Co to jest Galaktyka?

Co to jest Galaktyka?
Układ Słoneczny oraz widoczne gwiazdy należą do olbrzymiego układu gwiezdnego zwanego
Galaktyką. Tworzy ją około 200 miliardów gwiazd oraz materia międzygwiazdowa. Całkowita masa
Galaktyki jest 200 miliardów razy większa od masy Słońca, z czego około 5% przypada na materię
międzygwiazdowa.
Galaktyka kształtem swym przypomina dysk, przy czym większość gwiazd i niemal cała materia
międzygwiazdowa jest skupiona w pobliżu płaszczyzny tego dysku, zwanej płaszczyzną Galaktyki.
Średnica Galaktyki wynosi około 100 000 lat świetlnych. Słońce wraz z układem planetarnym znajduje się
blisko płaszczyzny Galaktyki w odległości około 30000 lat świetlnych od jej środka. To położenie sprawia,
że Galaktykę oglądamy od wewnątrz. Gdy patrzymy w kierunku równoległym do płaszczyzny Galaktyki,
obserwujemy na niebie bardzo wiele gwiazd i mgławic zlewających się w jasną poświatę — znaną nam
Drogę Mleczną. Jej naturę pierwszy odkrył Galileusz, zwracając w stronę Drogi Mlecznej swoją lunetę.
W kierunku prostopadłym do Drogi Mlecznej, a tym samym prostopadłym do płaszczyzny Galaktyki, liczba
widocznych gwiazd na niebie jest znacznie mniejsza.
Gwiazdy i materia międzygwiazdowa nie są rozmieszczone w Galaktyce równomiernie, lecz tworzą
wyraźne zagęszczenia zwane ramionami spiralnymi. Wybiegają one z centralnie położonego jądra
Galaktyki. Samo jądro nie jest widoczne, gdyż zasłaniają je liczne obłoki materii między gwiazdowej.
Przypuszcza się, że jądro Galaktyki ma kształt spłaszczony, a jego średnica wynosi około 100 lat świetlnych.
W jądrze, składającym się z bardzo dużej liczby gwiazd, skupiona jest znaczna część masy Galaktyki. Jądro
otoczone jest gazowym dyskiem o średnicy około 5000 lat świetlnych.
Wszystkie gwiazdy, a także obłoki materii międzygwiazdowej biorą udział w ruchu obrotowym wokół osi
prostopadłej do płaszczyzny Galaktyki i przechodzącej przez jej środek. Możemy, więc mówić o obrocie lub
rotacji całej Galaktyki. Prędkość kątowa tego ruchu jest różna. Gwiazdy położone bliżej środka Galaktyki
(mniej więcej w odległości około 20 000 lat świetlnych) mają stałą prędkość kątową, to znaczy, że
wewnętrzna część Galaktyki obraca się jako ciało sztywne. Gwiazdy położone bliżej krańców poruszają się
z mniejszą prędkością kątową, a ich ruch przypomina raczej ruch planet obiegających Słońce.
Słońce, a wraz z nim wszystkie planety, obiegają środek Galaktyki z prędkością liniową około 220 km / s.
Aby dokonać pełnego obiegu Galaktyki, Słońce potrzebuje około 240 milionów lat.
Na podstawie:
Encyklopedia multimedialna – Kosmos
J. Marek Kreiner: Wybrane zagadnienia z astronomii