II Aktualna Diagnoza Obszaru Objętego LSR
advertisement
II Aktualna Diagnoza Obszaru Objętego LSR 1) Krótka charakterystyka obszaru: a) Uwarunkowania przestrzenne - Położenie: Gminy Głuchołazy, Nysa, Otmuchów i Paczków leżą w południowo-zachodniej części Polski w województwie opolskim, w obrębie administracyjnych granic powiatu nyskiego. Południową granicą 3 gmin: Głuchołazy, Otmuchów i Paczków jest granica z Republiką Czeską. Gmina Głuchołazy leży w południowej części województwa opolskiego u podnóża Gór Opawskich, najdalej na wschód wysuniętego pasma Sudetów. Najwyższym szczytem Gor Opawskich jest Biskupia Kopa – 889 m n.p.m. Od południa gmina graniczy z Republiką Czeską na odcinku około 35 km. Gmina Nysa położona jest w południowo-zachodniej części województwa opolskiego, na Przedgórzu Sudeckim, nad Jeziorem Nyskim i Nysą Kłodzką. Gmina Otmuchów położona jest na Dolnym Śląsku, na Przedgórzu Sudeckim, w Obniżeniu Otmuchowskim w południowej części województwa opolskiego nad Nysą Kłodzką między sztucznymi zbiornikami wodnymi Jeziorem Otmuchowskim i Nyskim. Gmina Paczków położona jest w południowo – zachodniej części Polski w województwie opolskim, na granicy z województwem dolnośląskim i Republiką Czeską, nad Nysą Kłodzką, pomiędzy jeziorami: Otmuchowskim i powstałym właśnie – Paczkowskim (Zbiornik Kozielno). - Powierzchnia: Pod względem zajmowanej powierzchni największa jest gmina Nysa (217,6 km2,w tym Nysa 27km2 ), następne w kolejności są gminy: Otmuchów (188 km2), Głuchołazy (167,6 km2, w tym Głuchołazy 7km2) oraz Paczków (79,7 km2). Wspólnie zajmują powierzchnię 652,9 km2. b) Uwarunkowania geograficzne - rzeźba terenu i budowa geologiczna obszaru objętego LSR Jest to obszar o bardzo urozmaiconej rzeźbie terenu: lekko faliste na zachodzie (Paczków), z rzeźbą wzgórzową w części środkowej (Nysa, Otmuchów) oraz górską z pasmem Gór Opawskich na południu (Głuchołazy). W budowie geologicznej najszerzej występują twory trzeciorzędowe w postaci osadów mioceńskich, czego przykładem są wykopaliska cegielni we wsi Maciejowice. Tu doskonale widoczne są iły mioceńskie, ciemne, tłuste i plastyczne. Żwiry, piaski i mułki odgrywają wśród nich tylko pośrednią rolę. Krajobraz urozmaicają występujące tu twardziele granitowe i bazaltowe. Spotyka się również margle i dolomity. W plejstocenie utworzył się tutaj rów tektoniczny, który zapełniły osady pozostawione przez wody topniejącego lodowca. Prawie cały obszar Obniżenia Otmuchowskiego jest bezleśny i zajęty pod uprawy rolne. Na obecny stan budowy geologicznej utworów powierzchniowych obszaru miasta Nysa miały wpływ procesy orogenezy Sudetów, trzeciorzędowe zrównania i zjawiska tektoniczne, procesy osadzania się i erozji skał trzeciorzędowych, kilkakrotne wkraczanie na teren Polski lądolodu, sedymentacja rzeczna, intensywna erozja w okresach interglacjalnych, a także zespół procesów występujących po ostatnim zlodowaceniu. Spośród utworów geologicznych swoje wychodnie na terenie opracowania mają jedynie formacje kenozoiczne: trzeciorzędu oraz czwartorzędu. Starsze utwory budujące głębsze warstwy litologiczne zostały w większości przykryte trzeciorzędem, a następnie czwartorzędem. Na terenie gminy znajdują się trzecio – i czwartorzędowe utwory wodonośne. Obszar powiatu należy do obszarów zasobnych w dobrej jakości wody podziemne. Pod obszarami miasta Nysa zalega 1 zbiornik wód podziemnych należący do krajowych Głównych Zbiorników Wód Podziemnych o nr 338. Obejmuje on całą gminę (ok. 20 % całkowitej powierzchni zbiornika znajduje się na terenie gminy Nysa). Zbiornik objęty jest Obszarem Wysokiej Ochrony wód podziemnych (OWO). Jest to zbiornik wykształcony w utworach kenozoicznych – trzeciorzędowych, porowy subzbiornik „Paczków – Niemodlin” nr 338. Współczesna rzeźba terenu miasta Nysa jest wynikiem zachodzących tu niegdyś procesów orogenezy Sudetów, procesów tektonicznych i neotektonicznych, glacjalnych, fluwioglacjalnych, peryglacjalnych, eolicznych i erozji oraz akumulacji rzecznej, a także działalności człowieka. Najsilniejsze procesy rzeźbotwórcze, które ukształtowały dzisiejszą geomorfologię gminy w skali mikro zachodziły na jej terenie w czwartorzędzie, a przede wszystkim w odleglejszej czasowo części tej epoki – plejstocenie (200 000 – 10 000 lat temu). Wówczas teren miasta podlegał procesom związanym z nasuwaniem się lodowca, a także procesom peryglacjalnym, które rozgrywały się na jego przedpolu i w końcu niezwykle ważnym procesom działalności erozyjnej i akumulacyjnej Nysy Kłodzkiej. W makroskali najsilniejszymi procesami, które uwarunkowały rzeźbę były trzeciorzędowa orogeneza – wypiętrzanie Sudetów oraz zachodzące na przedpolu gór ruchy tektoniczne, których konsekwencją jest dzisiejsze zapadlisko Rowu Otmuchowsko – Nyskiego wykorzystywanego przez Nysę Kłodzką jako dolina. c) Występujące z silnym natężeniem procesy rzeźbotwórcze doprowadziły do powstawania zróżnicowanego rysu geomorfologicznego obszaru miasta, który jest jej dużym walorem przyrodniczym. Rzutuje także na silne zróżnicowanie pozostałych komponentów środowiska przyrodniczego, w tym walorów florystycznych i faunistycznych. Uwarunkowania przyrodnicze - klimat: Rejon charakteryzuje się najcieplejszym w Polsce klimatem. Średnia temperatura wynosi w lipcu +19C, a w styczniu -2C. Dominują wiatry zachodnie i północnozachodnie, przynoszą one obfite opady. Średnia roczna suma opadów waha się od 600mm do 800mm. Największe opady przypadają na lipiec, natomiast zimy są na ogół suche. Pokrywa śnieżna nie bywa gruba ani długotrwała, rzadko osiąga grubość większą od kilku centymetrów, przy czym zaleganie śniegu nieraz kilkanaście razy w ciągu zimy przerywają odwilże. Takie ukształtowanie klimatu sprzyja gospodarce rolnej. Do uprawiania turystyki najkorzystniejsze warunki klimatyczne panują wiosną i jesienią. Charakterystyczna dla tego terenu jest łagodna zmiana temperatury pomiędzy poszczególnymi porami roku. Jako przedgórski region pluwiotermiczny wyróżnia się w województwie opolskim chłodniejszymi zimami, zaś lata są cieplejsze. Niezwykle istotnym walorem rejonu jest klimat Gór Opawskich, który jest łagodny, ciepły i w miarę wilgotny, bez nagłych zmian pogody, co sprzyja turystyce i wypoczynkowi. Klimat ten od kilku stuleci uważany jest za leczniczy, co miało swoje odzwierciedlenie w szybko rozwijającym się tutaj w XVIII i XIX w. lecznictwem uzdrowiskowym. - Gleby Na obszarze gminy Paczków występują dwa rodzaje gleb, różniące się pochodzeniem geologicznym skały macierzystej. Są to gleby wykształcone z utworów gliniastych oraz pyłowych. Do gliniastych skał macierzystych gleb należą gliny zwałowe i aluwialne. Gliny zwałowe występują przede wszystkim w południowej części gminy na Przedgórzu Paczkowskim. W dolinach rzecznych Nysy Kłodzkiej i jej dopływów zalegają natomiast gliny aluwialne (napływowe). Powstają one w wyniku osadzania przez wodę warstw różniących się składem mechanicznym. w Górach Opawskich występują gleby szkieletowe i gliny. Gleby przeważnie brunatne lub płowe, kwaśne. Najżyźniejsze gleby występujące w dolinie Nysy Kłodzkiej to mady. Na pozostałych terenach gminy przeważają gleby brunatne. - Bogactwa naturalne: Gmina Głuchołazy: 1. Złoże Dewon – Pokrzywna – złoże łupków fillytowych. Pow. 18,3 ha, zasoby 10917 tys. ton. 2. Złoże Sławniowice – marmury o zróżnicowanym zabarwieniu (jedyne tego typu złoże w Polsce). Wykorzystywane od XIV w. Powierzchnia złoża 17,5 ha, zasoby 9697 tys. ton, wydobycie 14 tys. ton. 3. Złoże Konradów – lessy i glinki o zmiennej miąższości (materiał do produkcji cegły niższych klas i klinkieru). Pow. złoża 49,5 ha, zasoby 1760 tys. m3, wydobycie 2 tys. m3. 4. Złoże Nowy Świętów – piaski i żwiry kwarcytowe wykorzystywane jako piaski formierskie lub szklarskie. Udokumentowane zasoby 7500 tys. ton, aktualnie nieeksploatowane. 5. Złoże piasków budowlanych „Nowy Świętów” – zostało udokumentowane na powierzchni 20537 m2, aktualnie nieeksploatowane. 6. Złoże węgla brunatnego – „Łączki”, powierzchnia złoża wynosi 128 ha, miąższość 1 – 5 m, zasoby 1820 tys. ton, złoże nieeksploatowane. Gmina Nysa: 1) Złoże kruszywa naturalnego „Głębinów – Zbiornik” – udokumentowane zasoby wynoszą: - Zasoby bilansowe: 101027 tys. Mg - Zasoby przemysłowe: 10417 tys. Mg - Wydobycie: 502 Mg Złoże eksploatowane jest z dna jeziora Nyskiego przez Opolskie Kopalnie Surowców Mineralnych. 2) Złoże „Niwnica” – złoże iłów trzeciorzędowych i piasków schudzających. Udokumentowane zasoby geologiczne wynoszą: – Iły trzeciorzędowe – 129 tys. m3 i piaski schudzające – 28 tys. m3, w tym zasoby przemysłowe: iły trzeciorzędowe – 78 tys. m3, piaski schudzające – 28 tys. m3. 3) Złoże „Radzikowice” – złoże piasku, udokumentowane (bez prowadzenia eksploatacji). Złoże o zasobach geologicznych w ilości 184 tys. Mg. 4) Złoże „Konradowa – Wyszków” – złoże kruszywa naturalnego i glin aluwialnych zaprzestano eksploatować na początku lat 80. Wg stanu na 31.12.1998 r. do wyeksploatowania pozostało 122 tys. m3 gliny w tym zasobów przemysłowych 10 tys m3. Zasoby bilansowe kruszywa naturalnego wynoszą 15 tys. Mg. 5) Złoże „Bielice – Zbiornik” – złoże kruszywa naturalnego – położone na obszarze gminy Nysa i w zasadniczej części na obszarze gminy Łambinowice, zasoby bilansowe – 365747 Mg. Gmina Otmuchów: Występujące w gminie surowce zalicza się do grupy surowców skalnych należących do kopalin pospolitych: - kamieni drogowych i budowlanych (7 złóż), - kruszywa naturalnego (5 złóż), - surowce ilaste ceramiki budowlanej (1 złoże). Na terenie gminy Otmuchów (na granicy miasta i wsi Nieradowice) stwierdzono także występowanie złoża torfu leczniczego (borowiny) - nadaje się do sporządzania papek kąpielowych, zabiegowych i okładowych w rehabilitacji i lecznictwie). - Kompleksy leśne: Gmina Głuchołazy: Dużym walorem terenu są rozległe kompleksy leśne( 3134ha), w obrębie których panują łagodne warunki bioklimatyczne tak podczas gorących dni letnich, jak i w czasie chłodnych i wietrznych dni półrocza chłodnego. Odpowiednia melioracja tych lasów (lokalne prześwietlenie koron, dobór odpowiednich gatunków krzewów) sprawiłaby, że kuracjusze mogliby tam korzystać nie tylko z kąpieli powietrznych i terapii ruchowej, ale także -w specjalnie przygotowanych miejscach - z kąpieli słonecznych. Lasy w rejonie Głuchołaz są najmniej zdegradowane i - ze względu na wiek i skład gatunkowy - zaliczane do najcenniejszych zasobów Opolszczyzny. Gmina Nysa: 1. Na wschód od Siestrzechowic- powierzchnia 13 ha, zubożały fragment olsu porzeczkowego Ribo-Alnetum z dominacją olszy czarnej Alnus glutinosa oraz dużą liczbą roślin szuwarowych z klasy Phragmitetae i wilgotnych łąk z rzędu Molinietalia. Uzupełniają go płaty łęgu wiązowo-jesionowego Ficario Ulmetum campestris. Zbiorowiska te występują na siedlisku lasu łęgowego wytworzonego na madach próchniczych. 2. Na południowy wschód od miejscowości Przełęk- największy kompleks leśny w dolinie dużej rzeki Biała Głuchołaska, położony na 4 typach siedliskowych: w pobliżu koryta na obu brzegach las łęgowy zniekształcony wytworzony na madach brunatnych, w pasie centralnym las wilgotny na glinach oglejonych natomiast zachodnia część to las świeży na glebach brunatnych. Zbiorowisko leżącego w południowej części kompleksu rezerwatu Przyłęk określone zostało jako grąd typowy Querceto-Carpinetum. Na terenie rezerwatu rosną 215 letnie dęby. 3. Kompleksy w okolicach Goświnowic- niewielkie kompleksy leśne nie wykształcające warunków ekologicznych wnętrza leśnego. Dominującymi gatunkami jest dąb i jesion. 4. Kompleksy leśne w dolinie Cielnicy- 2 kilkuhektarowe, przygraniczne kompleksy leśne: oddz. 133 położony przy miejscowości Radzikowice z dominującym jesionem w wieku 100 lat. Typ siedliskowy lasu wilgotnego, oddz. 129 i 128 położone przy Sękowicach, z dominującą olszą w średnich klasach wieku na podobnym siedlisku. 5. Skarpy doliny Nysy na wschód od miasta- powierzchnia łączna ok. 50 ha. Wydłużone wzdłuż skarp doliny, o niewielkiej szerokości kompleksy leśne w typie siedliskowym lasu świeżego w częściach szczytowych i lasu wilgotnego w częściach przy dnie doliny. Dominującym gatunkiem jest dąb, współwystępują grab i inne liściaste. Lasy nie wykształcają warunków ekologicznych wnętrza leśnego i zachowują często strukturę zadrzewień. 6. Kompleks na południe od drogi Kubice – Wyszków Śląskipowierzchnia ok. 70 ha. Niewielki kompleks leśny nie wykształcający warunków ekologicznych wnętrza leśnego, o bardzo rozczłonkowanej linii brzegowej w typie siedliskowym na wschodzie olsu, na zachodzie lasu świeżego. Dominującym gatunkami jest dąb, olsza, jesion, w domieszce świerk, lipa i inne liściaste. 7. Kompleks leśny na zachód od Domaszkowic- powierzchnia ok. 210 ha. Niewielki kompleks leśny nie wykształcający prawidłowych warunków ekologicznych wnętrza leśnego, o bardzo rozczłonkowane linii brzegowej (ekotonowej) w dominującym typie siedliskowym lasu świeżego. Drzewostany mieszane z przewagą drzew liściastych, dębu, graba, w wilgotniejszych miejscach jesion i i olsza. Z gatunków iglastych świerk i sosna. 8. Kompleks leśny na wschód od Domaszkowic- powierzchnia ok. 750 ha. Największy w gminie zwarty kompleks leśny wykształcający warunki ekologiczne wnętrza leśnego, w części północnej i południowej w dominującym typie siedliskowym lasu świeżego, a w centralnej części w dominującym typie siedliskowym lasu mieszanego świeżego. Kompleks o bardzo zróżnicowanym gatunkowo drzewostanie. Dominują lasy mieszane dębowo-sosnowe, liczne są też brzoza, olsza, jesion, świerk, w domieszce lipa, klon, topola. 9. Kompleks leśny koło Lipowej- powierzchnia na terenie gminy ok. 85 ha. Kompleks nie wykształcający warunków ekologicznych wnętrza leśnego, dominujący typ siedliskowy las świeży, dominujące drzewostany dębowo-grabowe z domieszkami innych liściastych, świerka i modrzewia. 10. Małe rozdzielone kompleksy na wschód od Hajduk Nyskichpowierzchnia ok. 3-5 ha. Drzewostany o charakterze zadrzewień porastających strome skarpy niewielkich cieków wodnych dopływów Kamienicy. Gatunki drzew bardzo zróżnicowane, na szczytach skarp i stromiznach dominują dąb, grab, w dnie dolinek jesion, olsza, lipa. Gmina Otmuchów: Na terenie 29 hektarowego rezerwatu występują tutaj starodrzewia dębu, jesionu, dębu czerwonego, topoli i brzozy brodawkowatej. W runie rezerwatu dominuje czartawa pospolita, glistnik, jaskółcze ziele oraz czosnek niedźwiedzi. W parku otaczającym zespól zamkowy w Otmuchowie spotkać można cisy, miłorząb japoński, czy tez perukowiec. Gmina Paczków: Bogate siedliska, głównie lasu świeżego i wilgotnego, złożonego z gatunków liściastych, takich jak dąb, olcha szara i czarna, jesion wyniosły, lipa drobnolistna, osika, wierzba, brzoza, czereśnia ptasia, topola rosną w zmieszaniu zróżnicowanym w wieku przeważnie od 40 do 70 lat. Rzadko występują w pełnym zwarciu, przez co charakteryzują się obfitym podszytem i podrostem bzu czarnego, leszczyny, głogu, jarzębiny, czeremchy i osiki. Rozmieszczenie lasów i zajmowana przez nie powierzchnia charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem i nierównomiernością. Największy kompleks leśny znajduje się we wsi Kozielno. Jest to las wodochronny iglasto – liściasty (świerk, sosna, dąb). W rejonie Paczkowa lasy mają charakter parkowy i są to lasy liściaste z dominującym drzewostanem dębowo – jesionowo – jaworowym. W podszyciu występuje czosnek niedźwiedzi – gatunek chroniony. Większe skupisko lasu grądowego znajduje się w dolinie Nysy Kłodzkiej. Wysoki grad, zubożały florystycznie, z dominującą lipą drobnolistną i dębem szypułkowym występuje w rejonie Ściborza, Ujeźdźca i Lisich Kątów. Lasy łęgowe topolowo – wierzbowe i olchowe występują w rejonie Ujeźdźca, zaś łęg z dębem szypułkowym i bezszypułkowym w rejonie wsi Dziewiętlice. Duża powierzchnia leśna (20 ha) znajduje się w granicach miasta Paczkowa. Jest ona usytuowana między zabudową miejską w kierunku Jeziora Otmuchowskiego i rzeki Nysy Kłodzkiej. - Sieć hydrograficzna: Gmina Głuchołazy: Największą rzeką w gminie Głuchołazy jest Biała Głuchołaska . Rzeka ta zwana popularnie „Białką” wypływa spod Pradziada (1491 m n.p.m.) najwyższego szczytu Sudetów Wschodnich na wysokości 880 m n.p.m.. Płynie ona przez Jesenik, a do Polski wpływa malowniczym przełomem pod Głuchołazami skąd dalej płynie do Jeziora Nyskiego. Biała Głuchołaska ma długość ok. 55 km. Główne dopływy: Stařic, Mora. Ważniejsze miejscowości nad Białą Głuchołaską: Jeseník, Mikulovice, Głuchołazy, Bodzanów, Nowy Świętów, Przełęk, Biała Nyska. Gmina Nysa: Do głównych rzek zalicza się: Nysę Kłodzką, Białą Głuchołaską, Kamienicę. Na terenie gminy występują wody geotermalne. Jezioro Nyskie jest zbiornikiem retencyjnym, całkowita pojemność zbiornika wynosi 123,44 mln m3 wg. pomiaru z 1999r., natomiast powierzchnia zalewu osiąga 2077 ha. Gmina Otmuchów: W promocji regionu dużą role odgrywa Jezioro Otmuchowskie. Wybudowane w okresie międzywojennym, pełni funkcje zbiornika retencyjnego i turystycznego. Jego głównym zadaniem jest regulacja stanów wody na Odrze .Położone na jego obrzeżu ośrodki turystyczne stanowią atrakcyjną bazę wypoczynkową dla turystów z kraju i zagranicy. Dają możliwość zarówno biernego jak i czynnego wypoczynku (sporty wodne, rybołówstwo, myślistwo, turystyka rowerowa, spacery parkami itp.).To głównie w jego pobliżu powstały liczne gospodarstwa agroturystyczne, zapewniające swoim gościom atrakcyjne warunki wypoczynku oraz zdrową żywność. Czyste, nie skażone środowisko naturalne, znacznie oddalone od ośrodków przemysłowych jest szczególnie atrakcyjne dla mieszkańców stref uprzemysłowionych, licznie korzystających z jego dobrodziejstw. Na terenie Gminy Otmuchów główną rzeką jest Nysa Kłodzka która stanowi źródło zasilania urządzeń wodociągowych w miastach : Brzeg ,Nysa ,Wrocław, Oława. Gmina Paczków: Obszar gminy Paczków ograniczony jest od północy rzeką Nysą Kłodzką oraz południowym brzegiem Jeziora Otmuchowskiego. Wszystkie rzeki i potoki płynące po tym terenie znajdują się w dorzeczu Nysy Kłodzkiej, której zlewnia traktowana jest jako chroniona, ze względu na sposób zasilania urządzeń wodociągowych miast: Nysa, Brzeg, Oława i Wrocław. Nysa Kłodzka – lewy dopływ Odry, płynie na pograniczu Sudetów Środkowych i Wschodnich, dnem Kotliny Kłodzkiej i przez Góry Bardzkie, następnie przez Przedgórze Sudeckie (Obniżenie Otmuchowskie), i Nizinę Śląską. Wypływa na wysokości 845 m n.p.m. na zachodnich stokach Jasienia, a inne jej cieki źródłowe w grupie Śnieżnika na wysokości 800 – 900 m n.p.m. Do Przełęczy Kłodzkiej ma ona charakter potoku górskiego, poniżej płynie dnem Kotliny Kłodzkiej jako jej główna arteria wodna. Rzeka zbiera liczne dopływy z otaczających ją gór. Dno doliny wyścielają osady górno kredowe, w nich wzdłuż doliny odsłaniają się miejscami zmetamorfizowane skały starszego podłoża. Długość Nysy Kłodzkiej od zachodniej granicy gminy do wpłynięcia do Jeziora Otmuchowskiego wynosi 10,7 km. Po lewej stronie rzeki występuje szerokie rozlewisko zajmujące ok. 2 km2 powierzchni. Poniżej miejscowości Kozielno do Nysy Kłodzkiej doprowadza potok odwadniający zlewnię na południe od Kozielna. Powyżej Paczkowa Nysa Kłodzka rozdziela się na dwie odnogi, z których większa przepływa przez Paczków, gdzie łączą się z nią wody rzeki Kamiennej. W przekroju Starego Paczkowa do rzeki doprowadzane są wody potoku odwadniającego wąski pas terenu od granicy państwa do ujścia Nysy. Głównymi dopływami Nysy Kłodzkiej na terenie gminy są rzeki – Kamienna (dł. 7 km), Głośny Potok (dł. 4,8 km), Raczyna (dł. 7 km) i Świdna (dł. 11,4 km). Rzeka Kamienna wpływa do Nysy Kłodzkiej powyżej Jeziora Otmuchowskiego, zaś Świdna i Raczyna (łączą się w dolnym biegu), wpływają do Nysy Kłodzkiej powyżej Jeziora Nyskiego, już na terenie gminy Otmuchów. Poza wymienionymi rzekami przez gminę przepływają następujące cieki wodne – Czarna Woda (dł. 4,48 km), Jaworzna (dł. 1 km), Kanał Ulgi Tarnawki (dł. 2,825 km), Olchowiec (dł. 3,68 km), Szronka (dł. 0,6 km), Średnica (dł. 1,4 km) i Tarnawka (dł. 9,73 km). Rzeki Kamienna, Tarnawka, Raczyna i Świdna biorą swój początek na terenie Czech. W celu ochrony terenów zlewni Nysy Kłodzkiej wybudowany został zbiornik retencyjny w miejscowości Kozielno. Poza funkcją przeciwpowodziową (redukcja kulminacyjnych przepływów powodziowych) ma on polepszyć retencyjność wody powierzchniowej w czasie jej niskich poziomów występujących w okresie suszy, przez co wpływa na zmniejszenie skutków zanieczyszczenia wprowadzanymi do niej ściekami. Poza tym ma pełnić funkcję wykorzystania energetycznego oraz wykorzystania otoczenia zbiornika dla rekreacji. - Zanieczyszczenia środowiska: Ze względu na położenie z dala od głównych, regionalnych centrów przemysłowych, brak zróżnicowanego przemysłu wprowadzającego zanieczyszczenia do atmosfery oraz lesistość analizowany Obszar charakteryzuje się stosunkowo czystym i zdrowym powietrzem. Stan skażenia powietrza można pośrednio ocenić biorąc pod uwagę wyniki uzyskiwane z pomiarów prowadzonych na obszarze powiatu nyskiego (punkt pomiarowy w Nysie), na którego terenie leżą wszystkie analizowane gminy. Ocena bieżąca wykonana w 2002 r. wykazała, że dla celów ochrony zdrowia Powiat Nyski, jako jedyny w województwie opolskim, uzyskał dla wszystkich ocenianych siedmiu substancji (SO2, NO2, PM10, Pb, C6H6, CO, O3) wynikową klasę A; dla klasy tej nie ma potrzeby prowadzenia działań związanych z poprawą jakości powietrza, a należy jedynie utrzymać na tym samym lub lepszym poziomie. Dla celów ochrony roślin powiat również uzyskał klasę A dla trzech ocenianych substancji (NO2, SO2 i O3), a więc klasę nie wymagającą działań na rzecz poprawy jakości powietrza. - Obiekty cenne przyrodniczo: Gmina Głuchołazy: * Rezerwaty przyrody: "Cicha Dolina" o powierzchni 56,94 ha, obejmujący drzewostany zlokalizowane w dolinie Bystrego Potoku. Największy udział powierzchniowy mają w nim lite lasy bukowe w wieku od 100 do 150 lat. Stwierdzono kilka stanowisk naparstnicy purpurowej i lilii złotogłów. W runie leśnym spotykamy najczęściej: kosmatkę, narecznicę samczą, szczawik zajęczy, niecierpka pospolitego, marzankę wonną, borówkę czernicę. "Las Bukowy" o powierzchni 21,12 ha, obejmujący piękny drzewostan bukowy w wieku ok. 130 lat z pojedynczymi okazami świerka, jodły, sosny i modrzewia. Las położony jest malowniczo na północnym stoku Góry Parkowej przy rzece Biała Głuchołaska. Występuje tu urozmaicona rzeźba terenu z ciekawymi odsłonięciami skalnymi, wąwóz z bezimiennym ciekiem i źródełka. „Nad Białką” o powierzchni 8,96 ha, położony w granicach miasta Głuchołazy, w części zdrojowej. Utworzony został w celu zachowania walorów krajobrazowych i geologicznych przełomu rzeki Białej Głuchołaskiej ze śladami po eksploatacji złota z XIII i XIV wieku. Porośnięty jest zwartym drzewostanem świerkowym z domieszkowo występującym bukiem, lipą, modrzewiem, jodłą i sosną. Występują ślady eksploatacji złota z okresu średniowiecza w postaci reliktów szybów, hałd i zwałów przemytego materiału żwirowo-piaszczystego, widoczne w północnej części rezerwatu. Z roślin objętych ochroną paprotka zwyczajna, podrzeń żebrowiec, bluszcz pospolity, barwinek pospolity, wawrzynek wilczełyko i kopytnik pospolity. Przez teren rezerwatu poprowadzono ścieżkę przyrodniczo-dydaktyczną „Przez Górę Chrobrego”. Parki krajobrazowe: Południową część gminy od 1988 r. uznano Krajobrazowy, w granicach którego znalazła się: za Park uzdrowiskowa część miasta Głuchołazy; wsie: Podlesie, część Konradowi (dawny przysiółek Skowronków), Jarnołtówek, Pokrzywna. Do otuliny Parku, której północną granicę stanowi droga Głuchołazy – Prudnik włączona została pozostała część miasta Głuchołazy, wieś Konradów i część wsi Charbielin (1/10 powierzchni wsi). Łącznie tereny gminy Głuchołazy stanowią 40% powierzchni Parku Krajobrazowego „Góry Opawskie”. Park krajobrazowy „Góry Opawskie” został utworzony w celu ochrony tej najbardziej na wschód wysuniętej części Sudetów. Zajmuje powierzchnię 4,9 tys. ha, obejmuje swoimi granicami północne stoki i przedgórze Gór Opawskich. Głównym gatunkiem drzew występujących na tym terenie jest świerk, dąb, sosna, buk, brzoza, jodła, modrzew i lipa. Dominującym jest las mieszany górski w wieku 50-60 lat. Najcenniejsze obszary leśne objęto od 1999 r. ochroną rezerwatową, tworząc dwa częściowe rezerwaty leśne: „Cicha Dolina” oraz „Las Bukowy”. Na terenie parku krajobrazowego wyróżnia się dwa piętra roślinności – piętro podgórza i piętro regla dolnego. Pomniki przyrody: Lp. 1. 2. 3. Nr rejestru pomników 15 (2 szt.) 17 (2 szt.) 18 (2 szt.) Gatunek Lipa drobnolistna Topola biała Dąb szypułkowy Wiek (lata) 220 220 150 150 200 200 Położenie Po prawej stronie alei prowadzącej do dworu w Jarnołtówku Jedno drzewo w parku otaczającym dwór, drugie przed budynkiem dworu w Jarnołtówku Na 13 km drogi z Nysy do Głuchołaz, po prawej stronie 4. 173 Lipa drobnolistna 400 W Głuchołazach na rynku 5. 287 Lipa drobnolistna 300 W miejscowości Pokrzywna na terenie posesji nr 27 6. 434 Lipa drobnolistna 320 Przy drodze prowadzącej na Biskupią Kopę, przy budynku posesji w Jarnołtówku 182 Pomniki przyrody nieożywionej: Na terenie Gminy Głuchołazy znajduje się kilka stanowisk proponowanych jako pomniki przyrody nieożywionej ważnych dla dokumentacji zdarzeń geologicznych i celów dydaktycznokrajobrazowych stanowiących również przyrodnicze atrakcje turystyczne. Są to: • sztolnia po eksploatacji złota znająca się przy promenadzie wzdłuż rzeki Białej Głuchołaskiej w części zdrojowej miasta Głuchołazy, • grupa odsłonięć warstw skalnych o pow. 2000 m2, wysokości do 15 m, przy szosie prowadzącej z Jarnołtówka do Pokrzywnej, • grupa odsłonięć warstw skalnych w kształcie ambony skalnej o pow. 100m? i wysokości 2 m przy niebieskim szlaku turystycznym w drodze z Jarnołtówka na Biskupią Kopę nazwana „Karlikami", • kamieniołom po eksploatacji łupków - „Gwarkowa Perć" - przy ścieżce dydaktyczno-przyrodniczej prowadzącej wzdłuż Bystrego Potoku na Biskupia Kopę, • kompleks odsłonięć skalnych o nazwie „Karolinki", stanowiących północną krawędź przełomowej doliny Złotego Potoku, • malowniczo usytuowany na dnie kamieniołomu staw „Żabie Oczko" o pow. 600 m2, okrążony stromymi do 16 m wysokimi ścianami. Gmina Nysa: Rezerwaty przyrody: Rezerwat częściowy „Przyłęk” Rezerwat częściowy „PRZYŁĘK” zajmuje powierzchnię 0,80 ha i został utworzony 17 września 1952 roku. Celem jego utworzenia było zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych fragmentu lasu mieszanego o cechach zespołu naturalnego, który niegdyś porastał cały obszar Przedgórza Sudeckiego, a obecnie wskutek wycięcia lasów i zajęcia gruntów pod uprawę rolną, zachował się jedynie w niewielkich fragmentach. Pod względem geograficznym wg Kondrackiego rezerwat znajduje się w makroregionie Przedgórze Sudeckie, w mezoregionie Obniżenie Otmuchowskie na przejściu do Przedgórza Paczkowskiego. Rezerwat położony jest w dorzeczu Nysy Kłodzkiej. W odległości l km na południowy zachód od rezerwatu przepływa rzeka Mora, lewobrzeżny dopływ Białej Głuchołaskiej. Przez teren rezerwatu nie przepływa natomiast żaden strumień, nie ma tu również źródeł ani zbiorników wodnych. Najbliższym ciekiem wodnym jest oddalony o 200 m na wschód od rezerwatu niewielki strumień, który wpada do Białej Głuchołaskiej. Według leśnej typologii siedliskowej na terenie rezerwatu występuje las świeży, zbiorowisko roślinne kwalifikuje się do zespołu grądu typowego. Drzewostan pochodzenia naturalnego charakteryzuje się tu strukturą wielowarstwową i wielowiekową z bogatą warstwą podszytów. Z gatunków drzew najliczniej reprezentowany jest dąb bezszypułkowy. Rezerwat pod względem turystycznym przedstawia się jako obiekt jeszcze nie poznany. Występowanie osobliwości przyrodniczych takich jak: rośliny chronione, a zwłaszcza okazały starodrzew spowoduje z pewnością wykorzystanie tego miejsca do celów ogólno dydaktycznych i naukowych. Obszar chronionego krajobrazu: Obejmuje swymi granicami 2 jeziora zaporowe: Nyskie i Otmuchowskie. Celem powołania tego obiektu było utrzymanie wysokich walorów krajobrazowych dla rekreacji i turystyki. Obiekt ten stanowi bowiem letnie centrum wypoczynkowe dla mieszkańców Opolszczyzny i nie tylko. Do osobliwości florystycznej można zaliczyć występujący tu na jedynym w Polsce stanowisku wątrobowca Cephalosiella integerima. Poza tym rosną tu: kruszyk szerokolistny i goryczka szerokolistna. Najwartościowszą grupą zwierząt są ptaki. Znalazło to swój wyraz w wyznaczeniu jeziora Otmuchowskiego i jeziora Nyskiego jako ostoi ptaków o randze europejskiej. Teren ten jest miejscem postoju i koncentracji przelotnych ptaków wodnych i błotnych. Notowano tu 30000 dzikich kaczek, 4000 dzikich gęsi, 3500040000 mew i 10000 siewkowatych głównie czajek. Pomniki przyrody: Buk zwyczajny odmiana zwisająca wiek - 80 lat obwód - 335 cm wysokość - 18 m Rośnie u zbiegu ulic Poniatowskiego i Kościuszki w Nysie. Dąb szypułkowy wiek - 170 lat obwód - 406 cm wysokość - 30 m Rośnie w Parku Miejskim w Nysie. Dąb bezszypułkowy wiek - 250 lat obwód - 500 cm wysokość - 25 m Rośnie 24 m od brzegu rzeki Biała Głuchołaska przy moście po lewej stronie drogi Biała Nyska-Siestrzechowice. Dąb bezszypułkowy wiek - 210 lat obwód - 454 cm wysokość - 31,5 m Rośnie 43 m od brzegu rzeki Biała Głuchołaska przy moście po prawej stronie drogi Biała Nyska-Siestrzechowice. Dąb bezszypułkowy wiek - 200 lat obwód - 402 cm wysokość - 27 m Rośnie 40 m od brzegu rzeki Biała Głuchołaska po prawej stronie drogi Biała Nyska - Siestrzechowice na działce koło mostu. Gmina Otmuchów: Rezerwaty przyrody: „Otmuchowskie Błota” - o łącznej powierzchni 40,00 ha, utworzony w celu zachowania fragmentu krajobrazu deltowego obszarów cofkowych Jeziora Otmuchowskiego oraz zbiorowisk wodnych, szuwarowych i namuliskowych, a także ostoi ptactwa wodno-błotnego. Siedliska chronione i zagrożone wyginięciem w skali europejskiej: • Nadziejów (nieczynny kamieniołom granitu), • Ulanowice (lasy łęgowe), Parki krajobrazowe: Obszar Chronionego Krajobrazu „Wzgórza Strzelińskie” i "Przedgórze Paczkowskie” - zróżnicowany krajobrazowo teren o urozmaiconej rzeźbie terenu i mozaice gruntów ornych, użytków zielonych i niewielkich kompleksów leśnych, parki we wsiach: Kałków, Piotrowice Wielkie, Rysiowie, Siedlec, Starowice, Ulanowice, Wierzbno i mieście Otmuchów. Pomniki przyrody: W gminie Otmuchów objęto ochroną 13 pomników przyrody, w tym 1 aleję drzew, 5 grup drzew i 7 pojedynczych drzew pomnikowych. Najwięcej drzew pomnikowych objęto ochroną w samym mieście Otmuchów (114 szt.). Gmina Paczków: Rezerwaty przyrody: Planty miasta Paczkowa - powstały na zewnętrznym obwodzie zachowanych średniowiecznych murów miejskich na terenie zniwelowanych fos, tworząc zamknięty pierścień zieleni otaczający stare jądro miejskie. Pierścień ten o promieniu od 175 do 265 m zajmuje obszar 4,6 ha, a 30 – 40 m pas zieleni ciągnie się na długości 1300 m. Spośród drzew, co najmniej 5 sztuk, w tym jesiony o średnicy 135 i 117 cm, buk zwyczajny purpurowy 100 cm, topola biała – 110 cm, lipa drobnolistna – 120 cm kwalifikują się do uznania pomnikami przyrody. Parki krajobrazowe: Strefa krajobrazu chronionego - w zasięg strefy krajobrazu chronionego wchodzą tereny okalające zbiornik Otmuchowski w pasie obejmującym Kanał Ulgi, dalej wzdłuż drogi krajowej 408, po północną granicę miasta. Do osobliwości florystycznych tego rejonu należy występujący tu (tak jak w gminie nyskiej) wątrobowiec (Cephaloziella integerium) – są to jedyne stanowiska w Polsce tego gatunku. Rosną tutaj również kruszyk szerokolistny i goryczka wąskolistna, pięciornik płonny – zaliczany w Polskiej Czerwonej Księdze do kategorii rzadkich (R). Najwartościowszą grupą zwierząt omawianego terenu są ptaki. Oba zbiorniki wodne stanowią ostoję pta 055. Teren ten jest miejscem postoju i koncentracji przelotnych ptaków wodnych i błotnych. Notowano tutaj do 30 tysięcy dzikich kaczek, 4 tysięcy dzikich gęsi, 35 – 40 tysięcy mew i 10 tysięcy siewkowatych, w tym głównie czajek. Zbiorniki zaporowe są również zimowiskiem tysięcy kaczek oraz traczy nurogęsi. Stwierdzono tutaj niezwykle rzadkie w Polsce gatunki: mewę orlicę, biegusa, kulinka płonego, świergotka tajgowego, czajkę towarzyską, siewkę azjatycją, kulika cienkodziobego, płatkonoga płaskodziobego, rybitwę krótkodziobą, wydrzyka wielkiego, orła cesarskiego, raroroga, czaplę nadobną, bociana czarnego i rybitwę popielatą. Awiofaunę lęgową reprezentują mewy pospolite, sieweczka obłożna, rybitwa zwyczajna, kaczka płaskonoga, dziwonia i remiz. Park we Frydrychowie Park w Ujeźdźcu Park przy ul. Jagiellońskiej w Paczkowie. Pomniki przyrody: Dąb szypułkowy rosnący w miejscowości Ścibórz przys. Frydrychów, przy drodze krajowej 408, 250 lat o obwodzie pnia 445 cm i wysokości 23 m, nr rejestracyjny 172. d) Uwarunkowania historyczne i kulturowe: - historia obszarów objętych LSR: Gmina Głuchołazy: Założenie miasta Głuchołazy datuje się na początek XIII wieku. Bezposrednią przyczyną wzniesienia warowni zwanej Kozią Szyją był zatarg o pobliskie tereny złotonośne pomiędzy Biskupem Wawrzyńcem a margrabią Moraw Władysławem Henrykiem, który miał miejsce w latach 1220-1222. Wydobywane w okolicach złoto przyczyniło się do szybkiego rozwoju miasta, które stało się stolicą okręgu, a podporządkowani wójtowi osiedleńcy przybyli głównie z terenu dzisiejszych Niemiec zakładali nowe wsie. Pomyślane jako warownia miasto od chwili założenia posiadało umocnienia obronne – wał ziemny z palisadą i fosą wodną a od XIV wieku mur kamienny. Nie ustrzegły one jednak miasta przed zdobyciem i splądrowaniem w 1428 r. Przez husytów. Przez pierwsze stulecia, do XVI wieku, mieszkańcy trudnili się głównie kopalnictwem złota. Drugim źródłem dochodu było dla mieszkańców rolnictwo. Pomyślnie rozwijały się takie rzemiosła jak: piekarnictwo, rzeźnictwo czy szewstwo. Dodatkowo posiadacze domów w mieście mieli przywilej warzenia piwa i jego sprzedaży. Ponowny rozwój miasta nastąpił w drugiej połowie XIX wieku, szczególnie po wybudowaniu w 1875 r. Linii kolejowej łączącej Nysę z Opawą, a od 1886 r. z Wiedniem. Powstały wówczas liczne zakłady przemysłowe. W okresie tym nastąpił również szybki rozwój części zdrojowej miasta, która stała się uzdrowiskiem z licznymi sanatoriami, domami wczasowymi i pensjonatami. W sanatoriach stosowano zabiegi wodolecznictwa i leczenia miazgą drzewa. W okresie międzywojennym Głuchołazy były znaną miejscowością wczasową. Wojny światowe nie poczyniły większych szkód, zachowując zabytkowy układ urbanistyczny centrum miasta oraz wiele zabytkowych obiektów architektury. Głuchołazy zatem to prawie osiemsetletnie miasto, w którym zobaczyć można dobrze zachowane relikty przeszłości, takie jak: obwarowania miejskie z XIII – XIV wieku, wieża Bramy Górnej z XIV wieku, kościół parafialny p.w. św. Wawrzyńca z dobrze zachowanym wczesnogotyckim, ostrołukowym portalem, jednym z najstarszych tego typu w Polsce. Wiele uroku nadaja miastu dobrze zachowane dziewiętnastowieczne kamienice oraz szachownicowy układ urbanistyczny miasta z obszernym, pelnym zieleni rynkiem. W okolicach miasta znajduje się wiele reliktów przeszłości związanych z eksploatacją złóż złota w postaci starych szybów, sztolni i wyrobisk pochodzących z XIII – XVI wieku. Gmina Nysa: Pierwsi ludzie na terenie obecnej ziemi nyskiej pojawili się już w epoce kamiennej, zapewne z południa, przekraczając łańcuch górski przez Bramę Morawską lub Kłodzką. Ziemie nad środkową Nysą Kłodzką, obfitujące w strumienie i tereny podmokłe, sprzyjały osadnictwu, którego liczne ślady są do dziś czytelne. Na terenie samego miasta znaleziono pazur krzemienny datowany na okres starszej epoki kamiennej oraz z okresu młodszej epoki kamiennej (tzn. neolitu, 4500-1700 p.n.e.) narzędzia i broń. W okresie wczesnośredniowiecznym obszary wokół Nysy zamieszkiwał lud należący do plemienia Opolan. Opolanie należeli do grupy słowian lechickich, podobnie jak pozostałe plemiona, które weszły w skład państwa Piastów. Prawie zupełnie brak jest wiadomości o wczesnych osadach wiejskich na ziemi nyskiej. Możemy przepuszczać, że składały się one z kilkunastu domostw (w sumie około 100 mieszkańców) otoczony półhektarowym majdanem, na którym znajdowały się wspólne pomieszczenia dla bydła oraz ziemianki, lub półziemianki przeznaczone na przechowanie zimowych zapasów żywności dla ludzi i zwierząt. Wsi takich nie mogło być w Nyskim zbyt wiele, z uwagi na bardzo silne zalesienie terenu borami. Pierwsze zapiski o tych terenach odnajdujemy w bulli protekcyjnej papieża Hadriana IV z 1155 roku. Wymieniony jest tam gród w Otmuchowie. Należał on, podobnie jak pobliskie Bardo, do systemu grodów, które umacniały południową granicę dzielnicy śląskiej. Można przypuszczać, że kasztelania otmuchowska stanowiła już wówczas uposażenie biskupstwa wrocławskiego. Od samego początku biskupi prowadzili tutaj aktywną działalność osadniczą i gospodarczą. Działania te powodowały niejednokrotnie ostre spory z książętami wrocławskimi, władającymi dzielnicą śląską. Kres tym sporom położył przywilej wydany 23 czerwca 1290 roku przez Henryka IV Probusa (Prawego). Ten, znajdujący się na łożu śmierci, ostatni wielki władca dzielnicy śląskiej, zrzekł się wszelkich praw do kasztelani otmuchowskiej, czyniąc z niej suwerenne księstwo, podległe pełnej władzy biskupów wrocławskich z prawem bicia własnej monety (1268 r.). Henryk IV podjął próbę zjednoczenia podzielonej na dzielnice Polski. Niestety, jego zamierzenia przerwała przedwczesna śmierć. Dzielnica śląska jako dziedziczna, zaczęła wówczas podlegać coraz większemu rozdrobnieniu. Śląskie księstwa traciły coraz bardziej na znaczeniu. Sytuacja księstwa biskupiego była zupełnie odwrotna. Nie podlegało ono żadnym podziałom, jako że nie było dziedziczne i zyskiwało coraz bardziej na znaczeniu. Pierwszym biskupem, który przyjął tytuł księcia nyskootmuchowskiego był Henryk I z Wierzbna (1302-1319). Przywilej Henryka Probusa dał początek trwającej ponad 500 lat historii księstwa kościelnego, wyjątkowego w tej części Europy. W roku 1290 stolicą księstwa staje się Nysa. Od schyłku XII-XIV wieku dokonywały się poważne zmiany w krajobrazie ziemi nyskiej. Silnie zalesione pogórze i przesieka w granicach tej ziemi zostają w wielu miejscach poważnie przetrzebione przez napływających za Henryka Brodatego i biskupa Wawrzyńca kolonistów, zakładających nowe wsie. Zmniejsza się wysoka dotąd wilgotność terenu, gdyż osadnicy osuszają odpowiednie mokradła, przygotowując grunt pod uprawy. W tym okresie (przed r.1300) założone zostały prawie wszystkie wsie ziemi nyskiej, istniejące do dziś. Gęsta sieć wsi z XIII w. spowodowała pogłębianie się podziału pracy, wyłoniły się tendencje miastotwórcze. Miasta ziemi nyskiej lokowane zostały na zachodnim prawie, zwanym w Polsce niemieckim, choć przyjęła się jego odmienna forma: prawo flamandzkie. Przeniesione ono zostało przez przebywających na terenie ziemi nyskiej osadników z Flamandii. Dawna nazwa kasztelanii otmuchowskiej na początku XIV wieku ustaliła się jako "ziemia" lub "terytorium nyskie". W następnych wiekach była nieustalona i całe terytorium nazywano przemiennie krajem biskupim a po nabyciu od książąt brzeskich Grodkowa, księstwem grodkowskim. W XVII wieku ustaliła się nazwa "Księstwo Nyskie". W pierwszej połowie XIV wieku księstwa śląskie składają hołdy lenne królowi czeskiemu, wchodząc tym samym w skład Królestwa Czeskiego. Księstwo nyskie taki hołd złożyło w 1351 roku. Tym samym Śląsk utracił całkowicie związek z Królestwem Polskim i wszedł w skład Królestwa Czech. W roku 1526 w wojnie z Turkami ginie bezpotomnie, zasiadający na tronie czeskim król Ludwik, syn Władysława Jagielończyka. Królestwo czeskie, a wraz z nim księstwo nyskie, przeszło pod panowanie Habsburgów. W roku 1740 wybuchają wojny austriacko-pruskie w wyniku których Nysa wraz ze Śląskiem przechodzi w 1742 roku pod panowanie pruskie. Księstwo nyskie zostało wówczas podzielone na dwie części. Linię podziału stanowił odcinek łączący Biskupią Kopę z Bilą Vodą, leżącą u podnóża Gór Złotych. Układ ten zawarto 9 października 1741 roku na zamku w Przydrożu Małym. Ustalona wówczas granica jest granicą miedzy Polską a Czechami. W roku 1810 Fryderyk Wilhelm III, król pruski dokonał sekularyzacji księstwa (wyjęcie spod władzy kościelnej). Po zwycięstwie koalicji europejskiej nad Napoleonem przez długi czas Nysa była największym miastem utworzonej w 1816 r. rezydencji opolskiej, gdzie panowała po dawnemu wytwórczość rzemieślnicza. W pierwszej połowie XIX w. powstało zaledwie kilka manufaktur (fabryka karabinów, przędzalnie). W późniejszym czasie fabryki powstawały w samym mieście, gdzie nie wolno było ich zakładać ze względu na istnienie twierdzy, lecz w sąsiednich wsiach, a przede wszystkim w Średniej Wsi. W uprzemysłowionym majątku Goświnowice istniały 2 gorzelnie przemysłowe, fabryka drożdży prasowanych, młyn parowy, serownia i 2 krochmalnie. Wraz z szeregiem warsztatów pomocniczych i miejscową cegielnią zakłady te zatrudniały około 250 robotników. W powiecie było ponad 12 drobniejszych cegielni, 26 browarów, znajdowały się tu także 102 młyny zbożowe i 3 olejarnie. Miały one przeważnie charakter rzemieślniczy, dając zatrudnienie właścicielowi i jego rodzinie. Pierwsza wojna światowa 1914-1918., przeciągająca się w czasie mimo licznych zwycięstw odniesionych przez wojska niemieckie, dotknęła ciężko ludność cywilną. Wskutek zarządzonej przez Anglików blokady Niemiec, nastąpiła klęska głodowa, w miastach, natomiast wieś, szczególnie w tak urodzajnym powiecie jak nyski, nie odczuwała niedostatku. Po obaleniu monarchii w 1918 r. wprowadzono demokratyczne ordynacje wyborcze do sejmu pruskiego i parlamentu Rzeszy. Wybory miały być powszechne, równe i bezpośrednie z proporcjonalnym podziałem mandatów. W 1933 roku władze hitlerowskie rozwiązały wszystkie partie. Wybuch wojny w 1939 roku powitano w Nysie bez zapału. W końcowej fazie II wojny światowej, gdy front przybliżał się do granic ziemi nyskiej, Niemcy rozpoczęli tu budowę fortyfikacji i umocnień obronnych. W ciągu kilku tygodni wybudowano wiele żelbetowych bunkrów i schronów, założono pola minowe, zapory z drutu kolczastego i wykopano rowy strzeleckie. Przy pracach tych zatrudniano także ludność cywilną i jeńców wojennych. W dniu 24 III wojska radzieckie wkroczyły do Nysy. Okres powojenny na ziemiach zachodnich i północnych cechowały radykalne zmiany demograficzne, związane przede wszystkim z migracją ludności. Po ewakuacji cywilnej ludności niemieckiej przed naciągającym frontem, już po ustaleniu się z końcem marca linii frontu przechodzącej przez powiat nyski, rozpoczęły się powroty. Zjawisko to nasiliło się po zakończeniu wojny, a okoliczność sprzyjającą stanowiła nieszczelność granicy z Czechosłowacją. W związku z tym w Nysie i w powiecie wzrastała gwałtownie liczba Niemców. Jednak na podstawie postanowień konferencji poczdamskiej z 2 sierpnia 1945 roku miały być dokonywane wysiedlenia ludności niemieckiej. Od sierpnia do listopada wysiedlono z powiatu 15 tysięcy Niemców. Około 2 tysiące wyjechało dobrowolnie. Z końcem 1945 roku odjechał transport ok. 350 osób, w tym księża, zakonnicy i siostry zakonne. Już w kilka dni po zakończeniu wojny na ziemię nyską ruszyła z różnych kierunków fala polskich osadników. Najwcześniej przybyli tu przesiedleńcy ze wschodnich terenów województwa katowickiego oraz z województw: krakowskiego, rzeszowskiego i kieleckiego. Po uruchomieniu (23 VI 1945 r,) linii kolejowej Katowice – Nysa zaczęli się tutaj osiedlać również repatrianci. Równocześnie z Niemiec powracali licznie byli jeńcy wojenni, więźniowie obozów koncentracyjnych i osoby wywiezione w czasie okupacji hitlerowskiej do prac przymusowych. Osiedlali się tu także byli żołnierze polskich sił zbrojnych na zachodzie oraz dość liczni Polacy autochtoni, pochodzący z sąsiednich obszarów Śląska Opolskiego. Z olbrzymimi trudnościami prowadzona była odbudowa rolnictwa. Pola i inne użytki rolne zostały zdewastowane budową okopów i rowów przeciwczołgowych oraz przez wybuch bomb i pocisków artyleryjskich. Większą cześć terenów rolnych, aby przystąpić do prac polowych, należało oczyścić z min, niewypałów i niewybuchów. Straty wojenne w tej dziedzinie sięgały w powiecie prawie 20%. Znacznie większe ziszczenia dotknęły transport i komunikację. Odbudowy wymagało 90 mostów (ok. 50%), do całkowitego remontu kwalifikowało się 150 km dróg (również ok. 50% całej sieci). Sporo w tym zakresie udało się zdziałać już w pierwszym roku po wojnie. Do roku 1950 dominowała w Nyskiem indywidualna gospodarka rolna. W latach 1950 – 1956 powstały 92 spółdzielnie produkcyjne, z których większość uległa likwidacji w roku 1956. W latach 1957-1975 systematycznie umacniały się zarówno indywidualne gospodarstwa rolne, jak i państwowe i spółdzielcze. Obecnie Gmina Nysa jest gminą miejsko - wiejską. W jej skład wchodzi miasto Nysa oraz 26 sołectw: Biała Nyska, Domaszkowice, Głębinów, Goświnowice, Hajduki Nyskie, Hanuszów, Iława, Jędrzychów, Kępnica, Konradowa, Koperniki, Kubice, Lipowa, Morów, Niwnica, Podkamień, Przełęk, Radzikowice, Regulice, Rusocin, Sękowice, Siestrzechowice, Skorochów, Wierzbięcice, Wyszków Śląski i Złotogłowice. Gmina Otmuchów: Mijający czas odciska swe ślady w naszym życiu i dziejach. Podążając tropem dziejów Otmuchowa , niekiedy kruchych i niewyraźnych, dotykamy rzeczy subtelnych i osobliwych, Innym razem widzimy blizny i rany zadane przez okrucieństwo i tragedię licznych wojen. Odnajdziemy też czasów pokoju, tworzenia i budowania, radości życia. Jak każde, miasto Otmuchów posiada swoje tajemnice i legendy. Słuchając ich dowiemy się o ukrytym kurhanie jednego z wodzów tatarskich, który poległ w trakcie zdobywania zamku w 1241 r. Nieznany jest los zrabowanych przez husytów wielkich skarbów kościelnych, zwiezionych do Otmuchowa z całego Śląska na rozkaz biskupa Konrada. Dogodne położenie geograficzne Otmuchowa sprzyjało osadnictwu od najdawniejszych czasów. Najstarsze ślady siedzib ludzkich, potwierdzone przez badania archeologiczne pochodzą z czasów tzw. Mezolitu (8000-4500 lat p.n.e.). Dzieje udokumentowane historycznie związane są z początkiem chrystianizacji Śląska i założeniem w roku 1000 przez pierwszego króla Polski Bolesława Chrobrego biskupstwa wrocławskiego. Otmuchów zostaje wtedy włączony w skład posiadłości biskupich. Fakt ten potwierdzają dokumenty papieskie i biskupie, z których najbardziej znanym jest bulla papieża Hadriana IV z 1155 r. Prawa miejskie uzyskuje Otmuchów w 1347 r. Własnością biskupią pozostaje do 1810 r. dzieląc losy prowincji. W latach 1820- 1928 posiadłości otmuchowskie należą do rodu Humboldtów. W 1945 r. Otmuchów powraca do Polski. Na przestrzeni wieków nie ominęły Otmuchowa licznie toczone w Europie wojny. Po wielu z nich z trudem miasto dźwigało się z ruin. Najazd Tatarów, wojna husycka, wojna trzydziestoletnia, wojny śląskie, II wojna światowa, odciskały swe piętno na losach miasta i jego mieszkańców. Po pożarach i zgliszczach wojennych znaczna część zabudowy uległa zniszczeniu, a odbudowan obiekty zmieniły swój pierwotny wygląd. Z okresów świetności miasta pochodzą liczne zabytki architektury i sztuki. Nad całością zabudowy góruje majestatyczny gotycko – renesansowy zamek z charakterystyczną wieżą obronną. Gmina Paczków: Paczków założony został na tzw. "surowym korzeniu" w 1254 r. za sprawą bp wrocławskiego Tomasza I. Gród miał spełniać rolę granicznej warowni strzegącej pd.-zach. rubieży potężnego księstwa biskupiego z siedzibą w pobliskiej Nysie. Miasto lokowane było na prawie flamandzkim i wraz z aktem lokacyjnym uzyskało szereg przywilejów (m.in. prawo warzenia piwa). Dokument ten wspomina także o niektórych zajęciach mieszkańców, jak rzeźnictwo, piekarstwo i szewstwo. Prawdopodobnie już od czasów lokacji Paczków był ufortyfikowany. Pierwotnie były to przypuszczalnie umocnienia drewniano - ziemne. W połowie XIV wieku miasto otoczono podwójnymi murami obronnymi i wzniesiono kościół katolicki trzynawową budowlę halową, nakrytą sklepieniem sieciowym. Wcześniej wybudowano tu zamek wzmiankowany już w 1301 roku. Stał on prawdopodobnie na Górze Zamkowej, a zniszczony został przypuszczalnie na początku XV wieku. W pierwszych wiekach swojego istnienia miasto przeżywało typowe dla okresu średniowiecza klęski: głód (1325), powódź (1333) i zaraza (1438). 17 marca 1428 roku Paczków zajęły wojska husyckie, powodując wiele zniszczeń. Data ta zapoczątkowała także okres różnorakich zamieszek religijnych i politycznych trwających aż do II połowy XV wieku. W tym okresie rozpoczęto również rozbieranie miejskich murów w obawie, aby nie służyły one husytom. Dopiero w II połowie XV wieku Paczków zyskuje szereg przywilejów biskupich, mających na celu przywrócenie mu równowagi gospodarczej. Zaczęły na nowo powstawać cechy: tkaczy (1464 r. i 1476), rzeźników i piekarzy (1471 r.), kuśnierzy (1481), kowali (1483). W roku 1483 w Paczkowie powstał także targ solny. Koniec XV wieku i połowa XVI to okres wzmożonych prac przy fortyfikacji miasta. Rozpoczęto też budowę kościoła farnego. Miasto otrzymało prawo odbywania czterech jarmarków w ciągu roku i zaczęło się intensywnie rozbudowywać. Obok patrycjuszowskich kamienic stawianych w miejsce dawnych, drewnianych domów, zaczęły powstawać obiekty publiczne: browar (1551), szkoła katolicka (1557 r.). W latach 1594/1595 miasto otrzymało dwie linie wodociągów. Podwoiła się także liczba mieszkańców. Na początku XVII wieku Paczków zamieszkiwało 2800 osób. Wkrótce jednak mieszkańców grodu zdziesiątkowała epidemia cholery (1603-1607), a wojna trzydziestoletnia definitywnie zakończyła okres pomyślności miasta. Liczba mieszkańców spadła do 700 osób. Paczków zniszczony został także przez pożar w 1634 roku następnie zaś, w czasie jednego z oblężeń, został zrujnowany gospodarczo. W zasadzie przestały w mieście istnieć handel i rzemiosło. Ponowny rozwój gospodarczy miasta dał się zauważyć dopiero w I połowie XVIII w. Niestety przerwany został kolejną wojną, austriacko-pruską, w wyniku której Paczków przeszedł pod panowanie Prus. Próby zahamowania dalszego upadku miasta przejawiały się m.in. w założeniu w 1765 roku szkoły tkackiej i przyznaniu specjalnych ulg dla budujących domy. Liczba mieszkańców wynosiła wówczas 1570 osób. Dopiero jednak XIX wiek przyniósł pewną poprawę losów Paczkowa. Przyczyniła się do tego nowa ordynacja miejska z 1808 roku, a także zniesienie resztek władzy biskupiej nad miastem. Zbudowano nowy most (1813), gruntownie przebudowano ratusz (1821-1922),przeprowadzono regulację rzek, postawiono nowy, większy budynek szkoły katolickiej. W latach 1854-1855 powstała też szkoła ewangelicka i szpital. W tym czasie nastąpił w mieście rozwój przemysłu, który wykorzystywał miejscowe zasoby surowcowe, głównie drewno (fabryka zapałek i wyrobów drewnianych). Paczków uzyskał w tym czasie dogodne połączenia kolejowe z Nysą i Kamieńcem (1874) oraz drogi dojazdowe o trwałej nawierzchni. Na początku XX wieku utrwalił Paczków swą pozycję niewielkiego, przygranicznego miasteczka o dostatecznej bazie gospodarczej. Druga wojna światowa nie przyniosła szczególnych strat w zabudowie miasta. Jednak powojenny napływ nowych mieszkańców, nie związanych emocjonalnie z Paczkowem, spowodował zaniedbania, a nawet zniszczenia zabytkowej substancji miasta. W 1956 roku przyjęto plan odbudowy Paczkowa w oparciu o studium historyczno - urbanistyczne i projekt rekonstrukcji starego rozpoczęto w latach 1974-75. miasta.. Renowacje zabytków Dziś liczący ok. 8 500 mieszkańców Paczków, nazywany jest polskim Carcassonne, nie tylko dlatego, że jego obwarowania są najlepiej zachowanym w Polsce zabytkiem miejskiej architektury obronnej, ale również dlatego, że przed wiekami powstał jako gród obronny. - Dobra kultury materialnej: Bogata historia analizowanego obszaru znajduje odzwierciedlenie w obiektach zabytkowych, które świadczą o jej przeszłości. Gmina Głuchołazy: Lokalizacja Krótki opis Kościół parafialny św. Wawrzyńca Głuchołazy Pochodzi z przełomu XII/XIII wieku. Obecny wygląd budowla uzyskała po przebudowie w latach 1729-33. Jego barokowe wnętrze wykonał K. Tausch wg projektu J. I. Tőppera. Część jego wyposażenia pochodzi z czasów wcześniejszych niż przebudowa. Z tego okresu zachował się wczesnogotycki portal ozdobiony maskami mnichów oraz masyw zachodniej fasady z barkowym wnętrzem (nr rejestru KS.V.305/R274/50/28/50/I) Kościół poewangelicki św. Franciszka Wybudowany został w latach 1865 - 1866 z datków miejscowych ewangelików. Projekt opracował i kierował budową Głuchołazy Hartman z Nysy. Wnętrze kościoła zdobi murowany ołtarz z 1890 roku, oraz drewniany strop kasetonowy. Kościółek św. Rocha Pamiątka po wielkiej epidemii dżumy, która nawiedziła miasto w połowie XIV wieku. Powstał w latach 1626-1627 na miejscu kaplicy z 1350 roku, a odnowiony został w 1860 roku. Był to kościółek Głuchołazy cmentarny. Wewnątrz zachował się późnorenesansowy ołtarz z 1625 roku. Mury obronne Głuchołazy Baszta Bramy Górnej Głuchołazy Wzniesione w 1350 roku w miejsce poprzednich obwarowań palisadowych z wieżami drewnianymi wzmiankowanymi w 1344 roku. Pierwotnie dwie bramy: Dolna, wzmiankowana w 1315 roku, Górna, wzmiankowana w 1418 roku, w wiekach późniejszych występują bramy Ceglana (od wsch.) i Wodna (od zach.). Murowane z kamienia z użyciem cegły. Mury miały pierwotnie 5 m wysokości i 2 m grubości. Umocnienia rozebrano ok. 1860 roku. Do dziś zachowały się tylko fragmenty oraz wieża Bramy Górnej - zachowane w nieznacznym fragmencie wtopionym w budynki dawnego zespołu wójtostwa. Wzmiankowana w 1418 roku, gotycko-renesansowa. Kwadratowa o ścianach nieznacznie zwężających się ku górze, w górnej części wąskie okienka strzelnicze. Swoją obecną wysokość 25 m uzyskała po przebudowie ok. 1600 roku. Ceglany chełm dodano w 1902 roku, na jego szczycie zamontowano chorągiewkę pochodzącą z nieistniejącego już Głuchołaskiego ratusza. Na szczyt wieży, skąd roztacza się widok na stare miasto, prowadzą 105-cio stopniowe drewniane schody (nr rejestru 682/63). Zabytkowe kamienice w centrum Głuchołaz i w części zdrojowej miasta Rynek 4 (nr rejestru 1929/67), Rynek 11 (nr rejestru 1698/66), Rynek 19 (nr rejestru 1931/67), Rynek 20 (nr rejestru 1932/67), Rynek 24 (nr rejestru 1933/67), Rynek 25 (nr rejestru 1938/67), Wita Stwosza 10 (nr rejestru 1086/65), Tadeusza Kościuszki 1 (nr rejestru 1927/67), Tadeusza Kościuszki 48 (nr rejestru 1928/67), Jana Pawła II 2 (nr rejestru 2067/81), Jana Pawła II 12 (nr rejestru 2066/81). Zabytkowe kamieniczki otaczające Rynek – pochodzą w większości z okresu po pożarach w 1834 roku. W tym też roku władze miasta przeprowadziły się do budynku (Rynek nr 4) po rozebraniu ratusza, który znajdował się w centralnej części Rynku. W 1867 roku dobudowano nowemu ratuszowi drewnianą wieżyczkę z zegarem i dzwonkiem pochodzącymi z wieży kościelnej. Fasada budynku ozdobiona jest pilastrami i postaciami „amorków”. Jarnołtówek - zespół dworski z drugiej poł. XIX wieku. Powstał w miejscu dawnego dworu obronnego z XVI w. Z tego okresu zachowała się jedynie fosa i fragmenty murów. Stojąca obok barokowa oficyna wzniesiona została w poł. XVIII wieku. Obecnie budynki dworu zostały w części odrestaurowane. W otaczającym dwór parku znajduje się wiele drzew pomników przyrody, m.in.: topola biała, wiąz, jawory, tulipanowiec, lipy i jesiony. Bodzanów – klasztor oblatów Budynek klasztorny wzniesiony przez Jezuitów ok. 1622 roku. Murowany, otynkowany. Zwrócony frontem ku zach. Piętrowy, częściowo na sklepionych piwnicach. Wzniesiony na rzucie litery L, z nowszą kaplicą występującą pośrodku skrzydła od. pd. Od strony dziedzińca w narożniku u styku obu skrzydeł krużganek otwarty w przyziemiu arkadami o łuku siodłowym z naczółkiem od pn., kryty łupkiem. Relikty średniowiecznej eksploatacji złota na zboczach Góry Parkowej Na zboczach Góry Parkowej w dolinie Sarniego Potoku i Potoku Zdrojowego. Zachowały się m.in. pozostałości po szybach, hałdy przemytego urobku, tama spiętrzająca wodę na Sarnim Potoku. Jarnołtówek - tama Na Złotym Potoku wybudowana została w 1907 roku jako zapora przeciwpowodziowa zabezpieczająca okolice przed gwałtownie wzbierającymi, w wyniku deszczów, wodami Złotego Potoku. Liczy 15,4 m wysokości i około 50 m długości. Podczas powodzi w lipcu 1997 roku brakowało zaledwie 30 cm do przelania się wody nad zaporą. Stary Las - grodzisko średniowieczne (nr rejestru A-363/73) Jarnołtówek - Park pałacowy Założony pod koniec XIXw., pow. 2 ha, wiek drzew 90 – 150 lat. W drzewostanie parku dominują lipa drobnolistna, jesion wyniosły, buk pospolity i dąb szypułkowy. Kilka drzew to proponowane pomniki przyrody, np. Tulipanowiec amerykański o obwodzie 3,90 m i wiąz polny o obwodzie 3,95 m. Nowy Świętów – Pochodzi z XIII wieku, przebudowany na gotycki w roku 1419. Obecny wygląd zawdzięcza rozbudowie z roku 1937. Zachowane romańskie detale kamieniarskie. Kościół otacza mur z przełomu XV i XVI wieku. kościół parafialny p. w. Chrystusa Króla Polski Świętów – kościół parafialny Późnoromański kościół (XII – XIII w.) z nadbudowaną wieżą w roku 1660. Powiększony w 1933 roku. Zachowały się rzeźbione figuralne wsporniki i fragmenty polichromii. Otaczające kościół mury wraz z bramą pochodzą z wieku XIV. Wybudowana na Wiszących Skałach (u szczytu Góry Chrobrego) Kaplica św. Anny przez Jana Hoya w 1908 roku. Kaplica powstała w miejscu piramidy i obrazu św. Anny wykonanego przez H. Herforta biednego malarza, którego miłością wzgardziła Anna. W obecnej pseudogotyckiej kaplicy znajduje się ołtarz z marmuru, autorstwa I. Stehra, na wieżyczce wisi dzwonek ze zburzonego głuchołaskiego ratusza. Gmina Nysa: Lokalizacja Krótki opis Biała Nyska BRAMA, WEJŚCIE DO PARKU, poł. XVI w. Murowana z cegły, tynkowana, cokół w przyziemiu i detale arch. Kamienne, dach kryty blachą. Czworoboczna, murowana, częściowo otynkowana, w dolnych partiach z kamienia z przejazdem zamkniętym półkoliście z kluczem. Na rzucie kwadratu, zwieńczona w narożach wieżyczkami. Wejście na szczyt bramy od strony parku krajobrazowego. Wewnątrz zniszczone drewniane schody. KOŚCIÓŁ PARAFIALNY P.W. ŚW. JANA EWANGELISTY, datowany 1892 r. spalony w 1945 r. Odbudowany w 1947 r. Wokół kościoła mur kamienny oszkarpowały, zapewne średniowieczny i renesansowa bramka wejściowa. PARK KRAJOBRAZOWY, XVIII/XIX w. Rozległy park krajobrazowy, z osią widokową ku zach. i śladami sztucznego stawu z wyspą. Park zaprojektowany w stylu angielskim. Głównie drzewa liściaste. Pomnik – obelisk ku czci poległych żołnierzy Armii Radzieckiej 1947 Pomnik został zbudowany w 1947 r. przez mieszkańców wsi i władze Starostwa Powiatowego Nysie w miejscu, w którym usytuowany był cmentarz żołnierzy radzieckich poległych w walce z wojskami hitlerowskimi w końcu marca 1945 r. Domaszkowice KOŚCIÓŁ PARAFIALNY I POŁ XIII w./XVII w. Wzmiankowany w 1302r. Zbudowany około poł. XIII w. Przebudowany w 1694r (sklepienie, prezbiterium, nawy, także wieża i przypory)Zatarte cechy wczesnego baroku. Orientowany. Murowany z kamienia łamanego i cegły, ujęty w narożach ciosami, otynkowany. OGRODZENIE KOŚCIOŁA p.w. ŚW JERZEGO, XIV w. Murowany z kamienia polnego. Oszkarpowały. KAPLICZKA, ok. 1915 r Na planie prostokąta, z prawej strony filar. Dach siodłowy, kryty dachówką. Okienka ostrołukowe. Na trójkątnym szczycie krzyż. KAPLICZKA, WOLNOSTOJĄCA, datowanie b/d Na planie prostokąta, daszek siodłowy, kryty dachówką, szczyt zwieńczony metalowym krzyżem. KAPLICA ŚW ANNY W LESIE, 1877r Całkowita ruina, zachowane jedynie ściany zewnętrzne, brak dachu. REMIZA STRAŻACKA, pocz. XX w. Murowano - drewniana przebudowana bryła – budynek po gruntownym remoncie, od strony pd. wymurowana przybudówka. SZKOŁA, pocz. XX w. Budynek murowany, otynkowany na rustykowanym cokole, 2kondygnacyjny, ośmioosiowy. Dach naczółkowy, w dachu świetliki. Obramienia drzwi i okien boniowane. Pomnik – obelisk ku czci poległych żołnierzy Armii Radzieckiej. Głębinów Goświnowice Obelisk został zbudowany przez społeczeństwo polskie w 1946 r. dla upamiętnienia poległych w walkach z wojskami hitlerowskimi 181 żołnierzy radzieckich w marcu 1945 r. KOŚCIÓŁ P.W. ŚW. URBANA, 1886 r. Kościół ufundowany przez Urban Kunze (tablica fundacyjna w ścianie zewnętrznej). Orientowany. Z wysuniętym prezbiterium, od południa zakrystia. Kruchta od zachodu, nad nią dzwonnica. Wystrój neogotycki usunięty. Organy zabytkowe wykonane przez organmistrza Maxa Hundcka. Dach siodłowy. BUDYNEK NIEUŻYTKOWANY. WCZEŚNIEJ PRZEDSZKOLE. ok.1920 r. Wolnostojący. Elewacja frontowa złożona z czteroosiowej części parterowej i trójosiowej części dwukondygnacyjnej, wysuniętej nieco do przodu, zwieńczonej balustradką. Dach nad częścią niższąmansardowy kryty blachą. Przed wejściem ganek i schody. KAPLICZKA, ok. 1930 r. Murowana z cegły, tynkowana. Daszek kryty blachą. Kapliczka przylega do ściany szczytowej domu. Wejście otwarte- rodzaj portyku. Daszek dwuspadowy. Wewnątrz figurka Matki Boskiej, za nią mocno zniszczony obraz z przedstawieniem Chrystusa. KOŚCIÓŁ PARAFIALNY RZYMSKO-KATOLICKI, II poł. XVII w. Nie przebudowany. Murowany z cegły, tynkowany. Dach kryty blachą. Odnowiony po 1945 r. POCZTA, ok. 1900 r. Budynek murowany z cegły, tynkowany. Dach kryty blachą. Wolnostojący, dwukondygnacyjny. Elewacja frontowa pięcioosiowa. Na środkowej osi ryzalit z wejściem i prostokątnym oknem na piętrze, zwieńczony wolutowym szczytem, w którym koliste okienko. Między kondygnacjami gzymsy i owalne ozdoby w tynku. Dach naczółkowy. BROWAR /SŁODOWNIA, ok. 1920 r. Murowany z cegły. Dach kryty dachówką. Budynek murowany na rzucie nieregularnym. Elewacja frontowa /od ulicy/ dwukondygnacyjna, trzynastoosiowa, artykułowana lizenami między oknami. Elewacja wewnętrzna z wejściem, rozczłonkowana ze zróżnicowanymi wysokościami. Dwa komina- jeden walcowy, drugi czworoboczny. WARSZTAT NA TERENIE SŁODOWNI ok. 1920 r. Murowany z cegły. Dach kryty dachówką. Budynek murowany, parterowy. Elewacja pięcioosiowa, wejście na osi środkowej. Dach siodłowy. WIEŻA CIŚNIEŃ W DAWNYM BROWARZE, ok. 1920 r. Murowany z cegły. Dach kryty dachówką. Budynek wzniesiony na planie zbliżonym do kwadratu, z czerwonej cegły. Obiekt czterokondygnacyjny z dobudówką dwukondygnacyjną. Kryty dachem dwuspadowym, płaskim. DAWNA KUŹNIA, XIX w. Murowana z cegły, tynkowana. Dach kryty dachówką. Budynek wzniesiony na planie prostokąta, murowany, otynkowany, parterowy. Dach dwuspadowy kryty dachówką. Przy elewacji bocznej drewniana szopa. Stan zachowania bardzo zły. KOTŁOWNIA W DAWNYM ZESPOLE DWORSKIM, koniec XIX w. Murowana z cegły. Kotłownia usytuowana jest w obrębie dawnego zespołu dworskiego. Ściany szczytowe wykonane z cegły czerwonej, szczyty schodkowe. Korpus budowli przebudowany po 1945 r. z nowej cegły, wówczas przeszklony, obecnie część okien przemurowana. Dach kryty papą DAWNY BUDYNEK SALI TANECZNEJ, pocz. XX w. Budynek wolnostojący, dwukondygnacyjny. Na elewacji frontowej ryzalit zwieńczony ozdobnym szczytem. Podobny szczyt wieńczy elewacje boczne. Dach dwuspadowy. ALEJA KASZTANOWCOWA NA CMENTARZU, pocz. XX w. Główna aleja na cmentarzu. Na końcu alejki kapliczka cmentarna. KAPLICA NA CMENTARZU, pocz. XX w. Murowana z cegły. Dach kryty blachą. Kaplica cmentarna murowana z cegły, nie otynkowana z wejściem zamkniętym półkoliście. Nad wejściem otwór okienny w obramieniu zamknięty ostrołukowo. Szczyt dekorowany dwoma sterczynami. KOŚCIÓŁ P.W. ŚW. JERZEGO, ok. 1300 r., Murowany z cegły, otynkowany. Dach kryty blachą. Wzmiankowany w 1302 r., obecny zbudowany ok. 1300 r. (do 1505 r. parafialny). Kościół romańsko-gotycki o częściowym zatarciu cech stylowych. Orientowany. Prezbiterium na rzucie zbliżonym do kwadratu, przy nim zakrystia. Nawa trójprzęsłowa, przy niej dawna zakrystia. Od zachodu kwadratowa wieża z klatką schodową. Nawa opięta lizenami, wzmocnionymi prostymi szkarpami. Szczyty trójkątne. Dach siodłowy, na nim wiatrowskaz. KAPLICA – DZWONNICA, ok. 1910 r Murowana z cegły, otynkowana. BUDYNEK SZKOŁY, 1896 r. Budynek jednopiętrowy z poddaszem, kryty dachówką ceramiczną, dach dwuspadowy. Parter od I piętra oddziela gzyms. DOM, ok. 1890 r. Murowany z cegły, otynkowany. Budynek piętrowy, szczytowy. Sześcioosiowa elewacja frontowa, pośrodku nieznaczny ryzalit. Między kondygnacjami gzyms, Dach siodłowy kryty dachówką. Na elewacjach dekoracje sztukatorskie. Obok mur ceglany, otynkowany, z bramą i furtką zamkniętą półkoliście. KOŚCIÓŁ FILIALNY PW. MATKI BOSKIEJ WIERNEJ I ŚW. ROCHA, 1835 r. Murowany z cegły, otynkowany. Kościół pierwotnie nosił wezwanie św. Urbana. Kryty dachem dwuspadowym. Okna elewacji bocznej i głównej z opaską, o nieznacznym łuku, z kluczem. Wejście do kościoła przez prostokątną kruchtę. Dach wieńczy sygnaturka. KOŚCIÓŁ P.W. WNIEBOWZIĘCIA N.P. MARII, XVIII w. Murowany z cegły, otynkowany. Dach kryty blachą dachówkową. Wzmiankowany w 1286 r. Gruntownie przebudowany w drugiej połowie XVIII w., z wieżą nadbudowaną około połowy XIX w. Odnawiany w 1883, 1958 i 1991 r. Z niemal całkowitym zatarciem cech stylowych. Usytuowany na wzniesieniu, orientowany. Prezbiterium kwadratowe z wydzieloną, półkolistą absydą. Jednonawowy z trzema przęsłami, od południa kruchta, od północy przybudówka z klatką schodową (XIX w.). Na zewnątrz nawa opięta lizenami, przy nich niskie szkarpy. Dach dwuspadowy. KAPLICZKA, ok. 1920 r. Murowana z cegły, otynkowana dach kryty dachówką. Połączona z ogrodzeniem, wzniesiona na rzucie prostokąta. Wejście zamknięte półkoliście, okratowane. Wewnątrz ceramiczna Madonna z Dzieciątkiem. Dach siodłowy. KAPLICA P.W. ŚW. KONRADA, 1939 r. Murowana z cegły, otynkowana Dach kryty dachówką. Kaplica wzniesiona na rzucie prostokąta. Elewacja główna w układzie szczytowym z portykiem arkadowym, po bokach symetrycznie po jednym okrągłym okienku. Ponad portykiem we wnęce figura przedstawiająca postać św. Konrada z dzieckiem, pod figurą napis „Św. Konradzie proś o nas” (w języku niemieckim). W układzie kalenicowym elewacja czteroosiowa, na rustykowanym cokole. Dach dwuspadowy z sygnaturką. Okna wypełnione witrażem. Budynek odnowiony. KOŚCIÓŁ PARAFIALNY P.W. ŚW. MIKOŁAJA, 1882 r. Murowany z czerwonej cegły. Kościół wzniesiony w 1882r. na miejscu poprzedniego wzmiankowanego w 1272r. Jednowiekowy, orientowany. Wyposażenie kościoła XVI – XIX w. m.in.: kamienna chrzcielnica o tradycjach gotyckich z 2 poł. XVI w., epitafium miejscowego proboszcza W. Boemera z późnego renesansu. W wieży dzwon z 1765 r. Pomnik – obelisk ku czci Mikołaja Kopernika. Pomnik poświęcony Mikołajowi Kopernikowi został ufundowany w tysiąclecie państwa Polskiego przez Towarzystwo Ziem Zachodnich w maju 1984 r. przeniesiony z centrum wsi na plac szkolny ze względu na niewłaściwa lokalizację KOŚCIÓŁ P.W. WNIEBOWZIĘCIA N.P. MARII, po 1806 r. Murowany z cegły, otynkowany dach kryty blachą dachówkową zwrócony prezbiterium ku południu. Prezbiterium zamknięte półkoliście, z dawną zakrystią od wschodu i nowszą przybudówką od zachodu. Nawa prostokątna, trójprzęsłowa, z wieżą od północy. Okna zamknięte łukiem koszowym. Portal do zakrystii kamienny, prostokątny, profilowany, gotycko-renesansowy (ok. połowy XVI w.). Na zewnątrz podziały ścian ramowe w tynku. Dach siodłowy, wieża kryta dachem namiotowym. KAPLICZKA , ok. 1910 r. Murowana z cegły, otynkowana. Dach kryty dachówką. Wzniesiona na rzucie prostokąta. Wejście zamknięte ostrołukowo. Szczyt zwieńczony wieżyczką, wnęki w kształcie krzyża. Na bocznych ścianach ostrołukowe okienka. Przy wejściu, w okienkach i narożnikach wątek ceglany. Dach siodłowy. KOŚCIÓŁ P.W. ŚW. KATARZYNY, XVII w. Murowany z cegły i kamienia, otynkowany, dach kryty dachówką. Wzmiankowany w 1302 r. Obecny zbudowany ok. 1587 r., gruntownie przebudowany lub zbudowany na nowo w latach 1729-1730, z częściowym zachowaniem murów poprzedniego. Odnowiony w 1928 r. Usytuowany na wzniesieniu, otoczony częściowo starym murem z kamienia łamanego i polnego. Orientowany. Dach dwuspadowy. Wieża dzwonnicy kryta dachem kopulastym z łubinem. PLEBANIA PRZY KOŚCIELE PARAFIALNYM, ok. poł. XIX w. Murowana z cegły, otynkowana Dach kryty dachówką. Budynek piętrowy, wzniesiony na rzucie prostokąta. Elewacja w układzie kalenicowym trzyosiowa z gzymsem między kondygnacyjnym, na wysokości pierwszego piętra wnęka z rzeźbą św. Jana Nepomucena (barokowa). Dach dwuspadowy wsparty na gzymsie. KAPLICZKA, 1933 r. Murowana z cegły, otynkowana, dach kryty dachówką. Wolnostojąca, wzniesiona na rzucie prostokąta. Wejście zamknięte ostrołukowo. Na bocznych elewacjach ostrołukowe okienka. Elewacja główna zwieńczona szczytem trójkątnym, w nim wnęka z krzyżem, poniżej data w wieńcu „A 1933 S”. We wnętrzu obraz „Matka Boska Częstochowska”. Dach siodłowy. Wieżyczka nakryta hełmem, zwieńczonym krzyżem. KAPLICZKA, ok. 1920 r. Murowana z cegły, otynkowana. Dach kryty papą. Wolnostojąca, wzniesiona na rzucie prostokąta. Wejście zamknięte półkoliście. Sklepienie kolebkowe. Dach dwuspadowy. KAPLICZKA, ok. 1930 r. Murowana z cegły, otynkowana. Dach kryty dachówką Wolnostojąca, wzniesiona na rzucie prostokąta. Elewacje otynkowane, z obramiającym wątkiem ceglanym. Wejście zamknięte półkoliście, zwieńczone szczytem trójkątnym. W szczycie zawieszony współczesny krzyż. Dach siodłowy. KAPLICZKA, ok. 1920 r. Murowana z cegły, otynkowana. Wolnostojąca, wzniesiona na rzucie prostokąta. Wejście zamknięte półkoliście. W trójkątnym szczycie wnęka z obrazkiem ludowym. Sklepienie kolebkowe z gurtem. Dach siodłowy. KAPLICA – DZWONNICA, 2 poł. XIX w. Murowana z cegły, otynkowana. Wolnostojąca, podzielona na trzy kondygnacje. W dolnej kondygnacji wejście półkoliste, w drugiej – wnęka w uszatym obramieniu z Chrystusem na krzyżu. W trzeciej kondygnacji półkoliste duże okna. Widoczny dzwon. Dach namiotowy. KAMIENICA – pustostan, pocz. XX w. Obiekt trójosiowy, dwukondygnacyjny, stanowiący część integralną budynku podzielonego na dwie części lizeną. Okna I kondygnacji duże, zakończone łukiem, arkadowe, okna II kondygnacji pod dachem, małe, w pionach po dwa. ZAMEK - DWÓR OBRONNY, XV – XVI w. Murowany głównie z kamienia łamanego, miejscami z cegły gotyckiej, zwykłej i zendrówki. Częściowo otynkowany. Zamek posadowiony na niewielkim nasypie ziemnym będącym przypuszczalnie pozostałością po średniowiecznym grodzisku, którego wały ziemne były widoczne jeszcze w 1900 r. Jest to niewielki zamek renesansowy pochodzący z przełomu XV/XVI w., wzniesiony na planie prostokąta. Renesansowe obramowania okien i dawnych drzwi, kamienne, profilowane. Obiekt podpiwniczony. Dach dwuspadowy, kalenicowy, kryty dachówką. Dawniej na dachu znajdowała się chorągiewka wiatrowskazu z datą 1581 r., związana z renowacją obiektu. Kiedyś pełnił funkcję spichlerza. Jest to jedyny tego typu obiekt na terenie woj. opolskiego. KOŚCIÓŁ P.W. PODWYŻSZENIA KRZYŻA ŚWIĘTEGO, XV w. Murowany z kamienia i cegły, otynkowany, dach kryty dachówką. Kościół gotycki z zatarciem cech stylowych, pierwotnie dwuprzęsłowy. Przebudowany w XVII/XVIII w.: sklepienia prezbiterium i nawy oraz dobudowa kaplicy od północy. Wnętrze pokryte sklepieniami kolebkowymi z lunetami. W środku sklepienia nawy medalion w zdobnym obramieniu, przedstawiający scenę Podwyższenia Krzyża Świętego. Odnowiony po 1945 r. DZWONNICA PRZY KOŚCIELE PARAFIALNYM, ok. 1610 r, Murowana z kamienia i cegły, otynkowana, dach kryty blachą. Dzwonnica barokowa, wzniesiona na rzucie kwadratu. Od zachodu portal kamienny, sfazowany z datą 1609 w nadprożu. Wąskie okienka strzelnicze. W zwieńczeniu ścian prosty mur attyki, zakończonej pierwotnie grzebieniem wzniesionym ok. 1930 r. Całość kryta niskim dachem namiotowym. PLEBANIA PRZY KOŚCIELE PARAFIALNYM, k. XIX w. Murowana z cegły, otynkowana. Dach kryty blachą, budynek dwukondygnacyjny z poddaszem użytkowym, podpiwniczony, wzniesiony na rzucie prostokąta. Elewacja główna w układzie trzyosiowym, na osi środkowej drzwi wejściowe kryte daszkiem. Okna zakończone łukami. Dach dwuspadowy, pierwotnie kryty dachówką. SZTUCZNA GROTA PRZY KOŚCIELE PARAFIALNYM, XIX w. Murowana z kamieni polnych, W otoczeniu kościoła zachowany fragmentarycznie mur kamienny (prawdopodobnie średniowieczny), w nim wkomponowana sztuczna grota. KAPLICZKA, XVIII / XIX w. Murowana z cegły, otynkowana. Dach kryty dachówką. Kapliczka o cechach barokowych, wzniesiona na rzucie prostokąta. Sklepienie kolebkowe. Wejście zamknięte łukiem odcinkowym, flankowane lizenami. Szczyt oddzielony od korpusu gzymsem, ujęty esownicami, z niszą pośrodku. Daszek siodłowy kryty dachówką. We wnętrzu obraz „Św. Józef z Dzieciątkiem”. KAPLICZKA, ok. 1910 r. Murowana z cegły, otynkowana. Dach kryty dachówką. Kapliczka połączona z murem ogrodzenia od lewej strony. Wzniesiona na rzucie prostokąta. Trójkątny szczyt zwieńczony krzyżem. Wejście osłonięte małym okapem z ozdobnymi elementami w kształcie szyszek. We wnętrzu obraz: „Chrystus z gorejącym sercem”. Dach dwuspadowy. KAPLICZKA, ok. 1920r. Połączona z murem ogrodzenia, wzniesiona na rzucie kwadratu. Wejście zamknięte łukiem półkolistym, okratowane. Nad wejściem wnęka z krzyżem. Wystrój współczesny. Dach jednospadowy.` BRAMKA W MURZE PRZYKOŚCIELNYM, 1780 r, Murowana, tynkowana, na zwieńczeniu dachówka. Bramka murowana, otynkowana, zamknięta półkoliście, zwieńczona szczytem o wykroju falistym, flankowanym dwiema sterczynami. KOŚCIÓŁ FILIALNY P.W. ŚW. MIKOŁAJA, pocz. XVII w. Murowany z cegły, tynkowany. Dach nawy kościoła z dachówki, dach wieży z blachy. Kościół zbudowany na pocz. XVII w., gruntownie przebudowany w 1780 r. i częściowo przekształcony w końcu XIX w. DOM PRZY MŁYNIE, XIX/XX w. Murowany z cegły, tynkowany. Budynek na planie prostokąta, czterokondygnacyjny, murowany, otynkowany, bardzo zniszczony, bez dachu i stropów. Stan zachowania bardzo zły - ruina MŁYN, XIX/XX w. Murowany z cegły, tynkowany. Stan zachowania, bardzo zły – ruina budynek trzykondygnacyjny, pięcioosiowy, bez dachu, na rzucie prostokąta, bardzo zniszczony, bez dachu, okien i drzwi. KAPLICZKA ok. 1900 r. Murowana z cegły, otynkowana. Wolno stojąca. Na rzucie prostokąta zamkniętego ścianą prostą. Rozczłonkowana przesklepioną półkolistą wnęką tworzącą mensę. Daszek siodłowy kryty dachówką. Wystrój współczesny. KAPLICZKA 1880 R. Murowana z cegły, otynkowana, połączona z murem ogrodzeniowym. Na rzucie prostokąta. Wejście prostokątne flankowane lizenami. Daszek siodłowy kryty dachówką. Wewnątrz sufit. W szczycie gwiazda z datą 1880 r. KAPLICZKA ok. 1900 r, Murowana z cegły, otynkowana. Flankowana pilastrami zwieńczonymi sterczynami. Pośrodku wejście zamknięte ostrołukowo, nad nim wnęka z rzeźbą Matki Boskiej z aniołkami u stóp. Trójkątny szczyt zwieńczony krucyfiksem. KAPLICZKA ok. 1910 r. Murowana z cegły, otynkowana. Kapliczka na rzucie prostokąta. Flankowana czworobocznymi filarami, zwieńczonymi cokolikami, na których brak elementów zdobniczych (kwiatony). Szczyt trójkątny, pośrodku którego uformowany w tynku krzyż w kolistym obramieniu. Zwieńczenie szczytu stanowi czworoboczna sterczyna z kwiatonami. Wejście ostrołukowe, w białym obramieniu w tynku. Daszek siodłowy kryty łupkiem. Wystrój współczesny. KAPLICZKA ok. 1900 r. Murowana z cegły, otynkowana. Kapliczka na rzucie prostokąta. Elewacja frontowa ze szczytem oddzielonym gzymsem. Flankowana pilastrami z tynku. Wejście ostrołukowe, w szczycie wnęka zamknięta półkoliście. Schodkowy szczyt zwieńczony krzyżem. Daszek siodłowy kryty dachówką. KOŚCIÓŁ PARAFIALNY P.W. ŚW. BARTŁOMIEJA XIV- XVII w. Murowany z kamienia i cegły, otynkowany. Wzmiankowany w 1335r, obecny zbudowany w XIV, znacznie przebudowany ok. 1600 i 1679r. Zniszczony w czasie działań wojennych, odnawiany po 1945r i 1961r. Orientowany. Gotycko - renesansowy. KAPLICA – DZWONNICA, ok. 1920 r, Murowana z cegły, otynkowana. Wolnostojąca. Na rzucie prostokąta. Połączona z niższymi dobudówkami. Sygnaturka drewniana, arkadowa, z daszkiem namiotowym krytym blachą. Wejście zamknięte łukiem odcinkowym. Okna nawy półkoliste. Sygnaturka zwieńczona metalowym krzyżem o trójlistnym zakończeniu ramion. Dach dwuspadowy kryty dachówką. Pozbawiona cech stylowych. KOŚCIÓŁ PARAFIALNY P. W. ŚW. KLEMENSA, 1896 – 1897 r. Dobry. Murowany z cegły, otynkowany. Obiekt nie przebudowany. KAPLICZKA ok.1920r. Murowana z cegły SZKOŁA PODSTAWOWA, koniec XIX w. Murowana z cegły, otynkowana KAPLICA ok. poł. XIX w. Murowana, otynkowana. Kaplica orientowana, jednonawowa, z trójbocznym zamknięciem, przy którym od pn. zakrystia. Od zach. nowsza kruchta, zwieńczona szczytem, w którym znajduje się sygnaturka. Dach siodłowy, kryty dachówką. DOM – pustostan. ok. 1890 r. Połączony z budynkiem gospodarczym z lewej strony i młynem z prawej. Piętrowy. Elewacja frontowa pięcioosiowa. Na środkowej osi nieznaczny ryzalit z wejściem, zwieńczony trójkątnym szczytem. Okna prostokątne w obramieniach, w drugiej kondygnacji zwieńczone gzymsem odcinkowym. Okna strychowe prostokątne, podwójne. Między kondygnacjami wydatny gzyms. W szczycie ryzalitu wnęka z figurą Chrystusa. Dach siodłowy kryty łupkiem. MŁYN – pustostan 1910 r Murowany, otynkowany. Młyn na planie prostokąta, połączony z budynkiem nr 26.Szytowy, elewacja frontowa trójosiowa. Na środkowej osi prostokątne wejście, nad nim data 1910 i koło młyńskie. Okna prostokątne. W piwnicy okienka okratowane. Dach siodłowy kryty dachówką. Na bocznej ścianie resztki muru. PAŁAC – pustostan XVI w. Pałac renesansowy, piętrowy, na wysokich piwnicach sklepionych kolebkowo. Wzniesiony na rzucie prostokątnej podkowy o trzech skrzydłach obejmujących dziedziniec. W części pn.- zach. znajduje się kaplica. Zbudowany ok.1594r. dla sędziego A. Jerina, bratanka biskupa A. v. Jerina. PARK KRAJOBRAZOWY XVII/XVIII w. Resztki dawnego założenia parkowego, na dawnych fortyfikacjach ziemnowodnych, zarys fosy od płn. zach. Park zniszczony i zaniedbany w parku rosną głównie drzewa liściaste (kasztany). KOŚCIÓŁ P.W. ŚW. MIKOŁAJA ok. 1302 Murowany z cegły, otynkowany dach kryty dachówką. Wzmiankowany w 1302 r. Obecny zbudowany około połowy XIII w. Kilkakrotnie przebudowywany, z wieżą wzniesioną około 1576 r. Odnawiany w 1961r i 1991 r. Kościół w stylu romańsko-gotyckim, wieża renesansowa. Prezbiterium zbliżone do kwadratu, z półkolistą absydą. Przy nim, od północy, późniejsza przybudówka z zakrystią i dawną lożą na piętrze. Od północy przy nawie kruchta, od zachodu wieża ze schodami. Okna zamknięte półkoliście, powiększone. Wejście do kruchty ostrołukowe, w nim drzwi o bogatych okuciach. Dach siodłowy. Wieża o pięciu kondygnacjach zwężających się. W zwieńczeniu grzebień attykowy. Dach wieżowy, kryty blachą. PLEBANIA PRZY KOŚCIELE PARAFIALNYM k. XVIII w. Murowana z cegły, otynkowana dach kryty blachą. Budynek piętrowy, z poddaszem użytkowym, wzniesiony na rzucie prostokąta. Elewacja w układzie kalenicowym pięcioosiowa, z gzymsem między kondygnacyjnym. Na osi środkowej drzwi wejściowe kryte daszkiem. Wnętrze w układzie dwutraktowym. Dach naczółkowy, z dwoma „wolimi” okami. BUDYNEK GOSPODARCZY (WOZOWNIA) k. XVIII w. Murowany z cegły, otynkowany. Dach kryty dachówką budynek jednokondygnacyjny, wzniesiony na rzucie prostokąta. Od frontu dwa wjazdy pierwotnie zamknięte łukami koszowymi. Od strony ogrodu przybudówka murowana. Dach siodłowy pierwotnie kryty łupkiem. KAPLICA P.W. ŚW. r. JERZEGO 1822-1824r. Murowana cegły, otynkowana. Dach kryty blachą dachówkową Wzniesiona na rzucie zbliżonym do kwadratu, orientowana. Od zachodu wieża kwadratowa, czterokondygnacyjna. Trzecia i czwarta kondygnacja ośmioboczna, zwieńczona hełmem dzwonowatym z krzyżem. W wejściu drzwi o dekoracji klasycystycznej. W kruchcie pod wieżą wmurowana kropielnica marmurowa (1842 r.). Dach siodłowy. KOŚCIÓŁ PARAFIALNY P. W. ŚW. KATARZYNY XV w. Murowany z cegły, otynkowany. BRAMA WEJŚCIOWA PRZY KOŚCIELE PARAFIALNYM XVIII w. Murowana z cegły. DWÓR ok. poł. XIX w. Murowany z cegły. KAPLICZKA ok.1910 r. Murowana z cegły. Gmina Otmuchów: Lokalizacja Krótki opis Otmuchów – Zamek Wzniesiony prawdopodobnie w XIII wieku na miejscu Biskupi drewnianego grodu, został przebudowany przez biskupa Rotha w 1484 roku. W latach 1585 - 1596 przebudowano go ponownie w stylu renesansowym. Z tego okresu pochodzi m.in. zwieńczenie wieży zamkowej i sgraffitowe obramowanie okien. Podczas wojny trzydziestoletniej częściowo zniszczony. W II połowie XVII wieku przekształcono zamek w barokową rezydencję letnią biskupów wrocławskich. Pozostałością tej przebudowy są m.in. unikatowe "końskie schody" w krytej klatce schodowej. Częściowo zniszczony podczas wojen śląskich został po raz kolejny przebudowany w poł. XIX wieku przez W. Humboldta. Przed II wojną światową zaadaptowany dla potrzeb turystyki, pełni tę rolę do dziś. Otmuchów - Kościół Okazała, barokowa budowla z 1693 roku, wzniesiona na parafialny p.w. św. miejscu istniejącego dawniej kościoła. Barokowe wnętrze Mikołaja i Franciszka świątyni z bogatym wystrojem i wyposażeniem stanowi jedno Otmuchów - Ratusz Otmuchów - Pałac barokowy Otmuchów Cmentarny Kościół św. Anny Otmuchów Obwarowania miejskie Otmuchów - Wieża bramy nyskiej - tzw. „Wróbla” Otmuchów Kolumna Maryjna Kałków, Lubiatów, Maciejowie, Nieradowice, Piotrowie Nyskie, Rysiowie, Ulanowice, Siedlec, Starowince Goraszowice, Rysiowie, Siedlec, Starowince, Grąd, Wójcie, Broniszowice, Kałków, Ulanowice. z najpiękniejszych wnętrz sakralnych na Śląsku. W stylu renesansowym, prawdopodobnie zbudowany został około 1538 roku. Swój obecny wygląd zawdzięcza odbudowie w 1817 roku. Znajdują się na nim dwa słoneczne zegary z datą 1575, herbem miasta i herbem biskupim. Na ścianach ratusza sgraffiata, odnowione w XIX wieku. Zbudowany w latach 1706-07 przez nyskiego architekta M. Kleina w stylu barokowym. Obecnie siedziba Urzędu Miasta i Gminy. W miejscu tym istniał od średniowiecza szpital miejski i kaplica poświęcona Matce Boskiej, fundacji biskupów wrocławskich. W 1895 roku na miejscu kaplicy i szpitala postawiono nowy kościół w stylu neogotyckim, pełniący rolę kaplicy cmentarnej. Ukończenie budowy murów miejskich w 1369. Zbudowana w drugiej połowie XIV wieku, nadbudowana i zwieńczona attyką w 1566 roku, stanowi pozostałość po murach miejskich niegdyś pełniła funkcje miejskiego więzienia. Barokowa rzeźba Madonny z dzieciątkiem. Pochodzi z 1717 roku. Prawdopodobnie autorem tej kamiennej kolumny był słynny Antoni Joerg. Zespoły pałacowo-parkowe, dworsko-parkowe i kościelne. Skupiska archeologiczne. Gmina Paczków: Lokalizacja Krótki opis Strefa „A” – ścisłej Obejmująca obszar miasta wraz z terenami obwarowań ochrony miejskich (mury, planty) oraz zabudową usytuowaną w linii konserwatorskiej – ulicy podkreślającej zewnętrzną linię obwarowań z granicą miasto PACZKÓW biegnącą od strony południowo-wschodniej wzdłuż cmentarza i zewnętrznego brzegu fosy, na północnym wschodzie przy kościele ewangelickim wzdłuż Potoku, na tyłach ulicy Staszica, szpitala i ulicy Sienkiewicza na południowym zachodzie. Strefa „B” – ochrony Obejmująca tereny przedmieść Mikołajskiego i Nyskiego od konserwatorskiej dóbr kultury i zachowania elementów zabytkowych strony północnej i północno wschodniej oraz na północy i południowy zachód od centrum, w tym część przedmieścia Kłodzkiego. miasto PACZKÓW Strefa „K” – ochrony krajobrazu Strefa „E” – ekspozycji układu Paczków Strefa „OW” – obszar nawarstwień kulturowych – Paczków Strefa ”W” – obejmuje teren położony na północ od starego miasta Paczków Lisie Kąty Ścibórz Trzeboszowice Ujeździec Dziewiętlice, Gościce, Kamienica, Stary Paczków, Trzeboszowice, Ujeździec, Unikowice, Wilamowa Dziewiętlice, Gościce, Kamienica, Obejmująca tereny: dwóch cmentarzy katolickich, tereny zielone pomiędzy ulicami Kopernika i Wojska Polskiego, aleję spacerową pomiędzy ulicami Zawadzkiego i Mickiewicza, planty miejskie wokół pierścienia murów miejskich wraz z terenami naturalnej zieleni, rozciągającym się na południe od centrum wzdłuż Potoku Kamiennej i ulicy Spacerowej łączącej się z zielenią parkową wokół budynku dworskiego przy ulicy Jagiellońskiej, teren zielony wokół budynku dworskiego przy ulicy Kościuszki, zieleń towarzyszącą budynkowi sanatorium przy ul. Wojska Polskiego. Otwarcie widokowe miasta wzdłuż ciągów komunikacyjnych na kierunkach od strony dróg dojazdowych do miasta oraz teren na północ od miasta wzdłuż koryta rzeki Nysy Kłodzkiej, od tej strony najlepiej wyeksponowana jest panorama miasta ze wszystkimi dominantami wysokościowymi. Pokrywająca się z granicami Strefy „A” ochrony konserwatorskiej, obejmuje miasto wraz z terenami obwarowań. Obejmuje teren położony na północ od starego miasta, gdzie domniemane jest usytuowanie XIX-wiecznego zamku. Zespół dworski wraz z zabudowaniami gospodarczymi folwarku i zielenią towarzyszącą. Zespól dworski. Zespół dworski. Zespół dworsko – folwarczny i park. Zabytkowe układy ulic. Zabytkowe cmentarze i tereny zieleni pocmentarnej usytuowane przeważnie w obrębie zespołów kościelnych, z Kozielno, Paczków, Stary Paczków, Trzeboszowice, Ujeździec, Unikowice, Wilamowa cennymi zabytkami sztuki sepulkarnej, z zachowanym układem alejek i ścieżek cmentarnych, w otoczeniu okazałego drzewostanu. Stary Paczków Stanowiska archeologiczne – grodzisko stożkowe XIII-XIV wiek, o powierzchni 0,1 ha, nr rejestracyjny A-390/75. Kamienica Frydrychów Krzyż pokutny. Park dworski związany funkcjonalnie i przestrzennie z zabudową dworską. Park dworski związany funkcjonalnie i przestrzennie z zabudową dworską. Ujeździec 2) Ocena społeczno-gospodarcza obszaru objętego LSR: a) Charakterystyka ludności zamieszkującej obszar objęty ZSROW: - Liczba ludności w tym wiejskiej, miejskiej oraz ogółem: Gmina Głuchołazy: WYSZCZEGÓLNIENIE Ogółem OGÓŁEM ..................................................................................26447 Mężczyźni Kobiety 12779 13668 MIASTO RAZEMa ..................................................................................... 15384 7317 8067 5462 5601 WIEŚ RAZEMa ......................................................................................11063 Gmina Nysa: Gminę Nysa zamieszkuje 60 463 mieszkańców i jest ona 3 gminą w województwie opolskim pod względem liczby mieszkańców. Miasto zamieszkuje 48 173 osoby, a wieś 12 445 osoby. Gmina Otmuchów: Gminę Otmuchów zamieszkuje 15000 ludzi, w tym liczba ludności miasta Otmuchów to 5400 osób. Można także wyrożnić tu podział na ludność miejską i wiejską, mianowicie miasta w gminie zamieszkuje 37% osób, natomiast wsie 63% osób. Gmina Paczków: - Struktura wieku ludności Gmina Głuchołazy: GRUPY WIEKU Ogółem w latach MIASTO w liczbach bezwzględnych OGÓŁEM ..................................... ........................................................................15384 0–14 lat ..................................................................................................................... 2575 15–19 ........................................................................................................................ 1 241 20–29 ........................................................................................................................ 2336 30–39 ........................................................................................................................ 1 901 40–49 ........................................................................................................................ 2527 50–59 ........................................................................................................................ 1 905 60–64 .......................................................................................................................... 741 65 lat i więcej ............................................................................................................2 158 Nie ustalono ................................... GRUPY WIEKU – Ogółem w latach WIEŚ w liczbach bezwzględnych OGÓŁEM ............................................................................................................... 11063 0–14 lat ...................................................................................................................... 2190 15–19 .......................................................................................................................... . 943 20–29 ......................................................................................................................... 1644 30–39 ......................................................................................................................... 1428 40–49 ......................................................................................................................... 1667 50–59 ......................................................................................................................... 1258 60–64 ........................................................................................................................... 403 65 lat i więcej ................................. ........................................................................... 1530 – Nie ustalono ................................... Gmina Nysa: Lp 1. 2. 3. 4. Miasto 1. 2. 3. 4. Wsie 1. 2. 3. 4. Rok Ludność gminy wg wieku produkcyjnym ilość % 37616 61,5 38327 62,9 38346 63,3 38750 60,3 1997 2000 2002 2010 przedprodukcyjnym ilość % 15676 25,6 14018 23,0 13283 22,0 15800 24,5 poprodukcyjnym ilość % 7865 12,9 8563 14,1 8972 14,7 9750 15,2 1997 2000 2002 2010 12199 10734 10181 12400 25,0 22,1 21,1 24,5 30599 30971 30813 31500 62,6 63,9 64,0 62,1 6050 6787 7151 6800 12,4 14,0 14,9 13,4 1997 2000 2002 2010 3477 3284 3102 3400 28,2 26,5 24,9 27,0 7017 7356 7533 7250 57,0 59,2 60,5 57,5 1815 1776 1821 1950 14,8 14,3 14,6 15,5 Gmina Otmuchów: Ogółem 0 - 14 15 - 19 20 - 29 30 - 39 40 - 59 60 - 64 65 i więcej Otmuchów - MIASTO 5299 812 403 868 665 1633 192 726 Otmuchów OBSZAR WIEJSKI 9017 1591 713 1494 1168 2556 307 1188 Gmina Paczków: Wyszczegól 0–2 3–6 ogółem lata lat nienie 7 – 14 15 – 17 18 – 19 20 – 29 30 – 39 40 – 49 50 – 59 60 – 64 lat lat lat lat lat lat lat lat 65 lat i powyżej Obszar 13962 396 638 1546 762 536 2189 1628 2349 1636 580 1702 gminy 6843 214 350 795 265 1129 849 598 o 378 1170 827 268 m W tym 8310 214 369 904 432 301 1235 996 1459 977 403 1023 o 4010 118 193 466 207 147 640 710 182 363 502 482 Miasto Paczków m - Poziom zatrudnienia i stopa bezrobocia: Gmina Głuchołazy: Pracujący ogółem 4 082 osób Pracujące kobiety 2 125 osób Gmina Nysa: Gmina Otmuchów: Gmina Paczków: Liczba pracujących w gminie wynosi 4 032 osób (dane z Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań. Liczba zarejestrowanych bezrobotnych miasta i gminy Paczków w latach 2000-2004 Stan na: 31.12.2000 -1791 osób, 31.12.2001 - 2055 osób, 31.12.2002 - 2204 osoby, 31.12.2003 - 2038 osób, 31.12.2004 - 1951 osób - Liczba gospodarstw rolnych: Gmina Głuchołazy: Powierzchnia użytków rolnych ogółem 11 461 ha Grunty orne ogółem 10 559 ha Sady ogółem 103 ha Łąki ogółem 607 ha Pastwiska ogółem 192 ha Lasy i grunty leśne ogółem 3 134 ha Pozostałe grunty i nieużytki ogółem 2 203 ha Gmina Nysa: Produkcję rolniczą prowadzi około 1000 gospodarstw indywidualnych, spółdzielni oraz gospodarstw skarbu państwa. Gmina Otmuchów: Ogółem do jednego ha 1-5 5-10 10-15 15ha i więcej Gmina 1276 626 310 154 75 111 Paczków: Gmina Paczków zaliczana jest do rejonów intensywnej produkcji rolnej. Na jej obszarze dominują grunty użytkowane rolniczo – 82 % powierzchni. Pozostałe 18 % stanowią lasy (1,7 %), grunty nieużytkowane rolniczo: drogi, tereny osiedlowe, nieużytki i inne (16,3 %). Paczków zajmuje 660 ha, w tym użytki rolne na jego terenie stanowią 56 % (369 ha) ogólnej powierzchni miasta. Pozostałe tereny to zabudowa osiedlowa i komunikacyjna. - Liczba Podmiotów gospodarczych, w tym MŚP: Gmina Głuchołazy: Obecnie w Głuchołazach zarejestrowanych jest 1373 podmiotów gospodarczych reprezentujących przemysł, handel i usługi. Gmina Nysa: Gmina Otmuchów: Ogółem Sektor publiczny Sektor prywatny Gmina Otmuchów 1062 50 1012 Miasto Otmuchów 562 30 532 Gmina Paczków: RODZAJ DZIAŁALNOŚCI 2004 Działalność produkcyjna 31 Budownictwo 20 Handel i naprawy 276 Hotele i restauracje 15 Transport i składowanie 30 Pozostałe działalności usługowe 153 Razem 525 Źródło: Urząd Miejski w Paczkowie W strukturze podmiotów gospodarki narodowej Paczkowa, według rejestru REGON, przeważającą większość stanowią zakłady osób fizycznych. - Informacje o branżach gospodarki mających kluczowe znaczenie dla rozwoju obszaru: Gmina Głuchołazy: Przemysł głuchołaski to przede wszystkim: przemysł meblowy, odzieżowy, metalowy, papierniczy. Dużym walorem gospodarczym gminy jest jej przygraniczne położenie i obecność aż czterech przejść granicznych: Głuchołazy - Mikulovice (ruch osobowy); Konradów - Zlate Hory (ruch osobowy i towarowy do 3,5 tony); Sławniowice - Velke Kunetnice (mały ruch graniczny); turystyczne przejście graniczne na szczycie Biskupiej Kopy. Planowane jest również granicznego w Głuchołazach. otwarcie kolejowego przejścia Tak atrakcyjne położenie oraz dobrze rozwinięta infrastruktura przemysłowa w mieście sprawiają, że Głuchołazy są atrakcyjnym miejscem do inwestowania i lokowania kapitału. Ważnym sektorem głuchołaskiej gospodarki jest szybko rozwijająca się turystyka, której rozwój stwarza inwestorów również w tej dziedzinie. ogromne możliwości dla Ważniejsze podmioty gospodarcze: l. ZAKŁADY PRZEMYSŁU ODZIEŻOWEGO „OMEX" produkcja odzieży męskiej - ul. Jana Pawła II 11, ml. 4391921 2. FABRYKA ARMATUR „GŁUCHOŁAZY" S.A. produkcja armatury przemysłowej ul. Kolejowa 5, tel. 4391944 3. GŁUCHOŁASKIE ZAKŁADY PAPIERNICZE produkcja papieru - ul. Andersa 32, tel. 439191 l 4. FABRYKA RĘKAWICZEK „FAREX" produkcja rękawiczek skórzanych- ul. Wyspiańskiego 9, tel. 4391998 5. FABRYKA ARMATURY PRZEMYSŁOWEJ „WAKMET" produkcja armatury przemysłowej - Bodzanów 75, tel. 4391872 6. PRZEDSIĘBIORSTWO PRODUKCYJNE „PRISMA-DEKOR" produkcja oklein meblowych - ul. Andersa 32/1, tel. 4392914 lub 4085501, fax 4085505 7. PRZEDSIĘBIORSTWO WYDOBYCIA l OBRÓBKI MARMURU „MARMUR" wydobycie i obróbka marmuru - Sławniowice 103, tel. 4398019 8. BANK ZACHODNI WBK S.A. O/ GŁUCHOŁAZY kompleksowa obsługa bankowa ul. M. Sklodowskiej-Curie 22, tel. 4391812 9. BANK SPÓŁDZIELCZY kompleksowa obsługa bankowa, ul. Prymasa Wyszyńskiego 12, tel. 4391576 10. BANK PKO B.P. O/ GŁUCHOŁAZY kompleksowa obsługa bankowa, ul. Rynek 22, tel. 4395971 11. „MALTA-DEKOR" FABRYKA PAPIERU W RUDAWIE produkcja papieru dekoracyjnego, Rudawa, tel. 4391901 12. ZAKŁAD WYDOBYCIA l PRZEROBU KAMIENIA BUDOWLANEGO S.C. Gierałcice 7, tel. 4398026 13. „NATALIA" Głuchołazy, ul, Gen. Wł. Andersa 72, tel. 4392377 Gmina Nysa: Do największych zakładów należą: Spółdzielnia Pracy Cukry Nyskie Spółdzielnia Pracy Cukry Nyskie 48-300 Nysa, ul. Aleja Wojska Polskiego 9 Tel.: (077) 433 24 11 Fax. (077) 433 36 44 Historia Spółdzielni Pracy "Cukry Nyskie" to ponad 55 lat tradycji i obecności na rynku wyrobów ciastkarskich. Firma znana jest przede wszystkim z wyśmienitych markiz, doskonałych herbatników, chrupiących wafli i lekkich biszkoptów. Produkujemy również wyroby bezcukrowe i niskosłodzone. Wytwórnia Lodów i Garmażerki Mrożonej Lodgar P.P.H.U LODGAR Sp. z o.o. 48-300 Nysa, Skorochów 10 Tel./fax: (0-77) 433-46-58 Wytwórnia Lodów i Garmażerii Mrożonej „Lodgar” powstała w 1991 roku w Skorochowie k/Nysy. „Lodgar” jako pierwszy w Polsce na skalę przemysłową rozpoczął produkcję do dziś bardzo popularnych rożków lodowych. Przedsiębiorstwo prowadzi działalność na własnej nieruchomości. Znaczny przyrost zdolności produkcyjnych nastąpił w 1995 roku, kiedy to została zakupiona nowoczesna linia do produkcji lodów na patyku. Firma współpracuje z wieloma dostawcami a produkcje całości asortymentu opiera na wyrobach polskich. Zakład posiada linie do produkcji: sandwiche, kubki lodowe, rolady, rożki, masy lodowe (kuwety), lody wodne oraz osobne linie do produkcji wyrobów mrożonych i garmażeryjnych. W ramach każdej linii produkowane są wyroby o różnych smakach co daje w sumie bardzo bogatą ofertę rynkową. Fabryka Pomocy Naukowych Fabryka Pomocy Naukowych Sp. z o. o. 48-300 Nysa, ul. Słowiańska 7 Tel.: (077) 433 24 91 do 5 Fax: (077) 433 36 56 Fabryka Pomocy Naukowych Sp. z o.o. jest producentem pomocy naukowych od 1966 roku. Kilka lat temu nasza oferta została poszerzona o meble szkolne i biurowe oraz sprzęt szkolny. Poza wyrobami własnymi oferujemy szereg produktów firm polskich i zagranicznych związanych z edukacją. W efekcie zajmujemy się kompleksowym wyposażaniem pracowni przedmiotowych, a także całych szkół i innych placówek edukacyjnych oddanych w ramach nowych inwestycji. Znaczna część naszych produktów posiada dodatkowo zalecenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu i wpisana jest na listę wyrobów zalecanych do użytku w szkołach dostępną na stronie ministerialnej. Meble nasze łączą w sobie wiele zalet - są trwałe, funkcjonalne, dokładnie i starannie wykonane. Przy ich projektowaniu dostosowaliśmy funkcjonalne parametry do antropometrycznych wymiarów dzieci i młodzieży, co zapewnia utrzymanie prawidłowej pozycji przez uczniów w czasie nauki i innych zajęć szkolnych. Posiadamy certyfikaty na uznane przez klientów modele, wydane przez akredytowaną jednostkę certyfikującą. Cafrex CAFREX Konradowa 11 48 - 303 NYSA Tel.: (077) 433 03 81 Fax: (077) 435 81 20 Firma CAFREX została założona w 1983 roku. W początkowym okresie swej działalności firma zajmowała się produkcją urządzeń oraz wykonywaniem usług dla rolnictwa według własnego projektu oraz wykonywaniem wszelkich usług związanych z obróbką metali. Znaczący rozkwit firmy przypadł na lata 1986-1987, kiedy to rozpoczęta została produkcja elementów i pod-zespołów obudów kroczących dla górnictwa. W tym też okresie nawiązana została współpraca z firmą MANNESSMAN - Niemcy, dla której wykonywano m.in. obróbkę kołnierzy, przylg i zaślepek, a także z firmą SIGMA- Usti n/Łabą, Czechy, dla której w ramach kontraktu wykonywaliśmy obróbkę korpusów zaworów, co było początkiem działalności eksportowej firmy CAFREX. Okres ten przyczynił się do znacznego powiększenia potencjału produkcyjnego, a także do powiększenia wysokokwalifikowanej załogi. Firma CAFREX jest postrzegana jako solidny partner nie tylko w Polsce - nasz zasięg rynkowy ma charakter globalny. Obecnie współpracujemy z firmami z: Norwegii, Finlandii, Danii, Hiszpanii, Niemiec, USA, Korei, Holandii, Wielkiej Brytanii i Japonii. Wykonywaliśmy również osprzęt do: Włoch, Francji, Rumunii i Grecji. Produkcja eksportowa stanowi 98,6 % produkcji ogólnej firmy CAFREX. Zakład Cukierniczy Wacuś Zakład Cukierniczy WACUŚ Sp.j. Zbigniew Marek, Czesław Woźniak 48-300 Nysa, ul. Jagiellońska 14 Tel. (077) 433 00 68 Fax (077) 433 42 87 Produkcja wafli przekładanych kremem o smaku: śmietankowym, kakaowym, adwokatowym, truflowym, cytrynowym, truskawkowym, orzechowym, chałwowym, czekoladowoorzechowym, toffi. Produkcja wafli przekładanych kremem i oblewanych polewą kakaową o smaku: kakaowym, adwokatowym, truflowym, toffi, kakaowym z orzechami. Produkcja wafli pakowanych jednostkowo o smaku: śmietankowym, kakaowym, adwokatowym (sprzedawanych w dis. 40szt -waga 14g)kakaowym z orzechami w polewie kakaowej (dis.30szt -waga 31g). Produkcja wafli suchych oraz listków waflowych do lodów. Produkcja ciastek i ciastek w polewie kakaowej o smaku: śmietankowym, kakaowym, kokosowym, korzennym oraz z marmoladą różaną. Gmina Otmuchów: Gmina Otmuchów jest znanym regionem gdzie koncentrują się usługi turystyczno – rekreacyjne o szerokim zasięgu oddziaływania. Dobrze rozwinięte jest rolnictwo na bazie wysokiej jakości gleb. Produkuje się tu głownie buraki cukrowe, pszenicę i warzywa. Duże i atrakcyjne tereny nadające się pod inwestycje usługowe, mieszkaniowe, turystyczno- rekreacyjne mogą być szansą zrobienia dobrego interesu dla potencjalnych inwestorów, zwłaszcza że mieszkańcy stanowią dobrze przygotowaną kadrę pracowniczą. Przemysł w gminie jest reprezentowany przez Cukrownię Otmuchów, Zakłady Metalowe i Zakłady Przemysłu Cukierniczego oraz szereg małych przedsiębiorstw i firm rodzinnych. Jednak dla rozwoju gminy największe znaczenie mają jego walory rekreacyjne, do których należą min:. atrakcyjne położenie na obszarze o szczególnych walorach turystycznych i przyrodniczych ciągnących się od Głuchołaz przez Nysę, Otmuchów, Paczków do Ziemi Kłodzkiej, walory rekreacyjne miasta wynikające z jego usytuowania w bezpośrednim sąsiedztwie Jeziora Otmuchowskiego i Jeziora Nyskiego. W Otmuchowie i pozostałych miejscowościach gminy dobrze rozwinięta jest sieć placówek hotelowych i gastronomicznych. Dalszy rozwój bazy noclegowej i usług związanych z turystyką, stanowi wielką szansę aktywizacji dla gminy. Gmina Paczków: Miasto Paczków posiada duży potencjał przemysłowy i znaczące tradycje w zakresie przemysłu meblarskiego, chemicznego, maszynowego i produkcji materiałów budowlanych. Na terenie miasta zlokalizowane są przedsiębiorstwa reprezentujące różne gałęzie gospodarki. Największymi pracodawcami są firmy produkcyjne a wśród nich firmy z branży meblowej, papierniczej, chemicznej, budowlanej i maszynowej. Głównymi pracodawcami w mieście są: - „Opolskie Fabryki Mebli Fabryka Nr 5” Sp. z o.o. „Famad” Fabryka Maszyn i Urządzeń Przemysłowych Sp. z o.o. "Wacław Jopek" Sp. z o.o. Paczkowskie Zakłady Chemii Gospodarczej „Pollena” Sp. z o.o. „Jarpak” s.c. „Wrocławskie Kopalnie Surowców Mineralnych” „Betoniarnia Paczków” „Natopol” Sp. z o.o. „Top Libero” Sp. z o.o. Cechą charakterystyczną lokalnej gospodarki jest stosunkowa duża liczba firm produkcyjnych średniej wielkości zatrudniających od 50 do 250 pracowników. Część z tych firm powstała w wyniku przemian gospodarczych, część to firmy z długoletnią tradycją. Firmy te, po przejściowych trudnościach w latach 90. XX wieku wynikających właśnie z transformacji gospodarki, a więc utracie części rynków zbytu i dostosowaniu zatrudnienia do wymogów rynkowych, w większości prężnie się rozwijają. Do najważniejszych przedsiębiorstw i firm należą: - „FAMAD” Fabryka Maszyn i Urządzeń Przemysłowych Sp. z o.o., Paczkowskie Zakłady Chemii Gospodarczej „POLLENA” Sp. z o.o., Opolskie Fabryki Mebli S.A., Jarpark s.c., Lex-Bud Sp. z o.o., PPHU „Kalmar” s.c., Przedsiębiorstwo Remontowo-Budowlane „Marklud“, „Remont” s.c., “Trans-Com”, Transport Terenowo-Osobowy “Autokomis”, Zakłady Ceramiki Budowlanej „Wacław Jopek” Sp. z o.o., Przedsiębiorstwo Budownictwa Hydrotechnicznego „Energopol”. b) Stan rozwoju infrastruktury wiejskiej: Infrastruktura społeczna: -Ochrona zdrowia i opieki społecznej Gmina Głuchołazy: 1. Pogotowie Ratunkowe - ul. M.C. Skłodowskiej 18 - tel. 4391300 2. Szpital nr 1 - ul. M. C. Skłodowskiej 16 - tel. 4391950 3. Szpital nr 2 - ul. Lompy 2 - tel. 4391990 4. Szpital MSW - ul. Karłowicza 40 - tel. 4391614 5. 5. Przychodnia Rejonowa - ul. Rynek 12 - tel. 4391405 i 4391773 6. Apteka - ul. Rynek 12 - tel. 4391993 7. Apteka - ul. Rynek 26 - tel. 4391481 8. Apteka - ul. Rynek 16 - tel. 4391214 9. Apteka - ul. Wieniawskiego 5 - tel. 4391214 10. Apteka - ul. Boh. Warszawy 15 - tel. 4391320 11. Apteka - ul. Prymasa Wyszyńskiego 1a 12. Zakład Opiekuńczo-Leczniczy -ul. Parkowa 9 - tel. 4391743 13. CARITAS w Głuchołazach „Skowronek”; ul. Gen. Andersa 74/76 38-340 Głuchołazy; tel. +48/077/4391-332 Gmina Nysa: Szpital Miejski ZOZ Nysa, ul. Bohaterów Warszawy 23 tel. (077) 408 78 00 Poradnia Chirurgii Ogólnej Nysa, ul. Ogrodowa 1 tel. (077) 408 78 76 Poradnia Dziecięca Nysa, ul. Ogrodowa 1 tel. (077) 408 79 92 Poradnia Kardiologiczna Nysa, ul. Ogrodowa 1 tel. (077) 408 79 91 Poradnia Medycyny Pracy Nysa, ul. Ogrodowa 1 tel. (077) 408 79 82 Poradnia Ogólna Nysa, ul. Ogrodowa 1 tel. (077) 408 79 80 Poradnia Reumatologiczna Nysa, ul. Ogrodowa 1 tel. (077) 408 79 92 Poradnia Urologiczna Nysa, ul. Ogrodowa 1 tel. (077) 408 79 92 Poradnia Kardiologiczna Nysa, ul. Skłodowskiej-Curie 1 tel. (077) 408 79 84 Poradnia Endokrynologiczna Nysa, ul. Skłodowskiej-Curie 1 tel. (077) 408 79 84 Poradnia Cukrzycowa Nysa, ul. Skłodowskiej-Curie 1 tel. (077) 408 79 84 Specjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Dormed” Nysa, ul. Mariacka 6/8 tel. (077) 435 56 09 „Vita” NZOZ Nysa, ul. Piłsudskiego 47 tel. (077) 409 39 50 Wojskowa Specjalistyczna Przychodnia Lekarska Nysa, ul. Kościuszki 3 tel. (077) 433 98 02 Seidel Jadwiga Seidel Marcin Niepubliczny Ośrodek Zdrowia Koperniki 34m tel. (077) 435 67 26 „Apteka - mgr Anna Sandomierska" Apteka Nysa, ul. Kolejowa 2a tel. (077) 433 85 46 „Centrum" Apteka Nysa, ul. Krzywoustego 6 tel. (077) 409 37 85 „Chopina" Sp. j. Apteka Nysa, ul. Chopina 16 tel. (077) 435 20 40 Sowińska Ryszarda Apteka Nysa, ul. Piłsudskiego 12a tel. (077) 435 88 11 „DGA 6" Apteka Nysa, ul. Piłsudskiego 21 tel. (077) 435 25 38 „NLA" Sp. z o.o. Apteka Nysa, ul. Piłsudskiego 47 tel. (077) 409 15 18 „Eliksir" S.C. Małgorzata Sowińska Przemysław Sowiński Apteka Nysa, ul. Prusa 3/1a tel. (077) 433 16 97 „Farm-Lek" S.C. Apteka M. Seidel J. Miller Nysa, ul. Moniuszki 7 tel. (077) 433 73 87 „Nyska" Apteka Nysa, ul. Piastowska 7 tel. (077) 435 50 76 „Orient" Apteka Nysa, ul. Osmańczyka 18a tel. (077) 433 79 05 Pacek Stanisław Apteka Nysa, ul. Celna 28a tel. (077) 433 80 76 „Piastowska" Sp. j. Apteka Nysa, ul. Królowej Jadwigi 11 tel. (077) 433 34 41 „Pod Basztą" Apteka Nysa, ul. Wrosławska 11c tel. (077) 435 27 27 „Pod Kasztanem" Apteka Nysa, ul. Drzymały 1 tel. (077) 409 01 75 „Podzamcze" Apteka Irena Chałupnik Nysa, ul. Torowa 1 tel. (077) 433 44 87 „Południowa" Sp. z o.o. Apteka Nysa, ul. KEN 35 tel. (077) 448 62 20 „Słowiańska" Apteka Nysa, ul. Słowiańska 21 a tel. (077) 435 56 08 „Vena" Apteka Marzena Orłowska Nysa, ul. Zjednoczenia 8/1 tel. (077) 435 21 59 „W Rynku" Sp. j. Apteka Nysa, ul. Rynek 8 tel. (077) 409 03 83 „W Rynku" Sp. j. Apteka "Mariacka" Nysa, ul. Prudnicka 11/2 tel. (077) 435 23 39 Gmina Otmuchów: Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "EL-MED" s.c. ul. Nyska 13 48-385 Otmuchów tel. (077) 4314912 Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "SAL-MED" ul. Rynek 8 48-385 Otmuchów tel. (077) 4314700 Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "OMEGA" ul. Krakowska 17 48-385 Otmuchów tel. (077) 4315050 Ośrodek Pomocy Społecznej - Kierownik Kazimierz Krzywak 48-385 Otmuchów Sienkiewicza 5 tel. (077) 4390755; Kierownik 4390756; Świadczenia rodzinne 4390757 Gmina Paczków: "MEDICUS" Sp z o.o. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej, Przychodnia Rodzinna ul. Staszica 27, 48-370 Paczków tel. 431 65 35 "OMEGA" Sp z o.o. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej, Przychodnia Rodzinna ul. Staszica 5, 48-370 Paczków tel. 431 67 24 SZPITAL - PACZKÓW Szpital Rejonowy im. Jana Pawła II ul. Staszica 3, 48-370 Paczków tel. 431 67 07 "MEDEX" s.c. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej, Centrum Rehabilitacji i Promocji Zdrowia ul. Armii Krajowej 2, 48-370 Paczków tel. 431 79 17 lub 439 91 80 Caritas Diecezji Opolskiej. Stacja Opieki (077) 431 65 33 48-370 Paczków, ul. Kościelna 11 pow. nyski, woj.opolskie -Ochrona zdrowia i opieki społecznej Gmina Głuchołazy: Komisariat Policji (Głuchołazy) ul. Grunwaldzka 2 Tel. 4092420 do 25 Alarmowy 997 Straż Pożarna (Głuchołazy) ul. Grunwaldzka 4 Tel. 4092740 lub 4092670 Straż Miejska (Głuchołazy) Rynek 15 Tel. (77) 4391441 Gmina Nysa: Komenda Powiatowa Policji Nysa, ul. Armi Krajowej 11 tel. (077) 409 09 03 Straż Miejska Nysa, ul. Kolejowa 15 tel. (077) 408 05 86 Państwowa Straż Pożarna Nysa, ul. Chopina 5 tel. (077) 409 08 00 Gmina Otmuchów: Komisariat Policji 077 431 50 25 Otmuchów Ochotnicza Straż Pożarna Otmuchów 077 431 50 11 Grodkowska 2 Gmina Paczków: Komisariat w Paczkowie ul. Mickiewicza 11, 48-370 Paczków tel. 439 04 45 Straż Miejska ul. Wojska Polskiego 3, 48-370 Paczków tel. 431 62 31 Jednostka ratowniczo-gaśnicza Państwowej Straży Pożarnej Paczków ul. Jagiellońska 2, 48-370 Paczków tel. 431 65 65 -Edukacja i wychowanie Gmina Głuchołazy: 1. Żłobek (Głuchołazy) al. Jana Pawła II 24 Tel. (77) 4391508 2. Przedszkole (Nowy Las) Tel. (77) 4392077 3. Przedszkole (Sławniowice) Tel. (77) 4398068 4. Publiczne Przedszkole (Jarnołtówek 112) Tel. (77) 4397587 5. Publiczne Przedszkole (Konradów) Tel. (77) 4391417 6. Publiczne Przedszkole (Biskupów 62) Tel. (77) 4398234 7. Publiczne Przedszkole (Gierałcice 119) Tel. (77) 4398130 8. Publiczne Przedszkole (Burgrabice) Tel. (77) 4398028 9. Publiczne Przedszkole nr 1 (Głuchołazy) Tel. (77) 4391566 ul. Curie-Skłodowskiej 4 10. Publiczne Przedszkole nr 2 (Głuchołazy) Tel. (77) 4391674 ul. Powstańców Śląskich 1 11. Gimnazjum nr 1 (Głuchołazy) Tel. (77) 4391689 ul. Kraszewskiego 30 12. Gimnazjum nr 2 (Głuchołazy) Tel. (77) 4391832 ul. Słowackiego 1 13. Szkoła Podstawowa (Biskupów ) Tel. (77) 4398093 14. Szkoła Podstawowa (Bodzanów 83 ) Tel. (77) 4391309 15. Szkoła Podstawowa (Burgrabice) Tel. (77) 4398090 16. Szkoła Podstawowa (Gierałcice) Tel. (77) 4398033 17. Szkoła Podstawowa (Jarnołtówek) Tel. (77) 4397526 18. Szkoła Podstawowa (Polski Świętów 74a) Tel. (77) 4397088 19. Szkoła Podstawowa (Sławniowice) Tel. (77) 4398068 20. Szkoła Podstawowa (Stary Las 56a) Tel. (77) 4397022 21. Szkoła Podstawowa (Charbielin) Tel. (77) 4391618 22. Szkoła Podstawowa (Nowy Świętów 65) Tel. (77) 4397021 23. Szkoła Podstawowa nr 1 (Głuchołazy) Tel. (77) 4391340 ul. Curie-Skłodowskiej 9 24. Szkoła Podstawowa nr 2 (Głuchołazy) Tel. (77) 4391741 al. Jana Pawła II 9 25. Szkoła Podstawowa nr 2 (Głuchołazy) Tel. (77) 4391763 al. Jana Pawła II 21 26. Liceum Ogólnokształcące im. Bolesława Chrobrego (Głuchołazy) Tel. (77) 4391569 ul. Bohaterów Warszawy 10 27.Zespół Szkół Konradów - Kol. Kaszubska 2 48-340 Głuchołazy tel.: 077 43 91 462 28.Centrum Edukacyjne ''Edukator'' w Głuchołazach ul. Słowackiego 1 48-340 Głuchołazy tel.: 077 439 34 73, 077 439 18 19 www: www.superszkola.edu.pl e-mail: [email protected] 29.Państwowa Szkoła Muzyczna im. J. Hellera w Głuchołazach ul. Bohaterów Warszawy 2 48-340 Głuchołazy tel.: 077 43 91 478 Gmina Nysa: Przedszkole nr 1 ul. Bohaterów Warszawy 48 tel. (077) 433 28 43 Przedszkole nr 2 ul. Wojska Polskiego 23 tel. (077) 433 32 81 Przedszkole nr 6 ul. Armii Krajowej tel. (077) 435 50 04 Przedszkole nr 8 ul. Tkacka 2 tel. (077) 433 38 92 Przedszkole nr 9 ul. Sudecka tel. (077) 435 84 70 Przedszkole nr 10 ul. 11 Listopada tel. (077) 431 06 20 Przedszkole nr 12 ul. Podolska tel. (077) 433 41 36 Przedszkole nr 14 ul. Grodkowska tel. (077) 433 30 07 Przedszkole nr 15 ul. Kościuszki 9 tel. (077) 433 47 97 Przedszkole ul. Bohaterów Warszawy 13 tel. (077) 433 21 33 Przedszkole Prywatne „Smerf” ul. Prudnicka 3 tel. (077) 433 46 39 Przedszkole Biała Nyska, ul. Kamienna 19 tel. (077) 435 68m 90 Przedszkole Hajduki Nyskie tel. (077) 433 21 66 Przedszkole Koperniki tel. (077) 435 67 18 Przedszkole Niwnica tel. (077) 435 64 25 Przedszkole Państwowe Radzikowice 70 tel. (077) 433 96 22 Szkoła Podstawowa nr 1 ul. Bohaterów Warszawy 7 tel. (077) 433 31 21 Szkoła Podstawowa nr 3 ul. Krawiecka 6 tel. (077) 433 22 61 Szkoła Podstawowa nr 5 ul. E. Gierczak 8 tel. (077) 433 39 26 Szkoła Podstawowa nr 8 ul. Prusa 14 tel. (077) 431 02 12 Szkoła Podstawowa nr 10 ul. 11 Listopada 6 tel. (077) 431 01 25 Specjalna Szkoła Podstawowa nr 11 w Specjalnym Ośrodku SzkolnoWychowawczym ul. Grodkowska 54 tel. (077) 433 22 36 Sportowa Szkoła Podstawowa w Zespole Szkół Sportowych ul. Bramy Grodkowskiej 4 tel. (077) 433 25 26 Niepubliczna Szkoła Podstawowa ul. Kośćiuszki 9 tel. (077) 409 33 60 Szkoła Podstawowa Biała Nyska ul. Nyska 11 tel. (077) 435 68 23 Szkoła Podstawowa Domaszkowice tel. 435 65 27 Szkoła Podstawowa Kępnica tel. (077) 435 65 22 Szkoła Podstawowa Koperniki tel. (077) 435 67 28 Szkoła Podstawowa Niwnica tel. (077) 435 44 38 Szkoła Podstawowa Przełęk tel. (077) 433 48 19 Szkoła Podstawowa Wierzbięcice tel. (077) 435 65 92 Szkoła Podstawowa Złotogłowice tel. (077) 435 94 97 Gimnazjum Diecezjalne Nysa, ul. św. Piotra 1 tel. (077) 435 22 47 Gimnazjum nr 1 Nysa, ul. Chodowieckiego 4 tel. (077) 433 80 11 Gimnazjum nr 2 Nysa, ul. Prusa 14 tel. (077) 409 03 80 Gimnazjum nr 3 Nysa, ul. Kościuszki 10 tel. (077) 433 36 91 Specjalne Gimnazjum nr 5 w Specjalnym Ośrodku SzkolnoWychowawczym Nysa, ul. Grodkowska 54 tel. (077) 433 22 36 Zespół Szkół Ogólnokształcących „Carolinum” Nysa, ul. Jana Sobieskiego 2 tel. (077) 433 33 31 Zespół Szkół Rolnicze Centrum Kształcenia Ustawicznego Nysa, ul. Rodziewiczówny 1 tel. (077) 431 04 67 Zespół Szkół Ekonomicznych Nysa, ul. Sikorskiego 1 tel. (077) 433 35 29 Zespół Szkół Mechanicznych Nysa, ul. Orkana 6 tel. (077) 433 34 39 Zespół Szkół Technicznych Nysa, ul. Chopina 4 Tel. (077) 409 33 00 I Liceum Ogólnokształcące "Carolinum" im. Jana III Sobieskiego Nysa, ul. Jana Sobieskiego 2 tel. (077) 433 33 31 II Liceum Ogólnokształcące w Zespole Szkół Rolnicze Centrum Kształcenia Ustawicznego Nysa, ul. Rodziewiczówny 1 tel. (077) 431 04 66 III Liceum Profilowane w Zespole Szkół Ekonomicznych Nysa, ul. Sikorskiego 1 tel. (077) 433 35 29 IV Liceum Profilowane w Zespole Szkół Technicznych Nysa, ul. Chopina 4 tel. (077) 433 21 19 Liceum Profilowane w Zespole Szkół Mechanicznych Nysa, ul. Orkana 6 tel. (077) 433 34 39 Technikum Budowlane w Zespole Szkół Technicznych Nysa, ul. Chopina 4 tel. (077) 433 21 19 Technikum w Zespole Szkół Mechanicznych Nysa, ul. Orkana 6 tel. (077) 433 34 39 Technikum nr 2 w Zespole Szkół Rolnicze Centrum Kształcenia Ustawicznego Nysa, ul. Rodziewiczówny 1 tel. (077) 431 04 66 Technikum nr 3 w Zespole Szkół Ekonomicznych Nysa, ul. Sikorskiego 1 tel. (077) 433 35 29 Zasadnicza Szkoła Zawodowa w Zespole Szkół Mechanicznych Nysa, ul. Orkana 6 tel. (077) 433 34 39 Zasadnicza Szkoła Zawodowa w Zespole Szkół Technicznych Nysa, ul. Chopina 4 tel. (077) 433 21 19 Szkoła Biznesu Nysa, ul. Sobieskiego 2 tel. (077) 435 55 40 Elitarna Szkoła Służb Ochrony i Biznesu "COBRA" Nysa, ul. Orkana 6 tel. (077) Medyczne Studium Zawodowe Nysa, ul. Ujejskiego 19 tel. (077) Policealna Szkoła Zawodowa dla Dorosłych WZDZ w Opolu z siedzibą w Nysie Nysa, ul Armii Krajowej 26 tel. (077) 433 34 02 Policealne Studium Zawodowe Nysa, ul. Sikorskiego 1 tel. (077) 433 35 29 Policealne Studium Zawodowe dla Dorosłych "Promocja" Nysa, ul. Grodkowska 9 tel. (077) 433 11 44 Policealne Studium Zawodowe dla Dorosłych Nysa, ul. Rodziewiczówny 1 tel. (077) 431 04 66 Prywatna Szkoła Policealna dla Dorosłych - Zaoczna Nysa, ul. Poznańska 1 tel. (077) 448 27 20 Liceum Profilowane i Uzupełniające dla Dorosłych w Zespole Szkół Rolnicze Centrum Kształcenia Ustawicznego Nysa, ul. Rodziewiczówny 1 tel. (077) 431 04 66 II Liceum Uzupełniające dla Dorosłych w Zespole Szkół Technicznych Nysa, ul. Chopina 4 tel. (077) 433 21 19 Liceum Profilowane i Uzupełniające dla Dorosłych w Zespole Szkół Mechanicznych Nysa, ul. Orkana 6 tel. (077) 433 34 39 Technikum Uzupełniające dla Dorosłych w Zespole Szkół Mechanicznych Nysa, ul. Orkana 6 tel. (077) 433 34 39 Zasadnicza Szkoła Zawodowa dla Dorołych w Zespole Szkół Mechanicznych Nysa, ul. Orkana 6 tel. (077) 433 34 39 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nysie ul. Grodzka 19 tel. (077) 435 28 78 Instytut Tutrystyki Krajów Biblijnych. Wyższa Szkoła Adwentystyczna w Podkowie Leśnej. Odział w Nysie ul. Poznańska 1 tel. (077) 435 12 54 Gmina Otmuchów: Gimnazjum w Otmuchowie Przedszkole Publiczne Nr 1 w Otmuchowie Przedszkole Publiczne Nr 2 w Otmuchowie Przedszkole Publiczne w Jasienicy Górnej Zespól Szkolno - Przedszkolny w Maciejowicach Zespół Szkolno - Przedszkolny w Grądach Zespół Szkolno - Przedszkolny w Wójcicach Zespół Szkolno - Przedszkolny w Kałkowie Zespół Szkolno - Przedszkolny w Mesznie Gmina Paczków: Szkoła Podstawowa nr 2 ul. Wojska Polskiego 45 Paczków Szkoła Podstawowa nr 3 ul. 1-go Maja 2 Paczków Szkoła Podstawowa w Kamienicy Kamienica Szkoła Podstawowa w Trzeboszowicach Trzeboszowice Niepubliczne Gimnazjum Stowarzyszeniowe Paczków Gimnazjum Publiczne Paczków Zespół Szkół Gimnazjalnych Paczków -Sport i rekreacja Gmina Głuchołazy: 1. Wydział Promocji, Turystyki i Sportu Urzędu Miejskiego w Głuchołazach Naczelnik Wydziału - Paweł Szymkowicz ADRES: 48-340 Głuchołazy Rynek 15, tel. (0-77)4092 118,4092 119 fax (0-77) 409-21-01 2. e-mail: [email protected] Centrum Informacji Turystycznej Miast Przygranicznych Głuchołazy - Zlate Hory 3. ADRES: 48-340 Głuchołazy Plac Basztowy 4a tel. (0-77) 439-14-53, tel./fax (0-77) 439-43-60, e-mail: [email protected] 2. Głuchołaskie Forum Turystyczne Prezes: Irena Zinczuk ADRES: 48-267 Jarnołtówek 4, Ośrodek Wczasowy „Społem" tel. (0-77) 439-76-65 3. Biuro Usług Turystycznych „OPAWY" Właściciel: Joanna Klimczak i Wojciech Tokarz ADRES: 48-340 Głuchołazy, ul. Kard. Wyszyńskiego 4 tel./fax (0-77) 439-32-90, e-mail: [email protected] 4. Towarzystwo Przyjaciół Głuchołaz Prezes: Paweł Szymkowicz ADRES: 48-340 Głuchołazy, ul. Rynek 18 tel. (0-77)439-21-61 5. Zespół Opolskich Parków Krajobrazowych - Oddział w Pokrzywnej Dyrektor: Ireneusz Hebda ADRES: 48 - 267 Pokrzywna 11, tel. (0-77) 439-75-48 e-mail: [email protected] 6. Polskie Towarzystwo Turystyczno - Krajoznawcze Oddział Głuchołazy Prezes: Jerzy Chmiel ADRES: 48-340 Głuchołazy, ul. Powstańców Śl. 33 (Szkolne Schronisko Młodzieżowe), tel. (0-77) 439-15-47 7. Klub Górski PTTK „Głuchołaskie Towarzystwo Przyjaciół Gór" Prezes : Piotr Klimczak, ADRES: 48-340 Głuchołazy, ul. Powstańców Śl. 33 (Szkolne Schronisko Młodzieżowe), tel. (0-77) 439-55-47 8. Klub Turystyki Kolarskiej „KTUKOL" Prezes: Eligiusz Jędrysek ADRES: 48-340 Głuchołazy, ul. Słowackiego 1 (Sp. nr 3) tel. (0-77)439-18-32 Kąpieliska i baseny: 1. Kryty basen kąpielowy - OWR „Ziemowit" w Jarnołtówku 2. Basen kąpielowy w OW „Banderoza", ul. Powstańców Śl. 23, w Głuchołazach 3. Basen kąpielowy w OSW „Drogowiec" w Pokrzywnej (45 x 20 m) 4. Basen kąpielowy w OW ZEW SA w Pokrzywnej (15x6m) Wyciągi narciarskie: 1. Wyciąg orczykowy w Jarnołtówku - 300 m Korty tenisowe: 1. Kompleks Turystyczny „Sudety Banderoza" (nawierzchnia mineralna) Głuchołazy, ul. Powstańców Śl. 23 2. Głuchołaskie Towarzystwo Tenisowe (nawierzchnia mineralna) Głuchołazy, ul. Jana Pawła II 25 3. OSW „Drogowiec" (nawierzchnia asfaltowa), Pokrzywna 4. OW „Chrobry" (nawierzchnia asfaltowa), Pokrzywna 5. OWK „Olsza" (nawierzchnia asfaltowa), Jarnołtowek 6. ORW Potok (nawierzchnia mineralna), Jarnołtowek 52 Hale sportowe, stadiony, boiska: 1. Hala Sportowa ZKS „Chrobry" w Głuchołazach, ul. Damrota Hala wielofunkcyjna posiada: • 3 boiska do gry w piłkę koszykową, • 2 boiska do gry w piłkę siatkową, • boisko do gry w piłkę ręczną, • 2 korty do gry w tenisa ziemnego • obok hali tor łuczniczy • widownia na ok. 200 osób 2. Hala Sportowa - LZS Jarnołtowek (18 mx 15 m) 3. Miejski Stadion Sportowy w Głuchołazach, ul Konopnickiej 2 • boisko do gry w piłkę nożną • bieżnia i urządzenia LA 4. Boiska LZS i inne w Bodzanowie, Jarnołtówku, Charbielinie, Markowicach, Nowym Świetowie, Burgrabicach, Polskim Świetowie Trasy rowerowe: » Trasa MTB Głuchołazy – Podlesie - Głuchołazy Długość: 9 km Oznakowanie: kolor żółty » Trasa MTB Jarnołtówek - Biskupia Kopa Długość: 6 km Oznakowanie: kolor czerwony » Trasa MTB Pokrzywna - Biskupia Kopa Długość: 9,3 km Oznakowanie: kolor niebieski Ścieżki przyrodnicze: » Ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna „Z Jarnołtówka do Rozdroża Pod Piekiełkiem" Długość trasy: 2,0 km Czas trwania wędrówki: ok. 40 min. » Ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna „Z Pokrzywnej przez Olszak i Żabie Oczko do Jarnołtówka" Długość trasy: 4,3 km Czas trwania wędrówki: ok. 1 h 35 min. » Ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna „Przez Górę Chrobrego w Głuchołazach" Długość trasy: 5,0 km Czas trwania wędrówki: ok. 1 godz. 45 min. » Ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna „Doliną Bystrego Potoku na Biskupia Kopę" Długość trasy: 7,4 km Czas trwania wędrówki: ok. 2 h 15 min. Szlaki turystyczne: SZLAK CZERWONY - najdłuższy, o długośći 37 km. W obrębie Biskupiej Kopy SZLAK ŻÓŁTY - 12 kilometrowy. SZLAK NIEBIESKI - 10 kilometrowy. W obrębie Góry Parkowej SZLAK ŻÓŁTY - długości ok.6 km. SZLAK NIEBIESKI - długości 7 km. Gmina Nysa: Baza sportowo – rekreacyjna na terenie gminy: 3 stadiony sportowe; 2 hale sportowe ( w tym przystosowana do rozgrywek w piłkę siatkową); 55 boisk sportowych ( 43 w mieście, 12 we wsiach); 3 strzelnice; 23 sale gimnastyczne; kryta pływalnia; kąpielisko miejskie 8 klubów sportowych: 1. Nyski Szkolny Zwiśzek Sportowy 2. Nyskie Towarzystwo Siatkówki Kobiet "Lodgar - Lewiatan" 3. Nyskie Towarzystwo Gimnastyczne 4. KS "Polonia" 5. Klub Żeglarski "Nysa" 6. Klub Kartingowo-Motorowo-Samochodowy "Taboss Kart" 7. Nyskie Towarzystwo Samochodowo-Kartingowe 8. Nyski Klub Sportowo-Turystyczny Niewidomych i Słabowidzścych KS "NYSA" 1 akademicki klub sportowy: 1. AZS PWSZ Nysa Sportowa Spółka Akcyjna 2 szkolne i międzyszkolne kluby sportowe: 1. MKS "Ekonomik" 2. SKS "Mechanik" 12 uczniowskich klubów sportowych: 1. MUKS "Gim.2" przy Gimnazjum Nr 2 2. LUKS w Białej Nyskiej 3. UKS "Plejada" przy Zespole Szkół Sportowych 4. ULKS "Dwójka" 5. UKS "Jedynka" 6. LUKS "JUNIOR" w Złotogłowicach 7. UKS "Zawodzie" 8. UKS "Siódemka" przy Gimnazjum Nr 1 9. UKS "przy SP Nr 3" 10. UKS "Dwunastka " przy Gimnazjum Nr 3 11. UKS "Dziesiątka" przy SP nr 10 4 Ludowe Kluby Sportowe: 1. LKS "Ziemia Nyska" 2. LKS "Goświnowice" 3. LZS Rusocin 4. LZS Biała Nyska Gminne zrzeszenie Ludowe Zespoły Sportowe zrzeszające 16 Ludowych Zespołów Sportowych: 1. LZS Domaszkowice 2. LZS Niwnica 3. LZS Koperniki 4. LZS Podzamcze Nysa 5. LZS Kępnica 6. LZS Wierzbięcice 7. LZS Regulice 8. LZS Sękowice 9. LZS Kubice 10. LZS Hajduki Nyskie 11. LZS Złotogłowice 12. LZS Siestrzechowice 13. LZS Wyszków Śląski 14. LZS Konradowa 15. LKS Jędrzychów Kryta Pływalnia 48-303 Nysa, ul. Piłsudskiego 40 tel. (077) 433 09 95 Godziny otwarcia: poniedziałek - piątek: 7:00 - 22:00 sobota - niedziela: 11:00 - 19:00 Kąpielisko Miejskie 48-300 Nysa, ul. Ujejskiego tel. (077)433 06 98 Godziny otwarcia (w sezonie): codziennie: 9:00 - 19:00 Skate Park (przy Kąpielisku Miejskim) Godziny otwarcia: codziennie: 9.00 - 21.00 Stadion Miejski 48-304 Nysa , ul. Kraszewskiego 2 tel. (077) 433 24 41 Stadion KS POLONIA 48-300 Nysa, ul. Sudecka tel. (077) 433 18 88 Hala Sportowa 48-300 Nysa, ul. Głuchołaska 12 tel. (077) 409 06 81 Gmina Otmuchów: Kluby sportowe: Klub Żeglarski "Opty" 48-385 Otmuchów ul. Plażowa Szkolny Klub Sportowy "SPARTAKUS" ul. Krakowska 38 48-385 Otmuchów sekcja piłki ręcznej Międzyszkolny Klub Sportowy "OTMUCHÓW" ul. Krakowska 36 48-385 Otmuchów sekcja piłki koszykowej Międzyzakładowy Ludowy Zespół Sportowy "CZARNI" Otmuchów ul. Lipowa 48-385 Otmuchów sekcja piłki nożnej Koordynator Sportu Gminnego ul. Krakowska 38 48-385 Otmuchów sporty różne Gminne Zrzeszenie "Ludowe Zespoły Sportowe w Otmuchowie" Ul. Zamkowa 6 48-385 Otmuchów Skupia ono wszystkie działające w gminie Ludowe Zespoły Sportowe grające w piłkę nożną. Należą do nich: LZS Buków, LZS Grądy, LZS Łąka, LZS Jasienica Górna, LZS Kałków, LZS Laskowice, LZS Jarnołtów, LZS Maciejowie, LZS Meszno, LZS Wierzbno, LZS Wójcie, LZS Janowa, LZS Śliwice, LZS Sarnowice, LZS Ligota Wielka. OŚRODEK CAMPINGOWY PTTK OTMUCHÓW UL. PLAŻOWA 6 TEL. 4315225 CZYNNY: od 01 MAJA do 31 PAŹDZIERNIKA DOMKI KAMPINGOWE - 2, POLE NAMIOTOWE PAWILON NOCLEGOWY - 10 POKOI 3 os.+ WC + PRYSZNIC POLE KAMPINGOWE - 100 przyczep RESTAURACJA, KAWIARNIA, STOŁÓWKA Z PEŁNYM WYŻYWIENIEM WYPOŻYCZALNIA SPRZĘTU: ROWERY, ROWERY WODNE PLAŻA NIESTRZEŻONA WIECZORKI TANECZNE, PIŁKA SIATKOWA, KOSZYKÓWKA, TENIS STOŁOWY, BILARD, PLAC ZABAW DLA DZIECI PKP - 0,5 km, PKS - 1 km, POCZTA - 1 km, LASY - 0,5 km PARKOWANIE SAMOCHODÓW OBOK DOMKU LUB NAMIOTU OŚRODEK KOLONIJNY - ZG OPOLE OTMUCHÓW UL. PLAŻOWA 13 TEL. 4315118 CZYNNY: od 01 MAJA do 31 PAŹDZIERNIKA DOMKI KAMPINGOWE - 7 (4 Z WC+PRYSZNIC) 2 PAWILONY NOCLEGOWE - 15 POKOI RESTAURACJA, STOŁÓWKA Z PEŁNYM WYŻYWIENIEM, ŚWIETLICA, PLAŻA NIESTRZEŻONA MINI POLE GOLFOWE, BASEN, BILARD, GRY ZRĘCZNOŚCIOWE, PIŁKA SIATKOWA, PLAC ZABAW DLA DZIECI, TV, VIDEO, GRILL DANCINGI PKP - 0,5 km, PKS - 1 km, POCZTA - 1 km, LASY - 0,5 km PARKOWANIE SAMOCHODÓW OBOK DOMKU LUB NA PARKINGU OŚRODEK CAMPINGOWY MARINA OTMUCHÓW UL. PLAŻOWA 7 TEL. 4315035 CZYNNY: od 01 MAJA do 30 WRZEŚNIA DOMKI KAMPINGOWE - 42 (2 POKOJOWE) W TYM 8 Z UMYWALKĄ I PRYSZNICEM POLE NAMIOTOWE, POLE KAMPINGOWE OGÓLNODOSTĘPNA KUCHNIA KAWIARNIA, PIŁKA SIATKOWA, TENIS STOŁOWY, PLAC ZABAW DLA DZIECI WYPOŻYCZALNIA SPRZĘTU: ROWERY WODNE, KAJAKI, WIOSŁÓWKA PLAŻA NIESTRZEŻONA PKP - 0,5 km, PKS - 1 km, POCZTA - 1 km, LASY - 0,5 km PARKOWANIE SAMOCHODÓW OBOK DOMKU LUB NAMIOTU OŚRODEK WYPOCZYNOWY "KOTWICA" 48-385 OTMUCHÓW UL. PLAŻOWA 8 OŚRODEK WCZASOWY "ZACISZE" OTMUCHÓW UL. PLAŻOWA 14 TEL. 0507414367 WWW: http://www.zacisze-wczasy.prv.pl/ CZYNNY: MAJ - WRZESIEŃ DOMKI KAMPINGOWE - 12 (2 POKOJOWE) KAWIARNIA WYPOŻYCZALNIA SPRZĘTU: ROWER WODNY, KAJAK, ŁÓDŹ PLAŻA NIESTRZEŻONA OGÓLNODOSTĘPNY OBIEKT SOCJALNY TV, VIDEO, PIŁKA KOSZYKOWA, PLAC ZABAW DLA DZIECI PKP - 50m, PKS - 200m, POCZTA - 1 km, LASY - 0,5 km PARKOWANIE SAMOCHODÓW OBOK DOMKU LUB NA PARKINGU AGROTURYSTYKA OTMUCHÓW-JEZIORO OTMUCHÓW UL. PLAŻOWA 15 TEL. 4354258 CZYNNY: CZERWIEC - WRZESIEŃ 4 DOMKI KAMPINGOWE (POKÓJ + KUCHNIA+ WC+PRYSZNIC) POLE NAMIOTOWE NOCLEGI W DOMU MIESZKLNYM - CAŁY ROK POKÓJ + KUCHNIA + ŁAZIENKA RESTAURACJA - 500 m. PIŁKA SIATKOWA, PLAC ZABAW DLA DZIECI, GRILL PKP - 50m, PKS - 200m, POCZTA - 1 km, LASY - 0,5 km PARKOWANIE SAMOCHODÓW OBOK DOMKU OŚRODEK CAMPINGOWY "ELITA" OTMUCHÓW UL. PLAŻOWA 11 TEL. 4354111 CZYNNY: LIPIEC - SIERPIEŃ DOMKI KAMPINGOWE - 15 (2 POKOJOWE) W TYM 4 Z WC I PRYSZNICEM POLE NAMIOTOWE, POLE KAMPINGOWE - 3 MIEJSCA ŚWITLICA + BAR STOŁÓWKA Z PEŁNYM WYŻYWIENIEM PLAŻA NIESTRZEŻONA WIECZORKI TANECZNE, PIŁKA SIATKOWA, TENIS STOŁOWY, BILARD, ROŻNO PKP - 0,5 km, PKS - 1 km, POCZTA - 1 km, LASY - 0,5 km PARKOWANIE SAMOCHODÓW OBOK DOMKU OŚRODEK WYPOCZYNKOWY "HALA" OTMUCHÓW UL. PLAŻOWA 10 TEL. 4354124 CZYNNY: od 01 MAJA do 30 WRZEŚNIA DOMKI KAMPINGOWE - 3 (2 POKOJOWE) PAWILON NOCLEGOWY - 8 POKOI KAWIARNIA, STOŁÓWKA Z PEŁNYM WYŻYWIENIEM PLAŻA NIESTRZEŻONA ROŻNO PKP - 0,5 km, PKS - 1 km, POCZTA - 1 km, LASY - 0,5 km PARKOWANIE SAMOCHODÓW OBOK DOMKU OŚRODEK WYPOCZYNKOWY "SANDACZ" OTMUCHÓW UL. PLAŻOWA 1 TEL. 4315581 CZYNNY: CAŁY ROK DOM WCZASOWY - 11 POKOI W TYM 3 - 2 os., 8 - 3 os. POLE NAMIOTOWE POLE KAMPINGOWE - 24 MIEJSCA KAWIARNIA, STOŁÓWKA Z PEŁNYM WYŻYWIENIEM WYPOŻYCZALNIA SPRZĘTU: KAJAK, ŁÓDKA PLAŻA NIESTRZEŻONA WIECZORKI TANECZNE, PIŁKA SIATKOWA, BILARD, WĘDKOWANIE, ROŻNO ORGANIZOWANIE IMPREZ OKOLICZNOŚCIOWYCH PKP - 0,5 km, PKS - 1 km, POCZTA - 1 km, LASY - 0,5 km PARKOWANIE SAMOCHODÓW NA PARKINGU 1. Gospodarstwo Agroturystyczne w Wójcicach Adrian Zuber - Otmuchów ul. Ogrodowa 3/2 Liczba miejsc - 12 2. Gospodarstwo Agroturystyczne w Ligocie Wielkiej Elżbieta Stalowska - Ligota Wielka 65 Liczba miejsc - 10 3. Gospodarstwo Agroturystyczne w Ligocie Wielkiej Domki campingowe nad J. Otmuchowskim - 3 Barbara Lalik - Ligota Wielka 1 4. Gospodarstwo Agroturystyczne w Sarnowicach Halina i Andrzej Bagińscy - Sarnowice 7 Liczba miejsc - 10 5. Gospodarstwo Agroturystyczne w Ligocie Wielkiej Teresa Białkowska - Ligota Wielka 19 Liczba miejsc - 8 6. Gospodarstwo Agroturystyczne w Ligocie Wielkiej Tadeusz Dołbiński - Ligota Wielka 59 Liczba miejsc - 10 7. Gospodarstwo Agroturystyczne w Ligocie Wielkiej Mateusz Kościelniak - Ligota Wielka 9 Liczba miejsc - 8 8. Gospodarstwo Agroturystyczne w Sarnowicach Rafał Jedynak - Sarnowice 27 Liczba miejsc - 12 9. Gospodarstwo Agroturystyczne w Mesznie Jolanta i Waldemar Borkowscy - Meszno 6 Liczba miejsc - 8 10. Gospodarstwo Agroturystyczne w Nadziejowie Romualda Sommer - Nadziejów 17A Liczba miejsc - 8 Gmina Paczków: 1. trasy piesze: Odcinek Głównego Szlaku Sudeckiego im. M. Orłowicza: od Prudnika do Świeradowa (tzw. szlak czerwony). Na terenie gminy Paczków szlak ma następujący przebieg: (od gminy Otmuchów) Trzeboszowice – Ujeździec – Unikowice – Paczków (z Rynku dojście na Dworzec PKP - dawny koniec szlaku Orłowicza - lub kontynuacja) - Kozielno – Błotnica (gmina Złoty Stok) i dalej w strone Złotego Stoku 2. trasy rowerowe: Cyklotrasa L – J – O Lądek Zdrój – Javornik – Paczków – Otmuchów, powstała w ramach współpracy transgranicznej z Czechami. Trasa krajowa nr 60 (odcinek biegnący przez powiat nyski) Przejście graniczne Paczków-Biły Potok - Unikowice - Dziewiętlice Trzeboszowice - Ratnowice - Meszno - Piotrowie Nyskie - Kałków Łąka - Jarnołtów - Burgrabice -Gierałcice - Głuchołazy Skowronków - Jarnołtówek - Pokrzywna Trasa międzynarodowa nr R9 (odcinek biegnący przez powiat nyski) Błotnica - Kozielno - Paczków - Dziewiętlice - Trzeboszowice Ratnowice - Meszno - Śliwice -Kałków - Buków -Biała Nyska Morów - Łączka -Biskupów - Nowy Świetów - Głuchołazy - przejście graniczne Głuchołazy–Mikulowice Przykładowe trasy rowerowe bez oznaczeń - „Poznać gminę": Paczków - Stary Paczków - Wilamowa - Ścibórz Trzeboszowice - Dziewiętlice - Ujeździec - Lisie Kąty Unikowice - Gościce - Kamienica – Paczków - Dookoła Jeziora Otmuchowskiego Paczków - Ścibórz - Frydrychów - Otmuchów - Sarnowice Ligota Wielka -Lubiatów - Pomianów Dolny – Paczków - Dookoła Jeziora Paczkowskiego: Paczków - Topola - Błotnica - Paczków Paczków - Kozielno - Błotnica - Kamienica – Paczków - Po Obniżeniu Otmuchowskim: Paczków - Stary Paczków - Ścibórz - Trzeboszowice – Paczków - Wzdłuż granicy polsko – czeskiej: Paczków - Złoty Stok (przejście małego ruchu granicznego) Bila Voda - Javornik - Horni Hostie - Javornik -Bily Potok Paczków 3. trasy kajakowe: spływ kajakowy (około 32 km): Bardo Śl. – Jezioro Paczkowskie – Jezioro Otmuchowskie. -Kultura Gmina Głuchołazy: 1. Centrum Kultury - ul. Boh. Warszawy 7 - tel. 4391698 2. 3. 4. 5. Kino Zdrojowe - ul. Bohaterów Warszawy 7 - tel. 4391698 Miejska Biblioteka Publiczna Plac Basztowy 3 - tel. 4391758 Państwowa Szkoła Muzyczna - ul. Boh. Warszawy 2 - tel. 4391478 Powiatowe Ognisko Plastyczne ul. Rynek 8 tel. 4391259 Gmina Nysa: Państwowe Ognisko Plastyczne 48-300 Nysa, ul. Grodzka 19 tel. (077) 433 35 16 Państwowa Szkoła Muzyczna im. Witolda Lutosławskiego 48-300 Nysa, pl. Solny 2 tel. (077) 433 20 14 Muzeum 48-300 Nysa, ul. Biskupa Jarosława 11 tel. (077) 433 20 83 Kino "Pokój" 48-300 Nysa, al. Lompy 3 tel. (077) 433 39 52 Biblioteka Publiczna im. Władysława Broniewskiego 48-300 Nysa, ul. Sukiennicza 2 tel. (077) 433 27 56 FILIE BIBLIOTEKI PUBLICZNEJ filia nr 3 ul. KEN 35, tel. (077) 431 00 75 filia nr 4 ul. W. Pawlik 8a, tel. (0-77) 435 57 32 Wojewódzka Biblioteka Pedagogiczna 48-300 Nysa, ul. Moniuszki 9 tel. (077) 433 35 82 Biblioteka Wyższej Szkoły Zawodowej 48-300 Nysa, ul. Chodowieckiego 4 tel. (0-77) 409 11 69 Nyski Dom Kultury 48-300 Nysa, ul. Wałowa 7 tel. (077) 433 33 37 Gmina Otmuchów: Miejsko-Gminny Dom Kultury w Otmuchowie ul. Rynek 1 48-385 Otmuchów tel. (077) 4315027 Ośrodek Szkoleniowo - Wypoczynkowy "SKALNIK" w Sarnowicach 48-385 Otmuchów tel. (077) 431 5580 Biblioteki Publiczne w Otmuchowie i Kałkowie Miejsko-Gminny Dom Kultury w Otmuchowie prowadzi bardzo ożywioną działalność w zakresie kultury. Przez cały rok odbywają się dla młodzieży z terenu gminy następujące zajęcia: Zespół Pieśni i Tańca Otmuchów - 80 osób Zespół Wokalny "Nastolatki" - 4 osoby Zespół Wokalny "Piccolo" - 14 osób Teatrzyk "Chwilka" - 10 osób Teatrzyk "Krzesiwo" - 10 osób Zespół Wokalny "Schadow Voices" - 9 osób Klub Tenisa Stołowego w Kałkowie Kółka plastyczne. Gmina Paczków: Kino "Kopernik" ul. Piastowska 48-370 Paczków tel. (77) 431 62 32 Ośrodek Kultury i Rekreacji ul. Wojska Polskiego 27 48-370 Paczków tel./fax. (77) 431 62 32 1. Dziecięcy Teatr Amatorski "Baj" 2. Klub Tańca Towarzyskiego "Bolero" 3. Zajęcia gry na pianinie i gitarze BIBLIOTEKA PUBLICZNA im. Jana Brzechwy w Paczkowie Siedziba: ul. Słowackiego 7, 48-370 Paczków tel. (77) 431 61 66 Ognisko Artystyczne PACZKÓW ul. Rynek 20 48-370 Paczków tel. (77) 431 61 35 Muzeum Gazownictwa 48-370 Paczków ul. Pocztowa 6, tel. (77) 431 68 34 III OPIS I UZASADNIENIE SPÓJNOŚCI OBSZARU OBJĘTEGO LSR 1. GEOGRAFIA Gminy Głuchołazy, Nysa, Otmuchów i Paczków są gminami sąsiednimi, leżą w południowo-zachodniej części Polski. Południową granicą 3 gmin: Głuchołazy, Otmuchów i Paczków jest granica z Republiką Czeską. Obszar położony jest we wschodniej części Przedgórza Sudeckiego, na Obniżeniu Otmuchowskim, wzdłuż Nysy Kłodzkiej. Cały Obszar należy do dorzecza Odry. Głównym ciekiem wodnym jest Nysa Kłodzka, która przepływa przez teren gmin Nysa, Otmuchów, Paczków. Jednym z południowych dopływów Nysy Kłodzkiej jest rzeka przepływająca przez teren gminy Głuchołaz- Biała Głuchołaska. Na Nysie Kłodzkiej występują dwa zbiorniki wodne: Jezioro Otmuchowskie i Jezioro Nyskie. Między Paczkowem a Otmuchowem leży Jezioro Otmuchowskie , natomiast Jezioro Nyskie leży między Otmuchowem a Nysą, Wspólnie tereny 4 gmin zajmują powierzchnię 652,9 km2. 2. KLIMAT Warunki klimatyczne w poszczególnych gminach należących do Obszaru mają takie same cechy. Taki sam klimat jest związany z położeniem w tym samym regionie geograficznym. Jedynie klimat gór opawskich- na terenach należących do gminy Głuchołazy wykazuje nieznaczne różnice. Warunki klimatyczne są jednymi z najłagodniejszych w Polsce. Charakteryzują się one małym zróżnicowaniem termicznym, łagodnymi zimami, umiarkowaną ilością opadów i długim okresem wegetacji. Średnia temperatura wynosi w lipcu +19C, a w styczniu -2C. Dominują wiatry zachodnie i północno-zachodnie, przynoszą one obfite opady. Średnia roczna suma opadów waha się od 600mm do 800mm. Średnia długość okresu bezprzymrozkowego wynosi 170 – 180 dni, a okres wegetacyjny 220 dni. Charakterystyczna dla tego terenu jest łagodna zmiana temperatury pomiędzy poszczególnymi porami roku. Jako przedgórski region pluwiotermiczny wyróżnia się w województwie opolskim chłodniejszymi zimami, zaś lata są cieplejsze. 3. PRZEMYSŁ Na terenie Obszaru brak jest przedsiębiorstw działających w tzw. przemyśle ciężkim. Przedsiębiorstwa zlokalizowane na terenie 4 gmin reprezentują przede wszystkim następujące gałęzie gospodarki: przemysł meblarski, cukierniczy, spożywczy, papierniczy, chemiczny, odzieżowy a także budowlany i maszynowy. Cechą charakterystyczną lokalnej gospodarki jest stosunkowa duża liczba firm produkcyjnych średniej wielkości zatrudniających od 50 do 250 pracowników. Przedsiębiorstwa produkcyjne, handlowe i usługowe w większości są zlokalizowane w ośrodkach miejskich- Nysie, Otmuchowie, Paczkowie i Głuchołazach lub w ich pobliżu. Na pozostałym terenie gmin dominuje działalność rolnicza. Rolnictwo jest dobrze rozwinięte ze względu na uwarunkowania naturalne w strukturze przestrzennej obszaru i występowanie wysokiej jakości gleb. Grunty użytkowane rolniczo zajmują znaczący procent w ogólnej powierzchni gmin, przy czym gminami o największym udziale użytków rolnych jest Paczków (82,3 %) i Otmuchów (71,2 %). Taka struktura przemysłu – nastawienie na przemysł lekki oraz działalność rolniczą ma pozytywny wpływ na środowisko naturalne regionu. 4. HISTORIA Gminy Głuchołazy, Nysa, Otmuchów i Paczków łączy wspólna historia. Powiat nyski leżący w granicach dawnego Księstwa Nyskiego posiada ponad osiemsetletnią historię wpisaną w dzieje Śląska. Księstwo Nyskie posiadało dobre warunki rozwoju ekonomicznego z uwagi na żyzną ziemię, zróżnicowanie obszaru, górnictwo złota, srebra i miedzi. Początki Księstwa sięgają XII wieku. Ważnym dokumentem, w którym wyszczególniono terytorium diecezji wrocławskiej była bulla Papieża Hadriana z 1155 r. W bulli wymieniona została kasztelania otmuchowska, która stała się zaczątkiem przyszłego księstwa biskupiego. W pierwszej połowie XIV wieku księstwa śląskie złożyły hołdy lenne królowi czeskiemu, wchodząc tym samym w skład Królestwa Czeskiego. Księstwo Nyskie złożyło taki hołd w 1351 r. W 1526 r. Księstwo Nyskie przeszło pod panowanie Habsburgów. W wyniku wojen śląskich toczonych między Prusami a Austrią dokonany został podział Ziemi Nyskiej, która w większej części przypadła Prusom. Księstwo Nyskie przestało istnieć w 1810 r. w wyniku przeprowadzonej przez władze pruskie sekularyzacji dóbr kościelnych. Ważnym momentem w historii Ziemi Nyskiej i jej rozwoju było wybudowanie w 1875 r. linii kolejowej, która połączyła Nysę z Opawą i z Wiedniem. Budowa kolei przyczyniła się do szybkiego rozwoju przemysłu. Szczególnie szybki rozwój przypada na lata międzywojenne. Po zakończeniu II wojny światowej Nysa wraz z okolicami weszła w skład terytorium Polski. 5. KULTURA Punktem wyjścia do jednorodności kulturowej jest wspólna historia gmin (postrzegana jako ciąg zdarzeń przyczynowo-skutkowych) od początków osadnictwa, poprzez lokacje, ruch reformacyjny, przynależności państwowej do i po 1945 roku. Bogata historia analizowanego obszaru znajduje odzwierciedlenie w obiektach zabytkowych, które świadczą o jej przeszłości. Zabytki na terenie Obszaru reprezentują wysokie wartości historyczne, urbanistyczne i krajobrazowe. Zabytkowe obiekty stanowią dużą atrakcję turystyczną, świadczą o historii obszaru i pozwalają na jej poznanie. Na terenie Obszaru występuje wiele unikalnych zabytków sakralnych oraz świeckich. Są to między innymi: pałace, parki dworskie, kościoły, historyczne układy urbanistyczne, pomniki, Zabytki te są niezwykle interesujące dla miłośników historii oraz architektury. Należy zwrócić uwagę na fakt, iż na terenie Obszaru obok zabytków świetnie utrzymanych i przygotowanych na odwiedziny turystów stan wielu z nich wymaga natychmiastowej konserwacji, remontów, a wręcz zabezpieczeń przed całkowitą ich dewastacją. Gminy Głuchołazy, Nysa, Otmuchów i Paczków to obszar zamieszkały w niemal w całości przez ludność napływową, co przekłada się na fakt, iż praktycznie nie ma wielowiekowej tradycji regionalnej, folkloru i charakterystycznej obyczajowości. Nie oznacza to jednak, iż dziedzictwo kulturowe nie stanowi o atrakcyjności turystycznej gmin objętych projektem. Tradycję tworzą obecni mieszkańcy gmin, a występujące zróżnicowanie kulturowe stanowi dodatkowy atut obszaru. Mieszkańcy obszaru tworzą tradycję opierając się z jednej strony na poznawaniu i odkrywaniu jego przeszłości, stając się jednocześnie świadomymi dziedzicami zastanej spuścizny kulturowej, na których spoczywa odpowiedzialność za zachowanie kultury materialnej i niematerialnej. Z drugiej zaś strony tradycja tworzona jest z udziałem elementów kultury powojennych przesiedleńców z dawnych wschodnich terenów Polski. Ten melanż owocuje utożsamianiem się mieszkańców z miejscem zamieszkania i zaangażowaniem na rzecz jego rozwoju. 6. ADMINISTRACJA Zgodnie z trójstopniowym podziałem administracyjnym wprowadzonym 1999 roku gminy Głuchołazy, Nysa, Otmuchów i Paczków wchodzą w skład powiatu nyskiego. Powiat nyski leży w obrębie administracyjnych granic województwa opolskiego. Wspólne struktury administracji samorządowej zespalają gminy regionu, ponieważ na terenie tych 4 gmin jest realizowana wspólna polityka odnosząca się do tego samego powiatu i województwa. Wpływ na spójność terenu pod względem administracyjnym ma także fakt, że we wcześniejszych podziałach administracyjnych Polski (podział 19571975 i podział 19976- 1998) obszary obecnych gmin Głuchołazy, Nysa, Otmuchów i Paczków należały do tego samego województwa województwa opolskiego. 7. LUDNOŚĆ Liczba ludności Obszaru wynosi 115 844 mieszkańców. Gęstość zaludnienia wynosi 165 osób na km2. Najliczniejszą gminą pod względem liczby ludności jest gmina Nysa, którą zamieszkuje 60 463 osób. Liczba ludności gminy Głuchołazy wynosi ogółem 26447 osób, natomiast liczby mieszkańców gmin Otmuchów i Paczków są zbliżone (Otmuchów- 15000, Paczków 13 934). Na terenach gmin Nysa, Paczków i Głuchołazy większy procent ogólnej liczby ludności to mieszkańcy miast, należy jednak dodać, że 3 głównych miast czyli Nysy, Paczkowa oraz Głuchołaz. (W gminie Nysa miasto zamieszkuje 79,60 % osób, natomiast wieś 21,40%. W gminie Paczków miasto zamieszkuje 60,40% mieszkańców, pozostałe 39,60% żyje na wsi. W gminie Głuchołazy mieszkańcy miasta to 58,20% i wsi 41,80%.)W gminie Otmuchów miasto zamieszkuje 37% osób, natomiast wsie 63% osób. W strukturze wiekowej ludności Obszaru widoczna jest tendencja, iż udział ludności w wieku przedprodukcyjnym wynosi ok. 24% (jest on nieco większy ok.25-28% na wsi),udział ludności w wieku produkcyjnym to ok. 60%, natomiast odsetek ludności w wieku poprodukcyjnym osiąga wartości od 12 do 15%. Z punktu widzenia społeczno-gospodarczego należy uznać za pozytywny czynnik małego procentu ludności w wieku poprodukcyjnym. Gminy Głuchołazy, Nysa, Otmuchów i Paczków to obszar zamieszkały w niemal w całości przez ludność napływową po II wojnie światowej – Polaków przesiedlonych z kresów wschodnich oraz osadnikami z centralnej Polski. W chwili obecnej jedynie na terenie gminy Nysa odnotować możemy niewielkie skupiska ludności autochtonicznej. Dane uzyskane z Powiatowego Urzędu Pracy w Nysie informują, że stopa bezrobocia na analizowanym obszarze na luty 2007 roku wyniosła 25,0%. Brak możliwości stałego zatrudnienia powoduje zahamowanie rozwoju przedsiębiorczości oraz migrację ambitnej części społeczeństwa w poszukiwaniu pracy poza gminą oraz krajem, coraz więcej ludzi podejmuje się sezonowej pracy za granicą . 8. KONTAKTY MIĘDZYLUDZKIE Cechą charakterystyczną Obszaru jest ludność napływowa, która zasiedliła tereny gmin po II wojnie światowej. Mimo faktu, że ludność ta pochodziła z różnych obszarów Polski oraz kresów wschodnich różniących się kulturowo, nastąpiła ich bardzo szybka asymilacja. Obecnie mieszkańcy regionu wykazują bardzo duże przywiązanie do miejsca zamieszkania. Świadczy o tym przede wszystkim ich aktywność. Aktywność ta wyraża się wielością podejmowanych inicjatyw, realizowanych wspólnie projektów oraz działalnością społeczną. Warto w tym kontekście zwrócić uwagę na dużą ilość działających organizacji pozarządowych oraz dużą ilość realizowanych lokalnie przedsięwzięć o charakterze kulturalnym. Mieszkańcy obszaru angażują się w życie społeczne swoich miejscowości. Na terenie wszystkich gmin działa wiele formalnych i nieformalnych grup, w tym: Koła Gospodyń Wiejskich, Rady Sołeckie, Ochotnicze Straże Pożarne, różne kluby sportowe, zespoły ludowe oraz muzyczne, grupy teatralne, taneczne i wokalne, organizacje parafialne i stowarzyszenia, Godnym podkreślenia jest fakt angażowania się młodych ludzi w prace tych grup. Ważnym czynnikiem oddziałującym na wzajemne kontakty są powiązania rodzinne między mieszkańcami poszczególnych gmin, a także przynależność do tych samych parafii kościelnych czy grup działalności publicznej. Okoliczna ludność wykazuje się dużym zapałem i chęcią do wspólnego działania na rzecz poprawy warunków życia oraz rozwoju Obszaru. Zainteresowana jest podejmowaniem takich inicjatyw, które wiążą się nie tylko z zyskami własnej gminy ale przynoszą korzyści o zasięgu lokalnym. Kontakty między mieszkańcami poszczególnych gmin są bardzo silne, oparte są na partnerstwie oraz wzajemnej pomocy. 9. ŚRODOWISKO NATURALNE Ze względu na położenie z dala od głównych, regionalnych centrów przemysłowych, brak zróżnicowanego przemysłu wprowadzającego zanieczyszczenia do atmosfery oraz lesistość analizowany Obszar charakteryzuje się stosunkowo czystym i zdrowym powietrzem. Wyniki uzyskiwane z pomiarów prowadzonych na obszarze powiatu nyskiego (punkt pomiarowy w Nysie), na którego terenie leżą wszystkie analizowane gminy, w poprzednich latach wykazywały wysoką czystość powietrza. Teren gmin Głuchołazy, Nysa, Otmuchów i Paczków charakteryzuje się bogactwem natury oraz bogactwem walorów przyrodniczokrajobrazowych. Na Obszarze występują kompleksy leśne, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe oraz pomniki przyrody. Ze względu na dobry stan środowiska naturalnego obszary chronione są siedliskami różnorodnych gatunków zwierząt i roślin, niektóre z nich są gatunkami rzadko występującymi w Polsce. IV Analiza SWOT SZANSE: - możliwość stworzenia doskonałego centrum turystycznego Opolszczyzny; - czyste powietrze, górzysty teren, szlaki turystyczne; - ośrodki wypoczynkowe; - ośrodki rehabilitacyjno – lecznicze; - występowanie wód geotermalnych; - budowa basenów z wodą termalną, co byłoby zalążkiem uzdrowiska; - duża ilość hoteli; - możliwość współpracy turystycznej, polsko- czeskiej; - uruchomienie połączeń kolejowych Republiką Czeską; - doposażenie infrastruktury przy wsparciu środkami UE; - zapotrzebowanie na usługi turystyczno-rekreacyjne i produkty rolnictwa ekologicznego; - promocja gospodarcza i turystyczna gminy (rajdy, zloty, zawody sportowe); - wprowadzenie atrakcyjnych produktów turystycznych w poszczególnych gminach obszaru; wykorzystanie walorów kulturowych obszaru i promocja walorów przyrodniczych Obszaru chronionego Krajobrazu Jezior Nyskiego i Otmuchowskiego i Paczkowskiego; - rozwój obszarów wiejskich-ekologiczne i agroturystyczne gospodarstwa rolne; - działania na rzecz ochrony środowiska; - stosunkowo bliskie sąsiedztwo autostrady A4; - ZAGROŻENIA: - brak środków finansowych gminy na rozwój turystyki; - niepełne wykorzystanie środków UE ze względu na konieczność przygotowania dokumentacji technicznych i środki własne; - niewykorzystanie środków pochodzących z unijnego programu pomocy bezzwrotnej dla obszarów wiejskich LADER+ - brak napływu kapitału inwestycyjnego ( niedoinwestowanie infrastruktury turystycznej); - zmiana świadomości turystów - mała liczba turystów krajowych i zagranicznych; - brak wystarczającej bazy noclegowej dla ruchu turystycznego; - zaniedbanie renowacji i konserwacji zabytków; - zagrożenie skażenia środkami przemysłowymi MOCNE STRONY: - korzystne położenie geograficzne w strefie przygranicznej ,pomiędzy Górnym a Dolnym Śląskiem - urozmaicone ukształtowanie terenu atrakcyjne dla osadnictwa (góry, równiny ); - walory rekreacyjne wynikające z sąsiedztwa jezior Otmuchowskiego i Nyskiego - miejscowości usytuowane w ciekawym krajobrazowo terenie; - eksploatacja glin, granitu , żwiru, marmuru - zwarta budowa i bezpośrednie sąsiedztwo wsi- duża możliwość dalszej rozbudowy; - lokalizacja większości wsi sprzyja rozwojowi turystyki; - różnorodność osadnicza: od wsi rolniczych, przez turystyczne (agroturystyczne), po rzemieślnicze; - różnorodność kultur, obyczajów i zwyczajów; - ludność już dobrze zintegrowana po wniesieniu różnorodnych kultur i mentalności; wielokulturowość; różnorodne zwyczaje i tradycje; - ludność napływowa (osadnicy z różnych regionów po II wojnie światowej); - dobrze rozwinięta baza turystyczna; nadal stale rozwijająca się baza noclegowo- gastronomiczna dająca szansę rozwoju turystyki, rehabilitacji, rekreacji i wypoczynku- głównych kierunków rozwoju gospodarczego gminy; - naturalne parki leśne mogą służyć do przyciągania turystów; - modernizacja i inwestycje w bazę turystyczną mogą stworzyć konkurencję dla oferty Czech; - piękne tereny, mikroklimat; - Park Krajobrazowy „Góry Opawskie”; - możliwość wykorzystania nieużytków rolnych do celów turystycznych; - duża ilość gospodarstw rolnych dysponujących żyznymi glebami i chęcią rozwoju; - tereny gmin to ziemie nieskażone ekologicznie ,czyste nadające się w pełni do produkcji zdrowej żywości - atrakcyjne zabytki architektury - cykliczne imprezy kulturalno- sportowe znane w Polsce i zagranicą (warsztaty muzyczne, plenery malarskie, Grand Prix Skoda, turnieje szachowe ,Dni Otmuchowa ,Dni Nysy itp.; SŁABE STRONY: - mało wykorzystane ukształtowanie i urozmaicenie terenu; - słabo wykorzystane możliwości rozwojowe sołectw; - tereny gospodarcze zlokalizowane za blisko terenów zdrojowych; - umiejscowienie dużych i obecnie pracujących przedsiębiorstw w granicach części „zdrojowej”; - słabo rozbudowana infrastruktura turystyczna hamująca rozwój turystyki, rekreacji i wypoczynku; - brak infrastruktury wzbogacającej i wspomagającej turystykę, zwiększającej jej atrakcyjność; - niewystarczająca baza sportowo -rekreacyjna - brak dostępności dla osób niepełnosprawnych do obiektów użyteczności publicznej - niewystarczający dostęp do publicznych specjalistycznych usług medycznych - słabo rozwinięta turystyka i agroturystyka; - niewykorzystane walory turystyczne; - brak wykreowanego produktu turystycznego umożliwiającego wydłużenie sezonu turystycznego - ograniczona liczba obwodnic miast - położenie z dala od głównych szlaków komunikacyjnych; - słabe połączenia komunikacyjne ,zmniejszająca się sieć PKS i PKP - zły stan techniczny infrastruktury transportu i niska jakość oferowanych usług w tym zakresie - niedostateczna dbałość o obiekty dziedzictwa kulturowego] V OPIS I PROCEDURA PRZYGOTOWYWANIA LSR VI MISJA LGD Misją, czyli celem nadrzędnym, jaki postawiła sobie LGD i do którego będzie starała się dążyć to: „Podniesienie jakości życia mieszkańców poprzez racjonalne zagospodarowanie zasobów naturalnych, kulturowych i społecznych gmin Głuchołazy, Nysa, Otmuchów, Paczków dla rozwoju tego obszaru przez turystykę, promowanie produktu lokalnego oraz współpracę przygraniczną”. VII CELE LSR O Ś E F F R O W 3 CELE OGÓLNE CELE UZASADN IENIE Różnico wanie w kierunk u działalno ści nierolnic zej W związku z tym, że rolnictwo będzie absorbować coraz mniejszy zasób siły roboczej ciężar zatrudnienia zasobów pracy powinny przejmować działalności nierolnicze. Wsparcie inwestycji związanych z podejmowaniem lub rozwojem działalności pozarolniczej w zakresie produkcji i usług przez rolników i członków ich rodzin będzie wpływać na poprawę jakości życia na obszarach wiejskich gmin Głuchołazy, Nysa, Otmuchów, Paczków . Działania w tym kierunku CELE SZCZEGÓŁOWE UZASADNIENIE CELE Rozwijanie różnych form i kierunków działań nie związanych z rolnictwem, które nawiązują do lokalnych zasobów surowcowych i kapitału ludzkiego, lokalnej specyfiki i tradycji kulturowych Proponowane działania: Wstępne przetwórst wo produktów rolnych Agroturystyka Rzemiosło Rękodzielnictwo Wyrób produktów tradycyjnych i regionalnych Prowadzenie działalności rolniczej nie musi być jedynym źródłem dochodu na obszarach wiejskich regionu, ponieważ występują potencjalne możliwości rozwoju innej działalności przynoszącej dodatkowy dochód. Pozarolnicza aktywność gospodarcza wsi jest jednak na razie słabo rozwinięta, głównie ze względu na brak systemu wsparcia finansowego i stosunkowo niski poziom aktywizacji społecznej. Ożywienie gospodarcze tych obszarów jest możliwe głównie dzięki małym firmom, pozwalającym osobom prywatnym angażować swój kapitał. Ważnym sposobem rozwoju aktywności zawodowej dużej części mieszkańców wsi jest dywersyfikacja gospodarstw rolnych w kierunku działalności pozarolniczej, np.: wstępne przetwórstwo produktów rolnych, agroturystyka, rzemiosło i rękodzielnictwo. W ten sposób część rolników może zapewnić sobie dodatkowe źródło dochodów w przyszłości. Prowadzenie działalności w kierunku niezwiązanym z rolnictwem będzie ukierunkowane na pełne wykorzystanie miejscowych zasobów i uwzględniać lokalną odrębność regionu. Wykorzystanie lokalnej specyfiki i tradycji kulturowych umożliwia wprowadzenie na rynek oryginalnych , regionalnych produktów. Rozwijanie i popularyzacja turystyki wiejskiej w nawiązaniu do lokalnej specyfiki i lokalnych tradycji Skoordynowanie działań mających na celu wypromowanie produktów turystycznych obejmujących cały mikroregion. Stworzenie koncepcji zintegrowanych turystycznych produktów lokalnych. Kontekst antropogeniczny obszaru daje bardzo silne podstawy do kreacji produktów turystycznych, atrakcyjnych dla szerokiego grona odbiorców. Stanowią one, bardziej niż walory naturalne, o oryginalnych atrakcjach Obszaru, ponieważ są unikalne. Pozwalają na kreację marki Obszaru, a tym samym budowania jego tożsamości na turystycznej mapie Polski i Europy. Wykreowanie nowych produktów turystycznych Nie brakuje w omawianym regionie unikalnych na skalę województwa, a nawet kraju, atrakcji turystycznych, które jednak obecnie, jako atrakcje, funkcjonują jedynie w świadomości mieszkańców. Kluczowe jest, iż mieszkańcy regionu zdają sobie sprawę, iż dysponują dużym niewykorzystanym potencjałem. Wykreowanie tych atrakcji przyczyni się do lepszej promocji i budowania tożsamości regionu Istniejące w regionie atrakcje nie generują obecnie ruchu turystycznego, gdyż nie zostały na ich bazie wykreowane markowe produkty turystyczne. 3 Odnowa i rozwój wsi umożliwią tworzenie pozarolniczych źródeł dochodów oraz łagodzenie skutków bezrobocia. Będą wpływać na możliwości zatrudnienia dla ludności wiejskiej z rejonu oraz zaspokojenie potrzeb okolicznej ludności lub turystów. Realizacja tego celu łączy się ze zrównoważonym rozwojem ekonomicznym gospodarstw rolnych poprzez wzmocnienie potencjału ekonomicznego, restrukturyzację i modernizację. Działania związane z odnową i rozwojem wsi będą mieć wpływ na poprawę jakości życia mieszkańców gmin Głuchołazy, Nysa, Otmuchów, Paczków przez zaspokojenie potrzeb społecznych i kulturalnych mieszkańców oraz promowanie obszarów wiejskich. Realizacja projektów związanych z zagospodarowanie m przestrzeni publicznej, a z zwłaszcza odbudową i poprawą obiektów dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego umożliwi zachowanie specyfiki obszaru oraz wpłynie na wzrost atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej obszaru. Realizacja celu uwzględnia ważne funkcje społeczne i kulturalne, aktywizację okolicznej ludności wiejskiej Wzmocnienie instytucji i podmiotów działających na rzecz rozwoju turystyki. System informacji turystycznej dla poprawienia swej sprawności wymaga wzmocnienia już istniejących instytucji turystycznych ukierunkowanych na udzielanie specjalistycznych usług doradczych, opracowywania i wdrażania nowych ofert turystycznych . Ważne jest zadbanie o odpowiedni stan wyposażenia technicznego i wykwalifikowany personel, doskonalenie organizacji i systemów zarządzania tych instytucji. Wsparcie dla wdrażania projektów inwestycyjnych, szkoleniowych, promocyjnych i informacyjnych na obszarach wiejskich dotkniętych procesami stagnacji społeczno-ekonomicznej Wdrażanie projektów inwestycyjnych, szkoleniowych, promocyjnych oraz informacyjnych będzie czynnikiem przyśpieszającym postęp, przemiany strukturalne i ekonomiczno- społeczne oraz ułatwi rozwiązywanie problemów regionu. Realizowane projekty będą służyć podniesieniu atrakcyjności tych obszarów jako miejsca zamieszkania i prowadzenia działalności gospodarczej. Wdrażanie takich programów jest ważne , ponieważ infrastrukturę społeczną na obszarach wiejskich cechuje niedoinwestowanie i niedostosowanie do istniejących potrzeb. Jedną z głównych barier rozwojowych obszarów wiejskich w regionie jest niedostatek kapitału, wynikający głównie z niskiej dochodowości w rolnictwie. Innym z problemów, który można rozwiązać dzięki realizacji tego celu, jest utrudniony dostęp do informacji, (przede wszystkim zawodowej), także do informacji dostępnej drogą elektroniczną (internet). Uporanie się z problemem stagnacji społeczno-ekonomicznej, bezrobocia i braku perspektyw na obszarach, wymaga przede wszystkim przełamania u mieszkańców tych obszarów bariery o charakterze psychiczno-mentalnym. Odnowa wsi oraz zachowanie i poprawa dziedzictwa kulturowego wsi Ochrona dziedzictwa kulturowego dla przyszłych pokoleń. Wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci i młodzieży Kształcenie ustawiczne dorosłych Zabytki na terenie Obszaru reprezentują wysokie wartości historyczne, urbanistyczne i krajobrazowe. Jednak obok zabytków świetnie utrzymanych i przygotowanych na odwiedziny turystów stan wielu z nich wymaga natychmiastowej konserwacji, remontów, a wręcz zabezpieczeń przed całkowitą ich dewastacją. Poprawa wizerunku obszaru wymusza konieczność modernizacji obiektów dziedzictwa kulturowego i przystosowania ich dla potrzeb kultury i turystyki. Dostosowanie Zainteresowanie kierunkiem Turystyka związana jest ze programów nauczania wzrostem znaczenia Polski jako kraju podróży placówek edukacyjnych turystycznych i biznesowych. Wzrosło zapotrzebowanie na poziomie rynku pracy na specjalistów z tej dziedziny. zawodowym do potrzeb Realizacja celu jest związana z podniesieniem poziomu regionalnego rynku wykształcenia mieszkańców obszaru gmin oddalonych od pracy zorientowanego dużych ośrodków akademickich, promowaniem na turystykę. przedsiębiorczości i równych szans na rynku pracy.(Projekt zakłada opracowanie programów nauczania dla kierunku turystyka i rekreacja studiów wyższych ). Kształcenie ludzi do Funkcjonowanie wysokiej jakości produktów obsługi ruchu turystycznych jest uwarunkowane przede wszystkim turystycznego. zaangażowaniem wysoko wykwalifikowanych kadr, co jest wynikiem usługowego charakteru turystyki. Ułatwiony dostęp do kształcenia będzie skutkować ogólną poprawą jakości kapitału ludzkiego na regionalnym ryku pracy. Rozwój kadr w Rozwój gospodarki, musi być oparty na wiedzy gospodarstwach agro- i i przedsiębiorczości. Szkolenia kadr w gospodarstwach ekoturystycznych, agro- i ekoturystycznych, ekologicznych oraz innych ekologicznych oraz formach turystyki wiejskiej mają na celu poprawę innych formach zarządzania turystyki wiejskiej gospodarstwami oraz wzrost efektywności i jakości usług. , przez co umożliwia rozwój tożsamości okolicznej społeczności oraz tworzy silniejsze poczucie identyfikacji mieszkańców z obszarami regionu wraz z jego tradycjami i wartościami. Aktywizacja społeczności wiejskich i poprawa infrastruktury społecznej Stworzenie platformy współpracy społeczności lokalnej Zrównoważony rozwój regionu nie jest możliwy bez bezpośredniego i szerokiego udziału społeczności lokalnej. Społeczność lokalna przejmuje odpowiedzialność za przyszłość regionu, wykorzystanie miejscowych zasobów, ukierunkowanie lokalnych inicjatyw poprzez sformułowany plan rozwoju, jego realizację i umiejętności generowania środków. Efektem jest rozwój życia społecznego i wzrost poczucia tożsamości i pielęgnowanie dziedzictwa kulturowego Mobilizacja społeczności lokalnej do poprawy wizerunku miejscowości, estetyki obejść wiejskich. Ważna jest samoświadomość mieszkańców w obszarze zmian ich dotychczasowego otoczenia – poprzez wypracowanie pozytywnego wizerunku miejscowości na mapie regionu – co przyniesie im wymierne zyski. Wciągnięcie ludności do współpracy o zadbanie o czystość, realizację zabaw wiejskich na świeżym powietrzu, promowanie produktów. Jedynie wspólna, oparta na partnerstwie praca mieszkańców jest w stanie przynieść duże efekty w zakresie promocji oraz dbania o estetykę danej miejscowości. Istotną rolę przy organizowaniu i animowaniu lokalnego uczestnictwa społeczności w wydarzeniach artystycznych, kulturalnych czy integracyjnych, społeczności wiejskiej odgrywają organizacje oraz instytucje, takie jak: domy i ośrodki kultury, kluby, świetlice, biblioteki, stowarzyszenia czy grupy artystyczne. Zróżnicowane interesy poszczególnych grup i środowisk na obszarze wymagają nowych form wspólnego rozwiązywania problemów. Od stopnia samoorganizacji środowiska lokalnego i jego aktywności w zakresie oddolnego inicjowania działań i rozwiązywania problemów zależeć będzie skala i tempo przemian . Stworzenie systemu mającego na celu integrację lokalnej społeczności wokół rozwiązania problemów obszaru. Rozbudowa infrastruktury technicznej poprawa infrastruktury drogowej Rozbudowa i modernizacja sieci szlaków turystycznych. Poprawa dostępności komunikacyjnej obszaru i atrakcji turystycznych. Rozwój infrastruktury zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju, racjonalne korzystanie z walorów oraz racjonalne wykorzystanie przestrzeni turystycznej. Sieć szlaków turystycznych wymaga rozbudowy i modernizacji, ponieważ zły stan dróg utrudnia dostępność komunikacyjną do walorów przyrodniczokrajobrazowych powiatu i intensyfikację ruchu turystycznego. Dobrze utrzymane i oznaczone szlaki turystyczne umożliwiają czynny wypoczynek , wypoczynek na łonie natury oraz umożliwiają poznanie najcenniejszych walorów przyrodniczych i kulturowych wybranej trasy. Korzystanie z infrastruktury sportowo-rekreacyjnej, wpływa na poprawienie się ogólnej kondycji fizycznej społeczności. Słabo rozwinięta infrastruktura techniczna na wsi stanowi jedną z najpoważniejszych barier wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich. Niedostateczny stopień jej rozwoju nie tylko obniża standard życia i gospodarowania, lecz także decyduje o słabej atrakcyjności obszarów wiejskich dla potencjalnych inwestorów. Bariery kapitałowe oraz ograniczone możliwości finansowe samorządów lokalnych hamują rozwój infrastruktury na obszarach wiejskich. Wzmocnienie rozwoju społeczeństwa informacyjnego Rozwój badań rynku turystycznego. (Wspieranie działalności innowacyjnej oraz badawczo-rozwojowej na rzecz rozwoju regionalnego obszarów wiejskich) 3 Tworzen ie i rozwój mikropr zedsiębio rstw Działania inwestycyjne, związane z tworzeniem lub rozwojem mikroprzedsiębior stw stanowią ogromną szansę dla mieszkańców obszarów wiejskich regionu, przede wszystkim ze względu na duże zasoby ludzkie i wysoki poziom bezrobocia. Walka z bezrobociem na wsi, stanowi jedno z najważniejszych wyzwań dla polityki rozwoju obszarów wiejskich. Realizacja celu tworzy warunki dla dywersyfikacji działalności gospodarczej i poprawy możliwości zatrudnienia, przyczyniając się tym samym do zrównoważonego rozwoju ekonomicznospołecznego obszaru. Działanie związane z realizacją celu będzie wpływać na wzrost konkurencyjności gospodarczej, rozwój Przeprowadzenie badań dotyczących rynku , potrzeb i oczekiwań turystów umożliwi opracowanie atrakcyjnej oferty turystycznej w pełni spełniającej oczekiwania klientów, a co z tym jest związane adekwatne rozporządzanie funduszami przeznaczonymi na ten cel. (Wspieranie budowy Mieszkańcy obszaru zwracają uwagę na brak systemu oznakowania atrakcji, brak wizualizacji, brak informacyjnego) ogólnodostępnych materiałów promocyjnych, brak Stworzenie wizerunku regionu na mapie turystycznej Polski skoordynowanego systemu informacji turystycznej. Proponowane utworzenie mikroprzedsiębiorstw Ze względu na niską dochodowość rolnictwa i z tym związany niedostatek w zakresie: kapitału na inwestycje, niewielka liczba mieszkańców terenów wiejskich Przetwórstwo produktów rolnych podejmuje działania w kierunku utworzenia własnego przedsiębiorstwa. Agroturystyka Uzyskanie dofinansowania w ramach tworzenia mikroprzedsiębiorstw jest dla Turystyka wiejska wielu mieszkańców regionu szansą realizacji planów i marzeń o własnej Rzemiosło działalności gospodarczej. Rękodzielnictwo Utworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw wpłynie na ożywienie gospodarcze, Wyrób produktów tradycyjnych i poprawienie możliwości zatrudnienia oraz warunków życia rodzin obszarów regionalnych wiejskich. Drobna wytwórczość Ośrodki szkółki jeździeckiej Doradztwo Szkółki leśnicze Ogrodnictwo przedsiębiorczości i rynku pracy, a w konsekwencji poprawę jakości życia na obszarze gmin Głuchołazy, Nysa, Otmuchów, Paczków. 4 Współpr aca międzyr egionaln ai międzyn arodowa Współpraca międzyregionalna oraz międzynarodowa oparta na partnerstwie umożliwia realizację wielu innowacyjnych projektów wykorzystujących: zasoby ludzkie, naturalne, kulturowe, historyczne, oraz wiedzę i umiejętności przedstawicieli poszczególnych regionów. Wspólne działanie wpływa na lepsze zdefiniowanie problemów obszaru i określenie sposobów ich rozwiązania, podniesienie jakości zarządzania i przyczynia się do wzmocnienia kapitału społecznego. Partnerska współpraca umożliwi rozwój obszaru. gmin Głuchołazy, Nysa, Otmuchów, Paczków Partnerska współpraca na rzecz rozwoju turystyki z czeskimi gminami Partnerska współpraca na rzecz rozwoju obszaru Stworzenie platformy współpracy 4 gmin obszaru z sąsiadującym i gminami czeskimi Wypracowan ie systemu współpracy 3 sektorów do realizacji LSR. Podjęcie konstruktywnej, opartej na partnerstwie, współpracy z gminami czeskimi i połączenie swoich sił umożliwi przygotowanie oferty turystycznej ponadregionalnej, niezwykle atrakcyjnej i przynoszącej korzyści obu krajom. Wypracowana platforma współpracy pomiędzy administracją, podmiotami gospodarczymi i organizacjami pozarządowymi pozwala na realizację na zasadach partnerskich wielu atrakcyjnych przedsięwzięć. MIERZALNE WSKAŹNIKI REZULTATU CEL OGÓLNY WSKAŹNIKI REZULTATU Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej 1) liczba beneficjentów - w podziale na: płeć, rodzaj (rolnik, małżonek rolnika, domownik), wiek beneficjenta, rodzaj działalności, wielkość ekonomiczna gospodarstwa rolnego); 2) całkowita wartość inwestycji - w podziale na: płeć, rodzaj (rolnik, małżonek rolnika, domownik), wiek beneficjenta, rodzaj działalności, wielkość ekonomiczna gospodarstw rolnych); 3) liczba utworzonych lub zachowanych miejsc pracy - w podziale na: rodzaj działalności. Odnowa i rozwój wsi 1) liczba wsi objętych projektami inwestycyjnymi - w podziale na: schemat, na rodzaj rewitalizacji (fizyczna, społeczna, gospodarcza), 2) całkowita wartość inwestycji - w podziale na: schemat, rodzaj rewitalizacji (fizyczna, społeczna, gospodarcza), 3) liczba działań na rzecz wiejskiego dziedzictwa kultury - w podziale na: schemat oraz na dziedzictwo przyrodnicze i kulturowe. Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw 1) liczba mikroprzedsiębiorstw objętych pomocą - w podziale na: płeć i kategorię wiekową beneficjenta (poniżej lub powyżej 40 lat) i rodzaj mikroprzedsiębiorstwa (istniejące lub nowo utworzone); 2) całkowita wartość inwestycji. MIERZALNE WSKAŹNIKI REZULTATU CEL SZCZEGÓŁOWY WSKAŹNIKI REZULTATU (osiągnięte w ciągu roku) Rozwijanie różnych form i kierunków działań nie związanych z rolnictwem, które Liczba zrealizowanych projektów, uwzględnienie rodzaju działalności pozarolniczej, nawiązują do kosztu inwestycji. lokalnych zasobów surowcowych i kapitału ludzkiego, lokalnej specyfiki i Liczba beneficjentów (uwzględnienie : rodzaj projektu, wiek, płeć, wykształcenie osób, tradycji kulturowych miejscowość) Liczba utworzonych miejsc pracy. Skoordynowanie działań mających na celu wypromowanie produktów Liczba wydanych publikacji dotyczących lokalnych produktów turystycznych, temat turystycznych obejmujących cały mikroregion. publikacji, zakres terytorialny oraz forma rozpowszechniania. Stworzenie koncepcji zintegrowanych turystycznych produktów lokalnych. Liczba wykreowanych produktów turystycznych, z szczególnym uwzględnieniem Wykreowanie produktów turystycznych wypromowanych nowych produktów. Liczba odbiorców oferty – liczba odwiedzających turystów / liczba sprzedawanych produktów. Wzmocnienie instytucji i podmiotów działających na rzecz rozwoju turystyki. Wsparcie dla wdrażania projektów inwestycyjnych, szkoleniowych, promocyjnych i informacyjnych na obszarach wiejskich dotkniętych procesami stagnacji społeczno-ekonomicznej Ochrona dziedzictwa kulturowego dla przyszłych pokoleń. Dostosowanie programów nauczania placówek edukacyjnych na poziomie zawodowym do potrzeb regionalnego rynku pracy zorientowanego na turystykę. Kształcenie ludzi do obsługi ruchu turystycznego. Rozwój kadr w gospodarstwach agro- i ekoturystycznych, ekologicznych oraz innych formach turystyki wiejskiej Stworzenie platformy współpracy społeczności lokalnej Mobilizacja społeczności lokalnej do poprawy wizerunku miejscowości, estetyki obejść wiejskich. Wciągnięcie ludności do współpracy o zadbanie o czystość, realizację zabaw wiejskich na świeżym powietrzu, promowanie produktów. Stworzenie systemu mającego na celu integrację lokalnej społeczności wokół rozwiązania problemów obszaru. Rozbudowa i modernizacja sieci szlaków turystycznych. Poprawa dostępności komunikacyjnej obszaru i atrakcji turystycznych. Rozwój infrastruktury zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju, racjonalne korzystanie z walorów oraz racjonalne wykorzystanie przestrzeni turystyczne Rozwój badań rynku turystycznego. Stworzenie skoordynowanego systemu informacji turystycznej. Mikroprzedsiębiorstwo Liczba i rodzaj instytucji w których wprowadzono zmiany. Uwzględnienie gminy, miejscowości, liczby pracowników instytucji. Liczba, rodzaj, koszt wprowadzonego nowego sprzętu technicznego. Liczba wsi objętych projektami inwestycyjnymi. Liczba beneficjentów. Rodzaj inwestycji, projektu. Wartość inwestycji . Liczba obiektów architektonicznych objętych pracami renowacyjnymi i konserwatorskimi. Zakres prac renowacyjnych, liczba pracowników zatrudnionych przy pracach. Liczba obiektów oddanych na nowo do użytku publicznego (po renowacji) Liczba obiektów architektonicznych udostępnionych do zwiedzania. Liczba obiektów pełniących rolę kulturalną i edukacyjną. Liczba placówek szkolnych w których wprowadzono przedmioty lub kursy kształcenia związane z turystyką (uwzględnienie miejscowości) Zakres tematyczny nauczania. Liczba uczniów / studentów biorących udział w nauczaniu (uwzględnienie: wiek, płeć, miejscowość, wykształcenie) Liczba absolwentów. Liczba osób biorących udział w kursie, kształceniu (z uwzględnieniem: wiek, płeć , miejscowość, wykształcenie) Zakres tematyczny szkolenia. Liczba osób zatrudnionych w gospodarstwach agro- i ekoturystycznych. Liczba osób biorących udział w kształceniu . Zakres tematyczny szkolenia. Liczba osób biorących udział w spotkaniach platformy (uwzględnienie: wiek, płeć, miejscowość, wykształcenie osób). Częstotliwość i miejsce spotkań platformy (ilość spotkań w roku). Jaki wypracowano system współdziałania? Liczba miejscowości, która bierze udział w odnowie wsi. Liczba zrealizowanych projektów. Kwota inwestycji. Czy można zauważyć widoczne efekty w zmianie estetyki obejść wiejskich? Liczba imprez zorganizowanych przy udziale lokalnej społeczności. Rodzaj imprezy (kulturalna, rozrywkowa, edukacyjna, inna) Liczba osób zaangażowanych w organizację imprezy. Liczba osób biorących udziale imprezie. Czy zmieniła się świadomość mieszkańców wsi w ramach zachowania czystości i działań z zakresu ekologii?(pomiar rezultatu w formie ankiety) Liczba zidentyfikowanych problemów. Jakiego rodzaju były to problemy? Czy do rozwiązania problemu konieczne było powołanie grupy problemowej? Jaka była procedura postępowania przy rozwiązywaniu problemu? Czy przyjęte i wprowadzone w życie działania doprowadziły do rozwiązania problemu? Liczba ( w kilometrach) nowych, rozbudowanych i zmodernizowanych szlaków turystycznych i dróg rowerowych. Liczba nowych i naprawionych oznaczeń tras. Użyte materiały oraz zatrudnieni pracownicy ( liczba osób) przy realizacji projektu. Koszt realizacji. Liczba zrealizowanych napraw infrastruktury oraz ich zakres, rodzaj, miejscowość, obszar (liczba gospodarstw objętych modernizacją).Koszt realizacji. Liczba zrealizowanych przedsięwzięć w ramach nowej infrastruktury, rodzaj, zakres, miejscowość, obszar, koszt. Liczba przeprowadzonych badań. Zakres , tematyka badań, liczba osób zatrudnionych przy realizacji. Koszt przeprowadzonych badań. Czy badania wykorzystano przy wprowadzaniu w życie jakiegoś przedsięwzięcia? Liczba punktów obsługi turystycznej działających na obszarze 4 gmin (uwzględnienie miejscowości). Liczba punktów obsługi turystycznej w których przekazywane są informacje dotyczące regionu 4 gmin jako integralnej całości oraz z szczególnym uwzględnieniem turystyki wiejskiej obszaru. (uwzględnienie ile takich punktów obsługi turystycznej znajduje się poza terenem 4 gmin). Liczba stron internetowych, na których można znaleźć informacje na temat regionu jako całości ”Nyskie księstwo jezior i gór”. Jakie działania są podejmowane, aby jak najlepiej przekazać klientom informacje na temat atrakcji turystycznych regionu? Rodzaj działalności mikroprzedsiębiorstwa. Liczba zatrudnionych pracowników. Koszt inwestycji. Jaką potrzebę społeczną spełnia przedsiębiorstwo? Czy działalność przedsiębiorstwa jest związana z lokalną tradycją? Czy działalność przedsiębiorstwa wykorzystuje lokalne zasoby? Czy przedsiębiorstwo przynosi zyski ? Czy działalność przedsiębiorstwa jest rentowna? Kod działania Planowany budżet Nazwa działania Proponowana wysokość środków przeznaczona na realizację 311 Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej 47 500 322 312 Odnowa i rozwój wsi Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw RAZEM Oś III Lokalne Strategie Rozwoju – poprawa jakości życia oraz różnicowanie działalności na obszarach wiejskich w tym: - wkład z osi 3 - wkład z osi 4 Współpraca międzyregionalna i międzynarodowa 1. Koszty bieżące lokalnych grup działania 2. Nabywanie umiejętności 3. Aktywizacja lokalnych grup działania 95 000 47 500 190 000 4.1.3 4.21 4.3 RAZEM tylko Oś IV RAZEM z kwotami na Oś III Razem 2007-2013 190 000 80 000 8 000 53 000 2 000 17 000 160 000 350 000 2 500 000 =350 000*7
