Postawa ciała jako odzwierciedlenie działania fizycznych

Postawa ciała jako odzwierciedlenie działania fizycznych mechanizmów psychogenności i ich
znaczenie w procesie zdrowienia w koncepcjach Lowena
Body posture as a reflection of physical mechanisms of psychogenetics and its meaning in
curing process within Loewen conceptions.
Marta Polowczyk –Michalska 1, Ewa Mojs 2
1
Zakład Psychologii Klinicznej, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny im. Karola
Marcinkowskiego w Poznaniu
2
Zakład Psychologii Klinicznej, Wydział Nauk o Zdrowiu, Uniwersytet Medyczny im. Karola
Marcinkowskiego w Poznaniu
1
Streszczenie
Wprowadzenie i cel pracy: Ciało każdego człowieka jest odzwierciedleniem jego
wewnętrznego świata. Niejednokrotnie na swoich barkach dźwigamy bagaż tłumionych
emocji i niewyrażonych uczuć. Celem pracy jest przedstawienie wpływu psychogenności na
kształtowanie postawy ciała oraz jej znaczenia dla skuteczności procesu terapii.
Skrócony opis stanu wiedzy: Praca zawiera aktualny stan wiedzy na temat psychogennych
wad postawy i mechanizmów ich powstawania, a także znaczenia sfery emocjonalnej w
procesie zdrowienia. Wiele chorób ma swoje podłoże w emocjach, sposób w jaki myślimy o
sobie i otaczającym nas świecie, jakoś relacji jakie mamy z innymi ludźmi, ma ogromne
znaczenie w budowaniu naszego życia psychicznego i fizycznego. Większość chorób
czynnościowych jest praktycznie niewyleczalna, ponieważ medycyna tradycyjna bardzo
często leczy jedynie zewnętrzne objawy choroby nie biorąc pod uwagę czynnika
psychogennego. Jest to obecnie narastający problem społeczny na całym świecie.
Podsumowanie: W procesie zdrowienia uwagę należy poświęci nie tylko ciału, ale także
umysłowi. Tylko zlikwidowanie psychogennego negatywnego stymulowania daje szansę na
uruchomienie procesu zdrowienia.
Słowa kluczowe: postawa ciała, psychogenność, emocje
Summary
Introduction and the aim of the essay: physical body of every human being is a clear copy of
his inside world. Frequently repressed emotions and undefined feelings are part of us. The sim
of this essay is to introduce an influence of psychogenetics and how they formulate our body
posture and its meaning in effectiveness of therapy. Description of knowledge: this essay
contains up to date information about psychogenetics faults of posture and mechanisms of its
inception, as well as meaning of substance of emotional sphere in healing mechanisms. Many
conditions have roots in emotions, the way we think about ourselves and surrounding us
world. The quality of relations we have with other people has enormous influence on our
physical and psychological existence. Most of activity conditions are usually incurable, as
traditional medicine treats external symptoms not taking into account psychogenetics factors.
This is undoubtedly increasing social problem around the whole world.
Summury: In the process of curing it is important to focus not only on the body but as well on
the mind.Reduction of negative psychogenetics stimulations are bringing the whole curing
process.
Key words: body posture, psychogenetics, emotions
2
Wprowadzenie i cel pracy
Nasze ciało kształtują przeżycia, to ono jest odzwierciedleniem naszego wnętrza, to w nim
zapisana jest historia całego życia- sekrety, traumy i triumfy przeszłości. Wszystkie te
informacje zawarte są w mięśniach, ścięgnach i więzadłach, odciskają się w sylwetce każdego
człowieka. Postawa ciała, zachowanie, osobowość, sposób poruszania się, wypowiadania,
sposób bycia, a także sny i percepcja stanowią jedność i są wyrazem naszego wewnętrznego
świata.
Wszystkie te elementy tworzą jedną integralną całość, wpływając na siebie
wzajemnie. [ 1, 2 ] Celem niniejszej pracy jest przedstawienie aktualnego stanu wiedzy na
temat
kształtowania
się
postawy ciała
pod
wpływem
fizycznych
mechanizmów
psychogenności oraz ich znaczenia dla skuteczności terapii i procesu zdrowienia.
Opis stanu wiedzy
Ciało w przeciwieństwie do słów nie kłamie. Tonus, kolor, proporcje ciała, ruch i jego
witalność są wyrazem osobowości człowieka zamieszkującej dane ciało. [ 2 ] Nasze
wewnętrzne przeżycia, tłumione emocje, niewyrażone uczucia kształtują naszą postawę.
Ciało nosi w sobie całą naszą historię, a każdy jej szczegół zapisany jest w pamięci jego
komórek.[ 3 ] Nie da się więc oddzielić umysłu od fizyczności, ponieważ te dwa aspekty
osobowości składają się na pełnię zdrowia. Początek każdej choroby bierze się z wnętrza
człowieka. To jak myślimy o sobie, o otaczającym nas świecie, to jakie mamy relacje z
innymi ludźmi wpływa nasze samopoczucie, a w konsekwencji buduje nasze życie
psychiczne i fizyczne. Życie każdego człowieka jest wyrzeźbione przez jego przeszłość. [ 3 ]
Nie bez przyczyny mówi się, że mamy takie życie, jakie mamy myśli. Wiele chorób ma swoje
podłoże właśnie w emocjach, przeciążenia statyczne w narządzie ruchu swój początek biorą
przede wszystkim z przeciążeń psychogennych, które z kolei pierwotnie zaburzają czynność
trzech niezmiernie ważnych dla czynności statycznych rejonów narządu ruchu tj. miednicy
małej, połączenia głowowo- szyjnego z systemem żuchwowo- gnykowo- czaszkowym oraz
przepony oddechowej.[ 4 ] Takie rozumienie psychogenności tłumaczy, dlaczego większość
chorób czynnościowych jest praktycznie niewyleczalna i staje się narastającym problemem
społecznym na całym świecie. Medycyna tradycyjna niestety bardzo często leczy objawy
danej choroby, nie biorąc pod uwagę, iż nierozpoznana i niezneutralizowana psychogenność
jest przyczyną ciągłej stymulacji negatywnej, która podtrzymuje mechanizmy choroby
czynnościowej. Nie da się jednak oddzielić ciała od umysłu, tylko równorzędna praca z
narządem ruchu i korekcją wzorców reagowania myślowego i emocjonalnego, może
prowadzić do sukcesu w dynamice leczenia wielu schorzeń. [ 4 ]
3
Zaburzenia psychogenne w narządzie ruch są wyrazem nieprzyjemnych przeżyć z
jednorazowego silnego, negatywnie oddziałującego doznania o bardzo dużym ładunku
emocjonalnym. Nieprzyjemne przeżycia to także często nieakceptowane, narzucane przez
długi okres czasu wzorce zachowań, które po pewnym czasie dana osoba przyjmuje jako
swoje, pomimo ciągłego protestu podświadomości, prowokując nadmierne napięcie
spoczynkowe mięśni. Prowadzi to do reakcji narządu ruchu na drodze odruchu warunkowego
na bodźce o coraz to mniejszej intensywności. W rezultacie reakcje takie powstają już bez
przyczyn zewnętrznych, a jedynie na samą myśl o zagrożeniu. Prowadzi to do uaktywnienia
czynnościowej zmiany stanu tkanek i jej następstw. [ 4 ]
Reakcje organizmu na zaburzenia czynności mogą się przejawiać bólem, objawami
wegetatywnymi, artrozami, zaburzeniami ruchomości stawowej, zaburzeniami czynności
narządów wewnętrznych i objawami mieszanymi. Organizm reaguje w taki sposób na
utrwalone wzorce myślowe i schematy przeżywania na każdym etapie rozwoju i życia
jednostki, nie jest więc wynikiem krótkotrwałej, stresującej sytuacji. [ 4 ]
Wszystko co dzieje się w życiu, a przede wszystkim w ciele, swój początek bierze w
świadomości. Homeostaza czyli równowaga wewnętrzna organizmu jest naturalnym stanem,
gdy reagujemy na zaistniałe w życiu sytuacje w sposób optymalny, jeśli jednak pojawia się
niemożność rozwiązania problemu wówczas miejsce ma cierpienie i choroba. Powszechnie
uważa się, że wszystko co dzieje się w organizmie ma swoje źródło na zewnątrz, z tego
względu ludzie nie wiążą często warunków i sposobu życia z napięciem w świadomości,
przyjmując chorobę jako objawy jedynie na poziomie fizycznym. [ 3 ] Niestety nie zdajemy
sobie sprawy, że wiele trapiących nas dolegliwości napędzamy sobie sami, poprzez własny
sposób myślenia i reagowania na sytuacje stresowe.
Z tego względu leczenie wyłącznie
objawów bez szukania źródła zasilającego nie jest skuteczną drogą do procesu zdrowienia.
Jeśli nie zneutralizuje się uczuć przeciążających nie ma szans na przerwanie negatywnego
stymulowania ze sfery psychiczno-duchowej i tym samym na osiągnięcie sukcesu w terapii
zaburzeń czynności narządu ruchu. [ 4 ]
Postawa często staje się systemem obronnym chroniącym przed trudnościami życiowymi,
gdzie charakter jest zbroją, a ciało pierwszą linią obrony. Utrwalone wzorce ruchowe stają się
podstawą zachowania człowieka. Tworzą się one jako odpowiedź na interakcje rodzinne i
wczesne środowisko dorastania. To rodzice i ich styl wychowania oraz podejście do dziecka
wpływają na jego sposób myślenia o sobie jako jednostce i otaczającym je świecie, o poprzez
to na rozwój i utrwalenie określonych wzorców posturalnych. Podstawą zdrowia
psychicznego każdego człowieka jest wytworzenie się we wczesnym okresie dzieciństwa
4
prawidłowej więzi z matką lub bliskim opiekunem. [ 5 ] Sposoby relacji z innymi ludźmi oraz
kontrolowanie zmiennych emocji, które przejawiają się zarówno jako psychologiczne
skłonności ale także jako wzorce fizjologiczne, kształtowane są przez doświadczenia na
wczesnym etapie rozwoju. Sposoby te stają się ukrytym i podświadomym szkieletem życia
emocjonalnego, będącym niewidzialną historią każdego człowieka. Wczesne doświadczenia
będą miały ogromny wpływ na delikatne i jeszcze nieukształtowane układy fizjologiczne
dziecka. Jeśli doświadczenia pierwszego etapu życia są trudne, może mieć miejsce
niekorzystne ustalenie pewnych systemów biochemicznych, co negatywnie wpływa na
równowagę neurochemiczną w trakcie sytuacji stresowych, a także na inne neuropeptydy
systemu emocjonalnego. Rodzice jako pierwsi w życiu dziecka stają się swego rodzaju
nauczycielami emocji.[ 6 ] To opiekunowie uczą dziecko wyrażania emocji, ich nazywania, a
także odpowiedniego interpretowania. Nieprawidłowości ze strony rodziców w tym okresie
prowadzą często do tłumienia i kumulowania przez młodego człowieka emocji, co w
kolejnych etapach rozwoju odciska swoje piętno w postaci psychogennych wad postawy, pod
postacią napięcia mięśni, płytkiego oddechu, ale także zaburzeń odpornościowych i
hormonalnych. Rodzice przekazują swoim dzieciom wzorce reagowania myślowego i
emocjonalnego, zachowań zarówno werbalnych jak i niewerbalnych. W przypadku, gdy w
sposobie wychowywania dominują zachowania, wywołujące u dziecka bolesne odczucia,
takie jak odrzucenie lub dyskredytowanie, niedojrzały jeszcze człowiek zaczyna rozwijać
charakterystyczne reakcje i nastroje. Uczucia te wyrażają się dalej na poziomie fizycznym,
przechodząc stopniowo w nawykowe wzorce posturalne i utrwalone wzorce napięć w ciele.
[ 2 ] Z pewnością rodzice nie mają na celu skrzywdzenia dziecka, przekazują jednak te
wzorce dlatego, że są to ich własne głęboko zakorzenione w
osobowości, często
przekazywane z pokolenia na pokolenie. W ich przekonaniu są one najlepszymi z możliwych
sposobów wychowania. [ 4 ] W kształtowaniu się wzorców najważniejszą rolę odgrywają
uczucia matki wobec dziecka, a także jej reakcje na jego fizyczne i emocjonalne potrzeby.
Matka, która reaguje na potrzeby dziecka, wyraża miłość i zrozumienie daje dziecku poczucie
bezpieczeństwa, stymulując jednocześnie jego prawidłowy rozwój. Brak pozytywnych uczuć
wpływa z kolei wyniszczająco, co znajduje odzwierciedlenie w postawie ciała. [ 2 ]
Nasza sylwetka kształtuje się pod wpływem chronicznego oddziaływania na osobowość
indywidualnych wzorców myślowych i emocjonalnych. Te utrwalone postawą ciała reakcje
prowadzą do mięśniowej nierównowagi statycznej, a w konsekwencji do przeciążeń
statycznych. [ 4 ]
5
Negatywne bodźce emocjonalne i przewlekły stres oddziałują niekorzystnie na cały organizm.
Najbardziej charakterystycznym dla narządu ruchu skutkiem psychogenności jest chronicznie
podwyższone
napięcie
spoczynkowe
mięśni
antygrawitacyjnych,
niezbędnych
do
utrzymywania prawidłowej postawy ciała. Wraz ze wzrostem oddziaływania na organizm
przeciążenia psychogennego, chory traci umiejętność dowolnego sterowania napięciem
mięśniowym, a w szczególności możliwość pełnego rozluźnienia. [ 7 ]
Zaburzenia ruchomości oraz statyki narządu ruchu może przyczyniać się do przyjmowania
charakterystycznych postaw ciała, które są wyrazem struktury charakteru oraz postaw
obronnych osobowości. Ogromne znaczenie w tym aspekcie będą miały przyzwyczajenia
danej osoby, pełnione role życiowe, a także rodzaj wykonywanej pracy. Proces kształtowania
się sylwetki rozpoczyna się już w dzieciństwie i biegnie przez kolejne etapy życia
osobniczego. W wyniku tego procesu dochodzi do tworzenia się postawy ciała często
odbiegającej od biomechanicznego wzorca. Często ludzie poprzez doświadczane poczucie
niskiej wartości, kompensują ukrywane przez siebie uczucia przyjmując nadmiernie sztywną
postawę, zaciskając pośladki i kolana, uwypuklając nadmiernie klatkę piersiową. Inni z kolei
swoją sylwetką przedstawiają postacie, które jakby zdecydowały się przez całe życie zostać
dzieckiem, czego przejawem są ich szczupłe, pozbawione nadmiaru tkanki tłuszczowej ciała .
Ten miękki i niedojrzały system mięśniowy nie tworzy wystarczającej ochrony dla kręgosłupa
i tkanki łącznej stawów, w wyniku czego ulegają one uszkodzeniu pod wpływem niewielkich
i często nieoczekiwanych obciążeń, takich jak konflikt rodzinny, ciąża, opieka nad dzieckiem,
czy nadmiar obowiązków. [ 7 ] Sylwetka wielu osób jest odzwierciedleniem sytuacji, w jakiej
się znajdują .Charakterystyczne pochylenie do przodu jest wyrazem przytłoczenia, osoby te
niosą dosłownie ciężar ciała na swoich barkach. Odchylenie ku tyłowi oznacza odczuwanie
życia jako niekończącego się pasma zmagań, osoby te muszą iść do przodu przeciwko
potężnej sile, która zużywa większość ich sił witalnych. [ 2 ]
Osoby niepewne swojego potencjału, których decyzjom często towarzyszy lęk, nie
rezygnujące jednak lecz uparcie stawiające czoło wyzwaniom, dla których wstyd przed
rezygnacją jest większy od lęku przed działaniem, przyjmują postawę optycznie
powiększającą ich rozmiary. Jest to wyraz ich nieustępliwości i chęci pokazania na zewnątrz
pewności siebie. U osób takich charakterystyczne jest ustawienie wdechowe klatki piersiowej
i mięśni brzucha, przesunięcie środka ciężkości ku tyłowi, a w rezultacie w trakcie chodu
mocne akcentowanie pięty. [ 4 ]
Postawa osób, które nie akceptują swojego wyglądu charakteryzuje się wysokim uniesieniem
głowy i barków, wdechowym ustawieniem klatki piersiowej i wydechowym mięśni brzucha.
6
Osoba taka sprawia wrażenie, jakby chciała się oderwać od podłoża, jest niepewna siebie, jej
ruchy wydają się nienaturalne. Ciężar ciała przenosi na przodostopie, co przyczynia się do
złego ugruntowania. [ 4 ]
U osób bezradnych, zrezygnowanych, u których w historię życia często wpisana jest przemoc,
mięśnie całego ciała są zwiotczałe, a ich napięcie spoczynkowe jest małe. Osoby te nie mają
siły, by się sprzeciwić, pomimo tego, iż nie akceptują danej sytuacji. Często w ich wzorce
myślowe wpisane jest poczucie, że niczego nie potrafią, nie wykonają żadnego zadania.
Ruchy w tego typu postawie charakteryzują się słabą koordynacją, chód z kolei jest człapiący,
szurający. [4 ]
Postawa nadmiernej odpowiedzialności będzie charakteryzowała z kolei osoby, które często
w dzieciństwie przymuszone były do pełnienia roli dorosłych, co ma miejsce w przypadku np.
dorosłych dzieci alkoholików. Osoby takie własną samoocenę uzależniają od opinii innych,
żyją też dla innych, by być chwalonym. W sylwetce tej następuje zwiększenie kifozy
piersiowej i zgarbienie postawy, która nierzadko na swych plecach dźwiga ciężary całego
świata. Chód tych osób jest sprężysty i dynamiczny, zrywają się szybko, ponieważ żyją
przekonaniem, iż nie wypada im leżeć. [ 4 ]
Osoby ze silnie opancerzonym tułowiem, nieelastyczną, nadmiernie wypukłą i ustawioną na
wdechu klatką piersiową , z zaokrąglonymi plecami i lekko wysuniętą głową do przodu, to
postacie w historię których wpisane jest dorastanie w uczuciu ciągłego zagrożenia przemocą
fizyczną . [ 4 ]
Podsumowanie
Głębia i siła uczuć każdego człowieka wyraża się w reakcjach jego ciała. Każde przeżycie,
którego doświadczamy, dotyka naszego ciała i zapisuje się w umysłach. [ 1 ] Emocje
wpływają na funkcjonowanie głównych narządów, integralność układu odpornościowego i
działanie wielu krążących w organizmie substancji biologicznych, których zadaniem jest
wspomaganie kontroli stanu fizycznego. Jeśli tłumimy uczucia automatycznie przyczyniamy
się do zahamowania mechanizmów chroniących nasz organizm przed chorobą. Oddzielenie
uczuć od świadomości i zepchnięcie ich do podświadomości dezorganizuje osobnicze
mechanizmy obronne, w wyniku czego zaczynają one działać odwrotnie i zamiast bronić
zdrowia organizmu, stają się jego niszczycielami. [ 8 ] W procesie zdrowienia uwagę należy
więc poświęcić nie tylko ciału, ale przede wszystkim umysłowi. Jeśli nie zlikwiduje się
psychogennego negatywnego stymulowania, nie ma szans na uruchomienie procesu
zdrowienia. Dlatego równolegle z terapią zaburzeń czynności narządu ruchu powinna być
7
prowadzona korekcja wzorców reagowania myślowego i emocjonalnego. Tylko taki sposób
rozumienia choroby daje szansę na pełen sukces w terapii zaburzeń narządu ruchu. [ 5 ]
`
8
PIŚMIENNICTWO
1. Lowen A., Duchowość ciała. Jak uleczyć ciało i duszę, Jacek Santorski & Co Agencja
Wydawnicza, Warszawa 2006, 13-30.
2. Kurtz R., Prestera H., Mowa ciała. Ilustrowane wprowadzenie do psychologii ciała,
Centrum Pracy z Ciałem Joanna Olchowiak, Koszalin, 2014, 11-48.
3. Białek E.D., Psychosomatyczne emocjonalne i duchowe aspekty chorób ze stresu,
Instytut Psychosyntezy, Warszawa 2013, 22- 97.
4. Rakowski A., Terapia manualna holistyczna, Centrum Terapii Manualnej, Poznań
2011, 73-108.
5. Sadowska L., Gruna – Ożarowska A., Miłość w relacjach ludzkiego cierpienia od
poczęcia, Terapia Manualna w Modelu Holistycznym, 2005, 1, 29- 35.
6. Gerhardt S., Znaczenie miłości, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielońskiego, Kraków
2004, 12-21.
7. Rakowski A., Kręgosłup w stresie, GWP, Gdańsk, 2007, 85-96.
8. Mate G., Ciało a stres jak uniknąć fizycznych skutków stresu, Świat Książki,
Warszawa 2004, 17-18.
9