Infekcje dróg oddechowych
advertisement
Moszczyński Paulin Brzesko 1 Infekcje dróg oddechowych Krakowska Wyższa Szkoła Promocji Zdrowia w Krakowie Infekcje dróg oddechowych Kaszel Dorosły człowiek wdycha w ciągu doby od 15 do 20 tys. litrów powietrza zawierającego różnego rodzaju zanieczyszczenia. Z chwilą gdy dochodzi do kontaktu tych zanieczyszczeń z nabłonkiem drzewa oskrzelowego zwiększa się wydzielanie śluzu i jego gęstość. Powoduje to podrażnienie receptorów kaszlu znajdujących się w krtani, tchawicy i oskrzelach oraz przesłanie „sygnałów” do ośrodka kaszlu w mózgu, za pośrednictwem nerwów błędnych i krtaniowych. Odruch kaszlowy rozpoczyna się głębokim wdechem, po którym następuje zamknięcie głośni (chrząstka zamykająca krtań), zwiotczenie przepony i skurcz mięśni wydechowych. Powoduje to wzrost ciśnienia wewnątrz klatki piersiowej otwierający głośnię i wyrzut powietrza z płuc a z nim wydzieliny i zawartych w niej zanieczyszczeń. Kaszel jest więc odruchem oczyszczającym drogi oddechowe. Przyczyn kaszlu jest wiele ale najczęstsze są dwie, wzajemnie nakładające się na siebie. Są to zakażenia bakteryjne i wirusowe dróg oddechowych oraz dym tytoniowy, będący czynnikiem silnie drażniącym błony śluzowe dróg oddechowych. Wśród osób niepalących jako drugą przyczynę po infekcjach wymienia się stany zapalne śluzówki nosa i zatok powodujące spływanie wydzieliny z nozdrzy tylnych do dróg oddechowych. Dość częstą przyczyną kaszlu jest astma. W tym przypadku może to być kaszel nocny zaburzający sen i powodujący uczucie ucisku w klatce piersiowej, 2 sapanie i duszność. W około 20% przyczyną kaszlu jest refluks żołądkowoprzełykowy. Kaszel może być pierwszym objawem raka płuc lub gruźlicy. Istnieje rzadka postać kaszlu nazwanego kaszlem psychogennym, który jest reakcją rozładowującą napięcia nerwowe, sposobem zwrócenia na siebie uwagi lub uzyskania sympatii i współczucia otoczenia. W rzadkich przypadkach kaszel może być wywołany pobudzeniem nerwu unerwiającego błonę bębenkową w uchu np. zaklinowaną woskowiną lub podrażnieniem kanału słuchowego ciałem obcym. Coraz częściej występuje suchy kaszel po stosowaniu leków kardiologicznych tzn. inhibitorów konwertazy angiotensyny (kaptopril, enarenal, enap, gopten, lisinopril i inne). U 15% chorych leki te wywołują suchy kaszel, który jest przyczyną zaprzestania kuracji. Powikłaniem męczącego kaszlu może być pęknięcie płuca (odma opłucnowa), pękanie żylaków przełyku czy odbytu (guzków krwawniczych). Przykrym, na szczęście rzadkim powikłaniem kaszlu są omdlenia. Przewlekły kaszel Kaszel jest jednym z najczęstszych objawów, z którym chorzy zgłaszają się do lekarza. Przewlekły kaszel oznacza kaszel trwający ponad 8 tygodni. Może on bardzo znacznie pogarszać jakość życia chorego. W postępowaniu najważniejsze jest rozpoznanie przyczyny przewlekłego kaszlu i jego leczenie. Przyczyny przewlekłego kaszlu Trzy główne przyczyny przewlekłego kaszlu: * astma oskrzelowa 25-60% * refluks żołądkowo-przełykowy (RŻP) 5-40% * nieżyt nosa i zatok z objawem spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła 3 (PNDS - post-nasal drip syndrome) 8-70% Refluks żołądkowo-przełykowy polega na nieprawidłowym zarzucaniu treści żołądkowej do przełyku, która powoduje uszkodzenie śluzówki przełyku. Najczęściej występującą dolegliwością jest zgaga lub uczucie palenia w klatce piersiowej poniżej mostka. Gorączka Podwyższoną temperaturę ciała w granicach 37,5oC - 38oC nazywamy stanem podgorączkowym, a powyżej 38oC - gorączką. Powstaje na skutek zaburzenia pracy ośrodka regulacji temperatury mieszczącego się w podwzgórzu, części mózgu. Gorączkę wywołaną infekcją należy traktować jako pożyteczny mechanizm obronny ustroju, który usiłuje zwalczać jej przyczynę. 40% wszystkich gorączek wywołują zakażenia bakteryjne i wirusowe. Drobnoustroje wytwarzają endotoksyny, najlepiej dotychczas poznane pirogeny gorączkowe. Paciorkowiec, który jest najczęstszą przyczyną ostrego zapalenia gardła i migdałków podniebiennych produkuje różne substancje, których obecność w organizmie wpływa na przebieg kliniczny stanu zapalnego. Są to: toksyna erytrogenna hemolizyny streptolizyna S i O streptokinazy A i B oraz DNA-zy - odpowiedzialne za ułatwienie rozprzestrzeniania się bakterii w tkankach i środowisku ropnym Katar Popularny katar i towarzyszące mu objawy „rozbicia”, gorączka oraz bóle głowy wywołane są przez rinowirusy. Istnieje około 120 typów rinowirusów. Choroba trwa 45 dni, przebiega łagodnie i nie wywołuje dłuższej odporności. Z tego względu 4 człowiek może mieć katar kilka razy w roku zwłaszcza kiedy zaatakują go różne odmiany rinowirusów. Opryszczka wargowa Opryszczka popularnie nazywana „zimnem” pojawia się na pograniczu warg i skóry w postaci pęcherzyków z surowiczym płynem, które następnie przysychają w żółtawo-brunatne strupy. Opryszczka pospolita to schorzenie niegroźne ale gdy pęcherzyki są liczne i duże lub gdy zajmują większe partie ciała staje się chorobą uciążliwą. Opryszczka zlokalizowana w obrębie oka stanowi poważne niebezpieczeństwo. Wirus „Herpes simplex typ 1” odpowiedzialny za opryszczkę jest szeroko rozpowszechniony w przyrodzie. Osoby, które raz się nim zaraziły, a zwykle ma to miejsce już w dzieciństwie, stają się nosicielami wirusa na całe życie. Z reguły każde osłabienie sił obronnych organizmu powoduje nawrót opryszczki. Przeziębienie Przeziębienie jest jedną z najczęstszych chorób na świecie wywołaną przez rinowirusy, adenowirusy, echowirusy lub paciorkowce. Rozwija się w 48-72 godzin po kontakcie z drobnoustrojami. Objawami choroby są: wodnisty wyciek z nosa, kichanie, ból gardła, kaszel, chrypa, ból głowy, opryszczka wargowa. Tylko u 1% chorych występuje gorączka. Objawy ogólne pod postacią zmęczenia, osłabienia, bóli mięśniowo-stawowych są zdecydowanie słabsze niż w grypie. Choroba trwa 3-4-7 dni. Uczucie osłabienia może utrzymywać się do 2-3 tygodni. Groźne powikłania przeziębień nie są częste, ale dodatkowa infekcja bakteryjna może wywołać zapalenie oskrzeli, ucha środkowego, migdałków, płuc, opon mózgowo-rdzeniowych. Chore migdałki 5 Migdałki stanowią skupienia tkanki limfatycznej, których charakterystyczna pierścieniowa lokalizacja w gardle była powodem nazwania go pierścieniem Waldeyera. Składa się z dwóch migdałków podniebiennych, jednego migdałka gardłowego, mikroskopijnej wielkości migdałków znajdujących się na podstawie języka w ilości od 30 do 100 oraz kilku migdałków trąbkowych znajdujących się przy ujściu przewodów Eustachiusa łączących ucho z jamą ustną. Wniknięcie bakterii do jamy ustnej może powodować stan zapalny migdałków przebiegający z gorączką, bólami gardła, złym samopoczuciem i osłabieniem. Mija on po kilku dniach ale niekiedy mogą wystąpić powikłania pod postacią zapalenia stawów, serca czy nerek. Właśnie te powikłania są powodem dla których anginy nie wolno bagatelizować. W okresie gorączki należy pozostać w domu, najlepiej w łóżku i zażywać antybiotyki. W żadnym przypadku nie należy przerywać kuracji antybiotykowej wcześniej niż po 7-10 dniach. Wprawdzie ostre objawy anginy zwykle mijają po 1-2 dniach stosowania antybiotyków ale przerwanie leczenia w tym okresie powoduje jedynie osłabienie zjadliwości drobnoustrojów. Pozostają one w migdałkach i utrzymują przewlekły, bezobjawowy proces zapalny. Angina paciorkowcowa charakteryzuje się następującymi objawami: nagły początek objawów wysoka gorączka ponad 38,5oC silny ból gardła często promieniujący do ucha powiększone, rozpulchnione migdałki podniebienne pokryte włóknikowym nalotem, a w ujściach krypt widoczne czopy ropne powiększone, bolesne węzły chłonne na szyi objawy ogólne w postaci bólu głowy, brzucha, ogólnego złego sapomoczucia W przypadku przewlekłych stanów zapalnych migdałków (retencja ropy), pojawia się problem - „czy migdałki takie należy usuwać”. Jeszcze na początku XX wieku usunięcie migdałków było powszechnym zabiegiem operacyjnym. Usunięcie migdałków traktowano jako metodę leczniczą na wiele dolegliwości. Dopiero badania immunologiczne dowiodły, że pierścień limfatyczny w gardle człowieka jest narządem 6 odpornościowym podobnym do grasicy czy śledziony. Znajdują się w nim ośrodki produkujące komórki immunologiczne uczestniczące w reakcjach odpornościowych ustroju. Migdałki są strukturą anatomiczną mającą pierwszy kontakt z drobnoustrojami wnikającymi do organizmu człowieka poprzez gardło lub przewody nosowe. Częste inwazje bakterii i powtarzające się stany zapalne prowadzą do zniszczenia tkanki limfatycznej, a w konsekwencji do upośledzenia czynności obronnych migdałków. Na domiar złego powstają wówczas „zwyrodniałe komórki”, które działają odwrotnie, zamiast pobudzać to hamują mechanizmy immunologiczne organizmu. Powyższe dane wskazują, że przewlekły proces zapalny czyni migdałki bezwartościowym narządem nie mającym już wpływu na odporność organizmu. Z tych przyczyn wskazaniem do usunięcia migdałków są częste, powtarzające się wiele razy w roku anginy, ropień okołomigdałkowy, przerostowe zapalenie migdałków powodujące znacznego stopnia trudności w oddychaniu i odżywianiu oraz nowotwór migdałka. Przeciwskazaniami do usunięcia migdałków są zaburzenia krzepliwości krwi, anemia, nadciśnienie tętnicze znacznego stopnia, ostre infekcje, wady rozwojowe gardła jak np. rozszczep podniebienia. Migdałków nie powinno się usuwać w przypadku przewlekłego zanikowego nieżytu gardła bowiem dochodzi wówczas do nasilenia się objawów nieżytu. Zapalenie zatok Zatoki oboczne nosa to przestrzenie powietrzne w strukturze kostnej czaszki, które od wewnątrz wyścielone są nabłonkiem rzęskowym wytwarzającym śluz. Zatoki szczękowe, największe z zatok, spełniają rolę głównych filtrów zatrzymujących zanieczyszczenia obecne w powietrzu. Różnego rodzaju obce cząsteczki „przylepiają” się do śluzu, które następnie ruchami rzęsek kierowane są na zewnątrz przez naturalne ujścia zatok do przewodów nosowych. Człowiek posiada zatoki szczękowe i sitowe istniejące od urodzenia, klinowe wykształcające się około 2giego a czołowe - około 6-tego roku życia. 7 Zapalenie zatok jest jedną z najczęstszych chorób bakteryjnych. Istotne znaczenie dla rozwoju schorzenia ma zwężenie lub całkowite zamknięcie naturalnych ujść zatok. Dochodzi wówczas do zmniejszenia się zawartości tlenu w zatokach co z kolei stwarza lepsze warunki do namnażania się bakterii i rozwinięcia stanu zapalnego. Zamknięcie ujść zatok wywołują takie czynniki jak obrzęk śluzówki na tle zapalnym, alergicznym, skrzywienie przegrody nosowej, polipy. Ostre zapalenie zatok manifestuje się bólami głowy, katarem i gorączką. Stan zapalny zwiększa wydzielanie śluzu, który nie może być usunięty z zatok. Ostre objawy choroby ustępują wówczas kiedy przywrócona zostanie drożność zatok. Charakterystycznymi objawami ostrego zapalenia zatok są: miejscowa bolesność zmienionej chorobowo zatoki, bolesność górnych zębów oraz ropna wydzielina z nosa. Ostry proces zapalny może przejść w stan przewlekły. Dolegliwości są wówczas mniej nasilone ale w dalszym ciągu utrzymuje się obrzęk śluzówek nosa, a pacjent skarży się na ustawiczne spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła. Rozpoznanie zapalenia zatok wymaga wykonania zdjęcia rentgenowskiego lub punkcji zatok. W tym ostatnim przypadku można przeprowadzić badanie bakteriologiczne wydzieliny i ustalić wrażliwość bakterii na antybiotyki. Charakter bólu twarzy i głowy może wskazać, która zatoka jest chora. W przypadku zatok szczękowych występuje bolesność policzka, ból zębów, okolicy oczodołów i skroni. Stan zapalny zatok czołowych wywołuje silny ból głowy nasilający się podczas leżenia na plecach i uniesieniu głowy. Grypa Nazwa pochodzi od włoskiego określenia „influenza di freddo” - choroba w następstwie oziębiania, którą wywołuje kilka typów wirusów. Epidemia grypy w 1971 r. w Polsce objęła 5 milionów osób. Zmarło 25 tysięcy chorych. Szczególnie podatni na zakażenie wirusem grypy są dzieci, osoby w podeszłym wieku, chorzy na astmę lub inne przewlekłe choroby dróg oddechowych, alkoholicy, narkomani oraz pacjenci z upośledzoną odpornością przez inne schorzenie np. 8 nowotwory, białaczkę. Grypa stanowi poważne zagrożenie dla osób z marskością wątroby, przeszczepionymi narządami, chorych na AIDS oraz otrzymujących leki osłabiające odporność organizmu np. cytostatyki. Objawy grypy podwyższona ciepłota ciała (trwająca zazwyczaj 2-4 dni), dreszcze, bóle głowy, rozlane bóle stawowo-mięśniowe, uczucie zmęczenia, brak apetytu, katar, bóle gardła, suchy i napadowy kaszel. Cechy charakterystyczne grypy charakter epidemiczny wysoka zakaźność możliwość zakażenia bez względu na wiek człowieka stała mutacja wirusa grypy powikłania pogrypowe (zapalenie płuc i opłucnej, zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie zatok, zapalenie ucha środkowego) poważne, wymierne skutki ekonomiczne bezwzględna konieczność działań profilaktycznych Zapalenie płuc 9 Zapalenie płuc jest częstszym schorzeniem u dzieci, osób starszych, wyniszczonych innymi chorobami, niedożywionych, alkoholików, narkomanów lub otrzymujących leki przeciwnowotworowe. Przyczyną choroby są bakterie, wirusy lub grzyby wnikające do dróg oddechowych człowieka wraz z wdychanym powietrzem. W normalnych warunkach, działają skutecznie mechanizmy obronne likwidujące inwazję drobnoustrojów. Obok układu odpornościowego ważną rolę odgrywają tzw. „czynniki miejscowe”. Już w górnych odcinkach dróg oddechowych to jest w przewodach nosowych wytwarza się gęsta wydzielina i istnieją włoski oraz rzęski, które zatrzymują większe cząsteczki obecne w powietrzu. Oskrzela posiadają liczne rozwidlenia, które zwalniają pęd powietrza inhalowanego do płuc. Oskrzela, oskrzeliki i pęcherzyki płucne wyścielone są od wewnątrz specjalnym nabłonkiem, który nazywany aparatem śluzowo-rzęskowym. W wydzielinie śluzowej znajdują się różne substancje i komórki zabijające drobnoustroje. Ważną rolę odgrywa znajdujące się w śluzie białko odpornościowe - immunoglobulina - IgA. Brak IgA jest stosunkowo częstym zjawiskiem i przyczyną nawracających zapaleń oskrzeli czy płuc. W przypadku osłabienia mechanizmów obronnych miejscowych czy ogólnych, łatwiej dochodzi do zapalenia płuc. Sprzyjają temu takie czynniki jak palenie papierosów, oddychanie zapylonym, czy skażonym substancjami chemicznymi powietrzem (aglomeracje miejskie, praca w cementowniach, narażenie na tlenek węgla, tlenki azotu, tlenki siarki, azbest). Może to być także mechaniczne podrażnienie. Również inne choroby płuc jak astma oskrzelowa, rozedma płuc, zwłóknienie torbielowate sprzyjają rozwojowi zapalenia płuc.Wiele bakterii i wirusów wywołuje stan zapalny ale najczęściej są to pneumokoki i pałeczka grypy. Ciężkie zapalenie płuc powodują gronkowce. Objawy zapalenia płuc to gorączka, dreszcze, kaszel, ból w klatce piersiowej, duszność. Plwocina może być podbarwiona na kolor rdzawy. Zapobieganie infekcjom układu oddechowego 10 Infekcje układu oddechowego przenoszone są drogą oddechową od osoby chorej na zdrowe za pośrednictwem kropelek śluzu lub śliny zawierającej drobnoustroje (tzw. zakażenie kropelkowe). Skuteczne zwalczanie infekcji bakteryjnych i wirusowych wymaga sprawnie działającego układu immunologicznego człowieka. W pewnych okolicznościach mechanizmy odpornościowe są osłabione. Stany zmniejszonej odporności ustroju wrodzone niedobory odpornościowe wcześniactwo wiek starczy niedobór witamin (A, C, E) niedobór pierwiastków śladowych (Zn, Mg, Se, Fe) niedożywienie ciężkie uszkodzenie wątroby cukrzyca alkoholizm nikotynizm AIDS choroby nowotworowe i białaczki rekonwalescencje po chorobach zakaźnych okres pooperacyjny Czynniki osłabiające odporność organizmu dym tytoniowy leki (kortykoidy, cytostatyki) promieniowanie (jonizujące, elektromagnetyczne, ultrafioletowe) smog elektromagnetyczny smog fotochemiczny 11 substancje chemiczne (metale ciężkie, tlenki azotu, węglowodany aromatyczne, azbest) wolne rodniki drobnoustroje i ich produkty pleśnie i ich produkty (aflatoksyny) Istnieją także wrodzone niedobory odpornościowe, które na szczęście występują rzadko. Wśród nich najczęściej stwierdza się selektywny niedobór IgA w krwi, 1 na 700 osób. Choroba przebiega pod postacią nawracających zapaleń płuc i oskrzeli oraz biegunek ale często nie występują żadne objawy choroby. Inną postacią upośledzonej odporności jest „pospolity zmienny niedobór odporności u dorosłych”. Występuje z częstością 1 zachorowanie wśród 50 000 osób. Niskie stężenia immunoglobulin IgA, IgG, IgM w krwi oraz inne upośledzone funkcje odporności są przyczyną nawracających zakażeń układu oddechowego i pokarmowego u tych chorych. Hartowanie organizmu Organizm człowieka wyposażony jest w receptory zmysłowe (oko, ucho, nos) i czuciowe (obecne w skórze i błonach śluzowych) - wrażliwe na działanie czynników klimatycznych. Ich drażnienie wywołuje impulsy przekazywane do mózgu a następnie do odpowiednich narządów wykonawczych. W ten sposób spadek ciśnienia atmosferycznego działając na układ krążenia i nerwowy manifestuje się sennością, drażliwością, upośledzeniem sprawności psychofizycznej oraz sensacjami sercowymi. Ciągła stymulacja tych receptorów sprawia, że organizm staje się bardziej odporny na zmienne warunki atmosferyczne, a układ odpornościowy skuteczniej zwalcza infekcje. Możemy „hartować się” stosując chłodne lub zimne natryski (kąpiele) lub poddając nasz organizm działaniu naturalnych czynników klimatycznych. Poleca się ćwiczenia 12 ruchowe i oddechowe na świeżym powietrzu niezależnie od aktualnych warunków atmosferycznych. Gimnastyka oddechowa na świeżym powietrzu (głębokie wdechy i wydechy, zatrzymanie oddechu) sprzyja wdychaniu (jodu, olejków eterycznych, solanki itp.) Wiatr działa na skórę podobnie jak masaż usprawniający w ten sposób termoregulację ustroju. Bodźce termiczne będące efektem łącznego oddziaływania temperatury i wilgotności powietrza oraz promieniowania słonecznego, chemiczne (aerozol morski, substancje wydzielane przez rośliny), mechaniczne (zmiana ciśnienia, wiatry), elektryczne (jonizacja powietrza), wywołują reakcje biologiczne ułatwiające przystosowanie się organizmu do zmiennych warunków klimatycznych oraz zwiększają jego odporność. Swoista stymulacja immunologiczna Najbardziej popularne są szczepionki przeciwgrypowe (Fluarix, Influvac, Vaxigrip). Szczepionki przeciwgrypowe Sporządzane są z nieaktywnych szczepów wirusa grypy (typ A i B) Zalecane jest powtarzanie szczepienia przed każdym sezonem zakażenia. Wytworzone miano przeciwciał po podaniu jednej dawki szczepionki zabezpiecza tylko na jeden sezon. Należy podawać co najmniej na 15 dni przed rozpoczęciem sezonu epidemicznego. W czasie trwania epidemii można w wyjątkowych sytuacjach przeprowadzić szczepienia u osób, które na pewno nie zostały zarażone. Objawy niepożądane Po podaniu szczepionki nie obserwuje się istotniejszych działań niepożądanych, poza miejscowym odczynem - ból w miejscu wstrzyknięcia, zaczerwienienie i obrzęk. 13 Przeciwskazaniem do przeprowadzenia szczepień jest uczulenie na białko jaja kurzego, ostre zakażenia bakteryjne lub wirusowe oraz nabyte lub wtórne niedobory immunologiczne. Grupy pacjentów ze szczególnymi wskazaniami do szczepień przeciwko grypie osoby powyżej 50 roku życia pensjonariusze domów opieki społecznej, domów dla przewlekle chorych niezależnie od wieku dorośli i dzieci chore na przewlekłe choroby układu sercowo-naczyniowego i oddechowego, w tym na astmę dorośli i dzieci, którzy w minionym roku podlegali regularnym kontrolom lekarskim i często przebywali w szpitalu z powodu chorób metabolicznych (w tym cukrzycy) niewydolności nerek, hemoglobinopatii lub niedoborów odpornościowych (w tym spowodowanych leczeniem immunosupresyjnym) dzieci i młodzież (6 mż-18 rż) leczona przewlekle kwasem acetylosalicylowym co daje większe ryzyko wystąpienia zespołu Reye’a podczas zachorowania na grypę kobiety, które w najbliższym sezonie epidemiologicznym będą w II lub III trymestrze ciąży Szczepienie zdrowych dzieci w wieku 6-30 miesięcy zmniejsza o 32% częstość występowania ostrego zapalenia ucha środkowego. Profilaktyka zapalenia płuc Stosuje się wieloważną szczepionkę pneumokokową (Pneumovax 23, Pnu-Immune 23) zawierającą najczęstsze odmiany bakterii powodujących zapalenie płuc. Osoby podatne na infekcje dróg oddechowych powinny się doszczepiać w odstępach pięcioletnich. pneumokokami. Szczepionka przeciw grypie nie chroni przed zakażeniem 14 Nieswoista stymulacja immunologiczna Stosuje się preparaty pochodzenia bakteryjnego - szczepionki nieswoiste. Polyvaccinum - zawiesina do nosa i ampułki - zabite bakterie, które wywołują stany zapalne górnych dróg oddechowych. Broncho-vaxom dla dorosłych - kapsułki zawierające liofilizowany wyciąg z różnych bakterii, które wywołują stany zapalne górnych dróg oddechowych IRS - 19 - aerozol donosowy - szczepionka zawiera wyciągi (lizaty) z 19 szczepów bakterii należących do 8 gatunków. Luivac - tabletki -liofilizowana szczepionka zawierająca lizaty 7 szczepów bakterii. Ribomunyl - tabletki - saszetki - rybosomy z 4 szczepów bakterii oraz proteoglikany błonowe z 1 szczepu bakterii. Immunostymulatory roślinne Do najczęściej znanych leków roślinnych zalicza się: preparaty zeń-szeniowe preparaty z eleuterokoka [Eleutherococcus] preparaty z jeżówki [Echinacea] 15 Zestawienie immunostymulatorów roślinnych Związki warunkujące działanie immunomodulujące Nazwa gatunku Echinacea purpurea Echinacea angustifolia Echinacea pallida Eupatorium perfoliatum Calendula officinalis Arnica montana Achyrocline satureioides Chamomilla recutita Aristolochia clematitis Baptisia tinctoria Eleutherococcus senticosus Phytolacca dioica Ricinus communis Sabal serrulata Thuja occidentalis Viscum album polisacharydy alkiloamidy kwas cykoriowy polisacharydy kwas cykoriowy polisacharydy polisacharydy polisacharydy polisacharydy polisacharydy polisacharydy kwas arystolochiowy polisacharydy polisacharydy lektyny estry forbolu polisacharydy polisacharydy lektyny Preparat torfowyTołpy - PTT PTT jest lekiem otrzymywanym z torfu w postaci proszku dobrze rozpuszczalnego w wodzie. Zawiera on różne związki organiczne jak aminocukry, aminokwasy, kwasy uronowe i nieorganiczne m.in. chlorek sodu, potasu, wapnia i magnezu. PTT jest preparatem nietoksycznym. Preparat ten stosowano z pozytywnymi rezultatami u pacjentów z nawracającym sezonowo zapaleniem dróg oddechowych. Obserwowano nawet 4-krotnie rzadsze nawroty schorzenia i niższą gorączkę. W czasie kuracji zużywano mniej antybiotyków. 16 Piśmiennictwo 1. Aktualne (1999) zalecenia Komitetu Doradczego ds. Szczepieñ Ochronnych Centers for Disease Control and Prevention. Zapobieganie zachorowaniom na grypę. Zakażenia 1999, 3-4, 3-18. 2. Braga P.C.: Kaszel w przeziębieniu. Farm. Pol. 1995, 51(1), 11-20. 3. Farnik M.: Leki immunomodulujące w zakażeniach układu oddechowego. Świat Med. 2004, 2(53), 18-20. 4. Grygorczuk S., Hermanowska-Szpakowicz T.: Grypa i jej powikłania. Med. po Dypl. 2004, 13(11), 75-84. 5. Haugen J.R., Ramlo J.H.: Zapalenie zatok - ciężkie powikłania. Med. po Dypl. 1993, 2(3), 104-108. 6. Niedzielska G.: Epidemiologia zakażeń górnych dróg oddechowych. Med. po Dypl. 1998, wyd. specj. II, 2-4. 7. Swain R.A., Kaplan B.: Zakażenia górnych dróg oddechowych. Med. po Dypl. 1998, 7(9), 175-186. 8. Tomik J.: Zapalenie gardła i migdałków w praktyce lekarza rodzinnego. Świat Med. 2004, 2(53), 6-11. 9. Zervanos N.J., Shute K.M.: Ostry męczący kaszel. Med. po Dypl. 1994, 3(3), 81-90.
