Działalność Młodzieżowego Obserwatorium

astronomia da każdego
Działalność Młodzieżowego
Obserwatorium Astronomicznego
im. Kazimierza Kordylewskiego w Niepołomicach
DOMINIK PASTERNAK
Kilka słów o historii
Młodzieżowe Obserwatorium Astronomiczne powstało w 1964 roku. Polskie Towarzystwo Miłośników Astronomii otwarło
wtedy w Niepołomicach zamiejską Stację
Obserwacyjną. Składał się na nią mały pawilon z rozsuwanym dachem, wyposażony
w niewielki (8 cm) refraktor1 Zeissa oraz
13 cm. astrograf2 wykonany przez inicjatora budowy stacji – miejscowego miłośnika
astronomii a fotografa z zawodu Zdzisława
Słowika.
W 1977 roku oddano do użytku nowy
pawilon obserwacyjny z kopułą i przekazano Stację Obserwacyjną niepołomickiej
oświacie, pod której patronatem placówka
funkcjonowała do roku 1990 jako Ognisko
Pracy Pozaszkolnej. W tym okresie Obserwatorium ukształtowało swój profil działalności z młodzieżą oraz uzyskało podstawowe wyposażenie – teleskop Meniscas
18 cm, komputery, aparaturę audiowizualną oraz specjalistyczną bibliotekę.
Cel pracy Obserwatorium
W roku 1990 zostało powołane Młodzieżowe Obserwatorium Astronomiczne
jako specjalistyczny młodzieżowy dom kultury. Głównym celem jego działalności jest
popularyzacja i nauczanie jednej z niewątpliwie najpiękniejszych nauk – astronomii.
Wykonuje się to poprzez szereg form wypracowanych w ciągu ponad 40 lat pracy.
W ramach popularyzacji astronomii realizuje się:
1
2
l ogólnodostępne pokazy nieba i cieka-
l
l
l
l
l
l
l
l
l
wych zjawisk np. zaćmień Słońca, zaćmień Księżyca, jasnych komet;
prelekcje i pogadanki astronomiczne
w obserwatorium i na wyjazdach;
cykl wykładów pt: „Spotkania z astronomią”, gdzie zaproszeni prelegenci – najczęściej astronomowie z różnych placówek naukowych – opowiadają o najnowszych osiągnięciach i odkryciach w astronomii;
utworzenie i udostępnienie zwiedzającym muzeum astronomicznego;
wystawy zdjęć i prac wykonanych przez
młodzież i pracowników;
uczestnictwo w różnego typu imprezach
rozrywkowo-edukacyjnych (np. pokazy
plam na Słońcu podczas krakowskiej imprezy młodzieżowej pod nazwą „Juliada”);
uczestnictwo w projektach, których celem jest popularyzacja astronomii (np.
w programie „Hands-On Universe” promującym astronomię wśród nauczycieli
i uczniów);
organizowanie konkursów astronomicznych;
udostępnianie zasobów obserwatorium
tzn. teleskopów, sprzętu fotograficznego, kamer CCD, komputerów, biblioteki
itp. wszystkim chętnym, którzy przedstawią propozycję celowego wykorzystania
tych zasobów;
szeroką współpracę z mediami.
Refraktor to inaczej teleskop soczewkowy
Astrograf – teleskop przystosowany do fotografowania nieba.
6/2006
41
astronomia dla każdego
Działalność dydaktyczna Obserwatorium to:
l regularne zajęcia dla dzieci i młodzieży
w sekcjach tematycznych (astronomicznej, astrofotograficznej, multimedialnej,
internetowej, informatycznej);
l „Piknik pod gwiazdami” – nowa forma
nauki połączonej z zabawą – noc obserwacyjna spędzona przy teleskopach;
l wyjazdy z młodzieżą w interesujące
miejsca na obserwacje ciekawych zjawisk astronomicznych (np. zorganizowano już osiem wypraw na całkowite zaćmienia Słońca w różne miejsca globu:
Meksyk, Madagaskar, RPA, Islandia,
Węgry, Hiszpania, Australia, Turcja;
obserwowano całkowite zaćmienie Księżyca z Kasprowego Wierchu);
l wyjazdy z młodzieżą do placówek astronomicznych, planetariów i na imprezy
astronomiczne w kraju i za granicą (np.
do obserwatorium astronomicznego
na Suchorze, do planetarium w Prešovie,
na wystawę Techno-Space do Brukseli).
l młodzież uczęszczająca na zajęcia do Obserwatorium uczestniczy w różnorodnych
konkursach astronomicznych i fotograficznych zajmując niejednokrotnie I miejsca w Polsce.
Oprócz wyżej wymienionych form pracy,
prowadzone są wraz z młodzieżą obserwacje astronomiczne, które mają wartość naukową i są publikowane w specjalistycznych
wydawnictwach. Rejestruje się zakrycia
gwiazd przez Księżyc, zakrycia planetoidalne (współpracując z Sekcją Obserwacji Pozycji i Zakryć PTMA oraz International Occultation Timing Association). Prowadzone
są obserwacje komet (współpracując z Sekcją Obserwatorów Komet PTMA), obserwacje meteorologiczne podczas zaćmień
Słońca (współpracując z Instytutem Meteorologii i Gospodarki Wodnej). Obecnie
dzięki dostępowi poprzez internet do dużych teleskopów, prowadzone są obserwacje
np. zmian jasności gwiazd supernowych
w odległych galaktykach.
Obserwatorium współpracuje z wieloma
placówkami astronomicznymi w Polsce
42
i za granicą. Jest ściśle związane z Obserwatorium Astronomicznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, które sprawuje nad nim patronat naukowy. Wspólnie z Polskim Towarzystwem Miłośników Astronomii placówka
organizuje wiele obserwacji i imprez edukacyjnych. W 2005 roku podpisano umowę
o współpracy ze słowackim obserwatorium
Vihorlatská Hvezdáreò w Kolonicy i Planetárium w Prešovie mającą na celu rozwój
kontaktów polskiej młodzieży z miłośnikami
astronomii z zagranicy.
Możliwości współpracy ze szkołami
i domami kultury
Działając w ramach oświaty pozaszkolnej Młodzieżowe Obserwatorium Astronomiczne współpracuje ze szkołami i domami
kultury, które regularnie mogą korzystać
z propozycji typu:
l audiowizualna prelekcja astronomiczna
z teleskopowym pokazem nieba (pokazy
symulacji komputerowych, wideoprezentacje najciekawszych zjawisk astronomicznych, w dzień pokaz plam na
Słońcu, w nocy Księżyc, planety, gwiazdy i ich skupiska, mgławice oraz galaktyki) i zwiedzaniem muzeum astronomicznego – jest to oferta dla grup zorganizowanych;
l wyjazdowa audiowizualna prelekcja
astronomiczna z pokazem nieba (pokazy
symulacji komputerowych, wideoprezentacje najciekawszych zjawisk astronomicznych, w dzień pokaz plam na Słońcu,
w nocy Księżyc, planety, gwiazdy i ich skupiska, mgławice oraz galaktyki) – istnieje
możliwość przyjazdu do każdej szkoły
(obecnie tylko na terenie Małopolski);
l „Piknik pod gwiazdami” – nowa forma
rozrywki połączonej z nauką: noc obserwacyjna spędzona przy teleskopach niepołomickiego Obserwatorium. Oferta
przeznaczona jest dla grup młodzieży
szkolnej wraz z opiekunami;
l udostępnienie prac fotograficznych
w celu zorganizowania wystaw;
l wieczorne pokazy nieba lub dzienne pokazy plam na Słońcu podczas różnego
fizyka w szkole
astronomia da każdego
rodzaju imprez oświatowych, edukacyjnych czy rozrywkowych;
l szkolenia dla nauczycieli i uczniów w zakresie posługiwania się automatycznymi
teleskopami sterowanymi za pomocą internetu w ramach programu „Hands-On
Universe” (oferta dla szkół wyposażonych w pracownię komputerową z dostępem do internetu);
l uczniów zainteresowanych astronomią
lub technologiami komputerowymi
i audiowizualnymi Młodzieżowe Obserwatorium Astronomiczne zaprasza do
uczestnictwa w zajęciach specjalistycznych sekcji tematycznych: astronomicznej, astrofotograficznej, multimedialnej,
internetowej, informatycznej;
l Obserwatorium dysponując odpowiednim zapleczem (dwoma salami wykładowymi z pełnym wyposażeniem audio-wizualnym i klimatyzacją, miejscami noc-
6/2006
legowymi w doskonale wyposażonych
domkach) ma możliwość zorganizowania rad pedagogicznych, konferencji,
szkoleń, kursów, spotkań itp.
Ilość osób korzystających z propozycji
placówki jest całkiem pokaźna: około 80
młodych ludzi skupionych jest w trzynastu
grupach astronomicznych. Do pozostałych
sekcji należy około 100 osób. Co roku obserwatorium odwiedza młodzież w liczbie ponad 10 tys. a w pokazach wyjazdowych
uczestniczy w każdym roku około 6 tys. osób.
Młodzieżowe Obserwatorium Astronomiczne zaprasza do skorzystania z przedstawionych propozycji. Więcej informacji
o placówce i jej pracy można znaleźć
na stronie internetowej http://moa.home.pl,
lub uzyskać pisząc na adres [email protected],
bądź też telefonicznie pod numerem
012-2811-561.
43