Diagnozowanie i leczenie zakażeń HCV

Zakażenia HCV
klinika, diagnoza, leczenie
Polska Grupa Ekspertów HCV
• Powstała 16 czerwca 2004 z inicjatywy:
– Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i
Lekarzy Chorób Zakaźnych
– Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Hepatologicznego
• Wsparcie Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii,
Hepatologii i Żywienia Dzieci
• Nadrzędnym dążeniem PGE HCV jest powstrzymanie
narastającego problemu epidemicznego oraz
stworzenie strategii optymalizacji opieki nad
pacjentami zakażonymi wirusem HCV
Polska Grupa Ekspertów HCV
• PGE HCV tworzą:
–
–
–
–
–
–
–
–
–
Prof. dr hab. med. Anna Boroń-Kaczmarska,
Prof. dr hab. med. Janusz Cianciara,
Prof. dr hab. med. Waldemar Halota,
Prof. dr hab. med. Jacek Juszczyk,
Dr hab. med. Piotr Małkowski,
Dr hab. med. Małgorzata Pawłowska,
Prof. dr hab. med. Krzysztof Simon,
Prof. dr hab. med. Jerzy Socha,
Dr med. Marek Woynarowski.
Zakażenie HCV:
podstawowe dane kliniczne
• ok. 80 proc. zakażeń jest bezobjawowych
• Zakażenie HCV najczęściej jest wykrywane
„przypadkowo”
• U ok. 20 proc. zakażonych HCV po kilkunastu
latach dochodzi do rozwoju marskości
wątroby
• HCV jest wirusem karcynogennym
(pierwotny rak wątroby)
Jak przenosi się HCV?
Przez uszkodzoną skórę, krew, rzadziej drogą
seksualną i z matki na płód
20 proc.
Zakażenia poza
zakładami
służby zdrowia
80 proc.
Zakażenia w
warunkach
szpitalnych
Zakażenie HCV
w warunkach szpitalnych
• Najczęściej do zakażenia dochodzi podczas
„drobnych” zabiegów medycznych, np.:
–
–
–
–
usuwanie znamion,
zastrzyk,
pobieranie krwi,
zabiegi stomatologiczne.
• Prewencja:
–
–
–
–
mycie rąk przez lekarzy i personel medyczny,
sterylizacja narzędzi i urządzeń medycznych,
używanie sprzętu jednorazowego użytku,
opracowanie i przestrzeganie procedury zabiegów.
Zakażenie szpitalne  potransfuzyjne
(n=654)
200
14
180
160
19
100
40
20
78
22
120
60
przetoczenia krwi
(20)
6
140
80
bez kontaktów z
jednostkami
służby zdrowia (64)
3
15
22
22
8
63
25
17
64
61
21
20
54
71
29
zabiegi
chirurgiczne bez
przetoczeń krwi
(201)
zabiegi
chirurgiczne z
przetoczeniem
krwi (88)
iniekcje (281)
0
1991-92
n=73
1993-95
1996-97
1998-99
2000-01
n=115
n=133
n=146
n=187
Pawłowska M.: 2002
HCV - „cicha epidemia”
ostre zakażenie C
~ 80%
pzw C
20%  20 lat
marskość wątroby
HCC
1,1% /r
krwotok z żylaków
przełyku
86% /r
40% /r
0,4% /r
wątrobowa
encefalopatia
68% /r
wodobrzusze
11% /r
zgon
Buti i wsp. J.Hepatol. 2000
Modele progresji choroby
włóknienie
Progresja
0
1
szybka
pośrednia
wolna
5-10 lat
15-30 lat
> 30 lat
2
3
4
marskość
HCC
3% /r
niewyrównanie
5% - 10% /r
zgon
2% - 5% /r
Alberti, London 1998
Kryteria kwalifikacji do leczenia
• anty-HCV (+), HCV-RNA (+)
• pozawątrobowe manifestacje niezależnie
od stopnia włóknienia
• wyrównana marskość wątroby
• koinfekcja HCV/HBV
• koinfekcja HCV/HIV
Polski Konsens 2004
Motywowane oczekiwanie pacjenta
Obecny standard terapeutyczny
zakażeń HCV
• Pegylowany interferon z rybawiryną
– Genotyp 1,4,5,6 – leczenie trwa 48 tygodni
– Genotyp 2,3 – leczenie trwa 24 tygodnie
Wczesna diagnoza zakażeń HCV
• Badania wykazują, że na skuteczność terapii duży
wpływ ma moment zdiagnozowania zakażenia HCV
im krótszy czas
od zakażenia wirusem,
tym większe szanse
skutecznej eliminacji HCV
Wczesne wykrycie zakażenia HCV jest bardzo ważne
dla zwiększenia skuteczności terapii
Skuteczność terapii
• Skuteczność terapii osiąga do 72 proc. u
pacjentów adherentnych
• Wczesne rozpoczęcie leczenia znacznie
zwiększa jego skuteczność
• Obowiązkiem lekarzy jest jak
najwcześniejsze wykrycie zakażenia oraz
skierowanie pacjenta do ośrodka
specjalistycznego
Jak wykryć zakażenie
wirusem HCV?
• Pierwszy sygnał – podejrzenie zakażenia wirusem
– aktywność enzymów wątrobowych (AspAT i AlAT) powyżej normy
lub powiększenie wątroby
– pacjent z grupy ryzyka
Jeżeli pacjent:
•
•
•
•
•
•
•
Miał przetoczoną krew przed 1992 rokiem
Był wielokrotnie hospitalizowany
Przyjmował leki w zastrzykach lub miał pobieraną krew
Miał „drobne” zabiegi chirurgiczne
Nosi kolczyki
Jest wytatuowany
Stosował/stosuje dożylne środki narkotyczne
powinien mieć wykonane badanie w kierunku
anty-HCV
Jak wykryć zakażenie
wirusem HCV?
• Objawy
–
–
–
–
–
Długotrwałe zmęczenie
Apatia
Nadmierna senność
Stany depresyjne
Objawy „grypopodobne”
• Bóle stawów, kości, mięśni, stany podgorączkowe
– Zaburzenia dyspeptyczne
• Niestrawność, wzdęcia, nudności, wymioty
– Powiększona wątroba lub śledziona
Podejrzenie zakażenia –
co dalej?
• Oznaczenie anty-HCV
– test przesiewowy
– przeprowadzony nie wcześniej niż po 4 tygodniach od
potencjalnego momentu zakażenia
– pozytywny wynik testu oznacza jedynie wykrycie
przeciwciał anty-HCV, nie może być wyłączną podstawą
rozpoznania zakażenia
Jeżeli test anty-HCV jest dodatni konieczne
jest skierowanie pacjenta do poradni
chorób wątroby na dodatkowe badania
• Oznaczenie HCV-RNA
– test potwierdzający replikację wirusa
Wnioski
1. Zakażenia HCV stanowią poważny problem
zdrowotny w Polsce.
2. Liczba chorych na marskość wątroby będzie
systematycznie wzrastać.
3. Skuteczność leczenia tych chorób uległa znacznej
poprawie.
4. O randze tych chorób decydować będzie lekarz
pierwszego kontaktu, gdyż od niego najczęściej
zależy rozpoznanie zakażenia i skierowanie
pacjenta do ośrodka referencyjnego.