raport_6.1.2 [0.00 ] Raport z przeprowadzonego badania
advertisement
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego PRZEWIDYWANE OCZEKIWANIA PRACODAWCÓW ODNOŚNIE POŻĄDANYCH KWALIFIKACJI I USŁUG SZKOLENIOWYCH Raport z przeprowadzonego badania ankietowego wśród pracodawców działających na terenie powiatu tomaszowskiego Powiatowy Urząd Pracy w Tomaszowie Lubelskim ul. Lwowska 35 22-600 Tomaszów Lubelski www.tomaszowlub.pup.gov.pl Tomaszów Lubelski, grudzień 2009r. SPIS TREŚCI Wstęp ............................................................................................................................. 3 Część I Przedmiot, metodologia i cel badania ankietowego ......................................... 5 1.1 Cel badania .................................................................................................... 5 1.2 Narzędzie badawcze ...................................................................................... 6 1.3 Charakterystyka respondentów ..................................................................... 7 Część II Analiza przewidywanych oczekiwań pracodawców odnośnie pożądanych kwalifikacji i usług szkoleniowych ............................................................................. 12 Część III Opis form wsparcia realizowanych przez urząd pracy oraz zainteresowanie pracodawców współpracą w zakresie ich organizacji ................................................. 24 Podsumowanie i wnioski ............................................................................................. 34 Projekt „Fachowa wiedza gwarancją jakości usług” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 2 WSTĘP Współczesny rynek pracy podlega ciągłym zmianom. Nowe prawa rynku zmuszają przedsiębiorców do wdrażania innowacji, poprawy jakości produktów i usług, przy efektywnym wykorzystaniu zasobów ludzkich. Sprawia to, że zawody, które dotychczas cieszyły się popularnością przestają być atrakcyjne. Obecnie ukończenie szkoły nie zapewnia znalezienia zatrudnienia, gdyż coraz częściej wymaga się od kandydatów spełniania wielu dodatkowych kryteriów intelektualnych i zawodowych oraz elastycznego dostosowywania się do wymogów współczesnego rynku pracy. W związku z tym niezbędne jest podejmowanie działań nakierowanych na zdobycie wiedzy o prognozach dotyczących pożądanych zawodów, kwalifikacji i umiejętności pracowniczych, dzięki którym będzie możliwa efektywna aktywizacja zawodowa. Monitorowanie oczekiwań pracodawców umożliwi dostosowywanie kwalifikacji bezrobotnych do wymogów współczesnego rynku pracy poprzez przekwalifikowanie oraz doskonalenie ich umiejętności interpersonalnych. Powiatowy Urząd Pracy w Tomaszowie Lubelskim, jako instytucja działająca między innymi w celu pełnego i produktywnego zatrudnienia, przeprowadził badanie ankietowe dotyczące uzyskania diagnozy zapotrzebowania na konkretne zawody i kwalifikacje wśród pracodawców lokalnego rynku pracy. Badanie zostało zrealizowane w terminie od 01.04.2009r. do 30.11.2009r. przez pracowników tut. urzędu wśród 1320 podmiotów gospodarczych działających na terenie powiatu tomaszowskiego, co stanowi próbę reprezentatywną, przy założeniu standardowego poziomu ufności. Według danych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego w Tomaszowie Lubelskim na dzień 31.12.2009r. na terenie powiatu tomaszowskiego zarejestrowanych było 5204 podmiotów gospodarczych, w tym: Projekt „Fachowa wiedza gwarancją jakości usług” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 3 - 1100 pracodawców, zgłoszonych w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, nie zatrudniających żadnego pracownika, - 2526 pracodawców, zgłoszonych w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, zatrudniających jednego pracownika, - 1118 pracodawców, zgłoszonych w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, zatrudniających przynajmniej dwóch pracowników, - 458 pracodawców podlegających ubezpieczeniu społecznemu rolników, zgłoszonych w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Raport badawczy został opracowany w oparciu o zebrane dane z przeprowadzonego badania ankietowego stanowiącego jedno z głównych działań w projekcie pt „Fachowa wiedza gwarancją jakości usług” współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Projekt realizowany jest w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet VI, Działanie 6.1, Poddziałanie 6.1.2, na podstawie Umowy Nr: POKL.06.01.02-06-025/0800 z dnia 23.12.2008 roku. Niniejszy raport składa się z trzech części. Pierwsza część raportu opisuje przedmiot i metodologię badania, zastosowane narzędzia badawcze, określa cel badania i zawiera charakterystykę respondentów. Druga część raportu zawiera analizę zebranych od respondentów ankiet pod kątem przewidywanych oczekiwań pracodawców odnośnie pożądanych kwalifikacji potencjalnych pracowników. W trzeciej części przedstawiono katalog form wsparcia oferowanych przez PUP wraz z ich opisem oraz zainteresowanie pracodawców współpracą w zakresie korzystania z nich. Raport kończy się podsumowaniem z podaniem wniosków, jakie wypływają z analizy zebranych ankiet. Projekt „Fachowa wiedza gwarancją jakości usług” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 4 CZĘŚĆ I PRZEDMIOT, METODOLOGIA I CEL BADANIA ANKIETOWEGO 1.1. Cel badania Powiat tomaszowski charakteryzuje wysoka stopa bezrobocia, która na dzień 30.11.2009r. wyniosła 14,1% i była wyższa od stopy bezrobocia woj. lubelskiego (12,1%) i kraju (11,4%). Istotnym problemem lokalnego rynku, obok niewystarczającej podaży pracy, jest niedostosowanie kwalifikacji bezrobotnych do potrzeb rynku. Mimo wysokiego poziomu bezrobocia pośrednicy pracy niejednokrotnie mają trudności z doborem kandydatów do zgłaszanych przez pracodawców wolnych miejsc pracy, między innymi z uwagi na brak w ewidencji Powiatowego Urzędu Pracy w Tomaszowie Lubelskim osób o poszukiwanych przez pracodawców kwalifikacjach. Realizacja badania ankietowego stanowi próbę zdiagnozowania lokalnego rynku pracy pod kątem: - zapotrzebowania na konkretne zawody, kwalifikacje i umiejętności pracownicze wśród lokalnych pracodawców, - rozpoznanie oczekiwań rynku w zakresie form współpracy z urzędem pracy. Głównym celem przeprowadzonego badania ankietowego było poznanie oczekiwań pracodawców działających na lokalnym rynku pracy odnośnie pożądanych kwalifikacji, kompetencji, cech osobowościowych i umiejętności pracowniczych, pod kątem jak najlepszego dostosowania kwalifikacji osób bezrobotnych do potrzeb rynku. Uzyskane wyniki badania będą wykorzystywane przez PUP do planowania kierunków szkoleń grupowych organizowanych przez Powiatowy Urząd Pracy w Tomaszowie Lubelskim dla osób bezrobotnych na 2010r. i lata następne oraz do opiniowania kierunków kształcenia zawodowego w powiecie tomaszowskim. Projekt „Fachowa wiedza gwarancją jakości usług” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 5 1.2 Narzędzie badawcze Metodą zastosowaną do realizacji badania był indywidualny wywiad bezpośredni prowadzony przez 10 ankieterów – pracowników tut. urzędu. Ankietyzacja była prowadzona wśród pracodawców lokalnego rynku w oparciu o pytania zawarte w opracowanej przez pracowników PUP ankiecie. Respondentom zadano pytania, które dotyczyły następujących obszarów: - dane formalne i teleadresowe – zbierane w celu uaktualnienia istniejącej bazy danych pracodawców - informacje o oczekiwaniach pracodawców dotyczących zatrudnienia pracowników (m.in. nazwy zawodów, w których pracodawcy chcieliby zatrudnić pracowników, szczegółowe kwalifikacje wymagane od pracowników, pożądane kompetencje, cechy i umiejętności potencjalnych pracowników) - informacje na temat form wsparcia, realizowanych przez PUP, którymi zainteresowani są pracodawcy – zebranie tego typu danych pozwoli trafniej planować środki na poszczególne formy wsparcia i dostosować ofertę PUP do oczekiwań pracodawców. Założeniem autorów narzędzia badawczego była jego przejrzystość, zachowanie odpowiedniej ilości pytań skategoryzowanych, dających możliwość wyboru kilku odpowiedzi oraz pytań o charakterze zamkniętym z uwzględnieniem opcji „inne”, dającej badanemu respondentowi możliwość przekazania dodatkowych informacji z danej kwestii. W trakcie prowadzonego badania ankieterzy czasami doświadczali trudności w uzyskaniu zgody na realizację badania ankietowego. Pracodawcy zasłaniali się brakiem czasu, niejednokrotnie brakiem wiary w przydatność takich badań itp. W takim przypadku, jeśli ankieter nie przedstawił argumentów, które przekonały pracodawcę do wzięcia udziału w badaniu, dany podmiot był pomijany, a jego negatywne odpowiedzi nie były brane pod uwagę w liczebności ankiet. Projekt „Fachowa wiedza gwarancją jakości usług” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 6 1.3 Charakterystyka respondentów Badaniu zostało poddanych 1320 podmiotów gospodarczych działających na terenie powiatu tomaszowskiego. Dobór firm i instytucji biorących udział w badaniu został przeprowadzony w sposób zapewniający uczestnictwo pracodawców z każdej gminy powiatu tomaszowskiego. Na mapie poniżej przedstawiono liczbę podmiotów objętych badaniem w układzie gminnym. Liczba podmiotów objętych badaniem w układzie gminnym Projekt „Fachowa wiedza gwarancją jakości usług” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 7 Największa liczba przebadanych pracodawców ma siedzibę w mieście Tomaszów Lubelski (49,3%), a najmniej pracodawców – uczestników badania pochodzi z gminy Jarczów (1,4%), co wynika bezpośrednio z ilości działających podmiotów i znaczenia rolnictwa w rozwoju gospodarczym poszczególnych gmin powiatu tomaszowskiego. Ze struktury przebadanych respondentów wynika, że wśród ankietowanych największy odsetek (69,7%) stanowią osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą. W dalszej kolejności znajdują się: jednostki i zakłady budżetowe (11,9%), spółki osobowe (9,2%), spółki kapitałowe (5,9%), spółdzielnie (1,7%), stowarzyszenia i fundacje (1,3%) oraz przedsiębiorstwa państwowe (0,3%). Jednym z pytań zadanych respondentom było pytanie dotyczące wielkości zatrudnienia. Z uzyskanych danych wynika, że w badaniu wzięli udział pracodawcy należący zarówno do mikro, małych, średnich, jak i dużych przedsiębiorstw. Zamieszczony poniżej wykres nr 1 przedstawia szczegółową strukturę podmiotów objętych badaniem wg kryterium wielkości zatrudnienia. Wykres nr 1 Struktura pracodawców objętych badaniem wg kryterium wielkości zatrudnienia powyżej 250 pracowników 0,45% od 51 do 250 pracowników od 26 do 50 pracowników od 11 do 25 pracowników od 6 do 10 pracowników 2,88% 3,86% 10,61% 12,12% 70,08% do 5 pracowników 0,00% 20,00% 40,00% 60,00% 80,00% Projekt „Fachowa wiedza gwarancją jakości usług” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 8 Struktura badanych pracodawców wynika ze znaczącego udziału mikroprzedsiębiorstw wśród firm funkcjonujących na rynku pracy powiatu tomaszowskiego. Ankieterzy prowadzący badanie starali się dotrzeć przede wszystkim do firm średnich i dużych z uwagi na niewielką ich liczbę w powiecie tomaszowskim, natomiast wśród firm małych i mikroprzedsiębiorstw w pierwszej kolejności obejmowali badaniem przedsiębiorców zatrudniających pracowników. Miało to na celu zebranie wymiernych danych od respondentów, którzy zatrudniając pracowników mają konkretne oczekiwania co do ich kwalifikacji i posiadają pewne preferencje na temat kompetencji, cech osobowościowych i umiejętności potencjalnie zatrudnianych osób. Przeprowadzając badanie zbierano także informacje na temat branż, w których funkcjonują respondenci. Strukturę pracodawców objętych ankietyzacją według branż, w których funkcjonują przedstawia poniższy wykres. Wykres nr 2 Struktura pracodawców objętych badaniem wg profilu działalności 0,80% 4,20% 7,50% Produkcja 7,30% Usługi Handel 39,10% 41,10% Edukacja Administracja Spółdzielnia Projekt „Fachowa wiedza gwarancją jakości usług” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 9 Przedstawiona struktura pracodawców objętych ankietyzacją odzwierciedla strukturę pracodawców funkcjonujących w poszczególnych branżach na lokalnym rynku pracy. Najliczniejszymi grupami wśród przebadanych firm są pracodawcy działający w branżach związanych z handlem (41,1%) i usługami (39,1%). Znacząca przewaga firm handlowych i usługowych wynika z położenia i uwarunkowań naturalnych powiatu tomaszowskiego. Brak odpowiednich zasobów naturalnych umożliwiających rozwój przemysłu oraz położenie z dala od centrów przemysłowych sprawia, że obszar powiatu tomaszowskiego należy do terenów o słabym stopniu rozwoju, gdzie dominują firmy, działające w branży związanej z handlem lub usługami. Dane dotyczące stanu zatrudnienia i rodzaju branży w której funkcjonują badani pracodawcy potwierdzają przewagę małych, często rodzinnych firm działających w handlu bądź usługach. W Tabeli nr 1 przedstawionej poniżej przedstawiono ilość zebranych ankiet z uwzględnieniem profilu działalności i wielkości zatrudnienia badanych pracodawców. Tabela nr 1 Liczba zebranych ankiet w poszczególnych branżach z podziałem na stan zatrudnienia badanych pracodawców Przedsiębiorstwa wg stanu zatrudnienia do 5 pracowników od 6 do 10 pracowników od 11 do 25 pracowników od 26 do 50 pracowników od 51 do 250 pracowników powyżej 250 pracowników Ogółem Branże Produkcja Usługi Handel Edukacja Administracja Spółdzielnia W całym badaniu 42 396 447 16 20 4 925 15 60 55 20 9 1 160 23 40 24 39 11 3 140 2 7 11 17 11 3 51 11 11 6 7 3 0 38 3 2 0 0 1 0 6 96 516 543 99 55 11 1320 Projekt „Fachowa wiedza gwarancją jakości usług” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 10 Pierwsza część ankiety, dotycząca charakterystyki badanych pracodawców obejmuje, oprócz informacji na temat branż, wielkości i form organizacyjnoprawnych, także dane formalne i teleadresowe poszczególnych respondentów. Posłużą one do uaktualnienia bazy danych PUP o pracodawcach i pozwolą na utrzymanie kontaktu z partnerami lokalnego rynku. Projekt „Fachowa wiedza gwarancją jakości usług” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 11 CZĘŚĆ II ANALIZA PRZEWIDYWANYCH OCZEKIWAŃ PRACODAWCÓW ODNOŚNIE POŻĄDANYCH KWALIFIKACJI I USŁUG SZKOLENIOWYCH Przewidywane oczekiwania pracodawców odnośnie pożądanych kwalifikacji pracowniczych opracowane zostały w oparciu o odpowiedzi na pytania ankietowe dotyczące zawodów, w jakich pracodawcy chcieliby zatrudnić pracowników, szczegółowych kwalifikacji, jakich oczekują od potencjalnych pracowników oraz najważniejszych kompetencji, cech osobowościowych i umiejętności wymaganych od kandydatów do pracy. Poniżej przedstawiono listę zawodów, w których pracodawcy chcieliby zatrudnić pracowników, z podaniem ilości wskazań poszczególnych stanowisk. Nazwy zawodów zostały pogrupowane zgodnie z Klasyfikacją Zawodów i Specjalności (grupy wielkie). I grupa: Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy Dyrektor marketingu – 1 Kierownik administracyjny – 2 Kierownik sklepu – 2 II grupa: Specjaliści Choreograf – 1 Dermatolog – 1 Doradca zawodowy – 2 Ekonomista – 14 Fizjoterapeuta/rehabilitant – 9 Geodeta – 9 Historyk – 1 Historyk sztuki – 1 Informatyk – 44 Inżynier budownictwa – 5 Inżynier rolnictwa – 2 Inżynier sanitarny – 3 Lekarz – 4 Lekarz psychiatra – 1 Projekt „Fachowa wiedza gwarancją jakości usług” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 12 Lekarz stomatolog – 1 Lekarz/technik weterynarii – 13 Logopeda – 2 Magister/technik farmacji – 18 Nauczyciel – 10 Nauczyciel j. angielskiego – 2 Nauczyciel wychowania wczesnoszkolnego – 2 Nauczyciel plastyki i muzyki – 1 Nauczyciel przedmiotów zawodowych mechanicznych – 2 Nauczyciel przedszkola – 7 Nauczyciel techniki – 1 Oligofrenopedagog – 2 Pedagog – 4 Pielęgniarka – 16 Położna – 1 Prawnik – 7 Psycholog – 6 Radca prawny – 1 Scenograf – 1 Specjalista ds. bankowości – 3 Specjalista ds. programów/specjalista ds. pozyskiwania funduszy unijnych – 8 Zootechnik – 4 III grupa: Technicy i inny średni personel Agent celny – 2 Agent ubezpieczeniowy – 8 Animator kultury – 10 Asystent – 2 Bibliotekarz – 8 Dekorator wnętrz – 1 Florysta – 4 Fotograf – 3 Instruktor rekreacji ruchowej (fitness) – 1 Instruktor nauki jazdy – 4 Instruktor nauki jazdy konnej – 1 Instruktor tańca – 1 Księgowy – 17 Laborant – 4 Masażysta – 2 Muzyk – 3 Pracownik administracyjny – 18 Projekt „Fachowa wiedza gwarancją jakości usług” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 13 Pracownik księgowości – 10 Pracownik socjalny – 13 Protetyk słuchu – 1 Przedstawiciel handlowy - 26 Sekretarka – 4 Spedytor – 5 Technik budownictwa – 2 Technik dentystyczny – 2 Technik elektronik – 12 Technik elektroradiologii – 1 Technik obsługi turystycznej – 6 Technik żywienia zbiorowego – 1 Technik technolog drewna – 1 Terapeuta zajęciowy – 3 Trener sportowy (piłki nożnej/siatkowej) – 1 Zaopatrzeniowiec/dostawca – 2 IV grupa: Pracownicy biurowi Asystent usług pocztowych – 1 Kasjer – 7 Listonosz – 4 Magazynier – 36 Operator do wprowadzania danych/kontysta – 1 Pracownik biurowy – 49 Recepcjonista – 3 V grupa: Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy Barman – 12 Fryzjer – 39 Intendent – 4 Kelner – 19 Kelner-barman – 16 Kosmetyczka – 13 Kucharz – 51 Opiekun/opiekunka domowa – 5 Opiekunka dziecięca – 3 Pracownik usług osobistych (pracownik ds. obsługi klienta) – 6 Pracownik ochrony – 3 Sprzedawca/handlowiec – 389 Strażak – 1 Projekt „Fachowa wiedza gwarancją jakości usług” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 14 VI grupa: Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy Drwal-pilarz – 5 Ogrodnik-rolnik – 3 VII grupa: Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy Blacharz-lakiernik – 15 Brukarz – 7 Cieśla – 4 Cukiernik – 7 Dekarz – 3 Elektromechanik – 12 Elektryk – 12 Frezer – 2 Glazurnik – 6 Kamieniarz – 6 Konserwator – 2 Krawiec/krawcowa/szwaczka – 16 Malarz – 1 Masarz wykrawacz – 3 Mechanik maszyn (rolniczych, spalinowych) – 6 Mechanik samochodowy – 65 Meliorant terenu – 1 Młynarz – 2 Modelarz form – 1 Monter okien – 3 Monter instalacji c.o. i sanitarnych – 10 Monter konstrukcji stalowych – 1 Monter reklam – 1 Murarz – 19 Parkieciarz – 1 Piekarz – 11 Spawacz – 11 Stolarz – 18 Szewc-kaletnik – 3 Szklarz – 1 Szlifierz kamienia – 2 Sztukator (wykonawca elementów architektonicznych) – 1 Ślusarz – 8 Tapicer – 6 Technolog robót wykończeniowych – 8 Tokarz – 2 Projekt „Fachowa wiedza gwarancją jakości usług” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 15 Tynkarz – 12 VIII grupa: Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń Kierowca ciągnika – 5 Kierowca kat. B – 37 Kierowca kat. C – 24 Kierowca kat C+E – 23 Kierowca kat. D – 8 Monter elektrycznego sprzętu gospodarstwa domowego (technik naprawy sprzętu AGD) – 1 Operator koparko-ładowarek – 11 Operator maszyn – 4 Operator sprzętu ciężkiego – 8 Operator sprzętu lekkiego/średniego – 6 Operator sprzętu rolniczego – 9 Operator traku taśmowego – 4 Palacz centralnego ogrzewania – 6 Praser – 1 Wulkanizator – 4 IX grupa: Pracownicy przy pracach prostych Pakowacz – 1 Pokojowa – 2 Pracownik rolny – 2 Praczka/prasowaczka – 2 Robotnik budowlany – 24 Robotnik gospodarczy – 34 Robotnik produkcji – 11 Salowa – 1 Sprzątaczka – 9 Woźny (przeprowadzacz) – 1 X grupa: Siły zbrojne brak wskazań Projekt „Fachowa wiedza gwarancją jakości usług” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 16 Częstotliwość wskazywania poszczególnych zawodów w grupach wielkich przedstawiono poniżej w tabeli nr 2. Tabela nr 2 Podział pożądanych przez pracodawców zawodów podzielonych wg grup wielkich Nazwa grupy wielkiej Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy Specjaliści Technicy i inny średni personel Pracownicy biurowi Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń Pracownicy przy pracach prostych Siły zbrojne OGÓŁEM Liczba zawodów wskazywanych przez pracodawców w poszczególnych grupach wielkich 3 36 33 7 13 2 37 15 10 0 156 Z uzyskanego materiału badawczego wynika, że na lokalnym rynku pracy najbardziej poszukiwani są robotnicy (23,7%), specjaliści (23,1%) oraz średni personel i technicy (21,1%). Dominacja zawodów robotniczych i zawodów z grupy średniego personelu wynika ze specyfiki lokalnego rynku, na którym przeważają pracodawcy działający w branży handlowej i usługowej. Z grup robotników, średniego personelu i techników pracodawcy najczęściej wymieniali jako poszukiwane: zawody związane z budownictwem, gastronomią, pracowników administracyjno-biurowych, mechaników oraz robotników przy pracach prostych. Zapotrzebowanie na specjalistów w powiecie tomaszowskim nie odbiega od powszechnie znanych tendencji na krajowym, a nawet europejskim rynku pracy, co potwierdzają wyniki badań rynku pracy prowadzone przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości oraz Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. Przeprowadzone Projekt „Fachowa wiedza gwarancją jakości usług” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 17 badanie potwierdza, że wysoko wykwalifikowani pracownicy są poszukiwaną kadrą, np. geodeta, informatyk, inżynier budownictwa, magister farmacji. Wynika to z trudności zdobycia niezbędnej wiedzy i kwalifikacji potrzebnych przy wykonywaniu zawodów należących do grupy specjalistów. Analiza odpowiedzi na pytania ankietowe dotyczące szczegółowych kwalifikacji, jakich oczekują pracodawcy od pracowników, których chcieliby zatrudnić pokazuje, że zatrudnienie w niektórych zawodach (najczęściej wskazywane opisano poniżej) wymaga od kandydatów posiadania szerokiego wachlarza umiejętności wykonywania zadań nie będących bezpośrednio powiązanych z opisem danego zawodu zgodnym z Klasyfikacją Zawodów i Specjalności, co oznacza, że ceniona jest tzw. wielozawodowość. Wynika to z tendencji występujących na lokalnym rynku pracy, gdzie przeważają niewielkie firmy, w których zakresy wykonywanych zadań na poszczególnych stanowiskach nie wymagają zaangażowania odrębnych pracowników do poszczególnych zadań (np. pracownik biurowy odpowiada jednocześnie za kadry i płace, archiwum itp.). Sytuacja ta odnosi się w szczególności do następujących zawodów: - agent ubezpieczeniowy – od którego wymaga się nie tylko umiejętności obsługi klienta i znajomości branży ubezpieczeniowej, ale również umiejętności obsługi programów komputerowych i prowadzenia biura oraz kwalifikacji w zakresie marketingu, reklamy i sposobu pozyskiwania klientów. - informatyk – który powinien posiadać wszechstronne umiejętności informatyczne, zarówno w zakresie obsługi różnych programów komputerowych (m.in. wykorzystywanie baz danych, tworzenie i projektowanie stron internetowych) oraz naprawy i konserwacji sprzętu komputerowego - księgowy, pracownik księgowości – którzy poza umiejętnością obsługi finansowoksięgowej, w tym obsługi komputerowych programów księgowych, powinni posiadać kwalifikacje w zakresie prac administracyjno-biurowych, kadrowych itp. Projekt „Fachowa wiedza gwarancją jakości usług” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 18 - pracownik administracyjny, biurowy – którego nie określa konkretne wykształcenie zawodowe, ale posiadane szerokie umiejętności obejmujące bardzo często zarówno obsługę sekretariatu, archiwum, jak i wykonywanie zadań dot. kadr i płac. Poza szczegółowymi kwalifikacjami w zakresie prac administracyjno-biurowych od zawodu tego wymaga się również kwalifikacji w wielu innych dziedzinach zawodowych. Pracownik ten powinien posiadać zarówno znajomość podstaw księgowości, umiejętności informatyczne (przede wszystkim w zakresie obsługi programów komputerowych Excel, Power Point itp. oraz wykorzystania baz danych), a także kwalifikacje w zakresie handlu dotyczące skutecznych technik sprzedaży, marketingu, reklamy i sposobów pozyskiwania klientów - sprzedawca – standardowo musi być wyposażony w umiejętność obsługi kas fiskalnych i znajomość skutecznych technik sprzedaży. Poza tym bardzo często powinien posiadać kwalifikacje w zakresie usług informatycznych, podstaw księgowości i uprawnień do prowadzenia pojazdów. Na podstawie przeprowadzonego badania zaobserwowano także, że zatrudnienie w niektórych zawodach bardzo często wymaga od kandydatów posiadania konkretnych dodatkowych kwalifikacji bezpośrednio związanych z danym zawodem. Dotyczy to m.in.: - kierowców różnych kategorii, którzy powinni być dodatkowo wyposażeni w uprawnienia do przewozu osób lub rzeczy - magazyniera, który powinien posiadać umiejętność obsługi wózków jezdniowych oraz kasy fiskalnej - mechanika samochodowego, posiadającego uprawnienia do oceny stanu technicznego i dopuszczenia pojazdów do ruchu - kelnera, barmana, którzy powinni posiadać umiejętność obsługi kas fiskalnych - kucharza, który powinien posiadać dodatkowo umiejętność obsługi klienta, gdyż niejednokrotnie pełni funkcje kelnera czy barmana. Projekt „Fachowa wiedza gwarancją jakości usług” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 19 Posiadane wykształcenie i kwalifikacje zawodowe stanowią jedynie część wymagań stawianych przez pracodawców kandydatom do pracy. Istotną rolę stanowią cechy psychofizyczne i interpersonalne oraz posiadane kompetencje. Nie uprawniają one do wykonywania zawodu, ale są niezbędne do osiągnięcia wymaganej współcześnie jakości pracy, a przez to stanowią element selektywny przy doborze kandydatów do pracy. Analiza odpowiedzi na pytania ankietowe dostarcza informacji na temat najważniejszych kompetencji, cech osobowościowych i umiejętności jakich oczekują pracodawcy lokalnego rynku pracy od przyszłych pracowników. Zestawienie oczekiwań pracodawców w zakresie kompetencji przyszłych pracowników przedstawia poniższy wykres. Wykres nr 3 Zależność pożądanych kompetencji kandydatów do pracy od profilu działalności pracodawcy 350 300 250 200 150 100 50 0 doświadczenie znajomość zawodowe branży Produkcja obsługa komputera Usługi znajomość języków obcych Handel prawo jazdy Edukacja wiedza zawodowa Administracja dodatkowe kwalifikacje inne Spółdzielnia Projekt „Fachowa wiedza gwarancją jakości usług” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 20 Jak wynika z przedstawionych danych badani pracodawcy najczęściej wymieniali jako najważniejsze kompetencje oczekiwane od przyszłych pracowników „doświadczenie zawodowe” (54,9% wskazań) oraz „znajomość branży” (50,4% wskazań). Dla respondentów z branży edukacyjnej i administracji kompetencją o równorzędnej randze była „wiedza zawodowa” i „obsługa komputera”. Badani pracodawcy wszystkich branż najrzadziej wymieniali wśród pożądanych kompetencji „dodatkowe kwalifikacje”. Może to wynikać z faktu, iż większość pracodawców wymieniając zawody, w jakich chcieliby zatrudnić pracowników bardzo szczegółowo dookreślała zakres dodatkowych kwalifikacji oczekiwanych od pracowników. W dalszej kolejności respondenci pytani byli o najważniejsze cechy, jakich oczekują od przyszłych pracowników. Uzyskane dane zostały zebrane i umieszczone na przedstawionym poniżej wykresie nr 4. Wykres nr 4 Zależność najbardziej cenionych cech osobowościowych kandydatów do pracy od profilu działalności pracodawcy 300 250 200 150 100 50 0 punktualność dyspozycyjność Produkcja otwartość sumienność Usługi Edukacja Handel zaangażowanie Administracja wygląd zewnętrzny inne Spółdzielnia Projekt „Fachowa wiedza gwarancją jakości usług” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 21 Najbardziej cenionymi cechami osobowościowymi wymienianymi przez badanych pracodawców działających we wszystkich branżach były „sumienność” (51,8% wskazań) i „zaangażowanie” (49,7% wskazań). Natomiast mniej więcej co trzeci pracodawca wśród najważniejszych cech oczekiwanych od przyszłych pracowników wymieniał „punktualność” i „dyspozycyjność”. Z otrzymanych danych wynika także, że najrzadziej wskazywaną cechą był „wygląd zewnętrzny” (3,8% wskazań), co zaprzecza stereotypowej opinii na temat dużego znaczenia wyglądu zewnętrznego w odniesieniu sukcesu zawodowego. W kategorii „inne” zawarte są pojedyncze cechy wskazywane przez pracodawców („dokładność”, „uczciwość” i „zdolności plastyczne”), co jest związane z rodzajem działalności, jaką prowadzą dane firmy. Kolejne pytanie ankietowe dotyczyło pożądanych przez pracodawców umiejętności pracowniczych. Strukturę najważniejszych umiejętności jakich oczekują pracodawcy od przyszłych pracowników wymienianych przez respondentów prowadzonego badania przedstawiono za pomocą wykresu nr 5 zamieszczonego poniżej. Wykres nr 5 Zależność pożądanych umiejętności kandydatów do pracy od profilu działalności pracodawcy 350 300 250 200 150 100 50 0 podejmowanie decyzji i planowanie kreatywność Produkcja zorganizowanie praca w zespole komunikatywność Usługi Handel Edukacja Administracja empatia inne Spółdzielnia Projekt „Fachowa wiedza gwarancją jakości usług” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 22 Z przedstawionych danych wynika, że profil działalności wpływa na układ cenionych przez pracodawców umiejętności. Pracodawcy działający w branży produkcyjnej, usługowej i handlowej najczęściej wymieniali „zorganizowanie” jako najważniejszą umiejętność oczekiwaną od przyszłych pracowników, przy czym pracodawcy z branży handlu i usług jako drugą najważniejszą umiejętność najczęściej wymieniali „komunikatywność”. Nieco inaczej kształtuje się wartościowanie umiejętności przez pracodawców z dziedziny edukacji, którzy najczęściej oczekiwali od przyszłych pracowników „kreatywności” i umiejętności „pracy w zespole”. Podobne umiejętności wymieniali pracodawcy sektora administracji, dla których jednocześnie „podejmowanie decyzji i planowanie” było umiejętności równie istotną. Najrzadziej wskazywaną przez wszystkich respondentów umiejętnością okazała się „empatia”, może to jednak wynikać z subiektywnej interpretacji znaczenia tej umiejętności. W kategorii „inne” zawarta jest umiejętność „zdolności manualne” wskazana przez pojedynczych pracodawców wynikająca ze specyfiki działania danych firm. Przeprowadzone badania ujawniają więc cały wachlarz oczekiwań, jakie pracodawcy formułują w odniesieniu do kandydatów do pracy, obejmują one zarówno udokumentowane kwalifikacje zawodowe, jak i oczekiwania odnośnie kompetencji, cech osobowościowych i umiejętności pracowniczych. Uzyskane wyniki dają nie tylko obraz poszukiwanego przez pracodawców lokalnego rynku pracy pracownika, ale również pozwalają na podejmowanie działań tut. urzędu, pod kątem dostosowania usług rynku pracy do zaspokojenia potrzeb pracodawców w zakresie pozyskania pożądanych pracowników. Ma to szczególnie istotne znaczenie z uwagi na fakt, iż co trzecia z przebadanych firm działająca na terenie powiatu tomaszowskiego planuje zwiększenie zatrudnienia w ciągu najbliższych 12 miesięcy. Plany dotyczące zatrudnienia mogą ulec zwiększeniu o pracodawców, którzy nie brali udziału w badaniu ankietowym. Projekt „Fachowa wiedza gwarancją jakości usług” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 23 CZĘŚĆ III OPIS FORM WSPARCIA REALIZOWANYCH PRZEZ URZĄD PRACY ORAZ ZAINTERESOWANIE PRACODAWCÓW WSPÓŁPRACĄ W ZAKRESIE ICH ORGANIZACJI Pracodawcy bardzo często, jako przeszkodę utrudniającą funkcjonowanie i rozwój (m.in. tworzenie nowych miejsc pracy) wymieniają niskie zasoby finansowe i wysokie koszty pracy przypadające na każdego zatrudnionego. Powiatowy Urząd Pracy w Tomaszowie lub. jako instytucja rynku pracy dysponuje środkami finansowymi na realizację działań wspierających zatrudnienie, z których mogą korzystać pracodawcy. W związku z powyższym jedno z pytań ankietowych dotyczyło uzyskania informacji na temat zainteresowania pracodawców lokalnego rynku pracy współpracą z urzędem w zakresie pozyskiwania pracowników i korzystaniem z realizowanych przez PUP form wsparcia. Ankieterzy w trakcie badania omówili respondentom poszczególne formy współpracy przy naborze pracowników oraz instrumenty wspierania zatrudnienia oferowane przez PUP. Pracodawcy natomiast wymieniali formy pomocy, którymi najbardziej są zainteresowani. Zebrane dane zostały przedstawione w Tabeli nr 3. Projekt „Fachowa wiedza gwarancją jakości usług” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 24 Tabela nr 3 Formy wsparcia, którymi zainteresowani są pracodawcy z podziałem na stan zatrudnienia badanych pracodawców Rodzaj formy wsparcia pośrednictwo pracy doradztwo zawodowe staż przygotowanie zawodowe dorosłych prace interwencyjne roboty publiczne refundacja kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego refundacja kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla zatrudnianej osoby niepełnosprawnej prace społecznie użyteczne przeszkolenie przyszłych pracowników Przedsiębiorstwa wg liczby zatrudnionych pracowników powyżej od 6 od 11 od 26 od 51 do 5 250 do 10 do 25 do 50 do 250 Ogółem 263 25 444 72 11 110 69 6 112 20 3 36 23 6 27 5 1 4 452 52 733 37 7 13 5 3 1 66 43 2 23 6 22 9 20 12 6 3 0 0 114 32 325 64 50 11 13 1 464 28 8 4 1 8 0 49 0 1 3 3 2 0 9 29 7 12 1 6 1 56 Proponowane przez PUP formy współpracy i wspierania zatrudnienia zostały szczegółowo zaprezentowane przez ankieterów w trakcie badania i obejmowały: 1. Pośrednictwo pracy, w ramach którego pracodawca ma możliwość: - uzyskania pomocy w poszukiwaniu pracowników o określonych kwalifikacjach, - upowszechniania informacji o wolnych miejscach pracy, m.in. poprzez przekazywanie ofert pracy do internetowej bazy ofert pracy udostępnianej przez ministra właściwego do spraw pracy - otrzymania informacji o kandydatach do pracy, w związku ze zgłoszoną ofertą - otrzymania informacji o aktualnej sytuacji i przewidywanych zmianach na lokalnym rynku pracy - nawiązania kontaktów z bezrobotnymi i poszukującymi pracy, m.in. poprzez inicjowanie i organizowanie przez pośredników pracy rozmów kwalifikacyjnych, giełd pracy itp. Projekt „Fachowa wiedza gwarancją jakości usług” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 25 W trakcie przeprowadzonych badań co trzeci ankietowany pracodawca zgłosił zainteresowanie korzystaniem z usług pośrednictwa pracy. Świadczy to o zainteresowaniu pracodawców korzystaniem z usługi pośrednictwa pracy w procesie rekrutacji pracowników. Może to wynikać z posiadanej przez pracodawców wiedzy na temat korzyści płynących z realizacji pośrednictwa pracy oraz efektywności z dotychczasowej realizacji tej formy wsparcia przez tut. Urząd. Jednocześnie z przeprowadzonej analizy wynika, że zainteresowanie pracodawców korzystaniem z pośrednictwa pracy jest wprost proporcjonalne do wielkości zatrudnienia badanych przedsiębiorstw. 2. Poradnictwo zawodowe umożliwiające pracodawcom korzystanie z pomocy: - w doborze kandydatów do pracy na stanowiska wymagające szczególnych predyspozycji psychofizycznych - we wspieraniu rozwoju zawodowego pracodawcy i jego pracowników przez udzielanie porad zawodowych. Poradnictwo zawodowe w doborze pracowników jest jednym z czynników warunkujących jakim potencjałem ludzkim dysponuje przedsiębiorstwo, jakie będą możliwości jego doskonalenia, rozwoju i poprawy efektywności pracy oraz współdziałania ludzi. Jak wynika z przeprowadzonego badania pomoc urzędu pracy w tym zakresie jest formą wsparcia nie docenianą przez pracodawców lokalnego rynku, co potwierdza fakt, iż jedynie 3,9% badanych przedsiębiorców zgłosiło chęć korzystania z usług poradnictwa zawodowego. 3. Staż, którego celem jest umożliwienie osobie bezrobotnej (potencjalnemu kandydatowi do pracy) nabycia umiejętności praktycznych do wykonywania pracy przez wykonywanie zadań w zakładzie pracy bez konieczności nawiązywania stosunku pracy. Istotnym elementem tej formy wsparcia jest fakt, iż jest ona skierowana do osób będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy, tj: Projekt „Fachowa wiedza gwarancją jakości usług” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 26 - bezrobotnych do 25 roku życia - bezrobotnych długotrwale, po zakończeniu realizacji kontraktu socjalnego albo kobiet, które nie podjęły zatrudnienia po urodzeniu dziecka - bezrobotnych powyżej 50 roku życia - bezrobotnych bez kwalifikacji zawodowych, bez doświadczenia zawodowego lub bez wykształcenia średniego - bezrobotnych samotnie wychowujących co najmniej jedno dziecko do 18 roku życia - bezrobotnych, którzy po odbyciu kary pozbawienia wolności nie podjęli zatrudnienia - bezrobotnych niepełnosprawnych Z analizy zebranych ankiet wynika, że chęć zorganizowania stażu wyraziło 55,5% ogółu badanych firm, przy czym ta forma wsparcia cieszyła się podobną popularnością bez względu na wielkość zatrudnienia w badanych przedsiębiorstwach. Duże zainteresowanie pracodawców organizacją staży wynika z faktu, że w trakcie trwania umowy stażowej pracodawcy nie ponoszą żadnych kosztów zatrudnienia, mają jedynie zapewnić odpowiednie warunki do nabywania umiejętności praktycznych do wykonywania pracy według opracowanego programu stażu oraz zapewnić opiekuna stażysty. Urząd pracy wypłaca osobie bezrobotnej stypendium, opłaca składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz zwraca koszty dojazdu z miejsca zamieszkania do miejsca odbywania stażu. 4. Przygotowanie zawodowe dorosłych jest formą pomocy ukierunkowaną na nabywanie umiejętności praktycznych oraz zdobywanie wiedzy teoretycznej niezbędnych do wykonywania zadań zawodowych według programu przygotowanego przez pracodawcę lub instytucję szkoleniową we współpracy z pracodawcą, bez nawiązywania stosunku pracy z pracodawcą. Odbywa się w formie: - praktycznej nauki zawodu dorosłych umożliwiającej przystąpienie do egzaminu kwalifikacyjnego na tytuł zawodowy lub egzaminu czeladniczego i może trwać od 12 Projekt „Fachowa wiedza gwarancją jakości usług” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 27 do 18 miesięcy. Uczestnik praktycznej nauki zawodu, który zda egzamin kwalifikacyjny lub czeladniczy z wynikiem pozytywnym, otrzymuje świadectwo potwierdzające uzyskanie tytułu zawodowego lub czeladniczego. - przyuczenia do pracy dorosłych umożliwiającego uzyskanie wybranych kwalifikacji zawodowych lub umiejętności, niezbędnych do wykonywania określonych zadań zawodowych i może trwać od 3 do 6 miesięcy. Forma ta również kończy się egzaminem sprawdzającym, przeprowadzonym przez komisję egzaminacyjną, powołaną przez kuratora oświaty, lub przez instytucję szkoleniową wskazaną przez starostę, wpisaną do rejestru prowadzonego przez wojewódzki urząd pracy. Uczestnik przyuczenia do pracy dorosłych, który zdał egzamin sprawdzający z wynikiem pozytywnym, otrzymuje zaświadczenie potwierdzające nabyte umiejętności niezbędne do wykonywania określonych zadań zawodowych. Z przeprowadzonych badań wynika niewielkie bo 5% zainteresowanie pracodawców korzystaniem z tej formy wsparcia. Wynika to z faktu, iż przygotowanie zawodowe dorosłych jest nowym instrumentem aktywizacji, na realizację którego stosunkowo niedawno wydano rozporządzenia wykonawcze. Jednocześnie organizacja tego wsparcia wymaga od pracodawców zaangażowania w postaci poświęcenia czasu i konieczności przygotowywania dokumentów. 5. Prace interwencyjne umożliwiające pracodawcy zatrudnienie bezrobotnego, przy jednoczesnym zwrocie części poniesionych przez niego kosztów wypłacanego wynagrodzenia, nagród oraz opłacanych składek na ubezpieczenia społeczne w wysokości wynikającej z zawartej umowy pomiędzy pracodawcą i bezrobotnym. Z badania ankietowego wynika niewielkie zainteresowanie pracodawców organizacją prac interwencyjnych (tylko 8,6% respondentów zgłosiło chęć organizacji tej formy wsparcia), które może być spowodowane między innymi wysokimi kosztami zatrudnienia wynikającymi z obowiązku zatrudnienia skierowanej osoby po zakończeniu trwania umowy na organizację prac Projekt „Fachowa wiedza gwarancją jakości usług” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 28 interwencyjnych. Pracodawcy, nawet w sytuacji zwiększającego się popytu, wolą usprawniać organizację pracy, często zatrudniać pracownika w godzinach nadliczbowych, niż tworzyć dodatkowe miejsca pracy, ze względu na wysokie obciążenia kosztami pracy przypadające na każdego zatrudnionego. 6. Roboty publiczne to forma subsydiowanego zatrudnienia, której organizatorem mogą być gminy, organizacje pozarządowe statutowo zajmujące się problematyką: ochrony środowiska, kultury, oświaty, kultury fizycznej i turystyki, opieki zdrowotnej, bezrobocia oraz pomocy społecznej, a także spółek wodnych i ich związków. Organizator robót publicznych otrzymuje refundację poniesionych kosztów na wynagrodzenia, nagrody i składniki na ubezpieczenia społeczne na zatrudnienie osoby bezrobotnej w okresie nie dłuższym niż 12 miesięcy. Ze względu na fakt, iż roboty publiczne są skierowane właściwie do pracodawców ze sfery budżetowej, stąd w przeprowadzonych badaniach występuje niewielkie zainteresowanie tą formą wsparcia (2,4% udziału w populacji badanych firm), ponieważ respondentami byli głównie przedsiębiorcy. 7. Refundacja kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego to forma wsparcia umożliwiająca pracodawcy zrefundowanie poniesionych kosztów związanych z utworzonym stanowiskiem pracy do wysokości 5-krotnego przeciętnego wynagrodzenia. Z analizy przeprowadzonych ankiet wynika, że co trzeci badany pracodawca jest zainteresowany skorzystaniem z refundacji kosztów związanych z utworzeniem stanowiska pracy. Jest to forma wsparcia preferowana szczególnie przez małych pracodawców zatrudniających do 5 pracowników, dla których niejednokrotnie pokrycie kosztów stworzenia stanowiska pracy (np. zakup maszyn, urządzeń itp.) uniemożliwia rozwój przedsiębiorstwa. Zainteresowanie pracodawców korzystaniem z refundacji kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla Projekt „Fachowa wiedza gwarancją jakości usług” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 29 skierowanego bezrobotnego świadczy o przedsiębiorczości i chęci rozwoju firm działających na lokalnym rynku pracy. Jednocześnie niweluje bariery finansowe związane z utworzeniem stanowiska pracy. 8. Refundacja kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla zatrudnianej osoby niepełnosprawnej dotyczy zwrotu kosztów wyposażenia stanowiska pracy ze środków PFRON, do wysokości 15-krotnego przeciętnego wynagrodzenia kwartalnego dla pracodawcy, który zatrudni przez okres co najmniej 36 miesięcy osobę niepełnosprawną zarejestrowaną jako bezrobotna lub poszukująca pracy. Warunkiem otrzymania refundacji jest spełnienie wymogów formalnych, poniesienie kosztów z tytułu wyposażenia stanowiska pracy, zatrudnienie osoby niepełnosprawnej na nowo utworzonym stanowisku pracy oraz uzyskanie pozytywnej opinii Państwowej Inspekcji Pracy o dostosowaniu wyposażonego stanowiska pracy do potrzeb wynikających z niepełnosprawności osoby zatrudnionej na tym stanowisku. Wyniki badania pokazują niewielkie zainteresowanie pracodawców organizacją miejsc pracy w ramach refundacji kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla osoby niepełnosprawnej. Może to być spowodowane stereotypowym postrzeganiem zatrudnienia osób niepełnosprawnych, które w obiegowej opinii generuje dodatkowe koszty, zwiększa obciążenia dla osób nadzorujących i najczęściej wynika z braku doświadczenia w pracy z osobami niepełnosprawnymi. 9. Prace społecznie użyteczne stanowią formę pomocy organizowaną przez gminę w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej, organizacjach lub instytucjach statutowo zajmujących się pomocą charytatywną lub na rzecz społeczności lokalnej. Polegają one na kierowaniu bezrobotnego bez prawa do zasiłku korzystającego ze świadczeń z pomocy społecznej do wykonywania prac społecznie użytecznych na Projekt „Fachowa wiedza gwarancją jakości usług” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 30 terenie gminy, w której bezrobotny zamieszkuje lub przebywa, w wymiarze do 10 godzin w tygodniu. Bezrobotnemu nieposiadającemu prawa do zasiłku przysługuje świadczenie w wysokości nie niższej niż 6,80 zł za każdą godzinę wykonywania prac społeczne użytecznych, z czego PUP refunduje 4,00zł za każdą godzinę. Ze względu na wąską grupę pracodawców, którzy mogą organizować prace społecznie użyteczne oraz niską atrakcyjność oferty prac społecznie użytecznych dla osób bezrobotnych, jest to forma pomocy, która w badaniu ankietowym była praktycznie nie wymieniana przez pracodawców (9 z 1320 pracodawców wyraziło zainteresowanie współpracą z urzędem w tym zakresie). 10. Szkolenia obejmują pozaszkolne zajęcia mające na celu uzyskanie, uzupełnienie lub doskonalenie umiejętności i kwalifikacji zawodowych lub ogólnych, potrzebnych do wykonywania pracy, w tym umiejętności poszukiwania zatrudnienia oraz uzyskanie świadectw, dyplomów, zaświadczeń, określonych uprawnień zawodowych i licencji niezbędnych do wykonywania danego zawodu. Z usługi szkoleniowej finansowanej przez urząd pracy mogą korzystać pracodawcy, zatrudnieni pracownicy i osoby bezrobotne (potencjalni przyszli pracownicy). Pracodawca zainteresowany przeszkoleniem własnym bądź pracowników, który utworzył zakładowy fundusz szkoleniowy i złożył stosowny wniosek do Powiatowego Urzędu Pracy, na mocy zawartej umowy może otrzymać refundację kosztów szkolenia pracowników lub pracodawcy w wysokości do 50%, nie więcej jednak niż do wysokości przeciętnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu zawarcia umowy, na jedną osobę. W przypadku osób w wieku 45 lat i powyżej refundacja kosztów szkoleń może wynosić do 80%, nie więcej jednak niż do wysokości 300% przeciętnego wynagrodzenia, obowiązującego w dniu zawarcia umowy, na jedną osobę. Jeśli pracodawca skieruje zatrudnionego pracownika na szkolenie trwające co najmniej 22 dni robocze w wymiarze równym czasowi pracy danego pracownika i Projekt „Fachowa wiedza gwarancją jakości usług” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 31 udzieli mu na ten okres płatnego urlopu szkoleniowego, a także zatrudni na okres szkolenia bezrobotnego skierowanego przez urząd pracy, to może uzyskać ze środków Funduszu Pracy refundację: - kosztów szkolenia pracownika w wysokości do 80% przeciętnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu rozpoczęcia szkolenia, na jednego pracownika - wynagrodzenia osoby skierowanej przez urząd pracy wraz ze składkami na ubezpieczenie społeczne od tego wynagrodzenia do wysokości 40% przeciętnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu rozpoczęcia szkolenia, za każdego skierowanego. Wynik osiągnięty w badaniu ankietowym na temat zainteresowania pracodawców przeszkoleniem przyszłych pracowników został osiągnięty na bardzo niskim poziomie (4,2% badanych respondentów). Może to wynikać z faktu, że pracodawcy traktują szkolenia jako zadanie urzędu pracy, natomiast swoją rolę sprowadzają przede wszystkim do gwaranta zatrudnienia – odbiorcy przeszkolonych pracowników, posiadających pożądane kwalifikacje. Sformułowanie pytania dotyczącego zainteresowania pracodawców współpracą w zakresie szkoleń („przeszkolenie przyszłych pracowników”) celowo nie zawierało oferty związanej z realizacją szkoleń dla pracowników i pracodawców, z uwagi na charakter ankiety, której celem było zebranie opinii pracodawców odnośnie pożądanych kwalifikacji przyszłych pracowników. Z przeprowadzonych ankiet wynika, iż 75% przebadanych przedsiębiorców działających na terenie powiatu tomaszowskiego jest zainteresowanych współpracą z PUP w Tomaszowie Lub. Analiza wyników badania pokazuje ponadto, że zmienna którą jest wielkość firmy nie ma wpływu na zainteresowanie respondentów organizacją poszczególnych form wsparcia, co potwierdza struktura form wsparcia, jakimi zainteresowani byli badani pracodawcy, przedstawiona na wykresie zamieszczonym poniżej. Projekt „Fachowa wiedza gwarancją jakości usług” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 32 Wykres nr 6 Zależność pomiędzi zainteresowaniem pracodawców organizowanymi przez PUP formami wsparcia i wielkością zatrudnienia Pośrednictw o pracy powyżej 250 pracowników Doradztw o zaw odow e Staż od 51 do 250 pracowników Przygotow anie zaw odow e dorosłych od 26 do 50 pracowników Prace interw encyjne Roboty publiczne od 11 do 25 pracowników Refundacja kosztów w yposażenia lub doposażenia stanow iska pracy dla skierow anego bezrobotnego Refundacja kosztów w yposażenia lub doposażenia stanow iska pracy dla zatrudnionej osoby niepełnospraw nej Prace społecznie użyteczne od 6 do 10 pracowników do 5 pracowników 0% 20% 40% 60% 80% 100% Przeszkolenie przyszłych pracow ników Przebadani pracodawcy byli najczęściej zainteresowani organizacją tych form wsparcia, które przynoszą im bezpośrednie korzyści i są związane ze znacznym ograniczeniem kosztów funkcjonowania firmy, tj.: pośrednictwo pracy, staż i refundacja kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego. Wyniki badania dotyczące zainteresowania pracodawców korzystaniem z usług i instrumentów rynku pracy stanowią dla PUP w Tomaszowie Lub. wskazówkę dotyczącą potrzeby zwiększenia działań promocyjnych i upowszechniających korzyści wynikające dla pracodawców ze współpracy z PUP w zakresie korzystania z poszczególnych form wsparcia. Projekt „Fachowa wiedza gwarancją jakości usług” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 33 PODSUMOWANIE I WNIOSKI Celem raportu było przedstawienie przewidywanych oczekiwań pracodawców z terenu powiatu tomaszowskiego odnośnie pożądanych kwalifikacji i usług szkoleniowych. Cel ten został zrealizowany w toku weryfikacji zebranego materiału badawczego, będącego podstawą do opracowania wniosków, które posłużą do tworzenia różnego rodzaju programów pomocowych i rozwiązań systemowych zmierzających do dostosowywania kwalifikacji i zwiększania szans na zatrudnienie różnych grup osób, przede wszystkim osób bezrobotnych będących w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Wnioski, jakie wypływają z interpretacji niniejszego raportu są następujące: 1. Na lokalnym rynku pracy najbardziej poszukiwani są pracownicy należący do II, IV, V i VII grupy wielkiej Klasyfikacji Zawodów i Specjalności. Z tych grup pracodawcy najczęściej wymieniali jako poszukiwanych pracowników w zawodach: informatyk, pielęgniarka, pracownik administracyjno-biurowy, magazynier, fryzjer, kosmetyczka, kelner-barman, kucharz, sprzedawca, mechanik samochodowy, robotnik budowlany, murarz, tynkarz, kierowcy wszystkich kategorii, robotnik gospodarczy. 2. Pracodawcy z terenu powiatu tomaszowskiego poszukując pracowników w niektórych zawodach wymagają posiadania od kandydatów do pracy konkretnych dodatkowych kwalifikacji. Opracowując plan szkoleń na 2010 rok i lata następne w programie planowanych do realizacji szkoleń uwzględniono także szczegółowe kwalifikacje wskazane przez pracodawców w danych zawodach oraz zaplanowano szkolenia dla osób posiadających konkretne poszukiwane zawody z zakresu nabycia pożądanych przez pracodawców dodatkowych kwalifikacji. 3. Na lokalnym rynku pracy poszukiwani w niektórych zawodach pracownicy wymagają szerokiego wachlarza umiejętności znacznie wychodzących poza zakres Projekt „Fachowa wiedza gwarancją jakości usług” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 34 zadań związanych z danym zawodem. Opracowując plan szkoleń ofertę konkretnych szkoleń poszerzono o zagadnienia szkoleniowe umożliwiające nabycie najczęściej zgłaszanych przez pracodawców umiejętności i kompetencji pracowniczych w konkretnych zawodach. Zostało to ujęte w ofercie szkoleniowej na rok 2010 i lata następne. 4. Pracodawcy lokalnego rynku pracy cenią zarówno kwalifikacje zawodowe, jak również kompetencje, cechy i umiejętności pracownicze. W zależności od specyfiki branży i wykonywanej pracy na pierwszy plan, poza umiejętnościami typowo zawodowymi wysuwają się kompetencje dotyczące doświadczenia zawodowego i znajomości branży. Realizując ustawowe działania tut. Urząd wykorzysta tą wskazówkę przy kierowaniu osób bezrobotnych na staż, w celu zdobycia przez nich doświadczenia zawodowego w konkretnych branżach. 5. Pracodawcy lokalnego rynku pracy w zakresie współpracy z Powiatowym Urzędem Pracy w Tomaszowie Lubelskim najczęściej zainteresowani są korzystaniem z pośrednictwa pracy, stażu i refundacji kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego. Wiedza na ten temat zostanie wykorzystana do rozszerzenia działań promujących i upowszechniających wszystkie usługi i instrumenty rynku pracy realizowane przez urząd, z których mogą korzystać pracodawcy. Projekt „Fachowa wiedza gwarancją jakości usług” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 35 Przeprowadzone badanie ankietowe umożliwiło w dużej mierze poznanie oczekiwań pracodawców lokalnego rynku pracy odnośnie pożądanych kwalifikacji potencjalnych pracowników. Jednocześnie pokazało, iż nie został wyczerpany pełny zakres zagadnień związanych z funkcjonowaniem przedsiębiorstw i badaniem preferencji pracodawców odnośnie aspektów związanych z zatrudnieniem na lokalnym rynku pracy. Solidne zdiagnozowanie oczekiwań i przekonań pracodawców stanowi podstawę do tworzenia różnego rodzaju programów pomocowych i rozwiązań systemowych mających na celu promocję zatrudnienia, łagodzenie skutków bezrobocia i aktywizację zawodową. Zdobyte doświadczenia będą wykorzystywane w przyszłości do prowadzenia dalszych badań wśród pracodawców lokalnego rynku pracy. Zespół badawczy i osoby opracowujące powyższy raport mają nadzieję, że zaprezentowane wyniki będą stanowić przydatną wskazówkę w podejmowaniu działań na rzecz zwiększania zatrudnienia i rozwoju rynku pracy w powiecie tomaszowskim. Zespół badawczy: Butyński Paweł Gozdek Alicja Grabek Wioletta Jarczak Justyna Kozieł Magdalena Malinowska Ewa Niewczas Edyta Sołek Adam Wachowicz Jacek Zatorska-Nowakiewicz Monika Opracowanie raportu: Kozieł Magdalena Radawska Alicja Pod nadzorem Zofii Swatowskiej Dyrektora PUP Projekt „Fachowa wiedza gwarancją jakości usług” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 36
