Krew pępowinowa jako źródło komórek nerwowych i macierzystych
advertisement
' ( ) * + , ( - . / 0 ) 1 0 + DOI: 10.17772/gp/57832 poł oż ni c two Krew pępowinowa jako źródło komórek nerwowych i macierzystych Umbilical cord blood as a source of nerve and stem cells ,]DEHOD:LQNOHU17HUHVD.DPLĔVND2$JQLHV]ND%RMDUVND-XQDN30DUHN*RJDF]1, 7RPDV]5HFKEHUJHU1$QHWD$GDPLDN1-DFHN7DEDUNLHZLF]0DUW\QD.DQGHIHU6]HUV]HĔ2 1 2 3 4 II Katedra i Klinika Ginekologii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Polska Zakład Wirusologii i Immunologii, Wydział Biologii i Nauk o Ziemi, UMCS, Lublin, Polska Katedra i Zakład Immunologii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Polska Przyrodniczo-Medyczne Centrum Badań Innowacyjnych, Wydział Medyczny Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów, Polska Streszczenie Cel pracy: Celem naszych badań była ocena zdolności proliferacyjnej komórek macierzystych krwi pępowinowej i możliwości ich różnicowania się w hodowli in vitro. Materiał i metody: Materiałem do badań było 14 próbek krwi pępowinowej (10-15ml) pobranych z żyły pępowinowej natychmiast po przecięciu sznura pępowinowego (w przebiegu naturalnych porodów) do probówek zawierających heparynę jako antykoagulant. Próbki przechowywano w temperaturze od 4°-8° nie dłużej niż 24 godziny. Komórki jednojądrzaste izolowano z krwi pępowinowej metodą wirowania na gradiencie gęstości na Lymphoprep (AxisShield), a następnie z interfazy izolowano komórki CD34 przy użyciu sortera VarioMACS i przeciwciał anty-CD34 (Caltag Laboratories). Hodowle długoterminowe prowadzono w podłożu IMDM ( Sigma) lub IMDM+ Neurobasal (Gibco) z dodatkiem GM-CSF (10ng/ml) i NGF (10ng/ml). Identyfikację jakościową komórek z krwi pępowinowej przeprowadzono metodą barwienia May-Grünwalda-Giemsy, przy pomocy zdjęć wykonanych mikroskopem konfokalnym, oraz metodą immunoenzymatyczną. Wyniki: Komórki macierzyste CD34+ w pełnej krwi pępowinowej w naszych badaniach stanowiły 1,16% komórek jednojądrzastych, zaś po wirowaniu na lymphoprepie 0,37% leukocytów . Nawet po 60 dniach prowadzenia hodowli bez dodatku czynników wzrostu komórki CD34+ były obecne we frakcji komórek adherentnych. Część komórek krwi pępowinowej po stymulacji GM-CSF i NGF przekształcało się w komórki nerwowe (wykazano obecność neuronospecyficznej enolazy), a także w komórki o morfologii zbliżonej do fibroblastów i komórek dendrytycznych. Wnioski: Komórki krwi pępowinowej po stymulacji mieszaniną cytokin GM-CSF i NGF dzielą się w hodowlach długoterminowych, przekształcają w komórki nerwowe oraz w komórki o morfologii zbliżonej do fibroblastów i komórek dendrytycznych Słowa kluczowe: komórki macierzyste / NRPyUNLQHUZRZH/ NUHZSĊSRZLQRZD/ Adres do korespondencji: Izabela Winkler II Katedra i Klinika Ginekologii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, ul. Jaczewskiego 9, 20-954, Lublin, Polska e-mail: [email protected] # $ % & Otrzymano: 18.12.2014 Zaakceptowano do druku: 26.02.2015 ! " 603 2 3 4 5 6 7 3 8 9 : ; 4 < ; 6 DOI: 10.17772/gp/57832 poł oż n i c two Izabela Winkler et al. Krew pępowinowa jako źródło komórek nerwowych i macierzystych. Abstract Objectives: The aim of the study was to assess proliferative ability of the stem cells in the umbilical cord blood and their potential to differentiate in in vitro culture. Material and methods: The material consisted of 14 samples of umbilical cord blood collected from the umbilical cord vein. Mononuclear cells were isolated using the method of density gradient medium. Next, CD34 cells were isolated from the interphase with the use of the VarioMACS sorter and anti-CD34 antibodies. Long-term cultures were conducted on Iscove´s modified Dulbecco medium (IMDM) with addition of granulocyte-macrophage colony stimulating factor (GM-CSF) and nerve growth factor (NGF). Qualitative identification was performed using the MayGrünwald-Giemsy staining method, taking photographs with a confocal microscope, and with the immunoenzymatic method. Results: In our research, CD34+ stem cells constituted 1.16% of the mononuclear cells, and after centrifugation in medium 0.37% of leukocytes in whole umbilical cord blood. Even after 60 days of culture without addition of the growth factors, CD34+ cells were present in the fraction of adherent cells. After stimulation with GM-CSF and NGF, a part of the umbilical cord blood cells were transformed into nerve cells (presence of neuron-specific enolase was shown) and into cells morphologically similar to fibroblast and dendritic cells. Conclusions: After stimulation with GM-CSF and NGF cytokines, the umbilical cord blood cells proliferate in longterm medium, transform into nerve cells and into cells similar to fibroblast and dendritic cells. Key words: umbilical cord blood / stem cells / nerve cells / RVyE GRURVá\FK >@ 0D\DQL L ZVS Z\ND]DOL ĪH NRPyUNL NUZL SĊSRZLQRZHM WZRU]ą ZLĊFHM NRORQLL KRGRZOL LQ YLWUR D SR VW\ PXODFMLF\WRNLQDPL,/,/6&)(SRL*0&6)Z\WZDU]DMą UD]\ ZLĊFHM NRPyUHN SRWRPQ\FK >@ &DLUR L ZVS VWZLHU G]LOLĪHNRPyUNLWHFHFKXMąVLĊZLĊNV]ą]GROQRĞFLąVDPRRGQRZ\ QLĪNRPyUNLPDFLHU]\VWH]SR]RVWDá\FKĨUyGHá>@8QLNDOQDGOD NUZLSĊSRZLQRZHMMHVWREHFQRĞüSRSXODFMLOLPIRF\WyZ7&' &'VWDQRZLąF\FKSUHNXUVRU\GRMU]Dá\FKOLPIRF\WyZ7&' L &' 0QLHMV]D MHVW WDNĪH RJyOQD OLF]ED OLPIRF\WyZ &' &' ZH NUZL SĊSRZLQRZHM 'RGDWNRZR NUHZ WD PD ZLĊNV]ą OLF]EĊ NRPyUHN &'5$ DOH PQLHMV]ą OLF]EĊ GRMU]Dá\FK NR PyUHN 7 &' 52 Z SRUyZQDQLX GR NUZL REZRGRZHM RVyE GRURVá\FK$NW\ZRZDQHNRPyUNLNUZLSĊSRZLQRZHMPDMąPQLHM V]ąQLĪNRPyUNLRVyEGRURVá\FK]GROQRĞüGRZ\WZDU]DQLDWDNLFK F\WRNLQMDN*&6)*0&6),/0&6)7*)ȕ0,3>@ 0D\DQL L ZVS XGRZRGQLOL WHĪ ĪH RNRáR NRPyUHN &' NUZLSĊSRZLQRZHMSRVLDGDVDPRLVWQą]GROQRĞüWZRU]HQLDNRORQLL EH]GRGDWNXF]\QQLNyZZ]URVWX>@ .UZLRWZyUF]H NRPyUNL PDFLHU]\VWH NUZL SĊSRZLQRZHM PDMą PRUIRORJLĊ SRGREQą GR PDáHJR OLPIRF\WX R JĊVW\P VNRQGHQVRZDQ\P MąGU]H L VNąSHM F\WRSOD]PLH &KDUDNWHU\]XMą VLĊIHQRW\SHP&'FNLW5&'&'7K\&' +/$'5 &'5$ 6áDER JURPDG]ą URGDPLQĊ FR GRZRG]L LFK PDáHM DNW\ZQRĞFL PHWDEROLF]QHM RUD] VáDER Z\EDUZLDMą VLĊ EDUZQLNLHP +RHFKVW FR GRZRG]L ĪH NUZLRWZyUF]H NRPyUNL PDFLHU]\VWHPDMąVNRQGHQVRZDQ\LQLHUHSOLNXMąF\VLĊ'1$ =H Z]JOĊGX QD NRQLHF]QRĞü ]DFKRZDQLD QLH]PLHQLRQHM SXOLNRPyUHNPDFLHU]\VW\FKG]LHOąFDVLĊNRPyUNDPDFLHU]\VWD RGWZDU]DMHGQąNRPyUNĊSRWRPQąDGUXJD]DĞPRĪHUyĪQLFRZDü VLĊ Z NLHUXQNX NUZLRWZyUF]HM NRPyUNL XNLHUXQNRZDQHM NWyUD WUDFL ]GROQRĞü GR VDPRRGQRZ\ 1DE\ZD ]D WR PRĪOLZRĞü SUROLIHURZDQLD L WZRU]HQLD NORQyZ NRPyUHN SRWRPQ\FK MHGQHM OXE NLONX OLQLL NUZLRWZyUF]\FK .RPyUNL PDFLHU]\VWH NUZL SĊSRZLQRZHMVąSRGZLHORPDZ]JOĊGDPLXQLNDOQHPDMąGáXJLH WHORPHU\ RUD] DNW\ZQ\ HQ]\P WHORPHUD]Ċ 3RVLDGDMą ]GROQRĞü SR]RVWDZDQLDZID]LH*oF\NOXNRPyUNRZHJRG]LĊNLF]HPXPDMą UD]\ZLĊNV]ą]GROQRĞüWZRU]HQLDNRPyUHNSURJHQLWRURZ\FK QLĪNRPyUNLZID]LH*1 >@ Wykaz używanych skrótów: CD – (cluster of differentiation) marker różnicowania CFU-GM – (colony-forming units – granulocyte and macrophage) komórki tworząca kolonie granulocytowe i makrofagowe DC – (dendritic cells) komórki dendrytyczne Epo – (erythropoietin) erytropoetyna FACS – (fluoroscent erythropoietin activated cell sorter) urządzenie służące do izolacji komórek posiadających określony antygen na powierzchni komórki FCS – (fetal calf serum) płodowa surowica bydlęca FITC – (fluorescein isothiocyanate SdY^SYMcTKXSKX »Y_Y\Y]MOSXc GFAP – (glial fibrillary acid protein) kwaśne białko glejowe GFP – (green fluorescence protein dSOVYXO LSK¨UY »_Y\Y]MOXMcTXO GM-CSF – (granulocyte-macrophage colony stimulating factor) czynnik stymulujący wzrost kolonii granulocytowo-makrofagowych HLA-DR – (human leukocytes antigens – DR) ludzkie antygeny leukocytarne zgodności tkankowej - DR IL – (interleukin) interleukina IMDM – (Iscove´s modified Dulbecco medium) podłoże Dulbecco modyfikowane przez Iscove´a MIP-1_ – (macrophage inflammatory protein 1) białko zapalne makrofagów 1 MGG – (reagent May-Grünwald Giemsa) odczynnik May-Grünwalda Giemsy NGF – (nerve growth factor) czynnik wzrostu nerwów PBS – (phosphate buffered saline) buforowany roztwór soli fizjologicznej PE – (phycoerythrin) fikoerytryna RA – (retinoic acid) kwas retinowy SCF – (stem cell factor) czynnik wzrostu komórek macierzystych TGF-` – (transforming growth factor `) transformujący czynnik wzrostu ` TNF – (tumor necrosis factor) czynnik wzrostu nowotworów Wstęp : URNX %UR[PH\HU Z\ND]DáD ĪH NUHZ SĊSRZLQR ZD MHVW ERJDW\P ĨUyGáHP KHPDWRSRHW\F]Q\FK NRPyUHN PDFLH U]\VW\FK 5yĪQLą VLĊ RQH VNáDGHP OLF]Eą MDN L ZáDĞFLZRĞFLDPL ELRORJLF]Q\PL RG NRPyUHN NUZL REZRGRZHM L V]SLNX NRVWQHJR >@àąF]Q\RGVHWHNNRPyUHNPDFLHU]\VW\FKLGHQW\¿NRZDQ\QD SRGVWDZLHREHFQHJRQDLFKSRZLHU]FKQLDQW\JHQX&'Z\QRVL RNRáR NRPyUHN MHGQRMąGU]DVW\FK NUZL SĊSRZLQRZHM NRPyUHNV]SLNXNRVWQHJRRUD]NRPyUHNNUZLREZRGRZHM 604 ! " # $ % & ' ( ) * + , ( - . / 0 ) 1 0 + DOI: 10.17772/gp/57832 po łoż ni c two Izabela Winkler et al. Krew pępowinowa jako źródło komórek nerwowych i macierzystych. 2VWDWQLHEDGDQLDZVND]Dá\ĪHNRPyUNLPDFLHU]\VWHNUZLSĊ SRZLQRZHMWDNĪHin vitrRVą]GROQHGRUyĪQLFRZDQLDVLĊZUyĪQH W\S\NRPyUHN0LPRLĪSRFKRG]ą]PH]HQFK\P\PRJąWZRU]\ü NRPyUNLHQGRGHUP\QSKHSDWRF\W\LHNWRGHUP\QSQHXURQ\ >@3RGF]DVSURZDG]HQLDKRGRZOLVWZLHUG]RQRĪHF]ĊĞüNRPy UHNSU]\NOHMDVLĊGRSRGáRĪDVWDáHJRNRPyUNLDGKHUHQWQHUHV]WD ]DĞ SR]RVWDMH Z ]DZLHVLQLH NRPyUNL QLHDGKHUHQWQH .RPyUNL DGKHUHQWQHJHQHURZDQH]NUZLSĊSRZLQRZHMPRĪQDSRG]LHOLüQD GZLHJUXS\3LHUZV]D]QLFKFKDUDNWHU\]XMHVLĊREHFQRĞFLąPDU NHUyZ KHPDWRSRHW\F]Q\FK QS PDNURIDJL PRQRF\W\ NRPyUNL GHQGU\W\F]QH]DĞGUXJDZ\ND]XMHHNVSUHVMĊLQQ\FKPDUNHUyZ QLĪKHPDWRSRHW\F]QHNRPyUNLPLĊĞQLRZH¿EUREODVW\RVWHRNOD VW\DGLSRF\W\QHXURQ\ W\F]Q\P 9DULR0$&6 .RPyUNL Z\]QDNRZDQH SU]HFLZFLDáHP DQW\&' SR]RVWDZDá\ QD NROXPQLH D SR]RVWDáH NRPyUNL QH JDW\ZQD IUDNFMD VSá\ZDá\ ] NROXPQ\ GR SUREyZNL .RPyUNL &' Z\SáXNLZDQR EXIRUHP 0$&6 ] NROXPQ\ SR Z\MĊFLX ] VHSDUDWRUD 1DVWĊSQLH NRPyUNL &' ]DZLHV]RQH Z EXIRU]H 0$&6ZLURZDQRSU]H]PLQXW]SUĊGNRĞFLąREURWyZPLQ 3RZVWDá\ZWHQVSRVyERVDG]DZLHV]DQRZPO3%6EH]MRQyZ &DL0J +RGRZODNRPyUHNNUZLSĊSRZLQRZHMZREHFQRĞFL cytokin GM-CSF (ang. JUDQXORF\WHPDFURSKDJHFRORQ\ VWLPXODWLQJIDFWRU i NGF (ang.QHUYHJURZWKIDFWRU :\L]RORZDQHNRPyUNL]DZLHV]DQRZSRGáRĪX,0'0DQJ ,VFRYHV PRGL¿HG 'XOEHFFR PHGLXP 6LJPD 1LHPF\ ] GRGDW NLHP)&6DQJfetal calf serum*LEFR%5/86$ZSUR SRUFML[NRPyUHNPOSRGáRĪDLXPLHV]F]DQRZGRáNRZ\FK Sá\WNDFK KRGRZODQ\FK ] GRGDWNLHP DQW\ELRW\NyZ 8PO SHQLF\OLQ\ L PJPO VWUHSWRP\F\Q\ 6LJPD$OGULFK 1LHP F\+RGRZOĊNRQWUROQąVWDQRZLá\NRPyUNLEH]GRGDWNXF\WRNLQ 'RF]ĊĞFLKRGRZOLNRPyUNRZ\FKGRGDZDQRF\WRNLQĊ*0&6) /LIH7HFKQRORJ\86$RVWĊĪHQLXQJPODGRSR]RVWDáHMF]Ċ ĞFLKRGRZOLGRGDQRPLHV]DQLQĊF\WRNLQ*0&6)L1*)5' 6\VWHPV86$NDĪGDRVWĊĪHQLXQJPO+RGRZOĊSURZDG]R QRSU]H]RNUHVW\JRGQLZFLHSODUFHWHPS&&22 ZLOJRWQRĞFL&RGQL]NDĪGHJRGRáNDKRGRZODQHJRRGELHUDQR SRáRZĊSá\QXKRGRZODQHJRLX]XSHáQLDQRQRZ\P]RGSRZLHG QLP VWĊĪHQLHP F\WRNLQ 3U]H] FDá\ F]DV SURZDG]HQLD KRGRZOL NRPyUNLRFHQLDQRZPLNURVNRSLHĞZLHWOQ\PLLGHQW\¿NRZDQRSR Z\NRQDQLX SUHSDUDWyZ EDUZLRQ\FK PHWRGą 0** 0D\*UQ ZDOG*LHPV\6LJPD1LHPF\ Cel pracy &HOHP QDV]\FK EDGDĔ E\áD RFHQD ]GROQRĞFL SUROLIHUDF\M Q\FK NRPyUHN PDFLHU]\VW\FK NUZL SĊSRZLQRZHM MDN UyZQLHĪ PRĪOLZRĞFL UyĪQLFRZDQLD VLĊ X]\VNDQ\FK NRPyUHN PDFLHU]\ VW\FKZNRPyUNLGHQGU\W\F]QHQHUZRZH¿EUREODVW\RUD]LGHQ W\¿NDFMDMDNRĞFLRZDLLORĞFLRZDNRPyUHNSRZVWDá\FKZWUDNFLH KRGRZOL Materiał i metody 0DWHULDáHPGREDGDĔE\áRSRUFMLNUZLSĊSRZLQRZHM POSREUDQ\FK]Ī\á\SĊSRZLQRZHMQDW\FKPLDVWSRSU]HFLĊFLX V]QXUDSĊSRZLQRZHJRZSU]HELHJXSRURGyZVLáDPLQDWXU\GR SUREyZHN ]DZLHUDMąF\FK KHSDU\QĊ MDNR DQW\NRDJXODQW 3UyENL SU]HFKRZ\ZDQRZWHPSHUDWXU]H&QLHGáXĪHMQLĪJRG]L Q\ Metody ,]RODFMDNRPyUHNMHGQRMąGU]DVW\FK $QDOL]DNRPyUHNZPLNURVNRSLHNRQIRNDOQ\P ,]RODFMDNRPyUHN&']NUZLSĊSRZLQRZHMSU]\ XĪ\FLXVRUWHUD9DULR0$&60LOWHQ\L%LRWHF*PE+ 1LHPF\ $QDOL]DF\WRPHWU\F]QDNRPyUHNNUZLSĊSRZLQRZHMSR L]RODFMLQD/\PSKRSUHSLH 'R Z\L]RORZDQ\FK NRPyUHN &' ]DZLHV]RQ\FK Z PO 3%6EH]MRQyZ&DL0JGRGDZDQRȝO]LHORQHJRELDáNDÀX RURVFHQF\MQHJR ± *)3 DQJ JUHHQ ÀXRURVFHQFH SURWHLQ NWyU\ ZQLNDáGRĪ\Z\FKNRPyUHN1DVWĊSQLHLQNXERZDQRSU]H]PL QXWLSáXNDQRGZXNURWQLH3%6SU]H]PLQ]SUĊGNRĞFLąRE URWyZPLQ6XSHUQDWDQWRGU]XFDQRDRVDGNRPyUNRZ\]DZLHV]D QRZȝO3%6EH]MRQyZ&DL0J1DRGWáXV]F]RQHV]NLHáNR SRGVWDZRZH GRGDZDQR NURSOĊ ]DZLHVLQ\ NRPyUHN L RJOąGDQR ZPLNURVNRSLHNRQIRNDOQ\P&DUO=HLVV1LHPF\6NDQRZDQLH NRPyUHN&'RGE\ZDáRVLĊSU]\XĪ\FLXRELHNW\ZX3ODQ$SR FKURPDW[LROHMNXLPPHUV\MQHJR,PPHUVRO1'RDQDOL]\ NRPyUHNXĪ\WRSURJUDP/603DVFDO6RIWZDUH 3R]\VNDQąNUHZSĊSRZLQRZąUR]FLHĔF]RQR]EXIRURZDQ\P UR]WZRUHPVROL¿]MRORJLF]QHM3%6%LRPHG/XEOLQZVWRVXQNX 7DN SU]\JRWRZDQą NUHZ QDZDUVWZLDQR QD Sá\Q GR L]RODFML /\PSKRSUHS1\FRPHG3KDUPD$62VOR1RUZHJLDSRF]\P ZLURZDQR SU]H] PLQXW ] SUĊGNRĞFLą NąWRZą REURWyZ PLQXWĊ 3R RGZLURZDQLX SRZVWDáą LQWHUID]Ċ ]DZLHUDMąFą OHXNR F\W\SU]HQRV]RQR]DSRPRFąVWHU\OQHMSLSHW\SDVWHXURZVNLHMGR SUREyZNLLGZXNURWQLHSáXNDQR:WDNFLHSLHUZV]HJRSáXNDQLD NRPyUNL]DZLHV]RQRZ3%6EH]MRQyZ&DL0J ZLORĞFL PO ZLURZDQR SU]H] PLQXW ] SUĊGNRĞFLą REURWyZPLQ : WUDNFLH GUXJLHJR SáXNDQLD NRPyUNL ]DZLHV]DQR SRQRZQLH Z3%6EH]MRQyZ&DL0JMHGQDNĪHZLORĞFLPOLZLURZDQR ]SUĊGNRĞFLąNąWRZąREURWyZPLQ6XSHUQDWDQWRGU]XFDQR DSRZVWDá\RVDGNRPyUHN]DZLHV]DQRZPO3%6EH]MRQyZ &DL0J 'R SUREyZHN ]DZLHUDMąF\FK SR ȝO NRPyUHN MHGQRMą GU]DVW\FKZ\L]RORZDQ\FKQD/\PSKRSUHSLHGRGDZDQRȝOSU]H FLZFLDá&'3(&DOWDJ/DERUDWRULHV86$±SUyENDEDGDQD L WDNą VDPą REMĊWRĞü SU]HFLZFLDá ,J*),7&,J*D3( &DOWDJ /DERUDWRULHV86$GRVSRU]ąG]HQLDNRQWUROL.RPyUNLLQNXER ZDQRSU]H]PLQXWZFLHPQRĞFL3RLQNXEDFMLZLURZDQRNR PyUNLSU]H]PLQXW]SUĊGNRVFLąREURWyZPLQ6XSHUQDWDQW RGU]XFDQRDRVDG]DZLHV]DQRZȝO3%6LEH]SRĞUHGQLRDQD OL]RZDQR Z F\WRPHWU]H SU]HSá\ZRZ\P )$&6 &DOLEXU %HFWRQ 'LFNLQVRQ86$). 'RRVDGXNRPyUHNMHGQRMąGU]DVW\FKL]RORZDQ\FK]NUZLSĊ SRZLQRZHMPHWRGąZLURZDQLDQDJUDGLHQFLHJĊVWRĞFLSU]\XĪ\FLX /\PSKRSUHSXGRGDZDQRȝOQDNRPyUHNRGF]\QQLNDEOR NXMąFHJRUHFHSWRU)F5SU]HFLZFLDáD,J*ZFHOXXQLNQLĊFLDQLH VSHF\¿F]QHJR ZLą]DQLD SU]HFLZFLDá 5yZQRF]HĞQLH GRGDZDQR ȝOSU]HFLZFLDáDDQW\&'&DOWDJ/DERUDWRULHV%XUOLQJDPH &$]ZLą]DQHJR]PLNURNXONDPL0LHV]DQLQĊLQNXERZDQRZOR GyZFH&SU]H]PLQXWSáXNDQRZEXIRU]H0$&6LSU]H QRV]RQRQDNROXPQĊ0656XPLHV]F]RQąZVRUWHU]HPDJQH # $ % & ! " 605 2 3 4 5 6 7 3 8 9 : ; 4 < ; 6 = > DOI: 10.17772/gp/57832 poł oż n i c two Izabela Winkler et al. Krew pępowinowa jako źródło komórek nerwowych i macierzystych. $QDOL]DF\WRPHWU\F]QDSHáQHMNUZLSĊSRZLQRZHM RFWRZHJRPOPHWDQROXLPONZDVXRFWRZHJRLLQNXERZD QRSU]H]PLQXW1DVWĊSQLHGHOLNDWQLHĞFLąJDQRZZPLHV]DQLQĊ L SUHSDUDWSU]HSáXNLZDQRNURWQLH3%63R RVWDWQLPSáXNDQLX NRPyUNLEDUZLRQRZHGáXJSU]HSLVXSRGDQHJRSU]H]¿UPĊ6HUR WHF VWRVXMąF SU]HFLZFLDáD SU]HFLZNR QHXURQRVSHF\¿F]QHM HQR OD]LH &KHPLFRQ ,QWHUQDWLRQDO 7HPHFXOD &$ 86$ PDUNHU NRPyUHN QHUZRZ\FK DQW\&' 6HURWHF 1LHPF\ PDUNHU NRPyUHN PDFLHU]\VW\FK RUD] V\VWHP Z\EDUZLDMąF\ 6WDU 6WUHSDWYLGLQ 'HWHFWLRQ 6\VWHP 0RXVH'DE 6HURWHF 1LHPF\ 3UHSDUDWQDVWĊSQLHVXV]RQRLDQDOL]RZDQRZPLNURVNRSLHĞZLHWO Q\PSU]\]DVWRVRZDQLXSURJUDPXNRPSXWHURZHJR$QDO\VLV 'RSUREyZNL]DZLHUDMąFHMȝOSHáQHMNUZLSĊSRZLQRZHM GRGDZDQRȝOVWĊĪRQHJRSU]HFLZFLDáD&'3(DGRGUXJLHM]D ZLHUDMąFHMWĊVDPąLORĞüNUZLGRGDZDQRȝO,J*),7&,*D3( NRQWUROD 1DVWĊSQLH LQNXERZDQR SU]H] PLQXW EH] GRVWĊSX ĞZLDWáD3RLQNXEDFMLGRGDZDQRPO3%6 EH] MRQyZ&DL0J LZLURZDQRSU]H]PLQXW]SUĊGNRĞFLąREURWyZPLQ1D VWĊSQLHZFHOXHOLPLQDFMLHU\WURF\WyZGRGDZDQRPOSá\QXOL]X MąFHJR2UWKR'LDJQRVWLF6\VWHPV$-RKQVRQ-RKQVRQ&RPSD Q\86$SR]RVWDZLDMąFSUREyZNLSU]H]PLQXWZFLHPQRĞFL 1DVWĊSQLH ZLURZDQR SU]H] PLQ ] SUĊGNRĞFLą REURWyZ PLQ VXSHUQDWDQW RGU]XFDQR D RVDG ]DZLHV]DQR Z ȝO 3%6 LEH]SRĞUHGQLRDQDOL]RZDQRZF\WRPHWU]HSU]HSá\ZRZ\P Analiza statystyczna $QDOL]DVWDW\VW\F]QDZ\QLNyZREHMPRZDáDZ\OLF]HQLHZDU WRĞFL ĞUHGQLHM 0 PHGLDQ\ 0HG PLQLPDOQHM PLQ PDNV\ PDOQHMPD[RGFK\OHQLDVWDQGDUGRZHJR6'LSU]HG]LDáX XIQRĞFLS3RQLHZDĪSDUDPHWU\WHZZLĊNV]RĞFLQLHZ\ND]\ZD á\UR]NáDGXQRUPDOQHJRGODWHJRWHĪGRZHU\¿NDFMLKLSRWH]VWDW\ VW\F]Q\FKXĪ\WRWHVWyZQLHSDUDPHWU\F]Q\FKWDNLFKMDN ± WHVW )ULHGPDQD ]DVWRVRZDQ\ GR RFHQ\ LVWRWQ\FK UyĪQLF PLĊG]\ ĞUHGQLPL JĊVWRĞFLDPL NRPyUHN L NRPy UHNPO Z SRV]F]HJyOQ\FK JUXSDFK EDGDQ\FK NRQWUROD *0&6)*0&6)1*)SRGQLDFKSUR ZDG]HQLDKRGRZOL ± WHVW SRVW KRF GR RFHQ\ F]\ ĞUHGQLH JĊVWRĞFL NRPyUHN ZSRV]F]HJyOQ\FKKRGRZODFKUyĪQLąVLĊPLĊG]\VREą ± WHVW :LOFR[RQD XĪ\W\ GR SRUyZQDQLD LVWRWQ\FK UyĪQLF ZKRGRZOLNRPyUNRZHMRJĊVWRĞFLNRPyUHNPOLRJĊ VWRĞFL NRPyUHNPO Z GQLX SURZDG]HQLD KRGRZOL =DLVWRWQHVWDW\VW\F]QLHSU]\MĊWH]RVWDá\Z\QLNLNWyU\FKSR ]LRPLVWRWQRĞFLSE\áQLHZLĊNV]\RG$QDOL]ĊVWDW\VW\F]Qą Z\QLNyZSU]HSURZDG]RQRVWRVXMąFSURJUDPNRPSXWHURZ\6WDWL VWLFD3/6WDW6RIW,QF86$ $QDOL]DF\WRPHWU\F]QDNRPyUHNDGKHUHQWQ\FK]KRGRZOL SURZDG]RQHMSU]H]GQL 3R XVXQLĊFLX ]DZLHVLQ\ NRPyUHN QLHDGKHUHQWQ\FK NLOND NURWQLHSU]HSáXNDQRGRáNL3%6 GRáHN±NRPyUNLLQNXERZDQH ] *0&6) GRáHN ± NRPyUNL LQNXERZDQH ] *0&6)1*) DQDVWĊSQLHGRGDZDQRPOUR]WZRUXWU\SV\Q\]('7$SR]RVWD ZLDMąFRGF]\QQLNQDNLONDVHNXQG3R]HEUDQLXWU\SV\Q\]('7$ GRGDZDQRPO3%6EH]MRQyZ&DL0JLHQHUJLF]QLHSLSHWR ZDQRZFHOXUR]ELFLDDJUHJDWyZNRPyUHN1DVWĊSQLHRGNOHMRQH NRPyUNLDGKHUHQWQH]DZLHV]RQHZ3%6EH]MRQyZ&DL0J ZLURZDQR SU]H] PLQXW ] SUĊGNRĞFLą REURWyZPLQ 3R ZLURZDQLX VXSHUQDWDQW RGU]XFDQR D RVDG ]DZLHV]DQR Z ȝO 3%6EH]MRQyZ&DL0J2WU]\PDQą]DZLHVLQĊNRPyUHNUR] G]LHODQRQDGZLHSRUFMHNRPyUHN'RSUREyZNLGRGDZDQRȝO SU]HFLZFLDáDDQW\&'3(DGRSUREyZNLGRGDZDQR,J* ),7&,JD3(NRQWUROD.RPyUNLLQNXERZDQRSU]H]PLQXW EH]GRVWĊSXĞZLDWáDZLURZDQRSU]H]PLQXW]SUĊGNRĞFLą REURWyZPLQ D QDVWĊSQLH RVDG ]DZLHV]DQR Z ȝO 3%6 EH] MRQyZ&DL0JLDQDOL]RZDQRZF\WRPHWU]HSU]HSá\ZRZ\P )$&6&DOLEXU %DUZLHQLHSUHSDUDWyZPHWRGą0**0D\*UQZDOG Giemsy) Wyniki 'R ]DáRĪHQLD KRGRZOL XĪ\WR SUyEHN NUZL SĊSRZLQRZHM KRGRZOL R JĊVWRĞFL [ NRPyUHNPO KRGRZOL R JĊVWRĞFL [ NRPyUHNPO KRGRZOĊ R QXPHU]H QLH Z\NRU]\VWDQR GR REOLF]HĔ VWDW\VW\F]Q\FK ]H Z]JOĊGX QD VáDE\ SRWHQFMDá SUROLIH UDF\MQ\ ZV]\VWNLH SUyE\ Z\SURZDG]HQLD KRGRZOL SRZLRGá\ VLĊ7DEHOD,3HáQDNUHZSĊSRZLQRZDPO]DZLHUDáD NRPyUHN&'ZĞUyGZV]\VWNLFKX]\VNDQ\FK NRPyUHNMHGQRMąGU]DVW\FK]DĞNUHZSRL]RODFMLQD/\PSKRSUH SLH]DZLHUDáDNRPyUHN&'ZĞUyGPR QRQXNOHDUyZNUZLSĊSRZLQRZHM7DEHOD,,5\F +RGRZOH SURZDG]RQR Z GZyFK ZDULDQWDFK Z SLHUZV]\P Z\MĞFLRZD JĊVWRĞü Z\QRVLáD [ NRPyUHNPO QDWRPLDVW ZGUXJLP[NRPyUHNPO:SLHUZV]\PZDULDQFLHQDMZLĊN V]\SU]\URVWOLF]E\NRPyUHNVWZLHUG]RQRZKRGRZOL]GRGDWNLHP PLHV]DQLQ\F\WRNLQ*0&6)1*)7DEHOD,,,2SUyF]WHJR KRGRZOD WD V]\EFLHM SUROLIHURZDáD RVLąJDMąF QDMZ\ĪV]ą ĞUHG QLą JĊVWRĞü [ NRPyUHNPO Z GQLX KRGRZOL 7HVW SRVW KRF Z\ND]Dá WDNĪH LVWRWQLH Z\ĪV]ą JĊVWRĞü NRPyUHN Z GQLXSURZDG]HQLDKRGRZOLEH]F]\QQLNyZZ]URVWXLZKRGRZOL ]GRGDWNLHP*06&)1*)ZSRUyZQDQLXGRGQLDS ,VWRWQHZ\ĪV]ąJĊVWRĞüZ\ND]DQRWDNĪHZKRGRZOLNRPyUNRZHM ]GRGDWNLHP*0&6)ZLGQLXKRGRZOLZSRUyZQDQLXGR GQLDKRGRZOLWHVWSRVWKRFS :\VXV]RQHSUHSDUDW\NUZLSĊSRZLQRZHMQDV]NLHáNDFKSRG VWDZRZ\FK ]DOHZDQR QLHUR]FLHĔF]RQ\P RGF]\QQLNLHP 0D\ *UQZDOGD6LJPD1LHPF\ZFHOXLFKXWUZDOHQLD3RPLQX WDFKGRGDZDQRWDNąVDPąLORĞüZRG\GHVW\ORZDQHMLSR]RVWDZLD QRQDGDOV]HPLQXW\2GF]\QQLN]OHZDQR]HV]NLHáNDDQDVWĊS QLH XWUZDORQ\ SUHSDUDW ]DOHZDQR EDUZQLNLHP *LHPV\ 6LJPD 1LHPF\ UR]FLHĔF]RQ\P UD]\ 3R XSá\ZLH PLQXW RGF]\QQLN]OHZDQRDSUHSDUDWVSáXNLZDQRGXĪąLORĞFLąZRG\GH VW\ORZDQHMVXV]RQRLRJOąGDQRZPLNURVNRSLHĞZLHWOQ\P ,GHQW\¿NDFMDNRPyUHNQHUZRZ\FKLPDFLHU]\VW\FK PHWRGąLPPXQRF\WRFKHPLF]Qą 0HWRGD LGHQW\¿NDFML VáXĪ\ GR Z\NU\ZDQLD FKDUDNWHU\ VW\F]Q\FKDQW\JHQyZNRPyUNRZ\FK6NáDGDVLĊ]NLONXHWDSyZ 3LHUZV]\ PD QD FHOX UHGXNFMĊ QLHVSHF\¿F]Q\FK RGG]LDá\ZDĔ PLĊG]\ NRPyUNDPL SRSU]H] LQNXEDFMĊ ] ZRGą XWOHQLRQą D QD VWĊSQLH ] VXURZLFą .ROHMQ\ HWDS WR ZLą]DQLH VLĊ SU]HFLZFLDá PRQRNORQDOQ\FK ] RNUHĞORQ\P DQW\JHQHP SR F]\P Vą SU]\ áąF]DQH NROHMQH SU]HFLZFLDáD ]ZLą]DQH ] VXEVWUDWHP NWyU\ MHVW SU]HNV]WDáFDQ\SU]H]NRPSOHNVHQ]\PDW\F]Q\ZEDUZQ\SURGXNW XND]XMąF\PLHMVFHORNDOL]DFMLDQW\JHQX :FHOXXWUZDOHQLDNRPyUHNDVSLURZDQRSá\Q]QDGKRGRZOL QDVWĊSQLH GRGDZDQR VFKáRG]RQą PLHV]DQLQĊ PHWDQROX L NZDVX 606 ! " # $ % & ' = > ( ) * + , ( - . / 0 ) 1 0 + DOI: 10.17772/gp/57832 poł oż ni c two Izabela Winkler et al. Krew pępowinowa jako źródło komórek nerwowych i macierzystych. Tabela I. Dane dotyczące krwi pępowinowej wykorzystanej w doświadczeniu. ? @ A B G C H I J F K &]DVPLĊG]\ L H N C L K F B *ĊVWRĞü A M D C E H F N C L K F L O H D A P C B D Q N A R S U B C E L V W B T M DSUHSDUDW\Ną X Y Z [ \ ] [ +RGRZODURVáDZROQRZLGRF]QHE\á\SRMHG\QF]HIRUP\¿EUREODVWyZ [ +RGRZODRGXĪ\FK]GROQRĞFLDFKSUROLIHUDF\MQ\FKURVáDEDUG]R V]\ENRSRGáRĪH]PLHQLDQHFRWU]\GQL [ +RGRZODRĞUHGQLFK]GROQRĞFLDFKSUROLIHUDF\MQ\FKSRGQLDFK ZLGRF]QHE\á\NRPyUNLNV]WDáWXLJLHáNRZDWHJR [ +RGRZODRVáDE\FK]GROQRĞFLDFKSUROLIHUDF\MQ\FKURVáDSRZROLDOH SRGQLDFKZ\WZRU]\á\VLĊNRPyUNLZ\GáXĪRQH ^ _ ` a ] ^ c d b a ^ \ ] ^ e f ^ [ g ] ^ d h ^ i [ \ ] [ +RGRZODREDUG]RGXĪ\FK]GROQRĞFLDFKSUROLIHUDF\MQ\FKURĞQLH V]\ENRSRGQLDFKZLGRF]QHLJLHáNRZDWHIRUP\ [ +RGRZODRVáDE\FK]GROQRĞFLDFKSUROLIHUDF\MQ\FK [ +RGRZODRĞUHGQLFK]GROQRĞFLDFKSUROLIHUDF\MQ\FKMXĪSR GQLDFKNRPyUNLZ\WZDU]DMąOLF]QHZ\SXVWNL [ +RGRZODRĞUHGQLFK]GROQRĞFLDFKSUROLIHUDF\MQ\FK ^ j g Z ` ] ^ d l a k [ ^ \ ] ^ m ` Z [ ] b a n ` q ` p ^ ^ [ r _ g ^ i f ] ^ p c p g s [ +RGRZODRVáDE\FK]GROQRĞFLDFKSUROLIHUDF\MQ\FK [ +RGRZODRĞUHGQLFK]GROQRĞFLDFKSUROLIHUDF\MQ\FKSRGQLDFK SRMDZLDMąVLĊNRPyUNL]SRMHG\QF]\PLZ\SXVWNDPL ^ i e +RGRZODRĞUHGQLFK]GROQRĞFLDFKSUROLIHUDF\MQ\FKSRRNRáR GQLDFKSRMDZLDMąVLĊNRPyUNLUR]GĊWHROLF]Q\FK]LDUQLVWRĞFLDFK ZF\WRSODĨPLH [ ] ^ p +RGRZODRĞUHGQLFK]GROQRĞFLDFKSUROLIHUDF\MQ\FKSLHUZV]H SRG]LDá\SRGQLDFK [ ] ^ r +RGRZODRGXĪ\FK]GROQRĞFLDFKSUROLIHUDF\MQ\FKSRRNRáR GQLDFKSRMDZLDMąVLĊNRPyUNL]UR]JDáĊ]LHQLDPLDSRGQLDFK WZRU]ąVLĊNRPyUNLQHXURQRSRGREQH [ ] b Z b p o ^ b p ^ ] Z ^ b [ \ ^ [ ] +RGRZODRĞUHGQLFK]GROQRĞFLDFKSUROLIHUDF\MQ\FK ^ Tabela II. Analiza cytometryczna leukocytów izolowanych z krwi pępowinowej. /LF]ED&'ZĞUyG 2JyáHPNRPyUHN t u v w x y z u { | } v ~ z .UHZSHáQD r s d d d d \ d g r u { | d } v d ~ \ g z u { | } ` k s v ~ d o d f s o ` \ k d g g d g b d b /HXNRF\W\SRL]RODFML ] d &'ZĞUyG b Tabela III. Różnice pomiędzy średnią gęstością hodowli komórkowych (105 komórek/ml) z dodatkiem GM-CSF i GM-CSF+NGF w poszczególnych dniach prowadzenia hodowli. } p q } z y p q p q y y { ~ } { { z } { { z } { { z u ¡ { y y ¢ ĝUHGQLD6' d l ¡ p \ £ s o d d o d o ¡ u ¡ u o ` £ s o g s o £ s o r d o \ £ s o ` o f £ s o \ s o s s s o s s o s s s o \ s o s s s k f g s o s s d k d o d o s £ s o g £ s o g g o ` £ d o o s £ s o g o £ k j ¡ £ ĝUHGQLD6' b d m h d u e _ o ĝUHGQLD6' u d b g k d o k ` £ s k b s u ¡ { y o s s s ` s o s d s o s y b ¢ SD – odchylenie standardowe; GM-CSF – czynnik stymulujący wzrost kolonii granulocytowo-makrofagowych; NGF – czynnik wzrostu nerwów # $ % & ! " 607 » ¿ À Á Â Ã Ä À Å Æ Ç È Á É È ¼ ½ ¾ Ó Ô Õ Ó Õ ¼ Ö × Õ ½ ¼ Ã DOI: 10.17772/gp/57832 poł oż n i c two Ê Ë Ì Í Î Ï Ð Ñ Ï Ð Ò Izabela Winkler et al. Krew pępowinowa jako źródło komórek nerwowych i macierzystych. Rycina 1. Komórki CD34 po wyizolowane przy użyciu MACS o inkubacji z barwnikiem GFP, mikroskop konfokalny – powiększenie x 63. Rycina 4. Komórki charakteryzujące się obecnością neuronospecyficznej enolazy, mikroskop świetlny – powiększenie x 200. Rycina 2. Komórki neuronopodobne, 6-tydzień hodowli, barwienie MGG, mikroskop świetlny – powiększenie x 200. Rycina 5. Komórki kształtem zbliżone do fibroblastów, hodowla 25 dniowa, mikroskop świetlny – powiększenie x 100. Rycina 3. Komórka neuronopodobna, 3-tydzień hodowli, mikroskop konfokalny – powiększenie x 63. Rycina 6. Komórki kształtem zbliżone do komórek dendrytycznych, Hodowla 7 dniowa, mikroskop świetlny – powiększenie x 400. :SU]\SDGNXGUXJLHJRZDULDQWXWDNĪHKRGRZOD]PLHV]DQLQą F\WRNLQSUROLIHURZDáDV]\EFLHMLRVLąJDáDQDMZLĊNV]ąNRQFHQWUDFMĊ NRPyUHNWMZGQLXSURZDG]HQLDKRGRZOLĞUHGQLDJĊVWRĞüZ\ QRVLáD[NRPyUHNPO7DEHOD,9$QDOL]DWHVWHPSRVWKRF Z\ND]DáD LVWRWQLH Z\ĪV]ą JĊVWRĞü NRPyUHN Z GQLX KRGRZOL EH] GRGDWNX F]\QQLNyZ Z]URVWX L ] GRGDWNLHP *0&6)1*) ZSRUyZQDQLXGRGQLDSURZDG]HQLDKRGRZOLS 7DNĪH ZSU]\SDGNXKRGRZOL]GRGDWNLHP*0&6)Z\ĪV]DJĊVWRĞüNR PyUNRZDZ\VWĊSRZDáDSRLGQLDFKSURZDG]HQLDKRGRZOL QLĪSRGQLDFKKRGRZOLWHVWSRVWKRFS 608 ¤ ¥ ¦ § ¨ © ª « ¬ ¦ ­ ® ¯ ° ± ¨ ² ­ ¦ ³ ª ´ « © ¦ § ¦ µ ª ¶ ° ´ « · ¸ ¹ º » ¼ ½ ¾ » ¼ ½ ¾ Ó Ô Õ Ó Õ ¼ Ö × Õ ½ ¼ Ø Ê Ë Ì Í Î Ï Ð Ñ Ï Ð Ù Ú Û Ü Ý Ù Þ ß DOI: 10.17772/gp/57832 Ò à á Ú â á Ü poł oż ni c two Izabela Winkler et al. Krew pępowinowa jako źródło komórek nerwowych i macierzystych. Tabela IV. Różnice pomiędzy średnią gęstością hodowli komórkowych (104 komórek/ml) z dodatkiem GM-CSF i GM-CSF+NGF w poszczególnych dniach prowadzenia hodowli. } p q ã } z y p q ã p q ã y y { ~ } { { z } { { z } { { z u ¡ { y y ¢ ĝUHGQLD6' l p ¡ u ¡ u e _ u ¡ u d o d o d g £ s o £ s o £ s o ĝUHGQLD6' d d d o r £ s o d d o r £ s o f o r £ s o ĝUHGQLD6' d o f £ s o g o ` £ s o g o £ d o o s £ s o g s s o s o s s ` g g g s s o s s s s r k j h o b m ¡ d s o g £ s o d s o £ s o r d r s o s s g k s u ¡ { y o s s ` s o s s g s o s s g y ¢ Tabela V. Analiza cytometryczna hodowli długoterminowej komórek krwi pępowinowej prowadzonej przez 60 dni. ä å /LF]ED&'ZĞUyG å z y z u v w x y } { } .RPyUNLDGKHUHQWQHSR VW\PXODFML*0&6) s ` » ¼ ½ ¾ æ z u v w x ~ d f d } { z u v w x ~ } d { o f ¤ ¥ ¦ § ¨ © ª « ¬ ¦ ­ ® ¯ ° ± ¨ ² ­ ¦ ³ g o g ,GHQW\¿NDFML NRPyUHN PDFLHU]\VW\FK NUZL SĊSRZLQRZHM GRNRQXMH VLĊ QD SRGVWDZLH REHFQRĞFL DQW\JHQX SRZLHU]FKQLR ZHJR &' RGNU\WHJR SU]H] &LYLQD Z URNX : QDV]HM SUDF\L]RORZDQRNRPyUNL&'Z\NRU]\VWXMąFPHWRGĊVHSDUDFML NRPyUHN $QW\JHQ &' Z\VWĊSXMH QD ± NRPyUHN MHGQRMąGU]DVW\FK NUZL SĊSRZLQRZHM 8]\VNDQH SU]H] QDV Z\ QLNL SRWZLHUG]DMą WH GDQH /LF]ED NRPyUHN &' Z QDV]\P GRĞZLDGF]HQLX VWDQRZLáD Z SHáQHM NUZL SĊSRZLQRZHM RUD]SRL]RODFMLQD/\PSKRSUHSLH3RGF]DVSURZDG]HQLD KRGRZOL Z\ND]DOLĞP\ ĪH SR GQLDFK SURZDG]HQLD KRGRZOL NRPyUNL &' E\á\ REHFQH ZH IUDNFML NRPyUHN DGKHUHQWQ\FK :HGáXJ<RRLZVSWRZáDĞQLHNRPyUNL&'JHQHUXMąZDUVWZĊ NRPyUHN DGKHUHQWQ\FK R PRUIRORJLL SU]\SRPLQDMąFHM NRPyUNL ĞUyGEáRQND6WZLHUG]LOLRQLĪHZGQLXSURZDG]HQLDKRGRZ OLOLF]EDNRPyUHN&'Z\QRVLáD[QD[ NRPyUHN DGKHUHQWQ\FK>@:QDV]\PEDGDQLXOLF]EDNRPyUHN&'Z GQLX SURZDG]HQLD KRGRZOL Z\QRVLáD OXE ZĞUyG [3NRPyUHNDGKHUHQWQ\FK3U]\SXV]F]DP\ĪHPQLHMV]DOLF]ED NRPyUHN &' Z QDV]\P PRGHOX GRĞZLDGF]DOQ\P PRJáD E\ü VSRZRGRZDQD GáXĪV]\P F]DVHP KRGRZOL L UyĪQLFRZDQLHP NR PyUHN&'ZNRPyUNLXNLHUXQNRZDQH .ROHMQ\PHWDSHPEDGDĔE\áR]DáRĪHQLHGáXJRWHUPLQRZ\FK KRGRZOL ] OHXNRF\WyZ NUZL SĊSRZLQRZHM = SUyEHN NUZL SĊSRZLQRZHM]DáRĪRQRKRGRZOH]GRGDWNLHPF\WRNLQ*0&6) OXE *0&6)1*) 0LPR UyĪQLF Z ZDUXQNDFK SU]HFKRZ\ZD QLDSUyEHNNUZLLLQQ\FKSDUDPHWUDFKWDNLFKMDNZDUXQNLSU]H ELHJXSRURGXZV]\VWNLHSUyE\]DáRĪHQLDKRGRZOLSRZLRGá\VLĊ 0RGHO KRGRZODQ\ ] ]DVWRVRZDQLHP PLHV]DQLQ\ F\WRNLQRND]Dá VLĊHIHNW\ZQLHMV]\ZX]\VNDQLXSUROLIHUDFMLNRPyUHNDJĊVWRĞü [ NRPyUHNPO E\áD NRU]\VWQLHMV]D GOD SUROLIHUDFML : GQLX KRGRZOL R WHM JĊVWRĞFL Z\MĞFLRZHM RWU]\PDQR ĞUHGQLą JĊ VWRĞü NRPyUHN [ NRPyUHNPO QDWRPLDVW Z SU]\SDGNX PQLHMV]HMJĊVWRĞFLZ\MĞFLRZHM[NRPyUHNPOPDNV\PDOQą OLF]EĊNRPyUHNRWU]\PDQRWDNĪHZGQLXSURZDG]HQLDKRGRZOL ±[NRPyUHNPO:HGáXJ+XVVZLĊNV]DJĊVWRĞüZ\MĞFLRZD .UHZ SĊSRZLQRZD MHVW FHQQ\P PDWHULDáHP GR EDGDĔ RUD] SU]HV]F]HSyZ áDWZR SR]\VNLZDQ\P EH] VWZDU]DQLD MDNLHJRNRO ZLHN]DJURĪHQLDGODPDWNLOXEG]LHFND6NáDGNRPyUNRZ\NUZL SĊSRZLQRZHMUyĪQLVLĊRGVNáDGXNUZLGRURVá\FKLSUyEHNV]SLNX NRVWQHJR Z ]DNUHVLH Z\VWĊSRZDQLD ZH NUZL SĊSRZLQRZHM NR PyUHNPDFLHU]\VW\FKNWyUHFKDUDNWHU\]XMąVLĊGXĪ\PSRWHQFMD áHP SUROLIHUDF\MQ\P FR MHVW ] SRZRG]HQLHP Z\NRU]\VW\ZDQH ZWUDQVSODQWRORJLLKHPDWRORJLF]QHM º Dyskusja ¹ z g 7HVW :LOFR[RQD Z\ND]Dá LVWRWQLH Z\ĪV]ą G\QDPLNĊ SUROL IHUDFML NRPyUHN Z KRGRZOL R JĊVWRĞFL [ NRPyUHNPO Z GQLXSURZDG]HQLDKRGRZOLQLĪZSU]\SDGNXKRGRZOLRJĊVWRĞFL Z\MĞFLRZHM[NRPyUHNPOS 6WZLHUG]RQRĪHGRGDWHN PLHV]DQLQ\ F\WRNLQ RUD] ZLĊNV]D JĊVWRĞü Z\MĞFLRZD NRPyUHN VSU]\MDáDZ]URVWRZLNRPyUHN +RGRZOĊOHXNRF\WyZNUZL SĊSRZLQRZHM]*0&6) L*0 &6) 1*) SURZDG]RQR SU]H] GQL .RPyUNL DGKHUHQWQH LQNXERZDQR]SU]HFLZFLDáDPLDQW\&'LDQDOL]RZDQRZF\WR PHWU]HSU]HSá\ZRZ\P:KRGRZODFKVW\PXORZDQ\FK*0&6) 1*)VWZLHUG]RQRNRPyUHN&'ZPOREMĊWRĞFL]DĞSR VW\PXODFML VDP\P *0&6) OLF]ED NRPyUHN &' Z\QRVLáD 7DEHOD9 : SU]\SDGNX KRGRZOL R ZLĊNV]HM JĊVWRĞFL Z\MĞFLRZHM NR PyUNLQHUZRZHVWZLHUG]RQRSRGQLDFKSURZDG]HQLDKRGRZOL ]DĞ R PQLHMV]HM JĊVWRĞFL Z\MĞFLRZHM NRPyUNL QHUZRZH REHFQH E\á\ SR GQLDFK SURZDG]HQLD KRGRZOL 2EHFQRĞü NRPyUHN QHUZRZ\FKREVHUZRZDQR]DSRPRFąEDUZLHQLD0D\*UQZDO GD*LHPV\ L Z PLNURVNRSLH NRQIRNDOQ\P RUD] SRWZLHUG]RQR PHWRGąLPPXQRHQ]\PDW\F]QąZ\ND]DQRREHFQRĞüQHXURQRVSH F\¿F]QHMHQROD]\5\FLQDL 3RGF]DVSURZDG]HQLDKRGRZOL]DREVHUZRZDQRĪHSUDZGR SRGREQLH]NRPyUHN&'Z\WZRU]\á\VLĊNRPyUNLNV]WDáWHP ]EOLĪRQHGR¿EUREODVWyZLNRPyUHNGHQGU\W\F]Q\FK5\FLQD L ¸ k .RPyUNLDGKHUHQWQHSR VW\PXODFML*0&6)L1*) · &'ZĞUyGRJyOQHM ª ´ « © ¦ § ¦ µ ª ¶ ° ´ « 609 » ¿ À Á Â Ã Ä À Å Æ Ç È Á É È ¼ ½ ¾ Ó Ô Õ Ó Õ ¼ Ö × Õ ½ ¼ Ã DOI: 10.17772/gp/57832 poł oż n i c two Ê Ë Ì Í Î Ï Ð Ñ Ï Ð Ò Izabela Winkler et al. Krew pępowinowa jako źródło komórek nerwowych i macierzystych. Wnioski NRPyUHN]DSHZQLDOHSV]HPLNURĞURGRZLVNRZDUXQNXMąFHZ]URVW LUyĪQLFRZDQLHNRPyUHN>@1LHEH]]QDF]HQLDMHVWWDNĪHZSá\Z F]\QQLNyZ ZDUXQNXMąF\FK MDNRĞü SR]\VNDQHJR PDWHULDáX MDN F]DVSU]HFKRZ\ZDQLDNUZLF]DVSUHSDUDW\NLXĪ\W\DQW\NRDJX ODQW ZLHN SDFMHQWHN F]\ GáXJRĞü SLHUZV]HM ID]\ SRURGX NWyUD ZHGáXJ6KOHEDNLZVSNRUHOXMH]LORĞFLąNRORQLL&)8*0>@ 6WRMNRLZVSVWZLHUG]LOLĪHĪ\ZRWQRĞüNRPyUHNPDFLHU]\VW\FK NUZL SĊSRZLQRZHM Z]UDVWDáD ZUD] ]H VSDGNLHP S+ L S&22 >@ 1DWRPLDVWVSRVyEXNRĔF]HQLDFLąĪ\QLHZSá\ZDáLVWRWQLHQDĪ\ ZRWQRĞü NRPyUHN PDFLHU]\VW\FK 0RGHO KRGRZODQ\ ] ]DVWRVR ZDQLHP *0&6) PLPR LĪ RND]Dá VLĊ PQLHM HIHNW\ZQ\ Z VW\ PXODFMLSUROLIHUDFMLNRPyUHNZSRUyZQDQLXGRPRGHOXKRGRZOD QHJR]]DVWRVRZDQLHPPLHV]DQNL*0&6)1*)WRZPRGHOX W\PVWZLHUG]RQRZLĊNV]ąOLF]EĊNRPyUHNDGKHUHQWQ\FK:HGáXJ *XLWWLHUUH]5RGULJXH]LZVSZáDĞQLH*0&6)MHVWF\WRNLQąPD MąFąQDMZLĊNV]\ZSá\ZQDZ]URVWOLF]E\NRPyUHNDGKHUHQWQ\FK ZKRGRZOL>@0RĪQDSU]\SXV]F]DüĪH1*)PRĪHPLHüZSá\Z KDPXMąF\SU]HFLZVWDZQ\GR*0&6)QDSUROLIHUDFMĊNRPyUHN MHGQRF]HĞQLH]ZLĊNV]DMąFLFKDGKH]MĊ :LHOX DXWRUyZ RSLV\ZDáR PRĪOLZRĞü UyĪQLFRZDQLD VLĊ NUZLRWZyUF]\FK NRPyUHN PDFLHU]\VW\FK NUZL SĊSRZLQRZHM ZLQQHW\S\NRPyUHN>@:QDV]\FKGRĞZLDGF]HQLDFK RSUyF]ZSá\ZXQDSUROLIHUDFMĊNRPyUHNVWZLHUG]RQRWDNĪHUyĪQL FRZDQLH&'GRNRPyUHNRPRUIRORJLL]EOLĪRQHMGRNRPyUHN GHQGU\W\F]Q\FK'&L¿EUREODVWyZ&DQJXHLZVSVXJHUXMąĪH ]NRPyUHNNUZLSĊSRZLQRZHMPRĪQDRWU]\P\ZDü'&ZZ\QLNX HNVSR]\FML QD *0&6) >@ -DN Z\ND]Dá *XWWLHUH]5RGULJX H] L ZVS UR]ZyM NRPyUHN GHQGU\W\F]Q\FK MHVW XZDUXQNRZDQ\ REHFQRĞFLąF]\QQLNDPDUWZLF\QRZRWZRUyZ71)Z\WZDU]DQH JRSU]H]NRPyUNLDGKHUHQWQH>@.RPyUNLGHQGU\W\F]QHJHQH URZDQH ] NRPyUHN NUZL SĊSRZLQRZHM ]DVáXJXMą QD V]F]HJyOQą XZDJĊ EDGDF]\ SRQLHZDĪ SR LFK XF]XOHQLX DQW\JHQDPL QRZR WZRURZ\PL LQ YLWUR L SRGDQLX SDFMHQWRZL LQGXNXMą RGSRZLHGĨ SU]HFLZQRZRWZRURZą .RPyUNL DGKHUHQWQH SURGXNXMą WDNĪH F]\QQLNZ]URVWXNRPyUHNPDFLHU]\VW\FK6&)NWyU\VW\PXOXMH Z]URVW¿EUREODVWyZ:QDV]\FKEDGDQLDFKVWZLHUG]LOLĞP\REHF QRĞü NRPyUHN SRGREQ\FK GR ¿EUREODVWyZ ]DĞ JUXSD EDGDF]\ SRG NLHUXQNLHP *XWLHUUH]5RGULJXH] L ZVS QLH VWZLHUG]LáD LFK Z\VWĊSRZDQLD>@ =NRPyUHNNUZLSĊSRZLQRZHMRSUyF]NRPyUHNGHQGU\W\F] Q\FKL¿EUREODVWyZPRĪQDRWU]\P\ZDüNRPyUNLQHUZRZH:H GáXJ %XĪDĔVNLHM L ZVS NUHZ SĊSRZLQRZD ]DZLHUD PXOWLSRWHQ FMDOQHNRPyUNLQHUZRZHNWyUHWZRU]ą]UyĪQLFRZDQąSRSXODFMĊ NRPyUHNQHUZRZ\FKLJOHMRZ\FKZ\ND]XMąFHHNVSUHVMHQHVW\Q\ >@ 7DNĪH 6DQFKH]5DPR] L ZVS VWZLHUG]LOL NRPyUNL QHUZR ZHZ\ND]XMąFHHNVSUHVMĊPDUNHUyZ0XVDVDVKLLȕWXEXOLQ\,,, ZKRGRZOLNRPyUHN]NUZLSĊSRZLQRZHM]GRGDWNLHPF]\QQLND Z]URVWX QHUZyZ 1*) L NZDVX UHWLQRZHJR 5$ >@ : QD V]\P GRĞZLDGF]HQLX X]\VNDQR NRPyUNL QHUZRZH Z\ND]XMąFH REHFQRĞüQHXURQRVSHF\¿F]QHMHQROD]\ 7HUDSLDRSDUWDQDNRPyUNDFKPDFLHU]\VW\FKNUZLSĊSRZLQR ZHMMHVWREHFQLHVWRVRZDQDMDNRRELHFXMąFDDOWHUQDW\ZDOHF]HQLD ZLHOXFKRUyEZW\P]DZDáXPLĊĞQLDVHUFRZHJRLG\VWUR¿LPLĊ ĞQLRZHM'XFKHQQH¶DDOHWDNĪHUyĪQ\FKFKRUyEQHXURGHJHQHUDF\M Q\FK2VWDWQLR*KDIIDULSRXULZVSZ\ND]DOLVHOHNW\ZQąPLJUD FMĊ NRPyUHN PDFLHU]\VW\FK NUZL SĊSRZLQRZHM GR REV]DUX QLH GRNUZLHQQHJRRUD]]PQLHMV]HQLHMHJRZLHONRĞFLFRZVND]XMHQD SRWHQFMDá NRPyUHN PDFLHU]\VW\FK GR UHGXNFML QHXURORJLF]Q\FK GH¿F\WyZ]ZLą]DQ\FK]QLHGRNUZLHQLHPLQLHGRWOHQLHQLHP>@ 610 ¤ ¥ ¦ § ¨ © ª « ¬ ¦ ­ ® ¯ 6W\PXODFMDSUROLIHUDFMLNRPyUHNMHGQRMąGU]DVW\FKPLHV]DQL QąF\WRNLQ*0&6)1*)MHVWNRU]\VWQDGODZ]URVWXNRPyUHN Z GáXJRWHUPLQRZ\FK KRGRZODFK RUD] SR]ZDOD QD RWU]\PDQLH NRPyUHNQHUZRZ\FKNRPyUHNRPRUIRORJLL]EOLĪRQHMGR¿EUR EODVWyZLNRPyUHNGHQGU\W\F]Q\FK:KRGRZOLRGXĪHMJĊVWRĞFL Z\MĞFLRZHMNRPyUNLQHUZRZHSRMDZLDá\VLĊV]\EFLHM 'XĪDZ\MĞFLRZDJĊVWRĞüKRGRZOLE\áDNRU]\VWQDGODHNVSDQ VMLNRPyUHNJG\ĪSR]ZDODáDGáXĪHM]DFKRZDüĪ\ZRWQRĞüL]GRO QRĞüNRPyUHNGRSRG]LDáyZ .UHZSĊSRZLQRZD]DZLHUDNRPyUNLPDFLHU]\VWHFKDUDNWH U\]XMąFHVLĊDQW\JHQHP&'NWyUHREHFQHE\á\ZHIUDNFMLNR PyUHNDGKHUHQWQ\FKQDZHWZGQLXSURZDG]HQLDKRGRZOL Oświadczenie autorów 1. Izabela Winkler – autor koncepcji i założeń pracy, zebranie materiału, wykonanie oznaczeń, przygotowanie manuskryptu i piśmiennictwa – autor zgłaszający i odpowiedzialny za manuskrypt. 2. Teresa Kamińska – autor koncepcji i założeń pracy, zebranie materiału, przygotowanie manuskryptu. 3. Agnieszka Bojarska-Junak – współautor tekstu pracy, wykonanie oznaczeń laboratoryjnych. 4. Marek Gogacz – przygotowanie, korekta i akceptacja ostatecznego kształtu manuskryptu. 5. Aneta Adamiak – przygotowanie, korekta i akceptacja ostatecznego kształtu manuskryptu. 6. Tomasz Rechberger – przygotowanie, korekta i akceptacja ostatecznego kształtu manuskryptu. 7. Jacek Tabarkiewicz – przygotowanie, korekta i akceptacja ostatecznego kształtu manuskryptu. 8. Martyna Kandefer-Szerszeń – autor koncepcji i założeń pracy, ostateczna weryfikacja i akceptacja manuskryptu. Źródło finansowania: Praca nie była finansowana przez żadną instytucję naukowo-badawczą, stowarzyszenie ani inny podmiot, autorzy nie otrzymali żadnego grantu. Konflikt interesów: +_^Y\dc XSO dQ¨K]dKT UYX»SU^_ SX^O\O]éa Y\Kd XSO Y^\dcWKVS żadnego wynagrodzenia związanego z powstawaniem pracy. Piś mie nnict w o 1. Broxmeyer H, Douglas GW, Hangoc G, [et al.]. Human umbilical cord blood as a potential source of transplantable hematopoietic stem/progenitor cells. Proc Nat Acad Sci USA. 1989, 86 (10), 3828-3832. 2. Mayani H, Lansdorpb PM. Biology of human umbilical cord blood derived hematopoietic stem/ progenitor cell. Stem Cells. 1998,16 (3), 153-165. 3. Cairo M. Placental and/or umbilical cord blood: an alternative source of hematopoietic stem cells for transplantation. Blood. 1997, 90 (12), 4665-4678. 4. Kakinuma S, Tanaka Y, Chinzei R, [et al.]. Human umbilical cord blood as a source of transplantable hepatic progenitor cells. Stem Cells. 2003, 21 (2), 217-227. 5. Yoo ES, Lee KE, Seo JW, [et al.]. Adherent cells generated during long-term culture of human umbilical cord blood CD34+ cells have characteristics of endothelial cells and beneficial effect on cord blood ex vivo expansion. Stem Cells. 2003, 21 (2), 228-235. 6. Huss R. Isolation of primary and immortilized CD34- hematopoietic and mesenchymal stem cell from various sources. Stem Cells. 2000, 18, 1-9. 7. Shlebak AA, Roberts IA, Stevens TA, [et al.]. The impact of antenatal and perinatal variables on cord blood haemopoietic stem/progenitor cell yield available for transplantation. Br J Haematol. 1998,103 (4), 1167-1171. 8. Stojko R, Jendyk C, Drosdzol-Cop A, [et al.]. Wpływ pH i pCO2 krwi pępowinowej uzyskiwanej okołoporodowo na wybrane parametry komórek macierzystych. Ginekol Pol. 2014, 85, 582588. 9. Gutierrez-Rodriguez M, Maldonado-Reyes E, Mayani H. Characterization of adherent cells developed in Dexter-type long-term cultures from human umbilical cord blood. Stem Cells. 2000, 18 (1), 46-52. 10. Canque B, Camus S, Dalloul A, [et al.]. Characterization of dendritic cell differentiation pathways from cord blood CD34(+)CD7(+)CD45RA(+) hematopoietic progenitor cells. Blood. 2000, 96 (12), 3748-3756. 11. Bużańska L, Machaj EK, Zabłocka B, [et al.]. Human cord blood-derived attain neuronal and glial features in vitro. J Cell Sci. 2002, 115, 2131-2138. 12. Sanchez-Ramos JR, Song SR, Kamath SG, [et al.]. Expression of neural markers in human umbilical cord blood. Exp Neurol. 2001, 171 (1), 109-115. 13. Ghaffaripour HA, Jalali M, Nikravesh MR, [et al.]. Neuronal Cell Reconstruction with Umbilical Cord Blood Cells in the Brain Hypoxia-Ischemia. Iran Biomed J. 2015, 19 (1), 29- 34. ° ± ¨ ² ­ ¦ ³ ª ´ « © ¦ § ¦ µ ª ¶ ° ´ « · ¸ ¹ º » ¼ ½ ¾