Rak szyjki macicy - Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu

Rak szyjki macicy ryzyko zachorowania,
zaawansowanie,
rokowanie pięcioletnie.
Dolny Śląsk, Europa, świat
Przygotowali:
Maria Wolny, Jerzy Błaszczyk – Komitet ds. Epidemiologii
Kamila Kępska – Zakład Epidemiologii Nowotworów
Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu
Grudzień 2009
1. Epidemiologia
Polska naleŜy do krajów europejskich o
najwyŜszym ryzyku zachorowania na
raka szyjki macicy.
Pod koniec lat 90-tych XX wieku
standaryzowany współczynnik wynosił
w Polsce 15/100 tys. kobiet i był prawie
dwukrotnie wyŜszy od średniego dla
Europy (8/100 tys.)
Po dziesięciu latach, w roku 2007 spadł
nieznacznie, do 12/100 tys.
NajwyŜsze w Europie 1995-99
Liczby zachorowań, współczynnik standaryzowany na 100 tys. kobiet
(wg. Cancer Incidence in Five Continents vol.IX)
Serbia
4149
25.7
Lithuania
2400
18.9
Bulgaria
5148
18.0
Poland (Kraków + Świętokrzyskie + Warszawa)
2079
15.0
Slovak Republic
2664
15.0
Czech Republic
5414
14.9
Estonia
771
14.7
Slovenia
1007
14.5
Średnie dla Europy 1995-99
Liczby zachorowań, współczynnik standaryzowany na 100 tys. kobiet
(wg. Cancer Incidence in Five Continents vol.IX)
Germany
6226
9.3
74
9.2
80249
8.2
Ireland
930
8.1
France
2137
7.4
UK
14393
7.4
Italy
3827
6.0
The Netherlands
3748
5.5
Iceland
TOTAL EUROPE
NajniŜsze w Europie 1995-99
Liczby zachorowań, współczynnik standaryzowany na 100 tys. kobiet
wg. Cancer Incidence in Five Continents vol. IX
Switzerland
Spain
Finland
Malta
506
5.1
2049
5.0
788
4.0
54
3.9
ZróŜnicowanie współczynników zapadalaności na raka szyjki macicy
w Polsce w roku 2007
Województwo
Współczynnik standaryzowany
WARMIŃSKO-MAZURSKIE
14,0
PODLASKIE
13,2
MAŁOPOLSKIE
13,0
OPOLSKIE
12,8
KUJAWSKO-POMORSKIE
12,7
POMORSKIE
12,5
DOLNOŚLĄSKIE
12,1
ŚWIĘTOKRZYSKIE
12,1
ŁÓDZKIE
11,9
LUBUSKIE
11,8
ŚLĄSKIE
11,8
ZACHODNIOPOMORSKIE
11,7
LUBELSKIE
11,6
MAZOWIECKIE
10,5
PODKARPACKIE
10,3
WIELKOPOLSKIE
8,8
POLSKA
11,6
W woj. dolnośląskim od 2001r.
stwierdzamy corocznie przedział 300 –
350 zachorowań z trendem rosnącym
+2%. Na trend wpływ ma jednak coraz
większa liczba stwierdzonych stadiów
in situ.
Ich liczba wzrosła z około 20 - 30 w
latach 2001-2005 poprzez 50 w 20062007 do ponad 90 w roku 2008.
Niewątpliwie spowoduje to dalsze
zmniejszanie się wykrywanych raków
inwazyjnych.
Woj. dolnośląskie, C53 i D06 w latach 20012008
400
y = 6,5357x + 290,96
350
364
346
328
300
313
311
288
273
250
267
314
296
280
y = -0,8929x + 284,14
279
339
287
272
247
200
150
100
92
y = 7,4286x + 6,8214
50
49
33
21
26
31
52
18
0
2001
2002
wszystkie
2003
2004
inwazyjne
2005
in situ
2006
2007
Liniowy (in situ)
2008
Grupa wiekowa 25-59 lat stanowi 67%
wszystkich kobiet zagroŜonych
zachorowaniem na raka szyjki macicy.
Analiza 92 raków przedinwazyjnych
wykrytych w roku 2008 wskazuje, Ŝe 92%
z nich zostało stwierdzone u kobiet z
grupy objętej skryningiem.
Potwierdziło się więc znaczenie badania
przesiewowego dla wykrywania raków in
situ.
2. Zaawansowanie
Według amerykańskiego badania SEER (Surveillance, Epidemiology and
End Results) opartego na danych rejestrów nowotworów w USA:
The stage distribution CLOSE based on Summary Stage 2000 shows that
50% of cervix uteri cancer cases are diagnosed while the cancer is still confined
to the primary site (localized stage);
35% are diagnosed after the cancer has spread to regional lymph nodes or
directly beyond the primary site;
11% are diagnosed after the cancer has already metastasized (distant stage)
and for the remaining
5% the staging information was unknown.
Analogiczne dane oparte na kartach nowotworowych Dolnośląskiego
Rejestru Nowotworów z roku 2003:
45% miejscowe,
15% regionalne,
12% uogólnione
oraz 28% nieznany staging.
(63%)
(21%)
(16%)
Na kartach dotyczących leczonych w DCO w 2003 roku:
55% miejscowe,
13%, regionalne,
11% uogólnione
21% nieznany staging.
(70%)
(16%)
(14%)
Zwracają uwagę:
- duŜy, w porównaniu z danymi amerykańskimi odsetek kart bez określonego
stagingu, nawet dla kart wystawianych przez onkologów z DCO (co piąta!)
- duŜy, zapewne znacznie przeszacowany odsetek zgłaszanych raków w
stadium miejscowym, w materiale z określonym zaawansowaniem - 63% dla
Dolnego Śląska oraz 70% leczonych w DCO.
Zaawansowania inwazyjnego raka szyjki macicy
na Dolnym Śląsku w latach 2001-2008
(jeśli oznaczony na karcie zgłoszenia)
100%
36
32
29
23
39
31
47
38
18
39
80%
56
24
28
28
29
151
33
161
128
60%
136
122
110
2001
2002
2003
117
117
2004
2005
40%
20%
0%
miejscowe
regionalne
2006
uogólnione
2007
2008
Zaawansowania raka szyjki macicy na Dolnym
Śląsku w latach 2001-2008
(jeśli oznaczony na karcie zgłoszenia)
100%
36
32
29
90%
23
39
24
39
33
31
29
80%
56
47
38
161
28
28
70%
60%
136
122
110
18
117
151
128
117
50%
40%
30%
92
20%
10%
26
33
49
52
2006
2007
31
21
18
0%
2001
2002
2003
D06
2004
miejscowe
2005
regionalne
uogólnione
2008
3. PrzeŜycia 5-letnie
Wszędzie mówimy tu o
względnych przeŜyciach 5-letnich
(relative 5-year survival)
(przy uwzględnieniu wieku chorych oraz
tablic dalszego trwania Ŝycia)
PrzeŜycia 5-letnie polskich chorych na raka
szyjki macicy z lat 1995-1999 były najniŜsze w
Europie.
W Polsce przeŜywała 5 lat co druga chora
(ok.50%), w Europie dwie z trzech (67%), a w
Norwegii, Holandii, Islandii – trzy z czterech
(ok.75%).
Przy 300 dolnośląskich zachorowaniach
rocznie osiągnięcie poziomu europejskiego
mogłoby pozwolić na uniknięcie 50, a
norweskiego – nawet 75 zgonów z powodu
raka szyjki macicy rocznie.
PrzeŜycia w Europie chorych z lat 1995-1999
Country
Poland
Portugal
UK Wales
Malta
Germany
UK England
Ireland
Italy
Spain
TOTAL
RSC
53,33
58,02
59,27
64,82
64,98
65,23
65,25
65,58
66,09
66,66
PrzeŜycia w Europie chorych z lat 1995-1999
UK Scotland
Austria
Finland
UK Norther Ireland
Belgium
Denmark
France
Switzerland
Sweden
Slovenia
Czech Republic
Norway
Netherlands
Iceland
67,45
67,52
67,86
68,58
69,25
69,50
69,64
70,60
71,01
71,81
72,00
72,75
73,19
76,71
Odsetek przeŜyć względnych
na Dolnym Śląsku z lat 1985-2003
1985 - 1989
60,8
1990 - 1994
58,6
1995 - 1999
55,0
2000-2001
54,3
Nie stwierdzamy jednoznacznych
pozytywnych zmian w woj. dolnośląskim.
W roku 2002 przeŜycia wzrosły do 62,2%,
w 2003 nastąpił niespodziewany spadek do
najniŜszej wartości od 1985 roku - 52,8%.
Podobnie niejednoznaczny obraz 5-letnich
przeŜyć wynika z badań
Eurocare 3 i Eurocare 4
Podają one dla Europy
w latach :
1990-1994 - 62,1%,
1995-1999 - 66,7%,
Ale dla lat
2000-2002 - 60,4%
TakŜe dla USA według Surveillance,
Epidemiology and End Results (SEER)
4. PrzeŜycia w
zaawansowaniach
Porównaliśmy takŜe dostępne dane
dotyczące zróŜnicowania przeŜyć 5letnich w zaawansowaniach
amerykańskie (populacyjne) :
europejskie (kliniczne) : z dolnośląskimi
W stadium miejscowym 92 : 79 : 60(%)
w regionalnym 56 : 43 : 33(%)
w uogólnionym 17 : 17 : 7(%)
Five-year Relative Survival Rates (%) by Stage at Diagnosis, 1996-2001
(Źródło: F&F, American Cancer Society, 2009)
Local
Regional
Distant
All Stages
Uterine cervix 91.7
55.9
16.6
71.2
(50% miejscowych, 35% regionalnych, 11% uogólnionych, 5% bez stagingu)
wg 25th Annual Report of the Results of Treatment In Gynecological Cancer
(Pecorelli, 2003, IJGO)
Local
Regional
Distant
All Stages
Uterine cervix
79.1
43.1
17.5
69.2
(75% miejscowych, 20% regionalnych i 5% uogólnionych)
Obliczone dla lat 1995-1999 dla Dolnego Śląska
Local
Regional
Distant
Uterine cervix
59.6
33.5
7.2
(65% miejscowych, 20% regionalnych i 15% uogólnionych)
All Stages
55.0
5. Dalsze rokowanie
Amerykanie podają prócz
rokowania wg stagingu w
chwili podjęcia leczenia takŜe
przeŜycia 5-letnie chorych,
które przeŜyły rok oraz 3 lata.
Porównanie danych dla USA z
rokowaniem chorych na raka szyjki
macicy z Dolnego Śląska wskazuje,
Ŝe przeŜycia 5-letnie
statystycznej chorej dolnośląskiej w
stadium miejscowym, takŜe jeśli
przeŜyła rok lub 3 lata, jest
identyczne, jak statystycznej
amerykanki w stadium regionalnym.
%
Dolny
Śląsk
USA
100
95
92
91
90
Dolny
Śląsk
USA
82
Dolny
Śląsk
USA
81
75
80
70
60 63
60
65
65
56
52
50
40
34
38
33
30
18
17
20
7
10
Uo
gó
ln i
on
e
l ne
on
a
Re
gi
M
iej
sc
ow
e
0
Wnioski
•
Polska naleŜy do krajów europejskich o najwyŜszym ryzyku
zachorowania na raka szyjki macicy. W latach 1995-99 było ono
dwukrotnie wyŜsze niŜ średnio w Europie – 15 vs. 8/100 tys. kobiet.
•
W woj. dolnośląskim stwierdzaliśmy w ostatnich latach 300 – 350
zachorowań z trendem rosnącym +2% rocznie. Na trend ten ma
jednak wpływ coraz większa liczba stwierdzonych raków in situ.
•
Większa liczba wykrywanych obecnie raków in situ niewątpliwie
wpłynie w następnych latach na zmniejszenie się liczby
stwierdzanych nowotworów inwazyjnych.
•
Liczba raków przedinwazyjnych wzrosła z około 20 - 30 w latach
2001-2005 poprzez 50 w 2006-2007 do ponad 90 w roku 2008.
92% z nich zostało stwierdzone u kobiet z grup wiekowych 25-59 lat
objętych skryningiem.
Wnioski
•
Na co czwartej karcie zgłoszenia nowotworu z Dolnego Śląska brak
określenia zaawansowania raka szyjki macicy. TakŜe lekarze DCO
nie wpisują (na co piątej karcie) stadium zaawansowania.
•
W Polsce odnotowuje się zgłaszanie zawyŜonych stadiów
zaawansowania – dla nawet 70% raków szyjki macicy stadium
określane jest jako „miejscowe”, gdy w USA tylko 50% ma
przypisane takie stadium.
•
W Polsce przeŜycia 5 letnie dla chorych z lat 1995-99 były najniŜsze
w Europie (50%) i nie wykazywały dla chorych z lat 2000-2003 stałego
zwyŜkowego trendu.
•
Porównanie z przeŜyciami dla Europy (67%) wskazuje, Ŝe w woj.
dolnośląskim niepotrzebnie kaŜdego roku umiera z powodu raka
szyjki macicy co najmniej 50 kobiet.
Piśmiennictwo:
•
Curado. M. P., Edwards, B., Shin. H.R., Storm. H., Ferlay. J., Heanue.
M. and Boyle. P., eds (2007): Cancer Incidence in Five Continents,
Vol. IX, Lyon, IARC.
•
www.onkologia.org.pl
•
Pecorelli S. (ed.): 25th Annual Report on the Results of Treatment in
Gynecological Treatment, IJGO, 2003.
•
Błaszczyk J., Pudełko M., Bębenek M.: PrzeŜycia 5-letnie chorych na
nowotwory złośliwe w woj. Dolnośląskim z lat 1985-2001.
Dolnośląskie Centrum Onkologii, 2007
•
http://www.eurocare.it
•
http://seer.cancer.gov/
•
http://www.cancer.org