Klasyfikacja ciał niebieskich

Klasyfikacja ciał niebieskich
W otaczającym nas Wszechświecie istnieje bardzo wiele różnych obiektów astronomicznych, które staramy się coraz lepiej poznawać. Oczywiście są również takie obiekty,
o istnieniu których wiemy jedynie z teoretycznych przewidywań. Nie zostały one jednak
do tej pory zaobserwowane.
Wśród ciał niebieskich wyróżnia się następujące obiekty, układy i struktury, uporządkowane od najmniejszych do największych:
PLANETOIDY – obiekty skalne o rozmiarach od
kilku metrów do ok 1000 km. W Układzie
Słonecznym największa liczba planetoid znajduje się
pomiędzy orbitą Marsa i Jowisza. Krążą one dookoła
Słońca średnio 3.8 razy dalej niż Ziemia.
Planetoida Gaspra o rozmiarach 18.2×10.5×8.9 km
KSIĘŻYCE – ciała,
które obiegają planety,
nazywane również naturalnymi satelitami.
W przypadku Ziemi
jest to Księżyc.
KOMETY – małe ciała (10-100 km) złożone głównie ze zmieszanego z pyłem
lodu, które obiegają Słońce zazwyczaj po bardzo wydłużonej orbicie. Kiedy są
blisko Słońca, powierzchniowa warstwa brudnego lodu paruje i wokół
twardego jądra komety tworzy się otoczka gazowo pyłowa, zwana głową.
Ciśnienie promieniowania słonecznego „zdmuchuje” materię z głowy komety
tworząc rozciągłe smugi, zwane warkoczami.
Europa – księżyc Jowisza
Księżyc – naturalny satelita
Ziemi (piszemy zawsze
z dużej litery)
PLANETY – Ciała o masie znacznie mniejszej od Słońca, które obiegają swoją
gwiazdę i świecą światłem odbitym od niej. W Układzie Słonecznym planety
podzielono na trzy rodzaje, w zależności od składu i rozmiarów: 1) typu
ziemskiego (Merkury, Wenus, Ziemia i Mars), 2) olbrzymy gazowe (Jowisz,
Saturn, Uran i Neptun), 3) karłowate (Pluton, Sedna i im podobne). Wokół wielu
gwiazd odkryto układy planetarne. Pozasłoneczne planety nazywa się egzoplanetami.
Tytan – księżyc Saturna
GWIAZDY – gorące świecące
obiekty, złożone z gazu i gorącej
plazmy, w których wnętrzach
zachodzą reakcje termojądrowe,
wytwarzające olbrzymie ilości
energii.
Słońce – gwiazda znajdująca
się najbliżej Ziemi
MGŁAWICE – są to obłoki gazu i pyłu
międzygwiazdowego. Niektóre są pozostałościami po gwiazdach, a niektóre są
miejscem ich narodzin. Wyróżniamy kilka
typów mgławic: mgławice ciemne (nieprzezroczyste obłoki gazowo pyłowe widoczne na tle jasnych mgławic), mgławice
refleksyjne (niebieskiego koloru) – świecące rozproszonym, na drobnych ziarenkach pyłu, światłem gwiazd, emisyjne
(w kolorach czerwonawych) – w których
świeci rozgrzany gaz, mgławice planetarne
- będące końcowymi etapami życia mało
masywnych gwiazd oraz pozostałości po
wybuchach gwiazd supernowych.
Kometa Holmes 17/P Holmes
Gwiazda Proxima Centauri –
gwiazda znajdująca się najbliżej
Słońca
Ciemna mgławica „Koński
Łeb” w Orionie
Gwiazdy w gromadzie M4
w gwiazdozbiorze Skorpiona
Mgławica planetarna Kocie
Oko (NGC 6543)
Mgławica refleksyjna
w Plejadach (Merope)
Mgławica planetarna
Rozżarzone Oko
(NGC 6751)
GALAKTYKI – są to duże zbiorowiska
gwiazd, gazu i pyłu. Galaktyki mogą mieć
kształt eliptyczny, spiralny lub nieregularny. Zawierają od kilku milionów do
kilku bilionów gwiazd, a ich rozmiary są
w granicach od kilku tysięcy do kilkuset
tysięcy lat świetlnych.
Galaktyka eliptyczna M87
Jowisz
Gromada otwarta M38
Pozostałość po supernowej
Keplera SN1604 w Wężowniku
Pozostałość po supernowej – Mgławica
Krab (M1) w gwiazdozbiorze Byka
Mgławica planetarna
NGC5189
Galaktyka spiralna
z poprzeczką NGC 1672
Galaktyka nieregularna
NGC1427A
Galaktyka spiralna M106
Wizja artystyczna aktywnego
jądra galaktycznego
Gromada kulista M80
Mgławica emisyjna –
mgławica Orzeł
Galaktyka soczewkowata
NGC 2787
Galaktyka eliptyczna
Sombrero
GALAKTYKI AKTYWNE różnią się od
zwykłych galaktyk tym, że z ich centralnych
części, tzw. jąder galaktycznych, obserwujemy
bardzo silną emisję w całym zakresie widma
elektromagnetycznego. Postuluje się, że źródłem
tej emisji jest materia rozgrzana do bardzo
wysokich temperatur w procesie opadania na
supermasywną czarną dziurę. Do galaktyk
aktywnych zaliczamy: radiogalaktyki, kwazary,
blazary i galaktyki Seyferta. Uważa się, że
wszystkie te źródła są tak naprawdę jednym
typem obiektu, lecz obserwowanym pod różnym
kątem.
Mars
Mgławica planetarna
NGC6302
Galaktyka spiralna M51 oraz
towarzysząca jej galaktyka
nieregularna NGC 5195
Kometa Haley'a-Boppa
Saturn
GROMADY GWIAZD –
grupy od kilkudziesięciu do
ponad miliona gwiazd związanych grawitacyjnie. Uważa
się, że gwiazdy tworzące gromadę powstały z tego samego
masywnego obłoku gazu i pyłu.
Wyróżnia się dwa podstawowe
typy gromad gwiazd: kuliste
i otwarte.
Mgławica emisyjna Czerwony Pająk
Kometa McNaught
Planetoida Westa o rozmiarach
560×578×458 km
Galaktyki zderzające się UGC
1810 (większa) oraz UGC
1813 (mniejsza)
Galaktyka spiralna
z poprzeczką NGC 1300
GROMADY GALAKTYK –
Zbiorowiska galaktyk utrzymywane razem przez siły
grawitacji. Gromady, które zawierają do kilkudziesięciu galaktyk nazywane są grupami
galaktyk. Najliczniejsze gromady zawierają do kilku tysięcy galaktyk.
Gromada galaktyk Abell 1689
Gromada galaktyk SDSS J1004+4112
© Stowarzyszenie Astronomia Nova. Projekt sfinansowany ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Źródła rysunków w kolejności zgodnej z kolejnością poszczególnych klas ciał niebieskich: NASA; NASA/JPL-Caltech/UCAL/MPS/DLR/IDA; NASA/JPL/DLR; Gregory H.
Revera; The Register, KopalniaWiedzy.pl; Eder Ivan 2007, Hungary; Robert H. McNaught; E. Kolmhofer, H. Raab; Johannes-Kepler-Observatory, Linz, Austria; NASA; S2P / IMCCE / OPM / JL Dauvergne et al.; NASA/JPL; www.wykop.pl/link/1251303/plamy-na-sloncu/; ESA/Hubble; NASA and
H. Richer; NASA, The Hubble Heritage Team, STScI, AURA; NOAO, AURA, NSF; ESO; NASA Image, Hubble ST, Cat's Eye Nebula; NASA/The Hubble Heritage Team (STScI/AURA); NASA, ESA and the Hubble SM4 ERO Team; ESO; R. Sankrit and W. Blair (JHU) et al., ESA, NASA;
AAO/ROE/UKS Telescope; ESA & Garrelt Mellema (Leiden University, the Netherlands); NASA, ESA and the Hubble Heritage Team (STScI/AURA); NASA, ESA, J. Hester and A. Loll (Arizona State University); NASA/ESA and The Hubble Heritage Team (STScI/AURA); Canada-France-Hawaii
Telescope/CFHT; NASA/The Hubble Heritage Team (STScI/AURA); NASA, ESA, S. Beckwith (STScI) oraz The Hubble Heritage Team (STScI/AURA); NASA, ESA, and The Hubble Heritage Team (STScI/AURA)-ESA/Hubble Collaboration; NASA/ESA/The Hubble Heritage Team
(STScI/AURA); NASA, ESA, and the Hubble Heritage Team (STScI/AURA); NASA, ESA, the Hubble Heritage Team (STScI/AURA), and R. Gendler; Hubble Heritage Team, ESA, NASA; C.M. Urry and P. Padovani; V. Beckman, http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ap040908.html; NASA, N. Benitez
(JHU), T. Broadhurst (Racah Institute of Physics/The Hebrew University), H. Ford (JHU), M. Clampin (STScI),G. Hartig (STScI), G. Illingworth (UCO/Lick Observatory), the ACS Science Team and ESA; ESA, NASA, K. Sharon (Tel Aviv University) and E. Ofek (Caltech).