Zasady nadzoru PIORiN nad obrotem i stosowaniem środków
advertisement
Zasady nadzoru PIORiN nad obrotem i stosowaniem środków ochrony roślin w aspekcie kontroli integrowanej ochrony roślin Główny Inspektorat Ochrony Roślin i Nasiennictwa 1 Integrowana ochrona roślin w prawie Zgodnie z ustawą z dnia 8 marca 2013 r. o środkach ochrony roślin (Dz.U. poz 455) z dniem 1 stycznia 2014 r. stosowanie integrowanej ochrony roślin stało się obowiązkiem wszystkich profesjonalnych użytkowników środków ochrony roślin. 2 Integrowana ochrona roślin w prawie Ogólne zasady integrowanej ochrony roślin określone zostały w załączniku III do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/128/WE z dnia 21 października 2009 r. ustanawiająca ramy wspólnotowego działania na rzecz zrównoważonego stosowania pestycydów. 3 Stosowanie środków ochrony roślin Rozporządzenie 1107/2009 art. 55 „Środki ochrony roślin muszą być stosowane właściwie Właściwe stosowanie obejmuje stosowanie zasad dobrej praktyki ochrony roślin, spełnianie warunków zapisanych w treści zezwolenia na wprowadzenie do obrotu i stosowanie oraz podanymi w etykietach. Musi być ono również zgodne z przepisami dyrektywy 2009/128/WE, a w szczególności z ogólnymi zasadami integrowanej ochrony roślin, o których mowa w art. 14 tej dyrektywy oraz w załączniku III do niej, które będą stosowane najpóźniej dnia 1 stycznia 2014 r.” 4 Stosowanie środków ochrony roślin Ustawa o środkach ochrony roślin art. 35 Środki ochrony roślin należy stosować w taki sposób, aby nie stwarzać zagrożenia dla zdrowia ludzi, zwierząt oraz dla środowiska, w tym przeciwdziałać zniesieniu środków ochrony roślin na obszary i obiekty niebędące celem zabiegu z zastosowaniem tych środków oraz planować stosowanie środków ochrony roślin z uwzględnieniem okresu, w którym ludzie będą przebywać na obszarze objętym zabiegiem. Od dnia 1 stycznia 2014 r. właściwe stosowanie środków musi być zgodne z przepisami dyrektywy 2009/128/WE, w szczególności z ogólnymi zasadami integrowanej ochrony roślin 5 Definicja integrowanej ochrony roślin Integrowana ochrona roślin – to sposób ochrony roślin przed organizmami szkodliwymi, polegający na wykorzystaniu wszystkich dostępnych metod ochrony roślin, w szczególności metod niechemicznych, w sposób minimalizujący zagrożenie dla zdrowia ludzi, zwierząt oraz dla środowiska 6 Narzędzia integrowanej ochrony roślin Ważnymi narzędziami, wykorzystywanymi w integrowanej ochronie roślin są: • metodyki integrowanej ochrony roślin poszczególnych upraw, • progi ekonomicznej szkodliwości patogenów – progi te określają, kiedy stosowanie chemicznej ochrony roślin staje się ekonomicznie opłacalne, tzn. przy jakiej liczebności organizmu szkodliwego dla roślin straty, jakie może on spowodować, przewyższają koszty jego chemicznego zwalczania, • systemy wspomagania decyzji w ochronie roślin – systemy te, bazujące na znajomości biologii organizmów szkodliwych, wskazują optymalny termin wykonania chemicznych zabiegów ochrony roślin. 7 Udostępnianie metodyk i poradników • • • Metodyki IP zatwierdzone przez GIORiN i opublikowane na stronie internetowej PIORiN Metodyki integrowanej ochrony opublikowane na stronie internetowej MRiRW Poradników opublikowane na stronie internetowej MRiRW dot. m.in.: • BHP • kalibracji opryskiwaczy sadowniczych • techniki ochrony roślin • ochrony zapylaczy • mycia opryskiwaczy • „Kodeksu dobrej praktyki stosowania środków ochrony roślin” Udostępnianie systemów sygnalizacji agrofagów i wspomagania decyzji w ochronie roślin • • • • • Internetowy system sygnalizacji agrofagów prowadzony przez PIORiN Integrowana uprawa pomidora pod osłonami – IO Monitoring zarazy ziemniaka – IOR-PIB Monitoring rdzy brunatnej zbóż – IOR-PIB Sygnalizacja agrofagów – IOR-PIB Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 kwietnia 2013 r. w sprawie wymagań integrowanej ochrony roślin § 1. 1. Integrowana ochrona roślin obejmuje wszystkie dostępne działania i metody ochrony roślin przed organizmami szkodliwymi, w tym stosowanie przede wszystkim działań lub metod niechemicznych, a w szczególności: 1) stosowanie płodozmianu, terminu siewu lub sadzenia, lub obsady roślin, w sposób ograniczający występowanie organizmów szkodliwych, 2) stosowanie agrotechniki w sposób ograniczający występowanie organizmów szkodliwych, w tym stosowanie mechanicznej ochrony roślin, 3) wykorzystywanie odmian odpornych lub tolerancyjnych na organizmy szkodliwe oraz materiału siewnego wytworzonego i poddanego ocenie zgodnie z przepisami o nasiennictwie, Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 kwietnia 2013 r. w sprawie wymagań integrowanej ochrony roślin 4)stosowanie nawożenia, nawadniania i wapnowania, ograniczający występowanie organizmów szkodliwych, w sposób 5)przeprowadzanie czyszczenia i dezynfekcji maszyn, opakowań i innych przedmiotów, zapobiegające występowaniu i rozprzestrzenianiu się organizmów szkodliwych, 6)ochronę organizmów pożytecznych oraz stwarzanie warunków sprzyjających ich występowaniu, w szczególności dotyczy to owadów zapylających i naturalnych wrogów organizmów szkodliwych – jeżeli stosowanie danego działania lub metody jest możliwe, pozwala na ograniczenie występowania organizmów szkodliwych lub efektywną ochronę roślin przed tymi organizmami, stwarza mniejsze zagrożenie dla środowiska niż działania lub metody chemiczne oraz jest ekonomicznie uzasadnione. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 kwietnia 2013 r. w sprawie wymagań integrowanej ochrony roślin 2. W ramach integrowanej ochrony roślin, przeprowadzając zabiegi chemicznej ochrony roślin, należy uwzględnić: 1) dobór środków ochrony roślin w taki sposób, aby minimalizować negatywny wpływ zabiegów ochrony roślin na organizmy niebędące celem zabiegu, w szczególności dotyczy to owadów zapylających i naturalnych wrogów organizmów szkodliwych; 2) ograniczanie liczby zabiegów i ilości stosowanych środków ochrony roślin do niezbędnego minimum; 3) przeciwdziałanie powstawaniu odporności organizmów szkodliwych na środki ochrony roślin poprzez właściwy dobór i przemienne stosowanie tych środków. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 kwietnia 2013 r. w sprawie wymagań integrowanej ochrony roślin § 2. Podjęcie działań lub metod ochrony roślin przed organizmami szkodliwymi powinno być poprzedzone monitorowaniem występowania tych organizmów i uwzględniać aktualną wiedzę z zakresu ochrony roślin przed organizmami szkodliwymi, w tym, jeżeli jest to uzasadnione, z uwzględnieniem: 1) progów ekonomicznej szkodliwości organizmów szkodliwych wskazujących, kiedy wykonanie chemicznych zabiegów ochrony roślin jest ekonomicznie uzasadnione, lub Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 kwietnia 2013 r. w sprawie wymagań integrowanej ochrony roślin 2) wskazań wynikających z opracowań naukowych umożliwiających określenie optymalnych terminów wykonania chemicznych zabiegów ochrony roślin, w szczególności w oparciu o dane meteorologiczne oraz znajomość biologii organizmów szkodliwych (programów wspomagania decyzji w ochronie roślin), lub 3) informacji uzyskanych od osób świadczących usługi doradcze dotyczące metod ochrony roślin w zakresie realizacji wymagań integrowanej ochrony roślin oraz stosowania środków ochrony roślin. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 kwietnia 2013 r. w sprawie wymagań integrowanej ochrony roślin § 3. Ocenę skuteczności podejmowanych działań i metod ochrony roślin przeprowadza się w szczególności na podstawie prowadzonej dokumentacji, o której mowa w art. 67 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009 z dnia 21 października 2009 r. dotyczącego wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin i uchylającego dyrektywy Rady 79/117/EWG i 91/414/EWG (Dz. Urz. UE L 309 z 24.11.2009, str. 1, z późn. zm.), oraz na podstawie wyników monitorowania występowania organizmów szkodliwych. § 4. Rozporządzenie weszło w życie z dniem 1 stycznia 2014 r. Wstępne ustalenia inspektora PIORiN przeprowadzającego kontrolę w zakresie integrowanej ochrony roślin. Ustalenie czy: w gospodarstwie stosowane są ś.o.r., (oświadczenie rolnika) jakie gatunki roślin są uprawiane w kontrolowanym gospodarstwie, (oświadczenie rolnika, wizyta w polu lub dane z wniosku o dopłaty bezpośrednie) Grupy i gatunki roślin w uprawie których stosuje się w Polsce intensywną chemiczną ochronę roślin Wszystkie rośliny sadownicze (szczególnie sady jabłoniowe). Wszystkie rośliny warzywne (szczególnie w uprawach pomidorów). Niektóre rośliny rolnicze (szczególnie w uprawach rzepaku, buraka cukrowego, ziemniaka, pszenicy). Monitoring zużycia środków ochrony roślin w latach 2007-2012 Rok 2007 2008 Uprawa burak cukrowy jabłoń śliwa pszenica ozima pszenica jara żyto ziemniaki rzepak ozimy pomidory gruntowe ogórki gruntowe truskawki Średnie zużycie substancji aktywnej (kg/ha) 2,725 11,627 3,467 1,612 0,948 0,350 1,884 2,153 9,631 5,327 2,838 Monitoring zużycia środków ochrony roślin w latach 2007-2012 Rok 2009 2010 Uprawa Średnie zużycie substancji aktywnej (kg/ha) jęczmień jary 0,715 kapusta 1,589 wiśnie 7,223 cebula 4,329 grusza 4,484 kapusta pekińska 0,644 kukurydza 1,180 pszenżyto 0,737 Monitoring zużycia środków ochrony roślin w latach 2007-2012 Rok 2011 2012 Uprawa Średnie zużycie substancji aktywnej (kg/ha) burak cukrowy marchew ogórek gruntowy pomidor grunt. 2,76 2,047 3,763 9,697 pszenica ozima jabłoń kapusta głowiasta truskawka ziemniaki żyto 1,492 10,479 1,124 2,495 1,855 0,303 Sposób i tryb prowadzenia kontroli Sposób i tryb prowadzenia kontroli oraz dokumentowania działań związanych z integrowaną ochroną roślin określa zarządzenie nr 2/2014 Głównego Inspektora Ochrony Roślin i Nasiennictwa z dnia 7 marca 2014 r. w sprawie zasad kontroli z zakresu ochrony roślin i techniki. Sposób i tryb prowadzenia kontroli W trakcie kontroli należy: • wypełnić listę kontrolną integrowanej ochrony roślin Dokument ten wypełnia się oparciu wywiad oraz kontrolę upraw, środków ochrony roślin, sprzętu do wykonywania zabiegów ochrony roślin, obiektów, pomieszczeń. • lista kontrolna integrowanej ochrony roślin jest integralną częścią protokołu z kontroli, • dokonać oceny oraz podjąć decyzję o potrzebie przeprowadzenia w gospodarstwie kontroli płodów rolnych pod kontem pozostałości środków ochrony roślin. Kontrole integrowanej ochrony roślin W ramach prowadzonych kontroli integrowanej ochrony Inspekcja będzie zwracała szczególną uwagę na profesjonalnych użytkowników środków ochrony roślin. Z godnie z przepisami prawa profesjonalnym użytkownikiem jest każda osoba, która stosuje pestycydy w toku prowadzonej działalności zawodowej w celach innych niż własne niezarobkowe potrzeby. Mając na uwadze powyższe użytkownikiem profesjonalnym oprócz producenta rolnego stosującego chemiczna ochronę roślin jest również min. operator sprzętu do stosowania środków ochrony roślin wykonujący zabiegi usługowo. Kontrole integrowanej ochrony roślin W ramach kontroli dokumentacji pracownicy PIORiN będą sprawdzali posiadanie przez profesjonalnych użytkowników środków ochrony roślin aktualnego zaświadczenia o ukończonym szkoleniu w zakresie stosowania środków ochrony roślin. Do stosowania środków upoważnia również posiadanie zaświadczenia o szkoleniu z zakresu doradztwa dotyczącego środków ochrony roślin, integrowanej produkcji lub posiadania innych uprawnień do stosowania środków ochrony roślin wynikających z ustawy o środkach ochrony roślin. Sprawdzane w trakcie kontroli będą również dowody zakupu sprzętu do wykonywania zabiegów chemicznej ochrony roślin lub dokumenty potwierdzającego sprawność techniczną. Kontrole integrowanej ochrony roślin Profesjonalni użytkownicy środków ochrony roślin są zobligowani do prowadzenia i przechowywania przez okres 3 lat dokumentacji zastosowanych środków ochrony roślin. Dokumentacja powinna zawierać nazwę zastosowanego środka ochrony roślin, czas zastosowania, zastosowana dawkę, uprawę i obszar aplikacji. Zgodnie z zapisami ustawy o środkach ochrony roślin profesjonalni użytkownicy od 1 stycznia 2014 r będą zobowiązani do wskazania w dokumentacji również sposobu realizacji wymagań integrowanej ochrony poprzez podanie, co najmniej przyczyny wykonania zabiegu środkiem ochrony roślin. Dodatkowo, jeżeli to możliwe inspektor sprawdzi paragony lub faktury zakupu środków ochrony roślin. Kontrole integrowanej ochrony roślin W toku kontroli oprócz dokumentacji sprawdzane są również posiadane przez producentów środki ochrony roślin. Inspektorzy Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa szczególną uwagę zwracają czy rolnik ma wyłącznie środki ochrony roślin dopuszczone do obrotu zezwoleniem ministra właściwego do spraw rolnictwa, oryginalność opakowań oraz terminy ważności do użycia środków. Weryfikowany jest również sam sposób przechowywania pestycydów. Kontrole integrowanej ochrony roślin Pracownicy Inspekcji w kontrolowanych gospodarstwach oceniają również prawidłowość wykonywania zabiegów ochrony roślin poprzez przeprowadzenie analizy zapisów, zawartych w dokumentacji wykonanych zabiegów, pod kątem: dopuszczenia zastosowanych środków do obrotu, prawidłowości ich zastosowania w odniesieniu do uprawy, organizmu szkodliwego, terminu wykonania zabiegów, dawki, a także jeśli jest to zasadne, przestrzegania zakazów i ograniczeń przy stosowaniu środków ochrony roślin. Kontrole integrowanej ochrony roślin Kontrola wykonywania zabiegów środkami ochrony roślin obejmuje również sprawdzenie czy producent rolny stosuje się do przepisów obowiązującego prawa w odniesieniu do wymogów zachowania odpowiednich odległości i prędkości wiatru. Rozporządzenie MRiRW w trakcie procesu legislacyjnego. Kontrole integrowanej ochrony roślin Weryfikowany jest również sposób wykonywania samych zabiegów pod kątem bezpieczeństwa dla zdrowia ludzi, zwierząt oraz dla środowiska. W wielu przypadkach w trakcie kontroli pobierane są próbki materiału roślinnego lub gleby do badania pozostałości środków ochrony roślin. Wykonywane analizy mają na celu sprawdzenie prawidłowości stosowanych środków ochrony roślin. Kontrole integrowanej ochrony roślin Pomocą dla rolników w prawidłowym prowadzeniu upraw zgodnie z integrowaną ochroną są materiały publikowane na stronie Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi takie jak m.in. metodyki integrowanej ochrony oraz poradniki. Te same materiały będą stanowiły również pomoc przy prowadzeniu kontroli integrowanej ochrony roślin przez pracowników Inspekcji. Kontrole integrowanej ochrony roślin Inspektor oprócz kontroli dotychczas wymaganych elementów (ukończenie szkolenia, sprawność opryskiwaczy, dokumenty dotyczące wykonanych zabiegów itp.) będzie weryfikował na podstawie dokumentów i przeprowadzonego wywiadu spełnienie wymogów rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie wymagań integrowanej ochrony roślin w odniesieniu zapisów konkretnych metodyk integrowanej ochrony roślin. Taki sposób prowadzenia kontroli będzie dostosowany do specyfiki upraw prowadzonych w gospodarstwie. W trakcie przeprowadzanej rozmowy ustalone zostaną fakty czy rolnik wykorzystuje w prowadzonej produkcji rolnej wymagane narzędzia i techniki ograniczające zużycie środków ochrony roślin oraz zapewniające integrowaną ochronę roślin. Kontrole integrowanej ochrony roślin Biorąc pod uwagę, że rok 2014 będzie pierwszym rokiem, w którym będą obowiązywały nowe zasady to pracownicy Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa, w trakcie kontroli, mogą stosować pouczenia rolników jednocześnie odstępując od sankcji karnych. Nie oznacza to jednak, że Inspekcja odejdzie od nakładania kary grzywny. W przypadkach, kiedy producent rolny nie będzie spełniał wymogów, które obowiązywały dotychczas to jest np. zastosował środki ochrony roślin opryskiwaczem bez potwierdzonej sprawności technicznej, bez właściwego szkolenia itp. inspektor PIORiN nie odstąpi od nałożenia mandatu karnego. Statystyczne podstawy kontroli Kontrole prawidłowości stosowania środków ochrony roślin a w tym kontrole integrowanej ochrony roślin od roku 2014 prowadzone będą przez PIORiN w oparciu o podstawy statystyczne. Kontrole będą prowadzone z uwzględnieniem takich czynników jak: Grupy uprawowe – orne, warzywnicze, sadownicze Przedziały obszarowe - orne – 1 ÷ <10 ha, 10 ÷ <50 ha i ≥50 ha, oraz warzywnicze i sadownicze – 0,2 ÷ <3 ha, 3 ÷ <10 ha i ≥10 ha. 33 Weryfikacja stosowanie zasad integrowanej ochrony roślin I. Działania w celu zapobiegania lub ograniczenia występowania organizmów szkodliwych płodozmian, termin siewu lub sadzenia agrotechnika uprawy stosowanie odmian odpornych/ tolerancyjnych oraz materiału siewnego wytworzonego i poddanego ocenie zgodnie z przepisami o nasiennictwie biologiczne i mechaniczne zwalczanie organizmów szkodliwych zrównoważone nawożenie, nawadnianie i wapnowanie stosowanie środków higieny (np. czyszczenie i dezynfekcja maszyn, sprzętu itp.) inne, wskazać jakie Tak/Nie Nie dotyczy / / / / / / / Uwagi 34 Weryfikacja stosowanie zasad integrowanej ochrony roślin II. Korzystanie z narzędzi wspomagających podejmowanie decyzji o zwalczaniu organizmów szkodliwych Tak/Nie Nie dotyczy monitorowanie organizmów szkodliwych / progi ekonomicznej szkodliwości / opracowania naukowe, dane meteorologiczne / korzystanie z usług doradczych w integrowanej ochronie roślin / Uwagi 35 Weryfikacja stosowanie zasad integrowanej ochrony roślin III. Podejmowanie działań w celu minimalizowania zagrożeń związanych ze stosowaniem środków ochrony roślin Tak/Nie Nie dotyczy stosowanie selektywnych środków ochrony roślin / ograniczenie liczby zabiegów / redukowanie dawek / przemienne stosowanie środków ochrony roślin Czy w ocenie profesjonalnego użytkownika stosowane działania i metody integrowanej ochrony roślin są efektywne? / / Uwagi 36 Krajowy Plan Działania Głównymi celami krajowego planu działania są: upowszechnienie ogólnych zasad integrowanej ochrony roślin; zapobieganie zagrożeniom związanym ze stosowaniem środków ochrony roślin. Wdrożenie integrowanej ochrony roślin Wdrożenie integrowanej ochrony roślin będzie realizowane poprzez dostarczenie użytkownikom środków ochrony roślin odpowiednich narzędzi oraz upowszechnianie wiedzy. W szczególności będą to następujące zadania (w nawiasach podany został termin realizacji zadania): upowszechnianie wiedzy z zakresu integrowanej ochrony roślin (20132017); opracowanie i udostępnienie metodyk integrowanej ochrony poszczególnych upraw (2013-2015); modyfikacja systemu sygnalizacji agrofagów (2013-2017); udostępnienie systemów wspomagania decyzji w ochronie roślin (2013-2017); Wdrożenie integrowanej ochrony roślin utworzenie i utrzymanie platformy internetowej poświęconej integrowanej ochronie roślin (2013-2017); upowszechnianie wyników oceny prowadzonej w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego (2013-2017); upowszechnianie systemu integrowanej produkcji roślin (2013-2017); rozwój profesjonalnego doradztwa w ochronie roślin (2013-2017). Wdrożenie integrowanej ochrony roślin Działanie jest realizowane przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, w tym poprzez zadania realizowane na rzecz Ministerstwa przez jednostki nadzorowane i podległe w tym wojewódzkie ośrodki doradztwa rolniczego. Zadania związane z nadzorem nad systemem integrowanej produkcji jest realizowane przez Państwową Inspekcję Ochrony Roślin i Nasiennictwa. Ponadto realizacja zadania będzie wymagała nawiązania współpracy z wojewódzkimi ośrodkami doradztwa rolniczego, samorządem rolniczym, szkołami i uczelniami rolniczymi, a także branżowymi organizacjami rolniczymi Opracowanie, aktualizacja i udostępnienie metodyk integrowanej ochrony poszczególnych upraw Metodyki zawierają zalecenia dotyczące metod ochrony roślin dla poszczególnych upraw, obejmujące metody agrotechniczne, biologiczne i chemiczne, ze szczególnym uwzględnieniem wspomagania naturalnych procesów samoregulacji zachodzących w agrocenozach. Metodyki mają charakter dobrowolnych wytycznych, których wykonanie zapewni profesjonalnym użytkownikom środków ochrony roślin, że postępują oni zgodnie z obowiązującymi przepisami. Metodyki będą podlegały przeglądowi i uzupełnieniu wraz z udostępnianiem nowych wyników badań naukowych. Dziękuję za uwagę 42
