skóra - Chomikuj.pl

SKÓRA
Skórę tworzą:
naskórek (epiderma)
skóra właściwa (derma)
tkanka podskórna (hypoderma)
NASKÓREK ŻYWY
warstwa Malphigiego
warstwa podstawna, rozrodcza (stratum basale) – tu
następują pierwotne podziały i rozpoczyna się różnicowanie
komórek; komórki posiadają jądra i połączone są między
sobą za pomocą desmosomów. Komórka warstwy
podstawnej dzieli się na dwie komórki potomne. Proces
odnowy naskórka trwa u zdrowego człowieka 26-28 dni.
Występują ponadto: melanocyty, komórki Langerhansa,
komórki Merkela.
warstwa kolczysta (stratum spinosum) – komórki ulegają
spłaszczeniu w kierunku powierzchni skóry. W
przestrzeniach
międzykomórkowych
znajduje
się
odżywiająca komórki limfa. Jest to najgrubsza warstwa
naskórka biorąca udział w procesie pigmentacji.
Naskórek rogowaciejący
• warstwa ziarnista (stratum granulosum) – tu rozpoczyna
się proces keratynizacji.
• Bariera Reina (Blanca) – to najważniejsza bariera w naszej
skórze. To granica między żywymi a martwymi komórkami. Jest
mieszaniną: ceramidów, wolnych kwasów tłuszczowych, cholesterolu,
kwasów: linolenowego, palmitynowego. Jest przepuszczalna dla:
gazów, lipidów, wit. A, D, E, K, NNKT, B5, enzymów, aminokwasów,
hormonów, fitohormonów, glukozy, UV, kwasów, zasad, nikotyny,
metali ciężkich.
• Warstwa jasna (stratum lucidum) komórki są silnie
spłaszczone i tworzą wąskie pasmo.
• Warstwa rogowa (stratum corneum) - zawiera już tylko 1015 % wody. Warstwa ta jest bardzo cienka i słaba. Komórki są
spłaszczone, pozbawione jąder i wypełnione keratyną. Keratyna
stanowi 58% warstwy rogowej.
WYTWORY NASKÓRKA
• Paznokcie
• Włosy
• Gruczoły łojowe: występują na całej powierzchni skóry z
wyjątkiem wewnętrznej strony dłoni, stóp i przestrzeni
międzypalcowych. Liczniej nagromadzone są na twarz,
między łopatkami, w okolicach mostka, na owłosionej
skórze głowy. Ich ujścia na powierzchni skóry, to tzw. pory
skóry. Wydzieliną jest sebum (łój skórny). Sebum tworzy
warstwę składającą się z: kwasów tłuszczowych
(palmitynowego, stearynowego, oleinowego, linolowego),
trójglicerydów, wosków, cholesterolu, skwalenu. Warstwa
łoju rozprowadzana na powierzchni naskórka to płaszcz
tłuszczowy skóry (PTS, płaszcz hydrolipidowy)
• Gruczoły potowe - dzielą się na:
Ekrynowe- czynne od urodzenia na całej powierzchni
skóry; ich funkcja to regulacja cieplna. W 99% to woda,
resztę stanowi Na, K, Cl, mocznik, aminokwasy i inne.
Apokrynowe – istnieją od urodzenia, ale uczynniają się
dopiero w okresie pokwitania. Oprócz potu wydzielają
substancje lotne określające indywidualny zapach
człowieka. Znajdują się w okolicach pachowych,
pachwinowych, w otoczkach brodawek sutkowych, na
obrzeżach powiek, na skroniach. Obecne w skórze bakterie
powodują jego nieprzyjemny zapach. Związki decydujące
o naszym zapachu mogą być częściowo świadomie
odbierane przez inne osoby i stanowić powód ich sympatii
lub antypatii. Inne komponenty zapachowe odbierane są
nieświadomie przez określone komórki w ściankach nosa.
CEMENT
MIĘDZYKOMÓRKOWY
Cement międzykomórkowy spaja zrogowaciałe komórki warstwy
rogowej. W tej warstwie można wyróżnić trzy składowe:
białkowa (keratyna w korneocytach);
lipidowa (ceramidy, sterole, fosfolipidy i wolne kwasy tłuszczowe);
wodna
Strukturę spoiwa międzykomórkowego tworzą uporządkowane lamelle
lipidowe. W skład lamelli wchodzą: ceramidy (40%), woski, wolne kwasy
tłuszczowe (do 25%) i sterole. Lamelle zanurzone są w roztworze NMF-u.
NMF z kolei tworzą: aminokwasy (40%), kwas piroglutaminowy i jego
sole sodowe, mocznik, kreatynina, amoniak, kwas moczowy, glikozamina,
jony Na, Ca, K, Mg, P, Cl, sole kwasu mlekowego, mrówkowego i
cytrynowego.
SKÓRA WŁAŚCIWA
W skład skóry właściwej wchodzą następujące
elementy komórkowe:
1. Histocyty - elementy systemu odpornościowego
2. Komórki tuczne, które wytwarzają:
- hormony tkankowe – odpowiadają za reakcje skórne na
różne bodźce, np. histamina
- enzymy tkankowe – mucynazę i hialuronidazę
odpowiedzialne za prawidłowe rozmieszczenie w skórze
mukopolisacharydów.
3. Fibroblasty to prekursory białek budujących włókna skóry
właściwej i substancję międzykomórkową.
4. Włókna kolagenowe – główny budulec skóry właściwej.
Cząsteczkę kolagenu budują trzy łańcuchy polipeptydowe
zwinięte wokół siebie w prawoskrętną potrójną helisę.
- 80-90% kolagenu to kolagen I (w kosmetyce
wykorzystywany w postaci hydrolizatów);
- 10-15% kolagenu to kolagen III. Oplata on włókna
kolagenu I. Po 30-stym roku życia zanika jego synteza w
skórze; kolagen III przeważa w skórze płodu, noworodka
oraz w tkance blizn;
- 2-4% kolagenu to kolagen V
Przyspieszacze syntezy kolagenu:
•
•
•
•
hormony tarczycy
estrogeny
androgeny
Parathormon
Właściwości destrukcyjne wykazują:
•
•
•
•
hormony kory nadnerczy
progesteron
somatostatyna
neurohormon
5. Włókna sprężyste (elastynowe) występują w mniejszej
ilości i oplatają włókna kolagenowe. Odpowiadają za
giętkość i elastyczność skóry. Z wiekiem włókna ulegają
elastozie.
6. Włókna retikulinowe (srebrochłonne) – tworzą siatkę w
warstwie brodawkowej. Ich ilość wzrasta w czasie
przewlekłych stanów zapalnych.
7. Substancja międzykomórkowa (podstawna)- w młodej
skórze to półpłynny żel. W jej skład wchodzą:
glikozaminoglikany, mukopolisacharydy, np. kwas
hialuronowy, siarczan chondroityny, białka, mucynaza i
hialuronidaza, kwas chondroitynosiarkowy. Kolagen,
elastyna i mukopolisacharydy tworzą proteoglikany.
TKANKA PODSKÓRNA
• Ma znaczenie podporowe dla skóry i pełni ochronną rolę w
przypadku urazów mechanicznych.
• Stanowi ochronę przed zimnem.
• Współdecyduje o kształcie ciała i jędrności skóry.
• Składa się ze zrazików tłuszczowych przedzielonych zbitą
tkanką łączną włóknistą. Od ilości i wielkości tych
zrazików zależy grubość tkanki tłuszczowej.
Czynniki decydujące o zdolności
przenikania substancji przez skórę:
- małocząsteczkowość,
- ciężar cząsteczkowy, maksymalnie do 3000 daltonów,
- zdolność składnika do wiązania się ze strukturami
białkowymi skóry,
- obojętny ładunek elektryczny,
- hydrofilność, lipofilnośc o dużym stężeniu,
- forma chemiczna,
- czas,
- stężenie substancji,
- baza – emulsja najbardziej zbliżona do składu płaszcza
hydrolipidowego skóry,
- wilgotność i temperatura naskórka i otoczenia
(vapozon, ciepły kompres, maski ziołowe),
część ciała,
choroby skóry,
wiek,
dokładne oczyszczenie i odtłuszczenie powierzchni
skóry,
- pobudzenie krążenia (masaż),
- mechaniczne lub chemiczne usuniecie wierzchniej
warstwy naskórka,
- niektóre zabiegi, np.: body – wrapping.
-
Drogi przenikania skórnego:
Można wyróżnić trzy rodzaje przenikania skórnego
(permeacji):
- przez naskórek: w przestrzeniach międzykomórkowych,
- przez błony komórkowe,
- przez ujścia gruczołów łojowych, pory skóry, mieszki
włosowe (około 1%).