Plan odnowy miejscowości Kuzawka – gmina Hanna
advertisement
Załącznik do uchwały Nr XXXI/185/09 Rady Gminy Hanna z dnia 18 sierpnia 2009 r. Plan odnowy miejscowości Dołhobrody na lata 2009-2016 Plan odnowy miejscowości Dołhobrody jest dokumentem o charakterze planowania strategicznego dla tego sołectwa. Jest on częścią aplikacji w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-13, działania: odnowa i rozwój wsi. Powstał on w procesie szerokich konsultacji społecznych sołectwa wsi Dołhobrody oraz na podstawie istniejących opracowań i monografii o życiu mieszkańców i bogatej historii miejscowości. Plan odnowy miejscowości Dołhobrody jest jednym z najważniejszych elementów odnowy wsi, jej rozwoju, poprawy warunków pracy i życia mieszkańców. Zawiera w sobie analizę wszelkich zasobów materialnych i niematerialnych wsi oraz otaczającego ją obszaru, które mogą być wykorzystane obecnie lub w przyszłości w budowaniu jak i realizacji publicznych bądź prywatnych przedsięwzięć odnowy wsi. W oparciu o zasoby wyznacza priorytety i cele, harmonogram ich wdrażania oraz sposób zarządzania. „Jako Mieszkańcy wsi Dołhobrody, przyjmując Plan Odnowy Wsi Dołhobrody, pragniemy, aby nasza miejscowość była estetyczna, dbająca o swoją tożsamość, z rozbudowaną infrastrukturą techniczną stwarzającą warunki do rozwoju agroturystyki i wypoczynku, gdzie mieszkańcy są otwarci, aktywni, twórczy i samodzielni w podejmowaniu inicjatyw na rzecz rozwoju swojej wsi. Chcemy, aby ludzie chcieli ty mieszkać, pracować i wypoczywać.” 1 1. Charakterystyka miejscowości, w której będzie realizowana operacja. PRZYNALEŻNOŚĆ ADMINISTRACYJNA Wieś administracyjnie położona w gminie Hanna, powiat włodawski, województwo lubelskie (w latach 1975-98 administracyjnie należała do województwa białopodlaskiego). Kod pocztowy: 22-220 Hanna Właściwa wieś otoczona jest swoimi koloniami (przysiółkami) licząc od północy: Łęgi, Patochy, Łydyny, Baje, Zahrodocze, Lipinki i wraz z nimi stanowi jedno sołectwo z jedną radą i statutem. W chwili obecnej funkcję sołtysa sprawuje Andrzej Kiryczuk. Wieś bezpośrednio graniczy z trzema sołectwami oraz od wschodu z granicą państwa na rzece Bug. Wieś rozciąga się z południa na północ na przestrzeni ok. 3 km i jest oddalona od siedziby gminy o średnio 5 km., natomiast od stolicy powiatu o 17 km. Główna oś wsi przebiega niemal równolegle do trasy nr 816 Włodawa-Terespol. Wieś Dołhobrody pod względem powierzchni całego sołectwa jest największą w gminie a drugą pod względem liczby mieszkańców. Powierzchnia całego sołectwa wynosi 1944 ha 64 ary. Miejscowość liczy 650 mieszkańców (źródło USC Hanna, stan na dzień 30.06.2008 r.) i od kilku lat wskazuje nieznaczną tendencję wzrastającą. POŁOŻENIE MIEJSCOWOŚCI Miejscowość geograficznie położona jest w zasięgu Polesia Lubelskiego, na skraju Zaklęsłości Sosnowickiej. Zaklęsłość Sosnowicka jest piaszczystym i podmokłym obniżeniem, regionem słabo zaludnionym, charakteryzującym się brakiem miast. Zdjęcie: Widok satelitarny sołectwa Wieś Dołhobrody należy do wyższej części gminy i wchodzi swymi granicami na krańce północne Garbu Włodawskiego. Najniżej położony punkt na terenie wsi nad Bugiem ma wartość 150,2 m n.p.m.(w gminie 146,7 m n.p.m.) a najwyżej położony punkt ma wysokość 170 m n.p.m. i jest najwyższy na terenie gminy (Kucia Góra). Wieś właściwa rozłożona jest na wysokiej terasie ciągnącej się z północy na południe równolegle do rzeki Bug i pasa mokradeł na zachodzie. 2 Dołhobrody posiadają bardzo dogodne połączenie komunikacyjne dzięki drodze wojewódzkiej nr 816: Włodawa – Sławatycze (przejście graniczne). Do niniejszej drogi dochodzi większość dróg gminnych i powiatowych położonych na terenie sołectwa sprawiając dogodny dojazd do miejscowości. Odległość do większych ośrodków wynosi: Włodawa – 20 km, Sławatycze – 7 km, Biała Podlaska – 65 km. CZTERY HIPOTEZY DOTYCZĄCE NAZWY MIEJSCOWOŚCI Nazwa pochodzi prawdopodobnie od bród trzech mnichów, którzy osiedlili się na tych terenach. Mieszkańcy nazywali ich po prostu „długimi brodami” co w miejscowym języku brzmiało jak Dołhobrody („Dowhoburody”). Z tą wersją nazwy miejscowości łączy się również legenda o jej powstaniu. Wg podań ludowych, w połowie XIII w. podczas jednego z licznych najazdów tatarskich na Ruś Kijowską doszło do zdobycia Kijowa i Ławry Peczorskiej (Peczerskiej). Część mnichów, ratując życie swe życie, uciekła na zachód i dalej. Takim sposobem trzech starszych mnichów dotarło nad Bug w okolice dzisiejszej wsi. Uznali jednak, że bezpieczniej będzie, gdy przeprawią się na zachodni brzeg rzeki. Po tamtej stronie Bug był otoczony licznymi rozlewiskami i bagnami poprzecinanymi wieloma starorzeczami z „kutilami”. Takie położenie dawało poczucie bezpieczeństwa, gdyż za pasem mokradeł wznosiły się liczne pagórki porośnięte lasami sosnowo-dębowymi. Tak powstała pustelnia – erem. Z biegiem czasu okoliczna ludność otoczyła przybyszów niemal świętym szacunkiem i dodała przydomek „dowhoburody” (długie brody). Po śmierci mnichów zaczęto tak nazywać również miejsce, gdzie była pustelnia, które z czasem zaludniło się nowymi osadnikami. Inne podania mówią, że nazwa pochodzi od brodów na pobliskiej rzece Bug. Bug tutaj rozlewa się bardzo szeroko i ma bardzo płytkie koryto („Dołhobrody” – „długie brody”). Obecnie upowszechnia się forma dopełniacza: Dołhobród - Dołhobrodów, wskazująca na związek z brodami rzecznymi, jednak kiedyś za jedyną poprawną formę uważano postać Dołhobrody – Dołhobród, wskazującą na pochodzenie nazwy od bród (w znaczeniu: męskiego zarostu). Wg innej koncepcji nazwa miejscowości pochodzi od „dębowego grodu”, na co wskazuje gwarowa postać jednego z lokalnych wariantów nazwy miejscowości „Dubuhrody”, oraz nazwa sąsiedniego przysiółka Zahrodocze - „za horodem” (za grodem) oraz ślady wczesnośredniowiecznego osadnictwa. Ostatnia teoria na temat nazwy wsi wywodzi ją od rodzaju budulca użytego przy budowie domów: Dubohrody, Dubohrudy – grądy, wzgórza, wzniesienia porośnięte dębami. Źródło: Cztery hipotezy dotyczące nazwy Dołhobród omawia Kazimierz Baj: B. W. Kaźmiruk, K. Baj, Jubileusz 300-lecia parafii Dołhobrody 1701-2001, Dołhobrody 2001, s. 75 HISTORIA MIEJSCOWOŚCI Początki miejscowości datowane są na XIV wiek, kiedy to ziemie te należały do Wielkiego Księstwa Litewskiego. W roku 1500 Mikołaj Jundziłło otrzymał od Wielkiego Księstwa Litewskiego, Aleksandra Jagiellończyka, dobra: „Dłhobrodech, Koroszczyn, Berezie w powiecie brzeskim” po konfiskacie tych dóbr Tworianowi Drzemlikowi. Postanowienie to jednak nie było respektowane i Drzemlik był nadal uważany za faktycznego właściciela. Dobra dołhobrodzkie zostają sprzedane przez 1529 rokiem Bohuszowi Michałowi Bohotynowiczowi. Od 1529 roku Dołhobrody wraz z Pawlukami na stałe zostały związane z kluczem sławatyckim („państwo sławatyckie”), do którego należały miejscowości: miasteczko Sławatycze i Hanna, wsie Olendry, Jabłecno (Jabłeczna), Dobrysza (Kuzawka), Koleszów (Holeszów), Ladzk (Lack), Dołhobrody, oraz osady flisackie w charakterze portów rzecznych (dziś znajdujące się po drugiej stronie Bugu): Lipinki i Karsy (Charsy). 3 Od 1569 r. ziemie te leżały w granicach Rzeczpospolitej Obojga Narodów w powiecie brzeskim województwa brzeskolitewskiego. O Dołhobrody przez cały XVI wiek toczą się spory majątkowe, które ostatecznie w roku 1599 na krótko przenoszą własność tych ziem z Radziwiłłów na Leszczyńskich. Do połowy XVI w. dobra Dołhobrody zamieszkiwała ludność określana jako „danniki (ludność dająca daniny) i słobodyczy” (ludność wolna). Grupa ludności „dannicznej” z dóbr dołhobrodzkich zobowiązana była do następujących danin: groszowych, miodowych, kunnicznych i zbożowych. Daniny w owym czasie stanowiły główny dochód właścicieli dóbr. Dołhobrody leżały w dobrym miejscu komunikacyjnym ułatwiającym rozwój gospodarczy. Przez miejscowość przechodził ważny szlak łączący Polskę i Litwę. Drugim szlakiem, ekonomiczniejszym niż droga lądowa, był spławny w tym czasie Bug. Rzeką spławiano poprzez Wisłę aż do Gdańska z dóbr dołhobrodzkich m.in.: popiół, wosk, smołę, skóry drzewo i zboże. Wiek XVI był pomyślny dla rozwoju gospodarczego i społecznego dóbr dołhobrodzkich choć wygórowane oczekiwania kolejnych właścicieli nastawionych na ciągły wzrost zysku powodował wzrost obciążeń włościan. W wieku XVII (m.in. okres „potopu szwedzkiego”) gospodarka poniosła straty, prawie zupełnie zamarł handel z Gdańskiem, kontrybucje rujnowały folwarki i ludność wieśniaczą. W latach 60-tych XVII wieku Książę Michał Kazimierz z katolickiej linii Radziwiłłów wykupił od Leszczyńskich klucz sławatycki wraz z Dołhobrodami, co przyniosło pozytywny skutek dla lokalnego rozwoju. Z fundacji Radziwiłłów powstaje w tym czasie (1701 r.) w Dołhobrodach parafia unicka. Następuje również powolny wzrost liczebny ludności. W roku 1735 wieś liczyła 59 domów, znajdowała się stara cerkiew, młyn wodny na Bugu i karczma wraz z zajazdem. Tutaj również zimowały statki kursujące po Bugu (rolę dołhobrodzkiego portu pełniły wówczas Pawluki). Upadek Rzeczpospolitej w wieku XVIII po III rozbiorze spowodowały wkroczenie na ziemie nadbużańskie wojsk rosyjskich, dla których pobierano prowiant m.in. ze wszystkich dóbr klucza sławatyckiego. Wiosną 1795 roku nastąpiło wkroczenie Austriaków na ziemie nadbużańskie. Tereny te, w tym Dołhobrody, pozostały pod władzą austriacką do 1809 roku, po tym roku na krótko włączone w obszar Księstwa Warszawskiego. W roku 1810 wieś liczyła 141 tzw. dymów, w tym 101 dymów pańszczyźnianych, 7 czynszowych i 33 inne (ogrodnicy, wolni). Od 1815 roku Dołhobrody na równo 100 lat zostają pod panowaniem Rosji, najpierw w ramach Królestwa Polskiego a później Cesarstwa Rosyjskiego. Narodowowyzwoleńcze działania wojenne raczej omijały te strony. Dopiero powstanie styczniowe zaangażowało w jakimś stopniu mieszkańców folwarku, zwłaszcza dworu. Oddziały powstańcze Jankowskiego kilka razy były w folwarku, pobierały prowiant i zasięgały „języka”. 11 lipca 1983 r. przemaszerowały traktem z Włodawy oddziały rosyjskie idące pod Janówkę, gdzie po południu rozegrała się bitwa (oddziały powstańcze Jankowskiego, Zielińskiego i Krysińskiego z siłami rosyjskimi płk Szelkinga). W dniu następnym przez wieś przejechały wozy z rannymi powstańcami do szpitala w Różance. Upadek powstania przyspieszyło wydanie ukazu uwłaszczeniowego (1864 r.) na podstawie którego uruchomiono proces parcelacyjny folwarku, który ostatecznie zakończył się w 1901 r. Jeszcze w roku 1892 r. spadkobiercy Radziwiłłów sprzedają folwark spółce handlowej A. Drzewiecki i A.i W. Roztworowscy, która miała przeprowadzić parcelację poprzez sprzedaż z zyskiem. Operację sprzedaży folwarku mieszkańcom przeprowadzają nowi nabywcy: Lejba Rotenberg i Szlema Fiszman. Jest to ostatnia spółka władająca całością folwarku, bowiem w 1901 r. został on rozparcelowany i sprzedany spółkom włościańskim. Większość mieszkańców wsi zakupiła ziemie z parcelowanego folwarku za gotówkę lub najczęściej na raty poprzez kredyt bankowy. Rozwój wsi w tym czasie napotkał na barierę w postaci rozdrobnienia gospodarstw i bardzo gęstej zabudowy wsi. Problem pomyślnie rozwiązano poprzez komasację gruntów w 1909-1912 i wydzielenie dużych gospodarstw (chutorów). 4 Latem 1915 roku Dołhobrody znalazły się na linii frontu I wojny światowej. Pierwsze przez wieś przetoczyły się wojska carskie, które podczas wycofywania stosowały taktykę spalonej ziemio. Spalono wówczas Pawluki i część Dołhobród. Zaraz po tym wkraczają Niemcy a po nich Austriacy. Koniec roku 1915 zastaje wieś na porządkowaniu zgliszcz i nowej organizacji życia wsi pod zarządem niemieckim. Stacjonują tutaj okupacyjne wojska niemieckie Ober Ost-u, które wycofały się do Prus dopiero wiosną 1919 r. Dopiero w tym czasie ziemia dołhobrodzka znalazła się w odrodzonej Polsce, choć już pod koniec 1919 roku (wojna polsko-bolszewicka), na mocy niekorzystnych dla Polski układów brzeskich, miała wraz z Chełmszczyzną należeć do Ukrainy. Sukcesy wojsk polskich, rozejm z 1921 r. i traktat pokojowy spowodowały normalizację życia wsi i jej odbudowę. W okresie międzywojennym Dołhobrody należały do gminy Sławatycze z siedzibą w Hannie, choć istniały zatwierdzone plany budowy Urzędu Gminy w Dołhobrodach. Ostatecznie wybrano Hannę z uwagi na jej centralne położenie. W tym okresie życie społeczne wsi rozwijało się prężnie w każdej dziedzinie. Przywieziono budynek na potrzeby szkoły, odbudowano parafię (w latach 1927-30 wzniesiono murowany kościół w środku wsi), zbudowano „Dom Ludowy” ze sceną i lokalem na OSP (1932-36), utworzono kółko rolnicze, w 1930 założono Ochotniczą Straż Pożarną, a w 1938 Spółdzielnię Spożywców „Społem” – „Pomoc Bratnia”. Nastąpił wzrost zamożności mieszkańców i rozwój wsi. Wszystkie poczynania przerwała kolejna II wojna światowa. Po kampanii wrześniowej, która rozgrywała się również na tych terenach, ustanowiono granicę na rzece Bug, tak, że Dołhobrody znalazły się pod okupacją niemiecką w tzw. Generalnej Guberni. W tym okresie wieś była mocno eksploatowana na rzecz dostaw dla niemieckiej armii. Ze strony części mieszkańców prowadzona była działalność konspiracyjna, dla której „siedzibą” była karczma A. Weremczuka. Wiosną 1944 dotarł do Dołhobród front a po nim wyzwolenie miejscowości. Już 1944 w miejscu niemieckiej strażnicy utworzono WOP, która m.in. hamowała lokalne niepokoje pomiędzy ludnością pochodzenia polskiego a ukraińskiego (choć podział faktycznie dotyczył przynależności religijnej niż narodowej). W latach 1945-46 wywożono przymusowo do ZSRR ludność pochodzenia ukraińskiego. Powoli odbudowywano wieś, choć bum budowlany nastąpił dopiero po 1956 r. Wieś została przyłączona do sieci elektrycznej (1954-55), zradiofonizowana, w 1960 r. zakończono budowę szkoły a w 1966 dołhobrodzki odcinek drogi bitej Włodawa-Sławatycze, przez kilkanaście lat działa Wiejski Ośrodek Zdrowia i kino „Strażak”. Drugi okres intensywnego rozwoju wsi przypada na lata 80-te. W tym czasie wybudowano drogę asfaltową przez wieś, oddano do użytku Wiejski Dom Kultury, zbudowano wodociąg (1991 r.) oraz stelefonizowano wieś. Pod koniec XX w. powstaje nowy budynek Straży Granicznej a mieszkańcy łączą nadzieje w nadchodzącym członkowskie z UE. Źródło: B. W. Kaźmiruk, K. Baj, Jubileusz 300-lecia parafii Dołhobrody 1701-2001, Dołhobrody 2001, s. 75 OKREŚLENIE PRZESTRZENNEJ STRUKTURY MIEJSCOWOŚCI: Dołhobrody są miejscowością, gdzie na przestrzeni lat, w niewielkim stopniu, został naruszony tradycyjny historyczny układ urbanistyczny obejmujący pierwotną strukturę dróg i kierunków rozwoju osadnictwa wsi. Wieś nie posiada wyraźnego centrum w postaci placu czy rynku natomiast charakterystyczna jest główna oś zabudowań zlokalizowana wzdłuż utwardzonej drogi powiatowej stanowiąca swoistego rodzaju centrum miejscowości. Niniejsza droga położona jest na skarpie pradawnej doliny Bugu. Równolegle do tej drogi, po jej wschodniej stronie, rozciąga się bużysko (ciek wodny stanowiący fragment starorzecza Bugu). Pomiędzy bużyskiem a dzisiejszą doliną rzeki rozciągają się liczne oczka wodne stanowiące również fragmenty starorzecza Bugu. Na tym terenie znajdują się liczne uroczyska nazywane w lokalnej mowie np.: „Baje”, „Huryce”, „Osowce”. Jedno z nich stanowi rozległą wydmę 5 piaszczystą przypominającą krajobraz nadmorski. Na niej odnotowano jedno ze stanowisk archeologicznych oznaczonych w trakcie powierzchniowych badań archeologicznych przeprowadzanych na tych terenach pod koniec XIX i w XX w. Na terenie sołectwa znajduje się kilka takich stanowisk. Do drogi (głównej osi wsi) prostopadle dochodzą drogi prowadzące w kierunku do poszczególnych koloni (przysiółków), które po stronie zachodniej znajdują się na wzniesieniach, po stronie wschodniej schodzą niewielkimi pagórkami w kierunku dzisiejszej doliny rzeki. W obrazie miejscowości zdecydowanie dominują budynki: Szkoła Podstawowa zlokalizowana przy drodze woj. nr 816 Strażnica SG zlokalizowana w sąsiedztwie szkoły przy drodze woj. nr 816 Kościół parafialny położony w głównej osi wsi Wiejski Dom Kultury położony w głównej osi wsi Budynek Ochotniczej Straży Pożarnej wraz ze świetlicą wiejską w głównej osi wsi Młyn elektryczny (obecnie nieczynny) Oprócz budynków charakterystyczne są również: liczne głównie drewniane krzyże przydrożne ustawione przy drogach i na posesjach prywatnych, każdy z własną wieloletnią historią i genezą, dwa wysokie maszty telefonii komórkowych należące do operatorów: Plus GSM (Polkomtel) oraz ERA. Zdjęcie: Krzyż przydrożny w centrum wsi 2. Inwentaryzacja zasobów służących odnowie miejscowości. ZASOBY PRZYRODNICZE Dołhobrody znajdują się w zasięgu Nadbużańskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu (od 1990 r.). Dolina Bugu jest jedną z niewielu zachowanych w stanie nie zmienionym dolin dużych rzek europejskich. Rzeka Bug przez stulecia wytworzyła specyficzną współzależność świata roślin, zwierząt i ledwie uchwytnych walorów krajobrazowych. Nad brzegiem rzeki dominuje łozina z odmianami wierzby. Za pasem zarośli brzegowych królują łąki poprzecinane oczkami jeziorek. Łąki są dzikie, niezagospodarowane, porosłe trawą typu mokrego (teren zalewowy), wiosną porosłe ziołami. Fauna jest bogata i reprezentowana przez 6 wiele gatunków zwierząt, zwłaszcza ptactwa (bocian, czapla siwa, ptactwo wodne i łąkowe), wiosną wielobarwnych motyli i ważek. Liczne mokradła i zarośla w pasie starorzeczy są osłoną żółwia błotnego, wydry i piżmaków. Powyższe walory zostały docenione, bowiem w 1990 r. powołano Obszar Chronionego Krajobrazu w całym pasie doliny rzeki Bug. Liczne starorzecza Bugu i sama rzeka to kraina szczupaka, leszcza, suma i wielu innych gatunków ryb. Obszar położony jest na terenie Rezerwatu Biosfery Polesie Zachodnie. Dołhobrody częściowo leżą również w obszarze chronionym Natura 2000: Obszar Specjalnej Ochrony (OSO) Ptaków: Dolina Środkowego Bugu PLB060003. Tym obszarem objęta jest część sołectwa na wschód od linii zabudowań głównej osi aż do Bugu. Dolina Bugu zajęta jest kępami zarośli wierzbowych i olchowych, pola uprawne i łąki. Tutejszy obszar Natury 2000 ma duże znaczenie, głównie z uwagi na licznie występujące gatunki ptaków chronionych (m.in. z listy tzw. Polskiej Czerwonej Księgi). Dodatkowo występuje tutaj bogata flora roślin naczyniowych, w tym wiele gatunków rzadkich i zagrożonych w Polsce. Mapa: fragment obszaru PLB060003 obejmującego sołectwo Dołhobrody Na terenie sołectwa obecny jest również obszar Natura 2000: Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk (SOO): Poleska Dolina Bugu PLH060032. Tym obszarem objęta jest część sołectwa na wschód od linii zabudowań głównej osi aż do Bugu. Rzeka ma tu charakter naturalny z licznymi meandrami, rozległymi kompleksami wielogatunkowych, ekstensywnie użytkowanych łąk, wśród których znajdują się łagodne, piaszczyste wzniesienia z murawami ciepłolubnymi, a w obniżeniach terenu – płaty łęgów i zarośli wierzbowo-olchowych. Na obszarze tym zidentyfikowano 7 rodzajów siedlisk, 14 gatunków chronionych w tym 7 gatunków motyli. 7 Mapa: fragment obszaru PLH060032 obejmującego sołectwo Dołhobrody Zagrożeniem dla tutejszego bogactwa przyrodniczego są zanieczyszczenia środowiska pochodzące z rolnictwa oraz indywidualnych gospodarstw domowych w tym zwłaszcza doliny rzeki Bug. Korzystnie natomiast wpływają gospodarowanie łąkami i pastwiskami oraz powodzie. Pola położone są w większości na zachód od osi wsi i mają mało roślinności zielonej. Łąki śródpolne są przeważnie zagospodarowane jako pastwiska. DZIEDZICTWO KULTUROWE Miejscowość posiada wiele elementów charakterystycznych dla dawnej zabudowy i architektury. Mieszkańcy nadal kultywują wiele lokalnych zwyczajów. Dodatkowo wieś znana jest z bogatych tradycji sztuki i twórczości ludowej oraz z dużej liczby tzw. twórców ludowych – mieszkańców kultywujących rękodzieło ludowe. Rozwija się twórczość poetycka, rodzą się międzynarodowej sławy talenty malarskie, nie brak uzdolnionej artystycznie młodzieży – absolwentów Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych w Zamościu. Gruntowny remont byłego Domu Ludowego pozwolił na powstanie placówki ogniskującej życie kulturalne wsi, czyli powstanie Wiejskiego Domu Kultury (1987 r.), którego pierwszym kierownikiem była Maria Strzałkowska. Przy WDK nawiązując do lat powojennych utworzono Zespół Folklorystyczny „Jutrzenka”, który zajmuje się muzyką źródeł, odtwarzaniem pieśni i widowisk obrzędowych odgrywanych często w rodzimej gwarze – języku chachłackim. Zespół posiada autentyczne stroje i rekwizyty. Zespół dokumentuje swój repertuar na współczesnych nośnikach danych. W prywatnych zbiorach mieszkańców znajduje się łącznie ogromny i bogaty dorobek kulturalny (w postaci własnych wyrobów tkackich, plecionkarskich, malarskich, pisarskich, fotograficznych, muzycznych, itp.) i dokumentalny (np. zarejestrowane na taśmach magnetofonowych zbiory wspomnień mieszkańców). Walory architektury wiejskiej i osobliwości kulturowe występujące na terenie miejscowości: Wiejski Dom Kultury – dawna strażnica OSP i Dom Ludowy (budowana w latach 1932-36, a remontowana w latach osiemdziesiątych) Kościół parafialny Kapliczki i krzyże przydrożne znajdujące się przy drogach i na posesjach prywatnych Cmentarze Stary drewniany dom (własność: p. Walczuk) Budynki po dawnej strażnicy WOP (później należące do RSP) 8 Niestety do dnia dzisiejszego nie zachowały się żadne pozostałości po dworze oraz istniejących niegdyś w Dołhobrodach karczmach, młynie i wiatrakach. Do obiektów instytucji kultury zaliczyć należy prywatne Muzeum Ziemi Dołhobrodzkiej prowadzone przez mieszkańców i lokalne Stowarzyszenie (Muzeum posiada m.in. stałą ekspozycję dawnych sprzętów domowych oraz wystrój dawnej izby mieszkalnej) oraz Izba Pamięci Narodowej założona i prowadzona przy Szkole Podstawowej w Dołhobrodach. Zdjęcie: Kościół parafialny w Dołhobrodach – widok współczesny OBIEKTY I TERENY Dołhobrody posiadają kilka miejsc należących do publicznej przestrzeni otwartej stanowiących miejsca spotkań i rekreacji oraz organizowanych wydarzeń kulturalnosportowych. Należą do nich: Boisko szkolne i teren zielony przy Szkole Podstawowej w Dołhobrodach, na którym odbywają się często uroczystości i wydarzenia związane z życiem szkoły i miejscowości Teren zielony wokół budynku świetlicy wiejskiej Teren zielony przy budynku, w którym mieści się Muzeum Ziemi Dołhobrodzkiej Teren zielony przez Kościołem parafialnym, na którym swojego czasu odbywały się festyny rodzinne współorganizowane przez parafię i mieszkańców oraz plac kościelny (miejsce po dawnej Organistówce). Przez miejscowość biegnie trasa Nadbużańskiego Szlaku Rowerowego Janów Podlaski – Włodawa. Jest to szlak, który jest dość dobrze oznakowany, przebiega głównie po drogach utwardzonych. Istnieje również możliwość wytyczenia drugiej trasy szlaku rowerowego wzdłuż doliny Bug (czerwony PTTK). Jest to szlak, który może biec drogą nieutwardzoną powiatową, cały czas doliną Bugu, aż do gminy Włodawa, gdzie na jego przedłużeniu istnieje już wyznaczona trasa rowerowa. Tą trasą biegnie istniejący już od wielu lat szlak pieszy (czerwony PTTK) „Nadbużański Szlak Przyjaźni”: Kózki (woj. mazowieckie) – Hrubieszów (wzdłuż Bugu, łącznie 329,2 km). Wokół miejscowości istnieje wiele ścieżek przyjaznych na spacer, w tym odcinek czerwonego szlaku PTTK biegnący od północnego krańca miejscowości wzdłuż łąk i rzeki w dolinie Bugu. 9 INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA Dołhobrody posiadają dużą infrastrukturę społeczną. Należą do niej: Budynek Wiejskiego Domu Kultury w Dołhobrodach Świetlica wiejska przy strażnicy OSP Muzeum Ziemi Dołhobrodzkiej – instytucja prywatna i zarazem jedyne w chwili obecnej muzeum na terenie gminy Hanna Szkoła Podstawowa w Dołhobrodach wraz z nowootwartą Rzemieślniczą Szkołą Zawodową prowadzoną przez Cech Rzemiosł Różnych z Włodawy (jako jedyna szkoła ponadgimnazjalna na terenie gminy Hanna). Sezonowe schronisko młodzieżowe prowadzone w okresie wakacji letnich przez Starostwo Powiatowe we Włodawie przy Szkole Podstawowej w Dołhobrodach. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA Wieś charakteryzuje się bardzo dużym odsetkiem zwodociągowania. Sieć zaopatrzenia mieszkańców w wodę stanowi jeden zamknięty system składający się z ujęcia wody zlokalizowanego na terenie miejscowości. Niewielka liczba gospodarstw posiada przydomowe oczyszczalnie ścieków (głównie na terenie zabudowy kolonijnej). Planowana jest budowa sieci kanalizacyjnej. Na terenie miejscowości, jak i całego powiatu, nie ma gazyfikacji, istnieje natomiast dobry dostęp do dystrybutorów gazu w butlach. W zakresie gospodarki odpadami Dołhobrody, jak i cała gmina, objęta jest usługami MPGiK Włodawa a w przyszłości powstającego Zakładu Zagospodarowania Odpadów we Włodawie. Energię elektryczną do gospodarstw dostarczają PGE Lubelskie Zakłady Energetyczne SA „Lubzel” O/Biała Podlaska Zaopatrzenie w energię elektryczną odbywa się za pośrednictwem linii wysokiego napięcia. Pod względem technicznym obsługę prowadzi Posterunek Energetyczny w Sławatyczach, podległy Zakładowi z Białej Podlaskiej. Odbiorcami energii elektrycznej są gospodarstwa domowe i rolne pobierające moc do 10 kw. Niewielki odsetek zakładów usługowych pobiera energię o mocy przekraczającej 10 kw. Wszystkie gospodarstwa są ogrzewane indywidualnie przy wykorzystaniu głównie tradycyjnych technologii dostępnych na rynku (węgiel, drzewo, olej opałowy). W chwili obecnej niewielkie jest jeszcze zaangażowanie mieszkańców w przechodzenie na systemy nowoczesne, w tym z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii. Sieć telekomunikacyjna TP S.A. jest dobrze rozwinięta, a obszar Dołhobród znajduje się w polu zasięgu sieci wszystkich operatorów telefonii komórkowej. Na terenie wsi znajdują się 2 maszty wysokościowe operatorów komórkowych: Era oraz Polkomtel. Istnieją ogólnopolskie projekty zakładające objęcie m.in. tej miejscowości zasięgiem sieci Internetu szerokopasmowego. Zrealizowanie wszystkich planów inwestycyjnych wpłynie korzystnie na podniesienie standardu życia mieszkańców. TERENY INWESTYCYJNE: Miejscowość posiada działki inwestycyjne w postaci nieruchomości zabudowanych, które po ukonstytuowaniu się wspólnoty wiejskiej jako ich właściciela będą stanowiły ofertę inwestorską miejscowości. Ponadto istnieje szereg działek niezabudowanych należących do osób prywatnych, umiejscowionych na skarpie nad bużyskiem, które przeznaczone są pod sprzedaż i zabudowę letniskową. W tym miejscu istnieje możliwość powstania niewielkiego osiedla letniskowego z malowniczym krajobrazem na pradolinę Bugu. W planach inwestycyjnych miejscowości jest budowa w tym miejscu zalewu rekreacyjnego i bliskim sąsiedztwie pola namiotowego. 10 Położenie Dołhobród na szlaku komunikacyjnym (Włodawa-Sławatycze/ZosinTerespol), duży potencjał rozwoju jako region rolniczy i turystyczny rokują powodzenie określonych rodzajów działalności. Korzystnym jest również bliskie położenie od przejścia granicznego z Białorusią (przejście w Sławatyczach – ok. 11 km), niestety zahamowanie kontaktów handlowych z sąsiadami ogranicza rozwój również i tej miejscowości. GOSPODARKA I ROLNICTWO Dołhobrody leżą w gminie wiejskiej, typowo rolniczej. Sama miejscowość liczy 198 indywidualnych gospodarstw rolnych. Brak jest większych zakładów pracy oraz przemysłu. W dość sporej liczbie (w porównaniu do aktywności gospodarczej w gminie) prowadzona jest indywidualna działalność gospodarcza, głównie w formie drobnych warsztatów rzemieślniczych i punktów handlowych. Na terenie miejscowości działa kilka sklepów, stacja benzynowa, usługowy warsztat naprawczy, punkty sprzedaży gazu w butlach. Gospodarstwa rolne stanowią główne źródło dochodów mieszkańców i zajmują się głównie drobną produkcją towarową oraz hodowlą. Dołhobrody posiadają największą powierzchnię zasiewów wszystkich upraw, jak również największą liczbę zwierząt hodowlanych w gminie Hanna. W uprawie dominuje obecnie kukurydza. Coraz liczniej powstają również gospodarstwa ekologiczne, nastawione na produkcję ogólnotowarową. Dziś w hodowli prym wiedzie sektor mleczny. Oceniając rolnictwo wsi można postawić tezę, że największe gospodarstwa prezentują europejski poziom w zakresie techniki uprawy ziemi, technologii uprawy roślin, jak również technologii produkcji zwierzęcej. Te gospodarstwa są kołem zamachowym miejscowej gospodarki. Intensywny rozwój rolnictwa wymusza pozytywne trendy związane z koncentracją produkcji, wzrostem powierzchni gospodarstw rolnych i staje się procesem gospodarczym finansowo samowystarczalnym. Jednak obok dobrze sytuowanych gospodarstw znajdują się również gospodarstwa niewielkie stosunkowo ubogie. KAPITAŁ SPOŁECZNY I LUDZKI W miejscowości działają organizacje o charakterze sformalizowanym: Stowarzyszenie Oświatowo-Edukacyjne, Wspólnota Wiejska (działająca w formie Spółki), Ochotnicza Straż Pożarna. Istnieją również grupy nieformalne, których działalność społeczna jest bardzo bogata. Do nich należą: Rada Sołecka, która angażuje wszystkie grupy i mieszkańców do wspólnych działań Rada Parafialna działające formalnie przy filii GOKiS w Hannie – Wiejskim Domu Kultury w Dołhobrodach: Zespół Folklorystyczny „Jutrzenka” Teatr Dziecięcy „Baj” Mieszkańcy chętnie biorą udział w lokalnych imprezach wystawiając swoich przedstawicieli do różnego rodzaju współzawodnictwa: konkursy kulinarne, wieńce dożynkowe czy współzawodnictwo sportowe. Szczególnie bogate są tradycje twórczości ludowej. Zarówno w swojej historii jak i czasach współczesnych wieś może poszczycić się prawdziwymi talentami i wybitnymi obywatelami wśród których wymienia się: Józefat Błyskosz (1876-1947, działacz społeczno-religijny, poseł i senator), Andrzej Baj (1894-1969, żołnierz), Stefan Łobacz (1892-1945, dr medycyny, poseł), Adam Łobacz (1900-1972, kierownik szkoły, organizator życia wsi), Stanisław Baj (1953, malarz, prof. warszawskiej ASP), o. Henryk Dejneka (1950-2001, misjonarz w Kamerunie), Kazimierz Patejuk (1951, konserwator dzieł sztuki). 11 3. Ocena mocnych i słabych stron miejscowości, w której będzie realizowana operacja. Podczas zebrań wiejskich poświęconych dyskusji nad planem odnowy miejscowości, a także w ankietach, mieszkańcy Dołhobród zwrócili uwagę na swoje silne strony, zauważając także słabości i zagrożenia. Wskazano również proponowany kierunek rozwoju miejscowości. Diagnoza możliwości rozwojowych wg ankiet i dyskusji na spotkaniach przedstawia się następująco: Cele jakie musimy osiągnąć Jakość i tożsamość życia wiejskiego: Zwiększenie estetyki sołectwa: Co nam pomoże osiągnąć cel Posiadane obiekty użyteczności publicznej Historia wsi i duża tożsamość lokalna Posiadane tereny zielone możliwe do zagospodarowania z wyznaczeniem różnych ich funkcji (np. młodzieżowy, modlitewnopielgrzymkowy) Dogodne ich położenie w centrum wsi Zagrożenia Operacje planowane Brak pozytywnej opinii Rady Gminy Brak zaangażowania mieszkańców Brak środków finansowych Obawy mieszkańców względem projektowanych zmian Obojętność niektórych mieszkańców i bierność społeczna Brak poparcia ze strony parafii Podniesienie standardu życia: Zwarta zabudowa miejscowości oraz położenie wsi ponad terenem zalewowym Wysokie koszty inwestycji i brak środków finansowych Brak wystarczającej zgody mieszkańców na finansowy udział w inwestycji (finansowanie przykanalików) i projektowany przebieg trasy Rozwój terenów turystycznych: Świadomość mieszkańców o dziedzictwie kulturowym i turystycznym swojej wsi Zanieczyszczony brzeg Bugu Pomimo dobrego dojazdu do miejscowości, znaczne oddalenie Modernizacja świetlicy wiejskiej i jej ponowne uruchomienie Modernizacja WDK i szkoły podstawowej Zagospodarowanie terenów zielonych wsi z przeznaczeniem na miejsca rekreacji i spotkań mieszkańców Etyczny wygląd posesji indywidualnych Oddzielenie domostw od budynków związanych z produkcją rolną Nadanie nazw ulic i nowe oznakowania (numeracja) budynków Poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego we wsi poprzez budowę chodników i oświetlenia ulicznego Budowa kanalizacji Modernizacja dróg Budowa parkingów przy cmentarzach Rozwój i wzrost liczby punktów usługowych i handlowych Budowa zalewu oraz pola namiotowego, Właściwa oprawa ścieżek i szlaków turystycznych 12 Walory przyrodnicze: rzeka Bug, łąki bogate w zioła i unikalne gatunki ptaków oraz motyli, ukształtowanie terenu Byt (warunki ekonomiczne): zwiększenie świadomości na temat konieczności uczenia się i dokształcania Młodzież chętna do nauki, nastawiona na nowości techniczne Szkolenia mieszkańców tych terenów od głównych szlaków komunikacyjnych w województwie Słaba promocja miejscowości i regionu w województwie i w Polsce Utrudniony dojazd do Bugu, do łąk i planowanych inwestycji Niewystarczająca komunikacja autobusowa z ośrodkami edukacyjnymi Zagrożenie likwidacji szkoły podstawowej Rozwój agroturystyki Modernizacja i doposażenie budynku Szkoły Podstawowej Rozwój Rzemieślniczej Szkoły Zawodowej Analiza SWOT miejscowości: SILNE STRONY Zasoby przyrodnicze, kulturowe i turystyczne: Walory krajobrazowe, w tym rzeka Bug Pachnące łąki z licznymi oczkami i starorzeczami bogatymi w ryby Bogate tradycje kulturowe i historia Działające obiekty kulturalne, w tym jedyne na terenie gminy Muzeum Położenie i infrastruktura: Dogodny dojazd z drogi wojewódzkiej Włodawa-Terespol (0,5 km), Bliskość przejścia granicznego w Sławatyczach (ok. 10 km) Dobry (w skali gminy) stan dróg powiatowych i gminnych (spora część utwardzona) Kapitał ludzki i gospodarka: Duże zaangażowanie sołtysa i rady sołeckiej Pozytywne nastawienie mieszkańców na rozwój własny i wsi Duże zaangażowanie części mieszkańców w inicjatywy lokalne Powołanie formalne Wspólnoty Wiejskiej jako dysponenta majątku wspólnego mieszkańców (jedyne takie na terenie gminy) Dość spora, w skali gminy, liczba zarejestrowanych i działających SŁABE Zasoby przyrodnicze, kulturowe i turystyczne: Miejscowe zanieczyszczenia środowiska, niewystarczająca organizacja odbioru odpadów Dzikie wysypiska śmieci w lasach, słaba estetyka wsi, zwłaszcza zarośnięte pobocza Niewykorzystane walory przyrodnicze wsi Brak jednolitej promocji miejscowości Szczupła baza noclegowa Położenie i infrastruktura Duża odległość od aglomeracji miejskich (Włodawa ok. 20 km. Biała Podlaska ok. 65 km) i głównych szlaków komunikacyjnych w województwie Brak komunikacji autobusowej przez centrum wsi, niewystarczająca liczba połączeń Brak placu zabaw dla dzieci przy szkole Brak wyraźnego centrum wsi (centralnego placu, miejsca) integrującego mieszkańców Budynek WDK i świetlicy wymagający remontu i doposażenia Brak kanalizacji wsi Brak oświetlenia ulic i chodników 13 indywidualnych działalności gospodarczych Działalność sformalizowanych organizacji społecznych Zły układ komunikacyjny Kapitał ludzki i gospodarka: Brak bazy przetwórczej, punktów sprzedaży i skupu płodów rolnych Brak ogólnego dostępności do internetu i szkolnych obiektów sportowych Bierność części mieszkańców i niechęć do angażowania się w życie miejscowości SZANSE ZAGROŻENIA Położenie i infrastruktura: Położenie i infrastruktura: Rozwój turystyczny wsi poprzez Omijanie głównych szlaków modernizację infrastruktury z komunikacyjnych tego regionu, brak przeznaczeniem na funkcje zgody władz wojewódzkich w turystyczne (budowa zalewu i pola inwestowanie w tzw. „nadbużankę” namiotowego, właściwa oprawa (droga nr 816 Zosin-Terespol) ścieżek turystycznych) Ograniczenia w ruchu turystycznym i kontaktach gospodarczych pomiędzy Możliwości grantowe Polską i Białorusią Zaakceptowanie miejscowych inwestycji w „Wieloletnim Planie Brak środków finansowych na dalsze Inwestycyjnym Gminy Hanna” inwestycje Kapitał ludzki i gospodarka: Kapitał ludzki i gospodarka: Duże poczucie tożsamości lokalnej z Słaba opłacalność produkcji rolnej, problemami wsi i jej historią, brak zbytu na produkty, upadek integracja mieszkańców w obliczu małych gospodarstw rolnych danego problemu Niepokojąca sytuacja demograficzna – tzw. starzejące się społeczeństwo Dobra współpraca z władzami lokalnymi (Wójt, Rada Gminy) Wzrastające bezrobocie Dobra działalność organizacji Trudności finansowe wielu formalnych i duże zaangażowanie gospodarstw indywidualnych osób Słabe zainteresowanie regionem Oferty inwestycyjne szansą na rozwój potencjalnych inwestorów małej przedsiębiorczości Pojawiająca się pasywność i Duże zapotrzebowanie na powstanie stagnacja mieszkańców, zwłaszcza na drobnych warsztatów usługowych polu inicjatyw społecznych zwłaszcza w zakresie pomocy dla Zagrożenie likwidacji szkoły rolnictwa i usług turystycznych. podstawowej Możliwość pozyskania dotacji na Wzrastająca migracja ludzi młodych rozwój usług pozarolniczych i zwłaszcza do miast czy zagranicę modernizację rolnictwa (wyludnianie miejscowości) 14 WIZJA ROZWOJU MIEJSCOWOŚCI – PRIORYTETY Miejscowość Dołhobrody jest miejscowością już dziś postrzeganą jako atrakcyjna kulturowo i jest to nadal główny priorytet podejmowanych działań i kierunek jej rozwoju. W celu umocnienia wizerunku miejscowości podjęte będą dalsze działania zmierzające do zdobycia konkurencyjnej pozycji w regionie w zakresie usług i oferty kulturowej i turystycznej przy wykorzystaniu posiadanych już walorów. Drugim priorytetem w rozwoju wsi mieszkańcy upatrują w rolnictwie ekologicznym zdrowej żywności i kuchni tradycyjnej. Rozwijając w/w funkcje miejscowości nie należy zatracić jej mieszkańców. W tym zakresie niezbędny jest taki rozwój Dołhobród zmierzający do poprawy standardu życia mieszkańców poprzez rozbudowę infrastruktury, stymulację rozwoju gospodarczego i rolnictwa, w oparciu o dynamiczny rozwój całej gminy. 4. Opis planowanych zadań inwestycyjnych i przedsięwzięć aktywizujących społeczność lokalną w okresie co najmniej 7 lat od dnia przyjęcia planu odnowy miejscowości, w kolejności wynikającej z przyjętych priorytetów rozwoju miejscowości z podaniem szacunkowych kosztów ich realizacji. Poniżej przedstawiony został wykaz przedsięwzięć inwestycyjnych zaplanowanych do realizacji w latach 2009-2016. Jest to lista otwarta, która w trakcie okresu programowania może być modyfikowana i uzupełniana. Możliwe jest również łączenie inwestycji w ramach jednego projektu. Szczegółowy opis poszczególnych inwestycji a zwłaszcza kosztorysy prac będą przygotowywane bezpośrednio przed przystąpieniem do ich realizacji i zostaną dodane w formie załączników do niniejszego dokumentu. Lp Nazwa 1. Modernizacja świetlicy wiejskiej przy OSP 2. Budowa sieci kanalizacji sanitarnej z przyłączeniem do oczyszczalni ścieków w Hannie Cel Przeznaczenie Zadania inwestycyjne Przywrócenie estetyki budynków, ocalenie od zniszczenia cennej architektury, nadanie nowych funkcji zwłaszcza na potrzeby integracji mieszkańców Poprawa infrastruktury sanitarnej, uporządkowanie stanu środowiska w dolinie rzeki Bug Podniesienie standardu życia mieszkańców Harmonogram 2010-11 2010-2012 Kwota końcowa 200 tys. Inwestycja będzie stanowić część większego projektu 15 3. 4. 5. 6. 7. Zwiększenie oferty turystycznej miejscowości, poprawa dostępności do miejsc wypoczynku i rekreacji Modernizacja dróg Poprawa gminnych na terenie dostępności do sołectwa miejscowości, ułatwienia komunikacyjne i poprawa bezpieczeństwa Budowa ciągów Poprawienie pieszych i estetyki oświetlenia przestrzeni ulicznego w publicznej, miejscowości poprawa ruchu kołowego oraz funkcjonalności ruchu pieszego, zwiększenie bezpieczeństwa ciągów pieszych, ułatwienia komunikacyjne w ruchu turystycznym Zagospodarowanie Poprawa terenów zielonych dostępności do wokół świetlicy miejsc rekreacji i wiejskiej oraz wypoczynku, Kościoła na powstanie miejsca ogólnodostępne centralnego w miejsca spotkań i miejscowości rekreacji Poprawa i rozwój ruchu turystycznego, podniesienie standardu życia mieszkańców 2011-2013 150 tys. Poprawa i rozwój ruchu turystycznego, podniesienie standardu życia mieszkańców 2009-2016 W oparciu o dokumentację projektową Poprawa i rozwój ruchu turystycznego, wzmocnienie wizerunku miejscowości 2009-2010 W oparciu o dokumentację projektową Podniesienie standardu życia mieszkańców, wzmocnienie wizerunku miejscowości i historycznego Kościoła 2012 30 tys. zł Budowa i remont przystanków autobusowych Podniesienie standardu życia mieszkańców 2010 Inwestycja będzie stanowić część większego projektu Budowa sztucznego zbiornika wodnego z ujściem starego bużyska z funkcją turystycznorekreacyjną oraz pola namiotowego w lesie Kowty Poprawienie estetyki przestrzeni publicznej, poprawa ruchu kołowego oraz funkcjonalności ruchu pieszego 16 8. Modernizacja i doposażenie budynku Szkoły Podstawowej w Dołhobrodach oraz Wiejskiego Domu Kultury Poprawa dostępu do infrastruktury edukacyjnej i kulturalnej, zwiększenie oferty sposobów spędzania wolnego czasu dla mieszkańców Podniesienie standardu życia mieszkańców, rozwój społeczeństwa wiedzy 2010-12 Inwestycja będzie stanowić część większego projektu 9. Budowa tras turystycznych i ich właściwa oprawa Zwiększenie oferty turystycznej miejscowości, uporządkowanie szlaków komunikacyjnych w sposób dostępny dla turysty, oznakowanie miejsc istotnych przyrodniczo 2010-14 Inwestycja będzie stanowić część większego projektu 10. Modernizacja i remont budynków użyteczności publicznej należących do Wspólnoty wiejskiej 2011-14 W oparciu o dokumentację projektową 11. Dokończenie budowy drogi żużlowej nr 104116 (ZaświatyczeZahrodoczeLipinki) w obrębie sołectwa oraz utwardzenie drogi od Kościoła przy cmentarzu do dr. woj., budowa parkingów przy cmentarzach Poprawienie estetyki przestrzeni publicznej, stymulowanie rozwoju społecznego i gospodarczego wsi, zwiększenie oferty inwestorskiej miejscowości Poprawienie estetyki przestrzeni publicznej, poprawa ruchu kołowego oraz funkcjonalności ruchu pieszego Poprawa i rozwój ruchu turystycznego oraz edukacja środowiskowa (niniejszy szlak rekreacyjny pozwoli na obserwowanie przyrody w dolinie rzeki Bug objętej obszarem Natura 2000) Podniesienie standardu życia mieszkańców, rozwój gospodarczy Podniesienie standardu życia mieszkańców 2011-14 W oparciu o dokumentację projektową 17 Lp Nazwa Cel Przeznaczenie Harmonogra Organizacja Przedsięwzięcia aktywizujące społeczność lokalną (wybrane) – w układzie rocznym (poniższe wydarzenia są wydarzeniami cyklicznymi i będą się odbywać corocznie) 1. Ferie zimowejako mile spędzony czas - integracja - urozmaicenie i zagospodarowanie czasu dzieciom poprawienie walorów życia dzieciom i młodzieży na wsi styczeń - luty Wiejski Dom Kultury w Dołhobrodach 2. Poznanie walorów naszych terenów – plener malarski zapoznanie ze sztuką malarstwa i spróbowanie w tej dziedzinie własnych sił uświadomienie mieszkańców o walorach ich wsi maj Rada Sołecka 3. Dzień Strażaka uświadomienie mieszkańców o zagrożeniach pożarowych uzmysłowienie mieszkańcom skutków pożarów i ich zapobieganie maj OSP Dołhobrody 4. Festyn rodzinny polepszenie kontaktów mieszkańców - wspólne spędzenie czasu - promocja wsi sierpień Stowarzyszeni e KulturalnoOświatowe 5. Dziedzictwo kulinarne poszerzenie wiedzy o tematyce kulinarnej integracja mieszkańców wrzesień - grudzień Rada Sołecka, OSP, KGW ŹRÓDŁA FINANSOWANIA WSZYSTKICH WYMIENIONYCH DZIAŁAŃ Wszystkie wyżej wymienione zadania możliwe będą do realizacji głównie przy dużej aktywności mieszkańców umiejętnie kierowanych przez miejscowych liderów, przy odpowiednim zrozumieniu i współpracy ze strony władz samorządowych i lokalnych przedsiębiorców. Oczywiście warunkiem koniecznym jest zapewnienie odpowiedniego poziomu finansowania tych zadań ze strony władz gminnych, samorządów wyższego szczebla, instytucji dysponujących środkami unijnymi, przedsiębiorstw użyteczności społecznej oraz firm prywatnych. 18 SZCZEGÓŁOWY OPIS PLANOWANYCH PRZEDSIĘWZIĘĆ DLA MIEJSCOWOŚCI HANNA ZE WSKAZANIEM DO DOFINANSOWANIA INWESTYCJI Z PROW – ODNOWA WSI (NAJWAŻNIEJSZE): 1. Modernizacja świetlicy wiejskiej wraz z jej najbliższym otoczeniem Realizacja inwestycji przewiduje modernizację budynku świetlicy wiejskiej przy OSP oraz terenu zielonego wokół świetlicy z przeznaczeniem na ogólnodostępne miejsce rekreacji i spotkań mieszkańców. Efektem wdrożenia projektu będzie utworzenie miejsca centralnego we wsi mającego za zadanie integrację mieszkańców. 2. Budowa zalewu i pola namiotowego wraz z właściwą oprawą ścieżek turystycznych Realizacja inwestycji przewiduje budowę infrastruktury turystycznej w postaci zalewu rekreacyjnego przy starym bużysku oraz pola namiotowego na terenie lasku Kowty. Efektem wdrożenia projektu będzie utworzenie miejsc przyjaznych dla turysty, które spowodują zatrzymanie turysty o 1 dzień dłużej na terenie sołectwa. W przyszłości pozwoli na ukierunkowanie rozwoju miejscowości w dziedzinę turystyki i postrzeganie Dołhobród jako miejsca atrakcyjnego turystycznie i letniskowo. Ograniczenia wynikające z wytycznych PROW odnośnie maksymalnego poziomu pomocy w finansowaniu projektów do 500 tys. zł na jedną miejscowość w okresie realizacji Programu oraz wymagania, co do wkładu własnego nie niższego niż 25 % stwarza konieczność dokonania gradacji zadań i wybrania do realizacji i współfinansowania z PROW tylko niektórych z nich. Z uwagi na długi okres programowania oraz zmieniającą się sytuację finansową gminy hierarchizacja zadań nie jest wersją ostateczną i może ulec zmianie. ZGODNOŚĆ PLANU Z INNYMI DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI Niniejszy plan odnowy miejscowości Hanna zgodny jest z dokumentami strategicznymi obowiązującymi w gminie Hanna, tj.: - Strategią Rozwoju Gminy Hanna na lata 2005-2015 przyjętą Uchwałą Rady Gminy Hanna nr XXV/106/04 z dnia 30 grudnia 2004 r. - Planem Rozwoju Lokalnego Gminy Hanna na lata 2005-2013 przyjętego Uchwałą Rady Gminy Hanna nr XXVII/116/05 z dnia 28 lutego 2005 r. - Studium Uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Hanna przyjętego uchwałą Rady Gminy Hanna nr XXXIV/159/06 z dnia 6 marca 2006 r. - Wieloletnim Planem Inwestycyjnym dla Gminy Hanna na lata 2007-2010 przyjętego uchwałą Rady Gminy Hanna nr XIII/62/07 z dnia 23 listopada 2007 r. 19
