Alergia pokarmowa w chorobach skóry

A L E R G E N Y
Alergia pokarmowa
w chorobach skóry
Food allergy in the skin disease
Summary
The role of food allergy in some skin disorders: acute and chronic urticaria, fiid-dependent exerciseinduced anaphylaxis, atopic dermatitis and oral allergy syndrome is dscussed and cross reactions due
to food panallergens are mentioned.
...............................................
W pracy omówiono rolê alergenów pokarmowych w powstawaniu niektórych chorób
skóry, a zw³aszcza pokrzywki ostrej, niektórych odmian pokrzywki przewlek³ej, anafilaksji
pokarmowej wywo³anej wysi³kiem, AZS i zespo³u alergii jamy ustnej. Szczególn¹ uwagê
poœwiecono klinicznemu znaczeniu odczynów krzy¿owym spowodowanym przez
panalergeny.
P
ostêp cywilizacyjny i wzrost wymiany
handlowej zmieniaj¹ sposób od¿ywiania siê
wielkich mas ludnoœci. W wielu miastach
pojawiaj¹ siê "egzotyczne" restauracje serwuj¹ce
potrawy charakterystyczne dla odleg³ych krajów.
Sprowadzane s¹ ma³o dostêpne dawniej owoce,
jarzyna, przyprawy i inne artyku³y spo¿ywcze.
Mniej wartoœciowy pokarm bywa zastêpowany
bardziej wartoœciowym. Tak np. w Chinach
w ci¹g u osta tnic h dzie siêc iole ci licz ba
hodowanych odmian ry¿u zmniejszy³a siê ponad
stokrotnie, gdy¿ przestano sadziæ gatunki mniej
wydajne, dawniej dominuj¹ce w okreœlonych
rejonach Pañstwa Œrodka. Na razie modyfikacje
gene tycz ne ¿ywn oœci dla prak tyku j¹ce go
alergologa nie maj¹ jeszcze wiêkszego znaczenia,
ale sytuacja ta mo¿e siê wkrótce zmieniæ.
Wprawdzie g³ównym celem tej manipulacji jest
otrzymanie zwiêkszonej wydajnoœci plonów
i uzyskanie roœlin lepiej znosz¹cych pestycydy, ale
wielu naukowców mówi te¿ o otrzymywaniu
hip oal erg icz nyc h pro duk tów spo ¿yw czy ch
(postêp w tej dziedzinie zaznaczy³ siê np.
w przypadku brzoskwiñ), przy czym na marginesie
powy¿szych badañ otrzymywano tak¿e produkty
znacznie silniej uczulaj¹ce od wyjœciowych. To
ostatnie nast¹pi³o np w przypadku niektórych
gatunków orzechów, które naturalnie nie dosta³y
siê na rynek.
W dziedzinie badañ nad nadwra¿liwoœci¹
pok arm ow¹ wa¿ nym tem ate m st a³y siê
panalergeny, które t³umacz¹ zaskakuj¹ce odczyny
krzy¿owe i z³e znoszenie ¿ywnoœci dot¹d nigdy nie
spo¿ywanej. .Poza tym dyskutuje siê mo¿liwoœæ
wykor zysta nia alerg enów rekomb inowa nych
w immunoterapii chorych z uczuleniem na
pokarm. Wydaje siê, ¿e ju¿ w niedalekiej
przysz³oœci metoda ta mo¿e byæ przydatna
szc zeg óln ie u osó b na dwr a¿l iwy ch n a
panalergeny.
Panalergeny zosta³y lepiej zbadane w królestwie roœlin, ale wystêpuj¹ tak¿e w królestwie
zwierz¹t. W królestwie roœlin do panalergenów
maj¹cych najwiêksze znaczenie w alergii
pokarmowej nale¿¹: profiliny, "homologi Bet v 1",
alergeny zespo³u lateksowo-owocowego i bia³ka
przenosz¹ce lipidy. Najwczeœniej wykrytym
profilinom przypisy wano znacznie wiêksze
znaczenie praktyczne dawniej ni¿ obecnie. S¹ to
bia³ka o ciê¿arze atomowym wahaj¹cym siê od 14
do 18 kDa. Wystêpuj¹ one w py³ku wielu roœlin
(w py³ku brzozy profilin¹ jest Bet v 2) oraz
w jarzynach i owocach n.p. w jab³ku, brzoskwini
czy selerze. Znacznie wiêksze kliniczne znaczenie
maj¹ "homolgi Bet v 1" (wiêkszego alergenu py³ku
brzozy) daj¹ce odczyny krzy¿owe m. i. z Mal d 1
(alergen jab³ka), Pru a 1 (alergen wiœni), czy Apig
2 (alergen seleru). oraz proteinami wielu innych
roœlin. Alergeny zespo³u lateksowo-owocowego
powoduj¹ to, ¿e czêœæ osób z alergi¹
natychmiastow¹ na gumê Ÿle znosi banany,
awokado, kasztan jadalny, mango, ananas i seler.
Bia³ka przenosz¹ce lipidy (LTP,s - lipid transfer
proteins) maj¹ ma³y ciê¿ar drobinowy (oko³o 10
kD). wystêpuj¹ w licznych owocach i jarzynach
w tym w jab³ku, gruszce, œliwce, marchwi, kiwi,
melonie, pomidorze i wielu rodzajach orzechów.
Poniewa¿ nie s¹ one trawione przez pepsynê
panalergeny te nale¿¹ do potencjalnie groŸnych
czynników etiologicznych uczulenia pokarmowego.
W królestwie zwierzêcym do panalergenów
zaliczano alergeny "bird - egg syndrome".
Najbardziej g³oœny przypadek tego zespo³u
opisano u osoby pocz¹tkowo uczulonej na pióra
papug, a póŸniej w nastêpstwie odczynów krzy¿owych Ÿle znosz¹cej jaja kurze. Tropomyosina
(bia³ko miêœni) wystêpuje w krabach, skorupiakach, karaluchach i roztoczach kurzu domowego
powoduj¹c odczyny krzy¿owe miêdzy proteinami
wielu gatunków. Wszystkie te panalergeny
odgrywaj¹ istotn¹ rolê w etiopatogenezie
niektórych chorób alergicznych skóry.
Pokrzywka ostra
Wspóln¹ cech¹
wszystkich
przypadków
Prof. dr hab. n. med.
Edward Rudzki
Klinika
Dermatologiczna
A.M. w Warszawie
S³owa kluczowe :
alergia pokarmowa,
alergiczne choroby
skóry, odczyny
krzy¿owe i
panalergeny
Key words :
food allergy, allergic
skin diseases, cross
reactions,
panallergence
Lato 2004
ALERGIA
5
A L E R G E N Y
pokrzywki ostrej jest czas trwania zmian krótszy
ni¿ 6 tygodni. Jest to schorzenie niezmiernie
1
Ró¿nicowanie pokrzywek
TABELA
uwagi
Odmiana
%
uczulonych
rola
pokarmu
alergiczna
mniej ni¿ 1
du¿a
niealergiczna
34,3
0
aspirynowa
23,1
du¿a
opóŸniona z ucisku
10,3
zaznaczona
wywo³ana
13,1
0
z zimna
11,8
0
lody
cholinergiczna
4,2
0
potrawy gor¹ce
œwietlna
0,6
0
kontaktowa
1,9
du¿a
czêste. Wed³ug niektórych statystyk przechodzi j¹
prawie po³owa populacji.. Urticaria acuta jest
dzielona na odmianê alergiczna i niealergiczn¹. Ta
druga nieraz ma charakter pokarmowy i wystêpuje
wraz z innymi chorobami atopowymi, zw³aszcza z
AZS. Jest bardzo typowa dla dzieci, choæ nieraz
obserwuje siê j¹ i u osób doros³ych. W wiêkszoœci
przypadków pokrzywki ostrej (niektórzy badacze
uwa¿aj¹, ¿e nawet u 80 -90% badanych) czynniki
etiologiczne pozostaj¹ niewykryte..
Pokrzywka
alergiczna jest z zasady IgE zale¿na.
Osobliwoœci¹ zmian bywa fakt, ¿e niekiedy
wystêpuj¹ i po wziewaniu pokarmów (g³ownie ryb,
rzadziej jaj, ale tak¿e sproszkowanego mleka). U
osób doros³ych za produkty spo¿ywcze
najczêœciej wywo³uj¹ce pokrzywkê ostr¹ uchodz¹
ryby, jaja kurze, orzechy, mleko i niektóre owoce
czy jarzyny.
Pokrzywka ostra nawrotowa polega na
okresowo ponawiaj¹cych siê wysiewach
pokrzywki ostrej, znacznie czêœciej alergicznej ni¿
niealergicznej. Nieraz ma charakter pokarmowy. U
dzieci g³ównymi alergenami s¹ produkty
spo¿ywcze pochodzenia zwierzêcego, a ostra
pokrzywka nawrotowa towarzyszy atopowemu
zapaleniu skóry .U doros³ych przewlek³a
pokrzywka nawrotowa te¿ miewa charakter
pokarmowy, ale stosunkowo czêœciej alergizuj¹
wówczas owoce i jarzyny.
Pokrzywka przewlek³a
W pokrzywce przewlek³ej rola alergii
pokarmowej jest minimalna i zaznaczona tylko w
niektórych postaciach. Jednak w kilku odmianach
pokarm mo¿e byæ czynnikiem etiologicznym w
nastêpstwie dzia³ania innych mechanizmów ni¿
klasyczne cztery Gella i Coombsa. Dane z tego
zakresu podsumowuje poni¿sza tabela 1
Podsumowuj¹c te dany nale¿y stwierdziæ, ze
rola alergii pokarmowej w pokrzywce przewlek³ej
jest minimalna. Uczulenie natychmiastowe
opisywano tylko w pojedyñczych przypadkach
przewlek³ej pokrzywki alergicznej, która jest
niezmiernie rzadka i du¿a czêœæ lekarzy nigdy siê
z ni¹ nie styka. W dwóch odmianach (z zimna
6 ALERGIA
Lato 2004
i cholinergicznej) pokarm mo¿e wywo³aæ objawy,
ale nie zale¿¹ one od zawartoœci alergenów a
wy³¹cznie od temperatury potrawy. Tak wiêc
w urticaria e frigore lody niekiedy powoduj¹
obrzêki
Quinckego w tkani, co mo¿e nawet
doprowadziæ do zgonów z uduszenia, a spo¿ycie
gor¹cych napojów czy innych potraw bywa
jednym z powodów wysiewów w pokrzywce
cholinergicznej. W pokrzywce aspirynowej czêsto,
a w opóŸnionej pokrzywce z ucisku znacznie
rzadziej, o nawrotach lub zaostrzeniach zmian
decyduj¹ sk³adowe pokarmu. Nie s¹ one jednak
wynikiem alergii natychmiastowej lub któregoœ
innego z czterech mechanizmów Gella i Coombsa, ale nale¿¹ do szeroko rozumianych zjawisk
nadwra¿liwoœci.
IgE zale¿na jest natomiast pokrzywka
kontaktowa. Powstaje ona jednak nie w nastêpstwie spo¿ycia lecz dotyku pokarmu. Dlatego
b¹ble pokrzywkowe i obrzêki Quinckego s¹
szczególnie czêste na rêkach i w obrêbie jamy
ustne. Pokrzywka kontaktowa jest schorzeniem
wieloletnim i nieraz trwa nawet dziesiêciolecia.
Jednak okresy bezobjawowe mog¹ byæ bardzo
d³ugie, co jest nastêpstwem dwóch czynników.
a) rzadkiego stykania siê w ¿yciu codziennym
z uczulaj¹cym pokarmem np z rakami czy
krewetkami lub
b) œwiadomego ich unikania na podstawie
wiedzy, ¿e wywo³uj¹ dolegliwoœci.
Opisano kilkanaœcie obrazów contact urticaria.
Mo¿na je jednak sprowadziæ do trzech
podstawowych postaci. W pierwszej kontakt
z alergenem powoduje powstanie b¹bla jedynie w
miejscu dotyku. W drugim jednoczeœnie
obserwuje siê wysiew pokrzywki tak¿e w okolicach
oddalonych, niekiedy nawet na ca³ym ciele.
Wreszcie w trzecim poza b¹blami powstaj¹
objawy tak¿e ze strony innych narz¹dów. Z tych
ostatnich najpowa¿niejszym jest zapaœæ - wstrz¹s
anafilaktyczny, ale czasami zdarzaj¹ siê napady
astmy, a stosunkowo czêœciej biegunki, nudnoœci
lub wymioty. Liczba potraw, które te dolegliwoœci
wywo³uj¹ jest bardzo du¿a. Nieraz obserwuje siê
sytuacje, ¿e ludzie, którzy nie mog¹ dotykaæ siê
jakiegoœ surowego owocu, lub jarzyny, mog¹ je
spo¿ywaæ po ugotowaniu. Dowodzi to Wówczas
uczulenia wy³¹cznie na alergeny ciep³ochwiejne.
Do wykrywania alergenów indukuj¹cych
pokrzywkê kontaktow¹ s³u¿¹ tzw "próby otwarte".
W gabinetach prywatnych mo¿na pos³ugiwaæ siê
przyk³adaniem na ró¿ne odstêpy czasu (od 5 do
30 minut) szeœcianów wyciêtych z poszczególnych owoców lub jarzyn. Odczyt dokonuje siê
po pó³ godzinie. Wynik jest dodatni, je¿eli
w miejscu przy³o¿enia wyst¹pi wykwit b¹blowy.
Próba jest w zasadzie zupe³nie bezpieczna, ale
u badanych, którzy po danym produkcie
spo¿ywczym przeszli kiedyœ wstrz¹s anafilaktyczny, nale¿y zachowaæ ostro¿noœæ.
Anafilaksja wywo³ana wysi³kiem
Anafilaksja wywo³ana wysi³kiem nale¿y do
schorzeñ bardzo rzadkich. Warunkiem jej
wyst¹pienia jest wysi³ek fizyczny wkrótce po
spo¿yciu uczulaj¹cego pokarmu. Takim wysi³kiem
mo¿e byæ taniec, jazda na rowerze, gra w tenisa,
czy wykonywanie przysiadów. Sam wysi³ek i sam
pokarm ¿adnych zmian chorobowych nie
wywo³uj¹. Objawy anafilaksji mog¹ byæ ro¿ne. Do
najczêstszych nale¿¹ wstrz¹sy oraz wysiewy
A L E R G E N Y
pokrzywki. Spo¿ycie pokarmu powinno poprzedzaæ wysi³ek. Zwiêkszona dawka uczulaj¹cego
pokarmu nasila objawy, co jednak zdarza siê nie
u wszystkich pacjentów. Po wiêkszym wysi³ku
podobnego efektu nie opisano. U chorych takich
zazwyczaj s¹ dodatnie z uczulaj¹cymi pokarmami
próby p³atkowe i RAST.
Atopowe zapalenie skóry
Alergia pokarmowa w atopowym zapaleniu
skóry w bardzo du¿ym stopniu zale¿y od dwóch
czynników. Pierwszym - i bardziej widocznym dla
lekarza praktyka jest wiek chorego.. Uczulenie
nieraz wystêpuje ju¿ w ³onie matki, jeszcze przed
urodzeniem dziecka. U noworodków swoiste IgE
i IgG bywaj¹ obecne w chwili urodzenia, IgA
pojawiaj¹ siê póŸniej, a IgM w pierwszym roku
¿ycia wystêpuj¹ tylko w minimalnych iloœciach. Po
porodzie niemowlê mog¹ uczulaæ proteiny obecne
w pokarmie matki. Nastêpnym momentem
szczególnie czêstego powstawania nadwra¿liwoœci pokarmowej jest moment zaprzestania
karmienia piersi¹.
Wiek wp³ywa tak¿e na rodzaj alergenów
pokarmowych prowokuj¹cych AZS. W ca³oœci
obowi¹zuje nastêpuj¹ca regu³a: pokarm
pochodzenia zwierzêcego powoduje nadwra¿liwoœæ przede wszystkim u ma³ych dzieci, pokarm
pochodzenia roœlinnego - g³ównie u osób
doros³ych. Naturalnie zdarzaj¹ siê wyj¹tki. Do
g³ównych nale¿¹ cytrusy i pszenica które czêsto
uczulaj¹ dzieci kilkuletnie. Wiêkszoœæ jednak
jarzyn i owoców jest czynnikiem etiologicznym
AZS dopiero w wieku doros³ym.
Kolejnoœæ alergii na poszczególne pokarmy
tak¿e w du¿ym stopniu zale¿y od wieku. Prawie
zawsze najwczeœniej uczula mleko krowie, a nastêpnie kolejno jaja kurze, m¹ka pszenna i ryby.
Produkty pochodzenia roœlinnego odgrywaj¹
w etiopatogenezie AZS wyraŸnie mniejsz¹ rolê.
Stosunkowo czêsto jednak uczula pszenica.
Nadwra¿liwoœæ ta wystêpuje w pierwszych latach
¿ycia. Nieraz s¹ wówczas dodatnie próby
punktowe z glandyn¹. Uczulenie pokarmowe na
zbo¿e ma zwykle przebieg ³agodny, jednak
wspó³istnieje czêsto z alergia pokarmow¹ na
produkty pochodzenia zwierzêcego. W Europie
stosunkowo rzadko, a w Japonii wzglêdnie czêsto
w etiopatogenezie AZS odgrywa rolê alergia
pokarmowa na ry¿.
Je¿eli wiek chorego jest pierwszym istotnym
czynnikiem decyduj¹cym o roli alergii pokarmowej
w AZS, to drugim jest odmiana kliniczna tego
schorzenia. W jednych postaciach omawiane
uczulenie jest czêstsze, w innych znacznie
rzadsze. Dla przyk³adu: w wielu oœrodkach
psychosomatycy uwa¿aj¹ AZS za schorzenie
psychosomatyczne wywo³ywane g³ownie przez
emocje lub sytuacje trudne. Naturalnie u takich
chorych prawdopodobieñstwo wyst¹pienia zmian
skórnych pod wp³ywem spo¿ytego pokarmu jest
znacznie mniejsze ni¿ u pozosta³ych osób .Ujêcie
takie jest zgodne z podzia³em zaleconym przez
Europejsk¹ Akademiê Alergologii i Immunologii
Klinicznej, która zaleca AZS traktowaæ nie jako
"jedn¹ jednostkê kliniczn¹" lecz jako "zespó³ cech"
o ró¿nym mechanizmie patogenetycznym
a jednym wspólnym obrazie klinicznym.
Dla lekarza praktyka niezmiernie istotne jest
zagadnienie, w jakim stopniu stosowanie diety
pozbawionej jaj i innych silnie uczulaj¹cych
pokarmów wp³ywa na przebieg AZS. W tej
dziedzinie niezgodnoœæ pogl¹dów poszczególnych oœrodków jest ogromna. Dlatego trudno jest
podsumowaæ podobnie sprzeczne wyniki. Dwie
rzeczy wydaj¹ siê jednak pewne. Je¿eli wiadomo,
¿e dany pokarm szkodzi nie mo¿na go podawaæ
choremu. Drugi pewnik jest bardzo wœród
pacjentów niepopularny. Nawet prawid³owo zalecana eliminacja czêsto nie powoduje nie tylko
ust¹pienia zmian chorobowych, ale nawet
uchwytnej poprawy, gdy¿ jednoczeœnie mog¹
dzia³aæ inne czynniki zaostrzaj¹ce zmiany skórne.
Niemniej wiara w skutecznoœæ diet w niektórych
œrodowiskach jest bardzo silna. W roku 2000
Brytyjskie Towarzystwo Dermatologiczne ustali³o,
¿e rodzice 70% dzieci chorych na AZS stosuj¹
u nich jakieœ diety. Je¿eli uwzglêdni siê ogól
pacjentów z atopowym zapaleniem skóry, to
odsetek ten jest mniejszy i wynosi 53. Tak wiêc
diety u osób doros³ych s¹ znacznie rzadziej
stosowane.
Zespó³ Alergii Jamy Ustnej
Zespó³ Alergii jamy ustnej (OAS allergy oral
syndrome) jest jedyn¹ jednostk¹ dermatologiczna,
w której alergia pokarmowa jest zjawiskiem
stanowi¹cym istotê schorzenia. Zmiany te
obserwuje siê g³ownie u ludzi m³odych lub w œrednim wieku, czêœciej u osób z rodzinnym wywiadem
atopowym, zw³aszcza, gdy atopiê stwierdza siê
u obojga rodziców.
Zespó³ cechuje siê wystêpowaniem dwóch
etapów, a byæ mo¿e niekiedy (zw³aszcza u ludzi
d³ugo choruj¹cych) nawet trzech, ale to ostatnie
jest przedmiotem dyskusyjnym. Pocz¹tkowo
uczulaj¹ alergeny wziewne. W naszym klimacie
jest nim py³ek brzozy, rzadziej olchy i leszczyny.
Pierwszy etap polega na wystêpowaniu rhinitis.
W drugim etapie do³¹czaj¹ siê zmiany skórne.
Jest to zawsze pokrzywka kontaktowa, bêd¹ca
wynikiem odczynów krzy¿owych pomiêdzy
panalerenami obecnymi w py³ku drzew i w pokarmach. Contact urticaria ma ró¿ne umiejscowienia,
ale najczêœciej wystêpuje w dwóch okolicach: na
palcach r¹k i w obrêbie jamy ustnej, gdzie zajmuje
wargi , jêzyk, czy dzi¹s³a. Pokrzywka kontaktowa
jest objawem ca³orocznym, choæ utrzymuj¹cy siê
nadal nie¿yt nosa pozostaje zjawiskiem
sezonowym. Pierwsze z wymienionych umiejscowieñ (palce r¹k) jest zwi¹zane z trzymaniem w rêkach uczulaj¹cych jarzyn i owoców, a drugie z ich spo¿ywaniem. Istnienie trzeciego etapu
wymaga jeszcze potwierdzenia. Ma on polegaæ na
ust¹pieniu alergii wziewnej, a dalszym utrzymywaniu siê alergii kontaktowej na pokarm.
Leczenie pokrzywki kontaktowej polega na
podawaniu antihistaminica, co jest niezbêdne
tylko w ciê¿kich przypadkach albo ze wskazañ
kosmetycznych. Immunoterapiê stosuje siê
podobnie jak w leczeniu py³kowic. Problemem
dyskusyjnym jest wp³yw odczulania py³kiem
brzozy lub innych drzew na nasilenie pokrzywki.
Nieliczne prace z tego zakresu podaj¹ wyniki
odmienne: od korzystnych (stosunkowo czêœciej)
do obserwowanego niekiedy zwiêkszonego
nasilenia alergii kontaktowej na pokarm.
!
piœmiennictwo na str. 26
Lato 2004
ALERGIA
7
A L E R G E N Y
Internetowe bazy danych o alergenach
Baza
Agmobiol
CSL
Farrp
NCFST
Protall
SDAP
SwissProt
WHO/IUIS
Adres internetowy
http://ambl.lsc.pku.edu.cn
http://www.csl.gov.uk/allergen
http://www.allergenonline.com
http://www.iit.edu/~sgendel/fa.htm
http://www.ifr.bbsrc.ac.uk/protall
http://129.109.73.75/SDAP/
http://us.expasy.org/cgi-in/lists?allergen.txt
http://www.allergen.org
Informacje o alergenach
¿ywnoœæ,py³ki
wszystkie
wszystkie
wszystkie
roœlinne
wszystkie
wszystkie
wszystkie
Piœmiennictwo:
1. U. S. National Academy of Sciences Report on Biotech Foods, April 2000 2. Hefle, S.L., Nordlee, J.A., Taylor, S.L. Allergenic foods.
Critical Reviews in Food Science and Nutrition 1996; 36:S69-S89. 3. Food and Agriculture Organization of the United Nations, Report
of the FAO: Technical Consultation on Food Allergies. Rome, Italy, November 13 to 14, 1995.4. Taylor S. L. Emerging problems with
food allergens, Food, Nutrition and Agriculture, 2000; 26:14-23 5. U. S. Food and Drug Administration Center for Food Safety and
Applied Nutrition: Notice to Manufacturers - Label Declaration of Allergenic Substances in Foods, June 10, 1996 6. Amended proposal
for a Directive of the European Parliament and of the Council amending Directive 2000/13/EC as regards indication of the ingredients
present in foodstuffs (OJ C 332 E, 27.11.2001, p. 257): C 331 E/188 Official Journal of the European Communities 31.12.2002 7.
Pastorello, E. A., Conti, A., Pravettoni, V., Farioli, L., Rivolta, F., Ansaloni, R., Ispano, M., Incorvaia, C., Giuffrida, M. G., and Ortolani, C.
Identification of actinidin as the major allergen of kiwi fruit. J. Allergy Clin. Immunol. (1998). 101: 531-537. 8. Foucard T, Malmheden
Yman, I. A study on severe food reactions in Sweden : is soy protein an underestimated cause of food anaphylaxis? Allergy; 1999; 54:
261 -265 9. dr Hanif Butt, relacja ustna 10. kwietnia 1983r., wyspa Pate, dystrykt Lamu, Republika Kenii 10. Society of Toxicology
Position Paper: The Safety of Genetically Modified Foods Produced through Biotechnology. Toxicol. Sci. 2003, 71: 2-8 11. Metcalfe, D.
D., Astwood, J. D., Townsend, R., Sampson, H. A., Taylor, S. L., and Fuchs, R. L. (1996). Assessment of the allergenic potential of
foods derived from genetically- engineered crop plants. Crit. Rev. Food Sci. Nutr. (1996). 36 (Suppl.): S165-S186. 12. Food and
Agriculture Organization of the United Nations, World Health Organization: Evaluation of Allergenicity of Genetically Modified Foods
Report of a Joint FAO/WHO Expert Consultation on Allergenicity of Foods Derived from Biotechnology 22 25 Januar y 2001Food and
Agriculture Organization of the United Nations (FAO), Rome 2001 13. Astwood, J. D., Leach J. N., and Fuchs, R. L. (1996). Stability of
food allergens to digestion in vitro. Nature Biotechnol., 14:1269-1273. 14. Yagami T., Haishima Y., Nakamura A., Osuna H. and
Ikezawa Z. (2000). Digestibility of allergens extracted from natural rubber latex and vegetable foods. J. Allergy Clin. Immunol., 106:
752-762. 15. Kimber, I., and Dearman, R. J. (2001). Can animal models predict food allergenicity? Nutrition Bull. 26: 127-131. 16.
Identification of a Brazil-Nut Allergen in Transgenic Soybeans Julie A. Nordlee JA, Taylor SL, Ph.D., Townsend JA, B.S., Thomas LA,
B.S., Bush RK: NEJM 1996, 334:688-692 17. Ogura Y, Ogura H, Zushi N, Morita H, Kurashige T. The usefilness and the limitations of
the radioallerosorbent test in diagnosing food allergy in atopic dermatitis. Arerugi - Japanese Journal of Allergology. 1993;42(6):74856. 18. Investigation of Human Health Effects Associated with Potential Exposure to Genetically Modified Corn. A Report to the U.S.
Food
and
Drug
Administration
from
the
Centers
for
Disease
Control
and
Prevention.
http://www.cdc.gov/nceh/ehhe/Cry9cReport/complete.htm 19. Federal agencies seek allergenicity protocols to test and regulate
genetically modified foods Chem & Eng News Article, January 7, 2002 20. Food and Dug Administration: FDA Statement of policy:
Foods derived from new plant varieties. Fed. Reg. 1992; "Health risks of genetically modified foods" 21. Editorial: The Lancet Volume
353, Number 9167 29 May 1999 57: 22984-23002. 22. Strona interenetowa Stowarzyszenia Ochrony Zdrowia Konsumentów
http://www.halat..pl/stowarzyszenie.html i pochodne. 23. Royal Society (2002). Genetically Modified Plants for Food Use and Human
Health - An Update. Policy Document 4/02. The Royal Society, London. 24. Generation of a Bacterium with a 21 Amino Acid Genetic
Code Ryan A. Mehl, J. Christopher Anderson, Stephen W. Santoro, Lei Wang, Andrew B. Martin, David S. King, David M. Horn, and
Peter G. Schultz J. Am. Chem. Soc.; 2003; 125(4) pp 935 - 939;
Zbigniew Ha³at jest lekarzem medycyny specjalist¹ epidemiologiem, redaktorem naczelnym czasopisma
ruchu ochrony zdrowia “Zagro¿enia zdrowia w Polsce", prezesem Stowarzyszenia Ochrony Zdrowia
Konsumentów. Na pocz¹tku lat 90. w trzech rz¹dach pe³ni³ funkcjê zastêpcy ministra zdrowia ds. sanitarnoepidemiologicznych i g³ównego inspektora sanitarnego. Na wniosek pozarz¹dowych organizacji
ekologicznych powo³any przez Ministra Œrodowiska w dniu 27. kwietnia 2004r. na podstawie art. 12 ust. 1
ustawy z dnia 22 czerwca 2001r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych (Dz. U. Nr 76, poz. 811 ze
zm.) na cz³onka Komisji ds. organizmów genetycznie zmodyfikowanych na kadencjê maj 2004 do konca
trwania kadencji Komisji ds. GMO w 2005r. Komisja do spraw GMO jako organ opiniodawczo-doradczy
ministra w zakresie GMO zgodnie z art. 13. tej¿e ustawy:
1) opiniuje wnioski w sprawach wydawania przez ministra œrodowiska wi¹¿¹cych inne organy pañstwa
zgód na zamierzone uwolnienie GMO do œrodowiska i zamkniête u¿ycie GMO oraz zezwoleñ na
wprowadzenie do obrotu produktów GMO i wywóz lub tranzyt produktów GMO
2) wydaje opinie w sprawach przedstawianych przez ministra œrodowiska w zakresie jego uprawnieñ
wynikaj¹cych z ustawy,
3) opiniuje projekty aktów prawnych dotycz¹cych GMO oraz bezpieczeñstwa biologicznego,
4) opiniuje projekty za³o¿eñ polityki pañstwa w dziedzinie zastosowañ GMO i bezpieczeñstwa
biologicznego.
Piœmiennictwo ze str. 7:
1. Rœese G i wsp.: Tropomysin: Int Arch Allergy Immunol 1999, 119, 247-258. 2. Romañski B., Bartuzzi Z Alergia i nietolerancja
pokarmowa. Katowice 2004. 3. Rudzki E Zespó³ alergii jamy ustnej (OAS) Alergia Astma Immunologia 2002, 7 sup 4, 71-75. 4. Rudzki
E i wsp.: Zespó³ lateksowo-owocowy. Alergia Astma Immunologia 2001, 6, 186-190. 5. Saarinen K i wsp. Cow milk allergy. Clin. Exp.
Allergy 2001, 31, 423-31.
26 A L E R G I A
Lato 2004