psychologia społeczna
advertisement
1 PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA Wykład 1 Psychologiczne mechanizmy regulujące: 1. Procesy / czynności ORIENTACYJNO-POZNAWCZE - odbiór, rozpoznanie bodźców - organizowanie, przechowywanie informacji - przetwarzanie i komunikowanie informacji 2. Procesy / zjawiska EMOCJONALNO-MOTYWACYJNE - sygnalizowanie stanu organizmu i znaczenie bodźców - źródło energii, dynamiki zachowania się - ukierunkowanie czynności na cele 3. Własności / cechy STRUKTURALNE - określające różnice indywidualne w przebiegu regulacji (temperament) - wyrażające skumulowane doświadczenia (osobowość) Psychologia społeczna zajmuje się: w jakim stopniu i w jaki sposób czynności społeczne wpływają na przebieg procesów psychologicznych Sytuacja społeczna to obecność innych ludzi pozostających w interakcji z jednostką, jak również wypracowane prze ludzi instytucje społeczne (np. kościół) zachowaniami, relacjami społecznymi oraz mechanizmami psychologicznymi tych relacji (nie mam do końca tego wykładu, więc musicie sobie to uzupełnić) Wykład 2 Percepcja społeczna - Ustosunkowanie i nadawanie znaczeń – interpretacja Percepcję społeczną wyznacza schemat poznawczy, czyli to, co zostało skumulowane w naszej głowie w postaci ogólnego wyobrażenia o danych obiektach. Źródła schematów i ich kategoryzacja: - przekaz kulturowy (stereotypy) - doświadczenia nabyte w trakcie socjalizacji - odnoszą się do nas samych, świata zewnętrznego i innych ludzi - przekazywane są w formie wiedzy, przekonania o czymś - dają nam obraz świata, to jak go postrzegamy zależy od ich treści Percepcja społeczna jest bardzo ważną przesłanką kontaktów społecznych. Przebieg percepcji: „Pierwsze wrażenie” – determinuje nasze postrzeganie innych oraz to jak inni nas postrzegają. Jest ono w dużej mierze uzależnione od schematów poznawczych, jakie posiadamy. Dwa wymiary postrzegania w trakcie pierwszego wrażenia: - własności wskazujące na inteligencje i wiedzę - wygląd czy dana osoba jest społecznie pożądana czy nie. 2 Atrakcyjność interpersonalna – wartościowanie, przypisywanie innej osobie cech, ocen, wartości na skali podobania się. Za bardziej atrakcyjne oceniamy to, co w naszym mniemaniu jest podobne (podobieństwo ze względu na nas samych) i dobre. Pozytywne cechy: - Komplementarność potrzeb także decyduje o tym, kogo uważamy za atrakcyjnego. Innymi słowy będziemy dążyć do kontaktu z ludźmi, którzy posiadają cechy, których sami nie posiadamy, ale które uważamy za pozytywny i które sami chcielibyśmy posiadać. - Przynależność grupowa. Dążymy do ludzi, którzy w jakiś sposób są podobni do nas. - Zachowanie się podmiotu i sposób odbioru przez nas tego zachowanie w sposób pozytywny bądź negatywny. - „Lubienie”. To czy ktoś nas lubi w dużej mierze decyduje o jego atrakcyjności. Ingracjacja interpersonalna – rodzaj zachowania się, od którego oczekujemy, że przyniesie nam atrakcyjność interpersonalną (świadoma). - pochwała innych z namysłem, po to, by uzyskać pozytywny obraz siebie w oczach innych - podwyższenie ważności własnej osoby, chwalenie się własnymi osiągnięciami i zdolnościami - zaniżanie wartości własnej osoby, obniżanie samooceny, szukanie pomocy u innych Wykład 3 Postawy i ich zmiany All Port uważany jest za ojca badania postaw jednostek Wiedza na temat postaw opiera się na odpowiedzi na pytania - jakie są postawy? - jak się kształtują? - jak można je zmieniać? POSTAWA jakiś rodzaj stosunku jednostki do jakichś obiektów świata zewnętrznego bądź niej samej. Aby wgłębić się w postawę i ją zrozumieć musimy sprecyzować obiekt Postawa składa się z: - lubię / nie lubię – ustosunkowanie emocjonalne w kierunku pozytywnym, negatywnym bądź neutralnym - stosunek poznawczy wobec obiektu postawy (zdefiniowanie jej w kategoriach poznawczych) – element poznawczy - zachowanie się względem obiektu postawy ( np. lęk, gniew, sympatia) – aspekt behawioralny SCHEMATYCZNE PRZEDSTAWIENIE STRUKTURY POSTAW postawa elementy poznawcze tendencje do zachowania stosunek emocjonalny zachowanie przedmiot postawy 3 MODEL WYZNACZNIKÓW I KONSEKWENCJI POSTAW Emocje Przekonanie Zachowanie POSTAWA reakcje emocjonalne sądy, oceny, decyzje działania Przekonanie normatywne – specyficzna postawa jednostki wobec specyficznego zjawiska np. „czy należy bić dzieci?”. Ono decyduje ja, w jakiej sytuacji pojawia się określone przekonanie, co należy zrobić. Postawy w ogólnym znaczeniu mogą stanowić podstawę zachowania się zbiorowości, a wiedza normatywna jest jest dobrym źródłem wiedzy o ich rzeczywistych przekonaniach. Pomiary postaw Postawy mierzy się deklarowanymi słowami w stosunku co do danego obiektu i zachowania względem niego. (Czy lubisz?, Na ile lubisz?) - pytania konkretne (tak, nie, nie wiem) zachowania, obiekty; - skala Likerta – w stosunku do pytania staramy się zastosować jakiś rodzaj natężenia (bardzo, średnio) - skala Therstona (skala jakościowo opisana) np. częstotliwość; badanie zachowania się względem danego obiektu postawy; - mierzenie dystansu społecznego (Bogordus) Wymiary charakteryzowania postaw 1. Stosunek emocjonalny (znak postawy bez treści) 2. Przedmiot postawy ( zdefiniowanie, określenie) 3. Siła postawy (siła przekonania w stosunku do danej postawy 4. Zakres postawy (kolor, kategoria, płeć, konkretna osoba, grupa) 5. Złożoność postawy (tak, nie / tak, jeśli, pod warunkiem, że) 6. Trwałość postawy ( tu i teraz / zawsze, na wieki) Zmiany postaw (wpływ społeczny w zakresie formowania i zmieniania postaw) Zmiana postawy to zmiana treści postawy jej obiektu, zmiana siły postawy, zmiana stosunku emocjonalnego. Ogólne mechanizmy zmiany postaw (socjopsychologiczne) - uleganie, przejmowanie na poziomie podporządkowania się postawy, którą oferuje nam autorytet (na ogół stabilna tylko w wypadku, gdy nie zmieni się strefa wpływu) - identyfikacja, przyjęcie i powielenie postawy, którą reprezentują nasze autorytety o znaku pozytywnym, ich przekonania przyjmują za swoje - internalizacja – przyjęcie postawy, przekonania, że postawa którą reprezentuję jest moją istotą ( przejęcie i osadzenie w systemie wartości – bardzo trwała, mało podatna na zmianę), element bardzo silnie tkwiący w świadomości jednostki. Kształtowanie postaw Nadawca osadzony w grupie społecznej przez przekaz wpływa na odbiorcę, który znajduje się w swojej grupie społecznej, a wszyscy oni należą do społeczności. Efektywność zmiany postaw: - kontekst (ukryty, w którym funkcjonuje nadawca ksiądz, naukowiec) - nadawca (kim jest, jak wygląda) 4 - przekaz – zaufanie do instytucji, która przekazuje (szkoła, TV) - odbiorca (kim jest, czy się zajmuje, w jakim słucha kontekście, gdzie się teraz znajduje) Wykład 4 Relacje interpersonalne i wpływ społeczny Relacje interpersonalne to rodzaj zachowania się wobec jakiejś osoby, która powoduje określone reakcje. - wytwarzanie i wzajemne prezentowanie zachowania, które jest odbierane przez drugą osobę pozostaje w interakcji i porozumiewa się między sobą. - relacje mogą być proste i złożone, mogą mieć różne konsekwencje dla różnych osób Przebieg interakcji zależy od: - percepcji społecznej - kategoryzowania danej osoby - wzajemnych funkcji dwóch osób Wpływ społeczny – konstelacja wydarzeń wokół jednostki, które spowodują zmianę zachowania wobec jakiegoś człowieka. Relacje interpersonalne można podzielić nadając im pewną strukturę: - hierarchia ról i zadań, które ludzie wobec siebie pełnią są narzucane z góry - emocje, ich natężenie (…) Kryteriami są: - rodzaj emocji (pozytywne lub negatywne) - poziom zależności jednego człowieka od drugiego. Konformizm – typ interakcji, w potocznym rozumieniu ma znaczenie negatywne (podporządkować się, nie mieć zdania); w psychologii stopień uległości jednostki na oddziaływania innej jednostki, bądź grupy, w jakiej ta jednostka się znajduje. To zjawisko jest przedmiotem wielu specyficznych badań typu eksperymentalnego. Konformizm społeczny – podatność, uległość na wpływ grupy społecznej. W sytuacji nacisku ludzie są skłonni zachować się aspołecznie, inaczej niż gdyby byli sami. Interakcje społeczne bywają charakteryzowane na wymiarze zachowań agresywnych – zachowań prospołecznych Agresja interpersonalna Zachowania prospołeczne Współpraca Pomoc Altruizm 5 Podejście do każdej interakcji jest normatywne. Kiedy chcemy oddziaływać na ludzi ważne jest Zachowania prospołeczne: - działanie na rzecz dobra osoby - u jego podstawy leży chęć pomagania innej osobie W psychologii istnieją 3 podstawowe kategorie zachowań prospołecznych: - współpraca – zachowanie, które przynosi pozytywne rezultaty dla darczyńcy i biorcy, taka forma prospołeczności, w której podjęte działania służą podniesienia dobrostanu obu stron; może być chwilowa lub rozbudowana. - altruizm – wyszukana forma prospołeczności; takie zachowanie się, którego celem jest poprawa dobrostanu dla biorcy i strata, zagrożenie dla darczyńcy. Przyjmuje czasem formę krańcową, kiedy ludzie poświęcają swoje życie dla innych. - pomoc – zachodzi nierównowaga między darczyńcą a biorcą; chęć podwyższenia dobrostanu drugiej osoby, darczyńca ponosi czasem stratę. Udzielenie pomocy – warunki podjęcia zachowań prospołecznych. Próbuje się tłumaczyć na ile zachowanie prospołeczne są z korzyścią lub ze stratą dla wykonującej je jednostki. Warunki udzielenia pomocy: 1. Udzielamy pomocy, gdy zauważymy wypadek, najpierw trzeba zidentyfikować sytuację 2. Interpretacja tego wypadku 3. Etapem w podejmowaniu decyzji jest przyjmowanie odpowiedzialności – czuję się odpowiedzialny za to, że powinienem pomóc - rozproszenie odpowiedzialności, gdy stwierdzamy, że to nie nasza sprawa, niech pomoże ktoś inny 4. Znajomość własnych form udzielenia pomocy 5. Realizacja decyzji – POMOGĘ 6. Akt zachowania prospołecznego; nie jest to zachowanie spontaniczne, ważna jest zależność między osobą pomagającą a sytuacją Empatia – zdolność do współodczuwania stanów emocjonalnych innej osoby, świadomość i zdolność, aby ulżyć komuś w cierpieniu. Empatia jest większa, gdy krzywda dzieje się komuś porządnemu. Ludzie rozwijają zachowania prospołeczne. Ważne jest ile osób uczestniczy w sytuacji. Większe prawdopodobieństwo udzielenia pomocy jest, gdy widzi to mniej osób. MODEL ROZWOJU I FUNKCJONOWANIA MOTYWACJI PROSPOŁECZNYCH Socjalizacja Każdy wpływ społeczny, jakiemu człowiek poddany jest przez całe życie Osobowość, cele, wartości, schematy Postrzeganie, interpretacja sytuacji Kontekst społeczny, rodzaj osoby, otoczenie społeczne Prospołeczne rozumienie a motywacja Zachowanie 6 Wykład 5 Agresja intereprsonalna Agresja interpersonalna Zachowanie prospołeczne ---------------------------------------------------------------------------- Trzeba dostrzec potrzebę, zinterpretować zdarzenie, uznać siebie za odpowiedzialnego do udzielenia pomocy, zdolność do realizacji decyzji. Ważny jest kontekst psychologiczny. To, jacy jesteśmy nie zawsze umożliwia przewidzenie naszej reakcji na daną sytuację. Kolberg – stadia rozwoju społecznego - model „tu i teraz” - model rozwojowy (co się powinno dziać) Agresja interpersonalna Dlaczego pojawił się akt agresji? Podejście do agresji: 1. Biologiczne – patrzymy na rozwój ewolucyjny jako na rozwój agresji. Rodzaj zachowania się to atak. 2. Psychologiczne – pod uwagę bierzemy stan psychiczny człowieka. Akcentujemy stan wewnętrzny w obszarze zjawisk psychologicznych. Agresywna jednostka – w porównaniu z innymi jednostkami częściej bije, zachowuje się agresywnie. Jest to stała własność jednostki. Diagnozujemy to w oparciu o zachowania jednostki i porównaniu ją do innych jednostek. Agresja – określony rodzaj zachowania się. 3. Normatywno – kulturowe – rodzaje zachowań występujących w relacjach międzyludzkich. Agresja jest niepoprawnym moralnie i prawnie aktem zachowania się ludzi. Punktem odniesienia jest norma. Żeby się dobrze porozumieć trzeba wybrać obszar, o którym mówimy. Agresja - zachowanie ukierunkowane przeciwko innej osobie - powoduje negatywne dla nich konsekwencje (ból, cierpienie) - przyczynowo związane ze stanami emocjonalnymi lub/i nastawieniem sprawcy zawierającym intencję szkodzenia - realizowane poprzez różne reakcje, czynności, działania fizyczne, werbalne, pośrednie - w odbiorze społecznym uważane za przeciwieństwo zachowania się prospołecznego Agresją może być zaniechanie pomocy. Opisowa charakterystyka agresywnych zachowań - interpretacja W jaki sposób? Formy zachowania się, przebieg Kto? Socjopsychologiczna identyfikacja sprawcy w relacji do ofiary Wobec kogo? Socjopsychologiczna identyfikacja ofiary wobec sprawcy W jakich okolicznościach? Czynniki sytuacyjne i społeczno-kulturowe Dlaczego? Różne poziomy i aspekty interpretacji Przyczyna zachowanie się agresywnego 1. Frustracja 2. Uczenie społeczne agresji 7 Frustracja to: a) nazywanie jakichś przeszkód w trakcie realizacji zadań b) stan emocjonalny, jakieś komponenty emocji (złość) c) cała sekwencja takiego zachowania się (gdy oryginalny cel zanika, to celem zachowania jest negatywny stan emocjonalny. d) przesterowanie zachowania (pojawiają się mechanizmy obronne) Na drodze do realizacji celów mogą pojawić się problemy. W takiej sytuacji mogą wystąpić zróżnicowane relacje. Pojawia się negatywny stan emocjonalny. W sensie psychologicznym jest to sytuacja trudna. Można próbować jeszcze znaleźć sobie cel zastępczy, można też zmienić zachowanie. Później zaczynamy działać, dlatego że jesteśmy wściekli. Frustracja dezorganizuje zachowanie. Gdy ten stan jest silny może wystąpić agresja. Siła stanu frustracji zależy od: - ważności celów - siły przeszkody (stopień zablokowania realizacji potrzeby) - tego jak blisko jesteśmy od realizacji celu Bariery mogą polegać na własnych czynnikach fizycznych. Źródłem frustracji są inny ludzie, tworzą oni sytuacje trudne oraz czynniki tkwiące w szarej jednostce (np. cele nierealistyczne do spełnienia), mogą to być własności psychiczne, emocjonalne, fizyczne. Prawdopodobieństwo agresji: - im większa frustracja - konsekwencja postępowania agresywnego (zależy od antycypacji skutków zachowania się) - zależy od zewnętrznych okoliczności (np. od tego gdzie się coś wydarzyło), percepcji interakcji społecznej - agresywne Q – wskaźniki, czynniki stymulujące przedmioty, zdarzenia, które kojarzą się nam z agresją mogą podwyższać prawdopodobieństwo jej dokonania, szczególnie w momencie frustracji. Czynniki współdeterminujące siłę impulsywnej agresji. ISTOTA AGRESJI - wzmocnienia pozytywne - uczenie przez obserwację - czynniki strukturalne CZYNNIKI URUCHAMIAJĄCE AGRESJĘ -modele: * rozhamowanie * facylitacja * pobudzanie * wzmacnianie * stymulacja - doświadczenia awersyjne: atak fizyczny, groźby słowne, usunięcie negatywnych wzmocnień - zablokowanie zachęty - zaburzenia psychiczne REGULACJA AGRESJI Wzmocnienia negatywne: - faktyczne - nagrody związane z pozycją społeczną - wyładowania złości - oddalenie negatywnej stymulacji Karanie: - hamujące - informujące Następcze wzmocnienia: - obserwowanie nagrody - obserwowanie kary Samowzmocnienia: -nagradzanie samego siebie - karanie samego siebie 8 - neutralizacja - moralne usprawiedliwienie - porównania usprawiedliwiające - etykietowanie - przemieszczanie odpowiedzialności - rozproszenie odpowiedzialności - dehumanizacja ofiary Facylitacja społeczna – pozytywny wpływ, jaki obecność innych ma niekiedy na wyniki jednostki Antycypacja – wysiłki podejmowane przed stresowym wydarzeniem w celu zredukowania braku równowagi między spostrzeganymi wymaganiami a dostępnymi środkami. Wykład 6 Grupy społeczne Relacje interpersonalne mają swoje: - przebiegi - mechanizmy intrapsychiczne - uwarunkowania rozwojowe Problematyka małych grup łączy socjologię i psychologię. Obok postaw jest centralnym obszarem zainteresowań psychologii społecznej. Zbiorowiska ludzi: - NIEGRUPY (zbiór osób spacerujących w parku). Jednostki nie mają na siebie wpływu, nie są od siebie zależne, nie mają wspólnej tożsamości (!), nie oddziaływają na siebie w żadnych interakcjach, nie istnieją żadne relacje strukturalne. - PRZYPADKOWE ZBIOROWOŚCI (zbiór osób stojących w kolejce). Wszyscy mają wspólny cel, mogą wywierać pewien wpływ na siebie, nie ma wzajemnej zależności bezpośredniej, relacje strukturalne mogą pojawić się sytuacyjnie. Poczucie tożsamości może wystąpić, gdy jesteśmy np. z rodziną. - RZECZYWISTE GRUPY (drużyna sportowa). Osoby są współzależne od siebie, zależności wynikają z pełnionych ról społecznych. Można się identyfikować z zespołem. Występuje odróżnienie od innej społeczności. Powstaje stwierdzenie My – Oni. Istnieją wyraziste relacje strukturalne. Kontinuum gotowości – na poziomie minimalnym grupę tworzą przynajmniej dwie osoby oddziaływujące na siebie, nabierając w trakcie kontaktu cech grupy. Grupy są czymś powszechnym. Identyfikacja z grupą może być pozytywna bądź negatywna. Kształtują się standardy, które są wymogami bycia w grupie. W niej zachowujemy się inaczej niż na osobności. Osiągnięcia jednostek są osiągnięciami grupy. To, do czego dążymy, a co ignorujemy zależy od standardu grupy. Bycie w grupie powoduje, że zajmujemy pewne miejsce w strukturze grupy. 9 Mała grupa społeczna: 1. Interakcje - Ludzie znają się wzajemnie, pozostają w bezpośrednich relacjach. 2. Wspólnota celów - Mają jakiś cel wspólny, któremu podporządkowują się członkowie grupy. Cel może być doraźny albo odległy, określony dokładnie lub nie, wyrazisty dla wszystkich bądź tylko dla niektórych. Cele bywają narzucone lub generowane przez członków. Członkowie muszą akceptować wszystkie cele grupy. 3. Wspólnota norm - Normy określają, do czego członkowie grupy są zobowiązani, żeby być jej członkami. Odchylenie od norm powoduje odrzucenie. Normy te mogą pochodzić z norm ogólnospołecznych, z własnego środowiska kulturowego lub pojawiać się jako konsekwencje wyboru celów. Normy pomagają w osiągnięciu celów, wyznaczają wewnętrzne i zewnętrzne poczucie tożsamości. Mają charakter ogólny i symboliczny. Przyswajanie norm: - przyjmowanie i naśladowanie norm obowiązujących w środowisku odbywa się na zasadzie konformizmu - identyfikacja – przejęcie wartości normy a dopiero później wprowadzenie jej w życie - introjekcja – uznajemy coś za istotne, w co mocno wierzymy wytwarzając odpowiednie zachowanie się w grupie (posłannictwo). 4. Struktura grupy. Wyróżniamy 3 rodzaje struktur: władzy, socjometryczną i komunikowania się. Struktura władzy – kto kim rządzi, a kto jest podwładnym. Może być narzucona z góry. Struktura socjometryczna – opisuje relacja emocjonalne między osobami w grupie. Mierzona jest jednostkami socjometrycznymi. Jest funkcją celów, jakie mamy do spełnienia. Struktura komunikowania się – określa, do kogo się zwracamy częściej, kogo darzymy zaufaniem a do kogo nic nie mówimy. W zależności od zadań komunikacja będzie różna. Jak grupa wpływa na zachowanie się pojedynczych członków grupy? Facylitacja społeczna – jeżeli jednostka działa w grupie, robi to lepiej niż jakby miała działać sama. Obecność innych ludzi może wzmocnić nasze zachowanie. Lenistwo społeczne – w grupie można się nie wysilać, ponieważ trudniej jest dojść tego, kto zawinił. Wpływ grupy na działanie jego członków jest niejednoznaczny. Zależy od rodzaju zadania i poziomu opanowania działania. Zadania addytywne (wszyscy robią to samo, a pod uwagą bierze się wynik uśredniony całej grupy) podwyższają działanie członków grupy. Zadania dysjunktywne (o wyniku decyduje najlepszy członek grupy) również wytwarzają efekt facylitacji społecznej Zadanie koniunktywne (brany jest pod uwagę tylko wynik najsłabszy) powodują lenistwo społeczne Obecność innych wpływa pobudzająco, a kiedy jesteśmy pobudzeni mamy skłonności do zachowania się w dobrze znany, typowy sposób. Polaryzujące skutki dyskusji w grupie W wyniku dyskusji w małej grupie stanowiska stają się bardziej wyraziste. Jeśli grupa dyskutuje na temat pewnej uznawanej opinii to po dyskusji każdy członek jest jeszcze bardziej pewny, że ta opinia jest dobra. 10 Przywództwo demokratyczne i autokratyczne – eksperyment Dzieci zajmujące się swoim hobby były nadzorowane przez osoby autokratyczne i demokratyczne. Osoby autokratyczne sterowały przebieg działania wydając polecenia, demokratyczne zachęcały do samodzielnego szukania rozwiązań. W stylu autokratycznym efektywność była większa, ale tylko wtedy, kiedy lider był obecny. Jest to styl doraźny. Styl demokratyczny jest dłużej dystansowy. Grupa później pracuje bez lidera, sama potrafi się zorganizować. Przebieg podejmowania decyzji przez grupy: Pojawia się syndrom myślenia grupowego – podejmujemy decyzję utrzymującą spójność grupy. Podczas dyskusji pojawiają się procesy sterowania myślami grupy, autocenzurowanie poglądów, potrzeba bronienia lidera przed opozycyjnymi zdaniami. Iluzja zgodności – myślenie, że pewnie tylko ja tak myślę, poczucie outsiderów. Podczas podejmowania decyzji: - z góry przyjmuje się, co jest dobre - brak rozpatrywania możliwości alternatywnych - nie rozważamy informacji niezgodnych z naszymi - informacje napływające odbieramy poprzez pryzmat własnych poglądów. Dyskusja grupowa przeważnie nie prowadzi do podjęcia dobrej decyzji. Efektem jest usztywnienie stanowisk, niezdolność do kompromisu. Wykład 7 Patologie społeczne Uzależnienie: jednostka traci kontrole nad regulowaniem swojego zachowania. Uzależnienie od: leków, środków chemicznych, narkotyków, alkoholu. Samobójstwa: agresja skierowana na samego siebie – zajmuję się tym psychologia społeczna i psychiatria. Przestępstwa: naruszenie norm prawnych. Patologie społeczne: zachowania polegające na naruszeniu zakazów, bądź na nie wykonaniu nakazów, polegające na realizacji wartości sprzecznych z dobrem ogółu. Rozumiane w inności zachowania sie (zalicza się do nich również różne subkultury i sekty, dewiacje seksualne – choć coraz rzadziej zalicza się je do patologii.) Dewiacja: odchylenie od czegoś, co jest przeciętne. Patologia instytucji: rodzaj zachowania się jednostek, które nie działają zgodnie z zasadami instytucji. Kierują instytucją w taki sposób, że prowadzi to do jej upadku. Patologie społeczne – prof. Jacek Wódź Za zjawisko patologiczne, w konkretnej społeczności należy uznawać 1. zjawiska niezgodne z wzorcami zachowań lub postaw zawartych w systemach normatywnych tych społeczności. 2. Takie zjawiska, które pojawiają się w skali społecznie znaczącej ( skala większa niż jednostka) 3. Zjawiska, które są dysfunkcjonalne, tj. mają istotny niekorzystny wpływ na społeczność, uniemożliwiają rozwój itp. 11 Cos, co w jednej społeczności może być patologią, w drugiej może być czymś budującym np. wielożeństwo ( relatywizm) Systemy normatywne są różne i w różny sposób służą funkcjonowaniu danej grupy społecznej; są zmienne historycznie. Dysfunkcjonalność i natężenie Częściej opieramy się na przekonaniach, intuicji, a każdorazowo powinniśmy zadawać pyt. Dlaczego coś jest lepsze od czegoś. Kiedy mówimy o patologii społecznej dobrze jest: *mieć def. Kategorie ilościowe (możemy coś z czymś porównać) * wpływ na perspektywy dobrostanu społecznego prof. Jasiński – kryminolog ( charakteryzuje zachowania patologiczne) wychodzi od terminu dewiacja, ale wcześniej trzeba mieć ustalone normy. Patologiami społecznymi są takie zachowania ludzi lub społeczności, które są dewiacją negatywną. Ilościowa charakterystyka – czy zawiaska na skale społeczna mają wyrazisty charakter i czy powodują szkodę dla ogółu, dla większości. Percepcja społeczna: subiektywne kryterium, rozstrzyganie, co ludzie uważają za patologię, a co nie. Ważne jest w jakim stopniu ludzie biorą pod uwagę zagrożenie tu i teraz, czy biorą pod uwagę przyszłość.
