon na wschodzie.
Najwyższym szczytem Pirenejów jest Pico de Aneto (3404 m n.p.m.) należący do Hiszpanii i będący trzecim co
do wysokości wierzchołkiem tego kraju (po Pico de Teide na Teneryfie i Mulhacenie w Sierra Nevada )
MUSALA 2925 m.n.p.m
42°10`47``N, 23°35`12``E
20.05.2008
Członkowie wyprawy:
Jarosław Juraszczyk
Krzysztof Kapes-Kowalski
Marcin Zając
Grzegorz Matula
Krzysztof Jankowski
MUSALA 2925 m.n.p.m
42°10`47``N, 23°35`12``E
CO jest najwyższe?
Musala, najwyższy szczyt Bułgarii, całego Półwyspu Bałkańskiego i Europy południowo-wschodniej leży we
wschodniej części gór Rila około 70 km na południe od Sofii.
Nazwa Musala wywodzi się z okresu, kiedy dzisiejsza Bułgaria była częścią Imperium Otomańskiego i oznacza
Górę Allaha lub Tron Allaha. Dawniej szczyt zwany był Tangra. Same góry Rila zawdzięczają natomiast swą nazwę
wodzie. Plemiona trackie nazywały je Dounkas lub Roula, co oznacza miejsce z dużą ilością wody. Ta druga nazwa,
zniekształcona przez Słowian to dzisiejsza Rila. Trudno jednak rozstrzygnąć, czy z tą wodą to chodzi o liczne jeziora
i stawy (ponoć jest ich aż 120) czy częste opady deszczu...
Masyw Rila objęty jest od 1992 roku Parkiem Narodowym, którego część jest także rezerwatem przyrody
UNESCO. Sam park jest największym obszarem chronionym w Bułgarii a na jego obszarze leży ponad sto wierzchołków
przekraczających 2000 m wysokości.
Obowiązkowym punktem programu po zdobyciu góry jest zwiedzenie leżącego około 20 km na wschód od Musali
klasztoru Rilski Monastir - perły bułgarskiej architektury. Żal byłoby też ominąć przepiękną Dolinę Siedmiu Stawów
Rilskich - polodowcowych jeziorek ułożonych na progach w dolinie i przypominających ślady olbrzyma odciśnięte w ziemi.
GDZIE zacząć?
Najlepszym punktem startowym do jej zdobycia jest miasteczko Borovets, znane raczej jako ośrodek narciarski,
niż centrum turystyki górskiej. Do Borovetsa dojechać można prosto z Sofii autobusem lub samochodem przez Samokov.
Drugą opcją jest przejazd pociągiem do Kostenca i stamtąd lokalnym autobusem do Borovetsa.
JAK tam wejść?
Jak na razie dotarliśmy do opisów trzech opcji zdobycia Musali:
§
§
§
Podejście z Borovetsa (1350 m n.p.m.) przez dolinę Bistricy, Chatę Musala (3.5 h) i Chatę nad Lodowym
Stawem. Zdobycie wierzchołka i zejście do Borovetsa zajmuje około 12 godzin, trasę można skrócić o połowę,
korzystając z kolejki linowej na Jastrebec (2369 m n.p.m.), jednak tylko w okresie wakacyjnym (lipiec-sierpień).
Szlak na Musalę jest znakowany na biało-czerwono. Trasa nie jest trudna i tylko ostatni, stromy odcinek przed
szczytem, wymaga większego wysiłku.
Podejście z Borovetsa przez Irecek (2852 m n.p.m.) i Małą Musalę (2902 m n.p.m.) - częściowo bez szlaku po
grani. Początek trasy taki jak w wersji 1. ale przy schronisku Musala, zmiana szlaku na zielony. Podejście
zielonym szlakiem do przełęczy oddzielającej masyw Musali od Masywu Groba i stamtąd już bez szlaku granią
przez Deno (2790 m n.p.m.), Irecek (2852 m n.p.m.) i Małą Musalę (2902 m n.p.m.). Podejście na Musalą od
Chaty Musala tą drogą wymaga około 5 h marszu.
Trawers Gór Rila. Kilkudniowe przejście z Borovetsa przez przez dolinę Bistricy na Musalę i dalej do Doliny
Stawów Rybnych i do Rilskiego Monastiru (około 5-6 dni).
W rejonie gór Rila funkcjonuje kilka schronisk, utrzymywane są też schrony awaryjne:
§ Hiza Musala (2430 m n.p.m.) oferuje posiłki i noclegi
§ Chata Ledenoto Ezero (Chata nad Lodowym Stawem) oferuje napoje i noclegi
§ Chata Musala pod wierzchołkiem - oferuje butelkowaną wodę, o którą wbrew nazwie gór, na grani niełatwo.
§ Chata Jeziora Rilskie (2150 m n.p.m.), 135 miejsc noclegowych, tel: 048-986-796 lub 0888-463-526
§ Chata Maljovica 1960 m n.p.m.), 125 miejsc noclegowych, tel: 048-944-359 lub 0887-570-006
§ Schron awaryjny Bak (zwany też Orlovec lub Granitna voda) leżący w cyrku między Orlovcem, Zlijatym Zlebem,
Lovnicą i Kamilatą na wysokości 2530 m n.p.m. (10 miejsc)
§ Schron awaryjny Strashnoto ezero (czyli 'Straszne Jezioro') nad północnym brzegiem jeziora pod Kupenitem na
wysokości 2465 m n.p.m. (20 miejsc)
KIEDY się wybrać?
Wierzchołki w górach Rila dostępne są przez cały rok - wejścia zimowe nie wymagają w większości przypadków
wyspecjalizowanego sprzętu i szczególnych umiejętności. Jednak region ten ma charakter alpejski z dużą ilością śniegu
i istnieje spore ryzyko lawinowe.
Najlepszy termin na zdobycie Musali to zatem okres od czerwca do połowy września lub początku października,
kiedy góry nie są pokryte śniegiem.
Warto wiedzieć
§
§
§
§
Podobno pierwszy opis zdobycia góry to relacja z wyprawy Filipa II ojca Aleksandra Wielkiego.
Chata nad Lodowym Stawem zwana jest czasem 'Everest 84' upamiętniając w ten sposób himalaistę
bułgarskiego Hristo Prodanova, który w 1984 roku wszedł na Mt. Everest granią zachodnią bez tlenu i zginął
podczas zejścia.
Siedem Stawów Rilskich to kolejno: Salzata (Łza), Okoto (Oko), Baberka (Nerka), Bliznaka (Bliźnięta), Trilistinka
(Staw Trójdzielny), Ribnoto (Rybi Staw) i Dolnoto (Dolny Staw)
Szczyt Irecek upamiętnia czeskiego bałkanofila Kosntantina Irecka, który był m.in. ministrem edukacji
w pierwszym wolnym rządzie bułgarskim w XIX wieku.
MITIKAS 2917 m.n.p.m
40°05`00``N, 22°21`00``E
13.08.2008
Członkowie wyprawy:
Jarosław Juraszczyk
Krzysztof Kapes-Kowalski
Marcin Zając
Bunia
Jorgos
kolega Jorgosa
MITIKAS 2917 m.n.p.m
40°05`00``N, 22°21`00``E
CO jest najwyższe?
Najwyższym wzniesieniem Grecji jest oczywiście mityczny Olimp - siedziba nieśmiertelnych z Zeusem i Herą na
czele.
Masyw Olimpu ma siedem wyróżniających się wierzchołków a najwyższym z nich jest Mitikas (2917 m a według
najnowszych pomiarów 2918.8 m). Pozostałe to:
Skolio (2911 m), na który prowadzi łatwy szlak.
Stefani (2909 m), zwany też 'Tronem Zeusa', ostatnie metry szlaku w przepaścistym terenie (IV)
Skala (2866 m), także łatwo dostępny i oferujący piękny widok na Mitikas.
Agios Antonis (2815 m), z opuszczoną stacją meteo na szczycie, która teraz służy turystom za schron w razie
konieczności
Profitis Ilias (2803 m) na który wspinali się starożytni Grecy w ofierze bogom. Dziś znajduje się na nim niewielka
kamienna kapliczka poświęcona prorokowi Eliaszowi.
Touba (2785 m), pod którym przycupnęło schronisko SEO, Giosos Apostolidis i z którego w całej okazałości
podziwiać można Stefani.
Masyw Olimpu objęty jest parkiem narodowym, dodatkowo schronisko B leży na terenie wojskowym i pobyt w
nim, a także wędrówka po tym obszarze na szczyt, wymaga posiadania zezwolenia wydanego przez greckie Ministerstwo
Obrony.
GDZIE zacząć?
Autobusem, samochodem lub pociągiem dostać się trzeba do miejscowości Litochoro, z Aten (425 km) a
znacznie lepiej z Salonik (75 km). Inne punkty startowe to Elassona, Karia lub Kokinopilos choć trudniej się do nich
dostać a szlaki biegnące stamtąd są dłuższe.
JAK tam wejść?
Szczyt zdobyć można w ciągu jednego, długiego i wyczerpującego dnia wędrówki, lub rozbijając trasę na dwa dni
- co zresztą szczerze polecamy, ponieważ widoki i wrażenia są naprawdę niezapomniane i nie ma powodu, aby się ich
pozbawiać w pośpiechu...
Przenocować można w jednym z kilku schronisk rozlokowanych w obrębie masywu lub zabiwakować.
•
•
•
•
•
•
•
Schronisko A, Spilios Agapitos, 2060 m n.p.m. przy szlaku na szczyt z Pironii, tel. ++ 2352 081800, 100 łóżek,
woda ze źródła, prąd i telefon. Zawsze czynne,
Schronisko B, Vryssopoules, 1800 m n.p.m., tel. tel:++2493 023467, 40 miejsc, leży na terenie wojskowym,
obcokrajowcy muszą mieć pozwolenie na pobyt na tym obszarze,
Schronisko C, Christos Kakkalos, 2650 m n.p.m. na Płaskowyżu Muz, tel. ++2352 01944, 18 miejsc i woda
dostarczana w pojemnikach. Ulubione schronisko wspinaczy, dzięki miłym i zawsze pomocnym właścicielom. Nie
zawsze czynne,
Schronisko D, Stavros, 930 m n.p.m, tel. ++231 0278288, Oferuje 30 miejsc noclegowych, ale przyciąga już
tylko gości chcących coś przekąsić lub wypić kawę. Zawsze czynne,
Schronisko SEO, Giosos Apostolidis, (2720 m n.p.m.) na przełęczy pomiędzy Profitis Ilias i Toumba powyżej
Płaskowyżu Muz., tel. ++231 0224710, tel:++2352 082300, 80 miejsc noclegowych, woda dostarczana jest
w pojemnikach. Nie zawsze czynne,
Nowe schronisko Krevatia lub Palioskelia (1000 m) - 20 miejsc noclegowych, tel: +6978278548, +6979006208,
Ponadto niewielka chata znajduje się na Livadaki a na Agios Antonios, Megali Gourna i przy stacji wyciągu na
Vryssopoules znajdują się schrony 'awaryjne',
Niestety większość z nich nie ma obsługi poza sezonem. Co znaczy wyrażenie poza sezonem? Trudno
zdefiniować. Według informacji, jakie zgromadziliśmy przed wyjazdem, są one czynne od połowy lipca do końca sierpnia
oraz w weekendy. W czerwcowy weekend 2005 roku otwarte było tylko schronisko A Spilios Agapitos (2060 m) przy
szlaku z Pironii oraz Schronisko D, Stavros (930 m), przy szosie z Litochoro do Pironii... Zimą można umówić się
z właścicielami schronisk i na dole odebrać od nich klucze.
Obozowanie jest dopuszczalne powyżej górnej granicy lasu - trzeba tylko uprzątnąc po sobie. Szczególnie
upodobanym przez turystów miejscem na nocleg jest Oropedio Mouson ('Płaskowyż Muz') na wysokości około
2700 m n.p.m.
Na wierzchołek od strony Litochoro prowadzą dwa szlaki:
•
Szlak z Pironii jest dużo bardziej popularny, w sezonie zatłoczony a w dodatku zdominowany przez
zagranicznych turystów. Zaczyna się na parkingu Pironia głęboko w dolinie, na wysokości około 1100 m n.p.m.
Szlak biegnie stąd lasem w górę, szybko oddala się od rzeki (po drodze jest źródełko, jednak latem wyschnięte
oraz widoki na żleb, którym zimą schodzą z Olimpu lawiny - nie ostało się w nim ani jedno drzewo czy krzak...) i
po około 3 godzinach doprowadza do schroniska A położonego w miejscu nie bez powodu zwanym Balkoni
(2060 m n.p.m.). Widać stąd zarówno wznoszący się jeszcze 800 metrów w górę stok Olimpu i trawersującą go
ścieżkę Zonaria, ale też wąwóz Enipevs, Litochoro i brzeg Morza Egejskiego.
Warto wiedzieć, że z tego 'balkonu' turyści zdobywający Mitikas, są bardzo często obserwowani przez lornetkę
przez opiekuna schroniska, Kostasa Zolotasa, wspinacza i przewodnika po Masywie Olimpu, który własnoręcznie
wyznakował wiodące na szczyt szlaki i założył przepusty, na których mając linę i uprzęże można się asekurować
w podszczytowych partiach.
Podchodząc od tej strony, można zaczerpnąć dokładnych informacji o dostępności szlaku, co ma znaczenie,
gdyż na przykład Zonaria, ścieżka trawersująca zbocza Olimpu, przez większość roku pozostaje przykryta
niebezpiecznymi płatami śniegu.
Tuż nad schroniskiem w prawo odchodzi szlak, który w ciągu godziny wyprowadza na Płaskowyż Muz, pod
schronisko C. Trasa na wierzchołek prowadzi jednak prosto. Powyżej schroniska szlak staje się jeszcze bardziej
stromy i wkrótce wyprowadza ponad górną granicę lasu. Na wysokości 2500 metrów, szlak ponownie się
rozwidla. W prawo odchodzi ścieżka Zonaria w stronę Płaskowyżu Muz i schroniska SEO - słynny trawers, z
którego następnie odchodzą dwa strome i piarżyste kuluary - jeden wyprowadza na Mitikas, drugi, jeszcze
trudniejszy, na Stefani. Łatwiejszy szlak na szczyt, prowadzi jednak dalej na wprost i po chwili znów się rozdwaja.
Tym razem należy skręcić w prawo w stronę wierzchołka Skala, z którego na Mitikas idzie się granią w dość
trudnym terenie, ponad przepaścią Kazania, której nazwa znaczy ni mniej ni więcej tylko Wielki Kocioł, szlakiem
zwanym Kaki Skala, czyli 'Schody Nieszczęścia'... Podejście od schroniska A na Mitikas wymaga około 3 godzin.
•
Szlak z Diakladosi (Gortsii) jest mniej popularny (w przeciwieństwie do trasy z Pironii, można tu za to spotkać
Greków...), ale naszym zdaniem przyjemniejszy jako trasa podejścia. Rozpoczyna się na niewielkim parkingu (no
dobrze, nazwanie tego miejsca parkingiem to eufemizm, ale po kilku dniach spędzonych w Grecji, można do tego
przywyknąć), do którego dostać się można około 30-metrowym odcinkiem drogi gruntowej odchodzącej od szosy
Litochoro-Pironia. Przy parkingu znajduje się też niewielka zagroda dla mułów transportujących żywność do
schronisk leżących powyżej.
Ścieżka odchodzi od parkingu w górę i przez dłuższy czas prowadzi lasem. Po godzinie wyprowadza na łąkę
Barba (1450 m n.p.m.) a stamtąd po kolejnej 1.5 godzinie, mijając źródło, doprowadza do pustego zbiornika na
wodę a miejscu zwanym Stargos. Tu szlak się rozwidla - odgałęzienie w lewo biegnie łagodniej, przez
Petrostrougę na Skourtę (2475 m) natomiast ścieżka wchodząca w las w górnej części polany (czerwone znaki
namalowane na drzewach), również wiodą na Skourtę, ale trasą ze wszech miar słusznie nazywaną Anathema...
Jeśli tylko pokusicie się o przejście tej trasy, sami się przekonacie co ta nazwa oznacza...
Od Skourty szlak biegnie wąską granią Lemos (gr. szyja) a następnie w kilku zakosach wyprowadza na przełęcz
Giosos (zimą, należy wybrać tu odgałęzienie biegnące wzdłuż stalowej liny, latem można obejść tę trudność
wygodnym szlakiem), która prowadzi na rozległy, zielony Płaskowyż Muz. Stąd jeszcze kilka minut dzieli turystę
od schroniska C lub schroniska SEO, leżącego nieco wyżej. Dotarcie tu z Diakladosi (Gortsii) wymaga około 6
godzin marszu. Ponad Płaskowyżem Muz dominuje skalne urwisko Stefani - 'Tronu Zeusa', którego dolną część,
tonącą w piargach trzeba teraz strawersować. Wygodna ścieżka biegnie prawie bez zmiany wysokości od
przełęczy między Toubą a Stefani (trzeba pamiętać, że nawet latem bywa ona częściowo pokryta śniegiem). Za
'rogiem' ściany Stefani, ścieżka zaczyna prowadzić lekko w dół - to słynna Zonaria. Niedługo za zakrętem, w górę
odchodzi znakowany na czerwono szlak na Stefani, który jednak jest w górnych partiach bardzo trudny. Niewiele
dalej, słabo oznakowane odgałęzienie, również oznakowane na czerwono, wyprowadza żlebem Louki
bezpośrednio na Mitikas. Jeszcze niżej, kolejne odgałęzienie - tym razem wyznakowane na żółto, (choć kropki
wymalowane na skałach bywają przykryte śniegiem zalegającym w żlebie), także umożliwia wejście na Mitikas.
Wyprowadza ono na przełęcz pomiędzy Skalą a Mitikastem, gdzie łączy się ze szlakiem od schroniska A. Po
dotarciu do grani należy skręcić w prawo - choć widok na podejście stąd jest nieco onieśmielający. Komin
wiodący w górę jest stromy i usłany drobnymi kamieniami. Wyprowadza on na poboczny wierzchołek, na którym
trzeba 'przewinąć się' przez niezbyt przyjemny narożnik i pokonać ostatnie 100 m dzielące nas pałacu Zeusa...
Niestety do Pironii i Diakladosi (Gortsii) wcale nie tak łatwo się dostać... Można tu dojechać samochodem a dla
niezomotoryzowanych pozostaje wędrówka. Do Pironii podejść można wąwozem rzeki Eniperis z Litochoro zwiedzając po
drodze klasztor Agoiu Dionisiou spalony przez hitlerowców w 1943 roku. Szlak jest ponoć piękny ale pokonanie go jest
czasochłonne (5 h) więc oznacza dodatkowy dzień potrzebny na zdobycie szczytu. Przy klasztorze skręcić można w
drogę dojazdową i nią podejść do szosy Litochoro-Pironia. Po dwóch kilometrach cofania się w stronę Litochoro
natrafiamy na parking, od którego rozpoczyna się szlak z Diakladosi. Druga opcja - kosztowna, choć pozwalająca
oszczędzić sporo czasu to podróż taksówką - można w ten sposób dotrzeć zarówno do Diakladosi jak i samej Pironii.
Przyjemność taka niestety kosztuje około 40-50 euro w obie strony - można umówić się z kierowcą na powrót następnego
dnia.
KIEDY się wybrać?
Masyw Olimpu jest dostępny przez cały rok, jednak opady śniegu trwające od października, i śnieg zalegający
nawet do czerwca oraz kapryśna pogoda, sprawiają, że wejścia zimowe są wymagające a zdobycie wierzchołka staje się
czasami niemożliwe. Zwłaszcza ostatni odcinek trasy jest trudny. Szlak Zonaria i kuluar wyprowadzający z niego na
szczyt są niebezpiczne ze względu na zagrożenie lawinowe i zimą jego pokonanie jest niemożliwe. Mitikas dostępny jest
wówczas tylko od strony wierzchołka Skala, ale i tu wymagane jest dobre przygotowanie, pełen sprzęt zimowy oraz sporo
szczęścia i odwagi.
Latem trasa nie wymaga specjalnych umiejętności, jedynie przygotowania fizycznego i niewrażliwości na
przepaście. Gorąco polecamy zabranie kijków trekkingowych - na ostatnim odcinku, w skałach mogą trochę
przeszkadzać, ale na licznych łatach śniegu są niezastąpione...
Trzeba też pamiętać, że Masyw Olimpu kształtuje swoją własną pogodę, często zaskakuje burzami i prawie
codziennie około godziny 10 rano przysłania się chmurami, które rozwiewają się dopiero późnym popołudniem.
Warto wiedzieć
•
Masyw Olimpu objęty jest parkiem narodowym i teoretycznie obowiązują w nim pewne restrykcje, łącznie z
zakazem biwakowania. Z tego co nam wiadomo, biwakowanie jest jednak tolerowane powyżej górnej granicy
lasu, a także w okolicy zrujnowanego klasztoru św. Dionizego w wąwozie wiodącym z Litochoro do Pironii trzeba tam jednak liczyć się z ryzykiem spotkania oko w oko z dzikiem... Natomiast za 'drobną opłatą', przydatną
w trwającej odbudowie klasztoru, schronić się i zanocować można w jego murach.
TRIGLAV 2863 m.n.p.m
46°23`00``N, 13°53`00``E
29.04.2005
Członkowie wyprawy: osiągnięto wysokość 1800 m
Krzysztof Kapes
Grzegorz Matula
Krzysztof Jankowski
Marcin Zając
Mirosław Gawlik
16.08.2007
Członkowie wyprawy:
Krzysztof Kapes-Kowalski
Marcin Zając
TRIGLAV 2863 m.n.p.m
46°23`00``N, 13°53`00``E
CO jest najwyższe?
Triglav leży w Alpach Julijskich (jest najwyższym szczytem tego pasma) w północno-zachodniej części
Słowenii, u zbiegu granic z Włochami i Austrią, i jest znacząco wyższy od otaczających go szczytów. Najbliższy
wierzchołek, który może z nim konkurować, to Reißeck w Austrii - odległy o 90 km... Dla Słoweńców Triglav jest 'świętą'
górą. Jego sylwetkę umieszczono nawet na fladze narodowej, a pierwszy prezydent Słowenii Milan Kucan powiedział
ponoć, że każdy Słoweniec powinien wspiąć się na niego przynajmniej raz w życiu... Wyjątkowość tego obszaru i samej
góry, nawet przez Niemców zwanej König Triglav, sprawiły, że cały ten teren objęty jest ochroną jako Park Narodowy
Triglav.
Triglav wznosi się strzeliście w górę z głębiokich dolin. Imponująco wygląda zwłaszcza od północnej strony, gdzie jego
słynna Stena, szeroka na 3 km, wznosi się 1200 metrów ponad dno doliny Vrata. Imponujące, dwukilometrowej
wysokości zbocza opadają ze szczytu na zachód, do doliny Zadnjica oraz leżacych od wschodu i północnego-wschodu
dolin Krma i Kot, tylko od strony południowej, ściany Triglava są nieco łagodniejsze i wyrastają z Velskiej Doliny,
'zaledwie' 1000 m poniżej wierzchołka... Ciekawostką Triglava był do niedawna lodowiec Zeleni Sneg, leżacy u podnóża
szczytowej piramidy - jedyny w Alpach Julijskich. Niestety skurczył on się w ostatnich latach do pola śniegowego.
Widok ze szczytu zaliczany jest do najwspanialszych w Alpach, głównie ze względu na swą rozległość (rozciąga
się na kilkaset kilometrów w każdą stronę), ale także dzięki różnorodności - obejmuje Alpy, Morze Adrityckie i niziny
Europy Środkowej. Warto dodać, że można dostrzec stamtąd najbliżeszgo Triglavowi sąsiada w Koronie Europy Grossglockner (3798 m n.p.m.) w Wysokich Taurach (w kierunku NW).
Park Narodowy Triglav jest największym parkiem narodowym Słowenii i obejmuje prawie całe Alpy Julijskie na
terenie tego kraju. Pierwsza idea ochrony tego obszaru narodziła się w 1908 roku. Dr. Belar zaproponował wówczas,
objęcie ścisłą ochroną doliny Siedmiu Stawów Triglavskich, jednak ze względu na sporne kwestie co do własności,
pomysł ten nie został zrealizowany. Dopiero w 1924 roku powołany został Alpejski Park Natury, obejmujący 14 ha
w dolinie. Cała dolina i szczyt zostały ogłoszone parkiem w 1961 roku (ochroną objęto 20 km kw) aż wreszcie w 1981
roku powołano park w obecnej postaci obejmujący obszar 838 km kw.
Ciekawostką jest porównanie wysokości n.p.m. najwyższego punktu w Parku, którym jest mierzący 2864 m
Triglav i najniższego - zaledwie 180 m...
Nazwa góry, oznaczająca Trzy Głowy, wywodzi się prawdopodobnie od jej sylwetki widzianej od południowej
strony i dzielącej się na trzy wierzchołki: Rjavec (2568m) po lewej stronie, Triglav (2864m) w środku i niewyraźnie
odcinający się Mali Triglav (2725m) z prawej.
Pierwszą udokumentowaną historycznie próbę zdobycia Triglava podjął w 1777 roku przyrodnik i podróżnik
Baltazr Hacquet, udało mu się jednak zdobyć 'tylko' Mały Triglav. Szczyt został zdobyty po raz pierwszy 25 sierpnia 1778
roku przez Lukę Koroseca, Matiję Kosa, Stefana Rozica i Lovrenca Willomitzera, którzy pokonali ostatni odcinek - wąską
grań pomiędzy Małym Triglavem a głównym wierzchołkiem - okrakiem... Dopiero z górą 100 lat później, 26 grudnia 1899
roku, Julius Kugy wraz z towarzyszami dokonał pierwszego zimowego wejścia na Triglav.
Pierwszym zdobywcą słynnej północnej ściany był myśliwy z Doliny Trenta, Berginc, który w 1890 roku wspiął się
częścią urwiska, którą teraz biegnie droga wspinaczkowa zwana Slovenska Smer (stopień III, dostępna dla turystów z
doświadczeniem wspinaczkowym). Środkową część ściany po raz pierwszy pokonali natomiast wspinacze niemieccy
Felix König, Hans Reinl i Karl Domenigg w 1906 roku prowadząc tzw. Niemiecką Drogę (III-VI+).
GDZIE zacząć?
Najlepsze punkty startowe do zdobycia Triglava to Mojstrana i Bohinj, do których można dotrzeć autobusem
z Ljubljany. Bohinj jest połączony ze stolicą także linią kolejową, w kierunku Mojstrany natomiast, pociągiem można
dotrzeć tylko do Jesenic (10 km od Mojstrany), gdzie trzeba przesiąść się w autobus.
Od Mojstrany do początku szlaku turystycznego na Triglav, trzeba pokonać jeszcze około 10-12 km doliną Vrata.
Droga ta, prawie do samego schroniska Aljazev Dom jest przejezdna dla samochodów, ale nie kursują nią autobusy. Na
końcu znajduje się spory parking. Alternatywą jest około 2,5-3 h wędrówki leśną ścieżką (trasa jest znakowana).
Także od strony Bohnij, można nieco skrócić sobie trasę, podjeżdżając samochodem pod samo schronisko Koca
pri Savici. Trasa ta obsługiwana jest też przez linie autobusowe. Pieszo, schronisko przy Savici jest odległe od Hotelu
Zlatorog nad jeziorem Bohnij (jest tam też kemping) o około 45 min. marszu.
JAK tam wejść?
Całkiem dobra mapa rejonu Triglava Triglavski Narodni Park w skali 1:50 000 opublikowana została przez
Geodestki Zavod Slovenjie: www.gzs-dd.si. Obszar ten pokryty jest gęstą siecią szlaków pozwalając wybrać różne
warianty podejścia, od jednodniowego wypadu aż po kilkudniowe wyprawy. Kilka propozycji:
•
Przez dolinę Siedmiu Stawów Triglavskich
Jest to ponoć najpiękniejsza trasa wiodąca na dach Słowenii. Do schroniska Koca pri Savici (653 m n.p.m.)
dotrzeć można samochodem. Znajduje się tam płatny parking a nieopodal wodospad na rzece Savica, która
przetacza się tu przez 60 m próg skalny.
o start ze schroniska Koca pri Savici (653 m n.p.m.) - nocleg w chacie Koca pri Sedmerih Triglavskih
Jezerih (1685 m n.p.m.) (3:30 h) lub Zasavska Koca na Prehodavcih (2071 m n.p.m.) - następnego dnia
na wierzchołek Triglava (2864 m n.p.m.) (7 h ze schr. pri Sedmerih Triglavskih Jezerih) i zejście do
schroniska Triglavski Dom na Kredarici (2515 m n.p.m.) lub Dom Planika pod Triglavom (2401m) i nocleg
- ostatniego dnia zejście przez dolinę Bohinj lub Vrata
o żelazna kondycja i wczesna pobudka właściwie umożliwiają pokonanie całej trasy ze schroniska Koca pri
Savici (653 m n.p.m.) do schroniska Triglavski Dom na Kredarici (2515 m n.p.m.) (10 h) lub Dom Planika
pod Triglavom (2401 m n.p.m.) (9 h) w jeden dzień - nocleg tam i następnego dnia zdobycie wierzchołka
i zejście doliną Bohinj lub Vrata, a nawet zdobycie Triglava już pierwszego dnia (11 h od schr. pri Savici)
i zejście na nocleg schroniska Triglavski Dom na Kredarici lub Dom Planika pod Triglavom...
•
Przez dolinę Vrata
Punktem startowym tej trasy jest schronisko Aljazev Dom (1015 m n.p.m.), do którego dotrzeć można
samochodem (parking).
o start wczesnym rankiem z chaty Aljazev Dom (1015 m n.p.m.) do schroniska Triglavski Dom na Kredarici
(2515 m n.p.m.). Można tam dostać jedną z dwóch tras: wybudowanym przez Niemców Cez Prag (5:30
h) lub słoweńskim Tomiskov Pot (5 h). W chacie na Kredarici można zostawić większość rzeczy i po
południu zdobyć wierzchołek. Po powrocie i noclegu w schronisku - zejście do schroniska Koca pri
Sedmerih Triglavskih Jezerih (1685 m) a trzeciego dnia zejście doliną Bohinj (wariantami tej trasy są:
atak na Triglav z całym sprzętem i zejście na noc do schr. Dom Planika pod Triglavom (2401 m n.p.m.)
lub pozostanie już pierwszego dnia w Triglavskim Domu i atak na szczyt dopiero nazajutrz.)
o start wczesnym rankiem z chaty Aljazev Dom (1015 m n.p.m.) szlakiem przez rzełęcz Ljuknja
i Bambergov Pot na szczyt Triglava (6-7 h). Wyznakowany w 1905 roku szlak Bamberga (Bambergov
Pot, od nazwiska Ottokara Bamberga, prezsa sekcji DOeAV, która ubezpieczyła i udostępniła ten
odcinek) to piękna via-ferrata (K4) biegnąca granią Plemenice ponad Steną - natrudniejszy szlak
w rejonie Triglava. Zejście do schroniska Triglavski Dom na Kredarici (2515 m n.p.m.) lub schr. Dom
Planika pod Triglavom (2401 m n.p.m.) na nocleg. Nnastępnego dnia zejście do doliny Vrata przez Cez
Prag lub Tominskov Pot
•
Przez dolinę Bohinj
Szlaki wejściowe od tej strony biorą początek w miejscowości Stara Fuzina (546 m n.p.m.) leżącej około kilometr
od brzegu jeziora Bohinj.
o start o świcie, przez dol. Bohinj do schroniska Triglavski Dom na Kredarici (2515 m n.p.m.) (11:30 h) lub
schr. Dom Planika pod Triglavom (2401 m n.p.m.) (11 h) na nocleg - następnego dnia na szczyt i zejście
do schroniska Koca pri Sedmerih Triglavskih Jezerih (1685 m n.p.m.), w którym można zanocować lub
zejść bezpośrednio do Bohinj
o start o świcie, przez Dolinę Siedmiu Stawów Triglavskich do schroniska Triglavski Dom na Kredarici
(2515 m n.p.m.) (11:30 h) lub schr. Dom Planika pod Triglavom (2401 m n.p.m.) na nocleg (11 h) - tam
następnego dnia można zostawić plecak i zdobyć szczyt po czym wrócic po plecak i zejść do Bohinj
•
Przez dolinę Zadnjica
Podejście rozpoczyna się na parkingu około 2 km powyżej wioski Trenta
o od parkingu doliną Zadnjica kierując się na przełęcz Luknja. Droga rodziela się oferując dwa warianty:
przez przełęcz Luknja i Bambergov Pot na szczyt Triglava lub przez chatę Trzaska Koca na Dolicu na
wierzchołek Triglava.
UWAGA: Wszystkie szlaki w szczytowych partiach prowadzą w trudnym, przepaścistym terenie po tzw.
via-ferrata. Należy mieć na nich kask i specjalną uprząż, by móc ubezpieczać się korzystając ze stalowych lin.
Osoby z odpowiednim doświadczeniem wspinaczkowym mogą pokusić się o zdobycie Triglava pokonując jego
Stenę, na przykład drogą Slovenska Smer. Długość drogi wspinaczkowej to 750 m, stopień trudności III/II-III UIAA
a pokonanie jej zabiera około 6-8 h.
Schroniska i chaty w rejonie Triglava:
• Koca pri Savici (653 m n.p.m.) - na dnie lodowcowego cyrku Komarca. Czynna od początku czerwca do końca
września. Oferuje 32 łóżka, gorącą wodę i ma doprowadzoną elektryczność. W pobliżu znajduje się Wodospad
Savica.
• Koca pri Sedmerih Triglavskih Jezerih (1685 m n.p.m.) - w dolinie Siedmiu Stawów Triglawskich. Chata jest
pięknie położona. Latem oferuje 200 miejsc noclegowych, zimą tylko 18. W budynku jest bieżąca woda (zimna)
i elektryczność (z generatora). Chata jest czynna od końca czerwca do początku pażdziernika.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Zasavska Koca na Prehodavcih (2071 m n.p.m.) - na przełęczy Prehodavci pomiędzy górami Spicje i Kanjavec.
Posiada 55 miejsc noclegowych, w budynku zimna woda i prąd elektryczny. Czynna: początek lipca - koniec
września.
Trzaska koca na Dolicu (2151 m n.p.m.) - na przełęczy Dolic pomiędzy Kanjavecem (2568m) a Triglavem
(2864m). Posiada 144 łóżka, w budynku zimna woda i prąd. Czynna od kończa czerwca do początku
października.
Dom Planika pod Triglavom (2401 m n.p.m.) - pod południową ścianą Triglava. Posiada 74 miejsca w głównym
budynku (i dziesiątki dodatkowych w nowej cześci), w budynku zimna woda i prąd. Czynny od końca czerwca do
końca września.
Triglavski Dom na Kredarici (2515 m n.p.m.) - największe i najwyżej położone schronisko w Słowenii, tuż
powyżej przełęczy pomiędzy Kredaricą (2540m) a Triglavem (2864m). Posiada 300 miejsc noclegowych, oferuje
tylko zimną wodę ale ma generator prądu.
Aljazev Stolp na Triglavie (2864 m n.p.m.) - ufundowany został przez księdza z wioski Dovje-Mojstrana Jakoba
Aljaza w 1895 roku. Z jednej strony jako demonstracja Niemcom, że Triglav należy do Słowenii, z drugiej, jako
schronienie dla turystów w przypadku załamania pogody. Stołp stoi na szczycie do dziś i od 1990 roku uznawany
jest za zabytek kultury narodowej.
Schron Stanicevo Zavetisce - wykuty w skale tuż poniżej wierzchołka Triglava.
Dom Valentina Stanica pod Triglavom (2332 m n.p.m.) - chata posiada 136 miejsc noclegowych, zimną wodę
i generator prądu i jest czynna od początku lipca do końca wrzesnia.
Aljazev Dom (1015 m n.p.m.) - w górnych partiach doliny Vrata, na skraju lasu. Jest dostępny samochodem
z wioski Mojstrana. Posiada 150 miejsc, ciepłą wodę, prąd i telefon i funkcjonuje od początku maja do końca
października. Zimą oferuje 8 łóżek. Tel. ++386-45-895-100. Nocleg w dwuosobowym pokoju 16 euro/os (2006).
Kovinarska Koca v Krmi (870 m n.p.m.) w dolinie Krma oferuje 27 miejsc noclegowych i jest zaopatrzona
w wodę i prąd. Działa od początku czerwca do końca września.
Vodnikov Dom na Velem Polju (1817 m n.p.m.) na zboczu Tosca (2275 m n.p.m.), posiada 53 miejsca (i 10
w zimowym pokoju), gorącą wodę i generator prądu. Chata jest czynna od początku czerwca do połowy
pażdziernika.
Planinska Koca na Uskovnici (1154 m n.p.m.) - na szlaku z Bohinj na Triglav. Chata posiada 46 miejsc
noclegowych, gorącą wode i prąd a czynna jest od początku czerwca do połowy pażdziernika.
Planinska Koca Bohinjskih Prvoborcev na Vojah (690 m n.p.m.) w dolinie Voje. Oferuje 40 miejsc, tylko zimną
wodę ale posiada generator prądu. Działa od początku czerwca do końca września i w okresach świątecznych.
KIEDY się wybrać?
Do końca czerwca zazwyczaj na szlakach w górnych partiach zalega śnieg pokrywający liny ubezpieczeniowe.
Najlepsze miesiące na wycieczkę to lipiec i sierpień (niestety górę trzeba wtedy dzielić z tysiącami innych turystów) oraz
wrzesień, kiedy okolice Triglava wreszcie trochę pustoszeją. Trzeba pamiętać, że nawet w środku lata panują tam
temperatury najwyżej rzędu 10 stopni.
Zimą (tzn. przez całą resztę roku:-)) szlak na Triglav staje się bardzo trudny i dostępny tylko dla doświadczonych
turystów.
Warto wiedzieć
•
•
•
•
•
•
Oficjalną walutą Słowenii są tolary (SIT) o przeliczniku do euro tak przerażającym, że za pastę do zębów płaci się
kilkaset tolarów a za nocleg parę tysięcy. Wszędzie jednak bez problemów płacić można w euro a od stycznia
2007 roku tolary wyjdą z użycia...
Alpejskie klettersteigi oceniane są w skali K1-K6, gdzie K1 oznacza szlak ubezpieczony linami i wyposażony
w klamry jednak oferujący naturalne, wygodne stopnie i łatwy do pokonania bez tych ubezpieczeń, a K6 to
ekstremalnie trudna via-ferrata ubezpieczona tylko linami stalowymi (brak klamer i sztucznych stopni)
prowadząca często po pionowej lub przewieszonej ścianie skalnej.,
Jeden z przewoźników obsługujących linie autobusowe w okolicach Triglava, firma Alpetour ma stronę
internetową, na której teoretycznie znaleźć można rozkłady jazdy... Powodzenia: www.alpetour.si
Triglav leży na terenie parku narodowego. Nie ma opłat za wstęp na jego teren, jednak opłacić trzeba miejsce
parkingowe a na terenie parku nie wolno obozować.
O ile powyższe regulacje są w pełni zrozumiałe, o tyle ta nie bardzo: w Triglavskim Parku Narodowym
obowiązuje całkowity zakaz poruszania się po szlakach na rowerach, nawet po najprostszych ścieżkach
w dolinach...
W miejscowości Bled znajduje się kemping oraz schronisko młodzieżowe. Kempingi znajdują się ponadto nad
jeziorem Bohnijsko i w Bohnijskiej Bistricy. Cena za nocleg dla dwóch osób z namiotem i samochodem to około
20 euro.
MALI I KORABIT 2764 m.n.p.m
41°47`25``N, 20°32`48``E
27.09.2010
Członkowie wyprawy:
Bogusław Margel
Ewelina Paszek
Piotr Grządziel
Darek Stolarczyk
Krzysztof Kapes-Kowalski
Dorota Ostapowicz
Monika Świst
Ryszard Zawisz
Paweł Skiba
MALI I KORABIT 2764 m.n.p.m
41°47`25``N, 20°32`48``E
CO jest najwyższe?
Korabit/Korab zwany Maja e Korabit w Albanii i Golem Korab w Macedonii, jest jedynym szczytem w Koronie
Europy, będącym najwyższym wierzchołkiem dwóch krajów. Leży niemal u zbiegu granic trzech państw: Albanii,
Macedonii oraz Serbii i Czarnogóry.
Ze względu na niepokoje w regionie teren ten nie jest popularny wśród turystów.
JAK tam wejść?
Górę zdobywać można zarówno od strony albańskiej jak i macedońskiej. W pierwszym rzucie trzeba dostać się
do jednego z tych krajów - najprościej - do stolic: Tirany lub Skopje.
Turyści podchodzący od strony macedońskiej, mogą dotrzeć samochodem aż do strażnicy Strezimir. Najpierw ze
Skopje do Tetova (40 km), dalej do Gostivar (30 km) i stamtąd do niewielkiego miasteczka Hanovi (20 km). Dalej jeszcze
8 km w kierunku wioski Trnovo i w Volkoviji (trzeba przyznać: wiele mówiąca nazwa...) opuścić trzeba asfaltową drogę...
na około 20 km dzielących nas jeszcze od wioski Nicpur ponad którą wznosi się strażnica.
Mijając strażnicę wkracza się na teren pasa granicznego macedońsko-albańskiego na co trzeba wcześniej
zdobyć pozwolenie z Ministerstwa Obrony...
Podejście od strażnicy Strezimir na wierzchołek zabiera około 4.5-5 h, droga powrotna - 3.5-4 h. Niektórzy z
nielicznych turystów, którzy zdobyli Korab po wojnie w Jugosławii, piszą w swoich wspomnieniach, że na czas wycieczki
przydzielono im eskortę wojskową ze strażnicy ze względu na grasujące tu zbrojne bandy oraz to, że teren nie jest
jeszcze dokładnie oczyszczony z min i pocisków...
Od strony albańskiej wyprawa jest ponoć jeszcze bardziej niebezpieczna. Najbliżej położona większa
miejscowość to Peshkopi. Dotarcie tu samochodem z Tirany zabiera około 5 h, kursują też autobusy i mini-busy. Z
Peshkopi trzeba jeszcze przedostać się 25 km na północ do wioski Radomira. Podejście z Radomira na szczyt prowadzi
'od tyłu' góry (tj. od wschodu). Przedostać się tam można wędrując przez hale Fusha Korabit (2000 m), na której można
zapytać pasterzy o dalszą drogę, i Panair (2200 m). Z Panair podejście rozpoczyna się wzdłuż spływającego na nią od
południa strumienia (należy trzymać się jego wschodniego brzegu) a w połowie drogi porzuca koryto i zmierza
bezpośrednio na wierzchołek Korabitu.
W rejonie szczytu Korab nie ma schronisk górskich, można jedynie obozować na dziko lub nocować na terenie
niezbyt odległego Parku Narodowego Mavrovo.
KIEDY się wybrać?
Ze względu na srogie zimy i upalne lata, najlepszy okres na zdobywanie Korabu to czerwiec i wczesny wrzesień.
Wczesnym latem na trasie spodziewać się można niewielkich pól śnieżnych.
Warto wiedzieć
•
•
Niektóre źródła podają, że Korabit mierzy tylko 2753 a nawet 2751 m.
W rejonie Korabu znajdują się wciąż nie oczyszczone po wojnie pola minowe.
GOLEM KORAB 2764 m.n.p.m
41°47`25``N, 20°32`48``E
06.09.2009
Członkowie wyprawy:
Krzysztof Kapes-Kowalski
GOLEM KORAB 2764 m.n.p.m
41°47`25``N, 20°32`48``E
CO jest najwyższe?
Korabit/Korab zwany Maja e Korabit w Albanii i Golem Korab w Macedonii, jest jedynym szczytem w Koronie
Europy, będącym najwyższym wierzchołkiem dwóch krajów. Leży niemal u zbiegu granic trzech państw: Albanii,
Macedonii oraz Serbii i Czarnogóry.
Ze względu na niepokoje w regionie teren ten nie jest popularny wśród turystów.
JAK tam wejść?
Górę zdobywać można zarówno od strony albańskiej jak i macedońskiej. W pierwszym rzucie trzeba dostać się
do jednego z tych krajów - najprościej - do stolic: Tirany lub Skopje.
Turyści podchodzący od strony macedońskiej, mogą dotrzeć samochodem aż do strażnicy Strezimir. Najpierw ze
Skopje do Tetova (40 km), dalej do Gostivar (30 km) i stamtąd do niewielkiego miasteczka Hanovi (20 km). Dalej jeszcze
8 km w kierunku wioski Trnovo i w Volkoviji (trzeba przyznać: wiele mówiąca nazwa...) opuścić trzeba asfaltową drogę...
na około 20 km dzielących nas jeszcze od wioski Nicpur ponad którą wznosi się strażnica.
Mijając strażnicę wkracza się na teren pasa granicznego macedońsko-albańskiego na co trzeba wcześniej
zdobyć pozwolenie z Ministerstwa Obrony...
Podejście od strażnicy Strezimir na wierzchołek zabiera około 4.5-5 h, droga powrotna - 3.5-4 h. Niektórzy z
nielicznych turystów, którzy zdobyli Korab po wojnie w Jugosławii, piszą w swoich wspomnieniach, że na czas wycieczki
przydzielono im eskortę wojskową ze strażnicy ze względu na grasujące tu zbrojne bandy oraz to, że teren nie jest
jeszcze dokładnie oczyszczony z min i pocisków...
Od strony albańskiej wyprawa jest ponoć jeszcze bardziej niebezpieczna. Najbliżej położona większa
miejscowość to Peshkopi. Dotarcie tu samochodem z Tirany zabiera około 5 h, kursują też autobusy i mini-busy. Z
Peshkopi trzeba jeszcze przedostać się 25 km na północ do wioski Radomira. Podejście z Radomira na szczyt prowadzi
'od tyłu' góry (tj. od wschodu). Przedostać się tam można wędrując przez hale Fusha Korabit (2000 m), na której można
zapytać pasterzy o dalszą drogę, i Panair (2200 m). Z Panair podejście rozpoczyna się wzdłuż spływającego na nią od
południa strumienia (należy trzymać się jego wschodniego brzegu) a w połowie drogi porzuca koryto i zmierza
bezpośrednio na wierzchołek Korabitu.
W rejonie szczytu Korab nie ma schronisk górskich, można jedynie obozować na dziko lub nocować na terenie
niezbyt odległego Parku Narodowego Mavrovo.
KIEDY się wybrać?
Ze względu na srogie zimy i upalne lata, najlepszy okres na zdobywanie Korabu to czerwiec i wczesny wrzesień.
Wczesnym latem na trasie spodziewać się można niewielkich pól śnieżnych.
Warto wiedzieć
•
•
Niektóre źródła podają, że Korabit mierzy tylko 2753 a nawet 2751 m.
W rejonie Korabu znajdują się wciąż nie oczyszczone po wojnie pola minowe.
DERAVICA 2656 m.n.p.m
42°31`58``N, 20°08`25``E
14.07.2011
Członkowie wyprawy:
Krzysztof Kapes-Kowalski
Krzysztof Jankowski
DERAVICA 2656 m.n.p.m
42°31`58``N, 20°08`25``E
CO jest najwyższe?
Najwyższym szczytem Kosowa jest Deravica (Djeravica) leżąca na wschodnim krańcu pasma Prokletije
nieopodal granicy z Albanią. Do czerwca 2006 Deravica była najwyższym szczytem federacyjnego państwa Serbia
i Czarnogóra. Teraz w Czarnogórze palmę pierwszeństwa przejęła Zla Kolata (2534 m n.p.m.) leżąca kilka kilometrów na
zachód od Deravicy, a w Serbii Midżur (2169 m n.p.m.) leżący na wschód od Nis, na granicy z Bułgarią.
Mało znane i dzikie pasmo Prokletije, może ze względu na nazwę (Przeklęte), choć raczej w konsekwencji wojny
bałkańskiej, nie jest zbyt chętnie odwiedzane przez turystów. W internecie pokutują informacje o nieczyszczonych polach
minowych i zbrojnych bandach grasujących w okolicy. Tymczasem nieliczni turyści, którzy byli tam w ostatnich latach
i opisali swoje wrażenia, zachwycają się zarówno urokiem 'Alp Południa' jak i przyjacielskim nastawieniem miejscowej
ludności. Może więc warto wreszcie przełamać strach i uwierzyć, że kraje dzielące Pasmo Prokletije i całe Góry
Dynarskie wróciły do normalności...
GDZIE zacząć?
Deravica leży w łagodniejszej, trawiastej, wschodniej części Gór Prokletije. Najbliższa większa miejscowość to
Pec Peje, do którego dojechać można z Podgoricy, Skopje lub Pristiny. Trasa podejścia na Deravicę rozpoczyna się
w wiosce Decani (16 km na południe od Pec), gdzie zarejestrować się należy w jednostce sił pokojowych. W Decani
warto zatrzymać się i zwiedzić średniowieczny klasztor Visoki Decani. Z Decani wędrować można bezpośrednio na
szczyt lub dojechać samochodem do wioski Koznjar. Stąd droga prowadz w górę wzdłuż strumienia przez około 2-2.5 h.
Po dotarciu do miejsca, gdzie łączą się dwa strumienie, należy zacząć szukać starych i zatartych znaków
jugosławiańskich wyprowadzających na przełęcz Plocice. Stamtąd dalej w górę by po około 6 h od Koznjar osiągnąć
wierzchołek. Zejście tą samą trasą.
KIEDY się wybrać?
Jak w całym rejonie bałkańskim, najlepsze miesiące na wyprawę to okres od czerwca do września, choć latem
można spodziewać się upałów. Zimy natomiast, mroźne i śnieżne, nie sprzyjają wędrówkom, zwłaszcza w tak dzikich
terenach.
GERLACHOVSKY STIT 2655 m.n.p.m
49°10`02``N, 20°07`52``E
03.10.2004
Członkowie wyprawy:
Jarosław Juraszczyk
Krzysztof Kapes
Grzegorz Matula
Krzysztof Jankowski
GERLACHOVSKY STIT 2655 m.n.p.m
49°10`02``N, 20°07`52``E
CO jest najwyższe?
Gerlachovský Štít (pol. Gerlach, Gierlach) jest najwyższym wierzchołkiem Słowacji, Tatr Wysokich, Karpat i całej
Europy Środkowej. Leży on w bocznej grani odgałęziającej się od głównego grzbietu Tatr Wysokich na południowywschód na szczycie Zadniego Gerlachu. Przez wiele lat, zanim opracowano skuteczne techniki pomiarowe, za najwyższy
szczyt Tatr uznawany był Krywań, później honor ten przypisano Łomnicy. Dopiero w 1838 roku Ludwik Greiner dokonał
pomiarów trygonometrycznych i odtąd palma pierwszeństwa przyznana została Gerlachowi, choć do powszechnej
świadomości informacja ta dotarła dopiero jakieś 20 lat później. Niewiele wcześniej został on po raz pierwszy zdobyty –
w 1834 roku dokonali tego Gelhof, Martin Spitzkopf-Urban i Jonan Still. Pierwszego zimowego wejścia na Gerlach
dokonali Janusz Chmielowski, Karoly Jordan, Klemens Bachleda, Johann Franz Senior i Paul Spitzkopf Senior 15
stycznia 1905 roku.
Od chwili, gdy Gerlach został uznany za najwyższy szczyt Tatr, rozpoczął się burzliwy okres - w zależności od
sytuacji politycznej zmieniano jego nazwę, honorując bądź to cesarza Franciszka Józefa (szczyt nosił jego imię w latach
1896-1919), bądź... Stalina (1949-52). W międzyczasie nosił jeszcze nazwę Szczyt Legionistów (1923-32)...
GDZIE zacząć?
Dwa większe miasta u podnóża Tatr Słowackich to Liptovsky Mikulasz i Poprad - tam należy dojechać z Polski
a następnie przedostać się do Starego Smokovca lub Tatranskiej Polianki, co zresztą dzięki dobrej komunikacji
publicznej nie jest wcale trudne.
JAK tam wejść?
Szlaki są znakowane na Słowacji tak samo jak w Polsce (a zbaczanie z nich surowo karane), jednak na Gerlach
nie prowadzi znakowana ścieżka. Nie posiadając legitymacji PZA, trzeba skorzystać z usług lokalnych przewodników.
Wynajęcie przewodnika kosztuje 5500 koron słowackich za jedną osobę lub 6000 koron słowackich za dwie osoby (dane:
2006 rok). Członkiwie PZA lub jego odpowiedników w innych krajach, zrzeszonych w UIAA, mogą pokonać ten szlak na
własną rękę, nie są jednak uprawnieni do prowadzenia osób niezrzeszonych.
•
Szlak wejściowy, przez tzw. Wielicką Próbę, którym na wierzchołek wyprowadzają turystów przewodnicy,
rozpoczyna się w schronisku Śląski Dom. Początkowo biegnie on wspólnie ze zielono znakowaną ścieżką
prowadzącą na Polski Grzebień, wzdłuż brzegu Wielickiego Stawu (Velické Pleso) do jego północnego krańca.
Tam należy porzucić znakowany szlak i rozpocząć wędrówkę w górę. Początkowo po trawiastym zboczu, później
kilka metrów Żlebem Wielickim. Po pewnym czasie na trasie pojawiają się ubezpieczające łańcuchy na
eksponowanej ściance - Wielicka Próba. Dalej teren staje się znów łatwiejszy i szlak osiąga południową grań pod
Małym Gerlachem. Nie podąża jednak tą wąską krawędzią, tylko kluczy poniżej (po stronie doliny Batyżowieckiej)
pod Małym i Pośrednim Gerlachem i doprowadza pod sama kopułę szczytową. Ostatni odcinek wiedzie
początkowo Batyżowieckim Żlebem a po kilkunastu metrach jego bocznym odgałęzieniem. Podejście zabiera
około 4 h.
•
Początek trasy zejściowej pokrywa się z ostatnim odcinkiem podejścia, dalej jednak prowadzi ona inną drogą a jej
kluczowym punktem jest długi łańcuch i drabina na zejściu do Doliny Batyżowieckiej, tzw. Batyżowiecka Próba
(duża ekspozycja). Dalej już w łatwym terenie, biegnie do Batyżowieckiego Stawu i dołącza do Magistrali
Tatrzańskiej prowadzącej do Śląskiego Domu. Zejście trwa około 3 h.
KIEDY się wybrać?
Gerlach, dla turystów bez umiejętności wspinaczkowych i doświadczenia zimowego, dostępny jest tylko latem –
w okresie od czerwca do września a przy dobrej pogodzie także w październiku.
Warto wiedzieć
•
•
•
Podobnie jak w naszym TPN, aby wejść na szlaki TANAPu należy kupić bilet.
Na terenie parku TANAP oczywiście nie wolno obozować. Jedynie w Dolinie Białej Wody znajduje się
obozowisko, z którego korzystać mogą członkowie związków alpinistycznych.
W okresie od 1 listopada do końca czerwca szlaki powyżej górnej granicy lasu są zamknięte.
•
Jak wyliczono na stronach portalu www.summitpost.org, Gerlach posiada jeszcze jeden rekord na swoim koncie.
W ciągu ostatniego wieku najczęściej zmieniał 'właścicieli'... Do 1918 roku był najwyższym wierzchołkiem AustroWęgier, później na 20 lat przeszedł w ręce Czechosłowaków, by w 1939 znaleźć się na terenie Generalnej
Guberni. Po wojnie znów należał do Czechosłowacji (ČSR), jednak państwo to jeszcze dwukrotnie zmieniło
nazwę. Najpierw w latach 1968-90 stało się Czechosłowacką Republiką Socjalistyczną (ČSSR) a po 1990
roku na krótki czas Czeską i Słowacką Republiką Federacyjną (ČSFR). Wreszcie w 1993 roku Czechy i
Słowacja wzięły 'rozwód' i Geralch jest teraz najwyższym punktem Słowacji...
VORDER GRAUSPITZ 2599 m.n.p.m
47°03`10``N, 9°34`55``E
21.08.2010
Członkowie wyprawy:
Krzysztof Kapes-Kowalski
Krzysztof Jankowski
VORDER GRAUSPITZ 2599 m.n.p.m
47°03`10``N, 9°34`55``E
CO jest najwyższe?
Grauspitz, czyli Szary Szczyt, leży na południowym krańcu maleńkiego księstwa Lichtenstein wciśniętego
pomiędzy Szwajcarię i Austrię. Jest szczytem granicznym, jednak zaznaczony jest tylko na dokładnych mapach w skali
co najmniej 1:50 000. Zlokalizować go można, znajdując najpierw wierzchołek Falknis lub Naafkopf, pomiędzy którymi
znajduje się Grauspitz.
Górę trudno znaleźć nie tylko na mapie ale i w terenie... Spośród zaledwie kilku opisów szturmów na nią, jakie
znaleźliśmy w interencie niektóre zakończyły się zdobyciem przez pomyłkę Hinter Grauspitz (2574 m n.p.m.), w wyniku
trudności w orientacji, lub nawet Falknisa, ponieważ zdobywcy nie wiedzieli nawet o istnieniu Grauspitz...
Na mierzący 2562 metrów Falknis prowadzi szlak turystyczny Szwajcarskiego Klubu Górskiego (Swiss Alpine Club).
Także Naafkopf zdobyć można oznakowanym i ubezpieczonym klettersteigiem od strony austriackiej lub z
Liechtensteinu. Sam Grauspitz nie jest udostępniony turystycznie, jednak zdobycie go przy pewnej wprawie nie
przedstawia zbyt wielkich trudności.
GDZIE zacząć?
Zdobywcy Grauspitz polecają podejście od strony szwajcarskiej z miejscowości Malans, choć znaleźliśmy też w
internecie jeden opis uwieńczonej sukcesem wyprawy od strony Liechtensteinu z osady Steg nieopodal Triesen.
Podchodząc od tej strony trzeba jednak pokonać około 2.5 km po grani bez szlaku. Dystans od strony Malans jest
zbliżony jednak w większości trasa biegnie po zboczu stromego kotła i wygląda na łatwiejszą...
JAK tam wejść?
Przede wszystkim należy zaopatrzyć się w dobrą mapę... Chyba najlepszym rozwiązaniem jest mapa
szwajcarskiego Bundesamt fur Landestopografie w skali 1:25 000 - arkusz Schesalpana (nr 1156). Mapę kupić można
przez internet na stronie WWW.swisstopo.ch
•
•
•
Podchodząc od strony szwajcarskiej należy dostać się do Ijes (ok. 1900 m n.p.m.), gdzie znajduje się niewielkie
gospodarstwo pasterskie. Tu trzeba opuścić ubity trakt i po trawie a później po piargach zmierzać w stronę grani i
przełęczy pomiędzy Hintergrauspitz a Grauspitz. Wykonalne jest też wejście na grań jeszcze przed Hinter
Grauspitz (od strony wschodniej tego wierzchołka) i pokonanie grani łączącej go z Grauspitz ale jest to wersja
znacznie trudniejsza - zwłaszcza zejście z Hinter Grauspitz na przełęcz jest trudne i niebezpieczne. Jeden z
turystów zdobywających Koronę Europy, opisując to wejście w inernecie, uznał ten odcinek za swoją
najtrudniejsza wspinaczkę 'solo' w życiu. Biorąc pod uwagę, stosunkowo niewielką wysokość n.p.m. punktów
startowych (około 600 m.), a w zamiarze mając jednodniowy wypad na Grauspitz, można trochę sobie ułatwić
zadanie - wjechać kolejką linową z miasteczka Malans w Szwajcarii na wysokość 1801 m n.p.m. i stamtąd
rozpocząć podejście. Opcja tym bardziej warta polecenia, że ten odcinek podejścia nie jest ani ciekawy ani zbyt
przyjemny...
Drugą możliwością jest podejście z Malans na Falknis (tu również można ułatwić sobie zadanie korzystając z
kolejki) i przejść na Grauspitz z Falknisa granią jest to jednak opcja bardzo trudna - wykonalna prawdopodobnie
tylko dla osób obytych ze wspinaczką i technikami asekuracyjnymi. Zdecydowanie nie nadaje się na wejście
'solo'!
Ostatnia wersja to podejście od Steg w Liechtenstein i wydostanie się stamtąd na grań po między Hinter
Grauspitz a Grauspitz.
Niektóre z tych tras mogą okazać się trudne dla przeciętnego turysty - ekspozycja, kruche chwyty i obsuwające
się piargi i konieczność orientacji w terenie sprawiają, że zdobycie tego, niewysokiego jak na alpejskie możliwości,
szczytu może nastręczyć trochę trudności... Zresztą, spojrzcie jak wygląda on od drugiej strony (widok z S-W)...
Turysta opisujący swoje trzy próby wejścia na Grauspitz pod pseudonimem Chucky na stronie www.summitpost.org,
ostrzega dodatkowo przed łuskami pocisków modździerzowych, na które można się natknąć po drodze z Ijes. Jego
przypuszczenie to, że odbywały się tu w przeszłości ćwiczenia wojskowe, lub też pociski były używane do wyzwalania
lawin. My obstawiamy teorię militarną - to tłumaczy także obecność tunelu przekutego w skale by poprowadzić drogę do
Ijes.
KIEDY się wybrać?
Co do optymalnej pory roku na tą wyprawę, to oczywiście dla 'zwykłych' turystów góra jest dostępna tylko latem a
i wówczas wymaga sporo wysiłku, orientacji w terenie i niewrażliwości na przepaście. Aczkolwiek, zdaniem zdobywców,
mając doświadczenie w zimowych wędrówkach i odpowiedni sprzęt, można szturmować ją także zimą.
Niebezpieczeństwa pogodowe to typowe dla Alp szybkie zmiany pogody i ryzyko burz.
Warto wiedzieć
•
•
Niektóre źródła podają błędnie, że najwyższym szczytem Lichtensteinu, jest leżący na styku granic z Austrią i
Szwajcarią Naafkopf (2573 m n.p.m.).
Bilety na kolejkę Älplibahn lepiej zarezerwować, gdyż wagonik wywozi jednym kursem zaledwie 8 osób.
MOLDOVENAU 2543 M.N.P.M
45°36`00``N, 24°44`16``E
22.05.2008
Członkowie wyprawy: osiągnięto wysokość 1300 m
Jarosław Juraszczyk
Krzysztof Kapes-Kowalski
Marcin Zając
Grzegorz Matula
Krzysztof Jankowski
04.10.2009
Członkowie wyprawy:
Krzysztof Kapes-Kowalski
Marcin Zając
MOLDOVENAU 2543 M.N.P.M
45°36`00``N, 24°44`16``E
CO jest najwyższe?
Szczyt Molodovenau zwany też Varful Molodovenau (czasem podawana jest wysokość 2544 m) wznosi się w
Karpatach Transylwańskich około 60 km na zachód od Brasova, 70 km na południe od Sighisoary i około 300 km na
północny zachód od Bukaresztu.
Choć nie wyróżnia się on z całego łańcucha (a leży na północ od głównego grzbietu, nie w samej grani), to urok tej góry
kryje sie w jej oddaleniu od 'cywilizacji'
GDZIE zacząć?
Aby zdobyć Molodovenau, trzeba wyruszyć w kilkudniową trasę z Brasova lub od zachodu z Sibiu, nocując pod
namiotem (dozwolone) lub w schroniskach albo szukać możliwości dojazdu do którejś z niewielkich miejscowości
ulokowanych wzdłuż pasma od północnej strony np: Arpasu de jos, Victoria, Recea, Voila lub nieco bardziej odległy
Fagaras.
KIEDY się wybrać?
Góra jest dostępna cały rok, choć mrozy, krótki dzień i odległość od cywylizacji (a więc i ewentualnej pomocy) odstraszają
większość zdobywców od zimowych prób.
Warto wiedzieć
§
§
Niektóre źródła podaja błędnie, że najwyższym szczytem Rumunii jest Negoiu liczący 2535 m n.p.m. i leżący
około 20 km na zachód od Molodovenau.
Nieogrzewane i skromne 'schroniska' znajdują się na przykład: w okolicy klasztoru Sambetei, poniżej grzbietu
głównego na czerwonym szlaku Valea Sambetei Chalet (1407 m) od strony Bresova oraz na niebieskim szlaku
Podragu Chalet (2136 m) od zachodu.
ZLA KOLATA 2534 m.n.p.m
42°29`20``N, 19°54`8``E
17.07.2011
Członkowie wyprawy:
Krzysztof Kapes-Kowalski
Krzysztof Jankowski
ZLA KOLATA 2534 m.n.p.m
42°29`20``N, 19°54`8``E
CO jest najwyższe?
Najwyższym szczytem niezależnej od niedawna Czarnogóry jest Kolac (Kolata) leżący w Paśmie Prokletije. Mało
znane i dzikie Pasmo Prokletije, może ze względu na nazwę (Przeklęte), ale raczej w konsekwencji wojny bałkańskiej nie
jest zbyt chętnie odwiedzane przez turystów. W internecie pokutują informacje o nieoczyszczonych polach minowych
i zbrojnych bandach grasujących w okolicy. Tymczasem nieliczni turyści, którzy byli tam w ostatnich latach i opisali swoje
wrażenia, zachwycają się zarówno urokiem 'Alp Południa' jak i przyjacielskim nastawieniem miejscowej ludności. Może
więc warto wreszcie przełamać strach i uwierzyć, że kraje dzielące Pasmo Prokletije i całe Góry Dynarskie wróciły do
normalności...
Kolac ma właściwie dwa wierzchołki: niższy - Dobra Kolata (2528 m n.p.m.) i wyższy - Zla Kolata (2534 m n.p.m.).
GDZIE zacząć?
Punkt startowy do wejścia w Prokletije to wioska Vusanje około 8 km od miasteczka Gusinje. Dotrzeć tam można
autobusem z pobliskiego Plava, który z kolei ma połączenia z Belgradem i Podgoricą.
JAK tam wejść?
Szlak prowadzący z Vusanjego (1060 m n.p.m.) na Kolac jest wyznakowany. Prowadzi przez wioskę Zarunica
i osadę pasterską Grlata (1810 m n.p.m.) - dotąd 3h. Dalej przez przełęcz Preslopit (2130 m n.p.m.) na Dobrą Kolatę,
której wierzchołek osiąga się po około 6 h marszu od Vusajnego. Stamtąd ostatnie pół godziny drogi i stajemy na 6 m
wyższym szczycie Złej Kolaty.
KIEDY się wybrać?
Jak w całym rejonie bałkańskim, najlepsze miesiące na wyprawę to okres od czerwca do września, choć latem można
spodziewać się upałów. Szczyt dostępny jest także wiosną zanim stopnieje śnieg. Zimy natomiast, mroźne i śnieżne, nie
sprzyjają wędrówkom, zwłaszcza w tak dzikich terenach.
Warto wiedzieć
•
Pasmo Prokletije leży w czarnogórsko-albańskim pasie nadgranicznym i wędrowanie tam wymaga zgłoszenia
tego w Urzędzie Bezpieczeństwa Granicy w mieście Plav. Można tam starać się też o specjalne zezwolenie na
przekroczenie w górach granicy i zdobycie na przykład Maja Jezerce (2693 m n.p.m.) - najwyższego szczytu
pasma, ale w niektórych sezonach otrzymanie takiego zezwolenia jest prawie niemożliwe.
RYSY 2499 m.n.p.m
49°10`46``N, 20°05`17``E
11.08.2002
Członkowie wyprawy:
Jarosław Juraszczyk
Krzysztof Kapes
Anna Juraszczyk
08.09.2012
Członkowie wyprawy:
Krzysztof Kapes-Kowalski
Przemysław Szymik
Miranda Kucharska
Krzysztof Jankowski
RYSY 2499 m.n.p.m
49°10`46``N, 20°05`17``E
CO jest najwyższe?
Nasze poczciwe Rysy ze swą wysokością 2499 m n.p.m. lokuja się na siedemnastej pozycji listy europejskich
olbrzymów. Nawet nieźle, co? Większość z Was ma już pewnie ten szczyt w swojej kolekcji, dla porządku jednak
zamieszczamy kilka podstawowych informacji...
Rysy posiadają trzy wierzchołki. Główny, mierzący 2503 m n.p.m. oraz południowo-wschodni (2473 m n.p.m.)
należą do Słowacji. Północno-zachodni wierzchołek, po którym przebiega granica, mierzy 2499,6 m n.p.m. i jest
najwyższym szczytem Polski. Rysy, wraz z Żabimi Szczytami, Niżnimi Rysami oraz Mięguszowieckimi Szczytami,
zamykają Dolinę Rybiego Potoku i otaczają kocioł Czarnego Stawu w Tatrach Wysokich.
Pierwszymi ich zdobywcami byli Eduard Blásy i przewodnik Jan Ruman starszy, którzy zdobyli wierzchołek od
strony przełęczy Waga (Sedlo Vaha). Pierwszego zimowego wejścia na Rysy dokonali z kolei Theodor Wundt
i przewodnik Jakob Horvay 10 kwietnia 1880 roku.
GDZIE zacząć?
Atakując Rysy od polskiej strony oczywiście trzeba zacząć od przyjazdu do Zakopanego lub jednej
z miejscowości w jego otoczeniu - Białki lub Bukowiny Tatrzańskiej.
JAK tam wejść?
Rysy można zdobyć pod chodząc zarówno ze strony polskiej jak i słowackiej.
•
Polski szlak rozpoczyna się na Palenicy Białczańskiej - dokąd można dojechać samochodem (parking) lub
autobusem z każdej z tych miejscowości. Z Palenicy, trasa wiedzie przez 9 km nużącą asfaltową drogą, tylko
gdzie niegdzie oferującą ograniczone widoki i ścinającą kilka zakrętów znakowaną na czerwono ścieżką przez
las. Po drodze największą atrakcją są huczące pod mostem kaskady Wodogrzmotów Mickiewicza. Można
oszczędzić sobie tego odcinka podjeżdżając wraz z 20-30 innymi osobami 'furką' góralską, ale nam osobiście
nigdy nie przemknęło to przez myśl. Zamiast tego wolimy rozpocząć trasę na Palenicy bardzo, bardzo wcześnie i
przekłusować ją zanim pojawią się tłumy turystów.
Trasa zaczyna nabierać uroku już od polany Włosienica. Wciąż wiedzie asfaltem, ale otwieraja się widoki
na Mięguszowieckie Szczyty, pokazuje się też cel wyprawy - wierzchołek Rysów...
Po około 2 godzinach szybkiego marszu szosa doprowadza do schroniska nad Morskim Okiem. Na
szczyt jeszcze 1100 metrów różnicy wzniesień, nie warto więc zatrzymywać się na postój - oczy można nacieszyć
widokiem jeziora w drodze powrotnej. Szlak, w dalszym ciągu znakowany na czerwono, prowadzi teraz płasko
wschodnim brzegiem Morskiego Oka pod próg, którym, z położonego 200 metrów wyżej Czarnego Stawu, spływa
kaskada wody. Po około 40-50 minutach od opuszczenia schroniska nad Morskim Okiem, jesteśmy nad brzegiem
Czarnego Stawu. Jeśli dotrzemy tu odpowiednio wcześnie, cały kocioł jest nasz. Nie ma jeszcze turystów, panuje
cisza i można naprawdę nacieszyć się tym wyjątkowym skrawkiem ziemi wywalczonym dla nas przez Oswalda
Balzera...
Dalej szlak obchodzi Czarny Staw od wschodniej strony i zaczyna piąć się w górę - najpierw jeszcze
trawiastym terenem, za chwilę już po piargach, aż pod słynną Rysę. Tam, na lewo od żlebu, szlak biegnie po
skale i jest ubezpieczony łańcuchami i klamrami prawie do samego wierzchołka. Od Morskiego Oka wędrówka na
szczyt zajmuje jakieś 3-4 godziny, od Palenicy Białczańskiej około 6 h (zejście 5 h). Szlak ten wyznakowano
i ubezpieczono nakładem Towarzystwa Tatrzańskiego w latach 1886-7.
•
Szlak słowacki prowadzi przez Dolinę Mięguszowiecką do Chaty kpt. Moravki (1500 m.n.p.m.) nad Popradzkim
Stawem. Dalej szlakiem niebieskim, później czerwonym, do Żabich Stawów i Schroniska pod Rysami (2250 m
n.p.m.). Odtąd zaczyna się wspinać stromo na Przełęcz. Waga (Sedlo Vaha) i na wierzchołek. Od Chaty kpt.
Moravki, podejście zabiera około 3.5 h.
Ciekawostką jest, sposób w jaki postrzegają nasz najwyższy wierzchołek turyści z innych krajów. Co uderza, to
fakt, że są oni zaskoczeni jakością oznakowania i ubezpieczenia szlaku. W porównaniu do gór Anglii, Szkocji, Irlandii czy
Alp, oznakowanie wiedzie turystę przez cały czas 'za rączkę'. Przyzwyczajeni do chodzenia z własnym sprzętem
asekuracyjnym i pokonywania eksponowanych odcinków bez sztucznych ułatwień, dziwią się też ilości łańcuchów w
stosunkowo łatwym terenie. Z drugiej strony jednak z zaskoczeniem, ale i zrozumieniem odkrywają, jak ściśle chronione
są nasze i słowackie góry - zakaz poruszania się poza znakowanymi ścieżkami jest niemalże ewenementem w skali
Europy...
No i trzecia uwaga - podobno w polskich górach po szlakach śmiga niespotykana nigdzie indziej ilość kobiet...
pięknych kobiet... :-)
Warto wiedzieć
•
•
•
•
Nazwa Czarny Staw pochodzi od koloru wody nadanego przez obecność w niej glonu - sinicy, a także od
zacienienia kotła otaczającymi szczytami.
Krzyż nad Czarnym Stawem wystawiono w 1836 roku a odlany jest on z tatrzańskiego żelaza.
Przez wiele lat na szczycie znajdowała się tablica poświęcona Leninowi, którą zadziwiająco łatwo strącały kolejne
wiatry halne...
Na szczycie w okresie letnim czynne jest przejście graniczne (1.07-30.09 w godzinach 7.00-19.00)
GALDHOPIGGEN 2469 m.n.p.m
61°38`12``N, 08°18`54``E
21.06.2009
Członkowie wyprawy:
Krzysztof Kapes-Kowalski
GALDHOPIGGEN 2469 m.n.p.m
61°38`12``N, 08°18`54``E
CO jest najwyższe?
Galdhopiggen leży w paśmie Jotunheimen, około 500 km na północ-północny-zachód od Oslo i 400 km na północny
wschód od Bergen, i jest najwyższym szczytem Norwegii i całej Skandynawii. Jeszcze przed kilkudziesięciu laty
ustępował wysokością sąsiadującemu z nim Glitterindowi (2452 m, 2464 m wraz z pokrywą lodową), jednak częściowe
stopnienie lodowej pokrywy tego ostatniego ujęło mu osiem metrów i dało palmę pierwszeństwa Galdhopiggenowi z
przewagą 17 metrów... Z wierzchołka roztacza się ponoć piękna panorama obejmująca 35 tysięcy kilometrów
kwadratowych gór usianych lasami, lodowcami i jeziorami...
Po raz pierwszy został zdobyty w 1850 roku przez przewodnika Steinara Sulheima, kościelnego S. Flottena (wg innych
zródeł Fleattena) i miejscowego nauczyciela L. Arnesena.
Będąc w górach Jotunheimen warto spojrzeć na mapę i uświadomić sobie że akwen wodny otaczający je od południa
to... fiord Sognerfiorden wcinający się tu w ląd na jakieś bagatelka... 300-400 km
GDZIE zacząć?
Najprostszym sposobem dotarcia w góry Jotunheimen jest skorzystanie z autobusów z Oslo do Gjendesheim lub
Galdesand, uruchamianych przez Norwegian Mountain Touring Assosiation (DNT). Trzeba jednak pamiętać, że
wymagana jest rezerwacja miejsc, której dokonać można na przykład w biurze DNT w Oslo.
Można też na własną rękę dostać się pociągiem do miejscowości Otta, skąd latem kursują autobusy do górskich
miejscowości.
Dużo więcej swobody daje podróżowanie własnym, lub wynajętym samochodem, ale trzeba pamiętać, że można
napotkać kłopoty z miejscem do parkowania a ponadto wynajem samochodu w krajach skandynawskich jest bardzo
drogą przyjemnością... Drogi wiodące do górskich hoteli Spiterstulen i Juvasshytta są dostępne dla prywatnych
samochodów (trzeba tylko uiścić odpowiednią opłatę).
JAK tam wejść?
•
•
Najbardziej popularny szlak na Galdhopiggen to właściwie spacer - 4 godziny w górę i 2 godziny w dół po
lodowcu z bazą w hotelu Spiterstulen (1100 m n.p.m.). Tylko ostatni odcinek może być niebezpieczny - prowadzi
przez spękany fragment lodowca - należy trzymać się szlaku wyznaczonego tyczkami.
Inna możliwość to szlak z hotelu górskiego Juvashytta (1850 m n.p.m.). Najpierw przez lodowiec
Styggedalsbreen a następnie najpierw skalną, a w dalszym odcinku śnieżną granią, na wierzchołek (codziennie
organizowane są wejścia z przewodnikiem).
KIEDY się wybrać?
Wierzchołek dostępny jest przez cały rok, jednak w okresie od listopada do lutego, mało kto go szturmuje, ze względu na
ciemności i chłód... Za to okres letni to dzień polarny! Latem śnieg zaczyna się na wysokości około 1800-1900 metrów
Warto wiedzieć
•
•
•
Zdobywcy Galdhopiggena radzą: jeśli nie masz ze sobą raków, opuść wierzchołek przed 17, później śnieg
roztopiony w ciągu dnia, zaczyna przymarzać i robi się niebezpiecznie ślisko...
Hotel Spiterstulen - tel. 47 - 6121 1480, jest czynny od początku marca do końca października.
W Norwegii, także w regionie Galdhopiggen obozowanie jest dozwolone, pod warunkiem zachowania odstępu co
najmniej 200 metrów od najbliższych zabudowań
MAGLIĆ 2386 m.n.p.m
43°16`52``N, 18°44`43``E
17.08.2005
Członkowie wyprawy:
Jarosław Juraszczyk
Krzysztof Kapes-Kowalski
Marcin Zając
MAGLIĆ 2386 m.n.p.m
43°16`52``N, 18°44`43``E
CO jest najwyższe?
Maglić leży na granicy Bośni i Hercegowiny z Czarnogórą (Serbią i Czarnogórą) na terenie Parku Narodowego
Sutjeska nieopodal masywu Volujak. Góra posiada kilka wierzchołków, spośród których najwyższe - jeden, liczący 2386
metrów należy do Bośni, a drugi, wyższy o dwa metry, do Czarnogóry.
GDZIE zacząć?
Góra wznosi się 20 km na południowy zachód od miasta Foca, 80 km na południowy wschód od Sarajewa i około
90 km na wschód od Mostaru. U podnóża Maglica od strony bośniackiej leży miejscowość Grab oraz kilka niewielkich
wiosek a od strony serbsko-czarnogórskiej wioska Mratinje.
JAK tam wejść?
Ze wszystkich stron, z wyjątkiem północno-zachodniej, jest bardzo stroma i porośnięta gęstym lasem, sięgającym
do około 1600 m n.p.m. Ponad linią lasu, rozpościerają się hale na wypłaszczeniu, z którego wyrastają turnie i szczyty
a wśród nich grań prowadząca na wierzchołek. Na wypłaszczeniu tym trudno o wodę - źródło znajduje się na przełęczy
Dragos Sedlo, poniżej drogi w pobliżu pomnika bohatera II wojny światowej Nurija Pozderaca oraz na Carev Do. Źródła
są też na wierzchołkach Rujevac i Ulobic, ale wysychaja późnym latem.
Wierzchołek jest dostępny tylko od strony południowej a rozpościera się z niego ładna panorama
z zielono-niebieskim jeziorem Trnovacko leżącym na wysokości 1700 m i wciśniętym pomiędzy stoki Maglicia,
Volujaka i Bioca.
KIEDY się wybrać?
Szczyt jest dostępny przez cały rok, jednak zimą panują tu mrozy a duża ilość śniegu sprawia, że wędrówka jest
trudna. Latem trzeba mieć przy sobie dużo wody, gdyż na szlaku panuje upał (na szczycie panuje jednak przenikliwy
chłód).
Warto wiedzieć
•
•
•
•
Na szlaku trudno o wodę.
W tym obszarze nie ma pól minowych z czasów wojny w latach dziewięćdziesiątych.
Użyteczny link: www.bhtourism.ba
Na wypadek podziału Bośni na Bośnię Serbską i Bośnię Federacyjną, Maglić pozostaje najwyższym szczytem tej
pierwszej, natomiast w Bośni Federacyjnej najwyższą górą jest Plocno (2225 m n.p.m.).
MONTANHA DO PICO 2351 m.n.p.m
38°28`00``N, 28°24`00``W
02.05.2011
Członkowie wyprawy: osiągnięta wysokość 1230 m
Krzysztof Kapes-Kowalski
15.09.2013
Członkowie wyprawy:
Krzysztof Kapes-Kowalski
Krzysztof Jankowski
Szymon Jankowski
MONTANHA DO PICO 2351 m.n.p.m
38°28`00``N, 28°24`00``W
CO jest najwyższe?
Najwyższy szczyt Portugalii, Montanha do Pico (Pico, Pico do Alto, Ponta do Pico) znajduje się na Azorach,
wulkanicznych wyspach na Oceanie Atlantyckim (należących jednak geograficznie do Europy) i jest najdalej na zachód
wysuniętym szczytem Korony. Azory stanowi dziewięć wysp: Sao Miguel, Santa Maria, Terceira, Graciosa, Sao Jorge,
Pico, Faial, Flores oraz Corvo leżących około 1500 km od brzegu Portugalii.
GDZIE zacząć?
Góra wznosi się na wyspie Pico, na której znajduje się lotnisko mające połączenie z Lizboną. Lotniska znajdują
się też na Sao Miguel, Faial i Terceirze, jednak tylko lotnisko na Terceirze obsługuje połączenia międzynarodowe.
JAK tam wejść?
Spośród kilku szlaków prowadzących na szczyt, tylko jeden jest znakowany i rozpoczyna się w wiosce Madalena.
Ostatni punkt, do którego można dotrzeć samochodem, leży na wysokości 1200 metrów (w pobliżu znajduje się jaskinia
w lawie i ostatnie źródło wody na szlaku), stamtąd 3-4 godziny, nietrudna wędrówka prowadzi na krawędź krateru
a następnie na jej najwyższy punkt. Przy dobrej pogodzie ze szczytu widać pięć spośród dziewięciu wysp.
Na trasie nie ma schronisk, ale dozwolone jest obozowanie. W przypadku dłuższego pobytu na wyspie, w jednej z trzech
wiosek można bez trudu wynająć pokój.
Warto wiedzieć
Ostatnia erupcja wulkanu Pico miała miejsce około 300 lat temu.
MIDŻHUR 2169 m.n.p.m
43°22`48``N, 20°40`12``E
02.10.2009
Członkowie wyprawy:
Krzysztof Kapes-Kowalski
Marcin Zając
MIDŻHUR 2169 m.n.p.m
43°22`48``N, 20°40`12``E
CO jest najwyższe?
Góra znajduje się w zachodniej części Gór Bałkańskich w paśmie Stara Planina. Od początku lat
dziewięćdziesiątych Midżhur był dostępny dla turystów z obu stron, przed rokiem 1990 poruszanie się w okolicach
szczytu było zabronione ze względu na sąsiedztwo z strefą przygraniczną, dzięki temu okolice posiadają naturalne
środowisko.
JAK tam wejść?
Na Midżhur można wędrować od strony Serbskiej, a także od strony Bułgarskiej:
• Od strony Serbskiej można wędrować od hotelu Bubin Zub, a także z wsi Topli Do, obie te trasy nie są
znakowane, jednakże prowadzi od nich wyraźna ścieżka zmierzająca w kierunku szczytu.
• Od strony Bułgarskiej szczyt jest osiągalny ze wsi Gorni Lom, w odległości 7 km od wsi znajduje się schron na
wysokości 840,0 m.
W przypadku ataku od strony bułgarskiej, może być wymagane specjalne zezwolenie Straży Granicznej z Bełogradczik.
KIEDY się wybrać?
Szczyt jest dostępny przez cały rok, jednak góra znajduje się w strefie częstych opadów śniegu ok. 120 dni
w roku.
Warto wiedzieć
•
•
Do momentu rozstania Serbii z Kosowem najwyższym szczytem Serbii była Daravica.
Na północnym stoku góry znajduje się źródło rzeki Łom.
KEBNEKAISE 2111 m.n.p.m
67°54`03``N, 18°30`60``W
26.07.2014
Członkowie wyprawy:
Krzysztof Kapes-Kowalski
KEBNEKAISE 2111 m.n.p.m
67°54`03``N, 18°30`60``W
CO jest najwyższe?
Góra Kebnekaise, a dokładniej jej południowy wierzchołek, jest najwyższym wzniesieniem Szwecji a ponadto
najwyższym punktem w Europie leżącym za kołem podbiegunowym. Nazwa Kebnekaise wywodzi się z języka Sami, w
którym brzmi ona Giebmegaisi lub Giebnegaisi i oznacza coś w rodzaju 'kotłowy wierch'...
Gdzie zacząć?
Znajduje się naturalnie... w północnej części kraju, około 90 km na wschód od Kiruny.
Punktem startowym do zdobycia Kebnekaise jest Kebnekaise fjällstation, do której prowadzi 19-kilometrowej długości
szlak z Nikkaloukta. Z kolei do Nikkaloukty dostać się można autobusem z Kiruny (65 km) wzdłuż jeziora Paittasjarvi.
Zgodnie ze szwedzkim prawem, w górach wolno obozować (oczywiście usuwając wszekie ślady swojej obecności).
Namioty wolno rozbijać też w pobliżu Kebnekaise fjällstation, jednak wówczas trzeba zapłacić (w zamian za to można
korzystać z osiągnięć cywilizacji w które wyposażona jest stacja - wody i prądu...).
JAK tam wejść?
Na szczyt prowadzą dwie nietrudne drogi - szlak od zachodniej strony można pokonać na własną rękę, podejście
od wschodu prowadzi przez lodowiec i osobom bez odpowiedniego doświadczenia, zaleca się wynajęcie przewodnika,
zwłaszcza, że ostatni odcinek drogi jest przepaścisty (UIAA I-II), choć podobno wyposażony w stalowe liny
ubezpieczające.
Należy
mieć
raki.
Podejście
zabiera
około
5
godzin.
Wierzchołek pokryty jest czapą lodową o grubości około 40 m - która topiąc się latem i rosnąc zimą sprawia, że wysokość
szczytu waha się w granicach kilku metrów.
KIEDY się wybrać?
Najlepszy okres na zdobywanie Kebnekaise przypada pomiędzy lipcem a wrześniem, jednak we wrześniu jest już
zimno...
HVANNADALSHNUKUR 2119 m.n.p.m
64°00`52,39``N, 16°40`30,27``W
30.06.2003
Członkowie wyprawy:
Krzysztof Kapes
HVANNADALSHNUKUR 2119 m.n.p.m
64°00`52,39``N, 16°40`30,27``W
CO jest najwyższe?
Hvannadalshnukur (wymawia się to ponoć mniej więcej tak: kłonna-dalsz-njuker) jest najwyższym punktem
krateru wygasłego wulkanu Oraefajökull i leży na południowym wybrzeżu wyspy w rejonie Parku Narodowego Skaftafell,
zaledwie kilka kilometrów od brzegu oceanu, w pobliżu miejscowości Hof. Oraefajökull jest olbrzymim, największym
polodowcowym, wulkanem na Islandii a ponoć w całej Europie wielkością przebija go tylko sycylijska Etna. Z kolei
lodowiec Vatnajökull, otaczający wulkan Oraefajökull, jest największym lodowcem Islandii, a tym samym największą
czapą lodową w Europie i kryje pod sobą jezioro. Ściślej - jest on większy, niż wszystkie lodowce kontynentalnej Europy
razem wzięte... Pokrywa 1/12 kraju i stanowi 3300 kilometrów sześciennych lodu o średniej grubości 400 m (a w
porywach nawet 1100 m). Do niedawna za wysokość Hvannadalshnukura uznawano 2119 m n.p.m. według ostatnicj
pomiarów, z sierpnia 2005 roku, wynosi ona jednak 2109,6 m n.p.m.
GDZIE zacząć?
Wszystkie międzynarodowe loty na Islandię zmierzają na lotnisko Keflavik około 40 km na zachód od Reykjaviku.
Można tam wypożyczyć samochód (ponoć bardzo drogo...).
Aby zaatakować Hvannadalshnukur, trzeba udać się autostradą z Reykjaviku około 320 km na wschód do Parku
Narodowego Skaftafell, gdzie znajduje się centrum obsługi turystów i kemping (8 dolarów za dobę).
JAK tam wejść?
Wspinaczka na Hvannadalshnukur nie jest uważana za trudną, ale do pokonania jest trasa prowadząca przez
lodowiec, spływający w kierunku morza i usiany szczelinami. Na wierzchołek prowadzą dwie trasy startujące po
zachodniej stronie góry i wymagające całodziennej wędrówki.
•
•
Pierwsza z nich, droga Hryggjaleio przez lodowec Virkisjökull jest używana tylko do połowy lipca (później jej
pokonanie staje się niemożliwe, ze względu na szczeliny).
Drugi szlak, droga Sandfellsleio, jest dostępna prawie cały rok i zajmuje 12 h (8 h podejścia i 4 h zejścia).
Choć droga Sandfellsleio, nie jest technicznie trudna, zespołom bez sporego doświadczenia w wędrówkach po
lodowcach zaleca się wynajęcie przewodników. Jedynymi przewodnikami upoważnionymi do prowadzenia grup na szczyt
Hvannadalshnukur, są przewodnicy zrzeszeni w Icelandic Mountain Guides. Ich namiot znajduje sie na kempingu Parku
Narodowego Skaftafell - wybierając się w góry na własną rękę, można zasięgnąć ich porady i uzyskać informacje o
warunkach pogodowych.
Przewodnicy ruszają jeśli zgłosi się co najmniej dwóch klientów i pobierają opłatę rzędu 150 dolarów od osoby.
Wynajęcie przewodnika nie jest jednak obowiązkowe.
KIEDY się wybrać?
Najlepszy okres na wspinaczkę na dach Islandii to lipiec i sierpień.
Warto wiedzieć
•
•
Region Vatnajökull jest aktywny wulkanicznie - ostatnie erupcje miały tu miejsce w latach 1996, 1998 i 2004.
Jednak sam Oraefajökull odezwał się po raz ostatni w 1727 roku (jego poprzednia zarejestrowana erupcja miała
miejsce w roku 1362).
Ciekawe miejsca w okolicy to Jokulsarlon, jezioro nad brzegiem oceanu na skraju lodowca Vatnajökull, około
godzinę drogi na wschód od Skaftafell. Podczas przypływów, słona woda wlewa się do jeziora i topi lodowiec od
spodu powodując odłamywanie się 'gór lodowych', które dryfują po jeziorze i topnieją, aż staną się wystarczająco
małe, by zabrała je woda podczas odpływu.
HOWERLA 2061 m.n.p.m
48°09`38``N, 24°30`01``E
14.08.2003
Członkowie wyprawy:
Jarosław Juraszczyk
Krzysztof Kapes
Grzegorz Matula
Anna Juraszczyk
HOWERLA 2061 m.n.p.m
48°09`38``N, 24°30`01``E
CO jest najwyższe?
Howerla (ukr. Hoverla, ros. Goverla) jak dotąd była już najwyższym szczytem europejskiej części ZSRR,
najwyższym szczytem Węgier (po zajęciu przez Węgry Rusi Zakarpackiej) a obecnie góruje na Ukrainie. Leży ona
w Paśmie Czarnohory należącycm wraz z Połoniną Równą, Borżawą, Połoniną Krasną, Świdowcem i Połoniami
Hryniawskimi do Beskidów Połonińskich.
Warto wiedzieć
•
Wybierając się na Ukrainę zdecydowanie warto poczytać tą stronę: www.suputnyk.site.pl
NARODNAJA 1895 M.N.P.M
65°02`10``N, 60°06`45``E
03.07.2008
Członkowie wyprawy:
Jarosław Juraszczyk
Krzysztof Kapes-Kowalski
Marcin Zając
Krzysztof Jankowski
Kruczi
NARODNAJA 1895 M.N.P.M
65°02`10``N, 60°06`45``E
CO JEST NAJWYŻSZE?
Dlaczego Narodnaja? Jeśli nie Narodnaja to musiałby to być... Elbrus (5642 m n.p.m.). Problem, jak i w kilku
innych przypadkach, wynika z 'definicji Europy'. Mimo najszczerszych chęci nie możemy zdefiniować Europy jako
kontynentu. W geografii taki twór nie istnieje. Kontynentem jest Eurazja, a jej podział na części świata: Europę i Azję jest
nieco umowny. Wszystkie opracowania zgadzają się na początku: granica biegnie od Morza Karskiego w góry Ural a
dalej wzdłuż Uralu u jego wschodnich podnóży. Góry Ural, a w nich Narodnaja, należą więc w całości do Europy.
Następnie granica biegnie wzdłuż rzek Ural, Or, Emba do wybrzeża Morza Kaspijskiego. I tu zaczyna się problem...
Opracowania są zgodne co do tego, że całe Morze Kaspijskie należy do Azji, granica biegnie jego brzegiem, ale według
niektórych skręca stamtąd dopiero by wspiąć się grzbietem gór Kakuaz zaliczając Elbrus do Europy... Według innych,
opuszcza brzeg morza już u ujścia rzeki Kumy i wzdłuż Kumy, Manyczy i Donu biegnie do Morza Azowskiego i Czarnego.
Mimo, że mniej powszechna, ta druga wersja bardziej do nas przemawia... Z trzech powodów: 1. Elbrus jest strasznie
wysoki ;-) 2. Wyprawa na Narodną, na pustkowia subpolarnej Rosji - to brzmi pociągająco... 3. Uzasadnienie takiego
przebiegu granicy ma sens - w przeszłości geologicznej morza Czarne i Kaspijskie najprawdopodobniej były połączone
cieśniną biegnącą mniej więcej tak jak proponowana granica.
GDZIE zacząć?
Góry Ural na mapie Azji przeoczyć raczej trudno... Teraz wystarczy odnaleźć ich skrzyżowanie z Kołem
Podbiegunowym i przesunąć palec nieco w dół... Znaleźć Narodną na mapie to jednak dopiero pierwszy krok, aby ją
zdobyć. Teraz trzeba dostać się jak najbliżej jej podnóża, co nie jest proste, ponieważ obszary te są bardzo słabo
zaludnione. Według kilku internetowych opisów, które przejrzeliśmy śmiałków czekają najpierw porywające 3-4 dni w
pociągu z Moskwy... Dotrzeć trzeba w okolice Pieczory - miasta na trasie linii kolejowej do Workuty. W Incie lub Kożymie
z pociągu trzeba jednak wysiąść i dalej radzić sobie samemu - w góry jeszcze jakieś, bagatela, 100-200 km...
JAK tam wejść?
O tym najlepiej poczytajcie na stronach koronaeuropy.webpark.pl, - znajdziecie tam wiele informacji z pierwszej
ręki - od osób, które tam były. Wszystko okraszone jest zdjęciami, praktycznymi poradami dotyczącymi komunikacji,
potrzebnego sprzętu oraz garścią linków do innych opisów.
KIEDY się wybrać?
Góra, choć najtrudniej dostępna ze wszystkich perełek Korony, nie jest technicznym wyzwaniem. Jednak chyba i
Wam już na samo słowo 'subpolarny' robi się zimno, co? Narodnaja uwalnia się spod śniegu zaledwie na 2-3 miesiące w
roku (czerwiec-sierpień) i wtedy najlepiej ją atakować.
Warto wiedzieć
Narodnaja, leżąca nieopodal głównego grzbietu Uralu Subpolarnego, jest najdalej na wschód wysuniętym
szczytem Korony Europy.
DINARA 1831 m.n.p.m
44°03`21,6``N, 16°22`51,6``E
20.08.2007
Członkowie wyprawy:
Jarosław Juraszczyk
Krzysztof Kapes-Kowalski
Marcin Zając
DINARA 1831 m.n.p.m
44°03`21,6``N, 16°22`51,6``E
CO jest najwyższe?
Dinara (Vrh Dinare), zwana też Sinjal lub po prostu Vrh, leży w Dalmacji, w Górach Dynarskich (około 50 km na
północ od Splitu) i jest symbolem tego łańcucha ciągnącego się od Słowenii, przez Chorwację, Bośnię i Hercegowinę aż
po Czarnogórę i Albanię. Góry Dynarskie dzieli się na trzy pasy: nadmorski, środkowy i północno-wschodni. Dinara leży w
pasie środkowym w tzw. Masywie Dinary, dzielącym się na cztery grupy górskie: Ilica (1654 m), Dinara (1830 m),
Troglav (1913 m) i Kamesnica (1855 m).
Grupa Dinary, o długości 20 km i szerokości 10 km jest wyraźnie odseparowana: przełączą Derala (965 m) na
północnym zachodzie od grupy Ilicy a przełączą Privija (1230 m) na południowym wschodzie od masywu Troglava. Na
północnym wschodzie rozpościera się pole krasowe Grahovsko Polje w Bośni a od południowego zachodu
wypłaszczenie, na którym ulokowało się miasteczko Knin, oraz dolina rzeki Krcic i Suho Polje.
Imponująca południowo-zachodnia ściana masywu wznosi się 1400 metrów ponad otoczeniem z 700-metrowej
wysokości i 6-kilometrowej szerokości klifem w najwyższych partiach.
GDZIE zacząć?
Najwygodniejszym punktem startowym do zdobycia Dinary jest historyczne miasteczko Knin u jej stóp, będące
węzłem drogowym i kolejowym, dzięki czemu jest łatwo dostępne.
Knin leży 100 km od Zadaru i 93 km od Splitu do których dostać się można pociągiem, autobusem a nawet
samolotem z Zagrzebia. Z kolei z Knina lokalnymi autobusami można przedostać się do Kijeva, Cetiny lub Glavasa żeby
znaleźć się bliżej punktów startowych szlaków.
JAK tam wejść?
Istnieją cztery znakowane szlaki prowadzące na wierzchołek:
•
•
•
•
z Knina przez wioskę Guge i Berezovac (7-8 h)
z Knina doliną rzeki Krcic do wypłaszczenia Suho Polje (3 h) i następnie na wierzchołek (4 h)
z Glavasa (4-5 h)
z wioski Unista w Bośni (4-5 h)
Oznakowanie na szlaku z Glavas jest bardzo dobre - najwyraźniej świeżo odnowione, trochę gorzej jest na trasie
od Suho Polje, zwłaszcza na odcinku wiodącym przez spalony las. Trasy przez Berezovac nie próbowaliśmy. Oficjalne
informacje Chorwackiego Towarzystwa Turystycznego (Hrvatski Planinarski Savez) mówią, że szlak Glavas - Dinara Berezovac - Knin został oczyszczony z min i niewybuchów pozostałych po wojnie z lat dziewięćdziesiątych. Nie należy
jednak zbaczać ze ścieżki, gdyż na bezdrożach i lasach wciąż mogą kryć się niebezpieczeństwa.
Noclegi w rejonie Dinary oferuje schronisko Brezovac, które odbudowano i otwarto w 2004 roku po zniszczeniu
podczas wojny w latach 90-tych - ponoć czynne jest w weekendy. W Chorwacji oficjalnie obowiązuje zakaz biwakowania
(jego przyczyną jest duże ryzyko pożarów), jednak wędrując jesienią, gdy dzień jest krótki a schronisko nie działa nie ma
innego wyjścia. Ładnych miejsc jest na trasie sporo, choć o równy i niekamienisty teren niełatwo. Alternatywą jest schron
turystyczny urządzony w dawnym szałasie pasterskim około 2 godziny drogi od Glavas - Martinova Kosara (ok. 1300 m).
Dojście do niego od szlaku Glavas - Dinara jest wyraźnie oznakowane.
Na stronach internetowych innych zdobywców Korony przeczytać można, że na Dinarze trudno o wodę. My co
prawda nie cierpieliśmy z jej braku, ponieważ wędrowaliśmy w pochmurny jesienny dzień, ale warto wiedzieć, że przy
szlaku z Glavasa widzieliśmy dwa źródła (jedno przy samej scieżce w okolicy Radici, drugie na dnie dolinki w pobliżu).
Wody zaczerpnąć można też w studni przy szałasie Martinova Kosara. Niestety nie wiemy, które z tych źródeł wysychają
latem...
KIEDY się wybrać?
Góra dostępna jest przez cały rok, ale najlepsze miesiące na jej zdobycie to maj i okres wrzesień-październik.
W środku lata panują tam nieznośne upały. Miasto Knin, u podnóża góry, jest najgorętszym miejscem w Chorwacji,
a góra, nieosłonięta lasem, serwuje temperatury rzędu 40 stopni w ciągu dnia (choć bardzo gwałtownie spadają one po
zmroku)...
Z kolei zimą, pomimo bliskości morza, klimat jest ostry, z dużą ilością śniegu i wyziębiającym wiaterm Bura temperatura może spaść nawet do -30 stopni... Raki są potrzebne, jednak czekan, nie jest konieczny. Brak schronisk,
sprawia, że zimą trzeba się spieszyć z podejściem, dystans jest spory a dzień krótki...
Warto wiedzieć
•
•
•
•
•
•
•
•
W Hiszpanii nie ma zorganizowanych służb ratownictwa górskiego - w razie wypadku trzeba liczyć na siebie
samego...
Obozowanie jest zabronione na terenie rezerwatu, można jednak starać się o pozwolenie na rozbicie namiotu w
miejscu zwanym Refugio Natural de Siete Lagunas na wysokości 2890 m n.p.m. pomiędzy Trevelez a
Mulhacen/Alcazaba.
Użyteczny link Park Narodowy Sierra Nevada: http://www.mma.es/parques/lared/s_nevada/index.htm
Najwyższym szczytem hiszpańskim szczytem Pirenejów (i wogóle najwyższym wierzchołkiem Pirenejów) jest
Pico de Aneto (3404 m n.p.m.).
Mapę Dinary wydawnictwa SMAND (arkusz 40) w skali 1:30 000 kupić można w wielu miejscach w Chorwacji
a także przez internet: www.sveznadar.hr,
Na rozpalonych słońcem zboczach Dinary często spotkać można żmije.
Latem na Dinarze nie łatwo znaleźć wodę - łapczywy wapień wchłania ją i wypuszcza dopiero w u podnóża góry
w postaci trzech rzek: Krcic, Krka i Cetina.
• Krcic ma żródło po południowo-zachodniej stronie masywu i przebija się przez dziesięciokilometrowej
długości dolinę, by z hukiem spaść 40-metrowym wodospadem Topoljski Buk do źródła rzeki Krka na
obrzeżach miasteczka Knin (Krcic można pokonać kajakiem).
• Krka, po przepłynięcu przez Knin, wpada w kanion i przez szereg wodospadów i rzecznych jezior zmierza
do morza.
• Źródło Cetiny bije po południowo-wschodniej stronie góry i jest wyjątkową, 100-metrową głębią
wypełnioną kryształowo czystą wodą. Także na tej rzece organizowane są spływy kajakowe.
Najwyższy szczyt Grupy Dinary - Veliki Troglav liczący 1913 m n.p.m. leży w całości na terenie Bośni, choć
czasem spotyka sie informację, jakoby był on najwyższym szczytem Chorwacji. Granica pomiędzy Chorwacją a
Bośnią poprowadzona jest nie grzbietem, a około 1 km w dół od niego.
ŚNIEŻKA 1602 m.n.p.m
55°44`10``N, 15°44`25``E
08.12.2002
Członkowie wyprawy:
Jarosław Juraszczyk
Krzysztof Kapes
14.08.2011
Członkowie wyprawy:
Krzysztof Kapes-Kowalski
Lidia Matula
Dorota Kowalska
ŚNIEŻKA 1602 m.n.p.m
55°44`10``N, 15°44`25``E
CO jest najwyższe?
Snežka (pol. Śnieżka) jest kulminacją Karkonoszy i od 1993 roku - tj. od powstania Republiki Czeskiej - jej
najwyższym punktem. Karkonosze chronione są parkiem narodowym po obu stronach granicy, a od 1992 roku znajdują
się na liście rezerwatów biosfery UNESCO.
Gnejsowa piramida wierzchołka, uformowana przez lodowiec 250 tysięcy lat temu, wznosi się 600 metrów ponad
podcinającymi ją dolinami Obri Dul od południa i Doliną Łomniczki od północy. Na wierzchołku znajduje się kilka
budynków, m.in. polskie 'latające spodki' - futurystyczne schronisko z 1976 roku oraz prawie 300 lat starsza kaplica św.
Wawrzyńca.
GDZIE zacząć?
Od czeskiej strony pod Śnieżkę dostać się można przez Trutnov i rozpocząć podejście z miasteczka Pec pod
Snezkou leżącego na wysokości około 750 m n.p.m.
Od strony polskiej koleją lub autobusem dostać się należy do Karpacza, choć tym, którzy nie chcą tylko 'zaliczyć'
wierzchołka, polecić możemy przejście grzbietu Karkonoszy od Szrenicy do Śnieżki.
JAK tam wejść?
Pierwszego wejścia na Śnieżkę dokonał ponoć w 1456 roku kupiec z Wenecji poszukujący drogich kamieni. Dziś
na szczyt prowadzi sieć znakowanych szlaków, wśród których conajmniej trzy godne są polecenia:
•
•
•
niebieski szlak przez Obri Dul do schroniska Sliezsky Dom i dalej czerwonym szlakiem na piramidę szczytową
granią, którą biegnie granica polsko-czeska na przykład ze Spindlerowego Młyna lub ze Szklarksiej Poręby przez
Szrenicę i przełęcz Karkonoską (po drodze trzeba zanocować)
z Polski doliną Łomniczki przez, niemal tatrzański w charakterze, Kocioł Łomniczki
KIEDY się wybrać?
Wierzchołek dostępny jest przez cały rok. Zimowe wejścia nie wymagają posiadania specjalnego sprzętu ani
umiejętności, jednak na niektórych szlakach istnieje duże zagrożenie lawinowe (zwłaszcza na szlaku przez Obri Dul,
który z tego powodu bywa zimą zamykany).
Warto wiedzieć
•
•
•
Z Pec pod Snezkou na szczyt kursuje kolejka www.lanovkasnezka.cz
Śnieżka leży na terenie parków narodowych (polskiego i czeskiego) i nie wolno w jej pobliżu chodzić
nieznakowanymi drogami i obozować, jednak zarówno po polskiej jak i po czeskiej stronie w Karkonoszach
znajduje się wiele schronisk, gdzie można przenocować.
Karkonosze należą do większego systemu geologicznego, który sięga Wielkiej Brytanii i formuje tam łańcuch
Snowdonii z kulminacją w postaci wierzchołka Snowdon.
BEN NEVIS 1343 m.n.p.m
56°47`49,150``N, 5°0`17,222``E
20.05.2006
Członkowie wyprawy:
Jarosław Juraszczyk
Krzysztof Kapes
Grzegorz Matula
Krzysztof Jankowski
BEN NEVIS 1343 m.n.p.m
56°47`49,150``N, 5°0`17,222``E
CO jest najwyższe?
Ben Nevis znajduje się w Szkocji w paśmie Grampianów (Grampian Mountains) w pobliżu Fort William około
120 km na północ od Glasgow. Nazwa szczytu wywodzi się prawdopodobnie od słów Beinn Nibheis oznaczających
trujący lub straszliwy. Jego pierwszym zdobywcą został w roku 1771 James Robertson, botanik zbierający rośliny dla
Uniwersytetu w Edynburgu.
Na wierzchołku znajduje się punkt triangulacyjny i ruiny obserwatorium meteorologicznego wybudowanego tu w
roku 1883, do którego ufundowania przyczyniła się sama królowa Wiktoria. Po niespełna dwudziestu latach
funkcjonowania, obserwatorium, trudne i kosztowne w utrzymaniu zaczęło podupadać i zostało zamknięte w 1904 roku a
w 1932 roku spłonęło.
Ciekawostką jest, że w roku 1911 Ben Nevis stał się pracownią naukową C.T.R. Wilsona. Badacz ten wspinał się
na szczyt regularnie by zgłębiać tajniki powstawania chmur... W końcu jednak, mając pewnie dość tych wedrówek podjął
próbę odtworzenia procesu 'chmurzenia się' w prawdziwym laboratorium. Wkrótce w Cavendish Lab w Cambridge
zbudował sztuczną komorę mgłową - proste urządzenie, które umożliwiało chłodzenie i nawilżanie powietrza tworząc
sensowny model chmury. Niedługo potem urządzenie to stało się pierwszym detektorem cząstek elementarnych, okazało
się bowiem, że przechodzące przez nie przyspieszone cząstki alfa pozostawiały widoczny ślad - dla Wilsona 'zalążek'
chmury, dla wszystkich innych tor niewidzialnej cząstki, w istnienie której jeszcze niewiele wcześniej niektórzy naukowcy
nie wierzyli...
Źródło: 'Short story of nearly everything' Bill Byrson,
GDZIE zacząć?
Szlaki na Ben Nevis zaczynają się w Fort William.
JAK tam wejść?
Zdobywając Ben Nevis, wybrać można jedną z dwóch dróg:
•
•
Łatwiejszą trasą jest ścieżka turystyczna zwana też Szlakiem Kucyków (Pony Track) - łatwe choć niezbyt
ciekawe podejście. Rozpoczyna się ono u wylotu doliny Glen Nevis, dwa kilometry od Fort William w miejscu
zwanym Achintree. Można też trafić na nią ścieżką prowadzącą ze schroniska młodzieżowego w Glen Nevis.
Prowadzi ona nad jezioro Lochan Mealt an t-Suidhe i przełęcz pod Carn Dearg. Stąd poprowadzonym zygzakiem
po piarżystym zboczu, stromym podejściem wspina się na wierzchołek przecinając żleb Red Burn. Długość
szlaku to około 7 km, różnica wysokości do pokonania 1325 m, powrót tą samą drogą (podejście 4 h, zejście 3 h).
W razie słabej widoczności na szczycie Ben Nevis jedyna bezpieczna droga zejścia to: od punktu
triangulacyjnego około 150 metrów w kierunku 231 stopni do szczytu Gardyloo Gully, a stamtąd 2 km w kierunku
282 stopnie przez plateau w stronę zygzaków ścieżki turystycznej. Zboczenie z tej trasy zazwyczaj kończy się
upadkiem z północnej ściany Ben Nevis lub w Five Finger Gully...
Druga możliwość to podejście przez Carn Mór Dearg Arete, które oferuje wspaniały widok na urwistą północną
ścianę Ben Nevis'a, choć wymaga dobrej zaprawy i prowadzi przepaścistym terenem, gdzie przydatne jest obycie
ze skałą. Szlak rozpocząć można w Glen Nevis i ścieżką turystyczną dojść nad jezioro Lochan Mealt an t-Suidhe
by stamtąd zejść do doliny Allt a' Mhuilinn i podejść na Carn Beag Dearg (1010 m). Należy pamiętać, że
obchodząc Carn Dearg w masywie Ben Nevis, trzeba w pewnym momencie porzucić wydeptaną ścieżkę, gdyż
prowadzi on za wysoko w dolinę Allt a' Mhuilinn. Zamiast tego trzeba zejść na dno doliny i przekroczyć strumień a
stamtąd wspiąć się na Carn Beag Dearg. Wierzchołek Carn Beag Dearg zdobyć można także rozpoczynając
podejście na północny wschód od Fort William. Z Carn Beag Dearg granią, trasa wiedzie przez Carn Dearg
Meadhonach (1179 m) na Carn Mór Dearg (1220 m). Tu zaczyna się najbardziej atrakcyjny, ale i najbardziej
niebezpieczny odcinek trasy - wąska grań Carn Mór Dearg Arete a dalej strome podejście na wierzchołek Ben
Nevis. Po pokonaniu tej trasy (16 km), turyści zazwyczaj wybierają zejście Szlakiem Kucyków.
Warto tu dodać, że wybierając mapę na tą wyprawę, zdecydowanie wystarczy zdecydować się na Ordnance
Survey Landranger 41 Ben Nevis & Fort William w skali 1:50 000 - zwiera ona wszystkie szczegóły zanaczone na mapie
1:25 000.
KIEDY się wybrać?
Turystycznie Ben Nevis dostępny jest tylko latem. Zimą bez przygotowania wspinaczkowego możliwe jest tylko
wejście Szlakiem Kucyków - choć i to nie zawsze...
Połączenie niestabilnej pogody i krótkiego dnia, sprawia, że zimowa wspinaczka w niepozornych pod względem
wysokości górach Szkocji, może konkurować z wrażeniami z alpejskich kolosów a statystyki mówią, że ilość wypadków
śmiertelnych notowanych w szkockich górach przekracza liczbę wypadków śmiertelnych w Alpach.
Warto wiedzieć
•
•
•
•
•
•
Ofertę noclegową Fort Williams przestudiować można tutaj: www.visit-fortwilliam.co.uk. Warto też wiedzieć, że
cztery kilometry za miastem, na początku szlaku turystycznego prowadzącego na Ben Nevis znajduje sie
schronisko młodzieżowe www.syha.org.uk. 3 km od Fort Williams, w Glen Nevis, znajduje się ponadto kemping:
www.glen-nevis.co.uk
W roku 1895, w pierwszą sobotę września, po raz pierwszy odbyła sie impreza znana obecnie jako Ben Nevis
Race - zawody 'wykwalifikowanych biegaczy górskich'...
Kolejne próby podemowano sporadycznie i dopiero w roku 1937 zapoczątkowano tradycję, fundując Puchar
MacFarlane Cup.
W Szkocji obowiązuje sześciostopniowa skala oceny trudności zimowych dróg. Stopień I oznacza w niej łatwy,
stromy zaśnieżony stok, stopień VI obejmuje najtrudniejsze współczesne drogi zimowe...
Najwyższym wzniesieniem na terenie należącym do Wielkiej Brytanii jest Mount Paget (2934 m) na wyspie
Georgia Płd. na Oceanie Atlantyckim.
Na wypadek gdyby Irlandia Północna kiedyś odłączyła się od Korony Brytyjskiej - jej najwyższym szczytem jest
Slieve Donard (850 m n.p.m.).
Jakieś 30 km na północny wschód od szczytu znajduje się legendarne Loch Less, jedno z najbardziej znanych
miejsc w Szkocji, siedziba słynnego Nessie... Pierwsza wzmianka o potworze z Loch Ness pochodzi z VII w.
i zanotowana została w biografii misjonarza św. Kolumbana. Mnich ten ponoć ułagodził bestię atakującą jego
towarzysza podczas podróży misyjnej w 565 roku.
Po wielu latach intensywch poszukiwań potwora trwających od lat trzydziestych XX wieku i dokładnym
przeczesaniu jeziora najnowocześniejszym sprzętem echolokacyjnym poznano wiele tajemnic tego akwenu, ale
Nessie wciąż wymyka się naukowcom i poszukiwaczom przygód... Z potwierdzonych informacji: jezioro ma 37 km
długości, 3.2 km szerokości i 230-250 m głębokości.
HALTIATUNTURI 1328 m.n.p.m
69°18`46``N, 21°17`08``E
31.07.2014
Członkowie wyprawy:
Krzysztof Kapes-Kowalski
HALTIATUNTURI 1328 m.n.p.m
69°18`46``N, 21°17`08``E
CO jest najwyższe?
Za dach Finlandii uznawana jest Haltia (Halti), zwana też Haltiatunturi lub Halditsohkka - wierzchołek leżący na
granicy z Norwegią. Jej nazwa wywodzi się z lokalnego narzecza: haltia, haltija duch, wróżka lub oparcie a tunturi wzgórze,
góra. Prawdziwy wierzchołek Halti (1361 m) leży w zasadzie w Norwegii, a miejsce uważane za najwyższy punkt Finlandii
znajduje się około 50 m od niego. Najwyższym szczytem leżącym na terytorium Finlandii jest natomiast Ridnitsohkka (1316
m n.p.m.) położona około 10 km na wschodnio-południowy wschód od Halti. Sam szczyt technicznie nie przedstawia
trudności. Łagodne wzgórze pokryte głazami jest popularnym celem wycieczek, jednak jego oddalenie od 'cywilizacji'
sprawia, że trzeba na nie poświęcić kilka dni.
Gdzie zacząć?
Haltia jest najbardziej na północ wysuniętym szczytem Korony Europy. Na mapie odnaleźć ją można nieopodal
granicy z Norwegią około 200 km na północ od szwedzkiej Kiruny.
JAK tam wejść?
Około 50 km na południe od Halti znajduje się Saanatuntugi (1042 m) ze stacją turystyczną nad jeziorem Kilpsijarvi i
stamtąd należy rozpocząć wyprawę na szczyt. Do Kilpsijarvi dostać się można samochodem z Rovaniemi (427 km) lub Kittila
(276
km),
w
których
znajdują
się
lotniska
obsługiwane
przez
krajowych
przewoźników.
Na trasie z Kilpsijarvi znajduje się kilka chatek turystycznych, w których można za darmo przenocować (Saarijarvi (10
miejsc), Kuontaki (10 miejsc), Meekonjarvi (10 miejsc), Pitsusjarvi (10 miejsc), stara chata Halti (6 miejsc), nowa chata Halti
(10 miejsc)). Zdarza się, że ilość chętnych na nocleg przekracza możliwości chatki, warto więc mieć namiot i naprawdę dobry
śpiwór.
KIEDY się wybrać?
Haltia jest w zasadzie dostępna cały rok, ale ze względu na arktyczne temperatury i ciemności jej zdobywcy
nieczęsto odważają się na zimowe wejście (choć polecaną i ciekawą opcją są wtedy biegówki...).
Najcieplejszy okres na wyprawę to czerwiec - sierpień. Wcześniej trasę pokrywa jeszcze śnieg a teren jest bardzo mokry,
później temperatury znów znacznie opadają a pogoda robi się niestabilna.
Warto wiedzieć
•
Dwa ostrzeżenia dominują w opisach wszystkich zdobywców Halti - straszna ilość komarów, żartobliwie nazywanych
siłami powietrznymi Finlandii oraz podmokłe tereny i liczne strumienie do pokonania (niektórzy zalecają nawet
gumowane buty zamiast zwykłych 'traperów')
CARRAUNTOHILL 1039 m.n.p.m
51°59`56``N, 9°44`34``W
26.09.2008
Członkowie wyprawy:
Jarosław Juraszczyk
Krzysztof Kapes-Kowalski
Marcin Zając
Grzegorz Matula
Kruczi
Jarenio
tata Krucziego
CARRAUNTOHILL 1039 m.n.p.m
51°59`56``N, 9°44`34``W
CO jest najwyższe?
Carrauntohill (Corrá n Tuá, Carn Tuá thail) znajduje się w hrabstwie Kerry na południowo-zachodnim krańcu
Irlandii na półwyspie Iveragh wcinającym się w Ocean Atlantycki. Należy on do grupy wierzchołków tworzących
MacGillycuddy's Reeks - grań o kształcie końskiej podkowy w sąsiedztwie niewielkiego miasteczka Killarney (objęta
parkiem narodowyym). Zdobycie Carrauntohill warto połączyć ze zwiedzeniem tak zwanego Pierścienia Kerry - pętli
o długości 176 km łączącej miasta Killorglin, Glenbeigh, Caherciveen, Waterville, Sneem, Kenmare i Killarney, z których
podejmować można widokowe wędrówki i zwiedzać zabytki. Wśród nich Standing Stones, Ogham Stones, Stone Circles
czy celtyckie Burial Grounds - większość z nich starsza niż słynne Stonehenge, greckie Mykeny a nawet egipskie
piramidy.
Warto też zahaczyć o wyspy zwane The Skelligs - Skellig Michael i Little Skellig ze rekonstrowanym klasztorem
z VI wieku.
GDZIE zacząć?
Punktem startowym do zdobycia Carrauntohill jest miasto Killarney w hrabstwie Kerry. Dojazd samochodem:
- z Dublina 300 km
- z Cork (Corcaigh) (lotnisko) 90 km
- z Galway 190 km
Istnieją też połączenia autobusowe i kolejowe.
JAK tam wejść?
W zależności od kondycji, doświadczenia turystycznego i czasu, jakim się dysponuje, wybrać można jedną
z trzech tras zdobycia szczytu:
• zwykły szlak turystyczny od wylotu Hags Glen (parking), wzdłuż rzeki Gaddagh River, dalej pomiedzy Lough
Gouragh i Lough Callee i po Diabelskiej Drabinie (Devil's Ladder) na przełecz w grani Reeks, skąd szlak wiedzie
po grzbiecie na wierzchołek.
• ambitniejsza wersja to szlak zwany Coomloughra lub Carrauntoohil Horseshoe wiodący po wierzchołkach Caher,
Carrauntoohil i Beenkeragh.
• trasa wymagająca największej zaprawy to pokonanie całej grani Macgillicuddy's Reeks i zdobycie wszystkich
ośmu Munros - szczytów przekraczających wysokość 3000 stóp (no cóż, w stopach to brzmi znacznie lepiej...
w metrach to tylko 914...).
KIEDY się wybrać?
Carrauntohill nie jest wysoką ani trudną górą a klimat jest tu stosunkowo łagodny, dzięki wpływom mas powietrza
znad Atlantyku. Zimy nie sa osrte a latem nie ma upałów, co sprawia że góra jest dostępna przez cały rok. Jednak okolica
jest bardzo deszczowa i część dróg staje się nieprzejezdna po dużych opadach a w dodatku pogoda jest zmienna i jej
gwałtowne załamania były już przyczyną wypadków.
Warto wiedzieć
W masywie MacGillycuddy's Reeks nie ma schronisk turystycznych.
W rejonie Carrauntohill dozwolone jest obozowanie pod dwoma jasnymi i prostymi warunkami: niezbyt blisko rzek
i oczywiście należy zabrać ze sobą odpadki na dół...
W Killarney znajduje się dużo prywatnych hosteli i pensjonatów - nietrudno tu o nocleg, wyżywienie i oczywiście...
piwo...
MAHYA DAG 1031 M.N.P.M
41°47`00``N, 27°37`00``E
19.05.2008
Członkowie wyprawy:
Jarosław Juraszczyk
Krzysztof Kapes-Kowalski
Marcin Zając
Grzegorz Matula
Krzysztof Jankowski
MAHYA DAG 1031 M.N.P.M
41°47`00``N, 27°37`00``E
CO jest najwyższe?
Büyük Mahya Dagi (Mahya Dag) jest najwyższym szczytem w europejskiej części Turcji i leży w paśmie Yildiz Daglari
na około 160 km wschód od Istambułu i 200 km na południe od bułgarskiej Warny.
Warto wiedzieć?
Najwyższy szczyt Turcji to legendarna Góra Ararat licząca sobie 5166 metrów.
KEKESTETO 1015 m.n.p.m
47°52`44``N, 20°00`37``E
06.12.2003
Członkowie wyprawy:
Jarosław Juraszczyk
Krzysztof Kapes
Grzegorz Matula
KEKESTETO 1015 m.n.p.m
47°52`44``N, 20°00`37``E
CO jest najwyższe?
Wierzchołek Kekestetö (Kékes) leży w Paśmie Mátra, około 80 km na północny wschód od Budapesztu pomiędzy
miejscowościami Hatvan i Salgótraján a Miszkolcem. Szczyt jest prawie całkowicie zalesiony - wyjątkiem są przecinki,
którymi biegną stoki narciarskie i tylko stamtąd można zobaczyć cokolwiek oprócz ściany drzew... Na szczycie znajduje
się kamień pomalowany na czerwono-biało-zielono - w barwy narodowe Węgier - oraz sklepy, restauracja i maszt
radiowy. Na dokładkę, biegnie tamtędy droga...
JAK tam wejść?
Na szczyt można dostać się licznymi szlakami, na przykład rozpoczynając z miejscowości Mátrafüred, do której
dostać się można pociągiem z Gyöngyös, i wybierając trasę znakowaną na zielono lub na niebiesko (po drodze ruiny
zamku Benevar - coś w rodzaju ruin zamku Rogowiec w Górach Kamiennych - zachowane fundamenty i resztki murów
nie przekraczające metra wysokości...).
KIEDY się wybrać?
Szczyt jest łatwo dostępny przez cały rok.
SLAETTARATINDUR 882 m.n.p.m
62°18`00``N, 7°00`00``W
21.04.2010
Członkowie wyprawy:
Krzysztof Kapes-Kowalski
SLAETTARATINDUR 882 m.n.p.m
62°18`00``N, 7°00`00``W
CO jest najwyższe?
Nizinna Dania jest jednym z krajów 'problematycznych' jeśli chodzi o określenie jej najwyżej położonego punktu.
Mierzący 882 m n.p.m. Slaettaratindur, który umieściliśmy na naszej liście, leży bowiem na Wyspach Owczych, które raz:
należą do Danii lecz są terytorium autonomicznym, dwa: nie należą geograficznie do kontynentu euroazjatyckiego...
Ponieważ jednak definiujemy i próbujemy zdobyć Koronę Europy a nie Koronę Eurazji trzeba podejść do tego
inaczej... Definiując Europę jako część świata uwzględnia się powiązania kulturowe i historyczne i wówczas Wyspy
Owcze są zdecydowanie jej częścią. Nawiasem mówiąc ludność Wysp Owczych to potomkowie Wikingów przybyłych tu
w IX wieku. Od XIV wieku wyspy związane są z Królestwem Danii a status autonomicznej zamorskiej jednoskti
administracyjnej zyskały w 1948 roku.
Dla porządku wspomnieć jednak należy, że w kontynentalnej Danii, najwyższym wzniesieniem jest Ejer Bavnehoj
(171 m n.p.m.). Czasem można też natknąć się informację, że jest nim Yding Skovhoj liczący 173 m n.p.m. Jednak
niedawno uznano, że wieńczący go kamień nagrobny sztucznie go podwyższa i oddano palmę pierwszeństwa jego
sąsiadowi, odległemu o 3 km. Na szczycie Ejer Bavnehoj w 1924 roku także umieszczono pomnik - wieżę upamiętniającą
zjednoczenie Danii i południowej Jutlandii (utraconej w 1864 r na rzecz Prus) po I wojnie światowej . Budowla ta nie jest
jednak wliczana do geograficznej wysokości wzgórza. Ejer Bavnehoj i Yding Skovhoj leżą we wschodniej Jutlandii, na
południowy-zachód od miasta Skanderborg.
Warto wiedzieć
•
•
•
Sprawę komplikuje jeszcze dodatkowo Gunnbjorn liczący 3693 m n.p.m. i leżący na Grenlandii...
Na wyspach Owczych obowiązują dwa języki - farerski (wywodzący się od staronorweskiego) oraz duński.
Zdobywając Slaettaratindur i zwiedzając przy okazji Wyspy Owcze, warto zaopatrzyć się w SL Visitor Travelcard,
która upoważnia do nieograniczonego korzystania z autobusów i promów SL. Karty ważne 4 lub 7 dni kosztują
odpowiednio 600 i 900 koron duńskich, czyli około 80 i 120 euro. No cóż, nie jest to tanio zwłaszcza jak na
zwiedzanie obszaru wiekości jednego dużego miasta, ale bez niej, przemieszczanie się pomiędzy
siedemnastoma wyspami może okazać się naprawdę drogie.
MONTE TITANO 755 m.n.p.m
43°55`41``N, 12°27`07``E
15.03.2006
Członkowie wyprawy:
Jarosław Juraszczyk
Krzysztof Kapes
Grzegorz Matula
Krzysztof Jankowski
Marcin Zając
MONTE TITANO 755 m.n.p.m
43°55`41``N, 12°27`07``E
CO jest najwyższe?
Najwyższym wzniesieniem mini-państewka San Marino jest wzgórze zamkowe jego stolicy zwane Monte Titano.
Źródła podają różne informacje co do jego wysokości od 739 m n.p.m. według Geograficznego Atlasu Świata PPWK po
765 m n.p.m. w przewodniku wydawnictwa Sorus.
SIGNAL DE BOTRANGE 694 m.n.p.m
50°30`06``N, 6°05`35``E
25.02.2005
Członkowie wyprawy:
Jarosław Juraszczyk
Krzysztof Kapes
Grzegorz Matula
Mirosław Gawlik
Marcin Zając
08.06.2013
Członkowie wyprawy:
Krzysztof Kapes-Kowalski
Lidia Matula
SIGNAL DE BOTRANGE 694 m.n.p.m
50°30`06``N, 6°05`35``E
CO jest najwyższe?
Signal de Botrange jest to wzniesienie leżące w Ardenach, we wschodniej części Belgii w pobliżu miejscowości
Malmédy - pozostałość wulkanicznej przeszłości tego regionu. Dawniej góra zwana była de Hoge Venem. Na wierzchołku
usypano kopiec, ustawiono cokół (dodające górze 6 metrów wysokości i trochę powagi...) i umieszczono tablicę głoszącą:
Royaume de Belgique Sa Majeste le Roi Albert de Belgique regnant.
Wierzchołek leży na obszarze parku narodowego Parc Naturel de Haut Fagnes-Eifel założonego w 1957 roku
i chroniącego unikalny krajobraz i zwierzynę zamieszkującą ten region. Według niektórych źródeł, park, normalnie
dostępny dla turystów (z wyjątkiem obszarów objętych ścisłym rezerwatem), jest zamykany w okresie 15 marca –
15 czerwca by chronić cietrzewie, wychowujące w tym okresie czasie swe młode... My byliśmy tam w drugiej połowie
marca i owszem, widzieliśmy znaki z cietrzewiami, ale żadnych zakazów wchodzenia na szlaki...
Płaski wierzchołek prawie w całości przekształcony został w parking dla samochodów. Obok parkingu znajduje
się restauracja, a odchodzą z niego liczne szlaki turystyczne. Jednym z nich zawędrować można do centrum informacji
o parku.
JAK tam wejść?
Niemal przez sam zalesiony wierzchołek góry biegnie droga łącząca Eupen i Malmédy, jednak można go zdobyć
podchodząc ścieżkami prowadzącymi przez park de Haut Fagnes (w którym spotkać można na przykład jelenie i lisy),
choć trudno zorganizować całodzienną wyprawę na szczyt (no, chyba że zacznie się naprawdę daleko...).
Bez minimalnego nawet wysiłku zdobyć go można autobusem z Eupen, które połączone jest z Aachen w Niemczech
i Liege w Belgii linią kolejową.
Noclegi i kempingi znaleźć można w całej okolicy a ciekawą opcją jest wioska Robertville, najładniejsza
i najbardziej 'turystyczna' z okolicznych miejscowości, kilka kilometrów na południe od Signal de Botrange, skąd
powędrować można na szczyt przez najpiękniejszą część parku.
KIEDY się wybrać?
Trudno ostrzegać przed niebezpieczeństwami góry liczącej 700 metrów tylko dzięki niewielkiej wieży
umieszczonej na jej wierzchołku... ale... warto pamiętać, że klimat Ardenów jest kapryśny. Średnia liczba deszczowych
dni w roku to 172 a dni mglistych 175. Okolice Malmédy to najzimniejszy i najbardziej deszczowy region Belgii. Chcąc
więc odbyć miłą wycieczkę i przyjrzeć się urokom belgijskiej przyrody, warto sprawdzić prognozy...
Warto wiedzieć
•
•
•
Połączenia kolejowe do Malmédy i Eupen sprawdzić można na stronie internetowej www.b-rail.be
Noclegi w Malmédy: malmedy-hotels.trav.com lub schronisko młodzieżowe: www.laj.be
Ardeny wypiętrzone zostały w miocenie.
KNEIFF 560 m.n.p.m
50°09`44``N, 6°02`22``E
26.02.2005
Członkowie wyprawy:
Jarosław Juraszczyk
Krzysztof Kapes
Grzegorz Matula
Mirosław Gawlik
Marcin Zając
08.06.2013
Członkowie wyprawy:
Krzysztof Kapes
Lidia Matula
KNEIFF 560 m.n.p.m
50°09`44``N, 6°02`22``E
CO jest najwyższe?
Szczyt znajduje się w północnej części Luksemburga w bliskim sąsiedztwie z granicą Belgii. Pomiędzy
miejscowościami Wemperhaardt i Knauf znajduje się prostopadła droga przy której, w odległości ok. 200,0 m znajduje się
oznaczony punkt.
JAK tam wejść?
Wierzchołek znajduje się w sąsiedztwie biegnącej nieopodal drogi z Wemperhaardt do Schmett na granicy z
Belgią.
KIEDY się wybrać?
Szczyt jest dostępny przez cały rok, jednak zimą pod pokrywą śnieżną trudno znaleźć oznaczone miejsce
szczytu.
Warto wiedzieć
•
Oficjalnie najwyższym szczytem Luksemburga jest Burrigplatz znajdujący się w odległości ok. 1 km na północnyzachód od Kneiff.
BURRIGPLATZ 559 m.n.p.m
50°10`00``N, 6°01`00``E
26.02.2005
Członkowie wyprawy:
Jarosław Juraszczyk
Krzysztof Kapes
Grzegorz Matula
Mirosław Gawlik
Marcin Zając
08.06.2013
Członkowie wyprawy:
Krzysztof Kapes
Lidia Matula
BURRIGPLATZ 559 m.n.p.m
50°10`00``N, 6°01`00``E
CO jest najwyższe?
Burrigplatz to wzgórze w północnej cześci Luksemburga, w pobliżu miejscowości Holdingen, położone niedaleko
granicy z Belgią. Na mapach i stronach poświęconych Koronie Eurpy spotkać można wiele wariacji na temat nazwy tego
wzniesienia, pojawia się czasem wersja Buurgplaatz lub Burgplatz. Czasem podaje się wysokość 559 m. Umieszczono
tam wieżę podobną do latarni morskiej, na nasze oko będącą wieżą ciśnień, oraz dwie tablice. Jedna z nich głosi:
Burrigplatz - point culminant du Grand-Duche 558,35 m, a druga: 1989 - 25 Joer Grand-Duc Jean - 150 Joer
Onafhängigkeet - d'Jugendveräiner aus der gemeng elwen.
Kilkaset metrów od szczytu znajduje się restauracja i parking, a na nim pomnik przedstawiający ową wieżę
wyrzeźbioną w różowym granicie, stylizowanym na (nieistniejące) skaliste i urwiste zbocza góry, z napisem: Burgplatz altitude 558 - le point le plus haut du Luxembourg. Jak z tego wynika, sami luksemburczycy nie są zdecydowani co do
pisowni nazwy swego najwyższego wzniesienia...
JAK tam wejść?
Dostać się tam można samochodem lub pociągiem - na przykład do miejscowości Troivierges i stamtąd 1.5 h
pieszo na dumny szczyt lub, jeszcze łatwiej - z Troivierges podjechać autobusem do miejsca, skąd tylko kilkuminutowy
spacerek dzieli zdobywcę od wieży na wierzchołku...
KIEDY się wybrać?
Góra dostępna jest w spacerkowym stylu przez cały rok...
Warto wiedzieć
•
•
Noclegi znaleźć można na przykład w Troisvierges.
Jak podaje autor strony koronaeuropy.webpark.pl, , niektóre źródła wskazują na istnienie innego wzniesienia,
zwanego Kneiff, leżącego około 2 km od Burrigplatz i mierzącego 560 m.
JAKAZAJU TAU 509 m.n.p.m
50°44,101`N, 58°11,374`E
13.06.2007
Członkowie wyprawy:
Jarosław Juraszczyk
Krzysztof Kapes
Krzysztof Jankowski
Marcin Zając
JAKAZAJU TAU 509 m.n.p.m
50°44,101`N, 58°11,374`E
CO jest najwyższe?
Widząc tak marny wynik Kazachstanu na liście gigantów, niektórzy z Was pewnie zaprotestują. Przecież
najwyższym szczytem tego kraju jest Khan Tengri (in. zwany Tengi Tag) w środkowej części gór Tien Shan, liczący,
bagatela, 7010 m n.p.m. ... Na szczęście do Korony Europy zaliczyć należy najwyższe wzniesienie europejskiej części
tego kraju... Ufff...
Niestety, wzniesienie spełniające ten wymóg, jest zupełnym przeciwieństwem azjatyckiego kolosa - można
powiedzieć, że... nie sięga mu do pięt...
Warto wiedzieć
•
Najwyższy szczyt europejskiej części Kazachstanu prawdopodobnie nie ma nazwy, chodź być może po prostu
nie było jej na mapie; wprawdzie mapa była topograficzna i było na niej wystarczająco dużo miejsca, aby zmieścił
się tam napis, ale skala tylko 1:1 000 000; współrzędne geograficzne: 50°44′N 58°12′E.
BALANESTI 430 m.n.p.m
47°13`00``N, 28°05`00``E
17.08.2005
Członkowie wyprawy:
Jarosław Juraszczyk
Krzysztof Kapes
Grzegorz Matula
Anna Juraszczyk
BALANESTI 430 m.n.p.m
47°13`00``N, 28°05`00``E
CO jest najwyższe?
Konia z rzędem temu, kto poproszony o wymienienie państw europejskich nie zapomni o Mołdawii. Ten niewielki
kraj wciśnięty pomiędzy Ukrainę a Rumunię, wycięty rzekami Dniestr i Prutul, bezsprzecznie leży jednak na obszarze
Europy i zasłużył sobie na miejsce na naszej liście. Jest to jednak kraj nizinny a jego najwyższy punkt to wzniesienie
Balanesti (Balanesty) na terenie rolniczym w jego środkowej części.
GARA DZJARŻYNSKAJA 345 m.n.p.m
53°52`26``N, 26°59`09``E
01.05.2003
Członkowie wyprawy:
Jarosław Juraszczyk
Krzysztof Kapes
Anna Juraszczyk
Ireneusz Waluga
GARA DZJARŻYNSKAJA 345 m.n.p.m
53°52`26``N, 26°59`09``E
CO jest najwyższe?
To nie pomyłka, chodzi o Górę Dzierżyńskiego - najwyższy szczyt Białorusi. Parędziesiąt kilometrów na zachód
od Mińska. Na terenie parku maszynowego kołchozu Komsomolec. W pobliżu znajduje się również wojskowa stacja
radarowa.
Na polskich mapach z okresu międzywojennego, obejmujących również przygraniczne tereny Związku
Radzieckiego jest nazwa Święta Góra i wysokość 347 m. Zarówno wierzchołek, jak i kołchoz znajdują sie na terenie
niewielkiej wioski Skirmuntawa.
VAALSERBERG 321 m.n.p.m
50°45`17``N, 6°01`15``E
25.02.2005
Członkowie wyprawy:
Jarosław Juraszczyk
Krzysztof Kapes
Grzegorz Matula
Mirosław Gawlik
Marcin Zając
VAALSERBERG 321 m.n.p.m
50°45`17``N, 6°01`15``E
CO jest najwyższe?
Wzniesienie Vaals (zwane też Vaalserberg) leży około 20 m od miejsca, w którym spotykają sie granice trzech
krajów: Belgii, Holandii i Niemiec, zwanego Dreilandenpunt nad miejscowością Vaals koło niemieckiego Akwizgranu
(Aachen).
JAK tam wejść?
Według map i stron poświęconych opisom Korony Europy, punkt ten najłatwiej dostępny jest z holenderskiej
miejscowości Vaals nieopodal miasta Aachen (Akwizgran) w Niemczech i jego zdobycie koniecznie połączyć trzeba ze
zwiedzaniem tego historycznego grodu. A właściwie, pamiętając, że katedra w Aachen, której mury oglądały Karola
Wielkiego, to jeden z dwunastu cudów świata UNESCO trzeba powiedzieć inaczej: zwiedzanie Akwizgranu można
połączyć ze zdobyciem najwyższego punktu Holandii...
Najładniejsza i najprzyjemniejsza droga na szczyt prowadzi z Vaals, do którego można dojechać autobusem. Po
samym wierzchołku nie można spodziewać się niczego wyjątkowego, jest zalesiony ale ze względu na sąsiedztwo
Dreilanderpunt-u, bardzo popularny... usiany parkingami, sklepikami i oferujący rozrywki typu labirynt z żywopłotu,
kawiarnia i wieża widokowa. Wyróżnia go tylko obelisk oraz tablica z napisem: Hoogste punt van Nederland 322.5 mtr Boven A.P. oraz druga z nazwą Vaals i podaną wysokością 322.5 m n.p.m. oraz nazwą miejsca będącego najniższym
punktem Holandii - Nieuwerkerk a/d IJsseln leżący 6.74 m poniżej poziomu morza.
Nieopodal, kilkaset metrów w stronę Vaals, znajduje się jeszcze jedna wieża, z której można nawet zjechać na
tyrolce. W jej sąsiedztwie umieszczono pomnik upamiętniający miejsce katastrofy lotniczej.
Możliwości noclegowych jest w okolicznych miejscowościach niezliczona ilość, wliczając conajmniej dwa
luksusowe zamki-hotele... Z drugiej strony, nie trudno znaleźć kemping, a w gruncie rzeczy można też ekstrawagancko
zanocować na dachu Holandii - jest tam przytulny stół piknikowy i ławeczki...
O stopniu trudności tej góry nie ma co dyskutować...
KIEDY się wybrać?
Góra dostępna jest przez cały rok.
Warto wiedzieć
•
•
•
•
Ciekawostką jest fakt, że leżący nieopodal szczytu Vaals, Dreilandenpunt był kiedyś, przez krótki czas...
Vierlandenpuntem... Pomiędzy rokiem 1816 a 1819 w miejsu tym, z granicą belgijską, holenderską i niemiecką
spotykała się granica mini-państewka o powierzchni 3.5 km kwadratowych - Moresnet, terenu o który spierali się
wszyscy sąsiedzi, aż w końcu postanowili utworzyć owo państewko w którym podzielili się równo wpływami...
Prowincja Limberg, w której leży Vaals, jest gorąco polecanym w przewodnikach, terenem na wycieczki
rowerowe.
Najwyższym wzniesienem na terytorium Holandii, jest jednak nieco wyższa góra - Mount Scenery (862 m n.p.m.)
leżący na wyspie Seba w archipelagu Antyli Holenderskich na... Morzu Karaibskim. Zdecydowanie nie należy on
jednak do Korony Europy...
Bilet wstępu na wieżę widokową na szczycie Vaals kosztuje 3 euro (marzec 2005)
SUUR MUNAMAGI 318 m.n.p.m
37°03`12``N, 3°18`41``W
03.05.2003
Członkowie wyprawy:
Jarosław Juraszczyk
Krzysztof Kapes
Anna Juraszczyk
Ireneusz Waluga
SUUR MUNAMAGI 318 m.n.p.m
37°03`12``N, 3°18`41``W
CO jest najwyższe?
Najwyższego szczytu Estonii o egzotycznie brzmiącej nazwie Suur Munamägi szukać należy na południowowschodnim krańcu kraju - około 50 km na południowy-zachód od Pskowa i na wschód od Valgi (przejścia granicznego
pomiędzy Estonią a Łotwą). Na wierzchołku znajduje się wieża.
GAIZINKALNS 311 m.n.p.m
56°52`00``N, 25°57`00``E
03.05.2003
Członkowie wyprawy:
Jarosław Juraszczyk
Krzysztof Kapes
Anna Juraszczyk
Ireneusz Waluga
GAIZINKALNS 311 m.n.p.m
56°52`00``N, 25°57`00``E
CO jest najwyższe?
Najwyższa góra Łotwy, Gaizinkalns, znajduje się około 50 km na północ od Jekabpilsu a jakieś 120 km na
wschód od stolicy - Rygi. Najbliżej położone większe miasto to Madona, 16 km na wschód od szczytu, która ma
bezpośrednie połączenie autobusowe z Rygą (podróż trwa około 3 godziny).
Na szczycie znajduje się poradziecka wojskowa wieża obserwacyjna, grożąca zresztą zawaleniem. Istnieje
jednak projekt wybudowania tam nowej wieży widokowej dla turystów.
Warto wiedzieć
•
Pod koniec lat 50 ubiegłego wieku rozpoczęto w rejonie Gaizinkalns budowę wyrzutni rakiet jądrowych. Prace
przerwano w roku 1961, kiedy to o informację o tajnym projekcie przechwycili amerykańscy szpiedzy. Źródło:
www.summitpost.org, za Łotewskim Muzeum Wojskowym
AUKSTOJAS 293,84 m n.p.m.
54°31`46``N, 25°38`4``E
03.05.2009
Członkowie wyprawy:
Krzysztof Kapes-Kowalski
Dorota Kowalska
AUKSTOJAS 293,84 m n.p.m.
54°31`46``N, 25°38`4``E
CO jest najwyższe?
Najwyższy szczyt Litwy, Aukstojas Kalnas, znajduje się pod Wilnem - kilkanaście kilometrów na południowy
wschód. Na jej wierzchołku znajduje się głaz.
Dokładne pomiary wykonane przez wileńską politechnikę wykazały iż szczyt ten ma 293,84 m. Jest on wyższy od
pobliskiego Juozapìnes Kálnas (293,60 m), dotychczas uważanego za najwyższy punkt Litwy. W okresie
międzywojennym teren ten należał do Polski, a najwyższym szczytem Litwy był Dunajos kálnas.
TA’ DMEJREK 253 m.n.p.m
35°50`45``N, 14°23`47``E
07.03.2009
Członkowie wyprawy:
Krzysztof Kapes-Kowalski
TA’ DMEJREK 253 m.n.p.m
35°50`45``N, 14°23`47``E
CO jest najwyższe?
Najwyższe wzniesienie Malty - Ta' Dmejrek, znajdujący się w pobliżu klifów Dingli, jest najdalej na południe
wysuniętym szczytem Korony Europy i liczy, według różnych źródeł od 245 m n.p.m. (strona internetowa CIA) do 263 m
n.p.m. (mapa wydawnictwa Marco Polo).
KIEDY się wybrać?
Szczyt jest dostępny przez cały rok.
CHEMIN DES REVOIRES 165 m.n.p.m
43°43`58``N, 7°24`45``E
18.03.2006
Członkowie wyprawy:
Jarosław Juraszczyk
Krzysztof Kapes
Grzegorz Matula
Krzysztof Jankowski
Marcin Zając
CHEMIN DES REVOIRES 165 m.n.p.m
43°43`58``N, 7°24`45``E
CO jest najwyższe?
Najwyższym punktem Monako jest stok wzgórza przecięty granicą z Francją. W dwóch miejscach (położonych
blisko siebie) poziomica 160 m wkracza na teren księstwa. Natomiast poziomica 170 m nie przecina granicy ani razu.
Wysokość 165 m należy więc traktować jako przybliżoną. Jest to w pobliżu ulicy-schodów Chemin des Revoires.
Warto wiedzieć
•
Wiele źródeł podaje za najwyższy szczyt Monako Mont Agel 140 m. Wynika to z tego, iż nie podają one
najwyższego punktu kraju; tylko wysokość najwyższego wzniesienia którego wierzchołek (!) leży na terytorium
Monako.
MONTE VATICANO 78 m. n.p.m.
41°54`N, 12°27`E
17.03.2006
Członkowie wyprawy: osiągnięto wysokość 73 m
Jarosław Juraszczyk
Krzysztof Kapes
Grzegorz Matula
Krzysztof Jankowski
Marcin Zając
26.11.2010
Członkowie wyprawy:
Krzysztof Kapes
Lidia Matula
MONTE VATICANO 78 m. n.p.m.
41°54`N, 12°27`E
CO jest najwyższe?
Najwyższym punktem Watykanu jest Wzgórze Watykańskie liczące według większości stron internetowych
76 m n.p.m. (nawiasem mówiąc - nie należące do słynnych siedmiu wzgórz Rzymu).
GDZIE zacząć?
Jak dotąd nie natrafiliśmy jednak na dokładną, fizyczną mapę Watykanu, z której można by odczytać położenie
wierzchołka wzgórza. Nie udało nam się nawet zidentyfikować go podczas 'wizji lokalnej', choć Watykan wcale nie jest tak
'płaski' jak można by sobie wyobrażać (jego najniższy punkt to plac św. Piotra leżący na wysokości 19 m n.p.m.)...
Wzgórze znajduje się na terenie Ogrodów Watykańskich, obejmujących mniej więcej jedną trzecią powierzchni tego minipaństewka (powierzchnia Watykanu to około 44 ha). Według przewodniczki, która oprowadzała nas po Ogrodach,
wierzchołek wzgórza to punkt, w którym znajduje się siedziba Radia Watykańskiego (41°54'23'' N, 12°27'03'' E). Na oko
zresztą wydawało się to prawdą. Strony internetowe podają jednak, że jest to raczej miejsce, na którym znajduje się
wieża Św. Jana (41°54'15'' N, 12°26'55'' E) lub punkt w jej najbliższym sąsiedztwie (być może na lądowisku helikoptera).
Wersję tą potwierdza przewodnik Guide to the Vatican. Museums and City wydany przez Edizioni Musei Vaticani, który
kupiliśmy niestety dopiero kilka dni po naszym zdobyciu tego 'szczytu', podając przy tym wysokość 78,5 m (miejsce nie
jest dokładnie sprecyzowane - gdzieś w pobliżu wieży św. Jana, po południowej stronie fragmentu muru biegnącego na
linii NW-SE):
On the left is the italian garden (...). Nearby is the building of the first Vatican Radio transmitting station (...).
Continue to the left along the low wall. (...) Pass the wall and turn right to reach the highest point of th Vatican Hill (78.5
m.) and the Leonine Walls, dominated by the medieval Tower of St. John (...)
JAK tam wejść?
W internecie trudno znaleźć jakiekolwiek informacje dotyczące zasad poruszania się po Watykanie. Wiadomo, że
ogólnie dostępny jest Plac Św. Piotra a do Bazyliki i Muzeów Watykańskich można wejść w godzinach otwarcia. Jak
wygląda jednak sprawa zwiedzania Ogrodów?
My, nie mając żadnych pewnych informacji, zdecydowaliśmy się na jedyne rozwiązanie gwarantujące wejście na
teren Ogrodów - zarezerwowanie wejścia z przewodnikiem. Już sama procedura rezerwacji jest zniechęcająca - można
jej dokonać tylko poprzez fax. a następnie czekać na odpowiedź z administracji muzeów (przesyłaną także faxem na
około 2-3 dni przed terminem wycieczki). Dodatkowo sytuację pogarsza cena (12 euro). No, ale jeśli nie ma innej
możliwości...
Niestety, nie wszystkie grupy prowadzone są alejką w pobliżu Wieży Św. Jana (nasza była jedną z tych, które ta
przyjemność ominęła), musieliśmy więc zerwać się z 'wycieczki'.
Do dziś nie wiemy, czy wejście na teren państwa Watykan i Ogrodów jest dozwolone, ale ze swobodnego opisu
we wspomnianym wyżej przewodniku, wynika, że tak... Jeśli ktoś z Was to wie, to prosimy o informację...
Warto wiedzieć
•
•
Autorzy stron podających jako najwyżej położony punkt Watykanu Castel Gandolfo (426 m n.p.m.) są w błędzie,
gdyż rezydencja ta nie leży na terenie państwa Watykan. Upewnił się w tej sprawie, u źródeł, tj. w Nuncjaturze
Apostolskiej, autor strony koronaeuropy.webpark.pl,
Watykan, jest jedynym państwem na naszej liście, którego najwyższym punktem jest obiekt sztuczny, a nie
naturalne wzgórze (nie licząc oczywiście sytuacji, gdy budowla lub wieża stają na wierzchołku najwyższej góry).
Jest nim wierzchołek zaprojektowanej przez Michała Anioła kopuły bazyliki liczącej około 130 m.