3. Tkanka Łączna + - skrypty - medycyna.sum

3. Tkanka Łączna +.doc
(261 KB) Pobierz
TKANKA ŁĄCZNA
WPROWADZENIE
Tkanka łączna jest najbardziej zróżnicowanym typem tkanki pochodzenia mezenchymalnego.
Cechą charakterystyczną tkanki łącznej jest jej budowa, a od innych tkanek różni ją to, że komórki
nie przylegają ściśle do siebie.
W skład tkanki łącznej wchodzą:
 komórki - różnego typu w zależności od rodzaju tkanki
 substancja międzykomórkowa.
Udział i wzajemna proporcja poszczególnych składników tkanki łącznej zależy od jej czynności
oraz środowiska wewnętrznego i zewnętrznego.
Dzięki dużemu zróżnicowaniu tkanek stanowiących tkankę łączną, pełni ona w organizmie wiele
funkcji.
Funkcje tkanki łącznej
 tworzy torebki narządów nadając im kształt
 tworzy zrąb i ochronę mechaniczną dla innych tkanek i narządów
 tworzy błony wyścielające jamy ciała
 jest podścieliskiem dla naczyń krwionośnych
 funkcja odżywcza i transportowa dzięki substancji międzykomórkowej
 pełni funkcję materiału zapasowego i chroni przed utratą ciepła ( tkanka tłuszczowa )
 funkcja mechaniczna – oporowa ( tkanka chrzęstna i tkanka kostna )
 bierze udział w gospodarce mineralnej organizmu ( tkanka kostna )

udział w reakcjach obronnych organizmu – komórki tkanki łącznej obdarzone
właściwościami żernymi ( makrofagi jednojądrzaste ), krew i limfa.
.Podział tkanki łącznej
 tkanka łączna galaretowata (dojrzała i niedojrzała czyli mezenchymatyczna)
 tkanka łączna właściwa
o tkanka łączna włóknista luźna ( wiotka )
o tkanka łączna włóknista zbita ( zwarta )
- tkanka łączna zbita o utkaniu regularnym
- tkanka łączna zbita o utkaniu nieregularnym
 tkanka łączna siateczkowata
 tkanka tłuszczowa
o żółta
o


brunatna
tkanka chrzęstna
o chrząstka szklista
o chrząstka włóknista
o chrząstka sprężysta
tkanka kostna
o kość blaszkowata – zbita
o kość beleczkowa – gąbczasta
Tkanka chrzęstna i tkanka kostna tworzą grupę tkanek łącznych podporowych (oporowych).
Płynnym rodzajem tkanki łącznej jest krew i limfa.
SUBSTANCJA MIĘDZYKOMÓRKOWA
W jej skład wchodzą :
 włókna
 substancja podstawowa
 płyn tkankowy.
WŁÓKNA TKANKI ŁĄCZNEJ
Włókna tkanki łącznej występują w tkankach łącznych jako upostaciowana część substancji
międzykomórkowej.
Wyróżnia się trzy rodzaje włókien:
 włókna kolagenowe
 włókna siateczkowe ( srebrochłonne )
 włókna sprężyste
Różnią je następujące cechy:
 grubość
 właściwości mechaniczne
 skład chemiczny
 barwliwość.
W wytwarzaniu włókien biorą udział fibroblasty.
WŁÓKNA KOLAGENOWE (klejodajne)
Włókna kolagenowe ułożone są głównie w pęczki o grubości od kilku do kilkunastu mikrometrów,
czasem mogą się rozgałęziać. Są one oporne na rozciąganie i wytrzymałe na rozerwanie. W czasie
gotowania w wodzie przekształcają się w klej zwierzęcy (żelatynę) i dlatego też nazywa się je
również włóknami klejodajnymi. Barwią się kwasochłonnie, eozyną na różowo a błękitem
anilinowym na kolor niebieski. W mikroskopie elektronowym widać, że włókna kolagenowe
zbudowane są z drobniejszych włókienek (fibryli). Fibryle kolagenowe są zbudowane z białka
kolagenu. Każda makrocząsteczka kolagenu składa się z trzech lewoskrętnych łańcuchów
polipeptydowych spiralnie zwiniętych typu α. Ta makrocząsteczka to tropokolagen. Układ
cząsteczek tropokplagenu powoduje, że fibryle
wykazują poprzeczne prążkowanie o sekwencji co 64 nm.
Kolagen –budowa, jego typy i występowanie
Kolagen to białko najczęściej występujące w organizmie człowieka. Stanowi on ok. 30%
wszystkich białek. Jest białkiem stabilnym, prawie całkowicie biernym w metabolizmie ustroju, a
jego odnowa jest powolna.
Głównymi aminokwasami wchodzącymi w skład kolagenu są: glicyna, prolina, lizyna oraz dwa
aminokwasy najbardziej charakterystyczne dla kolagenu – hydroksyprolina i hydroksylizyna. W
skład kolagenu wchodzą także cukrowce. Są to heksozy – głównie glukoza i galaktoza. Kolagen
rozkładany jest przez enzym – kolagenazę występującą w soku trzustkowym, lizosomach
fibroblastów, histiocytów, osteoblastów i innych komórek.
Wyróżnia się kilka typów kolagenu różniących się składem aminokwasów, miejscem
występowania oraz zdolnością do tworzenia fibryli, włókien i pęczków. Głównymi typami
kolagenu najczęściej występującymi w tkankach są: kolagen typu I, II, III, IV, VII. Kolagen typu
I, II, III, VII tworzą włókienka różnej grubości i stanowią one główne formy kolagenu
włóknistego. Natomiast kolagen typu IV nie wytwarza włókien i należy do grupy kolagenów
tworzących sieci, a kolagen typu VII tworzy włókienka zakotwiczające niektóre błony podstawne.
Występowanie poszczególnych typów kolagenu:
 kolagen typu I – występuje najczęściej stanowiąc ok. 90% wszystkich typów
kolagenu, buduje włókna kolagenowe – kość, zębina, ścięgna, więzadła, skóra, torebki
włókniste narządów, tkanka łączna wiotka,
 kolagen typu II – chrząstka szklista i sprężysta, jądra miażdżyste dysków
międzykręgowych, ciało szkliste gałki ocznej,

kolagen typu III – buduje włókna siateczkowe – tkanka łączna
siateczkowata (narządy limfatyczne i szpik ),warstwa brodawkowata skóry, naczynia
krwionośne, mięśnie gładkie, narządy miąższowe ( wątroba, śledziona ),
 kolagen typu IV – błona podstawna,
 kolagen typu VII – błony podstawne, głównie w nabłonkach wielowarstwowych
płaskich, np.naskórek,
Wytwarzanie włókien kolagenowych
Wytwarzanie włókien kolagenowych ma miejsce głównie w fibroblastach tkanki łącznej
właściwej. W tkankach łącznych oporowych kolagen syntetyzują chondroblasty i osteoblasty.
Zdolność syntezy kolagenu posiadają także inne komórki, takie jak: odontoblasty miazgi zęba,
hepatocyty, komórki mięśni gładkich, lemocyty a nawet komórki nabłonka nerki.
Kolejno powatają cząsteczki prokolagenu, tropokolagenu, a następnie włókienka kolagenowe.
Włókienka kolagenowe łączą się i tworzą włókna kolagenowe.
WŁÓKNA SIATECZKOWE ( srebrochłonne, argentofilne, retikulinowe,kratkowe )
Wybarwiają się solami srebra na czarno, stąd ich nazwa srebrochłonne , lub argentofilne
(argentum – srebro). Są to delikatne, cienkie włókna zbudowane podobnie jak włókna kolagenowe
z kolagenu. W ich skład wchodzi kolagen typu III. W mikroskopie elektronowym widać, że
włókna srebrochłonne zbudowane są z drobniejszych włókienek i podobnie jak włókna
kolagenowe wytwarzają prążki o szerokości 64nm. Włókna te tworzą układ krat lub gęstych sieci
(włókna kratkowe, siateczkowe) stanowiąc podporę dla delikatnych struktur, pojedynczych
komórek i ich zespołów. Występują one w dużej ilości w błonach podstawnych, otaczają komórki
tłuszczowe, podpierają śródbłonek naczyń krwionośnych, sarkolemę komórek mięśniowych i
endoneurium w nerwach, stanowią podporę włóknistą zrębu narządów limfatycznych (węzłów
chłonnych, śledziony), komórek nabłonkowych wątroby, narządów dokrewnych, a także stanowią
rusztowanie dla komórek w skórze, błonie śluzowej żołądka i jelit. W wytwarzaniu włókien
siateczkowych biorą udział fibroblasty.
WŁÓKNA SPRĘŻYSTE (elastyczne)
Włókna te wybarwiają się swoiście takimi barwnikami jak: orceina na kolor brunatny lub
rezorcyno – fuksyna na kolor stalowoniebieski. Charakterystyczną cechą włókien sprężystych jest
ich zdolność do łatwego rozciągania oraz duża odporność na rozrywanie. Pękają dopiero wówczas,
jeżeli przekroczą swoją długość o 150 % długości wyjściowej, natomiast przy mniejszym
rozciągnięciu powracają do pierwotnej postaci. Dlatego też włókna sprężyste występują w
narządach, które są poddawane sprężystym odkształceniom, tak by mogły pełnić swoje funkcje.
Występują one w ścianach naczyń krwionośnych, a szczególnie w tętnicach typu sprężystego
(aorta), w ścianach pęcherzyków płucnych i oskrzeli, w skórze (szczególnie w dużej ilości u osób
młodych), chrząstce sprężystej, niektórych więzadłach (więzadło karkowe, struny głosowe), a
także tkance łącznej wiotkiej.
Włókna sprężyste nie tworzą pęczków i występują w postaci pojedynczych włókien. Włókna mogą
ulegać rozgałęzieniu, a łącząc się tworzą gęstą sieć. Średnica włókien sprężystych jest znacznie
mniejsza niż włókien kolagenowych.
Jednym z białek budujących włókna sprężyste jest białko podobne do kolagenu – elastyna.
Często elastyna nie daje typowych włókien, lecz tworzy błony sprężyste mające liczne otwory i
występują jako błony sprężyste okienkowate w ścianach naczyń krwionośnych, np. w ścianie
aorty.
SUBSTANCJA (ISTOTA) PODSTAWOWA
Substancja podstawowa (amorphous grand substance) wypełnia przestrzeń pomiędzy komórkami
i włóknami tkanki łącznej. W obrazie mikroskopu świetlnego substancja podstawowa tkanki
łącznej właściwej ma charakter bezpostaciowy i wybarwia się metodą PAS. Budują ją trzy
podstawowe składniki chemiczne: glikozaminoglikany, proteoglikany i białka niekolagenowe.
Glikozaminoglikany są to polisacharydy tworzące duże i nierozgałęzione łańcuchy. Ich
cząsteczki zbudowane są z powtarzających się na ogół identycznych cząsteczek dwucukrowych.
W skład dwucukru wchodzi aminocukier (acetyloglukozamina i / lub acetylogalaktozamina) oraz
kwas uronowy (kwas glukuronowy lub galakturonowy).
Niektóre glikozaminoglikany, np.chondroitynosiarczany, zawierają siarkę. Obecność reszt
karboksylowych i / lub siarczanowych nadaje im charakter polianionów. Glikozaminoglikany
wykazują powinowactwo do barwników zasadowych oraz specyficzną zdolność do wybarwiania
się, określaną jako metachromazja (zmiana koloru barwnika, najczęściej z niebieskiego na
czerwony). Ponadto mają one właściwości wiązania jonów dodatnich, takich jak Na+ oraz silnie
wiążą wodę, będąc jej głównym magazynem w przestrzeni międzykomórkowej. Ta właściwość
nadaje tkance sprężystość i zapobiega trwałym jej zniekształceniom pod wpływem działania sił
ściskających.
Do najważniejszych glikozaminoglikanów należą kwas hialuronowy, siarczan chondroityny A i
C,siarczan dermatanu i heparanu.
Glikozaminoglikany, będące głównym składnikiem substancji podstawowej tkanki łącznej są
aktywne metabolicznie.
Glikozaminoglikany, z wyjątkiem kwasu hialuronowego, łączą się z tzw. białkami rdzeniowymi
tworząc proteoglikany.
Podstawową jednostką proteoglikanów są monomery proteoglikanów. Z kolei monomery
proteoglikanów łączą się z kwasem hialuronowym i tworzą wielkocząsteczkowe agregaty
proteoglikanów wypełniające przestrzenie substancji międzykomórkowej. Wiążą one dużą ilość
wody, dzięki czemu substancja podstawowa ma charakter porowatego uwodnionego żelu, a to
pozwala na przemieszczanie dużych ilości hydrofilnych cząsteczek oraz stwarza podłoże dla ruchu
komórek. Takim dobrym podłożem dla ruchu komórek jest kwas hialuronowy, który odgrywa
ważną rolę w gojeniu ran oraz w rozwoju płodowym.
W zależności od białka oraz składu glikozaminoglikanów w proteoglikanach wyróżnia się różne
proteoglikany. Proteoglikany umożliwiają dyfuzję składników między komórkami i krwią, a
dzięki sieciowemu układowi pełnią także funkcję mechaniczną, zwłaszcza w tkance chrzęstnej.
Również wpływają one na adhezję i wiązanie czynników wzrostu. W tym biorą udział
te proteoglikany, które związane są z powierzchnią komórek.
Białka niekolagenowe
Białka niekolagenowe występujące w substancji podstawowej należą do glikoprotein. Są to
wielkocząsteczkowe białka zawierające niewielką ilość cukrów. Zaliczyć można do nich:
 fibronektynę – ma postać fibryli; występuje ona powszechnie - w surowicy jako białko
osocza, w tkance łącznej jest białkiem włóknistym; ma zdolność do wiązania się z różnymi
składnikami tkanek, np.z kolagenem ( wpływając na organizację powstających fibryli
kolagenowych ), proteoglikanami, a także z integrynami błon komórkowych ( cząsteczki
adhezji komórkowej ); umożliwia adhezję komórek do upostaciowanych elementów
tkankowych, co pozwala na integrację zarówno strukturalną jak i czynnościową komórek
i substancji międzykomórkowej; zwiększając adhezję ułatwia również proces fagocytozy,
 lamininę – jej cząsteczki mają kształt krzyży; występuje ona jako główny składnik błony
podstawnej ( w blaszkach podstawnych ); wiąże tu komórki z kolagenem typu IV i
cząsteczkami perlekanów; w jej wytwarzaniu biorą udział komórki nabłonka i śródbłonka.
Istotną cechą substancji podstawowej tkanki łącznej jest ciągłe krążenie w niej płynu
tkankowego, pochodzącego z osocza krwi. Płyn tkankowy (przesącz krwi) powstaje jako przesącz
osocza krwi w odcinku tętniczym sieci naczyń włosowatych, a następnie przepływa przez tkankę
łączną właściwą i w odcinku żylnym sieci naczyń włosowatych przenika do krwi. Zawiera on dużą
ilość wody, która w większości zostaje związana z proteoglikanami substancji podstawowej. W
pewnych sytuacjach patologicznych spowodowanych różnymi czynnikami, takimi jak:
zaczopowanie żył, niewydolność mięśnia sercowego, miejscowe zwiększenie stężenia histaminy
zwiększającej przepuszczalność ścian naczyń może dojść do znacznego zwiększenia ilości płynu
tkankowego w substancji podstawowej. Powstaje wówczas obrzęk.
KOMÓRKI TKANKI ŁĄCZNEJ
Komórkami występującymi w tkance łącznej są:
 fibroblasty
 komórki mezenchymalne
 histiocyty
 komórki tuczne
 komórki plazmatyczne
 komórki przydanki
 komórki napływowe
 komórki tłuszczowe oraz komórki tkanek podporowych:
 chondrocyty
 osteocyty.
Fibroblasty
Są właściwymi komórkami tkanki łącznej. Najliczniej występują w tkance łącznej właściwej.
Fibroblasty wytwarzają włókna kolagenowe, sprężyste i siateczkowe oraz produkują składniki
substancji podstawowej. Wydzielają także enzymy z grupy metaloproteaz, które trawią składniki
substancji międzykomórkowej, między innymi kolagenazę trawiącą kolagen, głównie typu I, II,
III i IV.
Komórki te mają kształt wrzecionowaty i posiadają niewielkie wypustki, którymi opierają się o
włókna tkanki łącznej. Charakteryzuje je: duża ilość zasadochłonnie barwiącej się cytoplazmy,
świadczącej o aktywnej syntezie białka, duże, owalne jądro z wyraźnym jąderkiem (może być
kilka),dobrze rozwinięta siateczka śródplazmatyczna szorstka, aparat Golgiego oraz wakuole
wydzielnicze, świadczące o aktywnym wydzielaniu kolagenu, a także liczne mitochondria. Po
zakończeniu wydzielania kolagenu, fibroblasty przechodzą w nieaktywne fibrocyty.
Fibroblasty można hodować i namnażać in vitro. Tak hodowane fibroblasty wykorzystywane są
do celów diagnostycznych, w badaniach naukowych, a także do produkcji wielu ważnych
biologicznie czynnych substancji, takich jak np.cytokininy.
Komórkami podobnymi do fibroblastów są miofibroblasty. W odróżnieniu od typowych
fibroblastów, na poziomie ultrastrukturalnym, można zauważyć w ich cytoplazmie występujące
filamenty aktynowe związane z miozyną. Dzięki temu komórki te mają zdolność do kurczenia się
i rozkurczania. Występują w tkance łącznej właściwej wielu narządów (dużo jest ich w kosmkach
jelitowych – ich skurcz rozszerza naczynia włosowate kosmka). Pełnią one funkcje komórek
mięśni gładkich większych naczyń krwionośnych.
Miofibroblasty powstają albo z miofibroblastów występujących w tkance łącznej lub z
fibroblastów. Ma to miejsce po uszkodzeniu tkanki, kiedy zachodzą procesy naprawcze.
Wytwarzają one kolagen, a dzięki zdolnościom kurczliwości, powodują obkurczanie tkanki
włóknistej w wytwarzającej się bliźnie.
Odmianą fibroblastów są melanofory. Komórki te w swojej cytoplazmie zawierają ziarna
brunatnego barwnika – melaniny, wytwarzanego w melanocytach. Licznie one występują
w naczyniówce i tęczówce oka, brodawce sutka ,w skórze narządów płciowych zewnętrznych.
Melanina powstaje z tyrozyny,w obecności enzymu tyrozynazy. Zdolność do jej gromadzenia
mają komórki naskórka i nabłonk...
Plik z chomika:
medycyna.sum
Inne pliki z tego folderu:

 6. Układ krążęnia +.doc (21385 KB)
Histologia - Tkanka mięśniowa (2) +.doc (13902 KB)
 7. Układ chłonny +.doc (2007 KB)
 Histologia - Układ Płciowy Męski +.doc (147 KB)
 Tkanka laczna03.2013.pdf (296 KB)
Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin





Strona główna
Aktualności
Kontakt
Dział Pomocy
Opinie


Regulamin serwisu
Polityka prywatności
Copyright © 2012 Chomikuj.pl
poprawione skrypty