Budowa atomu - siły jądrowe Dotąd:siły grawitacyjne F ~ 1/r2, słabe siła Coulomba F ~ 1/r2, znacznie silniejsze Teraz siły jądrowe F ~ krótkozasięgowe, b. duże (ciąg dalszy F ~ r?, kwarki) Dlaczego musimy wprowadzić siły jądrowe: bo jak wyjaśnić trwałość jądra helu? (i reszty tablicy układu okresowego pierwiastków) m(p)=m(n)=1830m(e) p n F(pp)=F(np)=F(nn) e Budowa atomu – notacja (Z, M) Nr Z=p=1 nazwa 1H1 n=0 wodór (n p stabilny?, n: 25min (1/6700) 1H2 n=1 deuter (ślad) 1H3 n=2 tryt Z=p=2 2He3 n=1 hel-3 2He4 n=2 hel (cząstka α to He++) M 1 1 m 1,00783 1,00867) 2 3 3 4 2,01410 3,01605 3,01603 4,00260 Budowa atomu – notacja (Z, M) Nr nazwa M m 2He5 n=3 5 5,0122? Z=p=3 3Li6 n=3 lit 6 6,01703 Z=p=6 6C12 n=6 węgiel 12 12 6C14 n=8 węgiel 14 14,00324 (definicja, 1jam=masa(węgiel)/12=931.5MeV, E=mc2) (C14 promieniotwórczy, datowanie) ... Z=p=92 92U235 T=0,102·1010 lat 0,7% Z=p=92 92U238 T=0,652·1010 lat 99,3% wiek Ziemi 10·109 lat, (Wszechświata 15·109 lat) Energia reakcji jądrowych energia wiązania (około 8MeV) E(He4)=E(n)+E(n)+E(p)+E(p)-Q/4 4,0026=2·1,00867+2·1,00783 – 0,0304·931,5MeV fuzja, próg reakcji H2 + H2 He3 + n + 3,24MeV 2,01410+2,01410 3,01605+1,00867+0,00348·931,5MeV H2 + H2 He4 + 23,8MeV 2,01410+2,01410 4,0026 +0,0256·931,5MeV rozszczepienie 92U235 + 0n1 n + n + 54Xe140 + 38Sr94 + 200MeV Rozpad promieniotwórczy promieniotwórczość naturalna, 4 rodziny promieniotwórcze 4n+3: 92U235 (0,102·1010 lat) 2α4 + 90Th*231+Q 4n+2: 92U238(0,652·1010 lat) 2α4 + 90Th*234+4,25MeV 4n+1: 93Np237(0,0003·1010 lat) 4n+0: 90Th232(2·1010 lat) prawo rozpadu promieniotwórczego N (t ) N 0 e t T log 2 Promieniowanie α,β,γ Z M energia α +2 4 monoenergetyczne β+ +1 0 0..max neutrino ν β-1 0 0..max neutrino ν γ 0 0 monoenergetyczne pochłanianie promieniowania γ uwagi elektron? I ( x) I 0 e x μ(E) = μf + μc + μp μf maleje z E μc wolniejsze malenie μp próg E=2mc2 = 1,02MeV Schemat rozpadu cezu – promieniowanie γ 55Cs137 (8%) β(1,18MeV) + 56Ba137 55Cs137 (92%)β(0,52MeV) + 56Ba*137 56Ba*137 γ(0,66MeV) + 56Ba137