Zanieczyszczenia i problemy pozostaBo[ci w akwakulturze

Kurs-08
Problemy zanieczyszczenia i
pozostałości w Akwakulturze
oraz Ustawodawstwa UE
Autorzy, redaktorzy i moderatorzy:
Prof. Dr. Ergün DEMİR
Balıkesir University, TR
Substancje zanieczyszczające w
akwakulturze
Produkty akwakultury są najważniejszym
 źródłem
wielonienasyconych
kwasów
tłuszczowych, białka, fosforu, żelaza, selenu,
jodu i witamin.
 Są one dobrze znane z ich wartości
zdrowotnych.
 Jednak
istnieje
szczególne
ryzyko
zanieczyszczenia ich przez chemikalia.
 Konsumenci muszą być w stanie korzystać z
składników wysokiej jakości, będąc pewni, że
produkty
akwakultury
są
pozbawione
zanieczyszczeń i bezpieczne.
Istotne zanieczyszczenia chemiczne i toksyny w rybach
oraz produktach rybnych:
1. Zanieczyszczenia: arsen, ołów, fluor, dioksyny,
DDT i metabolity (DDD i DDE), PCB,
piperonylobutoksyd, inne chemikalia rolnicze lub
ich pochodne (pestycydy),
2. Toksyny: histamina, saxitoxins (PSP), kwas
domoikowy (ASP), kwas okadaikowy (OA)
pektenotoksyny,
3. Niedozwolone dodatki: azotyny, azotany,
siarczyny, fosforany
4. Leki i dodatki paszowe: leki weterynaryjne,
dodatki paszowe jak antyoxydanty, czynniki
przeciwdrobnoustrojowe - wzrostowe
(antybiotyki), itp.
Główne źródła problemów z żywnością
w akwakulturze :
• zanieczyszczenia chemiczne i mikrobiologiczne,
• Leki weterynaryjne dla ryb na infekcje i choroby,
• Niewłaściwe użycie środków chemicznych,
• Korzystanie z organizmów zmodyfikowanych
genetycznie (GMO),
• Niewłaściwe praktyki w hodowli i higienie.
Ryzyko płynące dla ludzi a
związane z zanieczyszczeniem
ryb:
 To oznacza, że ​żywność
pochodząca z otwartego morza, jest wciąż niemal
nienaruszona przez zanieczyszczenia.
• Jednak do silnie zanieczyszczonych obszarów,
należą wody które mają niewystarczającą wymianę
wód z oceanów oraz te w pobliżu rzek, terenów
przemysłowych, w wodach tych można znaleźć
elementy
w
stężeniach
przekraczających
dopuszczalne normy.
• Poziom tych substancji w rybach, przeznaczonych
do spożycia przez ludzi jest niski i prawdopodobnie
poniżej poziomu, który może mieć wpływ na
zdrowie człowieka.
 Niemniej jednak, mogą być potencjalnym
zagrożeniem dla populacji ludzkiej, dla których
ryby stanowią istotną część diety oraz dla
kobiet w ciąży i karmiących piersią jak również
małych dzieci, które spożywają znaczne ilości
tłustych ryb.
 FAO i WHO zmieniło wytyczne dotyczące
dopuszczalnej ilości rtęci w rybach, teraz jest to
1,6 mikrogramów rtęci metylowej na kilogram
masy ciała.
Zanieczyszczenia
źródła:
środowiska
mają
różne
Rolnictwo i
przemysł
Działalność
przemysłowa,
a
także
działalność ludzka, czyli ścieki komunalne
oraz przemysłowe.
zanieczyszczenia paszy
 Również ryby mogą być zanieczyszczone poprzez
skażenie związkami pochodzącymi z środków
spożywczych stosowanych w akwakulturze.
 Główne zanieczyszczenia pasz, które zostały do
tej
pory
zidentyfikowane
to:
salmonella,
mykotoksyny, pozostałości leków weterynaryjnych,
trwałe zanieczyszczenia organiczne, chemikalia
rolnicze i inne pozostałości rozpuszczalników,
(melaminy), metale ciężkie (rtęć, ołów, kadm) i
nadmiar soli mineralnych (sześciowartościowego
chromu, arsenu, selenu, fluoru) i choroba
encefalopatia gąbczasta.
 Oprócz bezpośredniego negatywnego wpływu
możliwych zanieczyszczeń na zdrowie i
hodowlę gatunków docelowych, istnieje również
ryzyko
zanieczyszczenia
paszy,
zanieczyszczenia te mogą być przekazywane
poprzez łańcuch pokarmowy do ostatecznych
konsumentów.
 W
ostatnich
latach
dużym
problemem
publicznym w zakresie bezpieczeństwa żywności
stało się rosnące występowanie pozostałości
antybiotyków,
trwałych
zanieczyszczeń
organicznych i chemicznych w owocach morza.
 Na uwagę zasługuje fakt bezpieczeństwa żywności.
Ostatnie doniesienia dotyczą zanieczyszczenia pasz a
tym samym produktów rybnych. Dlatego tak ważna staje
się kontrola żywności i wyczulenie producentów pasz,
rolników, przetwórców i dystrybutorów na jakość pasz.
Mykotoksyny w akwakulturze
• W ostatnich latach pojawiła się tendencja do zastąpienia
mączki rybnej w diecie ryb jako źródło białka przez tańsze
źródło białka, pochodzenia roślinnego, takiego jak DDGS (susz
gorzelniany).
• W wyniku tego trendu, hodowle ryb są bardziej narażone na
zakażenia jednym lub więcej rodzajami mykotoksyn (pleśni).
• Mykotoksyny (pleśń) zmniejsza tempo wzrostu i powodują
problemy ze zdrowiem w hodowli ryb.
• Mykotoksyny mogą być przyczyną ostrych i przewlekłych zatruć
(także śmiertelnych), mogą powodować alergie, grzybice, choroby
układu oddechowego, pokarmowego i wątroby, a także liczne
choroby związane z osłabieniem układu odpornościowego.
 Spośród mykotoksyn, jako pierwsze
zidentyfikowane zostały aflatoksyny i jak dotąd,
są one najlepiej poznane.
 Występowanie takich toksyn w środkach
spożywczych stosowanych w żywieniu jest
zagrożeniem raczej dla ryb niż dla samych
produktów.
Jaki jest wpływ mykotoksyn na akwakulture?
Mykotoksyny prowadza do:
• śmierć,
• niskiego spożycia paszy przez ryby,
• niskiego przyrostu masy ciała,
• problemów z oddychaniem,
• problemów z płodnością,
• uszkodzeniami wątroby, nerek lub innych
narządów,
• Chorób
nowotworowych
u człowieka
Jak możemy zapobiec tworzeniu się
mykotoksyn?








stosuj się do przyjętych procedur,
zapobiegaj zanieczyszczeniom,
przeciwdziałaj rozwojowi pleśni,
susz,
zamrażaj, schładzaj,
inhibitory pleśni,
absorpcja: minerały ilaste (zeolitu),
drożdże i chemia.
Drobnoustroje, zanieczyszczenia Salmonella i ryby transgeniczne
Są to głównie bakterie, a także wirusy i grzyby, które
mogą zainfekować zarówno zwierzęta wodne jak i
ludzi.
 Salmonella spp.., Escherichia coli, Vibrio cholerae,
Listeria monocytogenes i Streptococcus są dobrze
znanym zagrożeniem mikrobiologicznym dla
żywności akwakultury.
• Streptococcus iniae powoduje infekcję u ryb.
Zaobserwowano ostry stan zapalny wokół otworu
gębowego i silne przekrwienie płetw piersiowych.
 Vibrio spp.. Bakteria ta powoduje ciężkie
zakażenia ran u pracowników rybołówstwa.
 Edwarsiella i Aeromonas spp.. można znaleźć
w stawach rybnych są one związane z
infekcjami zarówno ryb jak i pracowników.
 Leptospira spp.. może być przenoszona do
rybołówstwa poprzez mocz.
• transgeniczne ryby są kolejnym
niebezpieczeństwem dla człowieka.
• dużym niebezpieczeństwem dla samych ryb
stanowią sinice w zbiornikach wodnych
• pod uwagę należy wziąć poziom hormonu
wzrostu i insulinopodobnego czynnika wzrostuw transgenicznych rybach, które to czynniki są
również niebezpieczne dla życia ludzi
• alergenność jest chyba najczęstszym objawem
spożywania przez ludzi ryb transgenicznych.
Linki do kursu-08
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Aberoumand, A., 2010. Estimation of Microbiological Variations in Minced Lean Fish Products.
World Journal of Fish and Marine Sciences, 2 (3): 204-207.
Adams M.R. & Moss M.O.,2005. Food Microbiology Second Edition University of Surrey,
Cuildford, UK. 475
Alderman D.J., 2009. Control of the use of veterinary drugs and vaccines in aquaculture in the
European Union. In : Rogers C. (ed.), Basurco B. (ed.). The use of veterinary drugs and
vaccines in Mediterranean aquaculture. Zaragoza: CIHEAM, 2009 . p. 13-28 (Option s
Méditerran éennes: Série A.Sémin aires Méditerran éen s; n . 86).
Allshouse J., Buzby J., Harvey,D., Zorn D., 2004. United States Department of Agriculture
Economic Research Service, Seafood Safety and Trade, Agriculture Information Bulletin,
Number 789-7.
Anonymous, 2004. Does farmed salmon cause cancer? Eurofish, 2004/1: 62–65
Bagumire, A, Todd, E.C.D., Nasinyama, C.. Muyanja, C., 2010. Food safety regulatory
requirements with potential effect on exports of aquaculture products from developing
countries to the EU and US. African Journal of Food Science and Technology,1 (2): 31-50.
Basti, A. A.; Misaghi, A.; Salehi, T. Z. & Kamkar A.,2006. Bacterial pathogens in fresh,smoked
and salted Iranian fish Food Control 17: 183–188.
Bisharat, N. and Raz, R., 1996. Vibrio infections in Israel due to changes in fish marketing.
Lancet 348:1585-1586.
Brands, D. A., 2006. Deadly Diseases and Epidemics Salmonella, Chelsea House Publishers, a
subsidiary of Haights Cross Communications. 102p.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Bremer, P. J.; Fletcher G. C. & Osborne, C.,2003. Salmonella in seafood. New Zealand Institute for Crop & Food Research Limited A Crown Research Institute 4p. CAC/RCP 52-2003 Code of
Practice For Fish and Fishery Products.
Borutova, R., 2011. Effects of mycotoxins in aquaculture. Latest News, BIOMIN Holding GmbH.
Boudergue, C., Burel, C., Dragacci, S., Favrot, M-C., Fremy, J-M., Massimi, C., Prigent, P.,
Debongnie, P., Pussemier, L., Boudra, H., Morgavi, D., Oswald, I., Perez, A., Avantaggiato,
G.,,2009. Review of mycotoxin-detoxifying agents used as feed additives: mode of action,
efficacy and feed/food safety. Scientific Report submitted to EFSA. Reference number of the
call for proposal: CFP/EFSA/FEEDAP/2009/01, 1-192pp.
Buzby, J.C., 2001. “Effects of food-safety perceptions on food demand and global trade.“ In:
Changing structure of global food consumption and trade. Economic Research Service. WRS-011. May 2001. Australasiian Agri-business Perspectives.
Da Silva, Antonia L.V., 2002. Hazard Analysis Critical Control Point (HACCP), Microbial Safety,
and Shelf Life of Smoked Blue Catfish (Ictalurus furcatus). Master of Science (M.S.) The
Department of Food Science, 100p.
Dalsgaard, A.,1998. The occurrence of human pathogenic Vibrio spp. and Salmonella in
aquaculture International Journal of Food Science and Technology, Volume: 33 Issue: 2 Pages:
127-138.
Davies, A. R.; Capell, C.; Jehanno, D; Nychas, G. J. E. & Kirby, R. M. (2001). Incidence of
foodborne pathogens on European fish Food Control, Volume 12, Issue 2, Pages 67-71.
Diaz, D.E. and Browdy, C.L., 2010. Mycotoxin prevention in aquaculture feeds: Use quality
ingredients, regular sampling, proper storage. Global aquaculture advocate, September/October
2010, Novus International.
Ellis, R.W., Clements, M., Tibbetts, A., Winfree, R., 2000. Reduction of the bioavailability of 20
g/kg aflotoxin in trout feed containing clay. Aquaculture. 183: 179-188.
Encarnação, E., 2006. The consequences of mycotoxins in aquaculture. Feed Mix, 14(5): 30-32.
FAO,2010. Expert Workshop on the application of biosecurity Measures to control Salmonella
Contamınatıon in Sustainable aquaculture FAO Fisheries and Aquaculture Report No. 937 ISSN
2070-6987, Mangalore, India, 19–21 January 2010.
Fauconneau, B., 2002. Health value and safety quality of aquaculture products. Revue Méd.
Vét., 2002, 153 (5): 331-336.
FDA,2011. Fish&Fisheries Products Hazards&Control Guidance: Fourth Edition. Center for Food
Safety and Applied Nutrition. Office of Seafood. 317p.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Bremer, P. J.; Fletcher G. C. & Osborne, C.,2003. Salmonella in seafood. New Zealand Institute for Crop & Food Research Limited A Crown Research Institute 4p. CAC/RCP 52-2003 Code of
Flick, G. J.,2008. Microbiological Safety of Farmed Fish Food Safety and Technology Global
Aquaculture Advocate 33-34.
Food and Agriculture Organization (FAO). 2004. The state of the world fisheries and
aquaculture. ISBN 92-5-105177-1. Food and Agriculture Organization of the United Nations.
Rome, Italy.
Garrett, E.S., C. dos Santos, and Jahncke., M.İ., 1997. Public, animal and environmental health
implications of aquaculture. Journal of Emerging Infectious Diseases. 3(4):453-457.
Garrett, E.S., Jahncke, M. L. and Martin, R.E., 2000. Application of HACCP principles to address
food safety and other issues in aquaculture: An overview. Journal of Aquatic Food Products
Technology. 9(1):5-20.
Gecan, J. S.; Bandler, R. & Atkinson J.C,1988. Microanalytical quality of canned crabmeat,
sardines and tuna. Journal of Food protection 51:12 979-981.
Heinitz, M. L., Ruble, R. D., Wagner, D. E. & Tatini, S.R.,2000. Incidence of Salmonella in fish
and seafood. Journal of Food Protection 63 (5), 579–592.
Hites, , R.A., Foran, J.A Carpenter, D.O. Hamilton, M.C. . Knuth, B.A and Schwager, S.J.. 2004.
Global assessment of organic contaminants in farmed salmon. Science, 303(5665): 226–229.
Hooft, J. and Bureau, D.P., 2010. Mycotoxins In Feed Affect Fish Health, Performance. Global
Aquaculture Advocate, 31-34. January/February 2010.
http://ec.europa.eu/food/food/chemicalsafety/residues/docs/requirements_non_eu.pdf
http://www.fao.org/fishery/legalframework/nalo_uk/en
http://ec.europa.eu/food/animal/liveanimals/aquaculture/index_en.htm
http://www.fao.org/docrep/x2410e/x2410e04.htm
http://www.fao.org/fishery/topic/14815/en
Huss, H. H.; Reilly, A. & Embarek, P. K. B.,2000. Prevention and control of hazard in seafood.
Food Control 11, 149–156.
Huss, H. H. & Gram, L.,2004. Characterization of Hazards in Seafood Assurance of Seafood
Quality FAO Fisheries Technical Paper 444 227p.
IAEA (International atomic Energy),2001. Irradiation to control vibrio infection from
consumption of raw seafood and fresh produce IAEA-TECDOC-1213 Printed by the IAEA in
Austria. 77p.
• Ingham, S. C.; Alford, R. & Mccown, P.,1990. Comparative growth rates of
salmonella typhimurium and Pseudomonas fragi on cooked Crab meat Stored
•
•
•
•
•
•
•
Under air and modified atmosphere. Journal of Food Protection, 53:7, 566-567.
Jahncke, M.L. and Schwarz, M.H., 2002. “Public, animal and environmental
aquaculture health issues in industrialized countries.” Chapter 3. Pages 67-102.
In: Public, animal and environmental aquaculture health issues. (M. Jahncke,
E.S. Garrett, A. Reilly, R.E. Martin, and E. Cole, Editors). John Wiley & Sons,
Inc., 605 Third Avenue, New York, New York. 10158-0012. 204 pp.
Jahncke, M., 2007. Aquaculture Product Safety and Consumer Health. JIFSAN
Good Aquacultural Practices Program, JIFSAN, University of Maryland, Symons
Hall, College Park, MD 20742.
Karunasagar, I. 2008. Food safety and public health risks associated with
products of aquaculture. In M.G. Bondad-Reantaso, J.R. Arthur and R.P.
Subasinghe (eds). Understanding and applying risk analysis in aquaculture. FAO
Fisheries and Aquaculture Technical Paper. No. 519. Rome, FAO. pp. 9–25.
Kumar, S. H.; Sunil, R.; Venugopal, M. N.; Karunasagar, I. & Karunasagar
I.,2003. Detection of Salmonella spp. in tropical seafood by polymerase chain
reaction. International Journal of Food Microbiology 88. 91– 95.
Lelieveld, H. L. M.; Unilever, R. & Vlaardingen, D.,2009. Chaper 5. The
Netherlands Sources of contamination 61-72.
Ling, M. L.; Goh, K. T.; Wang, G. C. Y.; Neo, K. S. & Chua, T.,2002. An outbreak
of multidrugresistant Salmonella enterica subsp. enterica serotype Typhimurium.
Epidemiology and Infection, 128, 1–5.
Lyhs, U., 2009. Microbiological Methods, Chapter 15. Fishery Products Quality,
safety and authenticity Edited by Hartmut Rehbein and Jörg Oehlenschläger (318-348).
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Bremer, P. J.; Fletcher G. C. & Osborne, C.,2003. Salmonella in seafood. New Zealand Institute for Crop & Food Research Limited A Crown Research Institute 4p. CAC/RCP 52-2003 Code of
Lawley, R., Curtis, L. & Davis, J., 2008. The Food Safety Hazard Guidebook. Food Safety Info,
London, UK RSC Publishing ISBN: 978-0-85404-460-3 422 p.
Manning, B.B., 2001. Mycotoxins in fish feeds. In Nutrition and Fish Health. Lim, C. & Webster,
C.D. Eds). Food Products Press. New York. 365 p.
Manning, B.B., Li, M.H., Robinson, E.H., Gaunt, P.S., Camus, A.C., Rottinghaus, G.E., 2003b.
Response of catfish to diets containing T-2 toxin. Journal of Aquatic Animal Health. 15(3): 229238.
Marriot, N. G., Gravani R. B.,2006. Principles of Food Sanitation Fifth Edition Printed in the
United States of America. 413 p.
Millard, G. & Rockliff, S.,2004. Incidence of Salmonella in Raw Fish Fillets ACT Health Protection
Service.
Norhana, M. N.W.; Poolec, S. E.; Deethah, C. & Dykesd, G. A.,2010. Prevalence, persistence
and control of Salmonella and Listeria in shrimp and shrimp products. Food Control, 21:4, 343361.
Novotny, L.; Dvorska, L.; Lorencova, A.; Beran V. & Pavlik I.,2004. Fish: a potential source of
bacterila pathogens for human beings. Vet. Med.-Czech 49, (9): 343-358.
Olgunoglu, I. A.,2010. Determination of Microbiological Contamination Sources of Blue
Crabmeat (Callinectes sapidus Rathbun, 1896) During Pasteurization Process. Pakistan J. Zool.,
vol. 42(5), pp. 545-550.
Olgunoğlu, İ.A., 2012. Salmonella in Fish and Fishery Products. http://www.intechopen.com/
books/salmonella-a-dangerous-foodborne-pathogen/ salmonella-in-fish-andfishery-products
Oraei, M., Motalebi, A. A., Hoseini, E., Javan, S., 2011. Effect of Gamma irradiation and frozen
storage on microbial quality of Rainbow trout (Oncorhynchus mykiss) filet. Iranian Journal of
Fisheries Sciences, 10(1) 75-84.
Özden, Ö.; Inugur, M. & Erkan, N., 2007. Effect of different dose gamma radiation and
refrigeration on the chemical and sensory properties and microbiological status of aqua cultured
sea bass (Dicentrarchus labrax). Radiation Physics and Chemistry, 76, 1169–1178.
Özden, Ö. and Erkan, N., 2010. Impacts of gamma radiation on nutritional components of
minimal processed cultured sea bass (Dicentrarchus labrax). Iranian Journal of Fisheries
Sciences, 9(2), 265-278.
•
•
•
•
•
•
Bremer, P. J.; Fletcher G. C. & Osborne, C.,2003. Salmonella in seafood. New Zealand Institute for Crop & Food Research Limited A Crown Research Institute 4p. CAC/RCP 52-2003 Code of
Pal, A. & Marshall D. L.,2009. Comparison of culture media for enrichment and isolation of
Salmonella spp. from frozen Channel catfish and Vietnamese basa fillets. Food Microbiology. 26:
3, 317-319.
Peraica, M., Radic, B.,Lucic, A., Pavlovic, M.,1999. Toxic effects of mycotoxins in humans,Bulletin
of the World Health Organization, 1999, 77 (9):754-766.
Pietsch, C., Kersten, S., Burkhardt-Holm, P., Valenta, H. and Dänicke, S., 2013. Occurrence of
Deoxynivalenol and Zearalenone in Commercial Fish Feed: An Initial Study. Toxins, 5:184-192.
Redman, N. E.,2007. Food Safety, Reference Handbook Second Edition. Contemporary World
Issues Series 331p.
Rodrigues, I. and Griessler, K., 2010. Mycotoxin survey 2009: moulds remain a problem for the
whole farm to fork chain. AllAboutFeed.net - Vol 1 - Nr 3. 12-14.
Tacona., A. G. J. and Metian, M., 2008. Aquaculture Feed and Food Safety The Role of the Food
and Agriculture Organization and the Codex Alimentarius. Aquatic Farms Ltd., Kaneohe, Hawaii,
USA, Hawaii Institute of Marine Biology, University of Hawaii at Manoa, Kaneohe, Hawaii, USA
•
•
•
•
•
Santos, G.,2011. Mycotoxins can be a threat to aquaculture. Latest News, BIOMIN Holding
GmbH.
Santos, G., 2013. Prevalence of mycotoxins in aqua feedstuffs. www.biomin.net > Knowledge
Center > Articles > generated 2013-03-24 15:00.. BIOMIN Publications
Ward, D. & Hart, K.,1997. HACCP: Hazard Analysis and Critical Control Point Training Cirriculum.
p. 168. Publication UNC-SG-96-02, North Carolina Sea Grant, N.C. State University, Raleigh, NC
Weinstein, M., Litt, M.., Kertesz, D.A., Wyper, P., Ross, D., Coulter, M., McGreer, A., Facklam, R.,
Ostach, C., Willey, B.M., Borczyk, A. and Low, L.E., 1997. Invasive infections due to a fish
pathogen Streptococcus iniae. New England Journal of Medicine. 33(7):5589-5594.
Zakia A.M. Ahmed, Mai I. Dosoki and Shaimaa Abo A. N., 2012. Occupational Hazards in Fish
Industry. World Journal of Fish and Marine Sciences 4 (2): 201-210.
Dziękujemy za udział w kursie nr 8
‘ Projekt fishfarm został zrealizowany przy wsparciu
finansowym Komisji Europejskiej. Dokument ten
odzwierciedla jedynie stanowisko jej autora, a Komisja
nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek
wykorzystanie, które mogą być wykonane z informacji w
nim zawartych