Jak zapisać przebieg reakcji chemicznej?

Jak zapisać przebieg reakcji
chemicznej?







Zapis przebiegu reakcji chemicznej
Współczynniki stechiometryczne
Typy reakcji chemicznych:
syntezy (łączenia)
analizy (rozkładu)
wymiany pojedynczej (rugowania)
wymiany podwójnej
Zapis przebiegu reakcji chemicznej
 Reakcja chemiczna to przemiana w której substraty
reakcji (substancje wchodzące w reakcję) ulegają
przemianie w produkty reakcji (substancje powstające
podczas reakcji)
Kierunek przebiegu rekcji chemicznej
Substrat(y)
Produkt(y)
Reagenty
 Reakcja chemiczna to przemiana jednych drobin
(atomów, cząsteczek) w inne drobiny o odmiennych
właściwościach chemicznych i fizycznych
Równanie reakcji chemicznej
 Równanie reakcji chemicznej jest skrótowym – umownym
zapisem reakcji chemicznej za pomocą symboli:
pierwiastków, cząsteczek pierwiastków, cząsteczek
związków chemicznych
 Gazy (wodór, tlen, azot, fluor, chlor oraz brom i jod w
równaniach reakcji chemicznych zapisuje się jako
cząsteczki dwuatomowe: H2, O2, N2, F2, Cl2, Br2, I2.
 Lewa strona równania reakcji chemicznej (substraty) musi
być równa co do ilości atomów prawej stronie równania
(produkty)
 Lewą i prawą stronę równania uzgadnia się za pomocą
współczynników stechiometrycznych, których wartości
liczbowe zapisuje się przed wzorem pierwiastka lub
związku chemicznego.

4 Al + 3 O2  2 Al2O3
Reakcje łączenia (syntezy)
Reakcja syntezy – reakcja, w której co najmniej
dwa substraty łączą się w jeden produkt:
 Sub. prosta (A) + sub. prosta (B) 
substancja złożona (AB):
 magnez + tlen  tlenek magnezu
2Mg + O2  2MgO
 siarka + tlen  tlenek siarki(IV)
S + O2  SO2
 węgiel + tlen  tlenek węgla(II)
2C + O2  2CO
 miedź + siarka  siarczek miedzi(II) Cu + S  CuS
 sód + chlor  chlorek sodu
2Na + Cl2  2NaCl
 azot + wodór  amoniak
N2 + 3H2  2NH3
 glin + jod  jodek glinu
2Al + 3I2  2AlI3
Reakcje łączenia (syntezy)
 Sub. złożona (AB) + sub. prosta (B) 
sub. złożona (ABx):
 Tlenek siarki siarki(IV) + tlen  tlenek siarki(VI)
 2 SO2 + O2  2 SO3
 tlenek węgla(II) + tlen  tlenek węgla(IV)
2 CO + O2  2 CO2
 Eten + wodór  etan
C2H4 + H2  C2H6
 Sub. złożona (AB) + sub. złożona (CB) 
substancja złożona (ACBx):
 CaO + CO2  CaCO3
 CaO + H2O  Ca(OH)2
 SO2 + H2O  H2SO3
 NH3 + HCl  NH4Cl
Rekcje rozkładu (analizy)
Reakcja analizy – reakcja, w której z jednej
substancji złożonej powstają dwie lub więcej
substancje proste lub złożone prostsze
 Sub. złoż. (AB) 
sub. prosta (A) + sub. prosta (B)
 2 HgO  2 Hg + O2
2 H2O2  2 H2O + O2
 Sub. złoż. (ABC) 
sub. złoż. (AC) + sub. złoż. (BC)
 Na2CO3  Na2O + CO2
NH4Cl  NH3 + HCl
Rekcje rozkładu (analizy)
Sub. złoż. (ABCD) 
sub. złoż. (AB) + sub. złoż. (BD) +
sub. złoż. (CD) lub sub. prosta
(NH4)2CO3  2 NH3 + H2O + CO2
2 KMnO4  K2MnO4 + O2 + MnO2
(NH4)2Cr2O7  N2 + Cr2O3 + 4 H2O
2NaHCO3  Na2CO3 + CO2 + H2O
Reakcje wymiany pojedynczej (rugowania)
Reakcja rugowania – reakcja, w której I sub.
prosta (A) wypiera II sub. prostą (B) z substancji
złożonej BC, powstaje II sub. złożona (AC)
i substancja prosta B
 Tlenek magnezu + glin  magnez + tlenek glinu
 3 MgO + 2Al  3 Mg + Al2O3
 Tlenek żelaza(III) + wodór  żelazo + woda
 Fe2O3 + 3 H2  2 Fe + 3 H2O
Reakcje wymiany pojedynczej (rugowania)
 Tlenek chromu(III) + węgiel  chrom + tlenek
węgla(IV)
 2 Cr2O3 + 3 C  4 Cr + 3 CO2
 Wapń + woda  wodór + wodorotlenek wapnia
 Ca + 2H2O  H2 + Ca(OH)2
 Sód + kwas chlorowodorowy  wodór + chlorek sodu
 2Na + 2 HCl  H2 + 2NaCl
 Miedź + azotan(V) srebra  srebro + azotan(V)
miedzi(II)
 Cu + 2AgNO3  2Ag + Cu(NO3)2
Reakcje wymiany podwójnej
 Reakcja wymiany podwójnej – reakcja, w której
substancja złożona (AB) reaguje z substancją złożoną CD i
powstają co najmniej dwie substancje złożone AC i BD.
 Tlenek sodu + kwas chlorowodorowy  chlorek sodu +
woda
 Na2O + 2 HCl  2 NaCl + H2O
 Wodorotlenek wapnia + tlenek węgla(IV)  węglan
wapnia + woda
 Ca(OH)2 + CO2  CaCO3 + H2O
 Azotan(V) srebra(I) + chlorek sodu  azotan(V) sodu +
chlorek srebra(I)
 AgNO3 + NaCl  NaNO3 + AgCl
Zapisywanie i modelowanie reakcji
chemicznych
Opis słowny: azot + wodór  amoniak
Równanie reakcji: N2 + H2  NH3
Dobór współczynników: N2 + 3 H2  2NH3
Opis modelowy
H
H
N
H
H