kalendarium - Gimnazjum nr 4

ŻYCIE JERZEGO BRAUNA–KALENDARIUM
1 września 1901 r.
urodził się w Dąbrowie Tarnowskiej jako syn Karola i Henryki Braunów, jeden z czworga
rodzeństwa; tu kończy 4-klasową szkołę podstawową;
ok. 1913 r.
rodzina Braunów przenosi się do Tarnowa i zamieszkuje w tzw. Białym Domu (obecnie
ul. Narutowicza 37); Jerzy zostaje uczniem II Gimnazjum im. Jana Hetmana Tarnowskiego;
wstępuje do Związku Wolnych Polaków, a zaraz potem do harcerstwa;
lata 1914 – 19
należy do III Drużyny Harcerskiej im. Michała Wołodyjowskiego, zostaje jej drużynowym;
uzyskuje stopień harcmistrza i pełni funkcję komendanta Hufca Harcerzy w Tarnowie;
komponuje pieśń „Płonie ognisko i szumią knieje...”; wydaje miesięcznik „Czuwaj”;
1919 r.
składa egzamin dojrzałości;
1919 r.
wyjeżdża do Krakowa – rozpoczyna studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim;
1920 r.
zgłasza się na ochotnika do wojska, by uczestniczyć w wojnie polsko – bolszewickiej;
odznaczony Krzyżem Walecznych; wraca na studia i z pasją oddaje się nauce i działalności
w kołach artystyczno-literackich „Helion”, „Sympozjon” i „Litart”;
1922 r.
debiutuje tomikiem poezji „Najazd centaurów”, po którym ukazują się kolejne utwory;
1924 r.
poślubia studentkę chemii UJ – Annę Wachal, nieodłączną towarzyszkę jego życia;
1925 r.
odbywa dwie podróże zagraniczne – do Egiptu i Ziemi Świętej oraz do Finlandii;
1926-28
zajmuje się działalnością literacką i wydawniczą – wydaje „Gazetę Literacką”;
1929 r.
wraz z żoną przenosi się do Warszawy; pisze poezje, dramaty, powieści, scenariusze filmowe;
pasjonuje się filozofią; wydaje dwutygodnik „Zet”, na łamach którego popularyzuje idee
XIX-wiecznego filozofa polskiego Józefa Marii Hoene -Wrońskiego;
1939 r.
bierze udział w obronie stolicy; poszukiwany przez gestapo opuszcza Warszawę i udaje się
w strony rodzinne żony – do Krosna; tu wstępuje w szeregi tworzącej się organizacji
podziemnej „Nowa Polska”, której zostaje przywódcą ideowym i politycznym;
1940 r.
wraca do Warszawy; staje na czele konspiracyjnej organizacji „Unia”, powstałej w wyniku
połączenia trzech innych: „Warszawianki”, „Grunwaldu” i „Nowej Polski”; z jego inicjatywy
powstaje w Krakowie Teatr Rapsodyczny, na deskach którego występuje Karol Wojtyła;
1943 r.
po połączeniu „Unii” ze Stronnictwem Pracy zostaje członkiem zarządu głównego SP,
wiceprzewodniczącym Rady Programowej i członkiem Rady Jedności Narodowej; redaguje
„Kulturę Jutra”
1944 r.
bierze czynny udział w Powstaniu Warszawskim, przeżywając boleśnie dramat oddziałów
„unijnych” walczących na Powiślu; ucieka wraz z żoną z transportu niemieckiego
wywożącego mieszkańców Warszawy;
1945 r.
zostaje przewodniczącym Rady Jedności Narodowej oraz ostatnim Delegatem Rządu RP
na Kraj; redaguje „Testament Polski Walczącej”;
listopad 1945 r.
po raz pierwszy aresztowany wraz z żoną w Cieszynie – zostaje zwolniony na wiosnę 1946 r.
na skutek interwencji kolegów – pisarzy i publicystów;
19 stycznia 1948 r.
kończy podjęte na KUL-u studia filozoficzne, uzyskując tytuł magistra filozofii;
3 września 1948 r.
aresztowany za działalność konspiracyjną w latach wojny – podobnie jego żona i brat Juliusz;
19 kwietnia 1951r.
po długotrwałym śledztwie i 250 przesłuchaniach zostaje skazany na dożywocie;
w więzieniach na Mokotowie, w Rawiczu, we Wronkach tworzy, prowadzi
dla współwięźniów wykłady z historii, literatury i filozofii;
1956 r.
na mocy amnestii wyrok zmniejszono do 12 lat, zawieszając jego wykonanie ze względu
na zły stan zdrowia;
5 maja 1958r.
mając głębokie poczucie wyrządzonej krzywdy, doprowadza do rewizji procesu - wojskowa
prokuratura w Warszawie całkowicie oczyszcza Brauna z fałszywych zarzutów; zostaje
zrehabilitowany, otrzymuje odszkodowanie za lata więzienia;
1958-65
drukuje poezje i rozprawy filozoficzne; działa jako wiceprezes Warszawskiego Oddziału
Związku Literatów i Klubu Inteligencji Katolickiej; w okresie przedsoborowym współpracuje
z Prymasem Stefanem Wyszyńskim i członkami Episkopatu jako nieformalny przywódca
laikatu i ruchu ekumenicznego;
1965 – 1975
opuszcza kraj i udaje się do Rzymu, gdzie uczestniczy w IV Sesji Soboru Watykańskiego II
jako nieoficjalny ekspert do spraw ekumenicznych; współpracuje z Radiem Watykańskim;
uczestniczy w wielu międzynarodowych kongresach filozoficznych i konferencjach
mariologicznych; odbywa liczne podróże do Anglii, Belgii, Francji, Hiszpanii, Portugalii,
Stanów Zjednoczonych, Kanady, Szwajcarii, wygłaszając dziesiątki odczytów m.in. na temat
kultury polskiej i jej wkładu w rozwój myśli filozoficznej Europy, w czym pomaga mu
znajomość języka niemieckiego, francuskiego, angielskiego, włoskiego;
17 października 1975 r.
umiera nagle w Rzymie w czasie trwania Kongresu Filozoficznego poświęconego Mądrości
Krzyża, na kilka godzin przed wygłoszeniem swojego referatu – „Misterium Krzyża
w dialogu ekumenicznym”; nad jego mogiłą na rzymskim cmentarzu przyjaciele śpiewają
pieśń „Płonie ognisko i szumią knieje...”
Staraniem rodziny prochy Jerzego Brauna sprowadzono do kraju. Spoczywa na warszawskich
Powązkach w Alei Zasłużonych, nieopodal symbolicznego grobu – pomnika przywódców
Polski Walczącej, na którym znajduje się także nazwisko Jerzego Brauna – ostatniego
Delegata RP na Kraj.
TWÓRCZOŚĆ JERZEGO BRAUNA
Utwory poetyckie :











„Najazd centaurów”, Kraków 1923.
„Oceaniada”, Kraków 1923.
„Dywan rozkwitający”, Warszawa 1925.
„Ziemia i niebo”, Warszawa 1928.
„Tancerz otchłani”, Poznań 1933.
„Ballada o Warszawie”, Warszawa 1947.
„Poematy”, Warszawa 1948.
„Patos przemijania”, Warszawa 1959.
„Moja matka”, Londyn 1969.
„Rytmy włoskie”, Londyn 1974.
„Oddech planety”, Warszawa 1977.
Powieści i opowiadania :







„Przygody słonia. Opowieść afrykańska”, Warszawa 1922.
„Bohaterski Nik i inne powiastki”, Kraków 1925.
„Biały czy żółty”, 1925.
„Kiedy księżyc umiera”, Kraków 1925.
„Hotel na plaży”, Warszawa 1926.
„Cień Parakleta”, Warszawa 1930.
„Wieża Babel, powieść ekstatyczna”, 1935.
Dramaty i widowiska sceniczne :






„Szopka harcerska”, Kraków 1925.
„Prawy harcerz”, Katowice 1935.
„Europa”, Warszawa 1930.
„Rewolucja”, Kraków 1931.
„Dni Konradowe”, Kraków 1935.
„Christofer, misterium narodowe”, Kraków 1935.
Utwory muzyczne :
 „Bal futurystów”, Kraków 1922.
 „Nasze harce. Zbiór nowych pieśni i piosenek harcerskich”, Wilno 1922.
Scenariusze filmowe :




„Mocny człowiek”, ekranizacja w 1930 r.
„Pod banderą miłości”, ekranizacja w 1929 r.
„Halka”, ekranizacja w 1930 r.
„Huragan”, ekranizacja w reż. J. Lejtesa.
Prace naukowe :
























„Hoene Wroński a Polska współczesna”, Warszawa 1932.
„Historia a prawo postępu”, Warszawa 1932.
„Architektonika polskiego romantyzmu”, Warszawa 1933.
„Rola metody genetycznej w doktrynie Hoene Wrońskiego”, Warszawa 1939.
„Problemat estetyki czystej”, Warszawa 1936.
„Metafizyka pracy i życia. Rzecz o Stanisławie Brzozowskim”, Warszawa 1934.
„Krytyka rozumu twórczego”, Warszawa 1934-35.
„Kultura polska na bezdrożach”, Warszawa 1936.
„Zagadka dziejowa Polski”, Warszawa 1937.
„Wroński a katolicyzm”, Warszawa 1935-39.
„Wrońskizm a nauki formalne”, Warszawa 1939.
„Trzeba wam się narodzić po raz wtóry. Kluczowy problem Soboru Powszechnego”,
Kraków 1960.
„Spór o predestynację i geneza protestantyzmu”, Kraków 1961.
„Droga dziejowa Kościoła”, Warszawa 1962.
„Artur Górski, pisarz – myśliciel – człowiek”, Lublin 1968.
„Tysiąclecie chrześcijaństwa w Polsce”, Londyn 1966.
„Ekumenizm w uchwałach Soboru i w okresie posoborowym”, Londyn 1968.
„Problem nieśmiertelności w filozofii św. Tomasza i w filozofii nowożytnej”, Rzym 1971.
„Ojciec Maksymilian Kolbe, apostoł wiary i miłości”, Rzym 1971.
„J.Moltmanna teologia krzyża i nadziei”, Rzym 1972.
„Filozofia Norwida”, Rzym 1972.
„Sekularyzacja teologii a polska filozofia XIX wieku”, Rzym 1972.
„Aspekt filozoficzny i metodologiczny Kongresu Filozofii Średniowiecznej w Madrycie”,
Rzym 1973.
„Polska filozofia XIX wieku”, Rzym 1971.





„F.Konieczny, twórca nauki o cywilizacji”, Londyn 1970.
„Perspektywy futurologii jako nauki”, Londyn 1972.
„Nowe aspekty metafizyki Absolutu”, Warszawa 1973.
„Z dziejów filozofii Boga”, Londyn 1974.
„Wiara szukająca rozumu. Teologia mistyczna i droga zbawienia”, Toronto, Ontario,
Kanada 1974.
 „Problem poznania absolutnego w filozofii św. Anzelma”, Rzym 1974.
 „Krytyka rozumu twórczego. Zarys estetyki czystej”, Rzym 1974.
 „Rola Marii w historii zbawienia”, Rzym 1975.
Wiele prac naukowych Jerzego Brauna zostało wydanych za granicą w językach obcych
(w Pradze, Rzymie, Londynie). Śmierć przerwała pracę nad wieloma publikacjami,
filozoficznymi i historycznymi, przygotowywanymi do druku.