Budowa geologiczna Australii
advertisement
Artykuł pochodzi ze strony internetowej: http://pl.wikipedia.org/wiki/Geografia_Australii Budowa geologiczna Australii Australia jest częścią dawnego kontynentu – Gondwany. Obszar ten odłączył się od reszty na przełomie triasu i jury. Australia w raz z Tasmanią i Nową Gwineą stanowiły wtedy całość. Oddzielenie tych wysp miało miejsce w okresie plejstocenu. Australia jest dużym obszarem lądowym toteż dzieli się na kilka jednostek geologicznych. Są nimi: prekambryjska platforma krystaliczna, zapadlisko zachodnioaustralijskie, struktury Gór Flindersa, struktury Wielkich Gór Wododziałowych i Tasmanii i niecki środkowoaustralijskie. Australia wraz ze wschodnią częścią Oceanu Indyjskiego tworzy płytę litosfery zwaną płytą australijską, przemieszczającą się ku północy, wskutek czego kontynent Australii przybliża się do Azji (około 6,6 cm na rok). Prekambryjska platforma krystaliczna obejmuje znaczną część Australii zajmując zachodnią, południową i północną część kraju. Obszar platformy składa się z szeregu tarcz, gdzie stare skały prekambryjskie i archaiczne występują na powierzchni. Do skał tych należą gnejsy, łupki metamorficzne, kwarcyty i granity. W skład obszaru owej platformy wchodzą także pochodzące z prekambru skały osadowe jakimi są zlepieńce, piaskowce i łupki. Obszary zewnętrzne platformy w niektórych miejscach są zajęte przez niecki, które powstały w kambrze. Niecki te wypełnione są utworami różnego wieku. Nieckami tymi są: niecka Nullarbor nad Wielką Zatoką Australijską, niecka Canning w północno-zachodniej części Australii i niecka Józefa Bonaparte w północnej części. Skały paleozoiczne występują na obszarze platformy w rowie Macdonella, leżącym na wschodnim obrzeżu platformy prekambryjskiej. Platforma krystaliczna Australii w mezozoiku podlegała nieznacznym ruchom tektonicznym, a wypiętrzeniu uległa w kenozoiku. Zapadlisko zachodnioaustralijskie jak sama nazwa wskazuje leży ono w zachodniej części Australii i oddzielone jest to wyżej opisanej platformy systemem ciągnących się południkowo uskoków. Stare utwory krystaliczne w tym regionie schodzą na znaczne głębokości do 7000 m. Zapadlisko wypełnione jest osadami paleozoicznymi, kredowymi i trzeciorzędowymi. Do skał tych należą wapienie, piaskowce i łupki. Zapadlisko dzieli się na dwie niecki: Carnarvon i Perth. Struktury Gór Flindersa są niewielkim obszarem leżącym na południu kraju i powstały w geosynklinie Adelaide, która utworzyła się 1,4 mld lat temu. W strukturze tej osadzały się Artykuł pochodzi ze strony internetowej: http://pl.wikipedia.org/wiki/Geografia_Australii skały prekambryjskie i kambryjskie do których należą: dolomity, piaskowce, zlepieńce i wapienie. W górnym kambrze obszar Gór Flindersa został sfałdowany i wypiętrzony. Ostateczne wypiętrzenie gór miało miejsce kredzie i w trzeciorzędzie. Góry Flindersa ukształtowały się w czasie orogenezy kaledońskiej. Struktury Wielkich Gór Wododziałowych i Tasmanii ten geologiczny obszar zajmuje wschodnią część Australii i cechuje się złożoną budową geologiczną. Struktury tego regionu powstawały w utworzonej na początku paleozoiku geosynklinie tasmańskiej, oraz w położonej na północ od niej geosynklinie Nowej Anglii, która powstała w dewonie. Osadzały się tam takie skały jak łupki, wapienie i piaskowce. Od czasów ordowiku geosynkliny tych struktur podlegały stopniowym ruchom górotwórczym. Obszary zachodnie Gór Wododziałowych zostały sfałdowane w orogenezie kaledońskiej, a wschodnia część – w orogenezie hercyńskiej. W czasie tworzenie się gór, zachodziły silne zjawiska wulkaniczne. Z tego właśnie powodu w górach tych występują skały wylewne. Niecki środkowoaustralijskie obejmują wschodnią część Australii między platformą krystaliczną, a strukturami Wielkich Gór Wododziałowych. W skład tej jednostki geologicznej wchodzą: basen Karpentaria obejmujący większą część Półwyspu Jork, Wielki Basen Artezyjski w części środkowej, niecka Murray na południu i niecka Surat, która przylega do środkowej części Wielkich Gór Wododziałowych. Obszary te zaczęły się tworzyć w okresie jury. Podłoże niecek wypełniają starsze utwory prekambryjskie w przypadku basenu Karpentaria, paleozoiczne w niecce Murray i triasowe w Wielkim Basenie Artezyjskim. Proces wypełniania tych obszarów warstwami skał miał już miejsce w jurze. Obszary te przykrywają głównie utwory aluwialne. W kredzie miała miejsce transgresja morska, gdzie na opisywanych terenach osadzały się wapienie i łupki ilaste, a także morskie piaski. W obrębie niecek wytworzyły się baseny wód artezyjskich, stąd właśnie nazwa głównego regionu jakim jest Wielki Basen Artezyjski. Warstwami wodonośnymi są pochodzące z jury piaskowce, a warstwę nieprzepuszczalną stanowią pochodzące z kredy łupki ilaste.