jesień 2010
advertisement
K ATA LOG J E S I E Ń 2010 CENTRALA 64-500 Szamotuły, ul. Świdlińska 1 tel./fax 061 29 20 108, 661 934 325 Dział nasion: Sławomir Grzeszkowiak 661 934 303 Anna Woźna 661 934 312 K ATALOG Dział nawozów: Robert Hybiak 661 934 301 Karolina Gogołek 669 991 527 JESIEŃ 2010 Dział środków ochrony roślin: Michał Tomkowiak 661 934 311 Bernadeta Grencel 723 669 242 ODDZIAŁY woj. wielkopolskie 64-500 Szamotuły, ul. Świdlińska1 tel./fax 061 29 20 108, 661 934 309 Antoni Bromberek 661 934 302 Tomasz Kaczmarek 661 412 951 Marcin Środecki 661 937 531 Ryszard Bąk 661 413 043 63-100 Śrem, ul. Popiełuszki 44 tel./fax 061 28 28 786, 669 997 310 Michał Wojtas 661 934 306 Magdalena Misiak 661 934 319 64-000 Kościan, ul. Składowa 3 tel./fax 065 51 32 000, 669 991 399 Konrad Biernat 601 208 890 63-000 Środa Wlkp, ul. Harcerska 21c tel./fax 061 28 70 459 661 934 310 woj. lubuskie 67-100 Nowa Sól, ul. Składowa 2 tel./fax 068 45 89 814, 669 997 312 Elewator: ul. Zaułek 3; tel. 068 38 72 868 Małgorzata Domagała 661 934 305 67-300 Szprotawa, ul. Przejazdowa 7 tel./fax 068 37 65 499, 661 934 304 Monika Rybak 661 934 314 Eugeniusz Jeziorski 601 201 385 66-100 Sulechów, Kruszyna 11 tel/fax 068 38 54 112, 663 910 734 Anna Dudek 661 937 509 Izabela Dudek 661 934 307 Andrzej Łozowski 661 934 308 woj. zachodniopomorskie 74-300 Myślibórz, ul. Kamienna 14 tel./fax 095 74 72 647, 661 796 434 Paweł Szacht 661 934 313 N A PE N A Yamaha Twoim idealnym partnerem zarówno w pracy jak i w czasie wolnym www.yamaha-motor.pl ! SZANOWNI PAŃST WO! Z wielką przyjemnością przekazujemy Państwu najnowszy katalog produktów Jesień 2010 roku. Od lat staramy się dobrać najlepsze odmiany rzepaku i zbóż, śledząc je już na etapie badań rozpoznawczych i rejestrowych, aby zaprezentować Państwu kolekcję do różnych warunków środowiskowo-glebowych. W tym sezonie wprowadzamy dwie nowe odmiany populacyjne rzepaku – Color i NK Diamond oraz pszenżyto ozime Agostino. Doświadczona kadra pomoże Państwu w opracowaniu technologii i w zakresie doboru odmian, ochrony, nawożenia i stosowania bioregulatorów. Zadowolenie i satysfakcja klientów to motto działania naszej firmy. „z nami po sukces!” Zarząd i Pracownicy firmy Napena wstęp 1 SPIS TREŚCI WSTĘP 1 SPIS TREŚCI 2 OFERTA MATERIAŁU SIEWNEGO RZEPAKU I ZBÓŻ OZIMYCH 3 Chagall / 4 NK Diamond / 6 ES Mercure / 8 Rohan / 9 Galileo / 10 ES Hydromel F1 / 12 Forza / 13 Verona / 14 Color / 15 Nowoczesne odmiany podstawą postępu w rolnictwie / 16 Dopłaty do materiału siewnego zbóż / 18 Rolnik decyduje… Materiał kwalifikowany czy nasiona z własnego zbioru? / 19 Technologia to jakość / 20 Barryton / 21 Potenzial / 22 Retro / 23 Zobel / 24 Odmiany pszenicy – porównanie cech użytkowych i wartości gospodarczej / 25 DZIAŁ NAWOZÓW 30 OCHRONA I PIELĘGNACJA UPRAW RZEPAKU 31 Jesienne nawożenie rzepaku ozimego / 32 Przygotowanie pola oraz siew / 36 Jesienna ochrona plantacji przed chwastami / 38 Devrinol Top 375 CS / 40 Metaz 500 SC / 42 Command 480 EC / 43 Galera 334 SL / 44 Elegant 05 EC / 45 Choroby grzybowe rzepaku / 46 Brasifun 250 EC / 47 Szkodniki rzepaku / 48 Sherpa 100 EC / 49 Nawożenie dolistne rzepaku / 50 Rzepak Extra / 51 Kelpak / 52 Cropvit B / 54 Borasol QB-21 / 55 Program ochrony i pielęgnacji plantacji rzepaku / 56 OCHRONA I PIELĘGNACJA UPRAW ZBÓŻ 57 Zaprawianie ziarna siewnego zbóż ozimych / 58 Premis 025 FS / 59 Jesienna ochrona plantacji przed chwastami / 60 Snajper 600 SC / 62 Izoherb 500 SC / 63 Zboże Total Extra / 64 Kelpak / 65 Program ochrony i pielęgnacji plantacji zbóż ozimych / 66 ADIUWANTY – WIĘKSZA PEWNOŚĆ DZIAŁANIA PESTYCYDÓW 67 Asystent+ / 68 NOTATKI 70 2 spis treści Partner+ / 69 OFERTA MATERIAŁU SIEWNEGO R ZEPAKU I ZBÓŻ OZIMYCH CHAGALL Awangarda w malarstwie - pierwszy w gospodarstwie ! Hodowca: Odmiana: Rejestracja: Lantmännen SW Seed Populacyjna Polska 2009r. Nowy wzorzec Decyzją COBORU zastąpił Californium jako składnik odmian tworzących wzorzec Wyższy standard Od sezonu 2009/2010 Najwyższy plon Nr 1 w doświadczeniach rejestrowych i porejestrowych COBORU w latach 2007-2009 – 49,7 dt/ha = 109% wzorca* Wartość użytkowa Plon nasion Bardzo wysoki potencjał plonowania nasion przy dużej stabilności plonowania w różnych warunkach klimatycznych i glebowych Polski. Zawartość tłuszczu Wysoka (48,2% w dośw. COBORU 2008-2009 r.) Plon tłuszczu Wysoki do bardzo wysoki Profil agronomiczny Cechy rolnicze Termin siewu Norma wysiewu Początek kwitnienia Dojrzałość techniczna do zbioru Pokrój roślin Odporność Optymalny i nieco opóźniony 50-60 szt. żywych nasion na m2 Wczesny (1 dzień poźniej niż Californium) Średniowczesna Średniej wysokości tworzące dużą liczbę rozgałęzień bocznych i łuszczyn. niska średnia wysoka małe średnie duże Wyleganie Sucha zgnilizna kapustnych Zgnilizna twardzikowa Czerń krzyżowych Przezimowanie Wymagania glebowe *) Wzorzec stanowią odmiany rzepaku w poszczególnych latach wg ustaleń COBORU Formuła ta dotyczy wszystkich pozostałych opisów odmian, gdzie pojawia się nazwa „wzorzec” 4 WYNIKI • WYNIKI • WYNIKI • WYNIKI • WYNIKI • WYNIKI Średni plon nasion odmian rzepaku oz. (w % wzorca) w doświadczeniach rejestrowych COBORU. Plon nasion odmian rzepaku (% wzorca) w regionach kraju w dośw. porejestrowych COBORU w 2009 r. 2007-2009* 110% 2007-2009* 107% 2007-2009* 105% 2007-2009* 116% 2007-2009* 113% 2007-2009* Średni plon nasion odmiany Chagall (% wzorca) w regionach kraju w doświadczeniach rejestrowych i porejestrowych COBORU 5 NK DIAMOND Skarb z pola Hodowca: Odmiana: Rejestracja: Syngenta Populacyjna Polska 2010r. Bardzo wysokie plonowanie szczególnie w rejonach o dużej koncentracji uprawy rzepaku przy dość dużej niezawodności. Szczególnie przydatny dla przemysłu olejarskiego. Wartość użytkowa Plon nasion Bardzo wysoki plon nasion w doświadczeniach rejestrowych COBORU wśród odmian liniowych w l. 2008-2009 r. 48,4 dt/ha = 108 % wzorca Zawartość tłuszczu Wysoka (48,9 % – COBORU 2009 r.) Najwyższa spośród wszystkich zarejestrowanych odmian w 2010 r. Plon tłuszczu Wysoki Profil agronomiczny Cechy rolnicze Termin siewu Norma wysiewu Początek kwitnienia Dojrzałość techniczna do zbioru Pokrój roślin Odporność Optymalny 50-60 szt. żywych nasion na m2 Średniowczesny (w terminie Californium ) Wczesna Rośliny niższe o bardzo sztywnej łodydze. niska średnia wysoka małe średnie duże Wyleganie Sucha zgnilizna kapustnych Zgnilizna twardzikowa Czerń krzyżowych Zimotrwałość Wymagania glebowe 6 WYNIKI • WYNIKI • WYNIKI • WYNIKI • WYNIKI • WYNIKI Średni plon nasion odmian rzepaku oz. (w % wzorca) w doświadczeniach rejestrowych COBORU w latach 2008-2009. Średni plon nasion rzepaku (% wzorca) w regionach kraju w doświadczeniach rejestrowych COBORU w latach 2008-2009. 2009* 116% 2009* 112% 2009* 113% 2009* 113% 2009* 102% 2009* Plon nasion odmiany NK Diamond (% wzorca) w regionach kraju w doświadczeniach rejestrowych COBORU 7 ES MERCURE Nieziemski potencjał Hodowca: Odmiana: Rejestracja: Euralis Semences Mieszańcowa zrestorowana systemem Ogura Polska 2009r. Bardzo wysoki potencjał plonowania, szczególnie na stanowiskach typowo rzepaczanych. Umożliwia optymalne rozłożenie terminu zbioru rzepaku w gospodarstwie! Wartość użytkowa Plon nasion Najwyższy plon nasion w doświadczeniach rejestrowych COBORU w Polsce w latach 2007-2008 51,7 dt/ha = 119 % wzorca Zawartość tłuszczu Wysoka Plon tłuszczu Bardzo wysoki (20,6 dt/ha= 119,8% wzorca) Profil agronomiczny Cechy rolnicze Termin siewu Norma wysiewu Początek kwitnienia Dojrzałość techniczna do zbioru Pokrój roślin Odporność Optymalny do opóźnionego 40-50 szt. żywych nasion na m2 Średniowczesny Średniopóźna Rośliny o średniej wysokości tworzące zwarty łan. niska średnia wysoka małe średnie duże Wyleganie Sucha zgnilizna kapustnych Zgnilizna twardzikowa Czerń krzyżowych Zimotrwałość Wymagania glebowe Średni plon nasion rzepaku (% wzorca) w doświadczeniach rejestrowych COBORU. 8 ROHAN Polskie pola, niemiecka niezawodność ! Hodowca: Odmiana: Rejestracja: NPZ - Agrobras Mieszańcowa zrestorowana w systemie MSL Polska 2008r. Wysoki potencjał i dużą niezawodność plonowania wykazuje szczególnie w warunkach okresowego stresu suszowego lub gleb mozaikowych. Wartość użytkowa Plon nasion Bardzo wysokie i stabilne plonowanie w doświadczeniach rejestrowych i porejestrowych COBORU w latach 2007-2009 52,4 dt/ha =115% wzorca Zawartość tłuszczu Wysoka Plon tłuszczu Bardzo wysoki (20,6 dt/ha= 119,8% wzorca) Profil agronomiczny Cechy rolnicze Termin siewu Norma wysiewu Początek kwitnienia Dojrzałość techniczna do zbioru Pokrój roślin Odporność Optymalny do opóźnionego 40-50 szt. żywych nasion na m2 Średniowczesny Średniowczesny Rośliny wyższe w typie kompaktowym tworzące zwarty łan. niska średnia wysoka małe średnie duże Wyleganie Sucha zgnilizna kapustnych Zgnilizna twardzikowa Czerń krzyżowych Zimotrwałość Wymagania glebowe Średni plon nasion rzepaku (% wzorca) w doświadczeniach rejestrowych i porejestrowych COBORU. 9 GALILEO Masz zysk, bo ma wszystko ! Hodowca: Odmiana: Rejestracja: Lantmännen SW Seed Populacyjna Katalog Europejski Duża efektywność ekonomiczna uprawy uwzględniająca osiągnięty dochód i poniesione niższe nakłady na produkcję przy wysokich i bardzo stabilnych plonach! Wartość użytkowa Plon nasion Odmiana posiadająca nadzwyczajne połączenie cech wpływających na wysokość i stabilność plonowania. W badaniach rejestrowych w Niemczech (lata 2006-2008) uzyskała najwyższą ocenę wartości gospodarczej wśród odmian liniowych tzw. EWZ (Ertragswertzahl) – 107% średniej badanych odmian. Zawartość tłuszczu Wysoka Plon tłuszczu Bardzo wysoki Profil agronomiczny Cechy rolnicze Termin siewu Norma wysiewu Początek kwitnienia Dojrzałość techniczna do zbioru Pokrój roślin Odporność Wczesny do optymalnego 45-60 szt. żywych nasion na m2 Wczesny Wczesny Kompaktowe rośliny o niskiej do średniej wysokości. niska średnia wysoka małe średnie duże Wyleganie Sucha zgnilizna kapustnych Zgnilizna twardzikowa Czerń krzyżowych Przezimowanie Wymagania glebowe 10 WYNIKI • WYNIKI • WYNIKI • WYNIKI • WYNIKI • WYNIKI Co to jest EWZ ? Na liczbową ocenę wartości składają się następujące cechy w proporcjach udziału: • Plon w porównaniu ze wzorcem jako podstawa • Odporność na Phoma w stosunku do wzorca, z wagą 1 • Odporność na wyleganie w stosunku do wzorca, z wagą 0,75 • Zawartość glukozynolanów w stosunku do wzorca, z wagą 0,25 Wartości EWZ w doświadczeniach rejestrowych - Niemcy, l. 2006-2008. WZORZEC 100% EWZ 2006 EWZ 2007 EWZ 2006-2008 GALILEO 111 109 107 % WZORCA % WZORCA % WZORCA Odmiana GALILEO należała do najbardziej opłacalnej odmiany populacyjnej rzepaku w kalkulacjach efektywności ekonomicznej wariantów technologii uprawy rzepaku zastosowanych przez firmy hodowlane. Technologie i kalkulacje prowadzone były pod nadzorem Niemieckiego Stowarzyszenia Rolniczego DLG w 2008 roku. Porównanie technologii DLG, Buttelstedt, 2008 Kalkulacja wydajności rynkowej poszczególnych wariantów PL (AR Poznań) Remy F (Cetiom) Safran D (Hae.V.) Lorenz populacyjna mieszańcowa populacyjna Plon nasion 1 777 2 236 2 134 2 089 2 119 VAT 9% 160 201 192 188 191 odmiana D (IfBPe.V.) Fangio D (MLU) PR45D04 SE (Svensk Raps) Galileo D (TLL) Lorenz DMM populacyjna populacyjna 2 089 2 130 2 089 188 192 189 CZ (SPZO) Baldur mieszańcowa mieszańcowa mieszańcowa Dochód (EUR/ha) Dopłaty pow. 322 322 322 322 322 322 322 322 Suma 2 259 2 759 2 648 2 599 2 632 2 599 2 644 2 609 Nasiona 34 59 25 35 39 56 28 33 Nawożenie 153 144 139 278 166 152 133 117 Ochrona 132 191 221 139 194 148 169 202 Maszyny 198 223 254 218 238 251 230 226 Praca 27 30 35 30 33 34 32 31 Ubezpieczenie od gradobicia 15 15 15 15 15 15 15 15 Koszty (EUR/ha) Zaliczka na podatek doch. 48 58 59 69 60 52 50 53 Suma 608 719 748 783 745 709 656 678 Nadwyżka 1 652 2 040 1 899 1 816 1 886 1 890 1 988 1 931 Plon nasion rzepaku (% wzorca) w dośw. rozpoznawczych COBORU w 2008 i 2009 roku. 11 ES HYDROMEL F1 Żółta koszulka zobowiązuje ! Hodowca: Odmiana: Rejestracja: Euralis Semences Mieszańcowa zrestorowana systemem Ogura Katalog Europejski Wysoki potencjał plonowania nasion nawet przy istotnym opóźnieniu terminu siewu. Wczesne i długie kwitnienie zabezpiecza udany plon. Wartość użytkowa Plon nasion Najwyższy plon nasion wśród odmian mieszańcowych w doświadczeniach rozpoznawczych COBORU w l. 2007 – 2008 53,5 dt/ha = 115 % wzorca. Zawartość tłuszczu Średnia do wyższej Plon tłuszczu Wysoki Profil agronomiczny Cechy rolnicze Termin siewu Norma wysiewu Początek kwitnienia Dojrzałość techniczna do zbioru Pokrój roślin Odporność Do opóźnionych siewów 45-50 szt. żywych nasion na m2 Wczesny Średniowczesna Bardzo mocne rośliny o średniej wysokości. niska średnia wysoka małe średnie duże Wyleganie Sucha zgnilizna kapustnych Zgnilizna twardzikowa Czerń krzyżowych Zimotrwałość Wymagania glebowe Średni plon nasion rzepaku (% wzorca) w doświadczeniach rozpoznawczych COBORU w latach 2007- 2008. 12 FORZA Pewna i duża forsa ! KWS Populacyjna Katalog Europejski Hodowca: Odmiana Rejestracja: Wyśmienicie znosi okresowe niedobory wilgoci w glebie przez co szczególnie nadaje się do uprawy na stanowiskach odbiegających od optymalnych dla uprawy rzepaku. Wykazuje dużą tolerancję na chlomazon. Wartość użytkowa Plon nasion Jeden z najwyższych plonów nasion wśród odmian liniowych w doświadczeniach rozpoznawczych COBORU 2007 r. 48 dt/ha = 107 % wzorca Zawartość tłuszczu Średnia do wyższej Plon tłuszczu Średni Profil agronomiczny Cechy rolnicze Termin siewu Norma wysiewu Początek kwitnienia Dojrzałość techniczna do zbioru Pokrój roślin Optymalny i nieco opóźniony 50-60 szt. żywych nasion na m2 Średniowczesny Średniowczesna Rośliny niskie o mocnej łodydze Odporność niska średnia wysoka małe średnie duże Wyleganie Sucha zgnilizna kapustnych Zgnilizna twardzikowa Czerń krzyżowych Zimotrwałość Wymagania glebowe Średni plon nasion rzepaku na podstawowym poziomie agrotechniki (a1) w % wzorca. Doświadczenia rozpoznawcze COBORU – 2007 r. 13 VERONA Korona to jej ikona! Hodowca: Odmiana: Rejestracja: Lantmännen SW Seed Liniowa Katalog Europejski Jedna z najlepszych średniopóźnych odmian na rynku pozwalająca na optymalny termin zbioru rzepaku w gospodarstwie. Znakomita zdrowotność roślin pozwala na zwiększenie efektywności ekonomicznej uprawy dzięki niższym nakładom na ochronę. Wartość użytkowa Plon nasion Najwyższy plon nasion wśród odmian liniowych w doświadczeniach rozpoznawczych COBORU 2007 r. 51,6 dt/ha = 115 % wzorca Zawartość tłuszczu Wysoka Plon tłuszczu Wysoki Profil agronomiczny Cechy rolnicze Termin siewu Norma wysiewu Początek kwitnienia Dojrzałość techniczna do zbioru Pokrój roślin Odporność Optymalny i nieco opóźniony 50-65 szt. żywych nasion na m2 Średniowczesny do średniopóźnego Średniopóźna Mocne rośliny o średniej wysokości. niska średnia wysoka małe średnie duże Wyleganie Sucha zgnilizna kapustnych Zgnilizna twardzikowa Czerń krzyżowych Przezimowanie Wymagania glebowe 14 COLOR Mocny atut Hodowca: Odmiana: Rejestracja: KWS - Momont Populacyjna Katalog Europejski, w trakcie dośw. rejestrowych COBORU Wysoka plenność i niezawodność szczególnie w warunkach okresowego niedoboru wilgoci w glebie lub gorszych stanowisk. Wartość użytkowa Plon nasion Wysoki potencjał plonowania w dośw. rej. COBORU w latach 2008-2009. Zawartość tłuszczu Wysoka (48% - COBORU 2008-2009) Plon tłuszczu Wysoki Profil agronomiczny Cechy rolnicze Termin siewu Norma wysiewu Początek kwitnienia Dojrzałość techniczna do zbioru Pokrój roślin Odporność Optymalny 50-60 szt. żywych nasion na m2 Średniowczesny Średniowczesna Średniowysokie niska średnia wysoka małe średnie duże Wyleganie Sucha zgnilizna kapustnych Zgnilizna twardzikowa Czerń krzyżowych Zimotrwałość Wymagania glebowe Plon nasion rzepaku (% wzorca) w doświadczeniach rejestrowych COBORU 2008-2009 r. 15 Nowoczesne odmiany podstawą postępu w rolnictwie Wzrost plonowania roślin uprawnych jest efektem współdziałania postępu w stosowanej agrotechnice oraz postępu biologicznego, który wiąże się z doskonaleniem cech genetycznych organizmów żywych w celu podniesienia wydajności i jakości produkcji rolniczej. Zwyczajowo postęp biologiczny zawężony do hodowli roślin nazywany jest postępem hodowlanym lub genetycznym i polega na maksymalnym wykorzystaniu różnych elementów wartości gospodarczej i użytkowej wnoszonych przez nowe odmiany do zarejestrowanych zestawów odmianowych poszczególnych gatunków roślin uprawnych. Postęp hodowlany jest stały i znaczący, a jego efektem są systematyczne zmiany w rejestrach odmian prowadzonych przez instytucje rejestrowe w poszczególnych krajach, a w Polsce przez Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych (COBORU). Bezpośrednim nośnikiem postępu biologicznego są nowe odmiany, a przenoszony jest on do produkcji rolniczej przez kwalifikowany materiał nasienny. Postęp rolniczy jest zatem sumą postępu biologicznego oraz postępu agrotechnicznego, a jego głównymi czynnikami są postęp genetyczny, nawożenie, ochrona roślin, agrotechnika i inne. Postęp agrotechniczny zależny od poziomu technicznego i jego znaczenie w podnoszeniu poziomu plonów sukcesywnie maleje. Inaczej jest z postępem biologicznym, którego wpływ na poziom produkcji roślin sukcesywnie wzrasta. Szacuje się, że w ostatnich latach postęp osiągnięty w wyniku hodowli nowych odmian sięga 60-70% ogólnego postępu w rolnictwie. Dzięki wprowadzaniu nowych odmian pszenicy plony wzrastają średnio w roku o 100-120 kg/ha we Francji i o 100 kg/ha w Anglii. Średnia wielkość postępu w hodowli zbóż w Polsce (ważona udziałem gatunku w zasiewach) wahała się w ostatnim 20-leciu w granicach 36-46 kg/ha/rok. Najwyższy postęp hodowlany w Polsce szacowany na podstawie wyników doświadczeń rejestrowych z ostatniej dekady uzyskano dla pszenżyta, mieszańcowych odmian żyta oraz pszenicy ozimej. Tworzeniem nowych odmian roślin uprawnych zajmuje się hodowla roślin, która definiowana jest często jako współczesny etap ewolucji roślin uprawnych prowadzony przez specjalistów z przewagą selekcji sztucznej nad naturalną, przy wszechstronnej znajomości i wykorzystaniu właściwości 16 biologicznych i genetycznych roślin oraz oparta na znajomości potrzeb społeczeństwa i rolnictwa. Nowoczesne odmiany roślin uzyskuje się między innymi poprzez zmiany w architekturze łanu, wprowadzanie nowych metod korekty genotypu, nowych metod uzyskiwania odmian (odmiany mieszańcowe), poprawę właściwości jakościowych, wykorzystanie zasobów genowych (np. w celu zwiększenia odporności na choroby, szkodniki czy stresy abiotyczne) oraz zastosowanie metod biotechnologicznych. Każdy z tych elementów można by szczegółowo opisywać, ale chciałbym zwrócić uwagę na dwa z nich, które prowadzą do podniesienia poziomu plonowania. Pierwszym z nich są odmiany mieszańcowe wykorzystujące zjawisko heterozji, polegające na bujności pierwszego pokolenia mieszańców. Odmiany te są każdorazowo wytworzone przez krzyżowanie określonych zbiorowości roślin, zgodnie z wcześniej opracowanym przez hodowców sposobem i kolejnością. Zyskują one coraz większe znaczenie w produkcji ze względu na wyższy średnio o 10-20 % plon w stosunku do odmian tradycyjnych, jednak efekt ten zanika w kojonych pokoleniach. Klasycznym wykorzystaniem tego zjawiska w hodowli roślin jest kukurydza, gdzie wszystkie odmiany tego gatunku są mieszańcami. Ze względu na wyższy plon, wyrównanie oraz wysokie zdolności adaptacyjne coraz więcej rejestruje się odmian mieszańcowych żyta i rzepaku. Wyniki doświadczeń rejestrowych oraz porejestrowych wykazują, że plonują one z reguły lepiej od odmian populacyjnych. Drugim czynnikiem odgrywającym coraz większe znaczenie w doskonaleniu roślin uprawnych i coraz częściej wykorzystywanym są metody biotechnologiczne. Przyczyniają się one w istotny sposób do poprawy właściwości jakościowych oraz odporności roślin na stresy abiotyczne i biotyczne roślin, a w konsekwencji stają się jednym z narzędzi wykorzystywanym w praktycznej hodowli prowadzącym do szybszych efektów w postaci nowej odmiany. Wśród metod biotechnologicnych obecnie wykorzystuje się między innymi techniki kultur in vitro, markery molekularne, czy organizmy genetycznie modyfikowane (GMO). Te ostanie budzą jednak nadal wiele emocji i kontrowersji w praktycznym ich wykorzystaniu w produkcji. W procesie oddziaływania czynnika biologicznego na produkcję roślinną można zatem wyróżnić następujące etapy: two- rzenie nowych odmian, przenoszenie (reprodukcja i transmisja) oraz wykorzystanie (obrót i handel) ich efektów. Hodowla roślin, zarówno twórcza, jak i zachowawcza, pokrywa się z pierwszym etapem. Natomiast transferem osiągnięć hodowli w postaci nowoczesnych, wysokoplonujących i odpowiedniej jakości odmian do praktyki rolniczej zajmuje się nasiennictwo. Jednym z warunków gwarantującym osiągnię- cie odpowiedniej wielkości i jakości plonów jest kwalifikowany materiał siewny nowoczesnych odmian przystosowanych do lokalnych warunków glebowo-klimatycznych. Dr hab. Henryk Bujak prof. nadzw. Katedra Genetyki, Hodowli Roślin i Nasiennictwa Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu 17 Dopłaty do materiału siewnego zbóż TO SIĘ OPŁACA!!! W 2010 roku rolnicy wysiewający materiał siewny zbóż i roślin strączkowych nadal mogą ubiegać się o dopłaty. Wysokości dotacji oraz zasady rządzące całym procesem przedstawiliśmy w zamieszczonym niżej wyciągu z aktualnego załącznika do Zarządzenia Nr 254/2009/Z Prezesa ARR z dnia 17 grudnia 2009r. Jest kilka zmian (na szczęście na lepsze) w porównaniu z rokiem ubiegłym – zatem prosimy o uważne przestudiowanie załącznika. „Celem mechanizmu jest udzielenie dopłat z tytułu zużytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany producentom rolnym w rozumieniu ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności. Dopłat z tytułu zużytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany udziela się w ramach pomocy de minimis w rolnictwie. Agencja udziela dopłat w terminach określanych w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na podstawie, złożonego przez producenta rolnego, wniosku o przyznanie dopłaty z tytułu zużytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany. Dopłaty zostaną udzielone producentowi rolnemu do powierzchni gruntów ornych obsianych lub obsadzonych elitarnym lub kwalifikowanym materiałem siewnym gatunków roślin uprawnych określonych w Rozporządzaniu Rady Ministrów. Wysokość stawki dopłaty do 1 ha gruntów ornych obsianych lub obsadzonych materiałem siewnym kategorii elitarny lub kwalifikowany określana jest Rozporządzeniem Rady Ministrów. (tabela nr 1) O przyznanie dopłat z tytułu zużytego do siewy lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany, producent rolny powinien ubiegać się na podstawie wniosku złożonego we właściwym, ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę producenta rolnego Oddziału Terenowego Agencji Rynku Rolnego. Bez względu na formę cel pomocy otrzymanej w ramach pomocy de minimis w rolnictwie, w dowolnie wyznaczonym okresie trzech lat obrotowych, łączna kwota pomocy dla producenta rolnego nie może przekroczyć 7500 euro, wliczając w to dopłaty, które producent rolny otrzyma z tytułu zużytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany. Do wniosku o przyznanie dopłaty, producent rolny zobowiązany jest dołączyć następujące dokumenty: Oryginał albo potwierdzoną za zgodność z oryginałem przez notariusza lub upoważnionego przez Prezesa Agencji pracownika właściwego Oddziału Terenowego Agencji Rynku Rolnego kopię faktury zakupu materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany. Ponadto należy przedstawić wszystkie zaświadczenia o udzielonej pomocy de minimis w rolnictwie, jakie producent rolny otrzymał wciągu 3 lat obrotowych, tj. w roku, w którym złożony został wniosek oraz w ciągu dwóch poprzedzających go lat oborowych, albo oświadczenia o wielkości pomocy de minimis w rolnictwie otrzymanej w tym okresie. Ze względu na limit dostępnych dopłat przed złożeniem wniosku należy sprawdzić stan wszystkich środków w gospodarstwie w ramach programu de minimis. Formularz wniosku o przyznanie dopłaty z tytułu zużytego do siewu lub sadzenia materiału siewnego kategorii elitarny lub kwalifikowany można uzyskać: • w Oddziale Terenowym Agencji Rynku Rolnego, • w centrali Agencji Rynku Rolnego, • na stronie internetowej Agencji Rynku Rolnego www.arr.gov.pl Poprawnie wypełniony formularz wniosku o przyznanie dopłaty wraz z wymaganiami załącznikami należy dostarczyć osobiście lub przesyłką pocztową na adres OT ARR właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub siedzibę wnioskodawcy.” Tabela 1. GATUNKI ROŚLIN UPRAWNYCH OBJĘTE DOPŁATAMI Gatunek roślin uprawnych Minimalne ilości wysiewu kg/ha Stawki dopłat zł 150 130 80 60 kg albo 1,7 jednostki siewnej 130 150 150 100 150 200 270 80 2000 140 160 Zboża Pszenica zwyczajna Żyto populacyjne Żyto syntetyczne Żyto mieszańcowe Jęczmień Pszenżyto Owies Rośliny strączkowe Łubin (żółty, wąskolistny lub biały) Groch siewny Bobik Wyka siewna Ziemniak Mieszanki zbożowe sporządzone z materiału siewnego gatunków lub odmian roślin zbożowych lub mieszanki pastewne sporządzone z materiału siewnego roślin zbożowych i pastewnych wymienionych powyżej 18 500 100 Rolnik decyduje, czy swoje pola obsieje materiałem kwalifikowanym, czy nasionami z własnego zbioru. Rolnik również decyduje, czy wysieje odmianę chronioną wyłącznym prawem, czy odmianę, która takiej ochronie prawnej nie podlega. Obecnie większość odmian roślin objęta jest ochroną wyłącznego prawa hodowcy, która w Polsce obowiązuje od 20 lat. Taka ochrona oznacza, że wyłącznie hodowca, będący posiadaczem wyłącznego prawa do danej odmiany, może tę odmianę rozmnażać do siewu, zaprawić do siewu, magazynować do siewu, oferować na sprzedaż do siewu, sprzedawać do siewu. Każdy kto chce w taki sposób korzystać z odmiany chronionej wyłącznym prawem, musi mieć pisemną umowę licencyjną z hodowcą. Gdyby nie ustawowy zapis o możliwości użycia do siewu materiału z własnego zbioru zbóż, rzepaku i ziemniaków, rolnicy musieliby siać wyłącznie kwalifikowany materiał siewny tych gatunków. W ramach odstępstwa rolnego można siać własne zbiory zbóż, rzepaku ozimego i ziemniaków bez pisemnej zgody hodowcy. W zamian za skorzystanie z tego przywileju rolnik ma obowiązek uiszczenia opłaty dla hodowcy w wysokości 50% stawki licencyjnej dla danej odmiany w danym roku. Rolnik nie ma obowiązku uiszczenia ustawowej opłaty, gdy spełniony jest jeden z niżej wymienionych warunków: 1. Wysiany został kwalifikowany materiał siewny, czyli posiadający świadectwo kwalifikacji nasion. Każde opakowanie takiego materiału musi być oznakowane urzędową etykietą, na której między innymi wymieniona jest nazwa odmiany oraz widnieje numer partii materiału siewnego i stopień kwalifikacji. Te same dane muszą się znaleźć na fakturze wystawianej kupującemu. Radzimy żądać wystawienia faktury, gdyż uprawnia ona do uzyskania dopłaty z ARR, a jednocześnie stanowi dowód na siew kwalifikatu w przypadku kontroli ze strony hodowcy lub Agencji Nasiennej. 2. Odmiana wysianych nasion z własnego zbioru nie jest objęta ochroną. 3. Gospodarstwo posiada mniej niż 10 ha wszystkich gruntów rolnych (własnych i dzierżawionych, uwzględniając również grunty np. pod sadami, stawami, użytkami zielonymi, zabudowaniami gospodarskimi). Zatem wyłącznie od decyzji rolnika i powierzchni jego gospodarstwa zależy, czy będzie zobowiązany do uiszczenia opłaty dla hodowcy. Jeżeli rolnik zdecyduje się na siew odmiany objętej ochroną prawną musi pamiętać, że może to być wyłącznie: 1. Kwalifikowany materiał siewny (nie trzeba uiszczać opłaty dla hodowcy), lub 2. Materiał z własnego zbioru (wymagane jest uiszczenie opłaty dla hodowcy bez wezwania, 30 dni po siewie, jeżeli całkowita powierzchnia gospodarstwa wynosi 10 ha i więcej). Naruszeniem wyłącznego prawa jest: 1. Siew nabytego (kupno, wymiana, darowizna itp.) ziarna paszowego lub konsumpcyjnego odmiany objętej ochroną prawną. Do siewu takich odmian można kupować wyłącznie kwalifikowany materiał siewny. Dotyczy to każdego gospodarstwa, niezależnie od jego powierzchni. 2. Oferowanie lub sprzedaż z przeznaczeniem do siewu odmiany objętej ochroną prawną bez pisemnej licencji od hodowcy. Oferować i sprzedawać do siewu można wyłącznie kwalifikowany materiał siewny, po uprzednim uzyskaniu pisemnej zgody (licencji) od hodowcy. Dotyczy to każdego gospodarstwa, niezależnie od jego powierzchni, a także jakiegokolwiek innego podmiotu. Pamiętajmy, że ochrona prawna odmian roślin to zabezpieczenie finansowe dla zachowania ciągłości hodowli, to finansowanie trwających wiele lat programów hodowlanych. Dobra odmiana nie powstaje w ciągu jednego roku, ale jest tworzona przez 10-15 lat przez żmudne krzyżowanie i selekcję. Wyhodowanie jednej odmiany populacyjnej to koszt 2-5 milionów złotych. Odmiana jest efektem twórczej pracy hodowcy i dlatego jest jego własnością. Hodowca nie sprzedaje nasion. Hodowca sprzedaje pożądane cechy odmiany. Kto chce z nich skorzystać wnosi opłatę, która jest wynagrodzeniem, zapłatą a jednocześnie inwestycją w kolejne odmiany. Paweł Kochański 19 Produkcja kwalifikowanego materiału siewnego zbóż o wysokiej jakości wymaga zarówno posiadania nowoczesnego sprzętu, jak również dużej wiedzy i ogromnego zaangażowania ze strony ludzi uczestniczących w długim procesie produkcji. Nakłady inwestycyjne poniesione na stworzenie nowoczesnych linii technologicznych, laboratorium oraz stosowane środki produkcji sprawiają, że zaplecze techniczne stanowi znakomitą podstawę dla efektywnej i stojącej na europejskim poziomie produkcji materiału siewnego. Ponadto mając świadomość istoty procesu produkcji jako całości oraz 20 każdego z jego etapów zapewniamy, że nasza bezkompromisowość, pełen profesjonalizm oraz ambicja dostarczania na rynek najlepszych produktów są gwarantami osiągnięcia oczekiwanego przez nas wszystkich rezultatu – wysokiej jakości kwalifikowanego materiału siewnego zbóż. Oferując odmiany najpopularniejszych gatunków zbóż o zróżnicowanym profilu użytkowym i agronomicznym, pochodzących od uznanych hodowców, wierzymy, że w połączeniu z posiadanymi zasobami technologicznymi i ludzkimi sprostamy Państwa oczekiwaniom ku obus t r o n n e j satysfakcji. PSZENICA OZIMA BARRYTON DOSKONAŁA JAKOŚĆ ZIARNA WYSOKI POTENCJAŁ PLONOWANIA DOBRA ZDROWOTNOŚĆ BARRYTON to nowa wysokojakościowa odmiana pszenicy ozimej z firmy RAGT powstała na bazie genetyki czeskiej i niemieckiej, zarejestrowana w Czechach w 2007 roku. Testowana w doświadczeniach wstępnych w Polsce w 2008 roku oraz w Niemczech w badaniach regionalnych. Tabela 3. Wyniki plonowania odmiany BARRYTON w badaniach wstępnych COBORU zbiór 2008 r. BARRYTON to odmiana o bardzo wysokim potencjale plonowania rzadko spotykanym dla pszenic o doskonałej jakości wypiekowej. W Niemczech, gdzie jest zakwalifikowana do grupy E (elitarna) uzyskała najwyższą ocenę plonowania – 8. BARRYTON charakteryzuje się bardzo wysoką odpornością na mączniaka i rdzę brunatną, wysoką na fuzariozę i septoriozę liści. lokalizacja Białogard (zach-pom) Krzyżewo (podlaskie) Słupia Wielka (wielkopolskie) Plonowanie (% wzorca) 116 117 111 Rośliny są średnio wysokie, o średniej odporności na wyleganie. Zaleca się stosowanie pełnej dawki regulatora wzrostu. Tabela 1. Plonowanie wybranych pszenic z różnych grup jakościowych wg BSA 2008 skala dziewięciostopniowa) odmiana Grupa jakościowa Ocena plonowania A1 BARRYTON E 8 Skagen E 6 Quebon E 6 Busard E 2 Turkis A 6 Tommi A 6 Nutka A 4 Spośród odmian z grupy wysokojakościowej BARRYTON wyróżnia się wysokim potencjałem plonowania powiązanym z bardzo dobrą i stabilną jakością ziarna. W Niemczech należy do grupy E (elitarnej), w Czechach do A (jakościowej) głównie dzięki wysokiej wartości liczby opadania (ocena 7) i testu sedymentacji (7). Ponadto we wszystkich doświadczeniach regionalnych z Niemiec Wschodnich (tab. 2), w których warunki glebowo-klimatyczne zbliżone są do polskich, BARRYTON uzyskał doskonałe wyniki plonowania – lepsze nawet od odmiany mieszańcowej Hybred. W badaniach wstępnych COBORU w 2008 roku odmiana uzyskała średnio w całym kraju rewelacyjne wyniki – 108 % wzorca (Tonacja, Finezja i Bogatka) - tab. 3. Tabela 2. BARRYTON jest polecany do uprawy na potrzeby konsumpcyjne ze względu na powiązanie wysokiego plonu ze znakomitą jakością i grubością ziarna. Doświadczenia w Polsce, Czechach, Niemczech wskazują, iż BARRYTON ma dość przeciętne wymagania glebowe. Wyniki plonowania i innych cech agrotechnicznych wybranych odmian pszenicy ozimej – niemieckie doświadczenia regionalne - Niemcy Wschodnie 2009 r. (cechy oceniane w skali 1-9 – cyfra mniejsza oznacza większą odporność) odmiana Poziom agrotechniki A1 Plon % wzorca Wyleganie (1-9) Mączniak (1-9) Septorioza liści (1-9) Rdza (1-9) Wysokość (cm) Tutzpatz (Meklemburgia – Pomorze Przednie koło Neubrandenburga) Barryton 111,8 2,5 1,5 2 1 106 Turkis 99,2 1,5 2 2,5 2,5 111 Hybred 109 2 2 2,5 2 112 Berge (Brandenburgia -koło Berlina) Barryton 111,5 1 1 2 4 100 Turkis 107,1 1 1 1,5 5 86 Hybred 108,9 1 1 2 4,5 94 21 PSZENICA OZIMA POTENZIAL BARDZO WYSOKI POTENCJAŁ PLONOWANIA WYSOKA ODPORNOŚĆ NA WYLEGANIE NAJWYŻSZY WSPÓŁCZYNNIK KRZEWIENIA POTENZIAL to nowa odmiana pszenicy jakościowej (A) pochodząca od niemieckiego potentata w hodowli pszenic – Saaten Union. Zarejestrowana w Niemczech w 2006 roku. Odmiana otrzymała w roku 2008 bardzo dobrą ocenę plonowania 7 (wysoki potencjał sugeruje nazwa odmiany) i jest jedną z najlepiej i najstabilniej plonujących odmian w swojej grupie jakościowej (A). Tabela 1. Ocena plonowania odmian pszenicy oz. wg BSA 2006 i 2007 r. (poziom A1, skala 1-9) odmiana POTENZIAL Tuareg Skagen Turkis Ocena plonu 2008 7 8 6 6 POTENZIAL tworzy wysoki plon dzięki dużej ilości pędów kłosonośnych na jednostce powierzchni (najwyższy wskaźnik krzewienia). Duże zagęszczenie kłosów w połączeniu z doskonałym zaziarnieniem powoduje minimalnie obniżoną wartość MTZ ale nie powoduje to spadku oceny wyrównania ziarna ogólna ocena jakości surowca tej odmiany wypada powyżej wzorca. Zimotrwałość POTENZIALA pozwala na jego uprawę w warunkach polskich. Pod tym względem nie odbiega od wielu odmian uprawianych od lat na terenie całej Polski (tab. 3) Tabela 3. Ocena zimotrwałości wg BSA w 2006 roku (Skala 1-9 gdzie mniejsza liczba oznacza lepszą zimotrwałość) We wschodnich Niemczech, gdzie warunki klimatyczno-glebowe podobne są do części obszaru Polski, POTENZIAL uzyskał najlepsze wyniki plonowania w 2008 roku w porównaniu z innymi regionami. Rośliny są bardzo niskie (wg BSA- 4) na poziomie najniższych pszenic w Niemczech oraz bardzo odporne na wyleganie (wg BSA - 3). POTENZIAL jest odmianą typowo intensywną, wysoce przydatną do uprawy w dobrych warunkach stanowiskowych i przy wysokich dawkach nawożenia azotowego kiedy celem jest uzyskiwanie rekordowych plonów przy zachowaniu pełnej technologii ochrony fungicydowej skierowanej szczególnie pod kątem fuzariozy kłosów (z racji krótkiej słomy), chorobom podstawy źdźbła i septoriozie liści. odmiana POTENZIAL Ritmo Akratos Tuareg Ocena 5 6 5 5 POTENZIAL to stabilna pszenica jakościowa (A) o bardzo wysokich wartościach współczynników liczby opadania (wg BSA -8) i testu sedymentacji (wg BSA-8). POTENZIAL to znakomicie plonująca bardzo intensywna odmiana pszenicy ozimej, polecana: • na dobre stanowiska pszeniczne, przy wysokim nawożeniu • do produkcji intensywnej przy pełnej ochronie fungicydowej Tabela 2. Plonowanie odmian pszenicy ozimej LSV Winterweizen 2008 Niemcy Północno Wschodnie Niemcy Południowo-Wschodnie odmiana Grupa jakościowa Gros Kiestow Biestow Tutzpatz Gulzow Vipperow Beetzdorf POTENZIAL A 112 111 114 115 105 104 Boomer A 102 104 98 100 100 Mulan B 97 102 100 96 95 91 W opisach korzystano z oficjalnych wyników niemieckiej instytucji badawczej Bundessortenamt (BSA), której skala oceny różni się od polskiej skali. W przypadku cech: • tolerancja na mróz • choroby • wyleganie • wysokość roślin w skali 1-9 - mniejsza cyfra oznacza ocenę korzystniejszą. • potencjał plonowania • zdolność krzewienia • MTZ w skali 1-9 - większa cyfra oznacza ocenę korzystniejszą. 22 PSZENICA OZIMA RETRO WYSOKI POTENCJAŁ PLONOWANIA ZNAKOMITA JAKOŚĆ ZIARNA TOLERANCYJNA W STOSUNKU DO STANOWISKA RETRO to odmiana pszenicy ozimej w grupie jakościowej (A) zarejestrowana w Niemczech w 2007 roku a wyhodowana w niemieckiej części firmy Nickerson. RETRO ma przeciętne wymagania glebowe, wysoką mrozoodporność (wg BSA 2006 – 4) oraz wysoką odporność na choroby, a szczególnie na: Należy do najlepiej plonujących odmian w Niemczech (wg BSA -7) także w zestawieniu z odmianami konkurencyjnymi (tab. 1). – mączniaka – ocena 3 (2008) – rdzę – ocena 2 (2008) Tabela 1. Plonowanie odmian pszenic w % wzorca na poziomach agrotechniki A1, A2 (wg BSA 2006) odmiana RETRO DRIFTER TOMMI TURKIS Poziom A1 108 95 104 103 Poziom A2 103 98 102 103 W kolejnym roku RETRO uzyskało w doświadczeniach niemieckich jeszcze lepsze wyniki plonowania na poziomie A2 (podwyższony poziom agrotechniki) wahające się w zależności od regionu od 100 do 107% wzorca – przy czym we wschodnim pasie Niemiec graniczącym z Polską – 103 % wzorca. Wyniki zebrane z całych Niemiec w ostatnim czasie ustabilizowały się na nieosiągalnym dla wielu odmian z grupy A poziomie. (tab. 2) Średnia do dużej wysokość roślin powoduje konieczność zastosowania pełnej dawki regulatora wzrostu. RETRO należąc do grupy jakościowej (A) charakteryzuje się bardzo dobrą jakością ziarna. Wyróżnia się wysoką wartością liczby opadania i współczynnika testu sedymentacji. Kolejną ważną zaletą jest grubość ziarna (MTZ) a potwierdzeniem tej cechy jest najwyższa ocena (wg BSA 2008 – 6). Tabela 3. Ocena Masy Tysiąca Ziarniaków odmian pszenicy oz. (wg BSA 2008) odmiana RETRO Cubus Ritmo MTZ 6 5 4 RETRO jest rekomendowane jako odmiana uniwersalna względem warunków glebowych, a zważywszy na parametry jakościowe, na cele konsumpcyjne. Tabela 2. Ocena plonowania wg BSA 2007 i 2008 r. Ocena plonowania 2007 Ocena plonowania 2008 odmiana Grupa jakościowa A1 A2 A1 A2 RETRO A 8 7 7 7 Kranich A 7 7 6 6 6 6 Meteor 23 PSZENICA OZIMA ZOBEL ZNAKOMITA MROZOODPORNOŚĆ I TOLERANCJA NA CHOROBY WYSOKI POTENCJAŁ PLONOWANIA BARDZO DOBRA JAKOŚĆ WYPIEKOWA ZOBEL należy do grupy pszenic jakościowych (A). Wyhodowana w niemieckim oddziale szwedzkiej firmy nasiennej SW SEEDS. Zarejestrowana w Niemczech w 2006 roku. Według oficjalnych badań niemieckich odmiana osiągnęła w 2006 r. ponadprzeciętne plony w całych Niemczech, a szczególnie w części północnej i wschodniej. Tabela 1. Ocena plonowania odmian pszenicy w % wzorca (wg BSA 2007 – wschodnie regiony Niemiec) odmiana Mittel Sommern Roda Nossen MEKLEMBURGIA MEKLEMBURGIA SAKSONIA ZOBEL 114 116 113 Akteur 113 108 107 W 2008 w badaniach rozpoznawczych w Polsce (woj. Pomorskie) ZOBEL uzyskał zadowalające wyniki plonowania – często wyższe od uznanych odmian konkurencyjnych. Tabela 2. Badania Rozpoznawcze COBORU 2008 - woj. Pomorskie odmiana A1 (% wzorca) A2 (% wzorca) Zobel 105 105 Tonacja 97 100 Finezja 94 95 Bogatka 103 103 Figura 98 104 Briliant 102 100 Szczególnie wyróżniającymi cechami odmiany ZOBEL, które czynią ją bardziej wartościową od innych, są bardzo wysoka odporność na niskie temperatury zimą i tolerancja na choroby. Cechy te zostały utrwalone genetycznie dzięki udziałowi w krzyżowaniach oprócz nowoczesnych rodów 24 pszenic wysokoplonujących także wschodnioniemieckich linii wyselekcjonowanych w ostrych warunkach Europy Wschodniej. Otrzymano w ten sposób efekt synergii wysokiego plonowania w połączeniu: • ze znakomitą odpornością na niskie temperatury – najlepsza ocena wg BSA w 2008 r. (dotychczas nie ma odmiany pszenicy lepszej pod tym względem) oraz • z wysoką tolerancją na większość chorób występujących w pszenicy (najwyższa nota w odporności na mączniaka). Tabela 3. Ocena odporności na choroby wg BSA 2006r (skala 1-9 gdzie ocena niższa oznacza większą odporność) odmiana Mączniak Podstawa źdźbła Septorioza liści Rdza brunatna ZOBEL 1 2 3 2 CUBUS 2 6 6 7 ZOBEL posiada bardzo dobrą jakość ziarna. Odmiana została zakwalifikowana do grupy jakościowej (A) a jej ogromną zaletą jest wysoka wartość testu sedymentacjimająca wpływ na podwyższoną zwartość glutenu. ZOBEL to odmiana wyhodowana w Niemczech ale dzięki swoim cechom znalazła uznanie wśród rolników na terenie całej Polski – również w rejonach o zdecydowanie kontynentalnym klimacie. Porównanie cech użytkowych i wartości gospodarczej odmian pszenicy ozimej w oficjalnych doświadczeniach niemieckich wg Bundessortenamt w 2008 r. BARRYTON POTENZIAL RETRO ZOBEL hodowca RAGT Saaten Union Nickerson SW klasa jakości E/A A A A wczesność 5 6 5 5 wysokość 5 4 5 5 wyleganie 5 3 5 4 zimotrwałość 4 5 4 3 choroby podstawy źdźbła 5 6 6 2 mączniak 2 2 3 1 septorioza liści 4 5 4 4 fuzarioza 4 5 4 4 DTR 5 5 5 5 rdze 3 3 2 3 krzewienie 5 6 5 5 MTZ 6 4 6 4 plon A1 8 7 7 6 plon A2 - 7 7 6 wymagania glebowe średnie do niskich średnie do wysokich średnie do niskich średnie Liczby w rubrykach oznaczają ocenę w skali 1-9. Dla cech: plon, MTZ, krzewienie – im większa wartość tym lepsza ocena • odporność – im niższa wartość tym lepsza ocena. 25 PSZENŻYTO OZIME PIZARRO WYSOKI I WARTOŚCIOWY PLON ZNAKOMITA ZDROWOTNOŚĆ MAŁA SKŁONNOŚĆ DO PORASTANIA PIZARRO to jedna z nowszych odmian pszenżyta ozimego o tradycyjnej długości słomy – wyhodowana w Danko HR i zarejestrowana w Polsce w 2008 roku. PIZARRO uzyskało doskonałe oceny w badaniach rejestrowych w latach 2006-2007 – 108 % wzorca, na podstawowym poziomie agrotechniki (A1). Plon pszenżyta ozimego PIZARRO na tle wzorca w latach 2006-2007, w % i dt/ha (odmiany wzorcowe: Kazo, Woltario, Sorento, Moderato) a2 - intensywny a1 - podstawowy Bardzo mała skłonność do porastania ziarna znacznie podnosi wartość użytkową PIZARRO, co jest istotne szczególnie w rejonach narażonych na ten czynnik np. Pomorze i Pomorze Zachodnie. PIZARRO zalicza się do odmian o tradycyjnej długości słomy – wg COBORU 2007 osiągnęło średnią wysokość 120 cm tj. np. o 4 cm mniej od popularnej odmiany Moderato. Szczególnie intensywnie prowadzone plantacje należy zabezpieczyć przed wyleganiem stosując standardowy zabieg regulatorem wzrostu. PIZARRO bardzo dobrze się krzewi, co pozwala na ograniczenie obsady roślin do ok. 300 szt nasion /m² (przy MTZ ok 40 g norma wysiewu wynosi ok. 130-140 kg). PIZARRO charakteryzuje się znakomitą zdrowotnością. Wg COBORU 2007 ma wyższą odporność na wszystkie oceniane choroby niż wzorzec. W 9-stopniowej skali uzyskano niemal najwyższe oceny odporności na główne choroby spotykane w pszenżycie ozimym: Szczególnie wysoki potencjał plonowania osiągnięto w rejonach: – I – woj. Zachodniopomorskie – 144% wzorca, – II – Pomorskie i Warmińsko – Mazurskie – 111 % wzorca – III – Wielkopolska i Kujawsko – pomorskie – 108 % wzorca. Ta tendencja utrzymuje się przez następne lata – w 2009 roku w badaniach porejestrowych COBORU odnotowuje najlepsze wyniki plonowania tej odmiany na obydwu poziomach agrotechniki w tych samych rejonach. Tabela 1. – mączniaka – 8,5, rdzę brunatną – 8,7 septoriozę liści – 7,7. Pozwala to na oszczędności w stosowaniu fungicydów i ograniczeniu ich do jednego zabiegu. Ziarno charakteryzuje się znakomitą jakością: zawartość białka powyżej wzorca – ok. 11,2% oraz dużym ciężarem właściwym. PIZARRO jest polecane szczególnie na słabsze stanowiska –w monokulturze i uprawie uproszczonej, co w połączeniu z niskimi nakładami (niska norma wysiewu, jedna dawka fungicydów) uzasadnia zarówno ekonomiczny i agrotechniczny wybór tej odmiany. Plonowanie odmian pszenżyta ozimego wg COBORU PDO 2009 r. REGIONY odmiana I II III I Poziom A1 26 II III Poziom A2 PIZARRO 113 104 105 107 104 102 Moderato 106 103 100 105 99 98 PSZENŻYTO OZIME AGOSTINO NAJWIĘKSZY POTENCJAŁ PLONOWANIA SPOŚRÓD ODMIAN KRÓTKOSŁOMYCH WYSOKA ODPORNOŚĆ NA CHOROBY DOSKONAŁA JAKOŚĆ ZIARNA AGOSTINO to półkarłowa odmiana hodowli SW Seeds zarejestrowana w Niemczech w 2009 roku. W Polsce znajduje się w badaniach rejestrowych COBORU z potencjalną szansą rejestracji w 2011 roku. AGOSTINO w badaniach niemieckich Bundessrtenamt uzyskało najlepszą ocenę potencjału plonowania spośród wszystkich odmian zarejestrowanych zarówno półkarłowych jak i o tradycyjnej długości słomy – 9 (nota maksymalna) na podstawowym poziomie agrotechniki i 8 – na podwyższonym poziomie agrotechniki. Tabela 1. Ocena plonowania wg Bundessortenamt 2008 r. (skala 1-9 - większa cyfra oznacza lepszy wynik) odmiana Forma wzrostu AGOSTINO Grenado Bardzo dobra odporność na choroby: mączniaka i septoriozę (porównywalna z Grenado) oraz na rdzę brunatną - najlepsza ocena 1 (lepsza od Grenado w badaniach niemieckich) czyni AGOSTINO najlepszą odmianę pod względem tolerancji na choroby spośród wszystkich zarejestrowanych odmian pszenżyta ozimego. odmiana mączniak rynchosporioza rdza brunatna AGOSTINO 1 4 1 Grenado 1 4 2 Lamberto 8 6 6 Dinaro 1 4 2 PLONOWANIE Poziom A1 Poziom A2 półkarłowa 9 8 półkarłowa 8 8 Lamberto tradycyjna 3 5 Dinaro półkarłowa 8 8 W polskich badaniach rejestrowych AGOSTINO uzyskało najlepsze wyniki plonowania spośród odmian półkarłowych 5,30 dt powyżej wzorca (Moderato, Algoso, Grenado, Borwo) Szczególnie dobre wyniki Agostino uzyskało w rejonie I (Zachodniopomorskie) i III (Wielkopolska i Kujawy) AGOSTINO wykształca niski łan – poniżej 100 cm (wg COBORU) porównywalny z najniższą do tej pory odmianą – Grenado i posiada odporność na wyleganie powyżej wzorca. AGOSTINO jest odmianą średniowczesną – dojrzałość woskową uzyskuje o około 1 dzień wcześniej od Grenado (badania COBORU). AGOSTINO tworzy bardzo grube ziarno; w badaniach niemieckich nota 7 (skala 1 - 9 - wyższa ocena oznacza grubsze ziarno). W polskich badaniach wysoko oceniono także wyrównanie (94%), liczbę opadania (143) i zawartość białka – powyżej wzorca. AGOSTINO jest rekomendowane do intensywnej uprawy bez konieczności stosowania kompleksowych zabiegów fungicydowych. 27 JĘCZMIEŃ OZIMY (dwurzędowy) CAMPANILE NAJWIĘKSZY POTENCJAŁ PLONOWANIA W NIEMCZECH WŚRÓD ODMIAN DWURZĘDOWYCH WYSOKA ZIMOTRWAŁOŚĆ ODMIANA ODPORNA NA WIRUSA ŻÓŁTEJ MOZAIKI JĘCZMIENIA CAMPANLE to zarejestrowana w Niemczech wiodąca odmiana jęczmienia ozimego z hodowli NICKERSON w typie dwurzędowych odmian pastewnych. CAMPANILE jest odmianą wysoko i bardzo stabilnie plonującą na przestrzeni lat 2006-2008 (wg BSA – 7). Uzyskała najwyższe plony we wszystkich regionach Niemiec w latach 2005-2007 (od 101 – 106% wzorca). Plonowaniem dorównuje nawet odmianom wielorzędowym, które genetycznie mają większy potencjał a niektóre z nich znacznie przewyższa Tabela 1. Ocena plonowania odmian jęczmienia oz. (wg BSA 2008r.) w skali 1-9 gdzie wyższa wartość to wyższy plon odmiana Ocena A1 Ocena A2 CAMPANILE 7 7 Tiffany 4 5 Odmiana ta znakomicie krzewi się. Jest istotna różnica w ilości rozkrzewień CAMPANILE w porównaniu z Lomeritem. CAMPANILE to odmiana o ustalonej genetycznie odporności na wirusową żółtą mozaikę jęczmienia oraz o dobrej odporności na choroby grzybowe szczególnie na rdze i rynchoporiozę. Wyróżnia się dobrą zimotrwałością do uprawy w Polsce co znacznie podnosi atrakcyjność wyboru szczególnie w zestawieniu do odmian zagranicznych znajdujących się już na rynku. Tabela 2. Ocena zimotrwałości (wg BSA 2008 r) w skali 1-9 gdzie mniejsza wartość to większa zimotrwałość odmiana CAMPANILE Tiffany Merlot Lomerit Ocena zimotrwałości 4 5 6 4 CAMPANILE posiada wysoką wartość pastewną dzięki dużej zawartości białka oraz wysokiemu ciężarowi ziarna co daje producentom możliwość uprawy do skarmiania we własnym gospodarstwie, jak również sprzedaży dobrego surowca na rynku. CAMPANILE 28 LOMERIT CAMPANILE jest polecany do uprawy na ziarno paszowe, jako jedną z najlepiej plonujących odmian o znakomitej wartości ziarna. ŻYTO OZIME MIESZAŃCOWE AMATO F1 WYSOKI POTENCJAŁ PLONOWANIA ODPORNOŚĆ NA RDZĘ BRUNATNĄ NISKIE WYMAGANIA GLEBOWE AMATO to odmiana żyta mieszańcwego zarejestrowana w Niemczech w 2006 roku, pochodząca z hodowli SAATEN–UNION. W roku rejestracji odmiana była najlepiej plonującą w Niemczech spośród odmian mieszańcowych – otrzymała najwyższe oceny plonowania – 9 (wg BSA 2006) na poziomie A1 i A2. W roku 2008 nadal należała do najplenniejszych odmian otrzymując – 7 (na poziomach A1 i A2) - tab. 1. Tabela 1. Ocena plonowania odmian żyta oz. wg BSA 2007 (skala 1-9 wyższa wartość oznacza lepszą ocenę) Odmiana MTZ Plon A1 Plon A2 AMATO F1 6 7 7 Askari F1 4 6 7 Caroas 5 4 4 Dańkowskie Diament 5 4 3 W roku 2008 Amato było testowane w polskich badaniach rozpoznawczych COBORU w 4 województwach – Pomorskim, Lubuskim, Mazowieckim i Zachodnio-Pomorskim. Wyniki potwierdzają bardzo wysoki potencjał plonowania tej odmiany w porównaniu z innymi mieszańcowymi. Rośliny tej odmiany są średniej wysokości, posiadają bardzo dobrze zaziarnione kłosy. AMATO to nie tylko plon, to także wysoka odporność na choroby szczególnie na rdzę brunatną rynchosporiozę i mączniaka (tab. 2) a także znakomita zimotrwałość sprawdzona w wielu gospodarstwach w Polsce. Tabela 2. Odporność na choroby żyta (wg BSA 2006 r.) w skali 1-9 gdzie wyższa wartość oznacza niższą odporność Odmiana mączniak rynchosporioza rdza brunatna AMATO 4 5 4 Askari 4 6 5 AMATO charakteryzuje się bardzo dobrą jakością ziarna w użytkowaniu na mąkę oraz przy produkcji etanolu. Masa tysiąca ziaren (MTZ) jest jedną z najwyższych spośród wszystkich odmian - 6 (wg BSA 2006 r.) - tab. 3. Tabela 3. Masa Tysiąca Ziarniaków – badania rozpoznawcze COBORU 2008 r. Odmiana MTZ poziom A1 [g] MTZ poziom A2 [g] AMATO F1 42,15 50,1 Fugato F1 42 44,95 Fernando F1 38,45 42,05 Dańkowskie Diament 39,5 45 Przydatność AMATO do warunków polskich podnosi także możliwość uprawy na najsłabszych stanowiskach żytnich, gdzie inne wysokoplonujące odmiany są zawodne. Intensywna uprawa wymaga jednak zastosowania pełnej dawki retardantów. 29 OCHRONA I PIELĘGNACJA UPR AW RZEPAKU Jesienne nawożenie rzepaku ozimego Rzepak zalicza się do roślin o bardzo dużych potrzebach pokarmowych. Na przykład, przy plonie nasion na poziomie 4,5 t/ha, pobiera średnio 250–270 kg N, 110–135 kg P2O5, 315–360 kg K2O, 180–225 kg Ca, 27–36 kg Mg i 68–80 kg S oraz znaczne ilości mikroelementów. Oczywiście tylko część tego pobrania przypa- da na jesień, ale nie wszystkie składniki opłaca i powinno stosować się wiosną. Tym bardziej, że prawidłowe odżywienie rzepaku w okresie jesiennym jest jednym z podstawowych czynników, który jest odpowiedzialny zarówno za rozwój roślin, jak i ich przygotowanie do zimy. Fot. 1 Fot. 1 Charakterystyczne objawy niedoboru azotu 32 jesienne nawożenie rzepaku ozimego Trzeba mieć na uwadze, że rzepak ozimy buduje fundament pod przyszły plon już w okresie jesiennym, a wszelkie błędy i zaniedbania, które zostaną popełnione w tym czasie zwykle są już nie do nadrobienia wiosną. Stąd też prawidłowo wykonane nawożenie podstawowe powinno przede wszystkim umożliwić zbudowanie roślinie odpowiednio dużej i dobrze odżywionej rozety (prawidłowo rozwinięty rzepak jesienią posiada od 8–12 liści, grubą szyjkę korzeniową oraz głęboko sięgający palowy system korzeniowy), a także doprowadzić glebę do takiej zasobności w przyswajalny fosfor, potas i magnez, aby składniki te nie ograniczały plonu. Przed siewem rzepak powinien być nawożony przede wszystkim fosforem i potasem, a często także azotem i magnezem. Nie oznacza to jednak, że rzepak przed zimą nie potrzebuje innych składników pokarmowych, tj. siarki i mikroelementów. Przy czym większość tych składników rzepak pobiera na wiosnę. Stąd też prawidłowa strategia nawożenia tymi składnikami powinna uwzględniać jesienne (mniej), jak i wiosenne (więcej) ich stosowanie. Jesienne nawożenie magnezem, natomiast należy traktować jako podstawowe szczególnie w sytuacji, gdy rzepak uprawiamy na glebach o niskiej zasobności w ten składnik. W takim przypadku nawożenie tym składnikiem należy wykonać przed siewem lub po wschodach rzepaku jesienią, a na wiosnę wskazane jest przeprowadzenie nawożenia uzupełniającego. Jednocześnie trzeba mieć na uwadze, że magnez zalicza się do składników podatnych na wymywanie, dlatego szczególnie na glebach lekkich nie są wskazane zbyt wysokie dawki tego składnika w okresie jesiennym w nawozach łatwo rozpuszczalnych w wodzie. Jak już wspomniano do składników, którymi Fot. 2 zawsze należy nawozić rzepak przed siewem zalicza się fosfor i potas. Rola tych składników w prawidłowym jesiennym, jak i wiosennym rozwoju rzepaku jest nie do przecenienia. Fosfor odpowiada między innymi za prawidłowy rozwój systemu korzeniowego (dobrze rozwinięty system korzeniowy zapewnia lepszą zimotrwałość roślin, a także dostępność wody i składników pokarmowych, przez co rośliny są lepiej odżywione i mniej wrażliwe na suszę). Natomiast potas, którego pobranie już jesienią kształtuje się w zakresie 60–80 (100) kg K2O/ha, wraz z fosforem i innym składnikami pokarmowymi pełni klu- Fot. 2 Dobre odżywienie rzepaku w okresie jesiennym jest warunkiem dobrego przezimowania roślin właściwej dostępności potasu dla roślin jest odpowiedni system nawożenia, który powinien być tak opracowany, aby po zbiorze przedplonu doprowadzić zasobność gleby w przyswajalny składnik do co najmniej górnego zakresu poziomu średniego. Gleba lekka winna natomiast charakteryzować się zakresem zasobności w potas na poziomie klasy wysokiej (tab.). Jednocześnie zasobność gleby …prawidłowe odżywienie rzepaku w okresie jesiennym jest jednym z podstawowych czynników, odpowiedzialnych zarówno za rozwój roślin, jak i ich przygotowanie do zimy czową rolę w tworzeniu rozety rzepaku i jego przezimowaniu. Jednocześnie rośliny prawidłowo odżywione potasem racjonalnie gospodarują wodą (jest to szczególnie ważne przy niedoborach opadów, które cyklicznie występują w naszym kraju), a także lepiej pobierają i „przetwarzają” w plon nasion azot, tj. główny składnik plonotwórczy, co zwiększa jego wykorzystanie z zastosowanych nawozów. Stąd też przyjmuje się, że pod uprawę rzepaku najlepsze są gleby wytworzone z glin lub piasków gliniastych, które są naturalnie zasobne w potas. Drugim warunkiem w fosfor przed siewem rzepaku powinna kształtować się co najmniej w górnym zakresie zasobności średniej, tj. 14–15 mg P2O5/100 g gleby. Gdy posiadamy tak przygotowane stanowisko, to można znacząco ograniczyć nawożenie mineralne tymi składnikami w stosunku do potrzeb pokarmowych, gdyż znaczna część zapotrzebowania roślin na te składniki zostanie pokryta z zasobów glebowych. Będzie ona tym większa, im wyższa będzie zasobność gleby w przyswajalne składniki pokarmowe, a także będą lepsze warunki ich pobierania z gleby, jesienne nawożenie rzepaku ozimego 33 tj. wysoką efektywność nawożenia uzyskuje się na glebach o uregulowanym odczynie, odpowiedniej strukturze i zasobnych w materię organiczną. Natomiast na glebach o niskiej zasobności nawożenie mineralne należy zwiększyć o około 25–50% w stosunku do potrzeb (część składnika wprowadzona w nawozie przeznaczona jest na podniesienie zasobności gleby). Przy czym warto mieć rozpoznaną zasobność gleby na polu, na którym zamierzamy uprawiać rzepak już przed siewem przedplonu, aby w razie potrzeby przynajmniej częściowo zwiększyć jego nawożenie. Trzeba mieć na uwadze, że rzepak budując bardzo głęboki system korzeniowy pobiera znaczne ilości składników pokarmowych z podglebia (efektywne pobieranie składników pokarmowych może sięgać nawet do 1,5 m). Stąd też zwiększone nawożenie rośliny przedplonowej ma na celu przede wszystkim wzbogacenie głębszych warstw gleby. Oczywiście nawożenie bieżące na glebach wyczerpanych również musi być odpowiednio większe. Ustalając wysokość nawożenia mineralnego fosforem i potasem rzepaku, poza ustaleniem zapotrzebowania i uwzględnieniem zasobności gleby w przyswajalne składniki pokarmowe, trzeba również mieć na uwadze dopływ składników z przyorywanych resztek pożniwnych, plonu ubocznego lub stosowanych nawozów naturalnych (obornik, pomiot ptasi, gnojówka, gnojowica). W tym celu należy systematycznie prowadzić bilans obu składników w zmianowaniu, korygując przed każdym kolejnym sezo- nem wegetacyjnym dane o plonach i ilości składników wprowadzonych do gleby w resztkach pożniwnych czy zastosowanych nawozach naturalnych. Warto wiedzieć, że przykładowo decydując się na przyoranie słomy do gleby wraca większość pobranego przez rośliny potasu, gdyż składnik ten gromadzony jest przede wszystkim w organach wegetatywnych roślin, odmiennie wygląda sytuacja z fosforem, który głównie gromadzony jest w ziarnie i nasionach. Rola fosforu i potasu w uprawie rzepaku jest bardzo ważna, jednakże głównym składnikiem pokarmowym, który jest odpowiedzialny za prawidłowe „przygotowanie” rzepaku do zimy jest azot. Na azot jako składnik pokarmowy należy spojrzeć dwojako. Z jednej strony azotem jesienią należy nawozić z umiarem, tzn. unikać przenawożenia tym składnikiem, gdyż powoduje on między innymi przyspieszenie wzrostu rośliny, co przed zimą nie zawsze jest korzystne (zbyt duża dostępność azotu może prowadzić do nadmiernego „wybujania” łanu rzepaku i wyniesienia pąka wierzchołkowego), a także zwiększa zawartość wody w roślinie, co zmniejsza mrozoodporność oraz zmniejsza odporność roślin na choroby. Dlatego „szczególną ostrożność” z nawożeniem azotem należy zachować przy wczesnych siewach, odmianach o dynamicznym tempie wzrostu, na stanowiskach nawożonych obornikiem lub gnojowicą oraz na stanowiskach zasobnych w próchnicę w warunkach sprzyjających mineralizacji azotu organicznego (wilgotna i ciepła jesień), a także po przedplonach, które pozostawiły dużo azotu w glebie. Z drugiej jednak strony dobrze rozwinięty łan rzepaku Fot. 3 już jesienią jest w stanie pobrać od 60 do 80 kg N, a łany wybujałe potrafią zgromadzić nawet ponad 100 kg N/ha. Zatem, aby zapewnić odpowiednią fazę rozwojową roślin przed zimą, jak i ich właściwe odżywienie, w określonych przypadkach zlecane jest nawożenie azotem w ilości 20–40 kg N/ha gdy: Fot. 3 Pierwsze objawy niedoboru siarki mogą wystąpić już w fazie rozety 34 jesienne nawożenie rzepaku ozimego >> rzepak uprawiany jest w stanowiskach ubogich w azot, >> rzepak zasiano z opóźnieniem w stosunku do terminu optymalnego dla danego regionu, >> po przedplonach zbożowych, szczególnie gdy przyorano słomę, >> gdy panują złe warunki do mineralizacji azotu glebowego (zła struktura, niski odczyn, niskie temperatury i duże opady), >> przy nierównomiernych i opóźnionych wschodach, spowolnionym wzroście np. wywołanym przez porażenie przez szkodniki. Fot. 4 Fot. 4 Objawy niedoboru mogą się nakładać – na zdjęciu widoczny niedobór potasu i siarki W sytuacji, gdy pomimo przedsiewnego nawożenia azotem pojawią się na rzepaku objawy niedoboru tego składnika azot należy zastosować powschodowo. Za optymalny termin nawożenia powschodowego nawozami stałymi można uznać okres około 3–6 tygodni po siewie. Pozwala on na właściwą ocenę na podstawie stanu łanu czy zastosować azot i w jakiej ilości. Poza stosowaniem Fot. 5 Fot. 5 Rośliny słabo rozwinięte i niedożywione w okresie jesiennym odznaczają się słabym początkowym startem na wiosnę i cynkiem), co ma szczególne znaczenie w sytuacji, gdy rośliny charakteryzują się słabym tempem wzrostu i istnieje ryzyko, że mogą być niedożywione również innymi składnikami pokarmowymi. Powyższa strategia jesiennego nawożenia rzepaku jest skuteczna tylko wówczas, gdy roślinę tę uprawiamy w stanowiskach o uregulowanym odczynie, tj. w zależ- …rzepak ozimy buduje fundament pod przyszły plon już w okresie jesiennym, a wszelkie błędy i zaniedbania, które zostaną popełnione w tym czasie zwykle są już nie do nadrobienia wiosną azotu w nawozach stałych składnik ten z powodzeniem może być stosowany również dolistnie. W takim przypadku wskazane jest zastosowanie od 10–15 kg N/ha w postaci roztworu mocznika lub innego nawozu nadającego się do stosowania dolistnego. Dolistne nawożenie azotem można, a nawet warto połączyć z dokarmianiem roślin magnezem, siarką i mikroelementami (szczególnie borem, ale także manganem, molibdenem, miedzią ności od kategorii agronomicznej gleby w zakresie pH 6,0–7,0 – w myśl zasady, że im gleba cięższa, tym wyższy odczyn. W innym przypadku w pierwszej kolejności należy uregulować odczyn gleby, a dopiero następnie przeprowadzić nawożenie podstawowe. Autor: Dr inż. Witold Szczepaniak Tabela. Klasy zasobności przyswajalnego fosforu i potasu w glebie, mg/100 g gleby. Klasa zasobności P2O5 K2O Kategoria agronomiczna gleb b. niska niska średnia wysoka b. wysoka <5,0 5,1-10 10,1 (14)-15 15,1-20 >20 b. lekkie lekkie średnie ciężkie <2,5 2,5-7,5 7,6-12,5 12,6-17,5 >17,6 <5,0 5,1-10 10,1-15 15,1-20 >20,1 <7,5 7,6-12,5 12,6-20 20,1-25 >25,1 <10 10,1-15 15,1-25 25,1-30 >30,1 jesienne nawożenie rzepaku ozimego 35 PRZYGOTOWANIE POL A OR A Z SIEW PRZ YGOTOWANIE POL A Rzepak, jak rzadko która roślina, bardzo silnie reaguje obniżką plonu na wszelkie zaniedbania uprawowe. Decydujący wpływ na potencjalny plon ma właściwy siew i pielęgnacja jesienią. Popełnionych w tym okresie błędów nie można już naprawić. Czynnikami wpływającymi na zimotrwałość rzepaku są: termin siewu, obsada, rozstawa rzędów. W YBÓR POL A Rzepak jest rośliną wprowadzaną do płodozmianu ze względu na swoją dużą wartość przedplonową. Posiada bardzo silny system korzeniowy, który głęboko spulchnia glebę. Pobiera składniki pokarmowe z głębszych warstw wbudowując je w swoje tkanki. Duża ich część zostaje na polu w postaci resztek pożniwnych wzbogacając glebę w próchnicę. Wpływa, więc dodatnio na strukturę gleby. Dokonując wyboru pola, na którym chcemy posiać rzepak, zwracamy szczególną uwagę na termin zbioru przedplonu. W warunkach polskich przedplonami dla rzepaku są najczęściej jęczmień ozimy lub jary, rzadziej pszenica ozima, która jest trochę później zbierana z pola. DOPR AWIENIE GLEBY GWAR ANTUJE DOBRY START R ZEPAKU Wysoki plon rzepaku zależy od jesiennego rozwoju roślin. Rzepak powinien się szybko rozwijać i jeszcze przed zimą wytworzyć silny korzeń palowy. Warunkiem tego jest dobre przygotowanie roli do siewu. Niezupełne przyoranie resztek pożniwnych, lub zbyt rozpylona gleba, mogą Fot. 1 Fot. 1 Dobrze przygotowana gleba do siewu gwarantuje dobre wschody i dobry rozwój młodych roślin 36 przygotowanie pola oraz siew znacznie hamować rozwój rzepaku. Wysokość plonu rzepaku w znacznej mierze zależy od tego, w jakiej fazie wejdzie on w stan spoczynku zimowego. Dla optymalnego rozwoju jesiennego, obok siewu (termin, ilość i technika wysiewu), decydujące znaczenie ma przygotowanie roli pod zasiew. Błędów popełnionych w uprawie przedsiewnej nie można później naprawić. DOKŁ ADNE ROZDROBNIENIE RESZ TEK POŻNIWNYCH Staramy się, żeby słoma pozostająca na polu była dokładnie rozdrobniona i równomiernie rozrzucona, tak aby uniknąć grubych słomiastych materacy, które zabierają wodę i ograniczają rozwój korzeni rzepaku. Staramy się stworzyć dobre warunki do wzrostu korzenia palowego. Orka siewna zapewniająca spulchnienie górnej warstwy gleby jest korzystnym i najczęściej wykonywanym zabiegiem w zespole upraw przedsiewnych. Słabo rozgałęziony korzeń palowy rzepaku wymaga bowiem łatwo przenikliwej warstwy ornej. Tylko głęboko spulchniona gleba zapewni dobry rozwój rzepaku jesienią, kiedy to pojedyncza roślina powinna wykształcić głęboki system korzeniowy. Jeżeli na polu mało jest części organicznych, a gleba jest w dobrej kulturze dopuszczalne jest zrezygnowanie z orki i wykonanie siewu bezpośredniego przy zastosowaniu odpowiednich narzędzi. Na lekkich glebach zrezygnowanie z pługa może poprawić gospodarkę wodną oraz strukturę gleby. Obniżymy w ten sposób koszty uprawy, trzeba jednakże liczyć się ze zwiększonymi wydatkami na chemiczną ochronę plantacji przed chwastami i chorobami. SIEW TERMIN SIE WU Żeby rośliny osiągnęły odpowiednią fazę rozwojową termin siewu powinien przypadać na około 12 do 10 tygodni przed zakończeniem wegetacji. Dla zapewnienia dobrego przezimowania roślin rzepaku bardzo ważne jest, aby rośliny weszły w okres zimy odpowiednio wykształcone: z dobrze rozwiniętym korzeniem palowym o średnicy przynajmniej 1 cm, nisko osadzoną rozetą liściową, składającą się z 8–12 liści. Stożek wzrostu znajdujący się na pograniczu pędu nadziemnego i podziemnego jest wtedy dobrze osłonięty szyjką korzeniową i jego odporność na mrozy jest większa. Należy również pamiętać, iż zawiązywanie organów generatywnych następuje jesienią. W połowie października niezależnie od fazy rozwojowej rzepaku tworzą się Fot. 2 Tabela. Wpływ terminu siewu na zaplanowaną obsadę w okresie jesiennym. region REGION 1 REGION 2 Fot. 2 Na zbyt małych roślinach następuje ograniczenie zawiązywania pędów bocznych oraz łuszczyn zawiązki pędów bocznych, formują się również zawiązki kwiatostanów, kształtuje się potencjał plonotwórczy roślin. Ważne jest więc, aby rośliny wchodziły w okres zimy odpowiednio rozwinięte. OBSADA Optymalna ilość roślin na m zależy przede wszystkim od terminu siewu; wpływ mają także warunki glebowo-klimatyczne i charakterystyka odmiany – liczba pędów oraz intensywność tworzenia rozgałęzień bocznych przez daną odmianę. Odmianę silniej się rozgałęziającą należy siać rzadziej od odmiany tworzącej mniej rozgałęzień. Im później następuje siew tym obsada powinna być większa. Zbyt gęsty siew powoduje wybujanie roślin, wydłużenie szyjki korzeniowej, osłabienie systemu korzeniowego i znaczne pogorszenie zimotrwałości. Obliczając normę wysiewu należy pamiętać natomiast o masie tysiąca nasion oraz terminie siewu. Ilość wysiewanych nasion może wahać się od 2,0 kg do około 4,0 kg przy siewie opóźnionym. Wzór do obliczania wielkości wysiewu. ILOŚĆ WYSIEWu = (kg/ha) REGION 3 REGION 4 termin siewu obsada roślin na 1 m2 15.08–20.08 wczesny 25–40 20.08–25.08 średni 40–60 25.08–01.09 opóźniony 60–80 10.08–15.08 wczesny 25–40 15.08–20.08 średni 40–60 20.08–25.08 opóźniony 60–80 05.08–10.08 wczesny 25–40 10.08–15.08 średni 40–60 15.08–25.08 opóźniony 60–80 01.08–05.08 wczesny 25–40 05.08–10.08 średni 40–60 10.08–20.08 opóźniony 60–80 łan jest bardzo wyrównany, a rośliny mają podobne warunki do rozwoju. W siewnikach konwencjonalnych (rzędowych) szerokość międzyrzędzi powinniśmy dopasować do wielkości zamierzonej obsady. Jeżeli chcemy uzyskać około 80 r oślin/m, to siejemy rzepak w takiej samej rozstawie rzędów jak dla zbóż (12–14 cm). Dzięki temu rośliny w łanie nie będą musiały między sobą konkurować o światło i składniki pokarmowe. Przy wczesnym siewie gdzie obsada wynosi około 50 roślin/m, korzystniejsza będzie dwukrotnie szersza rozstawa jak dla zbóż (czyli ok. 24 cm). AUTOR: ROBERT SMORAWSKI obsada na 1 m x MTN (g) polowa zdolność wschodów (%) G ŁĘBOKOŚĆ SIE WU Drobne nasiona rzepaku wymagają idealnie doprawionej roli oraz precyzyjnego w niej umieszczenia na głębokości od 2 do 3,5 cm. Im gleba jest lżejsza a ziemia bardziej przesuszona, tym nasiona umieszczamy głębiej. Aby osiągnąć odpowiednią jakość siewu musimy starannie przygotować i wyregulować siewnik, siać w dobrze doprawioną glebę i nie należy zbytnio się spieszyć przy siewie aby uniknąć „podskakiwania” redlic, co przy tak małym zakresie głębokości siewu jest bardzo ważne. Siewnik punktowy gwarantuje równomierny łan. Najlepszym sposobem siewu jest siew za pomocą siewnika punktowego. Uzyskuje się wówczas równomierną głębokość umieszczenia nasion w glebie oraz idealne rozmieszczenie nasion na powierzchni pola. Dzięki temu Mapa. Regiony siewu rzepaku wg IHAR Radzików rzepak ozimy, Poznań 1996. REGION 4 REGION 3 REGION 2 REGION 1 przygotowanie pola oraz siew 37 JESIENNA OCHRONA PL ANTACJI Fot. 1 Fot. 1 Ambrozja bylicowata W S W Chaber bławatek Dymnica pospolita Fiołek polny S Gorczyca polna W S W Gwiazdnica pospolita W W W W W Jasnota purpurowa W W Jasnota różowa W Komosa biała S W W W Iglica pospolita Mak polny Maruna bezwonna Miotła zbożowa W S Ostróżeczka polna Pokrzywa żegawka Przetacznik perski Przetacznik polny S W W W S W W S W S S Przetaczniki Przytulia czepna Niezapominajka polna W S Mlecz polny Rumian polny S W W Rumianek pospolity S W W Rzodkiew swirzepa S S Rumian pospolity Samosiewy zbóż Szarłat szorstki Starzec zwyczajny W W W W Sporek polny Stulisz lekarski Tasznik pospolity W S W Tobołki polne W W Wiechlina roczna S W Stulicha psia 38 jesienna ochrona plantacji Rdesty Fot. 1 Zdrowa roślina, dobrze przygotowana do przezimowania Blekot pospolity Chwastnica jednostronna CHLOMAZON + NAPROPAMID NAPROPAMID To podstawowe warunki, które musimy spełnić, aby uzyskać wysoki i stabilny plon. Dla rzepaku, jak rzadko której rośliny, ważny jest okres rozwoju jesiennego. O tej właśnie porze kształtuje się silny palowy system korzeniowy, który będzie odpowiedzialny za zaopatrzenie rośliny w wodę i składniki pokarmowe. Dobrze rozwinięty system korzeniowy pozwala roślinom przetrwać okresy krytyczne (np. brak wody), które często decydują o uzyskanym plonie. Rozwijająca się część nadziemna, to nie tylko widoczna silna rozeta liściowa, ale także tworzące się w tym okresie zawiązki pędów bocznych i kwiatów. Potencjał plonu, który w tym okresie się tworzy osiąga swoje wartości maksymalne i w okresie wiosennym może tylko ulec redukcji. Dlatego tak ważne jest abyśmy wszystkie jesienne zabiegi wykonali ze szczególną starannością, wybierając możliwie najlepsze rozwiązania. Pamiętając o biologii rzepaku i mając na uwadze dostosowanie produktów do potrzeb plantacji, przygotowaliśmy dla Państwa ofertę na sezon 2010. Przy jej opracowywaniu korzystaliśmy z wielu lat doświadczeń i wiedzy naszych najlepszych doradców. Fot. 1 Rzepak z przytulią CHLOMAZON Siew sprawdzonych, wysokoplonujących odmian dopasowanych do lokalnych warunków glebowo-klimatycznych w optymalnym terminie Plantacja wolna od chwastów Rośliny dobrze zabezpieczone przed chorobami Uprawa wolna od szkodników Zdrowe dobrze wykształcone rośliny przygotowane do przezimowania W W DEVRINOL TOP Zwalczanie chwastów Powinniśmy wykonywać jesienią Jesienna ochrona plantacji rzepaku przed chwastami jest jednym z najważniejszych zabiegów pielęgnacyjnych. Rozwój rzepaku w początkowym okresie jest stosunkowo wolny, właśnie wtedy chwasty stanowią największe zagrożenie. CHLOMAZON + NAPROPAMID + METAZACHLOR DIMETACHLOR NAPROPAMID + DIMETOCHLOR + CHLOMAZON DIMETOCHLOR + CHLOMAZON METAZACHLOR + CHINOMERAK METAZACHLOR + CHLOMAZON METAZACHLOR CHLOPYRALID + PIKLORAM Tabela. Spektrum zwalczanych chwastów przez dostępne substancje aktywne w ochronie rzepaku ozimego W W W W W S W S W S S S S W S S S S W W W W W W W S W W W W W W W S W W W W W W W W W S W W S W W S W S W W S W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W W S S W W W W W W W W W W S W W W W S W W W W W W W W W W W W W W S W S S S S S S W W W W W W W W W Fot. 2 W S W W W W W W W W W S S S W W W W W W DEVRINOL TOP + METAZ METAZ + COMMAND Konkurencja chwastów wpływa negatywnie nie tylko na rozwój roślin, które muszą konkurować o wodę, składniki pokarmowe czy też światło. Wpływa także negatywnie na pokrój roślin, jak i ich zdrowotność. Niemożliwym staje się otrzymanie roślin o mocnym systemie korzeniowym i silnej, nisko umieszczonej rozecie liściowej. Rzepak konkurując z chwastami „wyciąga” się, co zmniejsza szansę na jego dobre przezimowanie. Dlatego tak ważne jest, aby w okres zimy plantacje wchodziły czyste. Aby ułatwić Państwu wybór przygotowaliśmy analizę skuteczności chwastobójczej najczęściej stosowanych substancji aktywnych. Przy doborze preparatów obok odpowiedniego spektrum zwalczanych chwastów dopasowanego do zagrożenia występującego na polu, bardzo istotna jest także możliwie najwyższa skuteczność niezależna od warunków pogodowych. Oczekujemy, aby herbicydy które zastosujemy zagwarantowały nam plantację wolną od chwastów nie tylko jesienią, ale aż do okresu zbioru. Ważne także, szczególnie na słabszych glebach, aby wybrany przez nas wariant ochrony herbicydowej charakteryzował się bezpieczeństwem dla roślin rzepaku. Biorąc pod uwagę wszystkie te kryteria wyboru, jednym z niewątpliwie ciekawszych rozwiązań pośród możliwych kombinacji herbicydowych jest wybór wariantu: Devrinol Top 375 CS 2 l/ha + Metaz 500 SC 1 l/ha. W wariancie tym korzystamy z trzech różnych nawzajem się uzupełniających substancji aktywnych, które razem zapewniają nam najszersze spektrum zwalczanych chwastów, długotrwałe działanie oraz wysoką selektywność dla roślin rzepaku. Fot. 2 Rzepak z rumianem plantacja wolna od chwastów 39 DEVRINOL TOP 375 CS Wychodząc naprzeciw Państwa oczekiwaniom, chcemy zaproponować ochronę herbicydową rzepaku w oparciu o pre- parat Devrinol Top 375 CS – rozwiązanie zapewniające możliwie najwyższą skuteczność w rozsądnej cenie. Devrinol Top 375 CS jest gotową do zastosowania mieszaniną dwuskładnikową w nowoczesnej formulacji zawiesiny kapsuł. Napro- pamid został w tym preparacie uzupełniony chlomazonem, substancją czynną znaną z preparatu Command. Fot. 1 Fot. 3 Fot. 2 Fot. 3 Tobołki polne Fot. 4 Fot. 1 Tasznik pospolity Fot. 2 Chaber bławatek Zawartość obu składników została starannie dobrana w celu osiągnięcia jak najlepszej skuteczności chwastobójczej przy zachowaniu bezpieczeństwa dla rzepaku. Wielką zaletą napropamidu jest jego znakomita selektywność dla roślin rzepaku. Dzięki temu, jako „partner” chlomazonu w mieszance nie wnosi problemów z fitotoksycznością. Bielenie rośliny uprawnej po zabiegu jest znikome. Działanie chwastobójcze tych dwóch substancji znakomicie uzupełnia się, zapewniając skuteczną, kompleksową ochronę rzepaku. Do zalet należy długotrwałe działanie preparatu, zapewniające dobrą ochronę aż do wiosny. Jest to środek zwalczający przede wszystkim chwasty dwuliścienne, ale ogranicza również wschody samosiewów zbóż, zwłaszcza kiełkujące z wierzchnich warstw gleby (są określone jako średniowrażliwe). Dzięki temu stanowią one mniejszą konkurencję w najwcześniejszej fazie rozwoju rzepaku, kiedy nie zaleca się jeszcze zabiegów zwalczania samosiewów. W razie potrzeby łatwiej jest je później zniszczyć wyspecjalizowanym graminicydem, gdy rzepak ma już kilka liści. Fot. 3 Mak polny DEVRINOL TOP niszczy chwasty już w okresie ich kiełkowania. Należy go stosować w dawce od 2,75 do 3,0 l/ha, bezpośrednio po siewie rzepaku (najlepiej w dniu siewu, najpóźniej do 3 dni po siewie), na dobrze uprawioną ziemię. Nie wymaga mieszania z glebą, a wyższa dawka wskazana jest na glebach cięższych. Staranna uprawa i dobre rozbicie grud poprawia efektywność ochrony, jako że grudy takie będą rozpadać się po zimie i uwalniać zawarte w nich nasiona chwastów prowadząc do zachwaszczenia wtórnego. Tabela. Wyniki doświadczeń rejestracyjnych preparatu devrinol top 375 cs Zniszczenie chwastów w % Herbicyd dawka l/ha mak przetaczniki rumianki przytulia fiołek gwiazdnica jasnoty samosiewy DEVRINOL TOP 3,0 98% 93% 99% 100% 98% 95% 100% 87% DEVRINOL TOP 2,75 95% 93% 88% 100% 90% 98% 100% 85% 40 plantacja wolna od chwastów Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie środka ochrony roślin. NA JWAŻNIEJSZE CECHY DEVRINOL TOP Pełne spektrum zwalczanych chwastów 375 CS Najwyższa selektywność – bezpieczeństwo dla roślin rzepaku Długotrwałe działanie preparatu, gwarantujące ochronę aż do zbiorów SUBSTANC JA AK T Y WNA chlomazon (związek z grupy izoksazolidionów) – 30 g w 1 litrze napropamid (związek z grupy alkanoamidów) – 345 g w 1 litrze Silne działanie hamujące na samosiewy zbóż zabójczo aktywny w walce z chwastami Środek chwastobójczy w formie zawiesiny kapsuł do rozcieńczania wodą, stosowany doglebowo, przeznaczony do zwalczania niektó- rych jednorocznych chwastów jedno-liściennych oraz dwuliściennych w rzepaku ozimym. DZIAŁ ANIE NA CHWA ST Y Środek jest herbicydem doglebowym i najskuteczniej niszczy chwasty w okresie ich kiełkowania . CHWASTY WRAŻLIWE np.: gwiazdnica pospolita, jasnota purpurowa, jasnota różowa, mak polny, maruna bezwonna, ostróżeczka polna, przetaczniki, przytulia czepna, stulicha psia, tasznik pospolity, tobołki polne. CHWASTY ŚREDNIO WRAŻLIWE np.: komosa biała, rdesty, rumian polny, samosiewy zbóż. CHWASTY ODPORNE np.: dymnica pospolita, fiołek polny, chwasty jednoliścienne i dwuliścienne wieloletnie głęboko korzeniące się. ZAKRES STOSOWANIA , TERMINY I DAWKI RZEPAK OZIMY Środek stosować bezpośrednio po siewie rzepaku, na starannie uprawioną (bez grud) glebę. Nasiona wysiewać na jednakową głębokość i dokładnie przykryć ziemią. Przestrzegać zaleceń zapewniających właściwe przygotowanie roślin rzepaku do przezimowania. Zalecana dawka: 2,75–3 I/ha. Zalecana ilość wody: 200–300 l/ha, używając rozpylaczy antyznoszeniowych 80–250 l/ha. Zalecane opryskiwanie: średniokropliste. Fot. 5 Fot. 5 Przytulia czepna Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie środka ochrony roślin. plantacja wolna od chwastów 41 NA JWAŻNIEJSZE CECHY METAZ 500 SC Środek pobierany poprzez liście, jak i korzenie SUBSTANC JA AK T Y WNA Elastyczne terminy stosowania (możliwość wyboru terminu w zależności od warunków pogodowych) metazachlor (związek z grupy chloroacetanilidów) – 500 g/l skutecznie celuje w chwasty Wysokie bezpieczeństwo dla roślin rzepaku Atrakcyjna cena Środek chwastobójczy, koncentrat w formie stężonej zawiesiny do roz- cieńczania wodą, stosowany doglebowo lub nalistnie, przeznaczony do zwalczania jednorocznych chwastów jednoliściennych i dwuliściennych w rzepaku ozimym, rzepaku jarym, kapuście głowiastej białej. DZIAŁ ANIE NA CHWA ST Y Środek pobierany jest poprzez korzenie kiełkujących chwastów i niszczy je przed wschodami. Działa również na chwasty po wschodach do fazy pierwszej pary liści. CHWASTY WRAŻLIWE np.: gwiazdnica pospolita, komosa biała, maki, maruna bezwonna, miotła zbożowa, niezapominajka polna, przetacznik perski, przytulia czepna, tasznik pospolity, tobołki polne, żółtlica drobnokwiatowa. CHWASTY ŚREDNIO WRAŻLIWE np.: fiołek polny. CHWASTY ODPORNE NP.: chwasty wieloletnie, głęboko korzeniące się. ZAKRES STOSOWANIA , TERMINY I DAWKI RZEPAK OZIMY Środek stosować: >bezpośrednio po siewie rzepaku, na starannie uprawioną (bez grud) glebę Nasiona rzepaku wysiać na jednakową głębokość i dokładnie przykryć ziemią. Zalecana dawka: 2–3 l/ha. Środek można stosować w tym terminie łącznie z herbicydem Brasiherb 400 es w dawce: Metaz 500 se 1,5 l/ha + Brasiherb 400 es 0,2 I/ha. Uwaga: Mieszaniny nie stosować na glebach lekkich (piaszczystych). Na glebach ciężkich o dużej zawartości części spławialnych dawkę można podnieść, stosując Metaz 500 se 1,5 I/h + Brasiherb 400 es 0,25 l/ha. >lub powschodowo (jesienią), gdy rośliny rzepaku mają co najmniej 1 parę liści, a chwasty znajdują się w fazie liścieni do fazy 2 liści (przytulia czepna w fazie liścieni) Zalecana dawka: 2,5 l/ha. Uwaga: Na glebach ciężkich o dużej zawartości części spławialnych i silnym zachwaszczeniu dawkę można podnieść do 3 l/ha. Zalecana ilość wody: 200–300 l/ha. Zalecane opryskiwanie: średniokropliste. 42 plantacja wolna od chwastów Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie środka ochrony roślin. NA JWAŻNIEJSZE CECHY Szerokie spektrum zwalczanych chwastów COMMAND 480 EC Wysoka skuteczność działania Jeden z najlepszych herbicydów w zwalczaniu przytulii Doskonały partner do mieszanek zbiornikowych z innymi herbicydami SUBSTANC JA AK T Y WNA chlomazon (związek z grupy izoksazolidionów) – 480 g w 1 litrze środka chroni i broni od lat COMMAND 480 EC jest środkiem chwastobójczym, w formie koncentratu do sporządzania emulsji wodnej, stosowanym doglebowo, przeznaczonym do zwalczania niektórych jednorocznych chwastów dwuliściennych oraz jednoliściennych w bobiku, grochu jadalnym, marchwi, rzepaku ozimym, rzepaku jarym, tytoniu i ziemniaku. DZIAŁ ANIE NA CHWA ST Y Command 480 EC jest herbicydem doglebowym działającym na chwasty głównie w okresie ich kiełkowania. CHWASTY WRAŻLIWE np.: chwastnica jednostronna, gwiazdnica pospolita, jasnota purpurowa, jasnota różowa, przytulia czepna, tasznik pospolity, tobołki polne. CHWASTY ŚREDNIOWRAŻLIWE np.: komosa biała, rumian polny, rumianek pospolity. CHWASTY ODPORNE np.: dymnica pospolita, fiołek polny, stulicha psia. ZAKRES STOSOWANIA , TERMINY I DAWKI RZEPAK OZIMY Środek stosować bezpośrednio po siewie rzepaku, na starannie uprawioną (bez grud) glebę. Nasiona rzepaku wysiewać na jednakową głębokość, dokładnie przykryć glebą. Przestrzegać innych zaleceń zapewniających właściwe przygotowanie roślin do przezimowania. Zalecana dawka: 0,25 l/ha. W celu skuteczniejszego zwalczania chwastów średniowrażliwych środek można stosować (w tym samym terminie), łącznie ze środkiem Butisan 400 SC, Teridox 500 EC lub Devrinol 450 SC w dawce: Command 480 EC 0,15-0,2 l/ha + Butisan 400 SC 2,0 l/ha lub Command 480 EC 0,15-0,2 l/ha + Teridox 500 EC 2,0 l/ha lub Command 480 EC 0,2 l/ha + Devrinol 450 SC 2,0 l/ha. Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie środka ochrony roślin. plantacja wolna od chwastów 43 NA JWAŻNIEJSZE CECHY Skuteczny zabieg chwastobójczy po ocenie wschodów rzepaku oraz rodzaju i stopnia zachwaszczenia GALER A 334 SL Wysoka skuteczność niezależnie od warunków pogodowych (np. suszy) dzięki nalistnemu działaniu produktu na chwasty SUBSTANC JA AK T Y WNA chlopyralid (związek z grupy pochodnych kwasu karboksylowego) – 267 g w 1 litrze środka pikloram (związek z grupy pochodnych kwasu karboksylowego) – 67 g w 1 litrze środka Elastyczność w terminie zabiegu (okienko stosowania na danej plantacji do 2 tygodni!) niezastąpiona w walce z chwastami na jesień Brak problemów z następstwem roślin w przypadku wymarznięcia rzepaku ozimego Brak hamowania wzrostu rzepaku Środek chwastobójczy w formie koncentratu do sporządzania roztworu wodnego, stosowany nalistnie, przeznaczony do wiosennego i jesienne- go zwalczania jednorocznych i wieloletnich chwastów dwuliściennych w gorczycy białej, rzepaku ozimym i rzepaku jarym. DZIAŁ ANIE NA CHWA ST Y Galera 334 SL jest herbicydem systemicznym, pobierany jest poprzez liście chwastów, a następnie szybko przemieszczany w całej roślinie powodując jej deformację i zahamowanie wzrostu co w efekcie powoduje zamieranie całego chwastu. Środek najskuteczniej niszczy chwasty znajdujące się w fazie 2-6 liści. Galera 334 SL zwalcza skutecznie przytulię czepną do wysokości 8 cm, chwasty rumianowate w fazie rozety. CHWASTY WRAŻLIWE np.: ambrozja bylicowata, blekot pospolity, chaber bławatek, dymnica pospolita, koniczyny, maruna bezwonna, mlecz polny, mlecz zwyczajny, ostrożeń polny, podbiał pospolity, psianka czarna, przytulia czepna (do 8 cm wysokości), rdest powojowy, rdest plamisty, rumian polny, rumianek pospolity, starzec zwyczajny, tatarka, żółtlica drobnokwiatowa. CHWASTY ŚREDNIOWRAŻLIWE np.: fiołek polny, gwiazdnica pospolita, jasnota purpurowa, jasnota różowa, mak polny, niezapominajka polna, poziewnik szorstki, przytulia czepna (gdy jej rośliny mają 9-15 cm wysokości). CHWASTY ODPORNE np.: chwasty jednoliścienne, chwasty krzyżowe. ZAKRES STOSOWANIA , TERMINY I DAWKI RZEPAK OZIMY Opryskiwać jesienią, gdy rośliny rzepaku znajdują się w fazie 3–4 liści właściwych, po wschodach chwastów (zabieg wykonać na chwasty znajdujące się w fazie liścieni do 4 liści właściwych) lub wiosną po ruszeniu wegetacji do fazy wytworzenia pąków kwiatowych rośliny uprawnej Zalecana dawka: 0,35 l/ha. Jesienią w celu poszerzenia zakresu zwalczanych gatunków chwastów można stosować łącznie ze środkiem Metazanex 500 SC, przestrzegając zaleceń zawartych w etykietach obydwu środków w dawkach: Galera 334 SL 0,35 l/ha + Metazanex 500 SC 1,6 l/ha. 44 plantacja wolna od chwastów Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie środka ochrony roślin. NA JWAŻNIEJSZE CECHY Zawarty w preparacie chizalofop-P-etylowy jest bezpieczny dla roślin uprawnych Niezwykle skuteczny w walce z chwastami jednoliściennymi Bardzo wysoka skuteczność w zwalczaniu perzu właściwego Opady deszczu występujące w 3 godziny po zabiegu nie mają wpływu na działanie środka Atrakcyjna relacja ceny do jakości produktu ELEGANT 05 EC SUBSTANC JA AK T Y WNA chizalofop-P-etylowy – w formie estru etylowego 5% elegant – czyści elegancko Środek chwastobójczy, w formie koncentratu do sporządzania emulsji wodnej, stosowany nalistnie. Przeznaczony do selektywnego zwalczania chwastów jednoliściennych, jednorocznych w uprawie buraka cukrowego i pastewnego oraz rzepaku ozimego. DZIAŁ ANIE NA CHWA ST Y Środek pobierany jest przez liście, a następnie przemieszczany do korzeni i rozłogów chwastów, powodując zahamowanie wzrostu i rozwoju chwastów. Działanie środka na chwasty objawia się żółknięciem, a następnie zasychaniem najmłodszych liści. Niszczy perz najskuteczniej w fazie 4–6 liści. CHWA ST Y WR A ŻLIWE perz właściwy samosiewy zbóż ZAKRES STOSOWANIA , TERMINY I DAWKI RZEPAK OZIMY >stosować jesienią, gdy rzepak wykształci co najmniej pierwszą parę liści lub wiosną nie później niż do początku wybijania rzepaku w pędy > zalecana dawka na samosiewy zbóż: jesienią 0,75 l/ha lub wiosną 0,75–1 l/ha >zalecana dawka na zwalczanie perzu: (w fazie 4–6 liści) jesienią lub wiosną w dawce 2–3 l/ha BURAK CUKROWY, BURAK PASTEWNY (PLANTACJE PRODUKCYJNE) >opryskiwać, gdy rośliny buraka znajdują się w fazie od pierwszej pary liści do 3 par liści >zalecana dawka: 3 l/ha Zalecana ilość wody: 200–300 l/ha. Zalecane opryskiwanie: średniokropliste. Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie środka ochrony roślin. plantacja wolna od chwastów 45 CHOROBY GRZYBOWE W ostatnich latach obserwujemy znaczne powiększenie areału rzepaku. Rzepak coraz częściej pojawia się na naszych polach, szczególnie w dużych gospodarstwach specjalizujących się w produkcji roślinnej. Aby ograniczyć koszty decydujemy się na uproszczenia uprawowe. Konsekwencją tego stanu jest zwiększone zagrożenie upraw rzepaku przez grzyby chorobotwórcze, które ograniczają uzyskiwane plony. Zagrożenie to jest dodatkowo potęgowane przez zmiany klimatyczne. Mokre, łagodne zimy, wysoka wilgotność wiosną i wczesnym latem dodatkowo sprzyjają rozwojowi grzybów chorobotwórczych. Straty powodowane przez choroby grzybowe w okresie wegetacji rzepaku bywają bardzo duże i mogą sięgać kilkudziesięciu procent. Rozwój poszczególnych grzybów jest Fot. 1 determinowany przez warunki pogodowe, podatność odmiany, agrotechnikę, mikroklimat w rejonie. W okresie jesiennym zagrożenie stanowią: sucha zgnilizna (Phoma lingam), czerń krzyżowych (Alter- naria brassicae), cylindrosporioza (Cylindrosporium concentricum). Kiła kapusty Fot. 1 Czerń krzyżowych Fot. 2 Fot. 2 Pałecznica – zgnilizna rzepakowa Fot. 3 (Plasmodiophora brassicae) Rozwojowi choroby sprzyja wysoka wilgotność oraz niższe pH gleby. Młode rośliny nie rosną, starsze liście żółkną i czerwienieją. Na korzeniu głównym i na bocznych występują nieregularne brunatne narośla o popękanej korkowatej powierzchni. Narośl początkowo w środku biała, z czasem ciemnieje i gnije. Rozwojowi grzyba sprzyja wysoka wilgotność i zakwaszona gleba. Zarodniki przetrwalnikowe mogą przeżyć w glebie do 10 lat. Ryzyko pojawienia się tej choroby obniżamy stosując prawidłową agrotechnikę, płodozmian oraz Fot. 4 utrzymując odpowiednie pH gleby. Niemożliwe jest bezpośrednie zwalczanie tej choroby. Sucha zgnilizna kapustnych (Leptosphaeria macaulans) Jest jedną z najgroźniejszych chorób atakujących rzepak. Pierwsze objawy porażenia możemy dostrzec już jesienią. Na liścieniach, liściach, łodygach, czasami łuszczynach występują jasnobrunatne, owalne plamy z wyraźną lub mniej wyraźną obwódką. W środkowej części plamy widoczne są bardzo charakterystyczne czarne punkciki (piknidia). Silnie porażone liście przedwcześnie zamierają. Często dochodzi do zamierania całych roślin. Nasiona zbierane z porażonych łuszczyn zwykle też są porażone. Na siewkach wyrosłych z tych nasion występują poczernienia, które powodują obumieranie siewek (czarna nóżka). Jeżeli zauważymy porażenie roślin jesienią, należy wykonać zabieg grzybobójczy jeszcze przed zimą, najlepiej wybierając preparaty dobrze niszczące grzyba, np. Brasifun 250 EC. C ylindrosporioza roślin kapustnych (Cylindrosporium concentricum) Jesienią lub wiosną na porażonych liściach rzepaku ozimego pojawiają się chlorotyczne plamy. Następuje pękanie kutikuli i odsłonięcie białych skupień zarodników konidialnych ułożonych w postaci koncentrycznych pierścieni. Porażone liście żółkną i przedwcześnie zamierają. Na powierzchni łodyg początkowo pojawiają się 1–2 cm biało-szare podłużne plamy często spiczasto zakończone nieostrym brązowym przebarwieniem. Plamy rozwijają się do kilkunastu cm długości a na ich obwodzie często znajdują się ciemne cętki. C zerń krzyżowych (Alternaria brassicae) Objawy występują na różnych częściach roślin i we wszystkich stadiach rozwojowych rzepaku. Na siewkach pojawiają się ciemnobrunatne plamy w części podliścieniowej. Na porażonych liściach charakterystyczne są jasnobrunatne do brunatno-czarnych plamy z widocznymi pierścieniami. Na łodygach, ogonkach liściowych oraz łuszczynach występują brunatno-czarne, owalne, wyraźnie odgraniczone, nieco zagłębione plamy. Pałecznica – zgnilizna rzepakowa (Typhula gyrans, Typhula brassicae) Fot. 3 Kiła kapuściana Fot. 4 Sucha zgnilizna 46 plantacja wolna od chorób Rozwojowi choroby sprzyja długo zalegający śnieg. Grzyb poraża część nadziemną roślin. Wczesną wiosną na porażonych liściach, ogonkach liściowych można zaobserwować biało-szarą grzybnię. Widoczne są również owalne drobne (około 1 mm) skleroty grzyba o zabarwieniu od jasnobrązowego aż do czarnego. Silnie porażone rośliny mają barwę jasnobeżową i stopniowo zamierają. NA JWAŻNIEJSZE CECHY Bardzo dobre wnikanie w głąb rośliny Wysoka skuteczność w zwalczaniu chorób rzepaku BR ASIFUN 250 EC Doskonały wpływ na poprawę przezimowania plantacji Uodparnia przed wyleganiem roślin rzepaku Korzystna relacja ceny do jakości produktu Bardzo stabilna formulacja SUBSTANC JA AK T Y WNA tebukonazol (związek z grupy konazoli-triazoli) – 250 g w 1 litrze środka mistrzowska strategia w walce z grzybami Środek grzybobójczy w postaci płynu do sporządzania emulsji wodnej o działaniu układowym do stosowania zapobiegawczego i interwen- cyjnego. Środek wykazuje dodatkowo korzystny wpływ na rozwój roślin rzepaku. Brasifun 250 EC jest jedynym dostępnym na polskim rynku preparatem zawierającym tebukonazol w specjalnie dedykowanej do rzepaku formu- lacji EC. Dzięki swojej unikalnej formulacji preparat doskonale przenika poprzez grubą warstwę woskową pokrywającą rośliny rzepaku, co z kolei zapewnia bardzo wysoką skuteczność w walce z chorobami. Dodatkową korzyścią po zastosowaniu preparatu jest poprawienie pokroju roślin, obserwujemy również skrócenie szyjki korzeniowej, usztywnienie łodygi oraz zwiększoną odporność na wyleganie. ZAKRES STOSOWANIA , TERMINY I DAWKI rzepak ozimy czerń krzyżowych, sucha zgnilizna kapustnych, cylindrosporioza, zgnilizna twardzikowa, szara pleśń Choroby można zwalczać w następujących terminach: jesienią w fazie 4-8 liści rzepaku >sucha zgnilizna kapustnych, czerń krzyżowych >zalecana dawka: 0,75 l/ha Stosowanie środka jesienią powoduje skrócenie szyjki korzeniowej, zapobiega nadmiernemu wzrostowi roślin, wpływając korzystnie na przezimowanie opryskanych plantacji, co znajduje przełożenie w wydajności plonu. wiosną w fazie wzrostu pędu głównego >czerń krzyżowych, sucha zgnilizna kapustnych, cylindrosporioza, szara pleśń. >zalecana dawka: 1,0 l/ha Stosowanie środka wiosną zapewnia korzystny wpływ na wielkość plonu poprzez skrócenie łodygi i usztywnienie roślin, dzięki czemu zmniejsza się zagrożenie wyleganiem. od fazy żółtego pąka do fazy opadania płatków kwiatowych >czerń krzyżowych, szara pleśń, zgnilizna twardzikowa >zalecana dawka: 1,25 l/ha Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie środka ochrony roślin. plantacja wolna od chorób 47 SZKODNIKI R ZEPAKU Na plantacjach rzepaku można spotkać kilkanaście gatunków szkodników, które mogą powodować straty uzasadnia- jące ich zwalczanie. Wpływają także na zwiększenie porażenia przez choroby. Rany przez nie powodowane są „bramą” dla grzybów chorobotwórczych. Trudno przygotować gotowy schemat walki ze szkodnikami, gdyż ich naloty w zależ- ności od pogody występują w różnym czasie, masowość inwazji szkodników zależy również od wielu specyficznych czynników. Podstawowym elementem umożliwiającym nam podjęcie trafnych decyzji o przeprowadzeniu zabiegu na polu jest obserwacja roślin i liczebności szkodników na plantacji. Decyzje o przeprowadzeniu zabiegu podejmujemy w momencie przekroczenia progów szkodliwości. Fot. 1 Fot. 2 Fot. 1 Gnatarz rzepakowiec Fot. 2 Larwa tantnisia krzyżowiaczka Pchełki ziemne Szkodniki te uszkadzają wschodzące rośliny, które na skutek utraty wody zamierają. Siewki rzepaku atakowane są przez cztery gatunki: pchełka czarna (Phyllotreta atra), pchełka czarnonoga (Phyllotreta nigripes), pchełka falistosmuga (Phyllotreta undulata), pchełka smużkowana (Phyllotreta nemorum). Larwy pchełki smużkowanej żerują wewnątrz liścieni tworząc nieregularne miny, larwy pozostałych gatunków żerują na korzonkach. narośl, której tkanką larwa się odżywia. Wiosną larwa opuszcza miejsce żerowania i przepoczwarza się w glebie. Szkodnik występuje na rzepaku ozimym, jak i jarym. Pchełka rzepakowa (Pylliodes chrysocephala) Owad dorosły ma 4,5 mm długości jest metalicznie seledynowy. Larwy są brunatno-białe do 7 mm długości, żerują wewnątrz ogonków i nerwów liściowych młodych roślin, często uszkadzane są liście sercowe. Chowacz galasówek Fot. 3 Fot. 3 Efekty żerowanie chowacza galasówka (Ceutorrhynchus pleurostigma) Chrząszcz z rodziny ryjkowcowatych, ciemnobrunatny bez połysku o długości 3–3,5 mm. Na przełomie sierpnia i września samica składa jajo do środka szyjki korzeniowej, w miejscu żerowania larwy powstaje obła 1,5 cm 48 plantacja wolna od szkodników Tantniś krzyżowiaczek (Plutella maculipennis) Motyl z rodziny tantnisiowatych. Rozpiętość skrzydeł tego małego motyla wynosi zaledwie 17 mm. Na jednym liściu może być do kilkunastu jasnozielonych gąsienic, które dorastają do 10 mm długości. Gąsienice żerują po spodniej stronie liści wygryzając drobne osłonięte górną skórką okienka. W roku występują trzy pokolenia tego szkodnika, największe szkody powoduje na młodych roślinach rzepaku. Zimują poczwarki w kokonach. Gnatarz rzepakowiec (Atalia colibri) Jest to błonkówka z rodziny pilarzowatych, owad dorosły ma 8 mm długości i 15 mm rozpiętości skrzydeł. Larwa jest ciemnozielona z 11 parami odnóży. Larwy są bardzo żarłoczne zjadają wszystkie nadziemne części rośliny. Rolnice Motyle z rodziny sówkowatych o rozpiętości skrzydeł 35–50 mm, pierwsza para skrzydeł szara, druga jasno zabarwiona lub biała, gąsienice ciemne. W największym stopniu zagrażają wschodzącym uprawom rzepaku, a następnie zbóż ozimych. Gąsienice młodszych stadiów rozwojowych rolnic żerują na nadziemnych częściach roślin, wygryzając dziury w liściach, natomiast starsze – na ogół na podziemnych częściach, przy czym często nocą wychodzą na powierzchnię gleby, gdzie obgryzają z roślin całe liście lub przegryzają pędy i wciągają je do gleby. NA JWAŻNIEJSZE CECHY SHERPA 100 EC Silne i szerokie działanie owadobójcze Silne działanie kontaktowe i żołądkowe SUBSTANC JA AK T Y WNA Silne działanie repelentne 100 g cypermetryny – w 1 l środka (substancja z grupy pyretroidów) Długi okres skutecznego działania czerwona kar tka dla insektów Duża odporność na rozkład pod wpływem promieni słonecznych Środek przeznaczony do zwalczania szkodników gryzących i ssących w roślinach rolniczych, sadowniczych, warzywnych, zielarskich, ozdob- nych oraz w leśnictwie. Preparat można stosować aparaturą naziemną lub agrolotniczą. DZIAŁ ANIE Na szkodniki preparat działa w sposób kontaktowy i żołądkowy, na roślinie działa powierzchniowo zabezpieczając przed żerowaniem. ZAKRES STOSOWANIA , TERMINY I DAWKI 0,25–0,3 l/ha ziemniak stonka ziemniaczana – larwy, stonka ziemniaczana – chrząszcze rzepak ozimy chowacz brukwiaczek 0,3 l/ha rzepak ozimy słodyszek rzepakowy 0,25 l/ha burak cukrowy, burak pastewny drobnica burakowa 0,4 l/ha burak cukrowy, burak pastewny pchełka burakowa 0,3 l/ha burak cukrowy, burak pastewny mszyca trzmielinowo-burakowa 0,3 l/ha burak cukrowy, burak pastewny rolnice 0,3 l/ha trawy nasienne: wyczyniec łąkowy paciornica wyczyńcówka 0,4 l/ha POZOSTAŁE UPR AW Y tytoń – rozsadnik, tytoń, chmiel, drzewa ziarnkowe, drzewa pestkowe, jabłoń, grusza, porzeczki, kapustne, pomidor w gruncie. Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie środka ochrony roślin. plantacja wolna od szkodników 49 W YMAGANIA POK ARMOWE R ZEPAKU Kwestią zasadniczą dla uzyskania wysokich i dobrych jakościowo plonów jest zaopatrzenie roślin w niezbędne do rozwoju i prawidłowego plonowania składniki pokarmowe. W uprawie rzepaku ma to fundamentalne znaczenie jesienią, gdyż to właśnie wtedy kształtuje się potencjał plonu. A przecież wysoki, stabilny plon, to podstawa efektywności i zyskowności prowadzonej produkcji rolnej. Rzepak to roślina o bardzo dużych potrzebach pokarmowych. Pobiera składniki pokarmowe nie tylko z warstwy ornej, ale i z głębszych warstw – wszystko za sprawą dobrze rozwiniętego systemu korzeniowego. Niestety, pomimo tak dobrze rozwiniętego systemu korzeniowego na skutek zależności pogodowych występują okresy, gdzie niezbędne okazuje się wspomaganie rozwoju roślin poprzez dokarmianie dolistne. Susza, niskie temperatury, zbyt niskie lub za wysokie pH gleby, to czynniki, które powodują, że aby uzyskać wysoki plon musimy sięgnąć po dobrze zbilansowane nawozy dolistne. Już od wczesnych faz rozwojowych rzepak wykazuje duże zapotrzebowanie na mikro- i makroelementy. Spośród makroelementów rzepak pobiera z gleby duże ilości azotu, fosforu, potasu, wapnia, siarki i magnezu. Stanowią one zasadniczy materiał budulcowy dla rosnących roślin. Z kolei pobierane w niewielkich ilościach mikroelementy są niezbędne dla prawidłowego wzrostu i rozwoju. Najważniejsze z nich to: bor, mangan, molibden, miedź, cynk i żelazo. Pierwiastki te działają jako katalizatory wielu reakcji enzymatycznych. Z powodu ogromnej biomasy, którą rzepak wytwarza w czasie wzrostu, jego zapotrzebowanie na mikroelementy jest znacznie większe niż innych roślin uprawnych. W technologii uprawy rzepaku ozimego, która jest ukierunkowana na wysokie czy bardzo wysokie plony, rośliny rzepaku muszą być prawidłowo odżywione zarówno makro- jak i mikroelementami od samego początku wegetacji. Aby to zapewnić, Fot. 1 pierwszy zabieg dolistnego dokarmiania tymi składnikami należy przeprowadzić już w okresie jesiennego rozwoju rzepaku, najlepiej w fazie 5–6 liści. Z mikroelementów bardzo ważne jest, aby zastosować bor, który jest niezbędny zarówno dla prawidłowego rozwoju systemu korzeniowego, jak i rozety nadziemnej. Niedobór tego składnika w okresie jesiennym powoduje między innymi ograniczenie rozwoju systemu Fot. 1 korzeniowego (słabo rozNiedobór boru – charakterystyczne pęknięcie pod szyjką korzeniową winięty system korzeniowy 50 wymagania pokarmowe rzepaku to mniejsze możliwości pobierania przez roślinę wody i składników pokarmowych, a zatem wzrasta ryzyko jej niedożywienia), a także powstawanie w korzeniu głównym pustych przestrzeni (charakterystycznych pęknięć pod szyjką korzeniową – fot. 1.), w miejscu których z czasem może pojawić się zgnilizna korzeni. Dobre odżywienie roślin w okresie jesiennym zapewnia lepsze ich przezimowanie. Z mikroelementów – poza borem – zimotrwałość zwiększa dobre zaopatrzenie roślin w mangan, miedź i molibden. Przykładowo molibden wchodzi w skład enzymu reduktazy azotanowej, która bierze udział w redukcji pobranych przez roślinę azotanów (proces niezbędny do wbudowywania azotu w struktury białkowe). Stąd też w roślinach niedożywionych molibdenem dochodzi do nadmiernego stężenia azotanów, co między innymi zwiększa ich wrażliwość na mróz. Jesienne dokarmianie roślin przez liście poprawia ich kondycję, a także korzystnie wpływa na ich rozwój, między innymi w wyniku tego zabiegu zwiększa się grubość szyjki korzeniowej, w której roślina gromadzi substancje zapasowe, a z których korzysta w momencie wiosennego ruszenia wegetacji, kiedy to aktywność systemu korzeniowego jest jeszcze stosunkowo nieduża. Zapewnia to szybką regenerację roślin po zimie i ich dużą dynamikę wzrostu od samego początku wiosennej wegetacji. Jednocześnie warto przypomnieć, że potrzeby pokarmowe rzepaku względem mikroelementów, podobnie jak ma to miejsce w przypadku makroelementów, są zdecydowanie większe w okresie wiosennym. Stąd też prawidłowa strategia nawożenia rzepaku mikroelementami zazwyczaj obejmuje jeden zabieg dokarmiania jesiennego i najczęściej dwa (przynajmniej jeden) dokarmiania wiosennego. Oczywiście stosując większe ilości omawianych składników w okresie wiosennym. Ponadto dokarmiając rośliny przez liście zarówno w okresie jesiennym, jak i wiosennym ciecz roboczą sporządzoną z nawozów mikroelementowych warto wzbogacić również w inne składniki pokarmowe lub też stosować gotowe nawozy wieloskładnikowe, które zwierają zarówno makro-, jak i mikroelementy. Pamiętajmy – nawożenie dolistne rzepaku jesienią, zapewnia bezpieczeństwo pokarmowe, dając roślinomzwiększoną mrozoodporność oraz komfort lepszego i łatwiejszego rozpoczęcia wegetacji wiosennej, co jest warunkiem uzyskania wysokich plonów w czasie zbioru. Autor: MACIEJ GRACZ NA JWAŻNIEJSZE CECHY Zagęszcza soki komórkowe, dzięki czemu wzrasta zimotrwałość i mrozoodporność roślin RZEPAK EXTR A Zapewnia warunki do prawidłowego rozwoju i wydania możliwie wysokiego jakościowo i ilościowo plonu – plon rzepaku tworzy się jesienią Poprawia zdrowotność roślin i zwiększa odporność na choroby Zwiększa przyswajanie makroskładników (np. azotu, fosforu, potasu…) NPK 15–10 –15 nowy sezon – najlepsza formuła Pełnoskładnikowy nawóz typu Extra w układzie zrównoważonym do dolistnego stosowania w uprawach rzepaku ozimego i jarego. Może być stosowany w innych uprawach roślin krzyżowych (rzepik, gorczyca). DZIAŁ ANIE Mikroskładniki w postaci chelatów (biorozkładalne chelaty IDHA), czyli połączeń ze związkami organicznymi, są pobierane przez liście. Oprysk dolistny zapewnia szybkość działania. Składniki optymalnie dobrane do fizjologicznych potrzeb i prawidłowego rozwoju roślin, gwarantują maksymalną przyswajalność w kluczowych stadiach rozwoju. TERMINY STOSOWANIA I DAWKI JesieNią od fazy 5 liścia • zalecana dawka: 2–3 kg/ha • zalecana ilość wody: 200–400 l/ha WiOsNą po ruszeniu wegetacji • zalecana dawka: 2–4 kg/ha • zalecana ilość wody: 200–400 l/ha faza zielonego pąka • zalecana dawka: 2–4 kg/ha • zalecana ilość wody: 200–400 l/ha Nawozy typu Extra mogą być stosowane z innymi nawozami i środkami ochrony roślin, zgodnie z odpowiednimi zaleceniami. NPK 15-10-15 składniki pokarmowe Azot ogólny Azot azotanowy Azot amonowy Fosfor: pięciotlenek fosforu Potas: tlenek potasu Magnez: tlenek magnezu Siarka Bor Miedź Żelazo Mangan Molibden Cynk zawartość (N) (N-NO3) (N-NH4) (P2O5) (K 20) (MgO) (S) (B) (Cu) (Fe) (Mn) (Mo) (Zn) Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie. 15,0% 6,6% 8,4% 10,0% 15,0% 2,2% 4,7% 1,0% 0,05% 0,1% 0,2% 0,02% 0,1% dolistne dokarmianie roślin 51 następny krok do podniesienia plonowania rzepaku! jest dobrze znanym, stosowanym w 54 krajach świata bioregulatorem opartym o naturalne auksyny i cytokininy. Unikalna opatentowana technologia produkcji Kelpaku z najszybciej rosnącej algi morskiej Ecklonia Maxima gwarantuje stałą koncentrację wyżej wymienionych hormonów roślinnych w każdym litrze produktu i ich najwyższą aktywność biologiczną. Dzięki korzystnemu dla rośliny uprawnej stosunkowi auksyn do cytokinin jak 350:1, stosując Kelpak, możemy oczekiwać unikalnego, pozytywnego wpływu na wzrost i rozwój rośliny. Głównym celem stosowania bioregulatora Kelpak jest podwyższenie odporności rośliny, w tym przypadku rzepaku, na czyniki stresogenne, jak np. mróz, susza, wysokie temperatury, fitotoksyczność pestycydów, itp. co przekłada się wymiernie na plon. Termin stosowania i dawki Najlepsze efekty w rzepaku uzyskuje się, stosując Kelpak dwukrotnie w dawce 2 l/ha. Wykres 2. Masa Tysiąca Nasion Rzepaku od. Galileo (g) po zastosowaniu preparatu Kelpak SL . IOR Poznań 2009 6,0 5,8 5,6 5,4 5,2 5,0 4,8 Kontrola Kelpak dawka: 2,0 l/ha; T2 (BBCH 28-30) Plonowanie Zastosowanie bioregulatora Kelpak wymiernie poprawia plonowanie szczególnie w warunkach gleb średnich i słabszych, których w Polsce pod zasiewami znajduje się ponad 70%! W sytuacji uprawy rzepaku na glebach dobrych zastosowanie preparatu Kelpak przynosi również wymierne efety (patrz wykres 3). Wykres 3. Przyrost plonu i zysk z uprawy rzepaku ozimego odm. Galileo w zależności od terminu aplikacji i dawki preparatu Kelpak SL (pln/ha). IOR Poznań 2009 r. Cena skupu rzepaku 1100 pln/tona 800 ������������������������������ ������������������������������ 700 600 500 Jesień 400 Wiosna 300 Dawka jesienna wpływa na wykształcenie mocnej rozety na solidnej, nisko osadzonej w glebie szyjce korzeniowej, a przede wszystkim wspomaga rozwój mocnego systemu korzeniowego. Dobre odżywienie roślin rzepaku wpływa na „zaplanowanie” wyższego poziomu plonowania, gdyż to się dzieje właśnie jesienią, w fazie 6-8 liści. Nagromadzenie zaś większych ilości substancji zapasowych dzięki lepszej fotosyntezie pozytywnie wpływa na przezimowanie. Dawka wiosenna pomaga jeszcze lepiej roślinie się ukorzenić, dzięki czemu w systemie korzeniowym powstaje więcej stożków wzrostu wytwarzających więcej stref pobierania składników pokarmowych i wody. W części nadziemnej wyrasta więcej rozgałęzień bocznych zaplanowanych jesienią. Dzięki lepszemu zaopatrzeniu w wodę i składniki pokarmowe oraz wzmożonej fotosyntezie (Kelpak wpływa na ilość chlorofilu w liściach) roślina zawiązuje więcej łuszczyn o większej liczbie nasion w łuszczynach i wyższym MTN-ie (patrz wykres 1, 2). Wykres 1. Liczba nasion w łuszczynie rzepaku od. Galileo (szt.) po zastosowaniu preparatu Kelpak SL. IOR Poznań 2009 21 19 17 100 0 Kontrola Kelpak dawka 2,0 l/ha T1 (BBCH 13-14) Kelpak Kelpak dawka 2,0 l/ha dawka 2,0 l/ha – T1; T2 (BBCH 28-30) 2,0 l/ha – T2 Podsumowanie Dzięki unikalnym właściwościom bioregulator Kelpak podnosi wymiernie plony oraz zmniejsza wpływ licznych czynników abiotycznych na plonowanie, które o nim decydują w ponad 30%. W uprawie rzepaku 2-krotne stosowanie preparatu Kelpak jest zabiegiem ze wszech miar opłacalnym, dlatego warto go włączyć do technologii uprawy jako jej stały element. Stosuj preparat Kelpak w rzepaku przed zimą - przecież wiesz, że nie wiesz, jaka będzie! 20 20 18 200 17 Jarosław Komar 18 16 15 Kontrola Kelpak dawka: 2,0 l/ha T2 (BBCH 28-30) Kelpak dawka: 2,0 l/ha – T1 2,0 l/ha – T2 www.kelpak.pl NA JWAŻNIEJSZE CECHY CROPVIT B SKŁ AD CHEMICZNY Boroetanoloamina – zawartość boru (B) 11%, 150 g/l zdrowo nakręca uprawy Cropvit – podstawowe mikroskładniki Szybko poprawiają kondycję roślin uprawnych Uczestniczą w reakcjach syntezy białek, skrobi, witamin i innych substancji odżywczych Niskie koszty zabiegu Cropvit B to jednoskładnikowy koncentrat nawozowy boru. Każdy nawóz z palety Cropvit zawiera jeden całkowicie przyswajalny mikroelement, dobrany do potrzeb nawożenia konkretnej uprawy, mając na celu najbardziej efektywne i pełne wykorzystanie potencjału genetycznego roślin. Wysokoskoncentrowany roztwór łatwo przyswajalnego boru do nawożenia rzepaku. Cropvit B zapobiega powstawaniu chorób fizjologicznych powodowanych przez niedobory boru (czerwono-fioletowe chlorozy na brzegach liści, hamowanie wzrostu, redukcja rozgałęzień bocznych, słabe zawiązywanie łuszczyn). TERMINY STOSOWANIA I DAWKI jesienią >w fazie 4–7 liści, co 10–14 dni >dawka nawozu 1–2 l/ha wiosną >2–3 opryski do fazy zielonego pąka, co 10–14 dni >dawka nawozu 1-3 l/ha Fot. 1 Fot. 1 Charakterystyczne zniekształcone łyżeczkowate liście Fot. 2 Fot. 2 Charakterystyczne czerwono-fioletowe przebarwienia 54 dolistne dokarmianie roślin Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie. NA JWAŻNIEJSZE CECHY W 100% rozpuszczalny w wodzie proszek BOR ASOL QB-21 Naturalny boran sodu (neutralny ośmioboran) FORMUŁ A CHEMICZNA Najbardziej skoncentrowany wśród dolistnych nawozów borowych 21%B Na2B8O13•4H2O Łatwo miesza się z innymi pestycydami i nawozami koncentracja najwyższej próby Najniższa cena w przeliczeniu na czysty składnik Mikroelementowy koncentrat borowy do nawożenia dolistnego. Za- wartość boru – 21%. DZIAŁ ANIE Nawożenie dolistne stosuje się w formie oprysków przed kwitnieniem i po kwitnieniu oraz interwencyjnie w przypadku niedoboru pierwiastka w roślinie. Podczas nawożenia dolistnego małe dawki boru mogą być podawane łącznie z pestycydami i innymi nawozami. Zabiegi opryskowe zapewniają równomierne, kontaktowe rozprowadzenie nawozu na dużej powierzchni rośliny. Ten sposób stosowania nie powoduje też zasolenia gleby. BOR A ROZ WÓJ ROŚLIN Bor jest niezbędny dla następujących istotnych funkcji życiowych roślin: > podziały komórkowe, wzrost roślin > zapylanie i zawiązywanie owoców > transport i przemieszczanie się cukrów i innych metabolitów roślinnych > odporność na zimno i choroby roślin > poprawia zimotrwałość > symbiotyczne wiązanie azotu w roślinach strączkowych OBJAW Y NIEDOBORU BORU W R ZEPAKU > > > > > czerwono-fioletowe chlorozy na brzegach liści zmniejszona mrozoodporność redukcja rozgałęzień bocznych zahamowany wzrost słabe zawiązywanie się łuszczyn TERMINY STOSOWANIA I DAWKI W nawożeniu rzepaku bor stosujemy w trzech dawkach 2-5 kg/ha > I jesienią w fazie 5 liści > II po ruszeniu wegetacji > III w fazie zielonego pąka Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie. dolistne dokarmianie roślin 55 jesienny program ochrony plantacji rzepaku CROPVIT B BORASOL RZEPAK EXRTA Nawozy dolistne gwarantują prawidłowy rozwój jesienny, dobre przezimowanie plantacji. Zapewniają warunki do wydania możliwie wysokiego jakościowo i ilościowo plonu Bioregulator wzrostu poprawiający jesienny rozwój roślin, a w szczególności rozwój systemu korzeniowego KELPAK SHERPA Insektycyd zwalczający szkodniki rzepaku BRASIFUN ELEGANT Fungicyd skutecznie eliminujący jesienne choroby rzepaku, zapobiega „wybujaniu” roślin rzepaku, poprawia zimowanie Graminicyd eliminujący chwasty jednoliścienne METAZ + COMMAND METAZ + GALERA DEVRINOL TOP + METAZ DEVRINOL TOP GALERA DEVRINOL TOP 56 jesienny program ochrony plantacji rzepaku WARIANTY OCHRONY HERBICYDOWEJ: » gwarantują pełne spektrum zwalczania chwastów; » pozwalają na optymalne dopasowanie do sytuacji panującej na plantacji w zależności od panujących warunków glebowych i pogodowych oraz rodzaju zagrożeń. OCHRONA I PIELĘGNACJA UPR AW ZBÓŻ DLACZEGO ZAPR AWIAMY ZIARNO ZBÓŻ? Poprzez zaprawianie ziarna likwiduje się pierwotne źródła porażenia chorobami, które zwalczamy w czasie wzrostu ro- ślin. Grzyby, przeciwko którym stosuje się zaprawianie rozpoczynają swój rozwój wraz z kiełkowaniem. Niejednokrotnie opanowują całkowicie młodą roślinę powodując jej zamieranie. Fot. 1 Fot. 1 Głownia źdźbłowa Poprzez zaprawianie ziarna likwiduje się pierwotne źródła porażenia chorobami, które zwalczamy w czasie wzrostu roślin. Grzyby, przeciwko którym stosuje się zaprawianie rozpoczynają swój rozwój wraz z kiełkowaniem. Niejednokrotnie opanowują całkowicie młodą roślinę powodując jej zamieranie. Należy pamiętać, że żaden z fungicydów stosowanych do opryskiwania roślin w okresie wegetacji zbóż nie zahamuje rozwoju i nie zniszczy grzybów, które powodują głownie zbóż, śniecie oraz silną zgorzel siewek. Śnieć cuchnąca pszenicy (Tilletia caries) i śnieć gładka (Tilletia foetida) Choroby te są groźne dla pszenicy ozimej i jarej. Podczas wegetacji chore rośliny są sinozielone, niskie, silnie rozkrzewione. Po wykłoszeniu, podczas tworzenia się ziarna, w miejscu ziarniaków powstają sorusy wypełnione początkowo mazistą masą grzybni i zarodników. Przechodząc przez porażony łan, wyczuwa się zapach zepsutych ryb, ponieważ grzyb wytwarza alkaloid – ryboflawinę o charakterystycznym mało przyjemnym zapachu. Porażone kłosy są lekkie i wypełnione brunatną, sypką masą głównie zarodników i grzybni, sprawcy choroby. G łownie pyl ące (Ustilago tritici, U. nuda) W pszenicy głownia występuje dość rzadko, w jęczmieniu natomiast jest dość często obserwowaną chorobą. Jej obecność stwierdza się po wykłoszeniu roślin. Z pochew liściowych porażonych roślin wydostają się ciemnobrunatne kłosy. Wszystkie kłoski na tych kłosach są całkowicie zniszczone i przekształcone w skupiska ciemnobrunatnego pyłu teliospor, który pod wpływem ocierania się i wiatru roznosi się po polu. Pozostają tylko osadki kłosowe z niewielką ilością brunatnych struktur grzybni i teliospor. Potocznie choroby te nazywa się „murzynką”, 58 plantacja wolna od chorób ponieważ porażone kłosy brudzą jasne ubrania pozostawiając na nich brunatne zarodniki. Sprawcę choroby można zwalczać, stosując zaprawy nasienne o działaniu układowym, ponieważ grzyb przenosi się przez ziarno, a umiejscowiony jest w jego zarodkowej części. Podobne objawy obecności daje głownia zwarta jęczmienia (Usti- lago hordei), ale skupiska teliospor na kłosie okryte są delikatną srebrną błonką, która zostaje rozbita dopiero podczas zbioru kombajnem. G łownia źdźbłowa żyta (Urocystis occulata) Choroba obserwowana jest na życie. Objawy pojawiają się, gdy zboże znajduje się w fazie strzelania w źdźbło – BBCH 30–31. Początkowo na pochwach liściowych i na blaszkach liściowych widoczne są szarobrunatne smugi, które przechodzą na źdźbła i plewy żyta. Pod koniec wegetacji skórka liścia pęka i ukazują się wtedy czarne, lśniące skupiska zarodników (teliospor) i grzybni. Wzrost porażonych roślin zostaje często zahamowany, mogą one też przedwcześnie zamierać. Zgorzele siewek (Fusarium spp.) Sprawcy zgorzeli, zwłaszcza grzyby z rodzaju Fusarium, mogą powodować we wszystkich uprawach zbóż ozimych i jarych przedwczesne zamieranie roślin wschodzących i rosnących po wschodach. Choroba objawia się zamieraniem kiełkujących roślin i ich korzeni. Wczesna infekcja grzybami z rodzaju Fusarium może przyczyniać się nawet do braku wschodów. W wypadku porażenia większych siewek chorobę rozpoznaje się po zbrunatnieniu korzeni, pochew liściowych i plamach na liściach. Zaprawianie ziarna jest skuteczną ochroną przed atakiem grzybów znajdujących się w glebie lub na powierzchni ziarna. Zainfekowany materiał siewny często niczym się nie różni od zdrowego, ponieważ porażeniu ulega okrywa owocowo nasienna lub zarodek ziarniaka. Nawet, jeśli są to patogeny porażające ziarno zewnętrznie, to często i tak nie jesteśmy w stanie zobaczyć gołym okiem zarodników lub strzępek grzybni pokrywających nasiona. Zaprawianie zbóż w celu ich ochrony przed infekcją grzybów przenoszących się przez materiał siewny i patogenów glebowych jest konieczne i ekonomicznie opłacalne. W zależności od stopnia porażenia i warunków pogodowych, które mogą sprzyjać lub nie rozwojowi chorób, zabieg zaprawiania powinien stanowić podstawę ochrony łanu. Autor: DR ZUZANNA SAWINSKA (UNIWERSYTET PRZYRODNICZY W POZNANIU, KATEDRA ARGONOMII) NA JWAŻNIEJSZE CECHY Szerokie spektrum działania Do zastosowania we wszystkich gatunkach zbóż Systemiczna i kontaktowa akcja działania Wysoka skuteczność zwalczania chorób w tym także zgorzeli siewek uodpornionych na karbendazym Doskonała selektywność dla zarodka i młodej siewki Pozytywny wpływ na wschody, zimowanie, krzewienie i plon Wygodna płynna formulacja umożliwiająca dokładne pokrycie nasion Działa odstraszająco na żerujące ptaki PREMIS 025FS SUBSTANC JA AK T Y WNA tritikonazol (związek z grupy triazoli) – 25 g w 1 litrze środka. zaprawione rośnie zdrowo Zaprawa w formie płynnego koncentratu zawiesinowego o działaniu kontaktowym oraz układowym, do zaprawiania w zaprawiarkach przy- stosowanych do zapraw ciekłych i zawiesinowych ziarna siewnego zbóż ozimych i jarych przed chorobami grzybowymi. ZAKRES STOSOWANIA , TERMINY I DAWKI Zaprawa chroni rośliny uprawne przed: > śnieć cuchnąca > śnieć gładka > głownia pyląca > głownia zwarta > głownia źdźbłowa > zgorzel siewek Polecana jest do zaprawiania nasion zbóż ozimych i jarych: > pszenica ozima i jara > pszenżyto ozime i jare > jęczmień ozimy i jary > żyto > owies Zalecana dawka: 150–200 ml środka z dodatkiem 400 ml wody na 100 kg ziarna siewnego. Wyższą dawkę środka stosować do zaprawiania ziarna jęczmienia przeciwko głowni pylącej. Preparat przenosi się z sokami, chroniąc młode części rośliny Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie środka ochrony roślin. plantacja wolna od chorób 59 ZBOŻA – JESIENNA OCHRONA HERBICYDOWA Jesień to czas, w którym większość plantatorów wykonuje zabiegi herbicydowe w zbożach ozimych. Jednocześnie jest to okres krytyczny w uprawie zbóż ozimych, bo właśnie wtedy chwasty mogą silnie konkurować z roślinami uprawnymi o światło, składniki pokarmowe, a przede wszystkim wodę. Fot. 1 Fot. 2 Fot. 1 i 2 Brak opowiedniej ochrony herbicydowej jesienią przyczyną znacznego zachwaszczenia wiosną Zboża ozime są silnie narażone na zachwaszczenie, ponieważ chwasty wschodzą zarówno jesienią, jak i wiosną. Większość chwastów ozimych wschodzi w temperaturze stosunkowo niskiej, nie przekraczającej 2-4o C. Występujące w tym okresie chłody powodują, że chwasty – szczególnie na wcześnie sianych plantacjach – stanowią bardzo duże zagrożenie dla późniejszych plonów. Wybierając wariant ochrony herbicydowej staramy się dobrać możliwie jak najlepiej spektrum zwalczanych chwastów do zachwaszczenia występującego na polu. Aby ułatwić Państwu wybór najlepszych kombinacji herbicydowych, przygotowaliśmy tabelaryczne zestawienie spektrum zwalczanych chwastów przez poszczególne substancje aktywne i ich mieszaniny. Podstawowym chwastem zwalczanym jesienią jest miotła zbożowa; innymi chwastami stanowiącymi zagrożenie w tym czasie są chwasty rumianowate, przytulia czepna, maki, przetaczniki, jasnoty… Nie sposób tutaj zapomnieć o fiołku polnym, który właśnie wtedy rozwija się wyjątkowo dobrze. Zastanawiając się nad wyborem, szukamy produktów o szerokiej palecie zwalczanych chwastów. Jedną z częściej wybieranych kompozycji herbicydowych jest izoproturon z diflufenikanem. Mieszanina ta charakteryzuje się bardzo szerokim spektrum zwalczanych chwastów i wydłużonym działaniem, jednocześnie nie stanowiąc zagrożenia dla upraw następczych. W przypadku silnego zachwaszczenia samosiewami rzepaku dobrym rozwiązaniem jest dodatek preparatu zawie- 60 zboża – jesienna ochrona herbicydowa Fot. 3 Fot. 3 W początkowym okresie rozwoju chwasty najsilniej konkurują z rośliną uprawną o wodę, składniki pokarmowe i światło rającego jeden z sulfonylomoczników, np: chlorosurfuron (m.in. Glean), tribenuron metylowy (m.in. Granstar). Kolejnym rozwiązaniem, na które warto zwrócić uwagę jest połączenie chlorotoluronu z diflufenikanem (np. Snajper). Kombinacja ta szczególnie warta jest polecenia na plantacje silnie zagrożone chabrem bławatkiem. Inną jej zaletą jest możliwość stosowania tych produktów także w okresie późniejszej jesieni, kiedy mogą występować już minusowe temperatury. Autor: ROBERT SMORAWSKI metrybuzyna + flufenacet diflufenikan + chlorotoluron prosulfokarb diflufenikan + mezosulfuron metylowy + jodosulfuron metylosodowy Ś Czyściec polny W pendimetalina + izoproturon Chaber bławatek pendimetalina W chlorotoluron chlorosulfuron diflufenikan + izoproturon + chlorosulfuron diflufenikan diflufenikan + izoproturon izoproturon substancja aktywna Bodziszek drobny chwasty W Ś Ś W Ś Ś Ś Ś W Ś Ś Ś W O W W Dymnica pospolita W W W O W Fiołek polny O W Ś W W Ś W W W W Gorczyca polna W W W W Ś W W W Ś Gwiazdnica pospolita W W W W W W W W W W W W Jaskier polny O Jasnota purpurowa W W W W W W W W Ś W Jasnota różowa O W W W W W W W Ś W Komosa biała W Ś W W W W W Ś W Kurzyślad polny Ś W W W W Ś W W W W O W W W W W Miotła zbożowa W W W W Niezapominajka polna W W O O Ś O O O O O O O Łoczyga pospolita Maki Maruna bezwonna Ostrożeń polny Owies głuchy Perz właściwy Powój polny Mak polny Poziewnik szorstki Ś Przetaczniki O Przytulia czepna O W W Rdesty O W Rumian polny W Rumianek pospolity W Rzodkiew świrzepa Samosiewy rzepaku O W W Ś W W W W W W W W W W W W W O O O O O O Ś O O O O O O O O Ś Ś W W O W O W W W Ś W W W Ś W W W W W W W W Ś W W W W W W W Ś W O W W W W W Ś W W Ś W W W Ś W O O O W W W Skrzyp polny O Sporek polny Ś Stulicha psia Tasznik pospolity W Tobołki polne W O W W W W W W W W W W W W Ś W W W Ś W W O W W Wyczyniec polny Wiechlina roczna Szarłat szorstki Życica wielokwiatowa W W W W W W W W W W W W W Ś zboża – jesienna ochrona herbicydowa 61 NA JWAŻNIEJSZE CECHY SNAJPER 600 SC SKŁ AD CHEMICZNY diflufenikan (związek z grupy fenoksynikotynoanilidów) – 100 g w 1 litrze środka chlorotoluron (związek z grupy pochodnych mocznika) – 500 g w 1 litrze środka herbicyd dla wybornych strzelców Kompletne spektrum zwalczanych chwastów, w tym również uciążliwych takich jak: miotła, fiołek, przytulia czy chaber Synergizm działania dwóch znanych i sprawdzonych substancji Długotrwałe działanie doglebowe Snajper 600 SC jest środkiem chwastobójczym, koncentrat w formie stężonej zawiesiny do rozcieńczania wodą, przeznaczony do jesienne- go zwalczania niektórych jednorocznych chwastów jednoliściennych i dwuliściennych w pszenicy ozimej i pszenżycie ozimym. Zachowuje długotrwałą skuteczność działania również w stosunku do chwastów później wschodzących. DZIAŁ ANIE NA CHWA ST Y Snajper 600 SC zawiera dwie substancje aktywne o uzupełniającym się sposobie działania. Diflufenikan pobierany jest przez chwasty w czasie kiełkowania, a zastosowany po ich wschodach wchłaniany jest również przez liście, hamuje biosyntezę niezbędnych roślinom barwników (karotenoidów). Chlorotoluron pobierany jest poprzez korzenie i liście chwastów, hamuje proces fotosyntezy. Najlepszy efekt chwastobójczy uzyskuje się stosując środek we wczesnych fazach rozwojowych chwastów, to jest w czasie ich kiełkowania lub krótko po wschodach, w fazie siewek. CHWASTY WRAŻLIWE np.: bodziszek drobny, dymnica, fiołek polny, gwiazdnica pospolita, jasnota purpurowa, jasnota różowa, maruna bezwonna, miotła zbożowa, przetacznik polny, przytulia czepna, tasznik pospolity. CHWASTY ŚREDNIOWRAŻLIWE np.: mak polny. CHWASTY ODPORNE np.: chwasty wieloletnie. TERMINY STOSOWANIA I DAWKI ZBOŻA OZIME: PSZENICA OZIMA, PSZENŻYTO OZIME Środek stosować od fazy 3 liści zbóż do czasu zakończenia ich jesiennej wegetacji. Zalecana dawka: 1,25 - 1,5 l/ha. Łagodna zima wpływa na przyspieszenie rozkładu substancji aktywnych, co skraca okres działania środka wiosną. Zalecana ilość wody: 200-300 l/ha. Zalecane opryskiwanie: średniokropliste 62 plantacja wolna od chwastów Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie środka ochrony roślin. NA JWAŻNIEJSZE CECHY Skuteczny w walce z miotłą zbożową Szerokie spektrum zwalczanych chwastów Dobrze komponuje się z innymi preparatami z grupy regulatorów wzrostu poszerzając spektrum działania Skutecznie chroni przed zachwaszczeniem wtórnym Korzystny stosunek ceny do jakości produktu IZOHERB 500 SC SUBSTANC JA AK T Y WNA izoproturon (związek z grupy pochodnych mocznika) – 500 g w 1 litrze środka izoproturon… nie tylko dla fachowców Środek chwastobójczy, koncentrat w formie stężonej zawiesiny do roz- cieńczania wodą, stosowany nalistnie przeznaczony do zwalczania miotły zbożowej oraz niektórych chwastów dwuliściennych w pszenicy ozimej, pszenżycie ozimym. DZIAŁ ANIE NA CHWA ST Y Środek pobierany jest poprzez korzenie i liście chwastów. Najskuteczniej niszczy miotłę zbożową znajdującą się w fazie 2-4 liści, a chwasty dwuliścienne znajdujące się w fazie 2-6 liści. CHWASTY WRAŻLIWE dymnica pospolita, gwiazdnica pospolita, mak polny, maruna bezwonna, miotła zbożowa, niezapominajka polna, tobołki polne CHWASTY ŚREDNIOWRAŻLIWE chaber bławatek CHWASTY ODPORNE fiołek polny, jasnoty, przytulia czepna, przetaczniki ZAKRES STOSOWANIA , TERMINY I DAWKI Pszenica ozima Zalecana dawka: 2-2,5 l/ha. Opryskiwać wiosną, po rozpoczęciu wegetacji roślin, nie wcześniej niż od fazy 3 liści do zakończenia fazy krzewienia. Pszenżyto ozime Zalecana dawka: 2-2,5 l/ha. Opryskiwać wiosną, po rozpoczęciu wegetacji roślin, nie wcześniej niż od fazy 3 liści do zakończenia fazy krzewienia. Stosować środek raz w sezonie wegetacyjnym. Zalecana ilość wody: 200-300 l/ha. Zalecane opryskiwanie: średniokropliste. Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie środka ochrony roślin. plantacja wolna od chwastów 63 NA JWAŻNIEJSZE CECHY Poprawia odżywienie roślin ZBOŻE TOTAL EXTR A Zapewnia wzrost energii i siły kiełkowania Zagęszcza soki komórkowe, dzięki czemu wzrasta zimotrwałość i mrozoodporność roślin NPK 15–15–15 Przyspiesza ruszenie wegetacji wiosną Zrównoważony stosunek NPK i wysoka zawartość miedzi i manganu to pewny i wysoki plon nowy sezon – najlepsza formuła Większa odporność na choroby Pełnoskładnikowy nawóz typu Extra w układzie zrównoważonym do dolistnego stosowania w prawach wszystkich gatunków zbóż ozimych i jarych (także jęczmienia browarnego). DZIAŁ ANIE Mikroskładniki w postaci chelatów (biorozkładalne chelaty IDHA), czyli połączeń ze związkami organicznymi, są pobierane przez liście. Oprysk dolistny zapewnia szybkość działania. Składniki optymalnie dobrane do fizjologicznych potrzeb i prawidłowego rozwoju roślin, gwarantują maksymalną przyswajalność w kluczowych stadiach rozwoju. ZAKRES STOSOWANIA , TERMINY I DAWKI JesieNią od fazy 4 liścia • zalecana dawka: 2–3 kg/ha • zalecana ilość wody: 200–400 l/ha WiOsNą pełnia krzewienia • zalecana dawka: 2–4 kg/ha • zalecana ilość wody: 200–400 l/ha początek kłoszenia • zalecana dawka: 2–4 kg/ha • zalecana ilość wody: 200–400 l/ha Nawozy typu Extra mogą być stosowane z innymi nawozami i środkami ochrony roślin, zgodnie z odpowiednimi zaleceniami. NPK 15-15-15 składniki pokarmowe Azot ogólny Azot azotanowy Azot amonowy Fosfor: pięciotlenek fosforu Potas: tlenek potasu Magnez: tlenek magnezu Siarka Miedź Żelazo Mangan Molibden Cynk 64 dolistne dokarmianie roślin zawartość (N) (N-NO3) (N-NH4) (P2O5) (K 20) (MgO) (S) (Cu) (Fe) (Mn) (Mo) (Zn) 15,0% 7,4% 7,6% 15,0% 15,0% 2,7% 2,2% 0,2% 0,1% 0,4% 0,01% 0,1% Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie. Przes t rze g a j e t y k i e t y - i n s t ru kc j i s t o s o w a n i a ś ro d ka w zbożach ozimych - pewniejsze i wyższe plony! Uprawa zbóż ozimych stanowi największą powierzchnię obsiewaną rokrocznie w Polsce. W zależności od przedplonu oraz wymagań poszczególnych gatunków siew rozpoczyna się wcześnie we wrześniu i trwa często do listopada. Biorąc pod uwagę dodatkowo warunki glebowo-klimatyczne, przedstawiamy bioregulator Kelpak SL jako nowy element uprawy ozimin. Najbardziej optymalnym terminem aplikacji preparatu Kelpak w uprawie zbóż ozimych jest faza 4-5 liści. Ten wariant aplikacji w naszych warunkach możliwy jest na plantacjach wysiewanych wcześnie i terminowo. Podobnie jak w przypadku zbóż jarych (wykres 1), zboża ozime potraktowane preparatem Kelpak rozwijają mocniejszy system korzeniowy bez względu na poziom uwilgotnienia gleby, co z kolei wpływa na lepszą krzewistość produktywną. Dlatego też szczególnie w przypadku wysiewu zbóż wczesnych i o genetycznie wysokiej krzewistości (np. jęczmień, żyta hybrydowe, niektóre pszenice) uzasadnione jest rozważenie obniżenia normy wysiewu. W zasiewach mocno opóźnionych, gdy rośliny wchodzą w okres spoczynku w fazie „szpilki” preparat Kelpak nalistnie należy stosować w fazie BBCH 29-31 wiosną. W razie niekorzystnych warunków pogodowych, jakie dla przykładu wystąpiły wiosną tego roku (zimno i zbyt mokro), Kelpak poprawia zdecydowanie ukorzenienie, krzewistość produktywną i ogólną kondycję roślin (foto). W przypadku siewów opóźnionych obok aplikacji nalistnej prowadzone były doświadczenia z wykorzystaniem preparatu Kelpak do zaprawiania ziarna siewnego. Kelpak w związku ze swoim działaniem podnoszącym odporność roślin na czynniki stresogenne poprawia w niskich temperaturach wschody oraz wspomaga zdecydowanie rozwój systemu korzeniowego. Dzięki zmianom, które zachodzą w roślinie po zaaplikowaniu jej dodatkowych ilości fitohormonów auksyn i cytokinin znajdujących się w bioregulatorze Kelpak, rośliny są lepiej zabezpieczone na wypadek wszelkich stresów powodowanych przez mróz, suszę, zbyt wysokie uwilgotnienie, wysokie temperatury czy pestycydy. W każdym przypadku preparat Kelpak stosowany jesienią poprawia fizjologię i morfologię roślin. Poprzez wpływ na intensywność fotosyntezy (więcej chlorofilu w liściach), a w tym produkcję asymilatów, wpływa na zagęszczenie soków komórkowych i tym samym poprawia zimowanie zbóż. Foto. Wpływ bioregulatora Kelpak SL na rozwój korzeni i kondycję roślin pszenicy ozimej. Aplikacja wiosenna 2009. Wykres 1. Przyrost masy korzeni po zastosowaniu preparatu Kelpak SL. Doświadczenia ścisłe UTP Bydgoszcz 2009 Kontrola (t/ha) Kelpak – dawka 2,0 l/ha (BBCH 25) 1,6 50% 1,4 22% 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0 Pszenica jara ������������� Wykres 2. Przyrost plonu ziarna pszenicy ozimej odm. Mewa po zastosowaniu bioregulatora Klepak SL. Wyniki doświadczeń ścisłych IOR Poznań 20042005. Kontrola (dt/ha) Przyrost plonu (dt/ha) 64 63 62 61 60 59 58 kontrola Kelpak 1,5 l/ha (BBCH 21) Kelpak 2,0 l/ha (BBCH 21) Po okresie zimy plantacje zabezpieczone preparatem Kelpak wcześniej „startują” do wegetacji. W związku z poprawioną budową organów wegetatywnych i generatywnych oraz intensywniej przebiegającymi procesami fizjologicznymi są w stanie wydać wyższe plony (wykres 2). Przyrosty plonu rzędu 7-10% są uzyskiwane w optymalnych warunkach glebowo-klimatycznych. Pamiętać należy jednak, że ponad 70% gleb w Polsce to gleby średnie i słabe, gdzie największym problemem jest zasobność w wodę (nadmiar, który rzadko się zdarza, również jest szkodliwy). W takich warunkach bioregulator Klepak może spowodować znacznie wyższe przyrosty plonu, sięgające kilkudziesięciu procent! Jarosław Komar www.kelpak.pl jesienny program ochrony plantacji ZBÓŻ ZBOŻA TOTAL EXTRA Nawozy dolistne gwarantują prawidłowy rozwój jesienny, dobre przezimowanie. Zrównoważony stosunek NPK i wysoka zawartość miedzi i manganu to pewny i wysoki plon SNAJPER Herbicyd o szerokim spektrum zwalczanych chwastów, w tym również uciążliwych, jak miotła zbożowa, przytulia czepna, fiołek polny, chaber bławatek. Produkt można stosować w okresie późnojesiennym, kiedy mogą występować temperatury ujemne IZOHERB + KOMANDOS + GLEAN Powschodowy wariant jesiennej ochrony herbicydowej gwarantujący pełne spektrum zwalczanych chwastów. Niszczy wszystkie chwasty uciążliwe: miotłę zbożową, przytulię czepną, chwasty rumianowate, maki, przetaczniki, jasnoty. Najlepsze rozwiązanie eliminujące fiołka polnego, który stanowi jedno z większych zagrożeń w okresie jesiennym Kompleksowa zaprawa gwarantująca ochronę przed sprawcami śnieci i głowni oraz zgorzeli siewek uodpornionych na inne substancje aktywne. Wykazuje pozytywny wpływ na wschody, zimowanie i krzewienie PREMIS 66 jesienny program ochrony i pielęgnacji zbóż ADIUWANTY – WIĘK SZA PEWNOŚĆ DZIAŁ ANIA PEST YCYDÓW NA JWAŻNIEJSZE CECHY ASYSTENT + SUBSTANC JA AK T Y WNA kopolimer silikonopoliestrowy – 180 g w 1 litrze dobr y asystent – lepsza wydajność Umożliwia idealne pokrycie cieczą opryskiwanych roślin nawet w bardzo zagęszczonym łanie Ułatwia i przyspiesza wnikanie substancji aktywnych do wnętrza roślin Poprawia skuteczność preparatów Umożliwia obniżenie dawki cieczy roboczej na hektar Zwiększa odporność na zmywanie Pozwala obniżyć koszty zabiegów pestycydowych Mniejsza ilość cieczy opryskowej przy wysokiej skuteczności zabiegu Organosilikonowy surfaktant – preparat zwilżający i zwiększający przyczepność. SZCZEGÓLNIE POLEC ANY DO > grupy herbicydów totalnych opartych o glifosat > herbicydów opartych o sole słabych kwasów > fungicydów i insektycydów w sytuacjach, kiedy zależy nam na dobrym pokryciu cieczą opryskową STOSOWANIE – DAWKI Preparat polecamy stosować w dawce 50–100 ml na ha przy dawce wody do 200 l na ha. Fot. 1. Wpływ adiuwantów na pokrycie cieczą roboczą opryskiwanej powierzchni ASYSTENT+ 68 adiuwanty – większa pewność działania pestycydów Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie. NA JWAŻNIEJSZE CECHY Umożliwia idealne pokrycie cieczą opryskiwanych roślin nawet w bardzo zagęszczonym łanie Poprawia przyczepność roztworu roboczego do liści roślin Ułatwia i przyspiesza wnikanie substancji aktywnych do wnętrza roślin Poprawia skuteczność preparatów Zwiększa odporność na zmywanie Stworzony w nowej technologii – charakteryzuje się wyższą skutecznością w stosunku do adiuwantów pochodzenia mineralnego PARTNER + SUBSTANC JA AK T Y WNA zawiera 82,5% estrów metylowych kwasów tłuszczowych oleju rzepakowego, z wbudowanym silikonowym środkiem rozpływającym i emulgatory dobr y par tner – wspomaga efektywnie Preparat wspomagający w formie płynu, przeznaczony do stosowania z pestycydami. SZCZEGÓLNIE POLEC ANY DO > grupy herbicydów sulfonylomocznikowych > preparatów z grupy graminicydów > fungicydów i insektycydów w sytuacjach, kiedy zależy nam na dobrym pokryciu cieczą opryskową i zwiększonej przyczepnościsubstancji czynnej oraz aktywnym wnikaniu do wnętrza blaszki liściowej > inhibitorów syntezy barwników (trójketony) STOSOWANIE – DAWKI Preparat polecamy stosować w dawce 0,5–1,0 l na ha przy dawce wody do 200–300 l na ha. PARTNER + Przed zastosowaniem preparatu należy szczegółowo zapoznać się z instrukcją zamieszczoną na etykiecie. WODA adiuwanty – większa pewność działania pestycydów 69 NOTATKI NOTATKI NOTATKI Yamaha Twoim idealnym partnerem zarówno w pracy jak i w czasie wolnym www.yamaha-motor.pl ! K ATA LOG J E S I E Ń 2010 CENTRALA 64-500 Szamotuły, ul. Świdlińska 1 tel./fax 061 29 20 108, 661 934 325 Dział nasion: Sławomir Grzeszkowiak 661 934 303 Anna Woźna 661 934 312 K ATALOG Dział nawozów: Robert Hybiak 661 934 301 Karolina Gogołek 669 991 527 JESIEŃ 2010 Dział środków ochrony roślin: Michał Tomkowiak 661 934 311 Bernadeta Grencel 723 669 242 ODDZIAŁY woj. wielkopolskie 64-500 Szamotuły, ul. Świdlińska1 tel./fax 061 29 20 108, 661 934 309 Antoni Bromberek 661 934 302 Tomasz Kaczmarek 661 412 951 Marcin Środecki 661 937 531 Ryszard Bąk 661 413 043 63-100 Śrem, ul. Popiełuszki 44 tel./fax 061 28 28 786, 669 997 310 Michał Wojtas 661 934 306 Magdalena Misiak 661 934 319 64-000 Kościan, ul. Składowa 3 tel./fax 065 51 32 000, 669 991 399 Konrad Biernat 601 208 890 63-000 Środa Wlkp, ul. Harcerska 21c tel./fax 061 28 70 459 661 934 310 woj. lubuskie 67-100 Nowa Sól, ul. Składowa 2 tel./fax 068 45 89 814, 669 997 312 Elewator: ul. Zaułek 3; tel. 068 38 72 868 Małgorzata Domagała 661 934 305 67-300 Szprotawa, ul. Przejazdowa 7 tel./fax 068 37 65 499, 661 934 304 Monika Rybak 661 934 314 Eugeniusz Jeziorski 601 201 385 66-100 Sulechów, Kruszyna 11 tel/fax 068 38 54 112, 663 910 734 Anna Dudek 661 937 509 Izabela Dudek 661 934 307 Andrzej Łozowski 661 934 308 woj. zachodniopomorskie 74-300 Myślibórz, ul. Kamienna 14 tel./fax 095 74 72 647, 661 796 434 Paweł Szacht 661 934 313 N A PE N A
