NAUKA O WOJNIE I POKOJU

NAUKA O WOJNIE I POKOJU
Program konwersatorium – I rok studiów magisterskich; specjalność: bezpieczeństwo
i studia strategiczne. (skrót konspektu zajęć)
Prowadzący: prof. dr hab. Bolesław Balcerowicz)
Wykład wprowadzający. Nauka o wojnie i pokoju – przedmiot, zasadnicze
konteksty. Polemologia, irenologia, sztuka wojenna. Etiologia, anatomia, funkcje
wojen. Sztuka wojenna – strategia, sztuka operacyjna, taktyka. Ogólna struktura
teorii pokoju; podstawowe definicje, typologie.
I.
Wojna i pokój w myśli filozoficzno-społecznej.
Wprowadzenie do cz. I konwersatorium (30 min.)
Starożytność i Średniowiecze (2 godz.)
Zagadnienie 1. Wojna i pokój w filozofii Platona i Arystotelesa. Źródła, przyczyny,
cele, rodzaje wojen. Etyka walki.
Wystąpienie-panel (30 min)
…………………………………………………
…………………………………………………
Zagadnienie 2. Koncepcja wojny, koncepcja pokoju wg św. Augustyna. Wojna
sprawiedliwa wg św. Tomasza z Akwinu.
Wystąpienia (po 15-20 min)
…………………………………………………..
…………………………………………………..
Literatura:
Arystoteles, Polityka;
Augustyn św., O państwie bożym;
Borgosz J., Drogi i bezdroża filozofii pokoju (rozdz. I);
Platon, Państwo;
Rosa R., Filozofia bezpieczeństwa (rozdz. I).
Wybrane koncepcje wojny i pokoju w myśli nowożytnej. (2 godz.)
Wprowadzenie (30 min)
2
Zagadnienie 1. Realizm N. Machiavellego.
Wystąpienie (15 – 20 min.)
………………………………………………….
Zagadnienie 2. Źródła wojny, warunki pokoju (synteza) wg J. Rousseau, D. Diderota,
T. Moora, T. Campanelli, P. Holbacha.
Wystąpienie-panel (20 – 25 min.)
…………………………………………………
…………………………………………………
Zagadnienie 3. Wojna – instrument rozumu historii. Hegel – apologeta wojny?
Wystąpienie-panel (20 – 25 min.)
…………………………………………………
…………………………………………………
Literatura:
Borgosz J., Drogi i bezdroża filozofii pokoju (rozdz. II);
Machiavelli N., Książę;
Rosa R., Filozofia bezpieczeństwa.
II.
Wojna i polityka.
Współzależności polityki i wojny (2 godz.)
Natura wojny. Związki polityki i wojny wg C. Clausewitza. Wykład (30 min)
Zagadnienie 1. Dialektyka wojny i pokoju w koncepcji R. Arona.
Wystąpienie (25 – 30 min). (1 lub 2 osoby)
…………………………………………………….
(…………………………………………………...)
Literatura:
Aron R., Pokój i wojna między narodami;
Kuderowicz Z., Filozofia o szansach pokoju.
III.
Pokój.
Wprowadzenie do cz. III konwersatorium (30 min.)
Wybrane koncepcje trwałego pokoju (4 godz.)
Zagadnienie 1. Znaczenie planu powszechnego i trwałego pokoju J. Benthama;
Koncepcji wiecznego pokoju I. Kanta.
Wystąpienie-panel (40 min.)
3
………………………………………………………..
……………………………………………………….
Zagadnienie 2. Pacyfizm, militaryzm – martwe (?) idee czasów minionych.
Debata (40 min.)
…………………………………………………….
…………………………………………………….
Zagadnienie 3. Teoria demokratycznego pokoju. Czy (powszechna) demokracja i
kapitalizm rynkowy są dostatecznymi gwarantami/warunkami pokoju ?
Debata (40 min.)
……………………………………………………..
…………………………………………………….
Literatura:
Borgosz J., Drogi i bezdroża filozofii pokoju (rozdz. II);
Kant I., Wieczny pokój (Ku wiecznemu pokojowi);
Kuderowicz Z., Filozofia o szansach pokoju;
Weart S., Bez wojny (rozdz. I, V, XV)
IV.
Wielkie religie a wojna i pokój.
Wprowadzenie do cz. IV konwersatorium (30 min.)
Chrześcijaństwo.
Zagadnienie 1. Od chrześcijańskiego pacyfizmu do wojowniczego chrystianizmu.
Wystąpienie-panel (25 – 30 min.)
…………………………………………………
…………………………………………………
Zagadnienie 2. Chrześcijańska (katolicka) filozofia pokoju i wojny.
Wystąpienie-panel (25 – 30 min.)
…………………………………………………
…………………………………………………
Islam.
Zagadnienie 1. Czy Islam jest religią terrorystów?
Debata (40 min.)
………………………………………………
………………………………………………
4
Literatura:
Crepon P., Religie a wojna;
Kuderowicz Z., Filozofia o szansach pokoju (rozdz. IX);
Sakowicz E., Czy Islam jest religią terrorystów?
Tibi B., Fundamentalizm religijny;
Zwoliński A., Wojna (rozdz. IX)
V.
Wojna w pokój w XXI wieku.
Wojny współczesne (4 godz.)
Zagadnienie 1. Większe konflikty zbrojne po zakończeniu zimnej wojny. Ogólny
przegląd.
Wystąpienie (10 – 15 min.)
………………………………………………
Zagadnienie 2. Wojny przełomu wieków. Elementy (próby) analizy strategicznej.
2.1. Wojna w Zatoce (1990/91)
…………………………………………….
2.2. Wojny w Jugosławii
……………………………………………..
2.3. „Wojna” z terroryzmem; wojna w Afganistanie
…………………………………………….
2.3. Wojna z Irakiem (2003)
…………………………………………….
Wystąpienia (po 20-30 min.)
Zagadnienie 3. Wojny wewnętrzne, interwencje zbrojne, „nowe wojny”.
Wystąpienie-panel (1 godz.)
……………………………………………..
……………………………………………..
Literatura:
Balcerowicz B., O pokoju. O wojnie;
Balcerowicz B., Polskie wojny, Rocznik Strategiczny 2008/2009;
Kaldor M., Neue und alte Kriege;
Muenkler H., Wojny naszych czasów (brak w BUW);
SIPRI Yearbook (dostępne w PISM)
5
Pokój i „nie-pokój”. Prawdopodobieństwo utrzymania pokoju, wybuchu
wojny. Analiza przesłanek. (4 godz.)
Zagadnienie 1. Idee, ustroje, świadomość (stosunek do wojny), regulacje prawne.
Wystąpienie (15 – 20 min.)
……………………………………………
Zagadnienie 2. Megatrendy rozwojowe.
Wystąpienie-panel (30 – 40 min.)
…………………………………………..
…………………………………………..
Zagadnienie 3. Ład międzynarodowy; instytucje międzynarodowe; misje pokojowe.
Wystąpienie-panel (30 min.)
…………………………………………
…………………………………………
Zagadnienie 4. Środki budowy zaufania, kontrola zbrojeń. Zbrojenia.
Wystąpienie-panel (30 min.)
………………………………………..
……………………………………….
Literatura:
(Balcerowicz B., Pokój i „nie-pokój”);
Balcerowicz B., O pokoju. O wojnie;
Rotfeld A., Kontrola zbrojeń. Rozbrojenie u progu XXI wieku;
Wojny przyszłości. Przyszłość wojen.
Zagadnienie 1. Wojny przyszłości - charakter.
Wystąpienie (20 – 25 min.)
………………………………………..
Zagadnienie 2. Wojny przyszłości w świetle teorii fal (kręgów) cywilizacyjnych.
Wystąpienie (15 – 20 min.)
………………………………………..
Literatura:
Balcerowicz B., O pokoju. O wojnie;
Toffler A. i H., Wojna i antywojna.
6
Zagadnienia rezerwowe (opcjonalne):
1. Operacje pokojowe; operacje „stabilizacyjne”.
2. Wojna sprawiedliwa.
3. Wojna a ekonomia.
4. Ofiary wojen.
5. Ewolucja wojen nowoczesnych.
6. Etos rycerski. Etyka walki.
7. Terroryzm. Wojna („wojna”) z terroryzmem.