Before profit obligation - E-SGH
advertisement
Etyka gospodarcza i zawodowa 5 - interesariusze Dr Grzegorz Myśliwiec By Grzegorz Myśliwiec 5. Interesariusze (stakeholders) Wszystkie jednostki i grupy, które mogą wpływać na działania lub znajdują sie pod wpływem działań zmierzających do realizacji celów przedsiębiorstwa (Freeman) A. Sokołowska : Społeczna odpowiedzialność małego przedsiębiorstwa - przejawy i dylematy http://www.e-mentor.edu.pl/artykul • Pierwszoplanowi – związani kontraktami i porozumieniami (pracownicy, dostawcy, nabywcy) • Drugoplanowi – nie związani kontraktami (środowisko lokalne, media) (Za: Renata Płoska) Model społecznej odpowiedzialności A.B.Carolla Archie B. Carroll • Archie B. Carroll has served on the faculty of the Terry College of Business, University of Georgia since 1972. Positions he has held include President of the Society for Business Ethics, Chair of the Social Issues in Management Division of the Academy of Management, and Fellow of both the Academy of Management and Southern Management Association. For profit organisation • Before profit obligation • Zysk osiągnięty bez przestrzegania istniejących norm nie może być usprawiedliwiony moralnie, dlatego wartości organizacji muszą być traktowane na równi z wartościami innych interesariuszy. • After profit obligation • Podmioty przede wszystkim muszą generować zyski, a dopiero później można rozważać aktywność firmy w obszarze działań prospołecznych itp. Grzegorz Kołodko • W gospodarce rynkowej przedsiębiorstwa nie są od „społecznej odpowiedzialności”, tylko od robienia zysków. One same nie zatroszczą się o ani środowisko naturalne, ani o walkę z biedą, ani o kapitał społeczny, ani o edukację społeczeństwa. • Zatroszczą się – i od tego są – o maksymalną stopę zwrotu z zaangażowanego kapitału i zwiększanie dywidendy dla właścicieli. To jest ich społeczna misja. • Rolą państwa zaś jest stworzenie ram – w tym także ograniczeń dla szkodliwych ekscesów prywatnej przedsiębiorczości – by minimalizować negatywne ich skutki dla innych uczestników gry. By Grzegorz Myśliwiec Grzegorz Kołodko c.d. • Problemy są i będą wszędzie. Ale to nie kwestia przypadku, że państwa skandynawskie lądują na szczytach wszystkich rankingów: zadowolenia z życia, bogactwa, konkurencyjności, czystości środowiska, dostępu do internetu, niskiego stopnia skorumpowania, małej przestępczości, etc. • To zasługa społecznej gospodarki rynkowej, która polega m.in. na tym, że znaczna część dochodu narodowego jest redystrybuowana poprzez system finansów publicznych po to, by rozwiązywać potrzeby zbiorowe, wykorzystując dynamikę prywatnego rynku jako czołową siłę ekspansji gospodarczej, ale bynajmniej nie podporządkowując prywatnym interesom całego społeczeństwa. By Grzegorz Myśliwiec Apel z Porto Alegre 2001 • Siły społeczne z całego świata zgromadziły się tu, na Światowym Forum Społecznym w Porto Alegre. Stowarzyszenia i niezależne organizacje pozarządowe, ruchy i organizacje, intelektualiści i artyści - stanowimy wspólnie wielki sojusz na rzecz stworzenia nowego społeczeństwa, wolnego od dominującej dziś logiki, wedle której wolny rynek i pieniądze są jedyną miarą wartości. • Davos reprezentuje koncentrację majątku, globalizację nędzy i niszczenie naszej planety. • Porto Alegre reprezentuje nadzieję, że możliwy jest nowy świat, w którym problemy natury i istot ludzkich znajdą się w centrum uwagi. Apel z P.A. w Brazylii • Darowanie długów najbiedniejszym narodom • Zwolnienie od cła produktów z najbiedniejszych krajów • “Uelastycznienie” praw WTO dotyczących własności intelektualnej • Dostęp do podstawowych leków przeciwko malarii i AIDS po najniższej cenie • Znaczne ograniczenie emisji CO2 przez kraje przemysłowe • Wdrożenie podstawowych praw pracowniczych MOP • Stworzenie podatków od transakcji finansowych i likwidacja rajów podatkowych Davos • Jak co roku w Davos odbyło się kolejne Światowe Forum Gospodarcze (WEF), w którym uczestniczyło 24 przywódców państw i rządów, przybyli też liczni ministrowie oraz ponad 800 prezesów i dyrektorów generalnych firm z całego świata. Byli też przedstawiciele instytucji międzynarodowych, organizacji pozarządowych i wielu zaproszonych gości. Wśród zaproszonych znalazło się także wielu byłych, prominentnych polityków i szefów wielkich firm. • W przeciwieństwie do poprzednich konferencji tym razem organizatorzy z Klausem SCHWABEM na czele (to założyciel i szef WEF) zrezygnowali z wysłania zaproszeń dla gwiazd showbiznesu. Jedynym przedstawicielem tego środowiska, który otrzymał takie zaproszenie był BONO (U2), znany z propagowania idei walki ze światową biedą. Klausa W. Schwab • WEF zostało założone w 1971 r. przez Klausa W. Schwaba, niemieckiego profesora biznesu. CSR • Społeczna odpowiedzialność biznesu (przedsiębiorstw) (z ang. CSR – Corporate Social Responsibility) Koncepcja, według której przedsiębiorstwa na etapie • budowania strategii • dobrowolnie • uwzględniają interesy społeczne i ochronę środowiska, a także relacje z różnymi grupami interesariuszy. Dlaczego CSR? • Zrównoważony rozwój (Sustainable Development) to proces mający na celu zaspokojenie ambicji rozwoju obecnego pokolenia w sposób nieuniemożliwiający takich samych dążeń przyszłym pokoleniom. • Źródło: www.poznajmyonz.pl • Prosument • Termin ten został wprowadzony 1980 przez Alvina Tofflera, • Warto być odpowiedzialnym wobec społeczeństwa , gdyż na rynku jest coraz więcej prosumentów (czyli konsumentów świadomych, podejmujących decyzje zakupowe ze świadomością ich konsekwencji). Profesjonalny konsument • MORALNY KLIMAT SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ, NARODOWEJ, REGIONALNEJ, GLOBALNEJ MORALNY KLIMAT W GOSPODARCE MORALNY KLIMAT W BRANZY MORALNY KLIMAT W FIRMIE ETYKA ZACHOWANIE INSTYTUCJE OSOBISTA ZWIEZRCHNIKA ETYCZNE KULTURA ORGANIZACYJNA ZACHOWANIE KOLEDZY RÓWNORZED KULTURA ORGANIZACYJNA NORMY I WARTOŚCI RYTUAŁY, CEREMONIE, OPOWIEŚCI, JĘZYK, SLOGANY SYMBOLE, AKCYDENSY ETYKA OSOBISTA ZAŁOZYCIEL, HISTORIA FIRMY POZIOM ROZWOJU MORALNEGO JEDNOSTKI PRZEKONANIA I WARTOŚCI UZNAWANE SYSTEMY ETYCZNE WYBÓR CNOTY OSOBISTE INSTYTUCJONALIZACJA ETYKI POLITYKA I PROGRAMY SPOŁECZNE KODEKSY ETYCZNE SZKOLENE ETYCZNE STRUKTURY I PROCEDURY ZASADY, TESTY ETYCZNE Etyczny „Framework Collinsa”pytania 1. 2. 3. 4. 5. Jacy są wszyscy interesariusze działania? Czy działanie jest korzystne dla mnie? Czy działanie jest popierane przez moją grupę społeczną? Czy działanie jest akceptowane przez prawo narodowe? Czy działanie czyni największe dobro dla jak największej liczby interesariuszy? 6. Czy motywem działania jest prawość, szacunek i uczciwość wobec wszystkich interesariuszy? Etyczny „Framework Collinsa”odpowiedzi • • • 1. Odpowiedzi „TAK” pyt. 2-6 działaj! Odpowiedzi „NIE” pyt. 2-6 nie działaj! Odpowiedzi MIX – modyfikuj działanie Jeśli odp. 5 i 6 są „tak”, to znaczy, że planujesz akcję o najwyższym statusie etycznym (rozważ pyt.2 i 4) 2. Jeśli odp. 5 i 6 są „NIE”, to jest to najgorsza decyzja (akcja) 3. Jeśli odp. 5 i 6 są MIX, to modyfikuj akcje, by były obie „TAK”, a dalej pyt. 2 i 4) Przeniesienie Pandy – czerwiec 2010 • Fiat zdecydował się na to, chociaż na przeniesienie produkcji Pandy do Włoch wyda aż 700 mln euro. Do zatwierdzenia inwestycji brakowało tylko zgody związkowców na warunki pracy zbliżone do warunków w Polsce. Chodzi o pracę na trzy zmiany przez sześć dni w tygodniu (teraz pod Neapolem pracują na dwie zmiany pięć dni w tygodniu), zwiększenie liczby godzin nadliczbowych, skrócenie przerw oraz ograniczenie prawa do absencji i strajku. Wprowadzenie "wschodnioeuropejskich" warunków pracy koncern z Turynu omawia z włoskimi związkowcami od tygodni, coraz bardziej się niecierpliwiąc. Tychy • Fabryka w Tychach to największy i najbardziej wydajny zakład włoskiego koncernu w Europie. W zeszłym roku wyprodukowała 605 tys. samochodów - niemal tyle samo, co pięć fabryk Fiata we Włoszech. Prawie połowę aut zjeżdżających z taśm zakładu w Tychach stanowi Panda. • Plany oficjalnie ogłoszone przez Fiata przewidują, że zakład w Tychach jako jedyna fabryka włoskiego koncernu w Europie w ciągu czterech lat zmniejszy produkcję aż o jedną czwartą. Czy nie spowoduje to zwolnień w tyskich zakładach, które zatrudniają 6,5 tys. osób? Fiat dotąd tego nie ujawnił. Rafał Orłowski • Już wiadomo, że plany Fiata uderzą w kooperantów włoskiego koncernu w Polsce. Po prostu łatwiej i taniej będzie produkować części do nowej Pandy we Włoszech, niż wozić je z Polski. - Żadna z firm produkujących duże podzespoły do obecnej wersji Pandy nie dostała umów na taką produkcję do nowej Pandy - powiedział "Gazecie" Rafał Orłowski z firmy doradczej AutomotiveSuppliers.pl. U kooperantów produkujący części do produkcji auta Fiata w Polsce pracuje co najmniej 20 tys. osób. Orłowski nie prognozował, ilu z nich może stracić pracę po przeniesieniu produkcji Pandy do Włoch. A co na to NATO? • Ministerstwo Gospodarki nie odpowiedziało nam, czy oszacowało, jak przeniesienie produkcji Pandy do Włoch odbije się na polskim rynku pracy i naszym bilansie handlu zagranicznego. Resort poinformował nas tylko, że nie był oficjalnie informowany o planach Fiata wobec fabryki w Tychach. A od dyrektora Fiata w Polsce resort gospodarki dowiedział się, że przeniesienie produkcji Pandy do Włoch "nie powinno wpłynąć na redukcję zatrudnienia w Tychach". Rzecznik rządu Paweł Graś, którego pytaliśmy, co zrobił premier, by powstrzymać Fiata od przeniesienia produkcji Pandy do Włoch, wysłał nam kopię odpowiedzi z resortu gospodarki. Framework Jacy są wszyscy interesariusze działania? Czy działanie jest korzystne dla mnie? Czy działanie jest popierane przez moją grupę społeczną? Czy działanie jest akceptowane przez prawo narodowe? Czy działanie czyni największe dobro dla jak największej liczby interesariuszy? Czy motywem działania jest prawość, szacunek i uczciwość wobec wszystkich interesariuszy? 5A. Relacja firma - klient Odpowiedzialność = uwzględnianie interesów innych podmiotów (interesariuszy) w arbitralnie ustalonym zakresie • • Arbitralnie (bez konsultacji, • po konsultacji, • w debacie) • • • • Zapobieganie możliwej szkodzie Ustalanie możliwej szkody Określanie warunków zabezpieczających Unikanie szkodzenia • • • • • • • • • Przypadek Forda Pinto Lata 70-te w USA Założona cena 2000 $ w kampanii marketingowej Dodatkowa blacha – 11 $, 200 osób Kalkulacja ceny życia ludzkiego. Zachowanie po szkodzie Usunięcie Powetowanie Gotowość do współpracy przy ustalaniu przyczyn i winy By Grzegorz Myśliwiec ODPOWIEDZIALNOŚĆ C.D. • Rękojmia = O S T N U... Niezgodność z umową • • • • • • • • • • Koncepcje: Umowna – WADY I ZALET Y Pełna (USA) (gorąca kawa z MC Donaldsa, kuchenka mikrofalowa) Należytej staranności (Europa) Typowe sytuacje użytkowe Wysoki standard bezpieczeństwa użytkowania Sekwencja nieprawdopodobnych zdarzeń Zdarzenie z kosiarka ogrodową – kamień, grabie, wywrotka, skaleczenie • • POZIOMY ODPOWIEDZIALNOŚCI • Poczucie autonomii jako warunek .... • • • • • • Poziom zadań Poziom obowiązków Poziom powinności Odpowiedzialność dostawcy – dwa reżimy • • z tytułu niezgodności towaru z umową : odpowiada sprzedawca odpowiedzialność ta powstaje z mocy prawa , istnieje 2 lata od wydania towaru, kupujący może żądać naprawy lub wymiany towaru na nowy, a w dalszej kolejności może żądać obniżenia ceny lub odstąpienia od umowy, w ciągu 2 miesięcy od stwierdzenia niezgodności konsument powinien zawiadomić o tym sprzedawcę, z tytułu gwarancji : odpowiada ten, kto udzielił gwarancji ,czyli gwarant(w praktyce jest to najczęściej producent ), roszczenia kieruje się do gwaranta , udzielenie gwarancji nie jest obowiązkowe(są towary, na które nie udzielono żadnej gwarancji) gwarant kształtuje treść gwarancji w dokumencie gwarancyjnym swobodnie, długość okresu gwarancji na dany towar określa ten –kto udziela gwarancji (gwarant), w ramach gwarancji najczęściej spotykaną formą zaspokojenia roszczeń jest naprawa lub wymiana, o sposobie zaspokojenia w konkretnej sytuacji decyduje sam gwarant. Bezpieczeństwo pracy??? By Grzegorz Myśliwiec Safety first! • Amerykańska firma Maclaren zapowiedziała wycofanie ze sprzedaży produkowanych przez siebie wózków dla dzieci. Firma podjęła taką decyzję po tym, jak dowiedziała się o kilku przypadkach zmiażdżenia dziecięcych palców, które utkwiły w zawiasach wózka - informuje BBC. • Do okaleczenia może dojść podczas rozkładania wózka, gdy dziecko włoży palce w zawiasy. Firma przyznaje, że dotyczy to wszystkich wózków – zarówno pojedynczych, jak i podwójnych Do tej pory odnotowano 15 przypadków okaleczenia dziecięcych palców. 12 z nich zakończyło się amputacją. Wózki Maclaren dostępne są także w Polsce. Na stronie internetowej nie ma jednak informacji o niebezpiecznych elementach. • Firma wymienia niebezpieczne modele: Volo, Triumph, Quest Sport, Quest Mod, Techno XT, Techno XLR, Twin Triumph, Twin Techno oraz Easy Traveller. • W Polsce… • • • • • • • • • • • • • • Wózek Quest Sport Mac Laren posiada: ergonomiczne rączki miękkie uchwyty dostosowujące się do dłoni obszerny kosz na zakupy zespolony hamulec na tylne koła samonastawne koła przednie z możliwością ich blokowania 5-cio punktowe pasy bezpieczeństwa okienko w budce dodatkowe zabezpieczenie przed przypadkowym złożeniem wózka blokadę spinająca wózek po złożeniu folię przeciwdeszczową w komplecie cztery pozycje pochylenia oparcia możliwość rozłożenia oparcia do pozycji leżącej waga 5,5 kg Technika a etyka • Mario Augusto Bunge (born September 21, 1919, Buenos Aires) is an Argentine philosopher and physicist mainly active in Canada. • IMPERATYW TECHNOLOGICZNY • PODEJMUJ TYLKO TAKIE PROJEKTY I POMAGAJ WDRAŻAĆ TYLKO TAKIE ROZWIĄZANIA, KTÓRE NIE NARAŻĄ NA SZWANK DOBRA WSPÓLNEGO I WZBUDZAJ CZUJNOŚĆ SPOŁECZNĄ PRZECIW WSZELKIM TAKIM PRZEDSIĘWZIĘCIOM, KTÓRE NIE SPEŁNIAJĄ TEGO WARUNKU. • [Mario Bunge, Philosophy of Technology, w: Treatise..., Vol. 7:2, s. 310] • Wartościowanie techniki (technology assessment) będące formalną procedurą społecznej akceptacji (lub jej braku) dla dzieł technicznych, np. klonowanie, miny przeciwpiechotne (prof. Wojciech Gasparski) • Technika - o czym należy pamiętać - jest społecznym eksperymentowaniem, nie można bowiem na skalę masową przeprowadzić laboratoryjnego doświadczenia ze stosowaniem rozwiązań technicznych. • • W związku z tym obowiązkiem inżyniera jest: zapewnienie bezpieczeństwa oferowanych dzieł techniki, • przewidywanie - co wymaga wyobraźni - możliwych skutków ubocznych proponowanych rozwiązań, przejawianie dostatecznej troski o śledzenie skutków ubocznych rozwiązań oraz konsekwencji stosowania tych rozwiązań na wielką skalę, bezpośrednie, osobiste, autentyczne angażowanie się we wszystkie stadia realizacji przedsięwzięć technicznych, rzetelne informowanie o zagrożeniach, stałe uwzględnianie eksperymentalnego charakteru każdego przedsięwzięcia, branie pod uwagę przyzwolenia społecznego na tworzenie, wytwarzanie i rozpowszechnianie rozwiązań technicznych, gotowość do ponoszenia odpowiedzialności za wyniki podejmowanych przedsięwzięć. • • • • • • 5.C. Relacje między interesariuszami • Dobre praktyki rad nadzorczych i zarządów • • • • Powinni reprezentować wysoki poziom moralny oraz być w stanie poświęcić niezbędną ilość czasu, (19) niezależnych członków, (20) połowa składu, świadczenia wobec zarządu, większość członków niezależnych Gdy większościowy akcjonariusz co najmniej 2 niezależnych. Wszyscy członkowie rady powinni poinformować pozostałych członków o konflikcie interesów (23) i (zarządy 37) Rola członka rady i jego powiązania z akcjonariuszami powinna być dostępna publicznie (24) Członek rady nadzorczej powinien umożliwić zarządowi przekazanie w sposób publiczny i we właściwym trybie informacji o zbyciu lub nabyciu akcji (26) Członek rady nadzorczej nie powinien rezygnować z pełnienia tej funkcji w trakcie kadencji, jeżeli... (31) transakcji z akcjonariuszami oraz innymi osobami, których interesy wpływają na interes spółki na warunkach rynkowych (34) Gdy członek zarządu uzyska informację o możliwości przeprowadzenia korzystnej transakcji w pierwszej kolejności (35) Wynagrodzenie członków zarządu powinno być ustalane na podstawie przejrzystych (38), proporcjonalnie do... • • • • • • C G 2008 • • • • • • • • Polityka informacyjna, uruchomienia strony internetowej, funkcjonowaniem spółek notowanych na więcej niż jednym rynku giełdowym. Poza tym po raz pierwszy kodeks domagał się ujawniania informacji o programach motywacyjnych. wymaga tylko dwóch takich członków. Warto przy tym zauważyć, że ta zasada i tak nie była i nie jest stosowana w większości spółek ochrony interesów akcjonariuszy ( chodziło głównie o decyzje dotyczące emisji akcji z zachowaniem prawa poboru czy dywidendy) ,terminem ustalenia prawa do dywidendy a dniem jej wypłaty był możliwie najkrótszy, a najlepiej, żeby nie przekraczał 15 dni. zasady „comply or explain” - O odstępstwach od kodeksu muszą zaś informować osobnym komunikatem. Ponadto każda firma powinna dołączyć do raportu rocznego informacje o tym nie ma zgody co do interpretacji słowa „powiązania” i „podmiot powiązany” komitetu audytu. Zgodnie z kodeksem powinna w nim zasiadać przynajmniej jedna osoba, która ma „kompetencje w dziedzinie rachunkowości i finansów”. Zmiana właściciela • • Akceptowana - Fuzja Wielkość firm zbliżona: Polifarb Cieszyn i Wrocław Parytet zamiany akcji Exxon i Mobil = 80 mld $ • • • • Wykupy menedżerskie: MBO – BUYOUTS MBI – BUYIN BIMBO • • Akceptowane Przejęcie Wielkość firm nierówna: CBR – Cementownia Górażdże Odwrotne: Kredyt Bank – PBI Handlowy - PeKaO • • Trudna sytuacja firmy Stocznia Gdynia i Janusz Szlanta • • • Szlanta Janusz • • • • • • • Polityk, biznesmen Data urodzenia: 1953 84 miejsce w roku 2002 na „Liście Najbogatszych” Wprost W 1987 r. założył pierwszą firmę organizującą roznoszenie mleka. W 1990 r. podczas kampanii prezydenckiej działał w sztabie wyborczym Tadeusza Mazowieckiego. Następnie był szefem radomskiej Unii Demokratycznej, prezesem Agencji Rozwoju Regionalnego, wojewodą radomskim, dyrektorem Polskiego Banku Rozwoju. • • • • W 1996 r. został szefem rady nadzorczej Stoczni Gdynia. Rok później objął funkcję jej prezesa. W 1998 r. doprowadził do przejęcia upadłej Stoczni Gdańskiej. Janusz Szlanta, 45 lat, z wykształcenia fizyk techniczny ciała stałego, po 1989 r. założył firmę w Radomiu, która produkowała klamerki do butów narciarskich. Andrzej Buczkowski, 44 lata, w 1991 r. wrócił do Gdyni z wysp Fidżi na Pacyfiku. Pracował tam w małej stoczni jako ekspert ONZ. Hubert Kierkowski, także czterdziestolatek, bankowiec. Ale w lutym został dyrektorem departamentu w Ministerstwie Skarbu i odsprzedał swoją cześć akcji w Stoczni Gdynia. Nie wiemy, komu. Przejęcia wrogie • • • • • • • • • • Oferta dwuwarstwowa 51% wezwanie na..., czas) Wilcze stado, obowiązek informacji 5%,10%,15% Parkowanie Bank wykonuje prawo własności Obrona przed przejęciem Złoty spadochron Poison pill Zielony okup Biały rycerz Aniołowie biznesu??
