badania komórek macierzystych

Niniejsza broszura zawiera ogólne informacje przekazywane w celach edukacyjnych. Jej celem
nie jest udzielanie porad medycznych. Aby uzyskać porady dotyczące swojej sytuacji osobistej
i wątpliwości dotyczących zdrowia, należy skonsultować się ze swoim lekarzem lub członkami
zespołu badawczego.
Pytania, które należy zadać przy oddawaniu tkanek do
badania komórek macierzystych
Badania dotyczące zdrowia
BADANIA KOMÓREK MACIERZYSTYCH
>
W jakim celu prowadzone jest to badanie?
>
Jaki rodzaj próbki badacze chcą pobrać?
>
W jaki sposób zostanie pobrana próbka?
Jakie zagrożenia wiążą się z udziałem w niniejszym badaniu?
>
>
Czy uczestnicy badania odniosą jakieś korzyści?
>
Czy będzie utrzymywane powiązanie informacji dotyczących pacjenta i linii komórkowej/-ych
utworzonych z jego tkanek? Czy będzie powiązanie?
>
Czy tkanki pacjenta lub linie/linie komórkowa/-e utworzona/-e z jego komórek mogą zostać
wykorzystane w innych projektach badawczych?
>
Czy tkanki pacjenta lub linie/linie komórkowa/-e utworzona/-e z jego komórek będą
przekazywane innym badaczom?
>
Czy tkanki pacjenta lub linie/linie komórkowa/-e utworzona/-e z jego komórek mogą zostać
wykorzystane w badaniach z na zwierzętach?
>
Czy tkanki pacjenta lub linie/linie komórkowa/-e utworzona/-e z jego komórek mogą zostać
przeszczepione innym pacjentom?
Dalsze informacje na temat badań klinicznych i terapii
wykorzystujących komórki macierzyste
Międzynarodowe Towarzystwo Medycyny Komórek Macierzystych (International Society
for Stem Cell Medicine) udostępnia pomocne informacje dotyczące badań nad komórkami
macierzystymi i terapii z ich wykorzystaniem na stronie closerlookatstemcells.org. Więcej
informacji można również znaleźć na stronie stemcells.nih.gov.
Pytania? Skontaktuj się
z nami pod numerem
Obraz na okładce: Zlepek różnicujących się ludzkich pluripotencjalnych komórek macierzystych. Czerwone
komórki po prawej to komórki macierzyste, natomiast niebieskie komórki po lewej zaczynają się różnicować.
Zdjęcie wykonał Joseph Klim, PhD w laboratorium badacza Harvard University and Howard Hughes Medical
Institute, Kevin Eggan, PhD, profesora w Department of Stem Cell and Regenerative Biology, Harvard University.
Udział w badaniu to wybór pacjenta. Bądź poinformowany.
Zadawaj pytania. Uzyskuj odpowiedzi.
Badanie komórek macierzystych pomaga naukowcom lepiej zrozumieć
działanie organizmu. Praca z komórkami macierzystymi może pomóc
naukowcom lepiej zrozumieć różne choroby i stany oraz znaleźć
nowe terapie. Naukowcy mają nadzieję, że pewnego dnia będą mogli
wykorzystywać komórki macierzyste do zastępowania w organizmie
tkanek, które uległy uszkodzeniu na skutek choroby lub urazu.
Co to są komórki macierzyste?
Komórki są „klockami”, z których składają się wszystkie istoty żywe. Każdy rodzaj komórek
ogrywa w ludzkim organizmie inną rolę. Komórka macierzysta to szczególny rodzaj komórki.
Poszczególne rodzaje komórek organizmu (takie jak komórki skóry, komórki jelit albo
czerwone krwinki) są wytwarzane z komórek macierzystych.
Z niektórych komórek macierzystych mogą rozwijać się wszystkie rodzaje komórek
organizmu. Inne komórki macierzyste są bardziej ograniczone – mogą one przekształcać się
w różne rodzaje komórek, ale nie we wszystkie rodzaje komórek organizmu. Na przykład
komórki macierzyste w szpiku kostnym (który znajduje się wewnątrz kości) mogą stawać się
czerwonymi krwinkami i białym krwinkami oraz wszystkim innymi elementami krwi. Nie
mogą jednak stać się komórkami skóry.
Dlaczego badacze interesują się komórkami macierzystymi?
Co to jest linia komórek macierzystych?
Badanie komórek macierzystych pomaga naukowcom lepiej zrozumieć działanie organizmu
oraz sposób powstawania chorób i ich wpływ na organizm. Praca z komórkami macierzystymi
może pomóc naukowcom lepiej zrozumieć różne choroby i stany oraz znaleźć nowe terapie.
Naukowcy mają nadzieję, że pewnego dnia będą mogli wykorzystywać komórki macierzyste do
zastępowania w organizmie tkanek, które uległy uszkodzeniu na skutek choroby lub urazu.
Wszystkie linie komórek macierzystych:
Korzyści i zagrożenia związane z udziałem w badaniach
komórek macierzystych?
Komórki macierzyste hodowane w laboratorium są nazywane „liniami” komórek
macierzystych. Linia komórkowa to grupa komórek, które pochodzą z pojedynczej próbki
tkanki (np. próbki krwi lub tkanki pobranej z mięśnia, co nazywa się „biopsją”). Każda
komórka w linii komórkowej ma te same geny, co próbka tkanki, z której pochodzi.
>
mogą się dzielić, tworząc swoje kopie; dlatego też linia komórkowa rosnąca w laboratorium
może istnieć bardzo długo, dłużej nawet, niż wynosi czas życia pacjenta;
>
mogą stawać się jakimiś innymi rodzajami komórek organizmu;
zawierają te same informacje genetyczne, co osoba, od której pobrano próbkę.
>
Rodzaje komórek macierzystych wykorzystywane w badaniach
Naukowcy w badaniach wykorzystują trzy główne rodzaje komórek macierzystych:
Komórki organizmu (takie jak komórki skóry lub krwinki), które w laboratorium
>
przekształca się w komórki macierzyste. Nazywane są indukowanymi pluripotencjalnymi
komórkami macierzystymi (komórkami iPS). Uważa się, że linie komórek iPS mogą stać się
dowolnym rodzajem komórek organizmu.
Udział w badaniu komórek macierzystych nie wiąże się z żadnymi bezpośrednimi korzyściami
dla pacjenta, ale wzięcie w nim udziału może pomóc innym osobom w przyszłości.
Zagrożenia związane z dostarczeniem próbki tkanki zależą od rodzaju pobieranej próbki (np.
pobranie krwi, biopsja skóry, wymaz z błony śluzowej policzka, biopsja szpiku kostnego, itd.).
Zespół badawczy opisze ten zabieg i związane z nim zagrożenia w ramach procesu uzyskiwania
świadomej zgody. Linia komórek macierzystych uzyskana z tkanki pacjenta zawiera jego
informacje genetyczne i może być powiązana z nim (jego tożsamością). Istnieje ryzyko, że te
informacje mogą przypadkowo zostać przekazane innym osobom. Badacze wyjaśnią, jak się
przed tym zabezpieczają.
Udział w badaniu to wybór
Komórki macierzyste, które naturalnie występują w organizmie, są nazywane
>
somatycznymi lub dorosłymi komórkami macierzystymi. Te komórki nie mogą stać
się dowolnym rodzajem komórek organizmu, ale mogą zmienić się w niektóre rodzaje
komórek organizmu. Bardzo trudno jest hodować w laboratorium somatyczne komórki
macierzyste.
Zgoda na wzięcie udziału w badaniu stanowi proces. Zespół badawczy omawia badanie
z pacjentem. Wyjaśnia cele badania oraz potencjalne zagrożenia i korzyści związane z
nim. Zespół badawczy przegląda z pacjentem Formularz Świadomej Zgody, który zawiera
szczegółowy opis wszystkich procedur, zagrożeń oraz wszelkich potencjalnych korzyści
związanych z badaniem.
>
Embrionalne komórki macierzyste (komórki ES) to komórki macierzyste pozyskiwane
z zarodków na wczesnych etapach rozwoju, gdy zarodek jest bardzo małym zlepkiem
komórek rosnących na szalce w laboratorium. Komórki ES mogą stać się dowolnym
rodzajem komórek organizmu. Zarodki, które są wykorzystywane do utworzenia ludzkich
komórek ES pochodzą od osób, które – aby mieć dziecko – poddają się terapii niepłodności
metodą zapłodnienia in vitro, czyli IVF. Po zakończeniu tej terapii niektóre osoby decydują
się na oddanie pozostałych zarodków do badań. Jeśli zarodek zostanie użyty do uzyskania
linii komórek macierzystych, nie można go już użyć do terapii niepłodności.
Jeśli pacjent czegokolwiek nie rozumie, powinien poprosić o pomoc. Pacjent nie powinien
nigdy czuć się poganiany ani pod presją. Udział w badaniu naukowym jest całkowicie
dobrowolny – jest to wybór pacjenta.
Stosuje się formy ochrony, które mają zapewnić bezpieczeństwo ochotników biorących udział
w badaniu (nazywanych również „uczestnikami badania”) oraz traktowanie ich z szacunkiem.