Muzyka w dobie renesansu Scenariusz lekcji dla liceów

Muzyka w dobie renesansu
Scenariusze lekcji dla liceów
Temat lekcji: Muzyka w dobie renesansu
Czas trwania lekcji: 2x45 minut
Muzykujące kobiety na renesansowym obrazie
ilustracja: Wikimedia Commons
Cele lekcji
• zrozumienie określeń: polifonia franko-flamandzka, ars
perfecta, kontrapunkt, styl przeimitowany, polichóralność,
tabulatura, musica speculativa
• znajomość stylów i twórców: John Dunstable, Guillame
Dufay, Johannes Ockeghem, Josquin des Prés, Jacob Obrecht,
Giovanni Pierluigi da Palestrina, Adrian Willaert, Andrea i
Giovanni Gabrieli, Orlando di Lasso
• znajomość muzycznych form motetu, mszy i madrygału;
• umiejętność opisu: renesansowej muzyki instrumentalnej
oraz polskiej twórczości muzycznej w XVI wieku
• zrozumienie wagi zjawisk: renesansowy mecenat artystyczny i
wprowadzenie druku muzycznego
1. Muzyka w świecie
zmieniającej się kultury
• najważniejsze zmiany okresu
odrodzenia
• wynalazek druku i jego znaczenie
• wzrost dostępności muzyki pisanej
i powstanie rynku muzycznego
• pojawienie się twórczości
komercyjnej (Mediolan)
• polityka drukarzy: zarobek na komercji,
prestiż przez artyzm (Wenecja)
• Medyceusze a Kościół:
mecenat artystyczny i kościelny
w muzyce XV i XVI wieku
ilustracja: Wikimedia Commons
2. Nowy świat dźwięków
i „sztuka doskonała”
• wojna stuletnia, przyjazd Johna
Dunstable'a do Francji i ferment
> Quam pulchra es
• kompozytorzy burgundzcy
i mecenat dworski:
Guillaume Dufay
(synteza i punkt wyjścia)
• rozwój polifonii franko-flamandzkiej
i jej ciągłość: Johannes Ockeghem
(„sztuczki niderlandzkie”)
• pojęcia kontrapunktu,
cantus firmus, imitacji i parodii
mecenas Giulio de Medici pędzlem Rafaela Santiego,
ilustracja: Wikimedia Commons
2. Nowy świat dźwięków
i „sztuka doskonała” (cd.)
Josquin des Pres, ilustracja: Wikimedia Commons
• podobieństwa i różnice między
rozwojem muzyki a sztuk wizualnych
w renesansie (ars perfecta, odwołania
do starożytności lub ich brak):
Jacob Obrecht i Josquin des Pres
> Ave Maria, virgo serena
• musica speculativa i tradycja
pitagorejsko-metafizyczna (znaczenie
liczb oraz ich powiązanie z harmonią)
• zmiany w notacji oraz ich wpływ
na rozwój polifonii renesansowej
> artykuł Jak zapisywano muzykę
3. Narodziny wielkiego mitu
• Sobór Trydencki i reforma liturgii
• Giovanni Pierluigi da Palestrina
i jego Missa Papae Marcelli
jako katolickie dzieło wzorcowe
• narodziny mitu Palestriny,
zapomnienie innych jego dzieł
i innych mistrzów
> Stabat Mater
• XIX-wieczne odkrycie twórczości
Orlanda di Lasso i jej znaczenie
Giovanni Pierluigi da Palestrina,
ilustracja: Wikimedia Commons
4. Wenecja i inne światy osobne
> Giovanni Gabrieli, Omnes gentes i porównanie z poprzednimi utworami
• odrębność Wenecji: ustrój polityczny, gospodarka i związki ze Wschodem
• wenecki styl polichóralny, technika koncertująca: Adrian Willaert oraz Giovanni
i Andrea Gabrieli oraz ich wpływ > Mikołaj Zieleński, Magnificat
• renesans w innych krajach (wpływ reformacji i języków narodowych)
> Wacław z Szamotuł, Już się zmierzcha;
> Mikołaj Gomółka, psalm Do Ciebie, Panie, wzdycha serce moje
Bazylika Św. Marka w Wenecji, zdjęcie: Wikimedia Commons
5. Nie tylko
ludzki głos
Powyżej: tabulatura Bakfarka; poniżej: wirginał holenderski;
ilustracje: Wikimedia Commons
• tabulatura w czasach
renesansu i współcześnie
(na przykładzie zapisu
gitarowego)
• muzyka instrumentalna
w cieniu wokalnej
• formy taneczne oraz gra
na lutni i instrumentach
klawiszowych; ricercar
• renesansowe tabulatury
> fragmenty Tabulatury
Jana z Lublina
Materiały:
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Quam pulchra es Johna Dunstable, wyk. The Hilliard Ensemble
www.youtube.com/watch?v=VSMuFpIRg_0
Ave Maria, virgo serena Josquina des Pres
http://www.muzykotekaszkolna.pl/kanon/josquin-des-prez-ave-maria-virgo-serena/
Stabat Mater Giovanniego Pierluigiego da Palestrina
http://www.muzykotekaszkolna.pl/kanon/giovanni-pierluigi-da-palestrina-stabat-mater/
Omnes gentes Giovanniego Gabrielego, wyk. Gabrieli Consort and Players, dyr. Paul McCreesh,
www.youtube.com/watch?v=NAZwJy1dpMU
Już się zmierzcha Wacława z Szamotuł
http://www.muzykotekaszkolna.pl/kanon/waclaw-z-szamotul-juz-sie-zmierzcha/
Do Ciebie, Panie, wzdycha serce moje Mikołaja Gomółki
http://www.muzykotekaszkolna.pl/kanon/mikolaj-gomolka-do-ciebie-panie-wzdycha-moje-serce/
Magnificat Mikołaja Zieleńskiego, wyk. Camerata Silesia i i Concerto Polacco
www.youtube.com/watch?v=5FeVox04qLc
fragmenty Tabulatury Jana z Lublina, wyk. Janos Sebestyen
www.youtube.com/watch?v=3rH3KpK4bgg
artykuł Jak zapisywano muzykę Agnieszki Leszczyńskiej
http://www.muzykotekaszkolna.pl/wiecej-o-muzyce/jak-zapisywano-muzyke/