raport o oddziaływaniu na środowisko
advertisement
EGZEMPLARZ nr........ 1) Jednostka organizacyjna GIG: ZAKŁAD MONITORINGU ŚRODOWISKA DOKUMENTACJA pracy badawczo - rozwojowej (finansowanej przez odbiorców rynkowych) Zleceniodawca: Brzezinka Sp. z o.o. SKA ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa Tytuł dokumentacji: RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO PRZEDSIĘWZIĘCIA POLEGAJĄCEGO NA WYDOBYWANIU WĘGLA KAMIENNEGO WRAZ Z KOPALINĄ TOWARZYSZĄCĄ ZE ZŁOŻA „BRZEZINKA 3” ORAZ NA BUDOWIE, PROWADZENIU I LIKWIDACJI ZAKŁADU GÓRNICZEGO „BRZEZINKA 3” Symbol PKWiU: Nr umowy/zlecenia*): 4/n/2014 Nr komputerowy pracy w GIG: Data rozpoczęcia pracy: Data zakończenia pracy: 74.90.1 z dnia: 19.03.2014r. 582 1417 4-333 19.03.2014r. 15.03.2015r. Słowa kluczowe: ocena, wpływ, środowisko, eksploatacja węgla __________________ pieczątka i podpis kierownika pracy 1) wypełniać odręcznie po wydrukowaniu Druk GIG: PS-7.17 – zał. nr 1, wyd. 7, ważne od 02.2009 r. ________________________ pieczątka i podpis kierownika jednostki organizacyjnej GIG Zespół realizujący badania: stopień - imię i nazwisko dr Zbigniew Bzowski, dr hab. inż. Andrzej Kowalski, prof. GIG, dr inż. Olga Kaszowska, dr Leszek Trząski, dr Monika Czarnecka, inż. mgr Joanna Kuczera, mgr inż. Grzegorz Konopka, mgr inż. Janusz Świder, dr inż. Krystian Kadlewicz dr Leszek Drobek, dr inż. Piotr Gruchlik, mgr inż. Piotr Polanin, dr Waldemar Szendera, mgr Karolina Czerwieńska, mgr inż. Krzysztof Korczak dr hab. inż. Janusz Kompała prof. w GIG, mgr inż. Jerzy Świądrowski Abstrakt (minimum 500 znaków-maksimum1000 znaków): Celem opracowania jest określenie oddziaływania planowanej inwestycji polegającej na budowie Zakładu Górniczego „Brzezinak 3” oraz eksploatacji węgla kamiennego ze złoża „Brzezinak 3”, przy przyjętych projektowanych rozwiązaniach na poszczególne komponenty środowiska przyrodniczego, a także na okoliczną ludność. Zakres niniejszego Raportu OOŚ obejmuje rozpoznanie środowiska naturalnego obję-tego wpływem oddziaływań planowanej inwestycji, w tym także rozpoznanie stanu zagospo-darowania terenu, opis inwestycji, rozpoznanie potencjalnych źródeł i rodzajów wszelkich możliwych uciążliwości. W Raporcie wykorzystano informacje zawarte w Projekcie Zagospodarowania Złoża Węgla Kamiennego „Brzezinka 3” na lata 2015 – 2050, Projekcie Zagospodarowania Złoża Węgla Kamiennego „Brzezinka 1” na lata 2013 – 2040, Dokumentacji geologicznej złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” w kat. B, przeprowadzonej inwentaryzacji przyrodniczej i wizji lokalnej, danych zawartych na stronie internetowej miasta Mysłowice, Sosnowiec i Jaworzno oraz innych dokumentów dotyczących przedmiotowego obszaru. Obszar złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” udokumentowanego przez Spółkę BRZEZINKA Sp. z o.o. SKA położony jest we wschodniej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego pomiędzy Siodłem Głównym na północy, a Niecką Główną na południu. Obszar złoża leży w województwie śląskim, w granicach administracyjnych miasta na prawach powiatu Mysłowice. Złoże węgla kamiennego „Brzezinka 3” jest złożem niezagospodarowanym pod względem górniczym. Złoże będzie stopniowo udostępniane od roku 2017 za pomocą wyrobisk chodnikowych – dwóch upadowych, drążonych z powierzchni. Upadowe drążone będą z powierzchni w kierunku północno - zachodnim, o nachyleniu do 10°, do osiągnięcia pokładu 510. Całkowita długość upadowych wyniesie po ok. 4500 m. Stopień ochrony dokumentacji:*) Ogólnodostępna Do wykorzystania za zgodą kierownika jednostki org. GIG wiodącej w pracy Do wykorzystania za zgodą Naczelnego Dyrektora GIG lub Zastępcy Naczelnego Dyrektora ds. Badań i Wdrożeń Do wykorzystania za zgodą zleceniodawcy Dokumentacja składa się z (wymienić elementy: publikacje, zeszyty, płyty CD itp. w sposób trwały zawarte we wspólnym opakowaniu) : 1. 2. . Dokumentację otrzymali: 1. Archiwum jednostki organizacyjnej GIG, egz. nr 1 - kategoria archiwalna ”A” 2. Zleceniodawca, egz. nr 2, 3, 4, 5 i 6 . Egzemplarz dokumentacji jest przechowywany w archiwum jednostki organizacyjnej GIG: (wypełnia archiwum jednostki organizacyjnej GIG) Nr inwentarzowy: Sygnatura: *) niepotrzebne skreślić Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” SPIS TREŚCI: CZĘŚĆ I – INFORMACJE OGÓLNE 8 1. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA 8 2. CEL I ZAKRES OPRACOWANIA 9 CZĘŚĆ II – ZAKRES PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA Z OCENĄ ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 14 1. 16 OPIS PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA 1.1. CHARAKTERYSTYKA CAŁEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA I WARUNKI WYKORZYSTYWANIA TERENU W FAZIE REALIZACJI I EKSPLOATACJI 1.1.1. POŁOŻENIE ADMINISTRACYJNE ZŁOŻA 1.1.2. STAN ZAGOSPODAROWANIA ZŁOŻA 1.1.3. OKREŚLENIE PROJEKTOWANEGO OBSZARU I TERENU GÓRNICZEGO 1.1.4. WARUNKI GEOLOGICZNO-GÓRNICZE W ZŁOŻU 1.1.5. ZAGROŻENIA NATURALNE W ZŁOŻU ORAZ SPOSOBY PRZECIWDZIAŁANIA TYM ZAGROŻENIOM 1.1.5.1. Zagrożenie tąpaniami 1.1.5.2. Zagrożenie pożarowe 1.1.5.3. Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego 1.1.5.4. Zagrożenie wyrzutami gazów i skał 1.1.5.5. Zagrożenie metanowe 1.1.5.6. Zagrożenia wodne 1.1.5.7. Zagrożenia radiacyjne naturalnymi substancjami promieniotwórczymi 1.1.6. OPIS UDOSTĘPNIENIA I ZAGOSPODAROWANIA ZŁOŻA 1.1.6.1. Obecny i projektowany sposób udostepnienia złoża 1.1.6.2. System eksploatacji kopaliny głównej 1.1.7. ODWADNIANIE ZŁOŻA 1.1.8. PRZEWIDYWANA WIELKOŚĆ WYDOBYCIA WĘGLA KAMIENNEGO ORAZ SPOSÓB JEGO WYKORZYSTANIA 1.1.9. PRZEWIDYWANA WIELKOŚĆ WYDOBYCIA KOPALINY TOWARZYSZĄCEJ ORAZ SPOSÓB JEJ WYKORZYSTANIA 16 16 17 19 22 26 26 28 30 31 32 32 37 38 38 39 40 43 44 3 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 1.1.10. ZAGOSPODAROWANIE POWIERZCHNI 1.1.11. PROGNOZA PARAMETRÓW JAKOŚCIOWYCH PRODUKTU HANDLOWEGO WRAZ Z OCENĄ MOŻLIWOŚCI ZBYTU 1.1.12. TECHNOLOGIA UZYSKANIA PRODUKTU HANDLOWEGO 1.1.13. WALORYZACJA ŚRODOWISKA 1.2. ZAPOTRZEBOWANIE NA MEDIA 1.3. PRZEWIDYWANE WIELKOŚCI EMISJI, WYNIKAJĄCE Z FUNKCJONOWANIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA 1.3.1. ZIDENTYFIKOWANE EMISJE – PRZEWIDYWANE 1.3.2. ROZWIĄZANIA CHRONIĄCE ŚRODOWISKO 1.3.3. PRZEWIDYWANE EMISJE 1.3.3.1. Etap budowy 1.3.3.1.1. Wody podziemne 1.3.3.1.2. Wody powierzchniowe 1.3.3.1.3. Powietrze 1.3.3.1.4. Hałas 1.3.3.1.5. Odpady 1.3.3.2. Etap eksploatacji 1.3.3.2.1. Wody podziemne 1.3.3.2.2. Wody powierzchniowe 1.3.3.2.3. Powietrze 1.3.3.2.4. Hałas 1.3.3.2.5. Odpady 1.3.3.3. Etap likwidacji 1.3.3.3.1. Wody podziemne 1.3.3.3.2. Wody powierzchniowe 1.3.3.3.3. Powietrze 1.3.3.3.4. Hałas 1.3.3.3.5. Odpady 2. OPIS ELEMENTÓW PRZYRODNICZYCH ŚRODOWISKA, OBJĘTYCH ZAKRESEM PRZEWIDYWANEGO ODDZIAŁYWANIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO, W TYM ELEMENTÓW ŚRODOWISKA OBJĘTYCH OCHRONĄ NA PODSTAWIE USTAWY Z DNIA 16 KWIETNIA 2004 R. O OCHRONIE PRZYRODY 2.1. CHARAKTERYSTYKA FIZJOGRAFICZNA OBSZARU 2.1.1. POŁOŻENIE ADMINISTRACYJNE 2.1.2. REGIONALIZACJA GEOGRAFICZNA 2.1.3. MORFOLOGIA TERENU 2.1.4. HYDROGRAFIA TERENU 2.1.5. UŻYTKOWANIE TERENU (WRAZ Z UWARUNKOWANIAMI WYNIKAJĄCYMI Z ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO), SĄSIEDZTWO, NAJBLIŻSZE ZABUDOWANIA, POWIĄZANIA KOMUNIKACYJNE 2.2. BUDOWA GEOLOGICZNA ZŁOŻA 2.2.1. POŁOŻENIE GEOLOGICZNE 2.2.2. STRATYGRAFIA I LITOLOGIA 2.2.2.1. Karbon produktywny (górny) 46 48 49 50 61 62 62 63 65 65 65 65 66 70 72 74 74 75 77 78 83 86 86 87 88 89 89 92 92 92 93 94 96 102 103 103 104 105 4 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 2.3. 2.4. 2.5. 2.6. 2.7. 2.8. 2.2.2.3. Nadkład utworów karbonu produktywnego 2.2.3. TEKTONIKA WARUNKI HYDROGEOLOGICZNE CHEMIZM WÓD PODZIEMNYCH I POWIERZCHNIOWYCH WARUNKI GLEBOWE KRAJOBRAZ WARUNKI KLIMATYCZNE I AKUSTYCZNE, JAKOŚĆ POWIETRZA ZASOBY PRZYRODNICZE 106 107 108 130 137 138 139 144 3. OPIS ISTNIEJĄCYCH W SĄSIEDZTWIE LUB W BEZPOŚREDNIM ZASIĘGU ODDZIAŁYWANIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA ZABYTKÓW CHRONIONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW O OCHRONIE ZABYTKÓW I OPIECE NAD ZABYTKAMI 220 4. OPIS PRZEWIDYWANYCH SKUTKÓW DLA ŚRODOWISKA W PRZYPADKU NIEPODEJMOWANIA INWESTYCJI 221 5. OPIS ANALIZOWANYCH WARIANTÓW, W TYM WARIANTU PROPONOWANEGO PRZEZ WNIOSKODAWCĘ ORAZ RACJONALNEGO WARIANTU ALTERNATYWNEGO I WARIANTU NAJKORZYSTNIEJSZEGO DLA ŚRODOWISKA, WRAZ Z UZASADNIENIEM ICH WYBORU 222 5.1. OPIS ANALIZOWANYCH WARIANTÓW 5.2. WYBÓR WARIANTU I UZASADNIENIE 222 229 6. OKREŚLENIE PRZEWIDYWANEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ANALIZOWANYCH WARIANTÓW, W TYM RÓWNIEŻ W WYPADKU WYSTĄPIENIA POWAŻNEJ AWARII PRZEMYSŁOWEJ, A TAKŻE MOŻLIWEGO TRANSGRANICZNEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 233 6.1. ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO ANALIZOWANYCH WARIANTÓW 6.1.1. WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE 6.1.2. PRZYRODA 6.1.3. WPŁYW PROJEKTOWANEJ EKSPLOATACJI NA POWIERZCHNIĘ TERENU 6.2. ANALIZA POTENCJALNYCH SYTUACJI AWARYJNYCH – WYSTĄPIENIE POWAŻNEJ AWARII PRZEMYSŁOWEJ 6.3. ODDZIAŁYWANIA TRANSGRANICZNE 7. UZASADNIENIE WYBRANEGO PRZEZ WNIOSKODAWCĘ WARIANTU, ZE WSKAZANIEM JEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO, W TYM NA OBSZARY NATURA 2000 7.1. ODDZIAŁYWANIE NA LUDZI, ZWIERZĘTA, ROŚLINY, WODĘ I POWIETRZE, W TYM NA OBSZARY NATURA 2000 7.1.1. ODDZIAŁYWANIE NA LUDZI 7.1.2. ODDZIAŁYWANIE NA ZWIERZĘTA I ROŚLINY, W TYM NA OBJĘTE OCHRONĄ DYREKTYW – PTASIEJ I SIEDLISKOWEJ 7.1.3. ODDZIAŁYWANIA NA WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE 7.1.4. ODDZIAŁYWANIE NA POWIETRZE ATMOSFERYCZNE 7.1.5. ODDZIAŁYWANIE NA KLIMAT AKUSTYCZNY 233 233 237 237 252 254 256 256 256 258 259 260 261 5 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 7.2. ODDZIAŁYWANIE NA POWIERZCHNIĘ ZIEMI, Z UWZGLĘDNIENIEM RUCHÓW MASOWYCH ZIEMI, KLIMAT I KRAJOBRAZ 262 7.2.1. WPŁYW PROJEKTOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA POWIERZCHNIĘ ZIEMI 262 7.2.2. WPŁYW URUCHOMIENIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA KLIMAT 263 7.2.3. WPŁYW PROJEKTOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA KRAJOBRAZ 264 7.3. ODDZIAŁYWANIE NA DOBRA MATERIALNE 264 7.4. ODDZIAŁYWANIE NA ZABYTKI I KRAJOBRAZ KULTUROWY, OBJĘTE ISTNIEJĄCĄ DOKUMENTACJĄ, W SZCZEGÓLNOŚCI REJESTREM LUB EWIDENCJĄ ZABYTKÓW 266 7.5. WZAJEMNE ODDZIAŁYWANIE MIĘDZY POSZCZEGÓLNYMI ELEMENTAMI ŚRODOWISKA 266 8. OPIS METOD PROGNOZOWANIA ZASTOSOWANYCH PRZEZ WNIOSKODAWCĘ ORAZ OPIS PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO, OBEJMUJĄCY BEZPOŚREDNIE, POŚREDNIE, WTÓRNE, SKUMULOWANE, KRÓTKO-, ŚREDNIO- I DŁUGOTERMINOWE, STAŁE I CHWILOWE ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 8.1. OPIS METOD PROGNOZOWANIA ZASTOSOWANYCH PRZEZ WNIOSKODAWCĘ 8.2. OPIS PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO, OBEJMUJĄCY BEZPOŚREDNIE, POŚREDNIE, WTÓRNE, KRÓTKO-, ŚREDNIO- I DŁUGOTERMINOWE, STAŁE I CHWILOWE ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 8.2.1. WODY POWIERZCHNIOWE I ŚCIEKI 8.2.2. WODY PODZIEMNE 8.2.3. ODPADY 8.2.4. POWIERZCHNIA ZIEMI 8.2.5. ZASOBY PRZYRODY OŻYWIONEJ 8.2.6. KLIMAT AKUSTYCZNY 8.2.7. POWIETRZE 8.2.8. ZDROWIE LUDZI 8.3. ODDZIAŁYWANIE SKUMULOWANE 8.4. ODDZIAŁYWANIE NA ETAPIE LIKWIDACJI 268 268 275 275 276 279 281 282 283 284 286 286 293 9. OPIS PRZEWIDYWANYCH DZIAŁAŃ MAJĄCYCH NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO W SZCZEGÓLNOŚCI NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 ORAZ INTEGRALNOŚĆ TEGO OBSZARU 296 9.1. 9.2. 9.3. 9.4. ŁAGODZENIE STRAT SPOWODOWANYCH EKSPLOATACJĄ GÓRNICZĄ ŁAGODZENIE STRAT Z TYTUŁU SZKÓD W ŚRODOWISKU PRZYRODNICZYM OCHRONA ZŁOŻA OCENA ZGODNOŚCI PLANOWANYCH DZIAŁAŃ Z ZAPISAMI PLANU GOSPODAROWANIA WODAMI NA OBSZARZE DORZECZA WISŁY – MP 2011 NR 49, POZ. 549 10. JEŻELI PLANOWANE PRZEDSIĘWZIĘCIE JEST ZWIĄZANE Z UŻYCIEM INSTALACJI, PORÓWNANIE PROPONOWANEJ TECHNOLOGII Z TECHNOLOGIĄ SPEŁNIAJĄCĄ WYMAGANIA, O KTÓRYCH MOWA W ART. 143 USTAWY Z DNIA 27 KWIETNIA 2001 R. – PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA 296 298 298 299 305 6 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 11. WSKAZANIE, CZY DLA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA KONIECZNE JEST USTANOWIENIE OBSZARU OGRANICZONEGO UŻYTKOWANIA W ROZUMIENIU PRZEPISÓW USTAWY Z DNIA 27 KWIETNIA 2001 R. – PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA, ORAZ OKREŚLENIE GRANIC TAKIEGO OBSZARU, OGRANICZEŃ W ZAKRESIE PRZEZNACZENIA TERENU, WYMAGAŃ TECHNICZNYCH DOTYCZĄCYCH OBIEKTÓW BUDOWLANYCH I SPOSOBÓW KORZYSTANIA Z NICH 307 12. ANALIZA MOŻLIWYCH KONFLIKTÓW SPOŁECZNYCH ZWIĄZANYCH Z PLANOWANYM PRZEDSIĘWZIĘCIEM 308 13. PRZEDSTAWIENIE PROPOZYCJI MONITORINGU ODDZIAŁYWANIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ETAPIE JEGO BUDOWY I EKSPLOATACJI LUB UŻYTKOWANIA, W SZCZEGÓLNOŚCI NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 ORAZ INTEGRALNOŚĆ TEGO OBSZARU 311 13.1. ETAP INWESTYCYJNY 311 13.2. ETAP EKSPLOATACJI 13.2.1. POWIETRZE 13.2.2. WODA I ŚCIEKI 13.2.3. ODPADY 13.2.4. POWIERZCHNIA ZIEMI 13.2.5. PRZYRODA 13.2.6. HAŁAS 311 311 312 313 313 314 315 14. WSKAZANIE TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCYCH Z NIEDOSTATKÓW TECHNIKI LUB LUK WE WSPÓŁCZESNEJ WIEDZY, JAKIE NAPOTKANO, OPRACOWUJĄC RAPORT 316 15. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM INFORMACJI ZAWARTYCH W RAPORCIE, W ODNIESIENIU DO KAŻDEGO ELEMENTU RAPORTU 317 16. NAZWISKO OSOBY LUB OSÓB SPORZĄDZAJĄCYCH RAPORT 337 17. ŹRÓDŁA INFORMACJI STANOWIĄCE PODSTAWĘ DO SPORZĄDZENIA RAPORTU 339 CZĘŚĆ III - WNIOSKI I ZAŁĄCZNIKI 353 1. PODSUMOWANIE I WNIOSKI 353 2. SPIS ZAŁĄCZNIKÓW 363 7 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” CZĘŚĆ I – INFORMACJE OGÓLNE 1. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą z udokumentowanego złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” (zwany dalej Raportem OOŚ) wykonano na podstawie umowy Nr 4/n/2014 z dnia 19.03.2014r. zawartej pomiędzy „Brzezinka” Sp. z o.o. SKA z siedzibą w Warszawie a Głównym Instytutem Górnictwa w Katowicach. Umowa została zarejestrowana u Wykonawcy (Główny Instytut Górnictwa w Katowicach) pod symbolem komputerowym 582 1417 4-333. Podstawę prawną do sporządzania Raportu stanowią przepisy Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska - Dz.U. Nr 62, poz. 627 z późniejszymi zmianami (tekst jednolity Dz.U. z 2013r. poz. 1232) oraz Ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 199, poz. 1227 z późn. zm.). Zagadnienia szczegółowe raportu reguluje Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko – Dz.U. z 2010r., poz. 1397 z późniejszymi zmianami. Zgodnie z wyżej cytowanym Rozporządzeniem przedmiotowe przedsięwzięcie należy zakwalifikować, jako mogące zawsze znacząco oddziaływać na środowisko - wydobywanie kopalin ze złoża metodą podziemną o wydobyciu kopaliny nie mniejszym niż 100 000 m3 na rok - § 2, ustęp 1 punkt 27 litera b. 8 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 2. CEL I ZAKRES OPRACOWANIA Przedmiotem opracowania jest Raportu o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą z udokumentowanego złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”. Raport OOŚ jest załącznikiem do wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację planowanego przedsięwzięcia. Celem niniejszego opracowania jest określenie oddziaływania planowanej inwestycji, przy przyjętych projektowanych rozwiązaniach na poszczególne komponenty środowiska przyrodniczego, a także na okoliczną ludność. Zakres niniejszego Raportu OOŚ obejmuje rozpoznanie środowiska naturalnego objętego wpływem oddziaływań planowanej inwestycji, w tym także rozpoznanie stanu zagospodarowania terenu, opis inwestycji, rozpoznanie potencjalnych źródeł i rodzajów wszelkich możliwych uciążliwości. W Raporcie wykorzystano informacje zawarte w Projekcie Zagospodarowania Złoża Węgla Kamiennego „Brzezinka 3” na lata 2017 – 2050 opracowanym przez firmę FABISOLA, ul. Odrodzenia 46/1, 41 - 506 Chorzów, Projekcie Zagospodarowania Złoża Węgla Kamiennego „Brzezinka 1” na lata 2013 – 2040 opracowanym przez Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa Oddział Mysłowice, Mysłowice, 2013, Dokumentacji geologicznej złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” w kat. B – Przedsiębiorstwo Robót Geologiczno-Wiertniczych Sp. z o. o., Sosnowiec, 2014, przeprowadzonej inwentaryzacji przyrodniczej i wizji lokalnej, danych zawartych na stronie internetowej miasta Mysłowice oraz innych dokumentów dotyczących przedmiotowego obszaru. Obszar złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” udokumentowanego przez Spółkę BRZEZINKA Sp. z o.o. SKA położony jest we wschodniej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego pomiędzy Siodłem Głównym na północy, a Niecką Główną na południu. Powierzchnia obszaru złoża wynosi 7,27 km2. Obszar złoża leży w województwie śląskim, w granicach administracyjnych miasta na prawach powiatu Mysłowice Złoże węgla kamiennego „Brzezinka 3” jest złożem niezagospodarowanym pod względem górniczym. Złoże będzie stopniowo udostępniane od roku 2017 za pomocą wyrobisk chodnikowych – dwóch upadowych, drążonych z powierzchni. Upadowe drążone będą 9 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” z powierzchni w kierunku północno - zachodnim, o nachyleniu do 10°, do osiągnięcia pokładu 510. Całkowita długość upadowych wyniesie po ok. 4500 m. Projektowana przez Zakład Górniczy powołany do wydobywania węgla kamiennego ze złoża „Brzezinka 3”, eksploatacja górnicza pokładu 510 w latach 2019-2049, w granicach projektowanego Obszaru Górniczego „Brzezinka 3”, prowadzona będzie systemem krótkofrontowym – chodnikami eksploatacyjnymi z podsadzką hydrauliczną lub zestalaną. Przyjęty sposób eksploatacji został podyktowany ze względu na konieczność zapewnienia minimalnych wpływów na powierzchnię. Praca została podzielona na trzy (3) części. W części I przedstawiono uwarunkowania formalno-prawne dotyczące wykonanej pracy. W części II przedstawiono zakres planowanego przedsięwzięcia związanego z udostępnieniem i przemysłowym zagospodarowaniem zasobów złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” wraz z przeprowadzoną oceną oddziaływania na środowisko zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 199, poz. 1227 z późniejszymi zmianami). W części III przedstawiono wnioski wynikające z przeprowadzonej oceny oraz spis załączników. Zakres Raportu OOŚ został ustalony w oparciu art. 66 Ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko zakres i zawiera: 1) opis planowanego przedsięwzięcia, a w szczególności: a) charakterystykę całego przedsięwzięcia i warunki użytkowania terenu w fazie budowy i eksploatacji lub użytkowania oraz likwidacji, b) główne cechy charakterystyczne procesów produkcyjnych, c) przewidywane rodzaje i ilości zanieczyszczeń, wynikające z funkcjonowania planowanego przedsięwzięcia; 2) opis elementów przyrodniczych środowiska objętych zakresem przewidywanego oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko, w tym elementów środowiska objętych ochroną na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody; 10 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 3) opis istniejących w sąsiedztwie lub w bezpośrednim zasięgu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia zabytków chronionych na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami; 4) opis przewidywanych skutków dla środowiska w przypadku niepodejmowania przedsięwzięcia; 5) opis analizowanych wariantów, w tym: a) wariantu proponowanego przez wnioskodawcę oraz racjonalnego wariantu alternatywnego, b) wariantu najkorzystniejszego dla środowiska wraz z uzasadnieniem ich wyboru; 6) określenie przewidywanego oddziaływania na środowisko analizowanych wariantów, w tym również w przypadku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej, a także możliwego transgranicznego oddziaływania na środowisko; 7) uzasadnienie proponowanego przez wnioskodawcę wariantu, ze wskazaniem jego oddziaływania na środowisko, w szczególności na: a) ludzi, rośliny, zwierzęta, grzyby i siedliska przyrodnicze, wodę i powietrze, b) powierzchnię ziemi, z uwzględnieniem ruchów masowych ziemi, klimat i krajobraz, c) dobra materialne, d) zabytki i krajobraz kulturowy, objęte istniejącą dokumentacją, w szczególności rejestrem lub ewidencją zabytków, e) wzajemne oddziaływanie między elementami, o których mowa w lit. a-d; 8) opis metod prognozowania zastosowanych przez wnioskodawcę oraz opis przewidywanych znaczących oddziaływań planowanego przedsięwzięcia na środowisko, obejmujący bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótko-, średnioi długoterminowe, stałe i chwilowe oddziaływania na środowisko, wynikające z: a) istnienia przedsięwzięcia, b) wykorzystywania zasobów środowiska, c) emisji; 9) opis przewidywanych działań mających na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko w szczegól- 11 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” ności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru; 10) jeżeli planowane przedsięwzięcie jest związane z użyciem instalacji, porównanie proponowanej technologii z technologią spełniającą wymagania, o których mowa w art. 143 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska; 11) wskazanie, czy dla planowanego przedsięwzięcia jest konieczne ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska, oraz określenie granic takiego obszaru, ograniczeń w zakresie przeznaczenia terenu, wymagań technicznych dotyczących obiektów budowlanych i sposobów korzystania z nich; 12) przedstawienie zagadnień w formie graficznej; 13) przedstawienie zagadnień w formie kartograficznej w skali odpowiadającej przedmiotowi i szczegółowości analizowanych w raporcie zagadnień oraz umożliwiającej kompleksowe przedstawienie przeprowadzonych analiz oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko; 14) analizę możliwych konfliktów społecznych związanych z planowanym przedsięwzięciem; 15) przedstawienie propozycji monitoringu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na etapie jego budowy i eksploatacji lub użytkowania, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru; 16) wskazanie trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy, jakie napotkano, opracowując raport; 17) streszczenie w języku niespecjalistycznym informacji zawartych w raporcie, w odniesieniu do każdego elementu raportu; 18) nazwisko osoby lub osób sporządzających raport; 19) źródła informacji stanowiące podstawę do sporządzenia raportu. Ponadto Raport uwzględnia: a. istnienie w obrębie miasta Mysłowice dokonanej w przeszłości płytkiej eksploatacji, istniejące i planowane miejsca wydobywania kopalin, w tym przede wszystkim węgla kamiennego (istniejące i projektowane OG i TG kopalń KHW, Tauron Wydobycie 12 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” S.A., KW SA) celem przeprowadzenia analizy skumulowanego oddziaływania na środowisko, b. prognozę odkształceń terenu i potencjalnych osiadań, określenie możliwości wystąpienia tąpań i przyspieszeń wraz z prognozowanymi wartościami, c. inwentaryzację przyrodniczą. oraz zawiera analizę zapisów obowiązujących miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w kontekście przepisu art. 80 ust. 3 Ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Informacje, o których mowa w punktach 4-8, uwzględniają przewidywane oddziaływanie analizowanych wariantów na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru. Natomiast realizując punkt 10 zgodnie z artykułem 143 Ustawy Prawo ochrony środowiska w opracowaniu uwzględniono, że technologia stosowana w nowo uruchamianych lub zmienianych w sposób istotny instalacjach i urządzeniach powinna spełniać wymagania, przy których określaniu uwzględnia się w szczególności: 1) stosowanie substancji o małym potencjale zagrożeń, 2) efektywne wytwarzanie oraz wykorzystanie energii, 3) zapewnienie racjonalnego zużycia wody i innych surowców oraz materiałów i paliw, 4) stosowanie technologii bezodpadowych i małoodpadowych oraz możliwość odzysku powstających odpadów, 5) rodzaj, zasięg oraz wielkość emisji, 6) wykorzystanie porównywalnych procesów i metod, które zostały skutecznie zastosowane w skali przemysłowej, 7) postęp naukowo-techniczny. Raport zrealizowano na podstawie dostarczonych przez Zamawiającego dokumentów i materiałów w formie pisemnej i graficznej, przeprowadzonej wizji terenowej oraz innych dokumentów i informacji. Za zmiany wprowadzone do tych materiałów przez Inwestora i wynikające z tego powodu zmiany techniczne, technologiczne oraz zagospodarowania terenu autorzy Raportu nie ponoszą odpowiedzialności. 13 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” CZĘŚĆ II – ZAKRES PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA Z OCENĄ ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO Główne parametry złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” wg stanu na 31.12.2014 r. L.p. Określenie parametru 1 Powierzchnia proj. obszaru górniczego – pokład 510 2 Głębokość zalegania pokładów 3 4 5 Grubość nadkładu Grupa stratygraficzna Liczba pokładów 6 7 8 9 10 11 12 13 14 bilansowych od-do przemysłowych od-do bilansowych od-do przemysłowych od-do Grubość pokładów bilansowych od-do przemysłowych od-do Nachylenie pokładów od-do Ilość zasobów bilansowych przemysłowych nieprzemysłowych Zasoby przemysłowe wg Kat. A kategorii rozpoznania: Kat. B Kat. C1 Kat. C2 Zasoby przemysłowe wg poziom 800 m poziomów: poziom 900 m poziom 1000 m Średnia zawartość popiołu Średnia wartość opałowa Średnia zawartość siarki całkowitej Dopływ naturalny ogółem max: w tym: - woda dopływajaca do eksploatowanych wyrobisk górniczych - wody ujmowane w wyrobiskach udostępniajacych (upadowych) Jednostka km 2 m m Wartość 7,272 730 -1050 750 - 1050 m wyróżnik szt. szt. m m o tys. ton tys. ton tys. ton tys. ton tys. ton tys. ton tys. ton tys. ton tys. ton tys. ton % KJ/kg % m3/min 730 -1020 500 1 1 1,1-14,2 1,5-14,2 3-12 90 760 88 151 2 609 0 88 151 0 0 5 938 11 995 72 827 12,27 26 844 0,39 6,3 m3/min 2,1 m3/min 4,2 14 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 15 16 17 Mineralizacja wód woda zasolona: dołowych (śred[suma zawartości jonów nio): Cl- + SO42-] zrzut soli [Cl-+ SO42-] Zagrożenia natumetanowe ralne: wodne pyłowe tąpaniami wyrzutami gazów i skał radiacyjne pożarowe Klasa stropu Klasa spągu g/dm3 ton/dobę kategoria stopień klasa stopień kategoria klasa grupa klasa klasa 1,5 - 100 246 I - III I- II B I brak brak IV, V III-V II-III Zestawienie zasobów geologicznych w złożu węgla kamiennego „Brzezinka 3” obliczonych wg stanu na dzień 31.12.2013 r. Zasoby bilansowe [tys. ton] Kopalina Zastosowanie surowcowe węgiel energewęgiel katyczny typ 31 mienny węgiel energetyczny typ 32 Kopalina ogółem Rodzaj razem A B C1 C2 D 9 049 - 9 049 - - - 81 711 - 81 711 - - - 90 760 - 90 760 - - - Zestawienie zasobów bilansowych metanu występującego złożu węgla kamiennego „Brzezinka 3” jako kopaliny towarzyszącej wg stanu rozpoznania na dzień 31 grudnia 2014 r. Wydobywalne zasoby bilansowe [mln m3] Kopalina rodzaj/jakość razem A B C Metan sorbowalny 134,052 - - 134,052 Razem zasoby bilansowe 134,052 - - 134,052 15 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 1. OPIS PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA 1.1. CHARAKTERYSTYKA CAŁEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA I WARUNKI WYKORZYSTYWANIA TERENU W FAZIE REALIZACJI I EKSPLOATACJI Planowane do realizacji przedsięwzięcie polegać będzie na wydobywaniu węgla ka- miennego ze złoża „Brzezinka 3”. Wydobywanie węgla kamiennego prowadzone będzie systemem chodnikowym przy zastosowaniu podsadzki. Dla planowanego przedsięwzięcia projektuje się: 1. Obszar Górniczy „Brzezinka 3” zlokalizowany w obrębie miasta Mysłowice o powierzchni 7,27 km2. 2. Teren Górniczy „Brzezinka 3” zlokalizowany głównie w obrębie miasta Mysłowice oraz fragmentarycznie w obrębie miast Jaworzno i Sosnowiec o powierzchni 12,29 km2. 3. W południowo-wschodniej części Obszaru Górniczego „Brzezinka 3” planuje się lokalizację Zakładu Górniczego, na terenie którego prowadzone będą prace powierzchniowe związane z zabudowa kubaturową i liniową. Powierzchnia ZG wynosić będzie około 0,1 km2. 4. W pozostałej części OG będą jedynie prowadzone roboty górnicze na znacznej głębokości, poniżej 700 metrów. 1.1.1. POŁOŻENIE ADMINISTRACYJNE ZŁOŻA Obszar złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” udokumentowanego przez Spółkę BRZEZINKA Sp. z o.o. SKA położony jest we wschodniej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego pomiędzy Siodłem Głównym na północy, a Niecką Główną na południu. Powierzchnia obszaru złoża wynosi 7,272 km2. Obszar złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” leży w województwie śląskim, w granicach administracyjnych miasta na prawach powiatu Mysłowice (załącznik 1). 16 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Nadzór i kontrolę nad ruchem Zakładu Górniczego, który zostanie w przyszłości powołany do prowadzenia działalności górniczej w obrębie złoża „Brzezinka 3”, sprawować będzie Okręgowy Urząd Górniczy w Katowicach. 1.1.2. STAN ZAGOSPODAROWANIA ZŁOŻA Złoże węgla kamiennego „Brzezinka 3” na kształt nieregularnego wieloboku, a granice wyznaczają głównie naturalne granice tektoniczne, uskoki Wanda i Luiza od zachodu, uskok o zrzucie 50 m od południa oraz uskok Centralny od wschodu. Północno–wschodnia granica złoża została wyznaczona wzdłuż granicy administracyjnej miasta Mysłowice. Powyżej złoża „Brzezinka 3” prowadzono w XIX i XX wieku (od 1810 do 1982 roku) eksploatację górniczą węgla kamiennego do głębokości 230 m. Jej przedmiotem były pokłady 212, 215, 216 i 304, również w częściach, gdzie zalegały płytko pod powierzchnią. Złoże „Brzezinka 3” sąsiaduje z zagospodarowanymi złożami „Mysłowice” i „Wesoła” użytkowanymi przez KHW S.A. i złożem „Brzezinka 1” udokumentowanym przez Turon Wydobycie S.A., ZG Sobieski oraz złożami „Niwka-Modrzejów” i „Jan Kanty” zlikwidowanych kopalń. Złoże udokumentowane jest w kategorii rozpoznania B, od stropu warstw siodłowych do spągu pokładu 510, tj. do głębokości 1050 m. Dla złoża węgla kamiennego omawianego obszaru wykonana była w 1996 r. dokumentacja geologiczna złoża „Brzezinka” określająca zasoby złoża węgla kamiennego i metanu, jako kopaliny towarzyszącej (KZK/2/6627/96). W 1999 i 2000 roku opracowano dodatki nr 1 (DG/kzk/ZW/7046/99) i nr 2 (DG/kzk/ZW/7168/2000) do ww. dokumentacji, w związku z przyłączeniem w północnej części obszaru zasobów geologicznych zlikwidowanej kopalni KWK „Niwka-Modrzejów”. Katowicki Holding Węglowy w roku 2009 udokumentował część złoża „Brzezinka”, jako złoże „Brzezinka-2” obejmującego pokłady od 331 do 510, ale złoże to nie zostało nigdy zagospodarowane. Natomiast płytsze pokłady węgla warstw łaziskich i orzeskich od powierzchni do pokładu 318/3 zostały udokumentowane w złożu „Brzezinka 1” przez Tauron Wydobycie S.A. Złoże „Brzezinka 1” obszarowo objęło wschodnią część złoża „Brzezinka”. Skutkiem tego złoże „Brzezinka” zostało wówczas podzielone na trzy złoża: 17 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 1. „Brzezinka” – obejmuje zachodnią część obszaru i pokłady od powierzchni terenu do pokładu 318/3, 2. „Brzezinka 1” – obejmuje wschodnią część obszaru i pokłady od powierzchni terenu do pokładu 318/3, 3. „Brzezinka - 2” – obejmuje cały obszar i pokłady od pokładu 331 do pokładu 510 włącznie, Dla złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” została opracowana przez Przedsiębiorstwo Robót Geologiczno-Wiertniczych Sp. z o.o. w Sosnowcu „Dokumentacja geologiczna złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” w kat. B”. Dokumentacja została zatwierdzona przez Ministra Środowiska decyzją z dnia 31.10.2014 r., znak: DGK-VIII- 4741-8210/73/44174/14/MW. Po udokumentowaniu zasobów węgla w złożu „Brzezinka 3” podział byłego złoża „Brzezinka” przedstawia się następująco: 1. „Brzezinka” – obejmuje zachodnią część obszaru i pokłady od powierzchni terenu do pokładu 318/3, 2. „Brzezinka 1”– obejmuje wschodnią część obszaru i pokłady od powierzchni terenu do pokładu 318/3, 3. „Brzezinka 2” – obejmuje cały obszar w pokładach od 331 do 418 oraz wschodnią cześć pokładu 510, 4. „Brzezinka 3” – obejmuje pokład 510 w zachodniej części obszaru. Graficzny podział złoża „Brzezinka” przedstawiono na mapie podziału złoża „Brzezinka” (rys. 1). Aktualnie złoże węgla kamiennego „Brzezinka 3” jest niezagospodarowane przemysłowo. Trwają prace proceduralne zmierzające do zagospodarowania wydzielonych części złoża „Brzezinka” przez Spółkę Brzezinka w obrębie udokumentowanego złoża „Brzezinka 3” oraz Spółki Tauron w części udokumentowanego złoża „Brzezinka 1”. Obecnie podmioty starają się o uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach na eksploatację węgla kamiennego w udokumentowanych złoża. 18 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Rys. 1. Mapa podziału złoża węgla kamiennego „Brzezinka” 1.1.3. OKREŚLENIE PROJEKTOWANEGO OBSZARU I TERENU GÓRNICZEGO Granice projektowanego Obszaru Górniczego „Brzezinka 3”, objętego planowanym wydobyciem kopaliny - węgla kamiennego z pokładu 510 jako kopaliny głównej i metanu jako kopaliny towarzyszącej - pokrywają się z granicami udokumentowanego złoża węgla 19 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” kamiennego „Brzezinka 3” i stanowią linie łączące punkty o podanych w tabeli 1.1 współrzędnych i przedstawionych graficznie na mapie w załączniku 2. Tabela 1.1 Zestawienie współrzędnych projektowanego Obszaru Górniczego „Brzezinka 3” Nr punktu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 Współrzędne w układzie 2000/18 X Y 5563881,98 6584342,82 5563518,48 6584227,24 5562634,78 6583841,21 5562269,51 6583837,89 5561356,36 6583651,97 5561358,05 6583322,35 5561530,90 6582963,26 5561734,43 6582764,79 5561822,48 6582640,80 5561902,40 6582657,23 5562221,11 6582561,21 5562780,16 6582241,14 5562914,52 6582015,87 5563151,07 6581971,63 5563429,47 6581977,55 5563696,98 6582004,44 5564145,82 6582058,92 5564661,67 6581773,22 5564826,60 6581797,34 5564950,25 6581783,01 5565184,71 6581825,14 5565333,65 6581810,97 5565812,03 6582030,60 5566149,93 6582261,26 5566378,37 6582469,90 5566543,48 6582560,14 5566417,47 6582697,33 5566219,57 6582806,92 5566157,28 6582848,03 5565982,37 6582903,07 5565767,98 6582947,24 5565625,70 6582939,35 5565109,20 6582996,83 5565032,49 6583038,37 5564988,40 6583072,05 5564944,62 6583122,00 20 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Nr punktu 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 Współrzędne w układzie 2000/18 X Y 5564922,04 6583166,33 5564906,16 6583212,48 5564846,29 6583479,46 5564723,08 6583653,08 5564576,32 6583751,92 5564102,66 6583927,56 5563940,26 6583996,87 5563875,12 6584084,63 5563853,08 6584147,06 5563845,87 6584237,88 Powierzchnia projektowanego obszaru górniczego „Brzezinka 3” wynosi 7,272 km2 Wyznaczono również granice projektowanego Terenu Górniczego „Brzezinka 3” przy założeniu, że granica ta ogranicza teren objęty wpływani ograniczonymi izolinią obniżeń 20 mm. Granicę stanowią linie łączące punkty o współrzędnych podanych w tabeli 1.2 oraz przedstawionych graficznie na mapie w załączniku 2. Tabela 1.2 Zestawienie współrzędnych projektowanego Terenu Górniczego „Brzezinka 3” Nr punktu T1 T2 T3 T4 T5 T6 T7 T8 T9 T10 T11 T12 T13 T14 T15 T16 T17 Współrzędne w układzie 2000 X Y 5566601,00 6582375,00 5566603,00 6582539,00 5566520,00 6582728,00 5566293,50 6582978,00 5566074,50 6583146,00 5565517,50 6583295,50 5565368,50 6583379,00 5565019,00 6583969,50 5564358,50 6584360,50 5564178,00 6584507,00 5563776,00 6584685,50 5563626,00 6584703,50 5563283,50 6584611,50 5562633,00 6584266,00 5562245,50 6584188,00 5561624,50 6584144,50 5561264,00 6584037,50 21 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Nr punktu T18 T19 T20 T21 T22 T23 T24 T25 T26 T27 T28 T29 T30 Współrzędne w układzie 2000 X Y 5560946,50 6583675,50 5560950,50 6583173,00 5561292,00 6582680,00 5561572,50 6582359,00 5562083,50 6582166,00 5562824,50 6581621,00 5563207,00 6581535,00 5564330,50 6581579,50 5564905,50 6581480,00 5565255,00 6581398,00 5565710,00 6581517,00 5566123,50 6581760,50 5566508,50 6582182,50 Powierzchnia tak wyznaczonego Terenu Górniczego „Brzezinka 3” wynosi 12,29 km2. 1.1.4. WARUNKI GEOLOGICZNO-GÓRNICZE W ZŁOŻU Wykształcenie litologiczne Złoże „Brzezinka 3” zalega w obrębie karbońskiej górnośląskiej serii piaskowcowej. Szczegółowa analiza warunków geologiczno-inżynierskich została ograniczona do opisu wymienionej serii. Wszystkie charakterystyki cech fizycznych jak i wytrzymałościowych bazują przede wszystkim na wynikach badań polowych i laboratoryjnych przeprowadzonych na próbach rdzeni wiertniczych, pobranych z odwierconych otworów powierzchniowych, zlokalizowanych na badanym terenie oraz w obszarach przyległych: Brzezinka 1, 9, 10, 13 oraz N-M2 (rysunek 2). Dla każdej podstawowej odmiany litologicznej przeanalizowano wartości poszczególnych cech wytrzymałościowych. 22 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Rys. 2. Lokalizacja otworów badawczych w rejonie złoża „Brzezinka 3” Spąg górnośląskiej serii piaskowcowej zalega na głębokościach od -570 do -850, a jej miąższość wynosi od 64,0 m do 176,2 m. W budowie litologicznej dominują piaskowce, któ- 23 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” rych udział procentowy wynosi od 41,7% do 88,3% miąższości serii. Są to piaskowce głównie średnioziarniste, rzadziej drobnoziarniste. W niektórych otworach, gdzie wykształcone są warstwy siodłowe występują w spągu piaskowce gruboziarniste. Średnie właściwości fizykomechaniczne tych utworów są następujące: - gęstość właściwą (ρs) – 2,70 g/cm3, - objętościową (ρn) – 2,39 g/cm3, - porowatość (p) – 13,75 %, - rozmakalność (r) – 1, - wskaźnik osłabienia strukturalnego (WOS) – 0,71, - wytrzymałość na rozciąganie skał (Rrr) – 4,02 MPa, - wytrzymałość na rozciąganie próbek (Rrp) – 2,81 MPa, - wytrzymałość na ściskanie skał (Rcm) – 40,41 MPa, - wytrzymałość na ściskanie próbek (Rcp) – 29,93 MPa oraz laboratoryjne – 30,79 MPa. Średnia wytrzymałość na rozciąganie piaskowców waha się od 1,42 do 3,64 MPa. Najniższa wartość wytrzymałości na rozciąganie stwierdzono w otworze Brzezinka 9 leżącym w południowej części jest spowodowana sąsiedztwem dyslokacji tektonicznej. Porowatość piaskowców jest najniższa w porównaniu do nadległych serii. Iłowce górnośląskiej serii piaskowcowej stanowią od 1,8 do 44,5% profilu. Są one najczęściej zapiaszczone, warstwowane piaskowcami i mułowcami, a lokalnie występują syderyty. Ich wrażliwość na działanie wody jest niska, średnia rozmakalność wynosi ok. 0,9. Parametry wytrzymałościowe są zmienne. Wytrzymałość na rozciąganie wynosi od 0,05 do 3,52 MPa. Najniższe wartości zanotowano w otworze N-M2, a najwyższe w otworze Brzezinka 10. Wytrzymałość na ściskanie waha się od 1,46 – 35,12 MPa. Mułowce stanowią od 0,0 do 10,7% serii. Na podstawie nielicznych wykonanych oznaczeń można tylko stwierdzić, że średnie parametry wytrzymałościowe są wyższe od iłowców i piaskowców. Nie można określić rozkładu cech wytrzymałościowych w całym obszarze. Węgle górnośląskiej serii piaskowcowej stanowią od 2,94 do 23,29% serii. Średnia wytrzymałość na ściskanie węgli wynosi 15,12 do 25,1 MPa, średnia urabialność w otworach zmienia się od 0,97 – 2,64. 24 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Geotechniczna charakterystyka pokładu 510 Pokład 510 - został objęty badaniami w otworach: Brzezinka 1, 9, 10 i 13 oraz N-M2 (rysunek 2). Zalega on na głębokości od 704,75 m p.p.t do 1050,0 m p.p.t. Jego miąższość waha się od 1,1 m ( Brzezinka 10) do 14,2 m (Niwka Modrzejów 12). Parametry eksploatacyjne pokładu 510 górnośląskiej serii piaskowcowej scharakteryzować można następująco: - strop bezpośredni i zasadniczy W stropie pokładu 510 dominują piaskowce. Stropy te wykazują bardzo zmienną wytrzymałość na rozciąganie od 0,1 do 5,46 MPa. Opór rozwarstwienia iłowców w otworach waha się od 0,49 - 3,03 MPa kwalifikując stropy od klasy I do V, czyli od opadających natychmiast po odsłonięciu, aż do stropów trudno przechodzących w stan zawału i zawisających w zrobach, wymagających sztucznego zraszania przy eksploatacji zawałowej. Stropy wyższych klas będą trudno przechodzić w stan zawału sprzyjając powstawaniu dużych koncentracji naprężeń; - spąg Nośność spągów iłowcowych tej serii odpowiada w większości klasie II i III, tj. spągów o średniej i niskiej nośności. Spągi piaskowcowe można zakwalifikować do I klasy, czyli spągów o dużej nośności; - węgle Węgle pokładów górnośląskiej serii piaskowcowej mają bardzo zróżnicowany wskaźnik urabialności 0,97 do 3,29. Generalnie w większości otworów przebadane węgle należą do łatwo i średnio urabialnych klasy II i III, jedynie w otworze N-M2 stwierdzono występowanie węgli bardzo trudno urabialnych klasy VI. Warunki geotermiczne Warunki geotermiczne złoża „Brzezinka 3” określono na podstawie pomiarów (profilowań) temperatury przeprowadzonych w 6 głębokich otworach zlokalizowanych w rejonie złoża tj. : Brzezinka 1, 9, 10, 13 oraz Niwka- Modrzejów-26 i N-M2. Wyniki pomiarów temperatury w pokładzie 510 zestawiono w tabeli 1.3. 25 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Tabela 1.3 Zestawienie pomiarów temperatury pierwotnej skał wykonanych w otworach wiertniczych w pokładzie 510 Lp. Otwór Temperatura w pokładzie 510 Stopień geotermiczny [ºC] [m/ºC] 1 Brzezinka -1 36,4* - 2 Brzezinka -9 35,2* - 3 Brzezinka -10 41,6 31,1 4 Brzezinka -13 32,9 37,3 5 Niwka Modrzejów 26 33,5* - 6 N-M2 32,5 31,1 *– temperatury szacowane Temperatura w górotworze karbońskim, w pokładzie 510, generalnie rośnie wraz z głębokością zalegania pokładu osiągając najwyższą wartość w otworze Brzezinka 10 (41,6°C). Najniższe temperatury zostały zanotowane jednak nie w najpłytszej części złoża, lecz w jego centralnej części w otworach N-M2 i Brzezinka 13. 1.1.5. ZAGROŻENIA NATURALNE W ZŁOŻU ORAZ SPOSOBY PRZECIWDZIAŁANIA TYM ZAGROŻENIOM W rozdziale tym przeprowadzono analizę zagrożeń naturalnych mogących wpłynąć na bezpieczeństwo prowadzenia ruchu zakładu górniczego, w tym związane z bezpieczeństwem pracy górników. 1.1.5.1. Zagrożenie tąpaniami Zagrożenie tąpaniami uzależnione jest od naturalnej skłonności skał do akumulowania energii sprężystej i nagłego jej oddawania w momencie zniszczenia skały spowodowanego wzrostem koncentracji naprężeń powyżej granicy wytrzymałości. Stopień koncentracji naprężeń zależy od czynników naturalnych oraz górniczo-technicznych. Czynnikami naturalnymi są głębokość zalegania, występowanie stref kompakcji 26 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” tektonicznej oraz grubych ławic skał o dużej wytrzymałości. Czynniki górniczo-techniczne, to pozostawione niewybrane filary i resztki pokładów, krawędzie eksploatacji w pokładach sąsiadujących oraz niestosowanie metod odprężających pokłady skłonne do tąpań. Podstawą charakterystyki czynników naturalnych są badania wytrzymałościowe rdzeni otworów wiertniczych oraz analiza budowy litologicznej skał, a zwłaszcza grubości pakietów warstw o dużej wytrzymałości a także wyniki badań wskaźnika skłonności do tąpań. W obrębie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” aktualnie nie prowadzi się żadnych robót górniczych w związku z tym czynniki górniczo-techniczne tu nie występują. Prognozę zagrożenia tąpaniami można tu prowadzić jedynie na podstawie czynników naturalnych oraz aktualnych zaliczeń pokładów do odpowiednich stopni zagrożeń tąpaniami w kopalniach sąsiadujących. Podstawą do określenia charakterystycznych danych naturalnych są informacje pozyskane z pobranych rdzeni wiertniczych w trakcie badań i oznaczeń przeprowadzonych w laboratoriach. Do oceny stopnia zagrożeń tąpaniami na rdzeniach przeznaczonych do badań geotechnicznych oznaczono wskaźnik skłonności do tąpań WET oraz wskaźnik facjalności stropu Wf. W przypadku górnośląskiej serii piaskowcowej najniższą wynoszącą 2,04 średnią wartość WET odnotowano w otworze Brzezinka 9 a najwyższą wynoszącą 3,48 w otworze Brzezinka 10. Z kolei średnie wartości Wf w obrębie GSP wahają się w dość szerokim przedziale od 8,50 (otwór Brzezinka 10) do 35,67 (otwór Brzezinka 13). Wartości minimalne, maksymalne oraz średnie WET i Wf zostały zestawione w tabeli 1.4. Tabela 1.4 Współczynniki skłonności do tąpań w otworach wiertniczych – złoże węgla kamiennego „Brzezinka 3” górnośląskiej serii piaskowcowej Parametr Nazwa otworu Brzezinka 1 Brzezinka 9 Brzezinka st. 1 WET 2 Wf WET Brzezinka N-M2 Razem 4 13 5 6 3 10 Wf WET Wf WET Wf WET Wf GÓRNOŚLĄSKA SERIA PIASKOWCOWA Ilość prób 3 3 3 3 3 4 3 3 12 1 Wart. min 1,49 30,2 0,43 4,60 3,48 4,40 2,06 8,87 2,29 8,94 Wart. max 3,93 41,2 3,43 32,9 3,48 9,87 3,24 59,6 5,21 8,94 5 Wart. 2,35 34,4 2,04 15,8 3,48 8,50 2,69 35,6 3,66 8,94 7 5 0 średnia 1 5 WET Wf 20 16 0,43 1,33 9,56 59,60 2,90 17,84 7 27 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” GSP na dokumentowanym obszarze zapada w kierunku południowym i południowowschodnim a spąg jej występuje na głębokościach od -570 do -850 m n.p.m. Natomiast jej miąższość jest bardzo zmienna i waha się w granicach od 64 do 176 m. Średnia wartość parametrów określających skłonność do tąpań wyliczonych w oparciu o wyniki badań rdzeni wiertniczych są dla GSP następujące: energetyczny wskaźnik skłonności do tąpań WET wynosi od 2,04 (otwór Brzezinka 9) do 3,66 (otwór N-M2), wskaźnik facjalności stropu Wf wynosi od 8,50 (otwór Brzezinka 10) do 35,67 (otwór Brzezinka 13). W przypadku Wf obniżone jego wartości zanotowano w otworach Brzezinka 9 i 10 oraz N-M2, co spowodowane jest występowaniem otworu w rejonie uskoku i ma charakter lokalny. W zależności od wartości wskaźnika WET, węgle dzieli się na trzy grupy: I WET ≥ 5 – węgiel skłonny do tąpań, II 2 ≤ WTG < 5 – węgiel słabo skłonny do tąpań, III WET < 2 – węgiel nieskłonny do tąpań. Według ww. kryteriów pokład 510 w obrębie złoża „Brzezinka 3” można zaliczyć węgli słabo skłonnych do tąpań. Stopień zagrożenia tąpaniami będzie określony po udostępnieniu złoża. Stan zagrożenia tąpaniami nie wpłynie na zmianę aktualnego stanu występowania wstrząsów górotworu oraz ich wpływu na infrastrukturę powierzchniową i środowisko naturalne. 1.1.5.2. Zagrożenie pożarowe Skłonność do samozapalenia oznacza się na próbkach węgla pobranych z wyrobisk górniczych. Na próbkach tych określa się wg obowiązującej normy PN-93/G/04558 wskaźnik samozapalności Sza (w o C/min.) i energii aktywacji utleniania się węgla A (kJ/mol) oraz minimalnego okresu inkubacji pożaru. Zasada pomiaru tych wskaźników polega na określeniu intensywności utleniania się próbki węgla na podstawie szybkości wzrostu jej temperatury w dwóch różnych warunkach pomiaru. Wartości oznaczonych wskaźników są podstawą zakwalifikowania pokładów do jednej z pięciu grup samozapalności. 28 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” W tabeli 1.5 przedstawiono wyniki oznaczeń tego wskaźnika oraz zaliczenie do odpowiednich grup samozapalności pokładów węgla w kopalniach sąsiadujących z obszarem „Brzezinka 3”. Pokłady grupy 500 w kopalniach „Mysłowice” i „Wesoła” wykazują mniejszą skłonność do samozapalania i zostały zaliczone do grupy IV i III. Jednakże w złożu „Niwka – Modrzejów” nawet tej grupy pokłady wykazują dużą i bardzo dużą skłonność do samozapalenia. W związku z tym można się spodziewać, że generalnie pokłady w złożu „Brzezinka 3” również będą zaliczone do IV i V grupy. Tabela 1.5 Zestawienie wyników badań samozapalności prób węgla w kopalniach POKŁAD sąsiadujących ze złożem „Brzezinka 3” 501 KWK „Wesoła” KWK „Mysłowice” Wskaźnik Grupa Skłonność Wskaźnik samozap. samozap węgla do samozap. węgla Szaf . węgla samozap. węgla Szaf 76-89 510 III średnia Grupa samozap. węgla KWK "NiwkaModrzejów" Skłonność Wskaźnik Grupa węgla do samozap. samozap samozap. węgla Szaf . węgla 110 IV duża 93 IV duża 106-171 IV/V Skłonność węgla do samozap. duża/b.du ża Przed uruchomieniem wyrobiska eksploatacyjnego zostanie przeprowadzona szczegółowa analiza zagrożenia pożarowego. Rejony wentylacyjne wyposażone będą w podwójne tamy bezpieczeństwa z nagromadzonym materiałem, umożliwiającym szybkie ich zamknięcie i odizolowanie zagrożonego rejonu od pozostałej części kopalni. Metody eksploatacji i rodzaje obudowy zmechanizowanej dobierane będą do lokalnych warunków tak, aby wyeliminować do minimum straty węgla w zrobach. Z uwagi na prognozowaną dużą i bardzo dużą skłonność do samozapalenia węgla, dla skutecznej profilaktyki zapobiegania pożarom m.in. stosować się będzie: w zakresie pożarów endogenicznych: - właściwe przewietrzanie rejonów eksploatacyjnych - bieżącą likwidację zbędnych wyrobisk, wraz z ich odizolowaniem od sieci wentylacyjnej, - podsadzanie likwidowanych wyrobisk, - stosowanie monitoringu ilości i jakości przepływającego powietrza - stosowanie metod wczesnego wykrywania pożarów 29 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” w zakresie pożarów egzogenicznych: - stosowanie niepalnych elementów obudowy wyrobisk korytarzowych - stosowanie taśm trudnopalnych - wyposażenie wyrobisk w sieć rurociągów przeciwpożarowych i niezbędny sprzęt gaśniczy, układy samo gaszące dla napędów taśmowych, - maksymalnego ograniczenia prac spawalniczych. W miarę postępu robót przygotowawczych prowadzone będą badania skłonności węgla do samozapalenia. Kopalnia posiadać będzie dla poszczególnych partii pokładu wyniki badań oznaczenia skłonności węgla do samozapalenia wraz z określonym czasem inkubacji pożaru wykonane przez jednostkę naukowo-badawczą uprawnioną przez Prezesa WUG. Stan zagrożenia pożarowego nie wpłynie w jakikolwiek sposób na stan infrastruktury powierzchniowej lub środowiska naturalnego. W przypadkach, dla których zajdzie do inkubacji pożaru endogenicznego lub mogącego wystapić pożaru egzogenicznego, produkty z utleniania węgla wyprowadzone zostaną wraz z powietrzem zużytym poprzez wentylator głównego przewietrzania do atmosfery. W takim przypadku, w krótkim okresie, możliwy będzie wzrost gazów pożarowych w powietrzu kopalnianym wydalanym do atmosfery. Stan taki nie wpłynie negatywnie na stan środowiska naturalnego w bezpośrednim otoczeniu wentylatorów głównego przewietrzania. 1.1.5.3. Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego Klasę zagrożenia wybuchem pyłu węglowego określa się na podstawie: badań pyłu węglowego pobranego z czynnych wyrobisk górniczych, określenia stref występowania niebezpiecznego pyłu węglowego, określenie miejsc możliwego zapoczątkowania wybuchu pyłu węglowego. Ocenę tego zagrożenia przeprowadza się wyłącznie na podstawie badań w czynnych polach eksploatacyjnych, drążonych wyrobiskach węglowych. Dla obszaru złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” podstawą prognozy zagrożenia są tylko zaliczenia do odpowiednich klas pokładu eksploatowanego w kopalniach sąsiadujących. Wykaz wraz z zaliczeniem do odpowiedniej klasy przedstawiono w tabeli 1.6. 30 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Tabela 1.6 Zestawienie pokładów z zaliczaniem do klasy zagrożenia wybuchem pyłu węglowego w kopalniach sąsiadujących ze złożem „Brzezinka 3” Złoże „Wesoła” Złoże „Niwka- Złoże „Mysłowice” Modrzejów” POKŁAD Klasa zagrożenia wybuchem pyłu węglowego POKŁAD Klasa zagrożenia wybuchem pyłu węglowego POKŁAD Klasa zagrożenia wybuchem pyłu węglowego 510 B 510 B 510 B Na podstawie powyższych zaliczeń można oczekiwać w przewidzianym do eksploatacji pokładzie 510 zagrożenia pyłowego klasy B. Pokład 510 w nowych partiach (polach) w miarę udostępnienia i dostatecznego rozcięcia, zostanie przebadany i na podstawie uzyskanych wyników kopalnia każdorazowo wystąpi o zaliczenie poszczególnych partii (pól) do odpowiedniej klasy zagrożenia wybuchem pyłu węglowego. Stan zagrożenia wybuchem pyłu węglowego nie ma bezpośrednio wpływu na stan infrastruktury powierzchniowej i środowiska naturalnego. 1.1.5.4. Zagrożenie wyrzutami gazów i skał Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 14.06.2002r. w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych, do kategorii skłonnych do występowania wyrzutów metanu i skał zalicza się pokłady węgla kamiennego lub ich części, w których metanonośność wynosi powyżej 8 m3/tonę. Wyniki badań desorpcji wskazują, że w złożu węgla kamiennego „Brzezinka 3” tj. do głębokości 1050 m maksymalne, stwierdzone wskaźniki desorpcji węgli są znacznie niższe od wartości granicznych przyjmowanych dla węgli zdolnych do wyrzutów gazów i skał, tj. ΔP2>120 mm H2O i V2p.>0.75 cm3/gcsw. Biorąc to pod uwagę, pokłady złoża „Brzezinka 3” można określić, jako niezagrożone wyrzutami gazów i skał. Stan zagrożenia wyrzutami gazów i skał nie ma wpływu na stan infrastruktury powierzchniowej i środowiska naturalnego. 31 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 1.1.5.5. Zagrożenie metanowe Zgodnie z obowiązującym w zakresie kwalifikacji pokładów do kategorii zagrożenia metanowego, Rozporządzeniem MSWiA z dnia 14.06.2002r. w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych (Dz.U. Nr 94, poz. 841), udostępnione pokłady lub ich części zalicza się do kategorii zagrożenia metanowego w zależności od stwierdzonej ilości metanu naturalnego w m3 na tonę czystej, suchej substancji węglowej. Na podstawie wyników badań gazowych w granicach złoża „Brzezinka 3” wynika, że zalegające na głębokościach 730 – 1050 m, przedmiotowe złoże obejmujące pokład 510, charakteryzuje się obecnością znacznych ilości gazu – metanu, występującego głównie w stanie związanym fizyko-chemicznie z substancją węglową jako tzw. metan sorbowany. Metan, który będzie wydzielał się do wyrobisk w trakcie eksploatacji (kruszenia) węgla, zostanie stamtąd usunięty na drodze wentylacji. Decydującym czynnikiem kształtującym stan zagrożenia metanowego jest stwierdzona badaniami, metanonośność pokładów węgla. Metanonośność pokładu 510 stanowiącym złoże „Brzezinka 3” jest zróżnicowana, co w głównej mierze, uwarunkowane jest złożoną strukturą metanową złoża. W granicach złoża metanonośności pokładów węgla wahają się w szerokich granicach od 0,000 - 0,1 m3CH4//tcsw (pokłady niemetanowe) do 5,831 m3CH4//tcsw (III kategoria ZM). Maksymalną metanonośność stwierdzono w otworze Brzezinka - 13 (nieidentyfikowany pokład warstw rudzkich na rzędnej ok. - 500 m npm). Nie stwierdzono pokładów o metanonośnościach powyżej 8,0 m3 CH4//tcsw, kwalifikujących je do IV kategorii zagrożenia metanowego. 1.1.5.6. Zagrożenia wodne Stopnie zagrożenia wodnego Złoże „Brzezinka 3” nie posiada dotąd zaliczenia do poszczególnych stopnia zagrożenia wodnego. Na podstawie analizy warunków hydrogeologicznych należy sądzić, że złoże węgla kamiennego „Brzezinka 3”, na etapie wykonywania robót badawczych – udostępniających z powierzchni, zostanie zaliczone generalnie do II stopnia zagrożenia wodnego (m. innymi ze względu na możliwość wystąpienia nierozpoznanych, zawodnionych uskoków), a w obrębie stumetrowej strefy od spągu utworów nadkładu czwartorzędowego, do III stopnia zagrożenia wodnego. Na podstawie art. 118 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. 32 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. nr 163, poz. 981), zaliczenia złoża lub jego części do odpowiednich stopni zagrożenia wodnego, dokona Kierownik Ruchu Zakładu Górniczego. Źródła zagrożenia wodnego Źródłami zagrożenia wodnego w kopalni mogą być: cieki i zbiorniki powierzchniowe, zawodnione utwory nadkładu, zawodnione utwory serii złożowej karbonu, uskoki i szczeliny wodonośne, otwory wiertnicze i szyby, podziemne zbiorniki wodne. Cieki i zbiorniki powierzchniowe są powierzchniowym źródłem zagrożenia wodnego, wszystkie pozostałe czynniki są podziemnymi źródłami zagrożenia wodnego. Charakterystyka powierzchniowych źródeł zagrożenia wodnego Ze względu na brak występowania na powierzchni złoża „Brzezinka 3” większych cieków oraz zbiorników wodnych, a także dużą głębokość projektowanej eksploatacji oraz zaleganie w obrębie nadkładu izolacyjnych warstw o znacznych miąższościach, zbudowanych z utworów nieprzepuszczalnych i słabo przepuszczalnych, można przyjąć, że cieki i zbiorniki wodne na powierzchni nie będą stwarzały zagrożenia wodnego dla projektowanych robót górniczych. Charakterystyka podziemnych źródeł zagrożenia wodnego Zawodnione utwory nadkładu - czwartorzęd Utwory czwartorzędu zalegają bezpośrednio na karbonie na całej powierzchni złoża, z tym, że nie wszędzie na stropie karbonu zalegają utwory przepuszczalne czwartorzędu. Ocenia się, że na powierzchni obejmującej około 50 % obszaru złoża „Brzezinka 3”, głównie w jego części północnej, istnieją dogodne warunki infiltracji wód opadowych i czwartorzędowych w głąb górotworu karbońskiego. Dogodne warunki infiltracji występują także w strefach dużych, nieciągłych zaburzeń tektonicznych - uskoków: Centralnego oraz Wanda - Luiza. Z charakterystyki warunków hydrogeologicznych wynika wniosek, że występujący w stropie pokładu 510 poziom wodonośny należący do górnośląskiej serii piaskowcowej, nie będzie stanowił zagrożenia wodnego dla robót górniczych. Roboty górnicze w pokładzie 510 33 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” prowadzone będą w dużej odległości pod zawodnionymi utworami nadkładu czwartorzędowego. Izolację, projektowanych robót od utworów nadkładu, stanowią utwory karbonu, występujące ponad stropem pokładu 510, o ponad 700 m grubości, w obrębie których zalegają również warstwy nieprzepuszczalnych łupków ilastych i piaszczystych. Zagrożenie wodne zawodniony czwartorzęd, może sprawiać jedynie w czasie drążenia upadowych z powierzchni. Zgodnie z obowiązującymi przepisami przyjęto, że utwory nadkładu czwartorzędowego, z uwagi na możliwość nagromadzenia się w nim wód, stanowi źródło zagrożenia wodnego. W związku z powyższym w odległości 100 m od stropu utworów czwartorzędu zostanie wyznaczona strefa III stopnia zagrożenia wodnego. Karbońskie poziomy wodonośne Zawodnione piaskowce karbońskie występujące nad pokładem 510, będą źródłem dopływu wody do drążonych wyrobisk górniczych. Występowały będą zawilgocenia i wykroplenia oraz lokalnie wycieki lub sporadycznie wypływy o różnym natężeniu z ociosów, stropu oraz spągu wyrobiska. Biorąc pod uwagę wieloletnie doświadczenia sąsiednich kopalń: KWK „Niwka- Modrzejów” i KWK „Wesoła”, stwierdza się, że nie będzie to powodować zagrożenia dla prowadzonych robót górniczych, a jedynie krótkotrwałe pogorszenie komfortu pracy załogi. Drenaż wywołany wpływami eksploatacji górniczej pokładu 510, obejmie poziom wodonośny górnośląskiej serii piaskowcowej (GSP), zalegający w stropie pokładu. Z uwagi na jego stosunkowo niewielką miąższość i niskie wartości parametrów hydrogeologicznych, nie będzie on stanowił zagrożenia wodnego dla wykonywanych robót górniczych. Uskoki i szczeliny wodonośne Wpływ zawodnionych uskoków na możliwość występowania zagrożenia wodnego w wyrobiskach pokładu 510 w złożu „Brzezinka 3”, jest na obecnym etapie rozpoznania trudny do jednoznacznego zdefiniowania. W przedmiotowym złożu występuje kilka większych uskoków w tym: Centralny i Wanda - Luiza. Ponadto mogą wystąpić nierozpoznane dotąd uskoki o mniejszych zrzutach wewnątrz większych bloków tektonicznych wydzielonych przez ww. duże uskoki. Jedynym uskokiem o stwierdzonej wodonośności jest uskok „Wanda”, zbadany w obszarze górniczym „Wesoła II”. Uskok ten może stwarzać zagrożenie wodne dla robót górniczych w przypadku jego niekontrolowanego nacięcia wyrobiskami. Dotychczasowe doświadczenia sąsiednich kopalń, uzyskane przy prowadzeniu robót górniczych wzdłuż uskoków 34 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” wskazują, że należy się liczyć z dopływami wody wzdłuż szczelin uskokowych o max. natężeniu rzędu 0,05 - 0,1 m3/min i ciśnieniu ok. 1,6 MPa. Poważnych utrudnień związanych z dopływem wody przy przechodzeniu dużych stref uskokowych, należy się spodziewać w czasie drążenia upadowych z powierzchni, które będą drążone w obrębie wyżej zalegających, silnie zawodnionych warstw łaziskich, należących do krakowskiej serii piaskowcowej (KSP). Dotychczasowe doświadczenia z robót górniczych wykonywanych w omawianym rejonie GZW wykazują, że górotwór związany z krakowską serią piaskowcową jest nadal silnie zawodniony, a występujące na tym terenie w przeszłości wdarcia wody były najczęściej związane z przekraczaniem stref uskokowych, w tym wyrobiskami korytarzowymi, przy czym nie zawsze były to uskoki o dużych zrzutach. Znane są liczne przykłady wdarć wody do wyrobisk górniczych zaistniałych głównie w latach 60 przy przechodzeniu stref uskokowych. Największy wypływ o natężeniu dochodzącym do max. 62 m3/min nastąpił w dniu 31.03.1964 r. w czasie drążenia pochylni transportowej do szybu Małgorzata, który zlokalizowany jest w odległości ok. 5 km na północywschód od granicy złoża. Wystąpił on na niewielkim uskoku o zrzucie h = 5 m. Z literatury znane są przypadki kilkakrotnych wdarć wody w KWK „Jan Kanty” w rejonie przejścia uskoku Przemsza przekopem do partii „C” na poziomie 270 m. W czasie wykonywania robót górniczych w tym robót korytarzowych - rozpoznawczych prowadzonych w nierozpoznanych dotąd rejonach, w czasie drążenia upadowych udostępniających złoże „Brzezinka 3”, należy zatem zwrócić szczególną uwagę na możliwość wystąpienia stref uskokowych, gdyż mogą one stanowić główne źródło zagrożenia wodnego. Niezlikwidowane otwory wiertnicze Otwory badawcze odwiercone w przeszłości z powierzchni w złożu „Brzezinka”, na podstawie informacji zawartej w kartach otworów, zostały zlikwidowane. W stosunku do części otworów brak jest szczegółowych informacji z protokołów dotyczących cementacji rur osłonowych, kontroli szczelności korków cementowych oraz sposobu likwidacji. W związku z tym należy takie otwory traktować jako potencjalne źródło zagrożenia wodnego. Podziemne zbiorniki wodne W obrębie złoża „Brzezinka 3” nie występują zarejestrowane i kontrolowane dołowe zbiorniki wodne. Najbliższe zarejestrowane zbiorniki wodne występują na obszarach sąsiednich, zlikwidowanych kopalń: „Jan Kanty” oraz „Niwka Modrzejów”. 35 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” W rejonie północnym, w wyniku zatopienia wyrobisk górniczych KWK „NiwkaModrzejów” powstał kompleksowy podziemny zbiornik wodny o pojemności 5,8 mln m3. Celem utrzymania rzędnej piętrzenia -160 m n.p.m. (tj. w obrębie zbiornika awaryjnego od 145,0 do -160,0 m n.p.m.) prowadzone jest odwadnianie pompami głębinowymi w szybie Kazimierz 1. Według stanu na 31.10.2013 r. zwierciadło wody w szybie „Kazimierz 1” znajdowało się na rzędnej -160,73 m n.p.m. Szacowany dopływ do wyrobisk Rejonu „NiwkaModrzejów” wyniósł w 2012 r. -10,1 m3/min. Omawiany zbiornik został rozpatrzony, jako potencjalne źródło zagrożenia wodnego dla projektowanych wyrobisk złoża „Brzezinka 3”. W protokole nr 12/2008 CZOK z dnia 30.09.2008 r. zespół opiniodawczy stwierdził, że rejon „Niwka-Modrzejów” nie stwarza zagrożenia wodnego dla KWK „Mysłowice-Wesoła”. Północna część złoża „Brzezinka 3” została oddzielona od opisywanego zbiornika filarem bezpieczeństwa. Nad złożem „Brzezinka 3” eksploatowane były płytko zalegające pokłady 215, 216 i 304 byłej kopalni „Przemsza”. Występują tam teraz rozległe zroby w/w pokładów na głębokościach ok. 150 ÷ 200 m p.p.t., które przypuszczalnie są zawodnione. Brak jest bliższych informacji o stanie zawodnienia tych zrobów. W dokumentacji złoża „Brzezinka” (1996r.) w sąsiedztwie tych zrobów wyznaczone zostały filary bezpieczeństwa. Zawodnione zroby odizolowane są od złoża „Brzezinka 3” miąższymi utworami serii mułowcowej, ale powinny zostać szczegółowo przeanalizowane podczas lokalizowania upadowych udostępniających złoże. Przeciwdziałania zagrożeniom wodnym Przeciwdziałanie istniejącym zagrożeniom wodnym polega na rozpoznaniu i likwidacji źródeł zagrożenia. Drążenie wyrobisk udostępniających oraz przygotowawczych w partiach niezbadanych poprzedzane jest wykonaniem otworów badawczo - hydrogeologicznych badające na wybiegu warunki wodne i likwidujące już rozpoznane źródła zagrożenia. Złoże oraz górotwór przed rozpoczęciem robót górniczych należy zaliczyć do odpowiednich stopni zagrożenia wodnego. Roboty górnicze w strefach II i III-go stopnia zagrożenia wodnego należy prowadzić na podstawie technologii bezpiecznego drążenia wyrobisk w strefie zagrożenia wodnego pozytywnie zaopiniowanej przez Kopalniany Zespół ds. Zagrożeń Wodnych i zatwierdzonej przez Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego. Drążenie wyrobisk udostępniających oraz przygotowawczych w partiach zagrożonych należy poprze36 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” dzać wykonaniem z pozdiemnych wyrobisk otworów badawczo - hydrogeologicznych o długości w zależności od potrzeb ustalonych każdorazowo przez Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego i zaopiniowanych przez Kopalniany Zespół do Spraw Zagrożeń Wodnych. Wszystkie roboty górnicze w warunkach zagrożenia wodnego należy prowadzić pod szczególnym nadzorem służby hydrogeologicznej kopalni oraz zgodnie z odpowiednimi przepisami wykonawczymi do ustawy Prawo geologiczne i górnicze, w tym Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego w podziemnych zakładach górniczych (Dz.U.02.139.1169). Z analizy warunków hydrogeologicznych i stanu zagrożenia wodnego wynika, że przy zachowaniu wyżej wymienionych metod jego rozpoznania i zwalczania nie będą one miały wpływu na możliwość podjęcia eksploatacji, a tym samym nie wpłyną niekorzystnie na stopień wykorzystania złoża. W ramach profilaktyki przeciw zagrożeniu wodnemu kopalnia przewiduje prowadzenie niektórych wyrobisk górniczych z zastosowaniem wierconych z podziemnych wyrobisk otworów wyprzedzających ze względu na słabe rozpoznanie warunków hydrogeologicznych. Przewiduje się również wykonywanie z wyrobisk górniczych otworów badawczych z drążonych wyrobisk w celu zlokalizowania ewentualnych stref wodonośnych (pakiety piaskowców, strefy uskokowe) oraz dla rozpoznania warunków wodnych. Na bieżąco prowadzona będzie obserwacja zjawisk hydrogeologicznych we wszystkich drążonych wyrobiskach oraz w wierconych otworach. 1.1.5.7. Zagrożenia radiacyjne naturalnymi substancjami promieniotwórczymi Naturalnymi źródłami potencjalnego zagrożenia radiacyjnego są: a) wody dołowe słone i osady z nimi związane ( promieniowane γ), b) krótkożyciowe produkty rozpadu radonu (promieniowanie α). W wyrobiskach górniczych w obrębie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3”, prowadzone będą pomiary następujących wskaźników zagrożenia radiacyjnego: - stężenia energii potencjalnej alfa krótkożyciowych produktów rozpadu radonu, - ekspozycji na zewnętrzne promieniowanie gamma, 37 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” - sumarycznego stężenia izotopów radu Ra-226 i Ra-228 w wodach kopalnianych, Z dotychczasowego monitorowania środowiska pracy i możliwości narażenia radiacyjnego pracowników produktami rozpadu radonu w wyrobiskach sąsiednich złóż eksploatowanych przez ZG Sobieski wynika, że średnioroczny efektywny równoważnik dawki w poprzednich latach mieścił się w zakresie wartości 1- 2 mSv. Z powyższego wynika, że nie istnieje zagrożenie otrzymania rocznego efektywnego równoważnika dawki większej niż 5 mSv, będącej dolną granicą wartości wyznaczonej dla klasy A zagrożenia radiacyjnego naturalnymi substancjami promieniotwórczymi. Wody w dokumentowanym złożu będą w większości wodami, w których sumaryczna zawartość izotopów radu to jest 226 Ra i 228 Ra będzie przekraczać wartość 1 kBq/m3. Zgodnie z obowiązującymi przepisami dla stężenia radu w wodach przyjmuje się wartość poziomu inspekcyjnego w wysokości 300 kBq/m3. W przypadku zaistnienia okoliczności wymagających oznaczenia radu w osadach, pomiary te wykonane zostaną zgodnie z obowiązującymi przepisami. Na podstawie okresowych pomiarów wyżej wymienionych składników zagrożenia w wytypowanych miejscach kopalni, obliczana będzie skuteczna dawka obciążająca będąca podstawą do kwalifikacji wyrobisk i stanowisk pracy do klas zagrożenia radiacyjnego. 1.1.6. OPIS UDOSTĘPNIENIA I ZAGOSPODAROWANIA ZŁOŻA 1.1.6.1. Obecny i projektowany sposób udostępnienia złoża Złoże węgla kamiennego „Brzezinka 3” jest złożem niezagospodarowanym pod względem górniczym. Złoże węgla kamiennego „Brzezinka 3” będzie stopniowo udostępniane od roku 2017 za pomocą wyrobisk chodnikowych – dwóch upadowych, drążonych z powierzchni. Upadowe drążone będą z powierzchni w kierunku północno - zachodnim, o nachyleniu do 10°, do osiągnięcia pokładu 510. Całkowita długość upadowych wyniesie po ok. 4500 m. Po udostępnieniu pokładu 510 w północnej części złoża wykonane zostaną pochylnie o kierunku południowym oraz chodniki rozcinające złoże na parcele i pola eksploatacyjne. Na etapie robót przygotowawczych wykonane zostaną dla każdej parceli pochylnie dla transportu, odstawy urobku i przewietrzania, następnie przystąpi się do robót wybierkowych polegają38 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” cych w pierwszym etapie na drążeniu chodników z pozostawieniem filarów węglowych; w drugim na wybieraniu części pozostawionych filarów w zakresie zapewniającym dotrzymanie założonych wskaźników charakterystycznych dla ochrony powierzchni. Przedstawiony sposób udostępnienia złoża „Brzezinka 3” został zaprojektowany w dostosowaniu do aktualnego stanu rozpoznania oraz posiadanych informacji geologicznogórniczych. W czasie prowadzenia robót udostępniających, w dostosowaniu do bieżącego stanu rozpoznania uwarunkowań geologiczno-górniczych oraz pozyskiwanych informacji, może ulec zmianie sposób przysposobienia przedmiotowego złoża do eksploatacji. 1.1.6.2. System eksploatacji kopaliny głównej Wybór sytemu eksploatacji złoża wynika z przyjęcia za priorytet zasady minimalizacji wpływów eksploatacji na powierzchnię. Projektowana przez Zakład Górniczy powołany do wydobywania węgla kamiennego ze złoża „Brzezinka 3”, eksploatacja górnicza pokładu 510 w latach 2019-2049, w granicach projektowanego Obszaru Górniczego „Brzezinka 3”, prowadzona będzie systemem krótkofrontowym – chodnikami eksploatacyjnymi z podsadzką hydrauliczną lub zestalaną. Przyjęty sposób eksploatacji został dobrany ze względu na konieczność zapewnienia minimalnych wpływów na powierzchnię. System ten polega na wybieraniu złoża systemem krótkofrontowym „rib panel extraction” z wykorzystaniem do urabiania węgla kombajnów „continuous miner” – z pozostawieniem filarów. System eksploatacji będzie przebiegał dwuetapowo: w pierwszej kolejności drążone są chodniki w obudowie kotwowej z pozostawieniem pomiędzy nimi płotów węglowych a następnie, w przyjętym porządku organizacyjnym pozostawione pasy węgla są przybierane na ustaloną głębokość bez dodatkowej obudowy. W chodniku eksploatacyjnym podczas eksploatacji pasów węglowych stosowana będzie dodatkowo obudowa hydrauliczna krocząca za postępem kombajnu. W ramach profilaktyki górniczej i ppoż. przewidywane jest zastosowanie podsadzania wyrobisk z wykorzystaniem pyłów dymnicowych, podsadzki samozestalającej się a także innych materiałów, m.in. pochodzących z robót udostępniających lub wzbogacania węgla. Przedmiotem planowanej eksploatacji jest warstwa przystropowa pokładu. Pozostałe warstwy będą mogły być zagospodarowane w przyszłości po dokonaniu szczegółowej analizy wpływów na powierzchnię od dokonanej eksploatacji, prognozy wpływów projektowanej przyszłej eksploatacji, po uspokojeniu terenu górniczego. 39 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Węgiel z przodka, po urobieniu przez kombajn załadowany będzie do wozów odstawczych-samojezdnych, następnie przewieziony zostanie do punktu załadowczego na przenośnik taśmowy, którym wytransportowany zostanie na powierzchnię. Po dokonanej eksploatacji wybrany chodnik zostanie otamowany a następnie podsadzony. 1.1.7. ODWADNIANIE ZŁOŻA Przewidywana wielkość dopływu wód do kopalni Złoże „Brzezinka 3” zostanie udostępnione za pomocą dwóch równoległych upadowych drążonych z powierzchni w kierunku północno - zachodnim, o nachyleniu do 10°, do osiągnięcia pokładu 510. Całkowita długość upadowych wyniesie ok. 4500 m. Ze względu na warunki geologiczne występujące w złożu, jego udostępnienie z powierzchni, będzie się odbywało w warunkach znacznego zawodnienia wyrobisk. Na podstawie dotychczasowego rozpoznania można stwierdzić, że rejon złoża „Brzezinka 3” pod względem hydrogeologicznych warunków prowadzenia robót górniczych, cechować się będzie utrudnieniami analogicznymi do tych, spotykanych w kopalniach pozbawionych warstw nieprzepuszczalnych w nadkładzie. W omawianym rejonie karbon przykryty jest wyłącznie utworami czwartorzędowymi, niestanowiącymi istotnej przeszkody, na drodze infiltracji wód opadowych do górotworu karbońskiego. Przewidywany dopływ do wyrobisk udostępniających z powierzchni Projektowane upadowe drążone będą w zmiennych warunkach hydrogeologicznych, jakie spodziewane są na ich wybiegu. Długość całkowita projektowanych upadowych wynosi około lc = 4500 m. Wyróżnić tu można, co najmniej 3 odcinki o różnych warunkach hydrogeologicznych, a tym samym odmiennych dopływach wody: I) Odcinek na którym wystąpi bezpośredni kontakt z utworami zawodnionego czwartorzędu (długość ok. 300 m) - odcinek I o długości około l1 = 300 m. Prognozowany dopływ dla upadowych na odcinku I wyniesie około Q1 = 3,220 m3/min. II) Odcinek położony w strefie stropowej utworów karbonu (przyjęto odległość do 100 m poniżej stropu karbonu) - odcinek II o długości około l2 = 500 m. Prognozowany dopływ dla upadowych na odcinku II wyniesie około Q2 = 1,200 m3/min. 40 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” III) Odcinek położony w karbonie na większych głębokościach (przyjęto głębokość większą niż 100 m od stropu karbonu - odcinek III o długości około l3 = 3700 m. Prognozowany dopływ dla upadowych na odcinku III wyniesie około Q3 = 0,300 m3/min. Należy podkreślić, że poszczególne poziomy wodonośne przedzielone są warstwami słabo przepuszczalnymi, co w praktyce ograniczy wpływ projektowanych upadowych na zasięg leja depresji. Projektowany sposób wykonania upadowych (częściowe uszczelnienie górotworu wzdłuż upadowych) ograniczy możliwość przepływu wody wgłąb górotworu (wzdłuż wykonanych upadowych). Całkowity, prognozowany dopływ do upadowych udostępniających wyniesie: Qc = Q1 + Q2 + Q3 = 3,220 + 1,200 + 0,300 = 4,720 m3/min. W miejscach koncentracji dopływu naturalnego, planuje się selektywne ujęcie wód dopływających do upadowych i wykorzystanie ich do potrzeb technologicznych zakładu górniczego. Prognozuje się, że w upadowych ujęte zostaną wody w ilości 4,2 m3/min. Ujęta woda będzie miała parametry pozwalające na jej wykorzystanie do celów przemysłowych (technologicznych). Jakość tych wód nie będzie spełniała wymagań określonych dla wody przeznaczonej do spożycia (podwyższone zasolenie, zanieczyszczenia migrujące z powierzchni terenu). Ujęta woda będzie wykorzystywana głównie do zasilania oraz uzupełniania obiegów chłodzących, zraszania urobku, hydrotransportu itp. Należy podkreślić, że upadowe po wydrążeniu i wykonaniu obudowy, będą częściowo izolowane od górotworu, co istotnie zmniejszy dopływ wody do wyrobisk górniczych po uruchomieniu eksploatacji. Prognozowany dopływ z rejonu upadowych do rejonu eksploatacji złoża, ograniczy się do wielkości poniżej 0,52 m3/min. Przewidywany dopływ do wyrobisk przygotowawczych i eksploatacyjnych Wielkość dopływu wód podziemnych do wyrobisk górniczych (przygotowawczych i eksploatacyjnych) oszacowano na poziomie Q = 0,026 m3/s = 1,57 m3/min. Uwzględniając prognozowany dopływ do upadowych po ich wykonaniu na poziomie 0,52 m3/min oraz obliczony powyżej dopływ do wyrobisk eksploatacyjnych wynoszący maksymalnie 1,57 m3/min, całkowity dopływ wód kopalnianych w rejonie projektowanej eksploatacji złoża wyniesie około 2,1 m3/min. Dopływ do wyrobisk eksploatacyjnych będzie zależał od wielkości rozcięcia złoża i w miarę postępu robót, w związku z postępującym odwodnieniem i związanym z tym sczer41 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” pywaniem zasobów statycznych, dopływ do wyrobisk będzie stopniowo malał. Również znaczący wpływ na malejący dopływ wód do upadowych będzie miała hydroizolacja od zawodnionego górotworu w wyniku zastosowania środków izolacyjnych (mineralnych, chemicznych) wtłaczanych z wyrobiska wyprzedzająco przed czoło drążonego przodka, zgodnie z opracowaną technologią likwidacji zagrożenia wodnego w trakcie drążenia upadowych udostępniających. Zastosowanie izolacji wodnej upadowych od stwierdzonych poziomów wodonośnych - poza okresem ich drążenia - nie naruszy ich własności, rozprzestrzenienia, zasobów wodnych. Nie przewiduje się, po wydrążeniu upadowych i ustabilizowaniu warunków wodnych w górotworze wystąpienia lejów depresji oraz nie przewiduje się obniżenia poziomu czerpania wody z istniejących ujęć wody. W trakcie eksploatacji Złoża „Brzezinka 3”, całkowity dopływ wód kopalnianych wyniesie około 6,3 m3/min. Odwodnienie kopalni będzie odbywało się poprzez pompownie lokalne do przepompowni rejonowych, stamtąd do zespołu osadników głównych przy pompowni głównej. W osadnikach głównych wody pochodzące z dopływu naturalnego i wody technologiczne (m.in. z podsadzki hydraulicznej) będą klarowane z zawiesiny. Wstępnie oczyszczone wody dołowe będą pompowane do osadnika na powierzchni, skąd po oczyszczeniu z zawiesiny będą odprowadzane ciekiem Przyrwa do rzeki Przemszy. Uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego na wykonanie wylotu (urządzenia wodnego) do koryta cieku Przyrwa prowadzącego wody do rzeki Przemszy wymaga uzgodnienia warunków technicznych projektowanego wylotu z administratorem odbiornika. Uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego na wprowadzanie wód dołowych do koryta cieku Przyrwa prowadzącego wody do rzeki Przemszy nastąpi po uzyskaniu pozwolenia wodnoprawnego na odwodnienie zakładu górniczego. Gospodarka wodno-ściekowa zakładu górniczego zarojektowana zostanie zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa oraz przy zachowaniu dopuszczalnych warunków w zakresie odprowadzania ścieków przemysłowych (wód kopalnianych) do wód powierzchniowych. 42 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 1.1.8. PRZEWIDYWANA WIELKOŚĆ WYDOBYCIA WĘGLA KAMIENNEGO ORAZ SPOSÓB JEGO WYKORZYSTANIA Według opracowanych szczegółowych harmonogramów eksploatacji do połowy roku 2049, przewiduje się prowadzenie wydobycia węgla w jedynym, przemysłowym pokładzie złoża - pokładzie 510, w warstwie przystropowej. Zgodnie z tym harmonogramem na wnioskowany okres obowiązywania koncesji t.j. do 2050 r., przewiduje się prowadzenie eksploatacji praktycznie na całej powierzchni złoża, za wyjątkiem 4 parcel nr: 801, 802, 1001/1 i 1002/1, zaliczonych do nieprzemysłowych. Parcele nr 801, 802 położone są w północnej części złoża, w małej odległości od dołowego zbiornika wodnego w zrobach zatopionej KWK „Niwka – Modrzejów”, to jest w odległości mniejszej niż ok. 100 m, gwarantującej jednak uniknięcie możliwości wystąpienia zagrożenia wodnego. W związku z powyższym ustanowiono filar bezpieczeństwa od zbiornika wodnego, w obrębie którego nie będzie prowadzona eksploatacja górnicza. Z tego tytułu do zasobów nieprzemysłowych zaliczono zasoby parcel 801 i 802 (1 487 tys. ton - 1,64% ogółu zasobów bilansowych). Parcele nr 1001/1 i 1002/1 położone są w zachodniej części złoża, silnie zuskokowanej w bezpośredniej strefie uskoku Wanda, co jest istotnym utrudnieniem dla podjęcia w ich obrębie eksploatacji górniczej. Z tego tytułu do zasobów nieprzemysłowych zaliczono zasoby parcel 1001/1 i 1002/1 (1 122 tys. ton - 1,24% ogółu zasobów bilansowych). W obrębie złoża „Brzezinka 3” wg ustaleń Programu Zagospodarowania Złoża (PZZ), występują udokumentowane zasoby przemysłowe węgla kamiennego w ilości ogółem 90,8 mln ton, w tym zasoby operatywne w ilości 25,5 mln ton zalegające w warstwie przystropowej pokładu 510, które są przewidywane do eksploatacji w latach 2015 – połowa 2049. Wielkość ta, przy planowanym poziomie wydobycia w ilości 0,5 – 1,3 mln ton rocznie, zapewnia wystarczalność wydzielonej grupy zasobów przemysłowych i operatywnych, w wnioskowanym okresie obowiązywania koncesji, to jest do 2050 r. Eksploatację górniczą zaplanowano w partiach pokładu 510, charakteryzujących się miąższościami powyżej 1,5 m które spełniaja inne uwarunkowania techniczno – ekonomiczne, w tym aspekty dotyczące ochrony środowiska, powierzchni i zagrożeń naturalnych. Uwzględniono również opłacalność prowadzenia wydobycia w wytypowanych partiach złoża. Projektowana eksploatacja górnicza umożliwia podjęcie w przyszłości eksploatacji warstwy środkowej i przyspągowej pokładu 510. 43 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 1.1.9. PRZEWIDYWANA WIELKOŚĆ WYDOBYCIA KOPALINY TOWARZYSZĄCEJ ORAZ SPOSÓB JEJ WYKORZYSTANIA W obrębie złoża „Brzezinka 3” poza węglem kamiennym, występuje metan z węgla kamiennego, jako kopalina towarzysząca, nadająca się do przemysłowego wykorzystania. Zasoby bilansowe metanu jako kopaliny towarzyszącej w złożu „Brzezinka 3”, obliczono w obrębie strefy złożowej tj. części złoża gdzie występują pokłady o metanonośności powyżej 2,5 m3 CH4//tcsw, a średnie metanonośności są wyższe od metanonośności resztkowej, określonej dla złoża na 1,050 m3 CH4//tcsw. W strefie tej przewiduje się, prowadzenie wydobycia metanu przez kopalnię. Obliczone zasoby bilansowe metanu sorbowanego jako kopaliny towarzyszącej w złożu „Brzezinka 3” do głębokości spągu pokładu 510 (max głębokość ok. 1050 m), ustalone w kategoriach rozpoznania C wynoszą ogółem 134,052 mln m3 CH4 i mogą być w przyszłości przedmiotem eksploatacji poprzez system odmetanowania kopalni. Na podstawie stopnia wykorzystania metanu występującego w złożach węgla kamiennego kopalń Kompani Węglowej szacowane wykorzystanie wydzielającego się metanu ocenia się w wysokości do 20-24% (dane za 2009r.) W wyniku weryfikacji prognozowanej metanośności badaniami przeprowadzonymi na próbach pobranych bezpośrednio z drążonych wyrobisk, oznaczeniu metanowości bezwzględnej charakterystycznej dla określenia wielkość źródła emisji metanu ze złoża, niewyklucza się możliwości rozbudowania systemu odmetanowania o ujmowanie metanu bezpośrednio ze złoża. W takim przypadku możliwe będzie zwiększenie ilości metanu wydobytego ze złoża i poprawienie wskaźnika jego wykorzystania. Dla przedmiotowego przedsięwzięcia, z uwagi na projektowany system eksploatacji, nie projektuje się dołowych ujęć metanu. Wydzielający się metan do wyrobisk górniczych odprowadzany będzie wraz ze zużytym prądem powietrza do wentylatora głównego przewietrzania. W dyfuzorach wentylatorów głównego przewietrzania zabudowane będą ujęcia powietrza kopalnianego (MWENT), którymi powietrze kierowane będzie do instalacji utylizacyjnej metanu. Podstawowymi urządzeniami umożliwiającymi utylizację metanu z powietrza kopalnianego są: - urządzenie do pobierania i przesyłu gazów (powietrza z metanem) - MWENT, 44 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” - reaktor spalający metan z MWENT - TFRR, - wymiennikownia dla odzysku ciepła z gazów spalinowych lub generatory do produkcji energii elektrycznej, - emiter gazów – spalin z reaktora do atmosfery (komin). Utylizacja metanu z powietrza kopalnianego przeprowadzona zostanie w termicznym reaktorze przepływowo-rewersyjnym TFRR. Przykładowym, polskim rozwiązaniem technicznym jest IUMK-100 autorstwa Konsorcjum Utylizacji Metanu z Pokładów Węgla: AGH, Politechniki Wrocławskiej i Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (rys. 3). Instalacja ta pracuje w skali półprzemysłowej na szybie VI kopalni JAS-MOS w Jastrzębiu Zdroju. Do końca 2015r ma zostać wykonany projekt instalacji przemysłowej IUMK 1000 o mocy cieplnej 1MW, która będzie umożliwiała także produkcję energii elektrycznej. Nie wyklucza się możliwość zastosowania technologii australijskiej dla wykorzystania, jako paliwa powietrza wentylacyjnego MWENT o niskiej zawartości metanu. Instalacje takie pracują od 1994r. Przedstawiona koncepcja zagospodarowania i utylizacji metanu z powietrza wentylacyjnego projektowanego Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” w termicznym reaktorze rewersyjnym TFRR jest na wskroś innowacyjna ekologicznie i energetycznie. Rys. 3. Schemat instalacji pozyskania i utylizacji metanu z powietrza wentylacyjnego (opracowany przez Konsorcjum Utylizacji Metanu z Pokładów Węgla). 45 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 1.1.10. ZAGOSPODAROWANIE POWIERZCHNI Zakład Górniczy „Brzezinka 3” zlokalizowany zostanie w Mysłowicach pomiędzy ul. Cmentarną i Piaskową – część południowa oraz ul. Piaskową w kierunku autostrady A4 – część północna (załącznik 3). Część północna: Działki 1149/150, 1150/150, 1151/150, 281/149, 850/154, 1555/147, 1557/149, 1561/149, 1559/149, 1552/146, 1554/147, 1556/149, 1558/149, 1560/149, 151, 152 Część południowa: Działki: 307/42, 157/42, 160/37, 168/43, 166/43, 164/43 - Zakład Przeróbki Węgla „Brzezinka” (Haldex S.A.) oraz 311/42, 214/42, 312/42, 313/42, 303/42. Razem części południowa i północną stanowią działki o powierzchni łącznej 11,5 ha. W części północnej ZG „Brzezinka 3” zlokalizowane zostaną (załącznik 3): - wloty do upadowych udostępniających złoże „Brzezinka 3”, - wentylatory głównego przewietrzania (1,2), kubatura 2 x 480 m3 - główna rozdzielnia elektryczna (3), kubatura 840 m3 - instalacja do utylizacji metanu z powietrza wentylacyjnego (25), kubatura 1464 m3 - budynek administracyjny wraz z dyspozytorniami, biurami działów ruchu (8), kubatura 2400 m3 - budynek z pomieszczeniami biur oddziałów, lampownią, markownią i wydawaniem środków ochrony osobistej (6), kubatura 3648 m3 - budynek pomieszczeń socjalnych dla załogi obejmujących szatnię i łaźnię (7), kubatura 4200 m3 - magazyn dla materiałów i urządzeń transportowanych na dół, niezbędnych do produkcji (4,) kubatura 3120 m3 Pomieszczenia socjalne zaprojektowane zostaną dla pomieszczenia 500 pracowników zakładu górniczego. W części południowej, bezpośrednio przy ul Piaskowej planowany jest dwupoziomowy parking o powierzchni zabudowy 1728m2 i kubaturze 10368m3 na 128 samochodów oso46 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” bowych dla zatrudnionych pracowników. Parking dla jednośladów o powierzchni zabudowy 384 m2 na 128 stanowisk, planowany jest w części północnej przy ul. Piaskowej. W części południowej planuje się usytuować ponadto: - zbiornik podsadzkowy wraz z punktem poboru pyłów dymnicowych (pyłów) z cystern w obiegu zamkniętym (10), kubatura ok.672 m3, - budynek zarządu, kubatura ok.1000 m3, - magazyn węgla konfekcjonowanego (13), kubatura ok.2880 m3, - hala konfekcjonowania węgla wraz z magazynem (14), kubatura ok.1260 m3 - warsztaty naprawcze i garaż pojazdów dołowych (22), kubatura ok.3960 m3 - warsztat elektryczny, automatyki i teletechniki (19), kubatura ok.1088m3 - budynek kopalnianej stacji ratownictwa górniczego (23), kubatura ok.1584m3 - zbiorniki wody podsadzkowej i osadniki (12), kubatura ok. 10176m3 Wydobyty węgiel zostanie wytransportowany na powierzchnię upadową w części po- łudniowej, będącą odgałęzieniem od upadowej wydobywczej. Stąd taśmociągiem napowietrznym urobek skierowany zostać może bezpośrednio do załadunku na wagony lub do sortowni dla uzyskania zadanych sortymentów lub na zwał węgla o pojemności do ok. 150 000 ton. Planuje się konfekcjonowanie części wydobytego węgla w hali usytuowanej przy sortowni. Konfekcjonowany węgiel magazynowany może być w hali konfekcyjnej lub w magazynie węgla paczkowanego. Łącznie magazyny pomieszczą do 2 000 ton węgla paczkowanego w workach po 20 kg, co stanowi ok. 2400 europalet. Projektowana jest także drobna sprzedaż na samochody węgla konfekcjonowanego i węgla luzem. Część „produkcyjna” Zakładu Górniczego zlokalizowana będzie na nieruchomościach i obiektach użytkowanych dotychczas przez Zakład Przeróbki Węgla „Brzezinka” (Haldex S.A.). Planowana jest kompleksowa modernizacja obiektów istniejących do projektowanej działalności. Część obiektów zostanie wyburzona. Skomunikowanie ZG „Brzezinka 3”: - drogi: - samochody osobowe (załoga) dojazd od ul. Piaskowej, - samochody ciężarowe: od tzw. drogi technologicznej użytkowanej obecnie przez Zakład Przeróbki Węgla „Brzezinka” (planowana przebudowa ulicy 47 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” przez Inwestora) lub od południa ul. Cmentarną po wykonaniu połączenia z rozjazdem przy hali Panattoni, - kolej – aktualnie istniejące połączenie obsługiwane przez CTL. Firma CTL jest zainteresowana świadczeniem usługi jako przewoźnik. Skomunikowanie ZG „Brzezinka 3” zarówno z głównymi trasami komunikacyjnymi kraju przez istniejące szlaki komunikacyjne do Wschodniej Obwodnicy GOP, a następnie do autostrada A4, jak i kolejowymi (dostęp do torów CTL) odbywać się będzie w zgodzie z obowiązującymi przepisami prawa, bez przekroczenia dopuszczalnych norm oraz z zastosowaniem technologii ograniczających negatywny wpływ przedsięwzięcia na środowisko. Za pomocą komunikacji kołowej przewidywany jest transport części urobku oraz dojazd pracowników (około 500 osób). Komunikacja kołowa odbywać się będzie za pomocą istniejących dróg publicznych oraz po terenach, które w istniejących miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego lub Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego są dozwolone lub przeznaczone są na funkcje komunikacji Skomunikowanie kolejowe ZG „Brzezinka 3” odbędzie się w oparciu o obowiązujące normy i regulaminy ustalone dla obecnie działającego Zakładu Przeróbki Węgla „Brzezinka”. Projektowana produkcja w wysokości 3600 ton na dobę nie wymaga rozbudowy istniejącej infrastruktury kolejowej a jedynie jej modernizacji. 1.1.11. PROGNOZA PARAMETRÓW JAKOŚCIOWYCH PRODUKTU HANDLOWEGO WRAZ Z OCENĄ MOŻLIWOŚCI ZBYTU Ocenę rodzaju i jakości kopaliny w złożu „Brzezinka 3” przeprowadzono w dokumentacji geologicznej, w oparciu o wyniki analiz chemiczno-technologicznych wykonanych na próbach z otworów wiertniczych. W złożu występują węgle energetyczne typu 31 i 32 o niskiej zawartości siarki całkowitej. Złoże węgla kamiennego „Brzezinka 3” charakteryzuje się następującymi parametrami jakościowymi: zawartość popiołu - od 3,51 do 22,44 średnia 12,27 % wartość opałowa - od 22 696 do 30 051 średnia 26 844 kJ/kg zawartość siarki - od 0,21 do 0,76 średnia 0,39 % 48 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” gęstość przestrzenna - od 1,33 do 1,40 średnia 1,37 t/m3 Wegiel kierowany do sortowni będzie sortowany do następujących sortymentów: 0 – 8 mm - miały 10 – 25 mm - groszek do konfekcjonowania, 8 – 30 mm - groszek 30 – 50 mm - orzech > 50 mm - kęsy Węgiel z pokładu 510 jest bardzo dobrym paliwem dla odbiorców spalających węgle w celach energetycznych. Niespiekające węgle typu 31 są cenione ze względu na dłuższą żywotność palenisk i rzadszą konieczność ich oczyszczania z nagaru. Prócz energetyki przemysłowej węgiel produkowany ze złoża „Brzezinka 3” będzie głównie przeznaczony dla odbiorców detalicznych. Istotne znaczenia ma tu węgiel gruby, cechujący się wysoką kalorycznością, niską zawartością siarki oraz popiołu, który ze względu na doskonałe parametry spalania, jest doskonałym paliwem do celów grzewczych stosowanych w gospodarstwach domowych. Węgiel z pokładu 510 będzie poszukiwanym produktem przez firmy produkujące mieszanki węgli z uwagi na posiadaną wysoką jakość energetyczną (wysoką wartość opałową, niską zawartość siarki i popiołu). 1.1.12. TECHNOLOGIA UZYSKANIA PRODUKTU HANDLOWEGO Węgiel po przetransportowaniu na powierzchnię przenośnikami taśmowymi zlokalizowanymi w upadowej wydobywczej poddany zostanie sortowaniu poprzez kruszenie na kruszarkach w budynku nr 15 - załacznik 3, (występujące ewentualne pylenie neutralizowane będzie poprzez zabudowane zraszacze na zasypie węgla) i przesiewanie na zespole przesiewaczy o wydajności ok 300 t/h, po czym zostanie przetransportowany: 1. do konfekcjonowania w budynku nr 14 (sortymenty -groszki), 2. do załadunku na wagony (w zależności od zapotrzebowania) z zastosowaniem zraszaczy. Załadunek i obsługa bocznicy kolejowej prowadzone będą w oparciu o aktualnie funkcjonujące i obowiązujące regulaminy zapewniające bezpieczeństwo, 3. do załadunku na samochody ciężarowe, 49 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 4. na zwałowisko do sprzedaży drobnicowej. Ze zwałowiska węgiel będzie ładowany za pomocą ładowarek kołowych. Przewiduje się wydajność urządzeń do 300t/h. Na całej długości ciągu technologicznego zastosowane zostaną odpowiednie technologie celem ograniczenia emisji hałasu i pylenia. Produktem końcowym będzie węgiel w następujących sortymentach: 0 – 8 mm - miały 10 – 25 mm - groszek do konfekcjonowania, 8 – 30 mm - groszek 30 – 50 mm - orzech > 50 mm - kęsy 1.1.13. WALORYZACJA ŚRODOWISKA Obszar objęty waloryzacją położony jest w południowej części miasta Mysłowice na terenie osiedli: Powstańców Śląskich, Zawadzkiego oraz dzielnicach Brzęczkowice, Brzezinka, Kosztowy, Larysz i Hajdowizna. Od północnej strony obszar graniczy z Sosnowcem, a od wschodniej z Jaworznem. Zbiorowiska leśne Waloryzowany obszar pod względem występowania siedlisk przyrodniczych jest mocno zróżnicowany i zniekształcony. Z jednej strony występuje tu gęsta zabudowa mieszkaniowa i droga szybkiego ruchu, z drugiej zaś połacie różnych zbiorowisk leśnych, grunty orne, tereny śródpolne oraz nieużytki. Szata roślinna jest niejednorodna, a kompleksy leśne, dawniej zwarte stanowiące jednolity ekosystem, są mocno rozdrobnione i odizolowane. W północno – zachodniej części badanego obszaru znajdują się Lasy Mysłowickie, natomiast w południowej części - Lasy Ławecko-Dziećkowickie. Pomimo, iż większa cześć lasów była sadzona na niewłaściwym stanowisku, w obrębie nich można wyodrębnić kilka typów siedlisk przyrodniczych: 1. Lasy mieszane świeże, w których drzewostan tworzą głównie dęby szypułkowe, sosny buki, z domieszką brzozy, grabu, lipy, klonu, modrzewia i osiki. Podszyt złożony jest z jarzębiny, trzmieliny i kruszyny 50 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 2. Lasy mieszane wilgotne, w których drzewostan tworzą dęby szypułkowe, buki, klony, z mniejszym udziałem świerków i brzóz i sosen. 3. Lasy świeże - warstwę drzew tworzą głównie dęby i buki, z domieszką lip, klonów pospolitych i jaworów, grabów, osik i modrzewi. W poszycie występuje: leszczyna, trzmielina, jarzębina, kalina, kruszyna i bez czarny. 4. Lasy wilgotne, w którym drzewostan budują dęby szypułkowe, jesiony, olsze czarne, wiązy szypułkowe, oraz kruszynami, trzmielinami i czarnymi bzami w podszycie. 5. Bory wilgotnych mieszanych - z warstwą drzew złożoną z sosen, z domieszką brzóz, dębów i osik, oraz krzewiastymi wierzbami i kruszynami w podszycie. Duża wilgotność tych zbiorowisk powoduje, że warunki dla rekreacji zalicza się do niekorzystnych. 6. Bory mieszane świeże - z warstwą drzew złożoną z sosen, dębów szypułkowych i brzóz, a w niższym piętrze również osiki. Powstają na podłożu piaszczysto-gliniastym. Warstwa krzewów, w której dominuje jarzębina, kruszyna, podrost gatunków drzewostanu, a na żyźniejszych siedliskach również leszczyna - jest dobrze rozwinięta. 7. Olsów jesionowych, zajmujących siedliska żyzne, bagienne, z bardzo płytką lub płytką, ruchomą wodą gruntową o odczynie obojętnym lub zasadowym. Siedlisko to często stanowi przejście do lasu wilgotnego. Drzewostan tworzą głównie jesion i olsza czarna. Podszyt w olsach jesionowych jest złożony z czeremchy zwyczajnej i bzu czarnego. 8. Lasy mieszane bagienne – rozwijają się na podłożach bagiennych, z warstwą drzewostanu tworzoną przez olchy czarne, sosny, z domieszką świerków, brzóz omszonych i dębów szypułkowych. Las Mysłowicki zbudowany jest głównie z lasów liściastych i mieszanych oraz zbioro- wisk borów mieszanych. Walorem przyrodniczym obszaru jest różnorodność typów holoceńskich form, począwszy od nieckowatych dolinek, wąwodołów, parowów do głębokich wciosów. Lasy te mają duże znaczenie dla utrzymywania właściwego reżimu hydrologicznego. W lasach mysłowickich znajduje się obszar źródliskowy Boliny Pd.II. Odmienny charakter ma sieć hydrograficzna w lasach słupeckich, gdzie cały teren leśny jest silnie przekształcony w wyniku eksploatacji węgla kamiennego, a dawnej rud darniowych. Naturalne walory strefy źródliskowej Brzęczkowickiego Potoku i Słupnej, obejmującej północne i północno – wschodnie zbocza skałki zostały utracone w wyniku ciągłej eksploatacji surowców. 51 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Rys. 4. Siedliska leśne występujące w obrębie inwentaryzowanego terenu (żródło: „Opracowanie ekofizjograficzne dla miasta Mysłowice” ) Lasy Ławecko-Dziećkowickie będące pod wpływem prowadzonej działalności górniczej charakteryzują się licznymi deniwelacjami terenu, prowadzącymi do zalegania wód gruntowych i występowania naturalnych podmokłości terenu. Nieprzepuszczalne utwory ilaste sprawiają, że na tak ukształtowanym podłożu dominują zbiorowiska o charakterze lasów mie52 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” szanych wilgotnych, oraz borów mieszanych wilgotnych i bagiennych. Gdzieniegdzie pojawiają się płaty zbiorowiska olsu typowego i olsu jesionowego, z przeważającym udziałem olszy czarnej. W runie spotyka się płaty konwalii majowej, a w podszycie kalinę koralową i kruszynę pospolitą. Na terenie otwartym w pobliżu zabudowy występują powierzchnie naturalnej sukcesji. Na siedliskach suchych dominują brzozy, sosny i dęby szypułkowe, a na siedliskach wilgotnych i świeżych występują brzozy, osiki i wierzby. Pozostałe zadrzewienia zostały „sztucznie” ukształtowane przez człowieka poprzez wprowadzenie gatunków niewłaściwych dla naturalnych siedlisk, głównie obcego pochodzenia oraz zastosowanie monokultur świerkowych. Odrębną grupę stanowią zbiorowiska na obszarach rekultywowanych w kierunku leśnym, gdzie konieczne jest wykonywanie zabiegów nawożeniowych, oraz stosowanie odpowiedniego doboru gatunków, stanowiących tzw. przedplon. Nieleśne zbiorowiska półnaturalne i użytki rolne Do użytków rolnych zaliczyć można pola uprawne, pastwiska i kompleksy łąk kośnych oraz rzadziej sady i większe gospodarstwa ogrodnicze. Występują tu nitrofilne zbiorowiska pól uprawnych łąk i pastwisk. Ekosystemy łąk i pastwisk występują w środkowej części omawianego złoża oraz na terenie lasów Ławecko-Dziećkowickich oraz w dolinie rzeki Przemszy. Najcenniejszymi pod względem przyrodniczym są łąki wilgotne i bagienne o bardzo bogatej szacie roślinnej, rozwijające się na słabo przepuszczalnym podłożu, w dolinach cieków wodnych i w sąsiedztwie zbiorników wodnych, natomiast pod względem gospodarczym łąki świeże, występujące na podłożu gliniastym. Dzięki regularnemu koszeniu i prawidłowym zabiegom użytkowym często na terenach łąk pojawiają się gatunki roślin objęte ochroną prawną. Na terenie zbiorowiska łąk wilgotnych i podmokłych - Rzutna, znajdującego się w lasach Ławecko-Dziećkowickich występują rozległe kępy kośćca żółtego (Iris pseudacorus) i ostrożenia łąkowego (Cirsium rivulare). W maju pojawia się kukułka szerokolistna (Dactylorhiza majalis) bedąca pod ochorną częściową, a w lipcu mieczyk dachówkowaty (Gladiolus imbricatus) będący pod ochroną ścisłą. W miejscach o niezmienionych stosunkach wodnych rośnie rzadki na Śląsku rdest wężownik (Polygonum bistorta), miejscami kmieć błotna (Caltha palustris). 53 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Wyodrębnione typy łąk w obrębie badanego terenu. 1. Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion caeruleae). Swoisty charakter zawdzięczają unikatowym roślinom, takim jak: kosaciec syberyjski (Iris sibirica), mieczyk dachówkowaty (Gladiolus imbricatus) w kraju pod ścisłą ochroną gatunkową oraz charakterystycznej dla tego zbiorowiska trawie - trzęślicy modrej (Molinia caerulea). Występuje tu knieć błotna (Caltha palustris), nierzadko pojawią się różne gatunki storczyków (Orchidaceae). Domieszkę stanowią: chabry łąkowe (Centaurea jacea), bukwica zwyczajna (Betonica officinalis), olszewnik kminkolistny (Selinum carvifolia) i okrzyn łąkowy (Laserpitium prutenicum). Łąki trzęślicowe tworzą się na podłożu mineralnym bądź organicznym, zazwyczaj słabo przepuszczalnym. 2. Wilgotna łąka rdestowo-ostrożeniowa (Cirsio-Polygonetum) jest zbiorowiskiem spotykanym w dolinach potoków. Gatunkiem dominującym jest ostrożeń warzywny (Cirsium oleraceum), poza tym często i licznie występuje śmiałek darniowy (Deschampsia caespitosa), chaber ostrołuskowy (Centaurea oxylepis), kłosówka wełnista (Holcus lanatus), jaskier ostry (Ranunculus acer) i jaskier rozłogowy (Ranunculus repens). 3. Wilgotna łąka ostrożeniowa (Cirsietum rivularis). Gatunkami odgrywającymi największą rolę w bujnym runie są: ostrożeń łąkowy (Cirsium rivulare), turzyca prosowata (Carex panice), turzyca żółta (Carex flava), drżączka średnia (Briza media), jaskier ostry (Ranunculus acer), knieć błotna (Caltha palustris). Łąka ta czasem obfituje w storczyki (np. storczyk szerokolistny Orchis latifolia). Rzadko spotkać można w płatach tej łąki chronionego goździka pysznego (Dianthus superbus). Pozostałe zbiorowiska: 1. W uprawach zbożowych dominują zbiorowiska chwastów segetalnych gleb różnej żyzności. Najczęstszym zbiorowiskiem jest zespół wyki czteronasiennej (Vicietum tetraspermae) – pospolite zbiorowisko występujące w uprawach zbożowych. Oprócz dominującej wyki czteronasiennej można tutaj spotkać wykę ptasią (Vicia cracca), ostrożenia łąkowego (Cirsium rivulare), stokłosę żytnią (Bromus secalinus) i miotłę zbożową (Apera spica-venti). 2. W uprawach roślin okopowych w występują synantropijne (wykorzystujące środowisko przekształcone przez człowieka) zbiorowiska jednorocznych i dwuletnich chwastów upraw (okopowych i ogrodowych). Rozwija się tu najczęściej zespół chwastnicy jednostronnej (Echinochloo-Setarietum). Zbiorowisko to tworzą przede wszystkim takie 54 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” gatunki jak: chwastnica jednostronna (Echinochloa crus-galli), komosa biała (Chenopodium album), przetacznik perski (Veronica persica), włośnica sina (Setaria pumila), wilczomlecz obrotny (Euphorbia helioscopia) i gwiazdnica pospolita (Stellaria media). 3. Pastwiska i łąki kośne, ze względu na ekstensywny charakter ich użytkowania, są miejscami, gdzie zachowuje się półnaturalny układ roślinności. Z siedliskami tymi związany jest szereg rzadkich gatunków roślin łąkowych i często nadwodnych oraz zwierząt występujących na terenach otwartych i w siedliskach wilgotnych. Tereny te mają duże znaczenie w zachowaniu walorów krajobrazowych i utrzymaniu lokalnej bioróżnorodności. Występują tu głównie półnaturalne i antropogeniczne trawiaste zbiorowiska łąk. Zbiorowiska wodne Występujące na waloryzowanym terenie większe zbiorniki wodne mają głównie charakter antropogeniczny. Na pozostałym obszarze występują przeważnie małe, naturalne oczka wodne wśród podmokłych łąk i lasów, stanowiące istotne elementy lokalnych ekosystemów. Na brzegach wokół zbiorników wodnych występuje zjawisko intensywnego rozwoju zbiorowisk szuwarowych. Najbardziej rozpowszechnionym i zajmującym największe przestrzenie jest zespół trzcin i oczeretów Scirpo - Phragmitetum. Gatunkami charakterystycznymi dla tego zespołu są: oczeret jeziorny (Schoenoplectus lacustris), pałka szerokolistna (Typha latifolia), pałki wąskolistna (Typha angustifolia), jeżogłówkę gałęzista (Sparganium erectum), szczaw lancetowaty (Rumex hydrolapathum), marek szerokolistny (Sium latifolium), a także i trzcina pospolita (Phragmites australis) wykazująca największą żywotność. Do wymienionych roślin dołączają się charakterystyczne gatunki ze związku Phragmition: mozga trzcinowata (Phalaris arundinacea), manna mielec (Glyceria maxima), tatarak zwyczajny (Acorus calamus) oraz gatunki charakterystyczne dla rzędu Phragmitetalia. Powyższe gatunki występują w różnym stosunku ilościowym, co sprawia, iż poszczególne płaty różnią się wyglądem, w jednym panuje trzcina, dochodząc do 4 m wysokości, w innym pałki czy oczeret jeziorny albo dwa lub kilka gatunków na raz. Obszar śródpolnych oczek wodnych zlokalizowany jest głównie w Mysłowicach – Laryszu. Tworzą one unikatowe, małe ekosystemy stwarzające warunki do życia rzadkim i zagrożonym gatunkom roślin i zwierząt. W celu zachowania walorów przyrodniczych obszaru 55 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” oraz jego znaczenie w kszatłtowaniu i utrzymnaniu lokalnej bioróżnorodności planuje się utworzenie użytku ekologicznego „Kumaki”. Istniejące obszary i obiekty chronione Obszary chronione W obszarze inwentaryzacji nie występują obszary Natura 2000 zgłoszone do Komisji Europejskiej, wyznaczone w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 21.07.2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. Nr 229 poz. 2313). Również nie występują projektowane obszary Natura 2000 (Shadow List). Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku wyróżnia dziesięć form ochrony przyrody w Polsce: parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, obszary Natura 2000, użytki ekologiczne, pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe oraz ochronę gatunkową roślin, zwierząt i grzybów. W obrębie omawianego terenu występuje 1 forma ochrony przyrody - pomnik przyrody. Najbliższe obszary chronione, które występują do 10 km od terenu inwentaryzacji to (rysunek 5, tabela 1.7): 1. Rezerwat Przyrody Las Murckowski Ochojec 2. Obszar Chronionego Krajobrazu Dobra-Wilkoszyn 3. Obszar Natura 2000 Łąki w Jaworznie – PLH240042 Torfowisko Sosnowiec-Bory -PLH240038 4. Zespół przyrodniczo-krajobrazowy Źródła Kłodnicy 56 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Tabela 1.7 Najbliższe formy ochrony przyrody Lp. Forma ochrony Nazwa obiektu 1. Obszar Natura 2000 Łąki w Jaworznie – PLH240042 2. Obszar Natura 2000 Torfowisko SosnowiecBory PLH240038 Opis Łąki w Jaworznie tworzą zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion), które są siedliskiem chronionych, zagrożonych i lokalnie rzadkich gatunków roślin naczyniowych. Rosną tu między innymi: mieczyk dachówkowaty (Gladiolus imbricatus), kosaciec syberyjski (Iris sibirica), goryczka wąskolistna (Gentiana pneumonanthe), a spośród storczyków: gółka długoostrogowa (Gymnadenia conopsea), kruszczyk błotny (Epipactis palustris), kukułka szerokolistna (Dactylorhiza majalis). Na jednej z powierzchni stwierdzono lipiennika loesela (Liparis loeselii). Łąki są miejscem bytowania dwóch gatunków modraszków: modraszka nausitous (Maculinea nausithous) i modraszka telejusa (Maculinea teleius). Torfowisko wysokie zlokalizowane jest w Kotlinie Przemszy, w obniżeniu z niewielkim ciekiem wodnym, zasilanym wodami wysiękowymi. Swym zasięgiem obejmuje obszar o powierzchni 2 ha. Jest to stosunkowo dobrze zachowane siedlisko z typowo wykształconymi płatami roślinności torfowiskowej i liczna populacja lipiennika Loeselii (Liparis loeselii). Spośród gatunków chronionych odnotowano tu także rosiczkę okrągłolistną (Drosera rotundifolia), długolistną (Drosera anglica) i pośrednią (Drosera intermedia), bagno zwyczajne (Rhododendron tomentosum) oraz storczyki: wyblin jednolistny (Malaxis monophyllos), listera jajowata (Listera ovata), kruszczyk rdzawoczerwony (Epipactis atrorubens) Odległość od granic Terenu Górniczego „Brzezinka 3” 9,3 km 9,1 km 57 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” i kruszczyk szerokolistny (Epipactis helleborine) 3. Rezerwat przyrody Las Murckowski 4. Obszary Chronionego Krajobrazu DobraWilkoszyn Rezerwat został utworzony w południowowschodniej części Wyżyny Katowickiej, w dzielnicy Katowice-Murcki, na powierzchni 7,04 ha w 1953 roku. Z biegiem czasu rezerwat powiększono i obecnie Las Murckowski zajmuje powierzchnię 102,56 ha. Został on utworzony w celu zachowania fragmentu lasu mieszanego o cechach naturalnych, położonego w pobliżu terenu silnie zurbanizowanego. Teren jest silnie urozmaicony i pofałdowany i rozciąga się od kopalni Murcki, aż na wschód, do zboczy Wzgórza Wandy. Dominującym zbiorowiskiem roślinnym jest kwaśna buczyna. Wielowiekowym drzewostanem i pomnikowymi drzewami, gdzie średnia wieku buków niejednokrotnie przekroczyła 150 lat. Flora naczyniowa rezerwatu liczy 210 gatunków, w tym objęte ochroną ścisła i częściową: m. in. kruszczyk szerokolistny (Epipactis helleborine) oraz wiele gatunków rzadkich, i mszaków oraz grzybów min. flagowca olbrzymiego ( Meripilus giganteus). Obszar chronionego krajobrazu "DobraWilkoszyn" o powierzchni 321,87 ha został powołany w celu ochrony rzadkich roślin i źródeł wody siarczanowej. Za najcenniejsze zbiorowiska roślinne należy uznać fragmenty lasu o charakterze grądowym, bogate florystycznie łąki, zbiorowiska roślinności wodnej i nadwodnej, a na terenach bezleśnych i suchych - murawy piaszczyskowe. Fauna i flora są mocno zróżnicowane. Na szczególną uwagę zasługują łąki wilgotne z mieczykiem dachówkowatym (Gladiolus imbricatus), kosaćcem syberyjskim (Iris 6,0 km 8,4 km 58 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 5. Zespół przyrodniczokrajobrazowy Źródła Kłodnicy 6. Rezerwat przyrody Ochojec sibirica), kukułką szerokolistną (Dactylorhiza majalis). Zespół przyrodniczo- krajobrazowy znajduje się w południowej części miasta Katowice, na terenie Lasów Murckowskich, u źródeł rzeki Kłodnicy. Zajmuje powierzchnię 98,26 ha. Teren źródliskowy porasta głównie las łęgowy z wyraźną dominacją 120-130 letniej olchy czarnej (Alnus glutinosa). Występują tu chronione i rzadkie gatunki roślin: czosnek niedźwiedzi (Allium ursinum), wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum), kopytnik pospolity (Asarum europaeum), zimowit jesienny (Colchicum autumnale), ciemiężyca zielona (Veratrum lobelianum), oraz chronione i rzadkie gatunki zwierząt, wśród których na szczególną uwagę, zasługują płazy: ropucha (Bufo bufo), traszka zwyczajna (Lissotriton vulgaris), rzekotka drzewna (Hyla arborea). Rezerwat „Ochojec” jest rezerwatem florystycznym, o powierzchni 25, 73 ha, utworzonym w celu ochrony zbiorowiska roślin górskich, w szczególności stanowiska liczydła górskiego. Występują tu gatunki rzadkie na niżu m.in. liczydło górskie (Streptopus amplexifolius), lepiężnik biały (Petasites albus), starzec Fuchsa (Senecio Fuchsie) i starzec kędzierzawy (Senecio rivularis), ciemiężyca zielona (Veratrum lobelianum), jeżyna gruczołowata (Rubus hiatus). W miejscach podmokłych: siedmiopalecznik błotny (Comarum palustre), bobrek trójlistkowy (Menyanthes trifoliata) i tojeść bukietowa (Lysimachia thyrsiflora). Ze zwierząt chronionych można tu spotkać: traszka zwyczajna (Triturus vulgaris), 8,5 km 9,7 km 59 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” rzekotka drzewna (Hyla arboreta), jaszczurka zwinka (Lacerta agilis), jaszczurka żyworodna ( Lacerta vivipara). Rys. 5. Rozmieszczenie obszarów chronionych w pobliżu inwentaryzaowanego terenu (źródło: geoportal.gov.pl). Pomniki przyrody W obrębie badanego obszaru występuje tylko 1 gatunek drzewa pomnikowego. Na podstawie rozporządzenia nr 39/2005 Wojewody Śląskiego z dnia 26 sierpnia 2005 r. (Dz. Urz. nr 110, poz. 2865) został ustanowiony pomnik przyrody: Buk pospolity (Fagus sylvatica). 60 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Tabela 1.8 Pomnik przyrody ustanowiony na podstawie Rozp. nr 41/2005 Wojewody Śląskiego Lp. 1 Nazwa pomnika przyrody (gatunek) Buk pospolity (Fagus sylvatica) Obwód [cm] 340 Nr działki ewid. 684/8 Opis lokalizacji Trójkąt Trzech Cesarzy Eksploatacja górnicza nie wpływnie negatywnie na występujący na tym terenie pomnik przyrody. 1.2. ZAPOTRZEBOWANIE NA MEDIA Dane charakterystyczne: lp Wyszczególnienie Etap budowy Etap docelowy 100 500 1. Zatrudnienie 2. Zapotrzebowanie na wodę pitną 9 m3/d 45 m3/d 3. Odprowadzenie ścieków 9 m3/d 45 m3/d 4. Odprowadzenie wód powierzchniowych opady atm. opady atm. 5. Ilość wód dołowych 4,2 m3/min 2,1 m3/min 6. Wydobycie - 3600 t/d Zapotrzebowanie na ciepło: Roczne zużycie ciepła do celów wydobycia (wentylacji) – 720 MWh, moc max 500kW. Ciepło do ogrzania budynków i wody do mycia - moc 2,76 MW. Roczne zużycie ciepła - ok. 1 400 MWh. Max. zużycie dobowe ciepła - łącznie ok. 24 MWh. Moc szczytową ciepła - łącznie ok. 3,26 MW, łączne zużycie 3 150 MWh lub 11,4 tys. GJ). Maksymalna moc szczytowa ciepła odpowiednio 2 i 6 MW. Roczne zużycie prądu 22 GWh. 61 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Wodę pitną planuje się pozyskać z Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Mysłowicach. Przedsiębiorstwo wskazało, że w okolicach planowanego Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” przebiega sieć wodociągowa 160PE (ulica Piaskowa) będąca własnościa prywatną oraz 225PE (ulica Cmentarna), będąca własnością MPWiK. MPWiK zapewnia dostawę wody pitnej po uzyskaniu zgodny na włączenie się do sieci wodociągowej. Najbliżej przedmiotowego terenu znajduje się sieć kanalizacji sanitarnej w ulicy Cmentarnej i przy skrzyżowaniu ulic Cmentarnej i Piaskowej. Istnieje możliwość odprowadzania ścieków komunalnych do tej kanalizacji poprzez zabudowę lokalnej przepompowni ścieków wraz z kolektorem tłocznym. Tauron Dystrybucja S.A. Oddział w Będzinie pismem z dnia 24.02.2015r. oświadczył, że instnieje możliwość przyłączenia do sieci elektroenergetycznej i dostaw energii elektrycznej. Zakup energii w postaci ciepła i gazu planuje się od lokalnych operatorów. Na etapie budowy zakładu górniczego przewiduje się wykorzystanie istniejących na jego terenie dwóch kotłowni do produkcji potrzebnego na tym etapie ciepła. Na etapie eksploatacji zakładu górniczego ciepło technologiczne będzie w części kupowane od operatorów zewnętrznych, a część będzie pozyskiwana z planowanej stacji zagospodarowania i utylizacji metanu z powietrza wentylacyjnego. Część wód dołowych będzie wykorzystywana jako wody technologiczne pozostałość zostanie odprowadzana do rzeki Przemszy na podstawie uzyskanego pozwolenia wodnoprawnego. 1.3. PRZEWIDYWANE WIELKOŚCI EMISJI, WYNIKAJĄCE Z FUNKCJONOWANIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA 1.3.1. ZIDENTYFIKOWANE EMISJE – PRZEWIDYWANE Zidentyfikowano następujące źródła emisji związanych z planowaną działalnością górniczą na złożu „Brzezinka 3” mogących stanowić zagrożenia dla poszczególnych elementów środowiska. Etap inwestycyjny: 62 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Źródło emisji Zakład Główny Element środowiska Emisja pyły i gazy hałas odpady ścieki Upadowe i wyrobiska wody podziemne podziemne odpady powietrze klimat akustyczny powierzchnia ziemi, wody powierzchniowe wody powierzchniowe wody powierzchniowe powierzchnia ziemi Etap eksploatacji: Źródło emisji Zakład Główny Element środowiska Emisja pyły i gazy hałas odpady ścieki Upadowe i wyrobiska wody podziemne podziemne osiadania odpady powietrze klimat akustyczny powierzchnia ziemi, wody powierzchniowe wody powierzchniowe wody powierzchniowe powierzchnia ziemi, dobra kultury materialnej, przyroda powierzchnia ziemi Etap likwidacji: Źródło emisji Element środowiska Emisja Zakład Główny pyły i gazy hałas odpady ścieki powietrze klimat akustyczny powierzchnia ziemi, wody powierzchniowe wody powierzchniowe Wyrobiska podziemne wody podziemne wody powierzchniowe 1.3.2. ROZWIĄZANIA CHRONIĄCE ŚRODOWISKO Projektowana działalność górnicza uwzględnia zasady ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju. Spółka Brzezinka w swoich działaniach dąży do ograniczania możliwych, negatywnych skutków oddziaływania na środowisko, pełnego dostosowania i skorelowania przyszłej działalności wydobywczej z dyrektywami unijnymi w zakresie ograniczania negatywnych skutków oddziaływania zakładu górniczego na środowisko m.in. przez: podjęcie działań zmierzających do minimalizacji powstawania odpadów innych niż wydobywcze, w tym niebezpiecznych, 63 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” ograniczanie ilości wytwarzanych odpadów wydobywczych wraz z intensyfikacją ich zagospodarowania w wyrobiskach górniczych, zmniejszanie oddziaływania odprowadzanych ścieków na wody powierzchniowe, utrzymywanie emisji pyłowo-gazowej na poziomie zapewniającym ochronę powietrza atmosferycznego, optymalny dobór urządzeń – emiterów hałasu na etapie projektowania, budowy obiektów i doboru wyposażenia, celem minimalizacji ograniczenia poziomu emisji hałasu do środowiska ze źródeł stanowiących obiekty technologiczne kopalni, minimalizowanie wpływów eksploatacji górniczej na powierzchnię, poprzez radykalne wprowadzenie zasad nieinwazyjnego projektowania przyszłej eksploatacji w zakresie ograniczającym deformacje, produkcję węgli przyjaznych środowisku ograniczanie emisji metanu do atmosfery poprzez gospodarcze wykorzystanie metanu z powietrza kopalnianego w instalacji cieplnej. Zaproponowany i przyjęty do realizacji w Spółce system instalacji zatłaczania miesza- nin popiołowo – wodnych do wyrobiskach podziemnych, umożliwi zagospodarowanie większej ilości pyłów dymnicowych i wód słonych, jak również zmniejszy zagrożenie pożarowe w likwidowanych wyrobiskach. Projekt obejmuje obiekty dla przygotowania mieszaniny samozestalającej się z pyłami dymnicowymi (zlokalizowane na powierzchni zakładu górniczego) oraz rurociągi, którymi mieszanina będzie doprowadzana do miejsc zatłaczania w podziemnych wyrobiskach górniczych. Efektem ekologicznym będzie ograniczenie ładunku soli (Cl+SO4) w odprowadzanych wodach dołowych. Kolejnym elementem w ograniczeniu wielkości ładunku soli są zaprojektowane osadniki dołowe zlokalizowany przy pompowni głównego odwadniania dla realizacji selektywnego odwodnienia. Wody wysoko zmineralizowane wykorzystywane będą w całości na potrzeby zakładu, natomiast wody o niższej mineralizacji odprowadzane po sklarowaniu na powierzchni do rzeki Przemszy. Dla minimalizacji zużycia wody pitnej projektuje się wprowadzenie systemów wodooszczędnościowych m.in. w łaźni pracowniczej. Tam, gdzie to będzie możliwe, zastąpi się wodę pitną wodą z odwodnienia zakładu górniczego (myjki samochodowe do mycia opon, 64 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” podwozi, systemy ppoż. –urządzenia gaśnicze, zraszające, mycie dróg wewnątrzzakładowych, itp.). 1.3.3. PRZEWIDYWANE EMISJE 1.3.3.1. Etap budowy 1.3.3.1.1. Wody podziemne Prognozowany dopływ wód podziemnych do wyrobisk górniczych na etapie budowy inwestycji wyniesie maksymalnie około 4,72 m3/min (PZZ). Wody te będą ujmowane selektywnie w miejscach koncentracji dopływów. Zakłada się wykorzystanie ich do potrzeb własnych a nadmiar odprowadzany będzie po oczyszczeniu z zawiesiny w osadniku powierzchniowym, poprzez ciek Przyrwa do rzeki Przemszy. Gospodarka wodno-ściekowa zakładu górniczego zaprojektowana zostanie zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa oraz przy zachowaniu dopuszczalnych warunków w zakresie odprowadzania ścieków przemysłowych (wód kopalnianych) do wód powierzchniowych. Szczegółowe warunki hydrogeologiczne zostaną przedstawione w Dokumentacji hydrogeologicznej sporządzanej w związku z wykonywaniem odwodnień w celu wydobywania kopaliny. Dokumenatcja ta podlegać będzie zatwierdzeniu przez właściwy organ administracji geologicznej. 1.3.3.1.2. Wody powierzchniowe W Mysłowicach przy ulicy Piaskowej, na terenie planowanego obszaru górniczego przewiduje się lokalizację infrastruktury związanej z procesem wydobycia węgla kamiennego. Inwestor planuje modernizację i wykorzystanie istniejącej infrastruktury oraz wykorzystanie części terenu użytkowanego dotychczas przez firmę Zakład Przeróbki Węgla „Brzezinka” (Plan zagospodarowania terenu zakładu głównego - załącznik 3). Zaopatrzenie w wodę do celów socjalno-bytowych na tym etapie będzie się odbywało z sieci wodociągów komunalnych. Ścieki bytowe powstające w czasie budowy ZG „Brzezin- 65 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” ka 3” będą odprowadzane do istniejącej kanalizacji komunalnej. W tabeli 1.9 przedstawiono prognozowane zużycie wody do celów socjalno-bytowych na etapie budowy. Tabela 1.9 Przewidywane zużyci wody pitnej do celów socjalno-bytowych. L.P. 1 Zużycie wody do celów bytowych Etap budowy [m3/d] 9,0 Źródło: Obliczenia własne według PZZ Część wód kopalnianych pochodzących z z odwadniania górotworu, w czasie budowy, po oczyszczeniu z zawiesiny w osadniku powierzchniowym, będzie odprowadzana poprzez przyujściowy odcinek cieku Przyrwa do rzeki Przemszy. Ilość wód dołowych w czasie budowy zakładu oszacowano na poziomie około 4,72 m3/min, a ładunek zasolenia nie przekroczy 20 t/d, do czasu uruchomienia eksploatacji w planowanym zakresie. Gospodarka wodno-ściekowa zakładu górniczego zarojektowana zostanie zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa oraz przy zachowaniu dopuszczalnych warunków w zakresie odprowadzania ścieków przemysłowych (wód kopalnianych) do wód powierzchniowych. 1.3.3.1.3. Powietrze Emisja zorganizowana gazów i pyłów do powietrza na terenie instalacji dotyczyć będzie spalania węgla w dwóch kotłach węglowych o mocy 150 i 100 kW. Zakładany czas pracy kotłowni wyniesie do 18 godz. na dobę, przez cały rok kalendarzowy. Kotły posiadają emitory o wysokości 7,5 m – kocioł 150 kW oraz 10,0 m – kocioł 100kW. Obliczona, przy założeniu kaloryczności węgla 20 MJ/kg i średnim zużyciu 17 – 25 kg/godz., emisja z kotłów wyniesie: kocioł 100kW, 4380 godz./rok Substancja kg/h max Mg/rok SO2 0,408 1,775 NO2 0,037 0,163 CO 0,765 3,328 66 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” CO2 31,450 136,808 Pył zawieszony 0,340 1,479 Substancja kg/h max Mg/rok SO2 0,600 3,942 NO2 0,055 0,361 CO 1,125 7,391 CO2 46,250 303,863 Pył zawieszony 0,500 3,285 Kocioł 150kW, 6570 godz./rok: Emisja niezorganizowana gazów i pyłów do powietrza na terenie instalacji dotyczy pyłów i gazów, dla pyłów może pochodzić z: – placów materiałowych i składowych, – dróg wewnątrzzakładowych, oraz pyłów i gazów: – ze spalania paliw - środki transportu – ruch pojazdów. Niewielka emisja niezorganizowana zanieczyszczeń do powietrza, powstająca na eta- pie realizacji inwestycji pochodzić będzie ze spalania paliw – oleju napędowego w silnikach maszyn i pojazdów wykorzystywanych do prac ziemnych (wykopy, instalacje ziemne), transportu, zabudowy i montażu elementów konstrukcyjnych, taśmociągów, przesypów, rurociągów, urządzeń oraz związanych z tym prac spawalniczych. Większość prac wykonywana będzie w rejonie inwestycji. Tu do robót ziemnych może być wykorzystana koparka i samochody ciężarowe – wywrotki. Transport dotyczy takich pojazdów jak: samochody ciężarowe - ciągniki siodłowe z naczepami – transport materiałów, elementów i sprzętu, dźwigi samojezdne – rozładunek i ew. montaż elementów. Ze względu na zakres i obszar lokalizacji inwestycji – czas realizacji prac transportowych i montażowych będzie stosunkowo krótki, przez co dodatkowa emisja zanieczyszczeń do powietrza wynikająca ze spalania paliw będzie nieznaczna i zaniknie po zrealizowaniu inwestycji. 67 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Do obliczeń wielkości emisji przyjęto następujące założenia: 1. wskaźniki emisji ze spalania paliw w silnikach samochodów i maszyn roboczych przyjęto według: Aktualne Przepisy w Ochronie Środowiska, Agencja Ochrony Środowiska w Gdańsku, 1993 r. – z silników o zapłonie samoczynnym, powyżej 3 roku eksploatacji w wysokości (g/kg spalanego paliwa): L.p. Rodzaj SO2 NO2 CO CxHy Sadza 1 Samochody z zapłonem samoczynnym, ciężarowe ciężkie, pow. 3 roku eksploatacji 9,9 42,44 41,18 14,17 2,06 2 Maszyny robocze 9,45 40,64 60,35 14,07 4,32 2. zużycie oleju napędowego (silniki wysokoprężne): samochód – około 15 kg/h maszyna – około 25 kg/h 3. samochody i dźwig lub zamiennie koparka będą pracowały okresowo, 4. średni czas pracy samochodów i maszyn – 2 godz. na dobę, 5. założony, przewidywany czas trwania tego typu prac inwestycyjnych rocznie– 240 godz. pracy. Przy takich założeniach wyliczono następujące wielkości emisji: Praca maszyn: dźwig, koparka: Substancja kg/h max Mg/rok SO2 0,236 0,05664 NO2 1,016 0,24384 CO 1,508 0,36192 CxHy 0,352 0,08448 sadza 0,108 0,02592 Transport materiałów (1 samochód ciężarowy) Substancja kg/h max Mg/rok SO2 0,1485 0,03564 NO2 0,6366 0,152784 68 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” CO 0,6177 0,148248 CxHy 0,21255 0,051012 sadza 0,0309 0,007416 Jednocześnie można przyjąć, że nowoczesne silniki spełniają wymagania europejskich norm emisji spalin z silników maszyn i ich emisja w rzeczywistości jest niższa niż zakładana wskaźnikowo. Przykładowo, wg danych literaturowych, redukcja emisji w porównaniu np. standardu Euro 2 z Euro 5, może wynieść: dla CO – 35%, NOx – 51%, węglowodorów 77%. Największa spośród innych - emisja dwutlenku azotu i tlenku węgla z silników maszyn roboczych i środków transportu ma głównie charakter niezorganizowanej emisji powierzchniowej – z rejonu prac i terenu, po którym poruszają się pojazdy oraz liniowej wzdłuż tras przejazdu. Z danych literaturowych wynika, że w przypadku takiej emisji obserwuje się zjawisko szybkiego spadku stężenia z odległością od terenu czy krawędzi drogi. Ponieważ spawanie prowadzone będzie sporadycznie, okresowo, w przeliczeniu rocznie ok. 40 godz., emisja oszacowana w oparciu o dane dla typowych procesów spawalniczych jest niewielka i może osiągać wielkość: pył - 0,028 kg/h, 0,00112 Mg/rok, NO2 - 0,002 kg/h, 0,00008 Mg/rok CO - 0,018 kg/h, 0,00072 Mg/rok Obliczone wielkości emisji zarówno dla maszyn i pojazdów oraz prac spawalniczych są niewielkie i oddziałują na powietrze jedynie na terenie zakładu. Emisja będzie miała charakter okresowy i zmienny, wg przyjętego harmonogramu prac. Skutki tej emisji zanikną po zaprzestaniu prac inwestycyjnych. Emisja niezorganizowana pyłów Omawiana inwestycja dotyczy miedzy innymi budowy instalacji zrzutu węgla na zwały, w tym zabudowy mostów przenośnikowych, przenośników, stacji przesypowych, stacji załadowczej i prac dotyczących utwardzenia terenu wraz z budową odwodnienia, instalacji kanalizacji deszczowej, przyłączem ppoż. oraz budowy drogi dojazdowej. Planowana instalacja umożliwi wielowariantowy zrzut i selekcję zwałowanego węgla. Ciągi transportowe, zsuwnie i przesypy będą szczelnie obudowane. W przypadku dłuższego 69 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” składowania węgla w suchych okresach letnich, w celu zapobiegania pyleniu, węgiel będzie okresowo zraszany z zabudowanej instalacji ppoż. W związku z tym można założyć, że wielkość emisji zanieczyszczeń do powietrza nie będzie istotna. Działalność urządzeń i pojazdów obsługujących rejon instalacji oddziałuje w nieznacznym stopniu na powietrze poprzez emisję niezorganizowaną zanieczyszczeń pyłowych i gazowych, związaną z procesami technologicznymi i operacjami pomocniczymi. Utwardzenie dróg dojazdowych i placu składowego może ograniczyć zużycie paliw w maszynach (ładowarka) i samochodach ciężarowych. W tym przypadku będzie to ograniczało negatywnie oddziaływanie na powietrze, wynikające ze spalania paliw w pojazdach. 1.3.3.1.4. Hałas W tabeli 1.10 przedstawiono wykaz głównych źródeł oddziaływujących w czasie prac związanych z przygotowaniem terenu oraz budową obiektów. W modelu obliczeniowym założono, że prace będą się odbywały jednocześnie w wyodrębnionych rejonach S1 i S2, a głównym źródłem hałasu będą pracujące maszyny i urządzenia typu: spycharki i ładowarki kołowe, dźwigi, żurawie, koparko-ładowarki, wózki podnośnikowe, wywrotki, maszyny do wykańczania nawierzchni – poziom mocy akustycznej tego typu urządzeń wynosi 101 dB, ręczne kruszarki do betonu i młoty, maszyny do zagęszczania – poziom mocy akustycznej tego typu urządzeń wynosi 105 dB, agregaty prądotwórcze, sprężarki – poziom mocy akustycznej tego typu urządzeń wynosi 98 dB ; transport samochodowy, poziom mocy akustycznej pojedynczego pojazdu ciężkiego związany ze startem, hamowaniem i manewrowaniem odniesiony do czasu 8 godzin wynosi 72,3 dB. N – liczba operacji startów, hamowań i manewrów pojazdów w czasie odniesienia T. Poziomy mocy akustycznej poszczególnych źródeł zostały określone na podstawie Rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń używa- 70 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” nych na zewnątrz pomieszczeń w zakresie emisji hałasu do środowiska oraz instrukcji ITB 338/2003. Metodyka została przedstawiona w punkcie 8.1 dotyczącym fazy eksploatacji. Zakład się, że prace z zastosowaniem ciężkiego sprzętu prowadzone będą jedynie w porze dnia. Poszczególne maszyny i urządzenia będą zlokalizowane lub będą się poruszały po określonym obszarze stanowiącym powierzchniowe źródło hałasu S1 i S2. Tabela 1.10 Wykaz głównych źródeł hałas związanych z przygotowaniem terenu oraz budową obiektów Oznaczenie źródła S1, S2 Źródła hałasu Spycharka, ładowarka kołowe, koparka, wózki podnośnikowe, zagęszczarki Czas pracy źródła w czasie Całkowity poziom odniesienia T – 8godzin/ mocy akustycznej poziom mocy akustycznej zastępczego źródła odniesiony dla czasu odnie- powierzchniowego dB sienia Pracuje 1 źródło przez 4 godziny / 98,0 dB 100,7 dB Ręczne kruszarki do betonu i młoty, maszyny do zagęszczania Pracuje 1 źródło przez 0,5 godziny/ 93 dB Agregaty prądotwórcze, sprężarki Pracuje 1 źródło przez 4 godziny/ 95,0 dB Transport samochodowy 16 samochodów/8 godzin/ 84,3 dB Dodatkowo w czasie prac wyburzeniowo budowlanych będą pracowały dwie kotłownie – źródła typu budynki B1 i B2. Wydruk danych wejściowe oraz wyników obliczeń, dla etapu prowadzenia prac budowlanych przedstawiono w załączniku 16. Na załączonej mapie (załącznik 15) przedstawiono przebieg izolinii hałasu powodowanego pracą maszyn i urządzeń w czasie przygotowywania terenu oraz prowadzenia prac budowlanych. Ocenę uciążliwości, związanej z etapem budowy, przeprowadzono porównując obliczone wartości równoważnego dźwięku A dla czasu odniesienia, osiem najbardziej nieko- 71 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” rzystnych godzin w porze dnia, z odpowiednią wartością dopuszczalną. Porównanie to przeprowadzono dla punktów obliczeniowych zlokalizowanych na najbliższych terenach chronionych. Tabela 1.11. Wyniki obliczeń hałasu dla pory dnia Symbol oznaczenia punktu obliczeniowego oraz jego lokalizacja Punkt obliczeniowy P1 – granica terenów chronionych ul. Piaskowa 5, na wysokości 4 m Punkt obliczeniowy P2 – granica terenów chronionych ul. Piaskowa 3, na wysokości 4 m Punkt obliczeniowy P3 – granica terenów chronionych ul. Piaskowa 68, na wysokości 4 m Punkt obliczeniowy P4 – granica terenów chronionych ul. Piaskowa 10, na wysokości 4 m Równoważny poziom dźwięku A [dB] dla czasu odniesienia T Poziom obliczony Poziom dopuszczalny 45,7 dB 50,0 dB 48,7 dB 50,0 dB 42,3 dB 50,0 dB 39,7 dB 50,0 dB Na podstawie wyników przeprowadzonych obliczeń, dla założonych danych wejściowych dotyczących czasów pracy i parametrów akustycznych poszczególnych źródeł hałasu, nie stwierdzono wystąpienia przekroczeń poziomów dopuszczalnych hałasu dla pory dnia. W porze nocnej nie będzie prowadzonych prac inwestycyjnych. 1.3.3.1.5. Odpady Budowa zakładu górniczego zwiazana będzie z wytwarzaniem odpadów. Na podstawie analizy danych dotyczących gospodarki odpadami w innych budowanych kopalniach węgla kamiennego Górnośląskiego Zagłębia Węglowego oraz na podstawie zapisów w Projekcie Zagospodarowania Złoża „Brzezinka 3” prognozować można rodzaje wytwarzanych odpadów oraz ich przybliżone ilości. Prognozę taką zaprezentowano w tabeli 1.12. 72 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Tabela 1.12 Prognozowane rodzaje oraz ilości odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne i obojętne wytwarzanych na etapie budowy Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Kod odpadu 01 01 02 07 02 13 07 02 99 12 01 13 13 02 08* 15 01 01 15 01 02 15 01 07 15 01 10* 15 02 02* 15 02 03 16 01 03 16 04 03* 16 05 09 16 06 01* 16 06 05 17 01 01 17 01 07 17 02 01 17 02 02 17 04 05 17 04 11 17 09 04 20 01 01 Nazwa odpadu Odpady z wydobywania kopalin innych niż rudy metali Odpady tworzyw sztucznych Odpady zawierajace gumę Odpady spawalnicze Inne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe Opakowania z papieru i tektury Opakowania z tworzyw sztucznych Opakowania ze szkła Opakowania zawierające pozostałości substancji niebezpiecznych lub nimi zanieczyszczone Sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny do wycierania i ubrania ochronne zanieczyszczone substancjami niebezpiecznymi Sorbenty, materiały, tkaniny do wycierania, ubrania ochronny, inne niż wymienione w 15 02 02 Zużyte opony Inne materiały wybuchowe Zużyte chemikalia inne niż wymienione w 16 05 06, 16 05 07, 16 05 08, zużyte pochłaniacze i aparaty ochronne dróg oddechowych Baterie i akumulatory ołowiowe Inne baterie i akumulatory Odpady betonu i gruz budowlany Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia inne niż 17 01 06 Drewno odpadowe Szkło Żelazo i stal Kable Zmieszane odpady z budowy, remontów i demontażu Papier i tektura Prognozowane ilości wytwarzane rocznie w tonach 400 000 5 20 0,01 2 2 10 2 1 0,2 1 2 0,01 0,1 0,1 0,1 10 20 1 0,1 2 0,1 5 0,5 73 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 20 01 39 20 01 40 20 03 01 Tworzywa sztuczne Metale Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne 0,5 0,5 10 Oprócz powyżej wymienionych odpadów możliwe jest wytwarzanie na etapie budowy zakładu górniczego innych odpadów zarówno niebezpiecznych jak i innych niż niebezpieczne. Na etapie poprzedzającym budowę Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Inwestor dokona wyboru wykonawcy inwestycji. Inwestor wybierze wykonawcę posiadającego niezbędne zezwolenia na wytwarzanie, transport, odzysk lub/i unieszkodliwianie odpadów. Wymagania te zostaną ujęte w umowie na budowę zakładu górniczego. 1.3.3.2. Etap eksploatacji 1.3.3.2.1. Wody podziemne Podstawą do określenia ilości i jakości wód dołowych z dopływu naturalnego do wyrobisk podziemnych, złoża „Brzezinka 3” są ustalenia „Dokumentacji geologicznej złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” (Decyzja Ministra Środowiska znak: DGK-VIII-47418210/73/44174/14/MW z dnia 31.10.2014r. w sprawie zatwierdzenia dokumentacji). Ilość i jakość wód z dopływu naturalnego do złoża „Brzezinka 3” będzie się zmieniała w miarę realizacji robót udostępniających oraz sukcesywnie prowadzonej eksploatacji węgla. Do wyrobisk podziemnych dopływać będą wody o niskiej mineralizacji (woda przemysłowa niespełniająca wymagań dla wody pitnej) oraz wody o podwyższonym zasoleniu (woda o ograniczonych możliwościach wykorzystania n.p. do sporządzania mieszanin samozestalających do wypełniania pustek poeksploatacyjnych). Po uruchomieniu eksploatacji na zakładanym poziomie z uwzględnianiem technologii wydobycia opisanej w PZZ dopływ naturalny do wyrobisk górniczych ustalono na poziomie 2,1 m3/min. Poza tym należy wziąć pod uwagę ujmowany dopływ z wyrobisk poeksploatacyjnych oraz z upadowych (wody technologiczne), który szacuje się na poziomie 4,2 m3/min. Częściowo wody te zostaną wykorzystane do potrzeb własnych ZG „Brzezinka 3”. Nadmiar 74 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” niewykorzystanych wód dołowych będzie odprowadzany do wód powierzchniowych. Całkowity zatem dopływ wód dołowych na tym etapie wyniesie około 6,3 m3/min. W projektowanym okresie eksploatacji do połowy roku 2049, przewidywany jest stopniowy wzrost ilości i stężenia chlorków i siarczanów w wodach pochodzących z dopływu naturalnego do projektowanej kopalni. Przewiduje się, że maksymalny ładunek chlorków i siarczanów dopływający do wyrobisk górniczych złoża „Brzezinka 3”, wyniesie średniodobowo około 246 t/d (według dokumentacji geologicznej). Prognozowane sumaryczne stężenie chlorków i siarczanów w wodach z dopływu naturalnego będzie wynosiło od 1,5 g/l do około 100 g/l. Wzrost stężenia chlorków i siarczanów do prognozowanych wartości maksymalnych w wodach dopływających do kopalni nastąpi po osiągnięciu zakładanej wielkości wydobycia, w najgłębszej części złoża „Brzezinka 3”. Należy podkreślić, że wstępny bilans ilościowo-jakościowy wód pochodzących z dopływu naturalnego do kopalni będzie weryfikowany w czasie sporządzania dokumentacji hydrogeologicznej dla ZG „Brzezinka 3” zatwierdzanej przez właściwy organ administracji geologicznej. Inwestor będzie zobowiązany do uzyskania pozwolenia wodnoprawnego na odwodnienie ZG „Brzezinka 3”. 1.3.3.2.2. Wody powierzchniowe Projektowany zakład górniczy obejmuje obiekty przemysłowe i socjalne zlokalizowane na powierzchni, zabezpieczające prowadzenie podziemnej eksploatacji węgla ze złoża „Brzezinka 3” do połowy roku 2049. Media, w tym wodę pitną, planuje się pozyskać od lokalnych operatorów. Ścieki bytowe odprowadzane będą do miejskiej kanalizacji sanitarnej. Niewykorzystane przez ZG „Brzezinka 3” wody dołowe (ścieki przemysłowe) po oczyszczeniu z zawiesiny w osadnikach powierzchniowych będą wprowadzane do rzeki Przemszy poprzez ciek Przyrwa. Część „przemysłowa” zakładu górniczego zlokalizowana będzie głównie na nieruchomościach i obiektach dostosowanych do potrzeb ZG „Brzezinka 3”, a użytkowanych dotychczas przez Zakład Przeróbki Węgla „Brzezinka”. W części południowej planuje się usytuować zbiornik podsadzkowy, niezależny punkt poboru pyłów dymnicowych (pyłów) z cy75 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” stern w obiegu zamkniętym, budynek zarządu, magazyn materiałów, warsztaty naprawcze: elektryczny, mechaniczny, maszyn samojezdnych, automatyki i teletechniki oraz budynek kopalnianej stacji ratownictwa górniczego. Wykonane zostaną dwa osadniki wód dołowych, z których zasilana będzie: instalacja podsadzkowa, instalacja do zmulania pyłów oraz dołowa i powierzchniowa instalacja ppoż. Obiekty socjalne (w tym łaźnia górnicza) zaprojektowane zostaną dla 500 pracowników ZG „Brzezinka 3”. Tabela 2.13 Przewidywane zużyci wody pitnej do celów socjalno-bytowych. L.P. 1 Zużycie wody do celów bytowych Etap eksploatacji [m3/d] 45,0 Źródło: Obliczenia własne według PZZ W części południowej, bezpośrednio przy ul Piaskowej planowany jest parking dla samochodów osobowych załogi. Parking dla jednośladów planowany jest w części północnej przy ul. Piaskowej. Wody opadowe i roztopowe (w ilości średnio około 50 m3/d) zostaną ujęte w system kanalizacji deszczowej i po podczyszczeniu wykorzystane do potrzeb własnych ZG „Brzezinka 3”. W tabeli 1.14 zestawiono bilans gospodarki wodno-ściekowej ZG „Brzezinka 3” dla planowanej eksploatacji węgla w ilości około 3600 t/d. Wody dopływające do upadowych zostaną ujęte w miejscach koncentracji dopływu i wykorzystane do potrzeb technologicznych zakładu górniczego (chłodzenie, zraszanie). Planowane jest również zawracanie wód kopalnianych o największym zasoleniu do wypełniania pustek poeksploatacyjnych podsadzką samozestalającą. Projektowana do połowy roku 2049 eksploatacja złoża „Brzezinka 3” będzie wiązała się z koniecznością odprowadzania ścieków socjalno-bytowych do kanalizacji miejskiej (w ilości średnio około 45 m3/d) oraz koniecznością odprowadzania niewykorzystanego nadmiaru wód dołowych (w ilości średnio około 8500 m3/d) do wód powierzchniowych (rzeka Przemsza, poprzez ciek Przyrwa). 76 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Tabela 1.14 Bilans wodno-ściekowy projektowanego ZG „Brzezinka 3” dla docelowej eksploatacji węgla L.p. Rodzaj Ilość [m3/d] Średnio Maks. Wody 1 Wody dołowe z dopływu naturalnego do kopalni (w rejonie eksploatacji) 3 024 3 600 2 Wody technologiczne (ujęte selektywnie) 6 048 7 200 3 Wody opadowe i roztopowe (ujęte w system kanalizacji deszczowej) 50 100 4 Woda wodociągowa z sieci komunalnej (cele bytowe) 45 60 Suma (pkt. 1-4) 9 167 10 960 Ścieki 1 Ścieki bytowe do kanalizacji miejskiej 2 Nadmiar niewykorzystanych wód dołowych (ścieki przemysłowe) 3 Straty wody w procesach technologicznych Suma (pkt. 1-3) 45 60 8 500 10 180 622 720 9 167 10 960 Źródło: Obliczenia własne według PZZ 1.3.3.2.3. Powietrze Punkt ten dotyczy jedynie oddziaływania powierzchniowego terenu Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”. Zamierzone przedsięwzięcie (w tej części obszaru) oddziaływać będzie w fazie eksploatacji na powietrze w wyniku emisji zorganizowanej z kotła gazowego o mocy 1 MW i ze spalania paliw w maszynach i samochodach ciężarowych obsługujących zwały węgla potraktowanych jak emitory powierzchniowe. Obliczenia wpływu emisji zanieczyszczeń na stan powietrza Obliczenia przeprowadzono przy pomocy programu Operat FB, którego algorytm jest zgodny z zasadami zawartymi w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z 26.01.2010 r. Wydruki komputerowe danych i obliczeń wraz z rysunkami izolinii zamieszczono w załączniku 17. 77 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Jedynym istotnym zanieczyszczeniem powietrza związanym z eksploatacją instalacji będzie dwutlenek azotu, którego emisja powstaje ze spalania gazu - metanu w kotle gazowym oraz ze spalania paliw – oleju napędowego w silnikach maszyn – spychacza, ładowarki oraz w samochodach ciężarowych. Wyniki obliczeń stężeń maksymalnych Wyniki obliczeń sumy stężeń maksymalnych zamieszczono w tabeli 1.15. Tabela 1.15 Ocena sumy stężeń maksymalnych jednogodzinnych analizowanych substancji, dla zespołu emitorów Nazwa zanieczyszczenia Suma stężeń Stęż. dopuszcz. Obliczać stężenia w sieci max. [µg/m3] D1 [µg/m3] receptorów Ocena pył PM-10 4,70 280 - Smm < 0.1*D1 dwutlenek siarki 5,76 350 - Smm < 0.1*D1 TAK 0.1*D1< Smm <D1 tlenki azotu jako NO2 tlenek węgla węglowodory alifatyczne pył zawieszony PM 2,5 164,6 200 212,1 30000 - Smm < 0.1*D1 41,5 3000 - Smm < 0.1*D1 4,70 - bez oceny - brak D1 1.3.3.2.4. Hałas Źródła hałasu Wykaz głównych źródeł hałasu związanych z przedmiotowym przedsięwzięciem przedstawiono w tablicy 1.17. Źródła typu „budynek” Powierzchnie ścian budynków, w których zlokalizowane są maszyny i urządzenia oraz realizowane procesy technologiczne stanowią wtórne źródła hałasu. Równoważny poziom mocy akustycznej A cząstkowej takiego źródła, przypadający na 1m2 powierzchni ściany, można wyliczyć ze wzoru: 78 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Lw Lwew R C gdzie: Lwew - poziom dźwięku A wewnątrz pomieszczenia w odległości 1 m od ściany; Przyjęty do obliczeń równoważny poziom dźwięku A, dla czasu odniesienia 8 najbardziej niekorzystnych godzin pory dnia i jednej godzinie pory nocy, wynosi: 93 dB – w budynkach sortowni i załadunku węgla na wagony, 90 dB – w pomieszczeniach stacji napędowej taśmociągu, stacji przesypowej, instalacji do utylizacji metanu z powietrza wentylacyjnego; R – wskaźniki izolacyjności akustycznej ścian; Przyjęto do obliczeń 25 dB dla ścian pełnych z otworami okiennymi i bramami oraz 15-20 dB dla ściany z dodatkowymi otworami technologicznymi. C – poprawka określająca stopień rozproszenia wewnętrznego pola akustycznego i pochłaniania wewnętrznej powierzchni rozpatrywanego segmentu ściany. Znając pole powierzchni ściany „S” jej całkowity poziom mocy akustycznej A można określić z zależności: Lw C Lwew R 10 log S C [dB]. Źródło liniowe Źródła liniowe hałasu (L4-L5) związane są z ruchem samochodów ciężkich przyjeżdżających/ wyjeżdżających z terenu zakładu oraz transportem kolejowym. Trasy, po których poruszają się samochody lub pociągi zastąpiono liniowym źródłem dźwięku zlokalizowanym na wysokości 0,5 metra w nad poziomem gruntu. Równoważny poziom mocy akustycznej takiego źródła, przypadający na 1 metr długości trasy, określa się z zależności: L P L 10 log N VT gdzie: L – poziom mocy akustycznej A źródła wynoszący: - 100 dB dla samochodu ciężarowego w czasie jazdy; - 115 dB dla pociągu; V – prędkość ruchu; 79 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” T – czas odniesienia, 8 godzin w porze dnia; w porze nocy źródła nie działają; N – liczba przejazdów w czasie odniesienia T; zakład się, że w ciągu ośmiu najbardziej niekorzystnych godzin w porze dnia na teren zakładu: wjedzie i wyjedzie 8 samochodów (16 przejazdów tam i powrót) oraz 2 składy pociągów. Źródła powierzchniowe Maszyny i urządzenia działające na określonym obszarze lub poruszające się w sposób niezorganizowany po określonym terenie, reprezentują źródła powierzchniowe S. Poziom mocy akustycznej A takich źródeł, przypadający na 1 m2 powierzchni można wyznaczyć z zależności: n LW 10 log(10 ( 0,1Li ) Li Lio 10 log i 1 ) 10 log S nti T gdzie: Lio – poziom mocy akustycznej źródła; np.: spycharka – 103 dB;; ti – czas oddziaływania źródła 4 godziny w czasie odniesienia T; T – czas odniesienia; n – liczba źródeł o tym samym poziomie mocy akustycznej A; S – powierzchnia terenu. Hałas emitowany z parkingu dwupoziomego na 114 pojazdów, a związany z hamowaniem, startem i manewrowaniem samochodów osobowych reprezentowany jest przez źródło powierzchniowe P. Równoważny, całkowity, poziom mocy akustycznej A odniesiony do czasu odniesienia T wyznaczono z zależności: LW 10 log(10(0.1LH 0.1LS 0.1LM ) ) Nt H T Nt LS LSO 10 log S T Nt LM LMO 10 log M T LH LHO 10 log gdzie: LHO – poziom mocy akustycznej A pojedynczego pojazdu w czasie hamowania: 80 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” LHO = 94 dB; LSO – poziom mocy akustycznej A pojedynczego pojazdu w czasie startu: LSO = 97 dB; LMO – poziom mocy akustycznej A pojedynczego pojazdu w czasie manewrowania: LMO = 94 dB; tH – czas trwania operacji hamowania pojedynczego pojazdu – 3 sekundy; tS – czas trwania operacji startu pojedynczego pojazdu – 5 sekund; tS – czas trwania operacji manewrowania pojedynczego pojazdu – 10 sekund; T – czas odniesienia [s]; N – liczba operacji startów, hamowań i manewrów pojazdów lub w czasie odniesienia T. Poziom mocy akustycznej źródła związanego ze startem, hamowaniem oraz manewrowaniem pojazdów samochodowych ciężkich, źródło Z, można wyznaczyć z zależności: LW 10 log(10(0.1LH 0.1LS 0.1LM ) ) LH LHO 10 log Nt H T LS LSO 10 log Nt S T LM LMO 10 log Nt M T gdzie: LHO – poziom mocy akustycznej pojedynczego pojazdu w czasie hamowania: LHO = 100 dB(A) dla grupy pojazdów ciężkich; LSO – poziom mocy akustycznej pojedynczego pojazdu w czasie startu: LSO = 105 dB(A) dla grupy pojazdów ciężkich; LMO – poziom mocy akustycznej pojedynczego pojazdu w czasie manewrowania: LSO = 100 dB(A) dla grupy pojazdów ciężkich; tH – czas trwania operacji hamowania pojedynczego pojazdu – 3 sekundy dla grupy pojazdów ciężkich; 81 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” tS – czas trwania operacji startu pojedynczego pojazdu – 5 sekund dla grupy pojazdów ciężkich; tS – czas trwania operacji manewrowania pojedynczego pojazdu – 30 sekund dla grupy pojazdów ciężkich; T – czas odniesienia [s]; N – liczba operacji startów, hamowań i manewrów pojazdów w czasie odniesienia T, 8 samochodów w ciągu ośmiu godzin pory dnia. Tabela 1.17 Wykaz i parametry akustyczne źródeł hałasu związanych z planowanym przedsięwzięciem. L.p. Oznaczenie źródła Nazwa źródła Poziom równoważny mocy akustycznej A odniesiony do czasu odniesienia T (pora dnia 8 godzin, pora nocy 1 godzina) [dB] Pora dnia Pora nocy Czas pracy źródła w czasie odniesienia T Źródła typu „budynek” 1 B1 Budynek instalacji do utylizacji metanu z powietrza wentylacyjnego 89,7 dB 89,7 dB Pora dnia: 8 h/8 h. Pora nocy: 1 h/1h 2 B2.1 Praca maszyn i urządzeń oraz procesy technologiczne realizowane w pomieszczeniach sortowni 92,3 dB 92,3 dB Pora dnia: 8 h/8 h. Pora nocy: 1 h/1h 3 B2.2 Praca maszyn i urządzeń oraz procesy technologiczne realizowane w pomieszczeniach sortowni 91,0 dB 91,0 dB Pora dnia: 8 h/8 h. Pora nocy: 1 h/1h 4 B3 Stacja napędu taśmociągu 88,0 dB 88,0 dB Pora dnia: 8 h/8 h. Pora nocy: 1 h/1h 5 B4 Stacja przesypowa 88,3 dB 88,3 dB Pora dnia: 8 h/8 h. Pora nocy: 1 h/1h 6 B5 Załadunek węgla na wagony 97,9 dB --- Pora dnia: 8 h/8 h. Pora nocy: nie działa 82 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Źródła punktowe 7 Z Start, hamowanie i manewrowanie pojazdów w rejonie załadunku węgla 81,3 dB --- Pora dnia: 8 h/8 h. Pora nocy: nie działa Źródła liniowe 8 L1 Pomost odstawy urobku – obudowana estakada transportowa 84,2 dB (60 dB na 1 m długości) 84,2 dB Pora dnia: 8 h/8 h. Pora nocy: 1 h/1h 9 L2 Pomost odstawy urobku – obudowana estakada transportowa 77,0 dB (60 dB na 1 m długości) 77,0 dB Pora dnia: 8 h/8 h. Pora nocy: 1 h/1h 10 L3 Pomost odstawy urobku – obudowana estakada transportowa 78,4 dB (60 dB na 1 m długości) 78,4 dB Pora dnia: 8 h/8 h. Pora nocy: 1 h/1h 11 L4 Ruch samochodów ciężkich 79,6 dB (63 dB na 1 m długości trasy) --- Pora dnia: 16 przejazdów/8 h. Pora nocy: nie działa 12 L5 Ruch pociągu 96,4 dB (69 dB na 1 m długości trasy) --- Pora dnia: 4 przejazdy/8 h. Pora nocy: nie działa Źródła powierzchniowe 13 D Dyfuzor wentylatora głównego przewietrzania 95,0 dB 95,0 dB Pora dnia: 8 h/8 h. Pora nocy: 1 h/1h 14 S Praca ciężkiego sprzętu na zwałowisku 100,0 dB --- Pora dnia: 4 h/8 h. Pora nocy: nie działa 15 P Parking samochodów osobowych 83,6 db 88,1 dB Pora dnia: 114 pojazdów. Pora nocy: 57 pojazdów 1.3.3.2.5. Odpady Na etapie eksploatacji projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3” będzie wytwórcą odpadów niebezpiecznych oraz innych niż niebezpieczne i obojętne. Na podstawie analizy danych dotyczących gospodarki odpadami w innych działających obecnie kopalniach węgla 83 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” kamiennego Górnośląskiego Zagłębia Węglowego prognozować można rodzaje wytwarzanych odpadów przez projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3” oraz przybliżone ilości tych odpadów. Prognozę jakościową i ilościową odpadów niebezpiecznych etapie eksploatacji zaprezentowano w tabeli 1.18, a odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w tabeli 1.19. Tabela 1.18 Prognozowane rodzaje i ilości odpadów niebezpiecznych na etapie eksploatacji złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” Lp. Kod Odpady niebezpieczne Prognozowane ilości wytwarzane rocznie w tonach 1. 06 02 01* Wodorotlenek wapniowy 1 2. 06 04 04* Odpady zawierające rtęć 0,01 3. 13 01 10* Mineralne oleje hydrauliczne niezawierajace zwiazków chlowcoorganicznych 5 4. 13 02 05* Mineralne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe 10 5. 13 02 08* Inne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe 10 6. 13 03 10* Inne oleje i ciecze stosowane jako elektroizolatory oraz nośniki ciepła 7. 15 02 02* Sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny do wycierania 8. 15 01 10* Opakowania zawierające pozostałości substancji niebezpiecznych lub nimi zanieczyszczone 9. 16 02 13* Zużyte urządzenia zawierające niebezpieczne elementy Zużyte nieorganiczne chemikalia zwaierajace substancje niebezpieczne Zużyte organiczne chemikalia zawierające substancje niebez11. 16 05 08* pieczne 10. 16 05 07* 10 5 5 1 0,2 0,1 12. 16 06 01* Baterie i akumulatory ołowiowe 0,5 13. 16 06 02* Baterie i akumulatory niklowo-kadmowe 0,5 14. 17 02 04* Odpady drewna, szkła i tworzyw sztucznych zawierające lub zanieczyszczone substancjami niebezpiecznymi 5 Tabela 1.19 84 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Prognozowane rodzaje i ilości odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne na etapie eksploatacji złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” Lp. Odpady inne niż niebezpieczne Kod Prognozowane ilości wytwarzane rocznie w tonach 1. 01 01 02 Odpady z wydobywania kopalin 25 000 2. 01 04 12 Odpady powstające przy płukaniu i oczyszczaniu kopaliny 15 000 3. 07 02 13 Odpady tworzyw sztucznych 4. 07 02 99 Inne niewymienione odpady (pozostałości gumy) 5. 12 01 13 Odpady spawalnicze 0,5 6. 7. 8. 9. 15 01 01 15 01 02 15 01 04 15 01 07 Opakowania z papieru i tektury Opakowania z tworzyw sztucznych Opakowania stalowe Opakowania ze szkła Sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny … inne niewymienio15 02 03 ne w 15 02 02 2 5 2 1 10. 10 100 5 11. 16 01 03 Zużyte opony 10 12. 16 01 17 Metale żelazne 100 13. 16 01 18 Metale nieżelazne 14. 16 02 14 Zużyte urządzenia inne niż wymienione w 16 02 09 5 15. 16 02 16 Elementy usunięte z różnych urządzeń inne niż 16 02 15 2 16. 16 05 09 17. 16 06 05 Inne baterie i akumulatory 0,5 18. 17 01 01 Odpady betonu i gruz budowlany 5 19. 17 01 07 20. 17 02 01 Drewno 5 21. 17 02 02 Szkło 2 22. 17 04 01 Miedź, brąz, mosiądz 2 23. 17 04 02 Aluminium 1 24. 17 04 03 Ołów 1 25. 17 04 05 Żelazo i stal 26. 17 04 11 Kable inne niż wymienione w 17 04 10 Zużyte chemikalia, zużyte pochłaniacze i aparaty ochronne dróg oddechowych Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia 20 1 10 20 5 85 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 27. 17 09 04 Zmieszane odpady z budowy, remontów i demontażu 5 28. 20 01 01 Papier i tektura 5 29. 20 01 39 Tworzywa sztuczne 5 30. 20 01 40 Metale 5 31. 20 03 01 Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne 100 W zaprezentowanej prognozie na etapie eksploatacji wymieniono 14 rodzajów odpadów niebezpiecznych i 31 rodzajów odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne. Nie eliminuje to jednak możliwości powstawania innych odpadów. Działalność Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” w zakresie gospodarki odpadami musi być zgodna z zapisami Ustawy o odpadach, w tym inwestor jest zobowiązany do uzyskania wszelkich niezbędnych pozwoleń w zakresie gospodarki odpadami. 1.3.3.3. Etap likwidacji Z chwilą podjęcia decyzji stawiającej w stan likwidacji Zakład Górniczy „Brzezinka 3” prowadzący eksploatację złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” realizacja przedsięwzięć likwidacyjnych będzie się odbywać na podstawie planu ruchu likwidowanego, podziemnego zakładu górniczego, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 16.02.2012 r. w sprawie planów ruchu zakładów górniczych (Dz. U. Nr 12 poz. 372), po zatwierdzeniu go przez właściwego Dyrektora OUG. W/w plan ruchu składał się będzie z części podstawowej i szczegółowej. 1.3.3.3.1. Wody podziemne Prognozowany dopływ wód podziemnych do wyrobisk górniczych w końcowej fazie eksploatacji złoża „Brzezinka 3” będzie utrzymywał się na poziomie 2,1 m3/min przy planowanym systematycznej likwidacji pustek poeksploatacyjnych z wykorzystaniem pyłów dymnicowych. Zakłada się, że do „zmulania” pyłów dymnicowych będą wykorzystywane najbardziej zasolone wody z dopływu naturalnego do kopalni. Pozwoli to na redukcję ładunku zasolenia (o 15-20%) odprowadzanego z wodami dołowymi do wód powierzchniowych. Sposób odwadniania złoża „Brzezinka 3” po zakończenia planowanej eksploatacji w roku 2049 bę86 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” dzie zależny od istniejącego stanu w zakresie eksploatacji złóż sąsiadujących zakładów górniczych. Zagadnienia te, dotyczące zabezpieczenia sąsiednich złóż kopalin oraz wyrobisk i obiektów sąsiednich zakładów górniczych a także ujęć wody, przeciwdziałania zmianom stosunków wodnych na powierzchni i innych, zostaną określone w odpowiedniej dokumentacji hydrogeologicznej, która podlega zatwierdzeniu przez właściwy organ administracji geologicznej. Decyzja o zatwierdzeniu takiej dokumentacji zostanie załączona do części podstawowej planu ruchu likwidowanego podziemnego zakładu górniczego. W przypadku podjęcia decyzji o zatapianiu zrobów zostanie sporządzony odpowiedni projekt techniczny zaopiniowany przez Zespół Zagrożeń Wodnych i zatwierdzony przez KRZG. Likwidacja podziemnych wyrobisk górniczych będzie prowadzona głównie poprzez ich otamowanie i lub podsadzanie. Upadowe udostępniające z powierzchni zostaną zasypane w miarę możliwości własnym kamieniem dołowym oraz tłuczniem na odcinkach gdzie konieczne będzie pozostawienie korków filtracyjnych. Szczegółowe rozwiązania dotyczące likwidacji upadowych udostępniających, zostaną określone w stosownych projektach technicznych i technologicznych zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami. Gospodarka wodno-ściekowa zakładu górniczego zarojektowana zostanie zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa oraz przy zachowaniu dopuszczalnych warunków w zakresie odprowadzania ścieków przemysłowych (wód kopalnianych) do wód powierzchniowych. 1.3.3.3.2. Wody powierzchniowe W czasie likwidacji części przemysłowej na powierzchni przewidywane zużycie wody do potrzeb socjalno bytowych będzie zależne od ilości pracowników zaangażowanych w roboty likwidacyjne lub adaptacyjne związane z dostosowaniem istniejących obiektów i infrastruktury do pełnienia nowych funkcji. Ścieki z terenu ZG „Brzezinka 3” będą wprowadzane do istniejącej kanalizacji komunalnej. Na tym etapie, zapotrzebowanie na wodę oraz ilość odprowadzanych ścieków oszacowano na poziomie około 3 m3/d. 87 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Konieczność odprowadzania wód dołowych pochodzących z odwadniania górotworu po zakończeniu eksploatacji może wystąpić w przypadku prowadzenia eksploatacji węgla w sąsiedztwie wyeksploatowanego złoża „Brzezinka 3” po roku 2049. 1.3.3.3.3. Powietrze Likwidacja Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” wymagać będzie wykonania prac wyburzeniowych prowadzonych na powierzchni ziemi. Emisja zanieczyszczeń wynikać będzie z wykonywania następujących rodzajów prac: - prace wyburzeniowe, - transport odpadów. W związku z powyższym zakresem należy oczekiwać emisji zarówno pyłu mineralnego oraz różnorodnych zanieczyszczeń gazowych (NOx, CO, SO2, CO2, węglowodory alifatyczne). Sposoby ograniczenia tej emisji, której wielkość na obecnym etapie jest trudna do oszacowania polegają na działaniach organizacyjno - technicznych, z których jako najważniejsze można wymienić: stosowanie środków transportu i maszyn roboczych z silnikami spełniającymi normy emisyjne, wyznaczenie dróg transportowych i ich utwardzenie w celu zminimalizowania wtórnego pylenia w czasie ruchu pojazdów, zabezpieczenie odpadów przed wtórnym pyleniem. Źródła emisji występujące w fazie likwidacji nie podlegają Rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie standardów emisyjnych z instalacji i nie wymagają pomiarów zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji. Uciążliwości z tego tytułu wystąpią w najbliższym otoczeniu Zakładu Górniczego, szacuje się, że na granicy terenu ZG nie wystąpią przekroczenia dopuszczalnych stężeń pyłu, tlenków azotu, tlenku węgla czy węglowodorów. Emisja będzie miała charakter przejściowy i zaniknie po zakończeniu prac. 88 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 1.3.3.3.4. Hałas Prace likwidacyjne należy prowadzić wyłącznie w porze dziennej, w godzinach 6:00 – 22:00, z zapewnienie odpowiedniej organizacji pracy, przy użyciu sprawnego sprzętu. Emisja hałasu, związana z etapem budowy będzie miała charakter przejściowy. W tabeli 1.20 przedstawiono wykaz maszyn i urządzeń przewidzianych do zastosowania w czasie prowadzenia prac związanych z pracami likwidacyjnymi. Założono, że poszczególne maszyny będą się przemieszczać po określonym obszarze stanowiącym powierzchniowe źródło hałasu. Tabela 1.20 Wykaz głównych źródeł hałasu – etap prac likwidacyjnych Źródła hałasu Dane akustyczne źródeł Czas oddziaływania Maszyny i urządzenia budowlane: - spycharka gąsienicowa, - spycharka kołowa, - koparko ładowarka kołowa, - dźwig budowlany, - sprężarka. Źródła hałasu poruszają się w obrębie terenu przeznaczonego pod inwestycję. Źródło powierzchniowe o całkowitym poziomie mocy akustycznej – 106,0 dB(A) Czas oddziaływania: 6 godzin w ciągu ośmiu najbardziej niekorzystnych godzin pory dnia. W porze nocy prace budowlane są wstrzymane. Ruch samochodów ciężkich Źródło liniowe o poziomie mocy akustycznej na 1 metr długości trasy – 63,0 dB(A) Zakłada się, iż w ciągu 8 godzin pory dnia na teren budowy wjedzie/wyjedzie 16 samochodów ciężkich Start, hamowanie i manewrowanie w rejonie upadowej Źródło powierzchniowe o całkowitym poziomie mocy akustycznej – 84,3 dB(A) Zakłada się, iż w ciągu 8 godzin pory dnia na teren budowy wjedzie/wyjedzie 16 samochodów ciężkich. 1.3.3.3.5. Odpady Projektowana eksploatacja górnicza złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” zakończy się likwidacją Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”. Na etapie likwidacji tego Zakładu prognozuje się powstawanie odpadów zarówno niebezpiecznych jak i innych niż niebezpieczne i obojętne. Prognozę jakościową i ilościową zestawiono w tabeli 1.21. 89 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Tabela 1.21 Prognozowane rodzaje oraz ilości odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne i obojętne na etapie likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Kod odpadu 13 02 08* 15 02 03 16 01 03 16 01 04* 16 01 06 16 01 17 16 01 18 16 02 14 16 02 16 16 05 09 16 06 05 17 01 01 17 01 02 17 01 03 17 01 07 17 02 01 17 02 02 17 02 03 17 04 01 17 04 02 17 04 03 17 04 04 17 04 05 17 04 07 17 04 11 17 09 04 20 01 01 Nazwa odpadu Inne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe Sorbenty, materiały, tkaniny do wycierania, ubrania ochronny, inne niż wymienione w 15 02 02 Zużyte opony Zużyte lub nienadające się do użytkowania pojazdy Zużyte lub nienadające się do użytkowania pojazdy niezawierające cieczy i innych elementów niebezpiecznych Metale żelazne Metale nieżelazne Zużyte urządzenia inne niż wymienione w 16 02 09 Elementy usunięte z różnych urządzeń inne niż 16 02 15 Zużyte chemikalia, zużyte pochłaniacze i aparaty ochronne dróg oddechowych Inne baterie i akumulatory Odpady betonu i gruz budowlany Gruz ceglany Odpady innych materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia Drewno Szkło Tworzywa sztuczne Miedź, brąz, mosiądz Aluminium Ołów Cynk Żelazo i stal Mieszaniny metali Kable inne niż wymienione w 17 04 10 Zmieszane odpady z budowy, remontów i demontażu Papier i tektura Prognozowane ilości wytwarzane rocznie w tonach 5 2 2 10 100 1 000 50 20 10 1 0,5 20 000 5 000 100 10 000 10 5 20 2 20 1 5 5 000 5 000 10 5 000 0,5 90 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 20 01 39 20 01 40 20 03 01 Tworzywa sztuczne Metale Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne 0,5 0,5 10 Oprócz powyżej wymienionych odpadów możliwe jest wytwarzanie na etapie likwidacji zakładu górniczego innych odpadów zarówno niebezpiecznych jak i innych niż niebezpieczne. Na etapie poprzedzającym likwidację Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” właściciel dokona wyboru wykonawcy likwidacji. Właściciel wybierze wykonawcę prac likwidacyjnychposiadającego niezbędne zezwolenia na wytwarzanie, transport, odzysk lub/i unieszkodliwianie odpadów. Wymagania te zostaną ujęte w umowie na likwidacje zakładu górniczego. 91 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 2. OPIS ELEMENTÓW PRZYRODNICZYCH ŚRODOWISKA, OBJĘTYCH ZAKRESEM PRZEWIDYWANEGO ODDZIAŁYWANIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO, W TYM ELEMENTÓW ŚRODOWISKA OBJĘTYCH OCHRONĄ NA PODSTAWIE USTAWY Z DNIA 16 KWIETNIA 2004 R. O OCHRONIE PRZYRODY 2.1. CHARAKTERYSTYKA FIZJOGRAFICZNA OBSZARU 2.1.1. POŁOŻENIE ADMINISTRACYJNE Obszar złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” leży w granicach administracyjnych miasta Mysłowice (rysunek 6). Mysłowice położone są na terenie województwa śląskiego, zajmują obszar o powierzchni 6 557 ha i zamieszkuje go ok. 75 tys. osób. Wschodnią granicę tworzą rzeki: Brynica, Czarna Przemsza i Przemsza, natomiast zachodnią: grobla na stawie Hubertus III, Dolina Boliny wraz z lasami Murckowskimi oraz Dolina Przyrwy. Południowe obrzeże stanowi skraj lasów Ławecko - Dziećkowickich i krawędź Wzgórz Dziećkowskich. Omawiany obszar położony jest w południowej części miasta Mysłowice na terenie osiedli: Powstańców Śląskich, Zawadzkiego oraz dzielnicach Brzęczkowice, Brzezinka, Kosztowy, Larysz i Hajdowizna. Od północnej strony obszar ten graniczy z Sosnowcem, a od wschodniej z Jaworznem. Osiedle Powstańców Śląskich charakteryzuje się wysoką zabudową bloków. Rejon Brzęczkowic to typowa dzielnica mieszkaniowa Mysłowic, gdzie w części zachodniej występuje zabudowa jednorodzinna o niezbyt wysokiej intensywności, ze znacznym udziałem terenów otwartych, natomiast w części wschodniej zlokalizowane jest osiedle Powstańców Śląskich. Brzezinka i Kosztowy to najsilniej zurbanizowane części południowego obszaru miasta Mysłowice. Larysz cechuje się szybko rozwijającą się częścią miasta Mysłowice, ponieważ w rejonie tym następuje proces wypierania rolnictwa przez zabudowę mieszkaniową. 92 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Rys. 6. Położenie administracyjne złoża „Brzezinka 3” 2.1.2. REGIONALIZACJA GEOGRAFICZNA Według regionalizacji fizyczno – geograficznej Polski J. Kondrackiego (Geografia regionalna Polski, PWN, Warszawa. 2002) omawiany teren leży w megaregionie Pozaalpejska Europa Zachodnia (3) w prowincji Wyżyny polskie (34), podprowioncji Wyżyna Śląsko Krakowska (341), makroregion Wyżyna Śląska (341.1) mezoregion Wyżyna Katowicka (341.13) i Pagóry Jaworznickie (341.14), (rysunek 7). Wyżyna Katowicka (341.13) zbudowana jest z węglonośnych skał karbońskich, na których zalegają dolomity i wapienie triasu oraz osady czwartorzędowe. Ze względu na duże zasoby pokładów węgla kamiennego region jest silnie uprzemysłowiony i przekształcony przez człowieka. Pagóry Jaworznickie (341.14) są regionem o powierzchni 513 km2, zbudowanym z dolomitów triasowych, tworzącym liczne wzniesienia porozdzielane różnorodnym systemem obniżeń zbudowanych z piasków lodowcowych i rzecznych czwartorzędu. Najwyższym szczytem regionu jest Grodzisko o wysokości 346 m n.p.m. 93 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Rys. 7. Regionalizacja fizyczno-geograficzna Polski, według J. Kondrackiego 2.1.3. MORFOLOGIA TERENU Ogólnie powierzchnia terenu, na którym zlokalizowane jest złoże węgla kamiennego „Brzezinka 3” jest słabo urozmaicona, niemal płaska, o różnicy wzniesień od około +239 m n.p.m. w dolinie rzeki Przemszy, do około +260 m n.p.m. w części zachodniej. Przeważają tereny o niewielkich nachyleniach (do 5 %) w kierunku wschodnim. Większe nachylenia występują w obrębie stoków wzgórz zrębowych oraz zboczach doliny Przemszy i miejscami dochodzą do 30%. Wyraźne wzniesienie terenu widoczne jest w rejonie Dziećkowic, w południowo-wschodniej części omawianego terenu złoża (rejon Pagórów Jaworznickich), (rysunek 8). Oprócz naturalnie wykształconych form terenu na obszarze Mysłowic można spotkać liczne występujące formy antropogeniczne, takie jak: wyrobiska poeksploatacyjne, kamieniołomy, piaskownie, glinianki, zwałowiska odpadów poprzemysłowych, warpie, nasypy i wkopy linii kolejowych i dróg, składowiska odpadów oraz tereny „rekultywacji technicznej” dawnych wyrobisk. Wyjątkowo licznie nagromadzone są liniowe elementy antropogeniczne w postaci wkopów i nasypów dróg (autostrada A4 i droga S-1-wschodnia obwodnica GOP), 94 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” nasypy i wkopy linii kolejowych pomiędzy Słupną i Brzęczkowicami, nasypy linii kolejowej Mysłowice-Oświęcim w rejonie doliny Rowu Kosztowskiego (pomiędzy Kosztowami i Brzezinką) oraz różnego rodzaju obwałowań (wały przeciwpowodziowe, obwałowania zbiorników). Rys. 8. Rzeźba terenu Mysłowic Natomiast według regionalizacji geomorfologicznej Polski, autorstwa M. Klimaszewskiego, uszczegółowionej przez S. Gilewską, teren waloryzacji znajduje się w prowincji Wyżyny Śląsko – Małopolskiej, podprowincji Wyżyna Śląsko – Krakowska, makroregion Wyżyna Śląska, mezoregion Wyżyna Śląska Południowa i obejmuje Kotlinę Mysłowicką i częściowo Płaskowyż Bytomsko-Katowicki. Kotlina Mysłowicka obejmuje wąski pas doliny Czarnej Przemszy i Przemszy rozszerzając się w części południowej w obrębie plejstoceńskiej terasy doliny rzeki (rejon składowiska odpadów pomiędzy Przemszą, Dziećkowicacmi i Kosztowami). Kotlina Mysłowicka jest 95 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” wypełniona piaskami czwartorzędowymi i wykazuje silną asymetrię: po stronie jaworznickiej teren jest płaski, a po stronie mysłowickiej przeważają strome i wysokie zbocza. Powierzchnia kotliny nachylona jest od ok. 248 m n.p.m. w części północnej do ok. 240 m n.p.m. w części południowej. 2.1.4. HYDROGRAFIA TERENU Pod względem hydrograficznym (załącznik 4) obszar złoża „Brzezinka 3” oraz planowany Teren Górniczy „Brzezinaka 3” znajdują się w zlewni Przemszy, będącej dopływem Wisły. Projektowany Zakład Górniczy (ZG) „Brzezinka 3” znajduje się w zlewni cieku Przyrwa będącego dopływem rzeki Przemszy. Przyrwa jest ciekiem o długości około 1,65 km a powierzchnia jego zlewni wynosi około 3,9 km2. Najważniejszym dopływem Przemszy w analizowanym rejonie jest Rów Kosztowski, płynący z zachodu na wschód, wzdłuż południowej granicy złoża. Ciek ten zasilany jest wodami z rowów odwadniających i w Dziećkowicach wpływa do rzeki Przemszy. Rów Kosztowski jest ciekiem o długości około 6,25 km a powierzchnia jego zlewni wynosi około 38,8 km2. Wielkości opadów atmosferycznych oraz charakterystyczne przepływy w rzece Przemsza podano wg komentarza do Mapy hydrograficznej, arkusz Katowice (M-34-63-A) i arkusz Oświęcim (M-34-63-C). Średni roczny opad atmosferyczny na posterunku Maczki wynosił w roku normalnym 842 mm, w roku wilgotnym 1011 mm, a w roku suchym 553 mm. Średnie roczne wielkości przepływów charakterystycznych dla Przemszy w pobliskich profilach hydrometrycznych przedstawia tabela 2.1. Tabela 2.1 Średnie roczne wielkości przepływów charakterystycznych dla Przemszy Rzeka/potok Profil Charakterystyczne objętości przepływów [m3/s] SNQ Biała Przemsza Niwka (1961-1999) Przemsza Jeleń (1994-2013) 5,39 12,9 SSQ 7,50 18,6 SWQ 17,9 49,7 Źródło: Średnie z wielolecia 1961-1999 r. - Mapa hydrograficzna, arkusz Katowice (M-34-63-A) oraz arkusz Oświęcim (M-34-63-C), GGK Warszawa 2001 r. Dane z wielolecia 1994-2013 r., IMGW Warszawa 2014 r. 96 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Przepływy Przemszy w bardzo dużym stopniu są determinowane wpływami antropogenicznymi. Średni dopływ wód dołowych do zlewni Przemszy wynosi około 7 m3/s, co stanowi 54,3 % SNQ. Na stan czystości wód rzeki Przemszy wpływają liczne zrzuty ścieków przemysłowych. Pozwolenia na odprowadzanie ścieków posiada aż 40 zakładów, z czego 22 zrzuty pochodzą z kopalń, a 18 z pozostałych branż. Jakość wód całego dorzecza objęta jest monitoringiem regionalnym prowadzonym przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska. W punkcie monitoringowym w km 12+800 rzeki (wodowskaz Jeleń) średnie zmierzone sumaryczne stężenie chlorków i siarczanów utrzymuje się w ostatnich latach na poziomie 550-750 mg (Cl+SO4)/l (średnio 0,65g/l). Plan gospodarowania wodami (PGW) na obszarze dorzecza Wisły zawiera m.in. ogólny opis cech charakterystycznych dorzecza, podsumowanie znaczących oddziaływań i wpływów działalności człowieka na stan wód powierzchniowych i podziemnych, informacje dotyczące monitoringu wód oraz określenie ich stanu, cele środowiskowe i odstępstwa od osiągnięcia celów środowiskowych oraz podsumowanie programów działań zapisanych w Programie wodno-środowiskowym kraju. ZG „Brzezinka 3” odprowadzał będzie oczyszczone ścieki przemysłowe (w tym wody kopalniane) do rzeki Przemszy poprzez ciek Przyrwa. Przyrwa jest ciekiem o długości około 1,65 km a powierzchnia jego zlewni wynosi około 3,9 km 2. W południowej części projektowanego Terenu Górniczego „Brzezinka 3” poza obszarem górniczym płynie Rów Kosztowski, uchodzący do rzeki Przemszy. Rów Kosztowski nie jest i nie będzie odbiornikiem wód dołowych pochodzących z odwadniania ZG „Brzezinka 3”. Analizowany obszar (złoże „Brzezinka 3”) leży na terenie trzech jednolitych części wód powierzchniowych. Około 65% powierzchni złoża zlokalizowane jest w granicach JCWP PLRW200010212999 (Przemsza od Białej Przemszy do ujścia - odbiornik wód dołowych), około 15% powierzchni złoża zlokalizowane jest w granicach JCWP PLRW2000821279 (Przemsza od zbiornika Przeczyce do ujścia Białej Przemszy) a pozostała część (około 20%) zlokalizowana jest w granicach JCWP PLRW2000421294 (Rów Kosztowski). Na rysunku 9 przedstawiono lokalizację złoża „Brzezinka 3” na mapie podziału hydrograficznego Polski. 97 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Rys. 9. Fragment mapy podziału hydrograficznego Polski z lokalizacją złoża „Brzezinka 3”. Źródło: http://mapa.kzgw.gov.pl/ 98 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” W zatwierdzonym Planie gospodarowania wodami (PGW) na obszarze dorzecza Wisły przedstawiono charakterystykę jednolitych części wód powierzchniowych (JCWP): Przemsza od Białej Przemszy do ujścia, a także Rów Kosztowski oraz Przemsza od zbiornika Przeczyce do ujścia Białej Przemszy. Na rysunku 10 przedstawiono lokalizację złoża „Brzezinka 3” na mapie jednolitych części wód powierzchniowych (JCWP). Rys. 10. Lokalizacja złoża „Brzezinka 3” na mapie jednolitych części wód powierzchniowych (JCWP). Warunki korzystania z wód regionu wodnego oraz warunki korzystania z wód zlewni, zgodnie z art. 120 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. — Prawo wodne, ustala w drodze aktu prawa miejscowego dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej po ich uzgodnieniu z prezesem krajowego zarządu gospodarki wodnej. Warunki korzystania z wód regionu wodnego Małej Wisły nie zostały ustalone w tym trybie przez Dyrektora Regionalnego Zarządu 99 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Gospodarki Wodnej w Gliwicach. W obwieszczeniu nr 1/2011 z dnia 18 października 2011r. Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gliwicach zawiadomił o przystąpieniu do sporządzenia projektu Rozporządzenia Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gliwicach w sprawie ustalenia warunków korzystania z wód regionu wodnego Małej Wisły. W tabeli 2.2 przedstawiono dane charakterystyczne dla obszarów JCWP będących w zasięgu złoża „Brzezinka 3”. Tabela 2.2 Dane charakterystyczne dla obszarów JCWP. Przemsza od Białej Przemszy do ujścia L.p. Nazwa JCWP - odbiornik wód dołowych Przemsza od zbiornika Przeczyce do Rów Kosztowski ujścia Białej Prze- – częściowo w gramszy – częściowo w nicach złoża „Brzegranicach złoża zinka 3” „Brzezinka 3” 1 Kod JCWP PLRW200010212999 PLRW2000821279 PLRW2000421294 2 Nazwa JCWP Przemsza od zbiornika Przeczyce do ujścia Białej Przemszy Rów Kosztowski Przemsza od Białej Przemszy do ujścia 3 SCWP MW0209 MW0209 MW0204 4 Region wodny region wodny Małej Wisły region wodny Małej Wisły region wodny Małej Wisły 2000 2000 5 Kod obszaru dorzecza 2000 obszar dorzecza Małej Wisły obszar dorzecza Małej Wisły Jednostka zarządzająca RZGW w Gliwicach RZGW w Gliwicach RZGW w Gliwicach 8 Status cieku naturalna część wód silnie zmieniona część wód 6 Obszar dorzecza 7 9 Ocena stanu cieku zły zły obszar dorzecza Małej Wisły naturalna część wód zły 100 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Przemsza od Białej Przemszy do ujścia L.p. Nazwa JCWP - odbiornik wód dołowych Przemsza od zbiornika Przeczyce do Rów Kosztowski ujścia Białej Prze- – częściowo w gramszy – częściowo w nicach złoża „Brzegranicach złoża zinka 3” „Brzezinka 3” Ocena ryzyka nieosiągnięcia 10 celów środowiskowych zagrożona 11 Derogacje 4(4) -1 - derogacje cza- 4(4) -1 - derogacje 4(4) -1 - derogacje sowe - brak możliwości czasowe - brak moż- czasowe - brak możtechnicznych liwości technicznych liwości technicznych 12 Uzasadnienie derogacji Powierzchnia 13 zlewni JCWP km2 14 Administrator cieku zagrożona Wpływ działań anWpływ działań antro- tropogenicznych na pogenicznych na stan stan JCW oraz brak JCW oraz brak możli- możliwości techwości technicznych nicznych ograniczeograniczenia wpływu nia wpływu tych tych oddziaływań, ge- oddziaływań, geneneruje konieczność ruje konieczność przesunięcie w czasie przesunięcie w czaosiągnięcie celów śro- sie osiągnięcie celów dowiskowych przez środowiskowych JCW. Występująca przez JCW. Wystędziałalność gospodar- pująca działalność cza człowieka związana gospodarcza człojest ściśle z występowieka związana jest waniem surowców na- ściśle z występowaturalnych, bądź przeniem surowców namysłowym charakteturalnych, bądź przemysłowym charem obszaru. rakterem obszaru. 93,47 RZGW w Gliwicach zagrożona Wpływ działań antropogenicznych na stan JCW oraz brak możliwości technicznych ograniczenia wpływu tych oddziaływań, generuje konieczność przesunięcie w czasie osiągnięcie celów środowiskowych przez JCW. Występująca działalność gospodarcza człowieka związana jest ściśle z występowaniem surowców naturalnych, bądź przemysłowym charakterem obszaru. 91,69 19,83 RZGW w Gliwicach ŚZMiUW w Katowicach Źródło: http://geoportal.kzgw.gov.pl/imap/ Zatwierdzony 22.02.2011 r. „Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły”, który został opublikowany 21.06.2011 r. w Monitorze Polskim Nr 49, poz. 549. 101 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 2.1.5. UŻYTKOWANIE TERENU (WRAZ Z UWARUNKOWANIAMI WYNIKAJĄCYMI Z ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO), SĄSIEDZTWO, NAJBLIŻSZE ZABUDOWANIA, POWIĄZANIA KOMUNIKACYJNE Zagospodarowanie terenu w rejonie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” oraz planowanego Terenu Górniczego „Brzezinka 3”, ilustrują zamieszczone mapy: lokalizacji złoża (załącznik 1) i sytuacyjno-wysokościowa (załącznik 2). Obszar złoża o powierzchni 7,27 km2 (tj. 727 ha) zajmują: grunty leśne: 204 ha, grunty rolne (I- IV kl. bon.): 55 ha, grunty rolne (V-VI kl. bon.): 176 ha, zabudowa przemysłowa: grunty komunalne: 23 ha, 269 ha, inne (parki, rezerwaty, obsz. ujęć wodn. itp.): 0 ha. Teren ten charakteryzuje się zróżnicowanym zagospodarowaniem powierzchni terenu. Na większości obszaru skupia się budownictwo mieszkalne zarówno jednorodzinne jak i wielopiętrowe bloki mieszkalne (osiedle wielopiętrowych bloków w dzielnicy Brzęczkowice). Na krańcach północno-zachodnich (dzielnica Słupna), wschodnich (dzielnica Brzęczkowice w dolinie Przemszy) i na południu (dzielnica Kosztowy) znajdują się lasy, pozostałe tereny pokryte są łąkami oraz polami uprawnymi. Usytuowane są tutaj również obiekty przemysłowe, m.in. powierzchnie magazynowe firmy Panattoni Park Mysłowice oraz obiekty Medicare, a także firma spedycyjno-transportowa Transgór S.A. zlokalizowane przy drodze krajowej S1 oraz w bliskim sąsiedztwie autostrady A4. Znaczną część powierzchni terenu zajmują strategiczne ciągi komunikacyjne, szczególnie rozjazdy dróg szybkiego ruchu, m.in. Wschodnia Obwodnica GOP, odcinek autostrady A4 Kraków-Wrocław, linie kolejowe Mysłowice – Oświęcim w części zachodniej i Katowice-Kraków w części północnej oraz linie kolei piaskowych użytkowane przez KP „Szczakowa” oraz KP „Maczki Bór”. Na przedmiotowym terenie nie zostały ustanowione i nie jest planowane utworzenie obszarów chronionych w ramach sieci ECONET i „Natura 2000”. Przez przedmiotowy obszar przebiegają linia kolejowa nr 138 Katowice - Oświęcim oraz linia kolejowa nr 134 Jaworzno-Szczakowa – Mysłowice wchodzą w skład międzynaro102 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” dowej linii kolejowej E 30. Linie te ma duże znaczenie dla ruchu pasażerskiego i towarowego oraz stwarzają dogodne połączenie między południowymi regionami kraju. Linie te na podstawie Decyzji nr 3 Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 24 marca 2014 roku w sprawie ustalenia terenów, przez które przebiegają linie kolejowe, jako terenów zamkniętych (Dz. U. Min. Infrastruktury i Rozwoju z 2014 roku, poz. 25) przebiegają na przedmiotowym terenie przez tereny zamknięte. PLANY ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO Analiza ustaleń miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego miast Mysłowice, Jaworzno i Sosnowiec w granicach projektowanego Obszaru Górniczego i Terenu Górniczego „Brzezinka 3” w kontekście przepisu art. 80 ust. 3 ustawy z dnia 3.10.2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko została przedstawiona w opracowaniu stanowiącym załącznik 5. Opracowanie to stanowi integralną część niniejszego Raportu. 2.2. BUDOWA GEOLOGICZNA ZŁOŻA 2.2.1. POŁOŻENIE GEOLOGICZNE Złoże węgla kamiennego „Brzezinka 3” usytuowane jest w północno-wschodniej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego, w strefie przejściowej między jednostkami tektonicznymi: Siodłem Głównym na północy, a Niecką Główną na południu. Rozciągłość warstw ma kierunek od południowego-zachodu do północnego-wschodu, a upad skierowany na południowy-wschód waha się od 2 do 120. W rejonie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” współwystępują dwie stare jednostki tektoniczne ukształtowane w górnym karbonie: synklinalna strefa Bytom - Brodła o kierunku NW - SE oraz niecka Zagłębia Górnośląskiego o kierunku W - E. Różnorodność i złożoność powstałych później elementów strukturalnych w obrębie tych jednostek jest wynikiem ich wielofazowego rozwoju w okresie ruchów starokimeryjskich na przełomie triasu i jury. Młodsza generacja struktur to rowy i zręby tektoniczne powstałe w czasie ruchów alpejskich, a skomplikowany system różnokierunkowych uskoków o dużych zrzutach spowodował po- 103 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” wstanie odrębnych struktur wyniesionych lub obniżonych. Najstarszą z tych struktur jest niecka chrzanowska o osi w kierunku NW-SE. Strop utworów osadowych karbonu zalega na rzędnych od +200 m n.p.m. w południowej części złoża (rejon otworu Brzezinka 10), do ponad +270 m n.p.m. na północy oraz w rejonie otworu Wanda. Udokumentowane zasoby węgla kamiennego w złożu „Brzezinka 3” zalegają w pokładzie 510 warstw siodłowych litostratygraficznie zaliczanych do Górnośląskiej Serii Piaskowcowej górnego karbonu. Węgiel kamienny tego pokładu to węgiel płomienny typu 31 i gazowo-płomienny typu 32. Zasoby węgla kamiennego rozpoznane zostały w kategorii B. Pokład 510 Pokład ten o stałej rozciągłości w złożu „Brzezinka 3” i znacznej miąższości, zalega na głębokościach od ok. 700 m w części północnej złoża do ok. 1050 m na południu. Natomiast miąższość tego pokładu mniejszą od 4,0 m (1,1 m) stwierdzono jedynie w otworze wiertniczym Brzezinka 10 znajdującym się na południu tuż za granicą złoża (rys. 7). Zasoby węgla kamiennego tego pokładu w całości udokumentowano w kategorii B. Pokład ten w przeszłości był eksploatowany w sąsiednich złożach: „Niwka-Modrzejów”, „Mysłowice” i „Wesoła”. 2.2.2. STRATYGRAFIA I LITOLOGIA Złoże węgla kamiennego „Brzezinka 3” znajduje się we wschodniej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego, w strefie przejściowej pomiędzy Siodłem Głównym na północy, a Niecką Główną na południu. Złoże „Brzezinka 3” obejmuje jedynie zasoby węgla kamiennego zalegające w pokładzie 510 występującego w obrębie warstw siodłowych, w dolnej części Górnośląskiej Serii Piaskowcowej, dlatego nadkładem dla omawianego złoża są zarówno osady zalegające nad stropem karbonu tj. osady czwartorzędowe jak również osady karbonu produktywnego składającego się z (od góry profilu): - krakowskiej serii piaskowcowej, w której udokumentowane są złoża „Brzezinka” i „Brzezinka 1” - serii mułowcowej, w której udokumentowane są złoża „Brzezinka”, „Brzezinka 1” i „Brzezinka 2” 104 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” - górnośląskiej serii piaskowcowej, w której udokumentowano złoże „Brzezinka 2” Poniżej przedstawiono budowę geologiczną złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” w układzie stratygraficznym od dołu profilu rozdzielając utwory złożowe od nadkładu w profilu osadów karbonu produktywnego (górnego). 2.2.2.1. Karbon produktywny (górny) Kompleks utworów górnego karbonu Górnośląskiego Zagłębia Węglowego jest dwudzielny: w dolnej jego części występują utwory paraliczne, ukształtowane w warunkach okresowych zalewów morskich, a część górna wykształcona jest jako utwory limniczne. Na terenie złoża „Brzezinka 3” utwory paraliczne w postaci serii piaskowcowo-ilastych z pokładami węgla kamiennego występują na znacznych głębokościach, to jest poniżej dokumentowanego złoża. Na utworach tych występują kolejno trzy limniczne serie osadowe górnego karbonu (od dołu profilu): - Górnośląska Seria Piaskowcowa (GSP) z pokładami węgla kamiennego o numeracji 407-510 - Seria Mułowcowa (SM) z pokładami węgla kamiennego o numeracji 301-406 - Krakowska Seria Piaskowcowa (KSP) z pokładami węgla kamiennego grupy 200 W wymienionych seriach limnicznych górnego karbonu Górnośląskiego Zagłębia Wę- glowego wydzielono litostratygraficznie warstwy (od dołu profilu) siodłowe i rudzkie należące do Górnośląskiej Serii Piaskowcowej, załęskie i orzeskie zaliczone do Serii Mułowcowej oraz warstwy łaziskie Krakowskiej Serii Piaskowcowej. Warstwy siodłowe reprezentowane są głównie przez piaskowce o znacznych miąższościach około 10-140 m. W obrębie złoża „Brzezinka 3” średnia miąższość warstw siodłowych to ok. 18 m, a zmienność miąższości waha się do 5 do 38 m. W utworach tych udokumentowany został pokład węgla kamiennego 510 z o miąższościach od 4,70 m (otwór Brzezinka 9 – rys. 2) do 14,20 m (otwór Niwka Modrzejów 12 – rys. 2), a jego grubość wzrasta w kierunku północno-zachodnim. Pokład 510 jest podstawą eksploatacji węgla kamiennego ze złoża „Brzezinka 3”, w związku z czym, warstwy siodłowe stanowią skały złożowe, a nadległe utwory karbonu produktywnego stanową skały nadkładu. 105 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Warstwy rudzkie stanowiące materiał nadkładu złoża „Brzezinka 3” wykształcone są podobnie jak warstwy siodłowe. Miąższość kompleksu warstw rudzkich waha się w granicach złoża w przedziale 90 – 210 m, przy czym maleje od maksymalnych wartości stwierdzanych w części środkowej w kierunkach na północ i na południe. W obrębie warstw rudzkich udokumentowane zostały pokłady z grupy 400 oznaczone numerami: 407, 408, 409 i 418. Warstwy załeskie i orzeskie zaliczane do Serii Mułowcowej w ujęciu złoża „Brzezinka 3” stanowią materiał nadkładu nad złożem (pokładem 510). Utwory te są wykształcone w postaci naprzemiennie występujących łupków piaszczystych i ilastych z przewarstwieniami piaskowców i licznymi pokładami węgla. Miąższość wkładek piaskowcowych waha się od kilkunastu centymetrów do kilkunastu metrów, przy czym udział tych utworów w całym kompleksie nie przekracza około 20-30% ogólnej miąższości tych warstw. Miąższość kompleksu Serii Mułowcowej na obszarze złoża wynosi średnio około 580 m. W obrębie omawianych warstw wstępują pokłady węgla grupy 400 oznaczone numerami 401 i 404/1 oraz grupy 300 oznaczone numerami: 303/1, 304/2, 312/1, 318/3, 331, 349, 354/1, 355, 356, 358 i zaliczone do złóż węgla kamiennego „Brzezinka” i „Brzezinka 2” Warstwy łaziskie stanowiące utwory nadkładu złoża „Brzezinka 3” zaliczają się do dolnej części Krakowskiej Serii Piaskowcowej i w granicach dokumentowanego złoża występują w formie zredukowanej. Miąższość warstw łaziskich osiąga w części południowej do 342,0 m (otwór Brzezinka 10 – rys. 2), a w części północnej występują wychodnie tych warstw pod utwory czwartorzędowe. Wychodnie pokładów tych warstw przebiegają przekątnie przez rejon złoża z SW na NE. W profilu dominują piaskowce różnoziarniste, miejscami zlepieńcowate lub z wkładkami zlepieńców, które wykształcone są w postaci monolitycznych ław przedzielonych nielicznymi przewarstwieniami ilastymi, najczęściej towarzyszącymi pokładom węgla kaniennego. Pokłady warstw łaziskich opisane numerami 214, 215 i 216 mają stosunkowo dużą miąższość. 2.2.2.3. Nadkład utworów karbonu produktywnego Nadkład utworów górnego karbonu stanowią osady czwartorzędowe. Reprezentowane są przez osady akumulacji rzeczno-jeziorno-lodowcowej. Wykazują znaczną zmienność w wykształceniu litologicznym oraz miąższości, która osiąga w południowej części złoża ponad 50 m (otwór Brzezinka 10 – rys. 2). Osady czwartorzędowe wykształcone są w postaci 106 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” różnoziarnistych piasków jasnożółtych do rdzawych, miejscami przeławiconych soczewkami i wkładkami glin oraz iłów, które lokalnie osiągają miąższość do ok. 14 m. 2.2.3. TEKTONIKA Tektonika złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” jest dosyć skomplikowana. Złoże pocięte jest uskokami o zróżnicowanych zrzutach dochodzących do ok. 50 m, które tworzą strukturę blokową złoża. Uskoki przecinające utwory karbońskie maja głównie przebieg zbliżony do południkowego. Największe znaczenie mają uskoki stanowiące naturalne granice złoża: Centralny i Wanda-Luiza. W złożu występują również mniejsze uskoki o przebiegu równoleżnikowym. Znaczący oskok o przebiegu równoleżnikowym to uskok Książęcy znajdujący się poza złożem Brzezinka 3. Uskok ten stwierdzono robotami na kilku kopalniach sąsiednich złoża „Brzezinka 3”. Ponadto złoże przecięte jest mniejszymi uskokami o zrzutach do ok. 50 m. Charakterystyka głównych uskoków Uskok Wanda - Luiza biegnący wzdłuż zachodniej granicy złoża stanowi jednocześnie granicę eksploatacyjną dla złóż „Wesoła” i „Mysłowice”. Przebieg jego jest południkowy, z odchyleniem w odcinku południowym, w kierunku południowo-wschodnim. Zrzut w kierunku wschodnim waha się od około 180 m w części południowej do około 350 m w części północnej omawianego złoża. Częściowo uskok Wanda (ze strefy Wanda-Luiza) został stwierdzony robotami górniczymi Kopalni „Mysłowice-Wesoła”. W rejonie otworu Niwka Modrzejów 24 strefa uskokowa rozszczepia się na dwa uskoki zrzucające warstwy w kierunku wschodnim. Zachodni uskok nazwany dalej Uskokiem Wanda stwierdzony został robotami górniczymi w złożu „Wesoła”, a jego zrzut w sąsiedztwie złoża „Brzezinka 3” wynosi ok. 225 m. Natomiast uskok wschodni nazywany uskokiem Luiza został stwierdzony robotami górniczymi w złożu „Niwka Modrzejów”, a jego zrzut wynosi ok. 170 m. Strefie uskokowej Wanda-Luiza towarzyszy szereg mniejszych uskoków o zrzutach od 15 m do 65 m. Uskok Centralny o rozciągłości NNE-SSW stanowi wschodnią granicę dokumentowanego złoża. Wyinterpretowano go na podstawie danych z otworów Czeczott 2c, Brzezinka 9 i 10 oraz robót górniczych w pokładzie 215 dawnej kopalni "Nowa Przemsza". Uskok ten zrzuca 107 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” warstwy w kierunku wschodnim, wielkość zrzutu wynosi 15 – 120 m. Równolegle do uskoku Centralnego, biegnie uskok h=10-40 m o przeciwnym kierunku zrzutu (w kierunku zachodnim). W sąsiedztwie pokładu 304/2 uskoki te się przecinają. Uskok h=50 jest uskokiem o przebiegu równoleżnikowym kontynuującym się wzdłuż uskoku Książęcego, ale o przeciwnym zrzucie to jest w kierunku północnym. Uskok ten stanowi południową granicę dokumentowania złoża. 2.3. WARUNKI HYDROGEOLOGICZNE Warunki hydrogeologiczne złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” wynikają bezpo- średnio z jego budowy geologicznej. Analizując budowę geologiczną dokumentowanego obszaru można wydzielić dwa zasadnicze piętra wodonośne, związane z wodoprzepuszczalnymi utworami poszczególnych serii stratygraficznych: - czwartorzędu – osady piaszczyste zalegające na przeważającej części złoża bezpośrednio na stropie utworów karbonu; - górnego karbonu – reprezentowanego przez piaskowce Kakowskiej Serii Piaskowcowej (KSP), Serii Mułowcowej (SM) oraz Górnośląskiej Serii Piaskowcowej (GSP) Piętra wodonośne czwartorzędu oraz serii karbonu produktywnego powyżej warstw siodłowych związane są z nadkładem złoża. Natomiast piętro wodonośne mające zasadniczy wpływ na zawodnienie wyrobisk górniczych projektowanej kopalni, związane jest z przepuszczalnymi utworami warstw rudzkich i siodłowych zalegającymi w stropie pokładu 510. Warunki hydrogeologiczne w nadkładzie złoża Czwartorzędowe piętro wodonośne Czwartorzędowe piętro wodonośne budują osady piaszczysto – żwirowe akumulacji rzeczno – lodowcowej wykształcone w postaci piasków drobnych i średnich ze żwirem i otoczakami przewarstwione miejscami pyłami piaszczystymi. Osady te charakteryzują się dużą przepuszczalnością i wodochłonnością, stanowiąc poziomy porowo – warstwowe o najczęściej swobodnym zwierciadle poziomu wodonośnego. Lokalnie warstwy wodonośne są przewarstwione osadami gliniasto-ilastymi, tworząc poziomy wodne o napiętym zwiercia- 108 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” dle. Obserwuje się zróżnicowaną miąższość oraz dużą zmienność wykształcenia horyzontów wodnych w omawianym piętrze. W obrębie czwartorzędowego piętra wodonośnego występują najczęściej dwa poziomy wodonośne, związane z utworami piaszczysto-żwirowymi rozdzielonymi nieprzepuszczalnymi warstwami iłów i glin. W profilu czwartorzędu wyróżnić można trzy kompleksy z czego dwa o charakterze wodonośnym: - górny kompleks piaszczysty zbudowany z holoceńskich pyłów, piasków różnoziarnistych i żwirów, którego miąższość według danych z otworów wiertniczych wynosi średnio 10 – 18 m, - środkowy kompleks składający się z utworów spoistych o charakterze izolacyjnym, to jest iłów i glin zastoiskowych w stanie plastycznym lub półzwartym, o miąższości ok. 3,0 - 8,5 m, - dolny kompleks zbudowany z piasków, żwirów i otoczaków plejstoceńskich zdeponowanych bezpośrednio na stropie utworów górnego karbonu, o miąższości ok. 8–10 m. Górny czwartorzędowy poziom wodonośny (I poziom wodonośny) posiada charakter swobodny. Zwierciadło wody nawiercono na głębokościach od 2,0 do 5,5 m. Wykonane badania współczynnika filtracji wskazują, że jego wartości zawierają się w granicach od 1,1x10-4 do 6,3x10-4 m/s (średnio 2,5x10-4 m/s). Wyraźny związek hydrauliczny z wodami tego I poziomu wodonośnego wykazują cieki, w tym Rów Kosztowski. Są one ciekami drenującymi czwartorzędowy poziom wodonośny. Natomiast rzeka Przemsza nie wykazuje wyraźnego związku hydraulicznego z wodami podziemnymi czwartorzędu, ponieważ jej koryto jest silnie zakolmatowane, a przez to często odizolowane od otaczających je przepuszczalnych utworów czwartorzędowych. Opisywany I poziom wodonośny czwartorzędu jest podścielony warstwą nieprzepuszczalnych iłów i glin o miąższości 3,0 – 8,5 m oddzielającą go od II poziomu wodonośnego, który na przeważającej powierzchni rejonu tworzy wspólny czwartorzędowo-karboński poziom wodonośny. Poziom ten ma kontakt hydrauliczny z poziomem pierwszym w miejscach wyklinowania warstwy ilastej. Poziom ten budują gruboklastyczne osady plejstocenu (piaski, żwiry, otoczaki) zalegające na stropie górnego karbonu, który na tym obszarze stanowią piaskowce Krakowskiej Serii Piaskowcowej. Utwory piaszczysto-żwirowe dolnego poziomu wodonośnego czwartorzędu, posiadają średni współczynnik filtracji 7,3x10-4 m/s. Z drugiego 109 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” poziomu wodonośnego próbnie uzyskano wydajność 208 m3/h, a obliczony w tym badaniu współczynnik filtracji wynosi 4,54x10-4 m/s. Zwierciadło wody II poziomu wodonośnego posiada charakter napięty, a nawiercone na głębokościach ok. 12 – 19 m stabilizuje się na głębokościach ok. 8 – 15 m. Karbońskie piętro wodonośne Nawiązując do budowy geologicznej, która ma decydujący wpływ na warunki hydrogeologiczne, w nadkładzie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” opisano dwa pietra wodonośne związane z piaskowcami Krakowskiej Serii Piaskowcowej oraz Serii Mułowcowej. Karbońskie piętro wodonośne związane z piaskowcami Górnośląskiej Seri Piaskowcowej potraktowane zostało jako związane ze złożem i scharakteryzowane oddzielnie. Krakowska seria piaskowcowa Seria ta w dokumentowanym obszarze reprezentowana jest przez warstwy łaziskie, charakteryzuje się dominującym udziałem warstw piaskowców. Iłowce o miąższości do kilku metrów występują jedynie w otoczeniu pokładów węgla. Zwierciadła wody w poziomach wodonośnych Krakowskiej Serii Piaskowcowej mają charakter napięty, są typu subartezyjskiego i stabilizują się na głębokościach od 16,0 do 105,0 m. Uzyskiwane wydajności z warstw wodonośnych, kształtują się w granicach od 0,18 m3/h przy depresji 29,0 m do maksymalnej wartości 7,74 m3/h przy depresji 6,64 m. Współczynniki filtracji warstw łaziskich są zróżnicowane i wynoszą od 1,43 x 10-5 m/s do 2,99 x 10-8 m/s. Obliczony średni współczynnik filtracji dla krakowskiej serii piaskowcowej wynosi 1,88 x 10-6 m/s. Piaskowce tej serii stanowią średnio ponad 87% udziału w profilu, charakteryzują się dużą porowatością, wynoszącą średnio od 21,22 – 21,99%, natomiast odsączalności mieszczą się w granicach 0,0102 0,1032. Zaprezentowane wyniki badań hydrogeologicznych uzyskane obecnie z nie odbiegają od wyników wcześniej przeprowadzonych badań. Współczynnik filtracji wyliczony na podstawie badań hydrogeologicznych piaskowców w otworze N-M2 przy użyciu łyżki wiertniczej wyniósł 1,69 x 10-5 m/s oraz 2,4 x 10-6 m/s. Różnica wynika przede wszystkim z wykształcenia warstw w serii oraz lokalizacji względem stref uskokowych. Seria Mułowcowa Seria obejmuje warstwy orzeskie i załęskie (rudzkie s.l.) do pokładu węgla o numerze 406. Pod względem budowy litologicznej widoczna jest dominacja mułowców i iłowców nad piaskowcami. Badania polowe w warstwach tej serii zostały wykonane w otworze Czeczott 2c, a laboratoryjne na próbkach pobranych z profilu otworu N-M2. 110 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Według danych archiwalnych w obrębie warstw serii mułowcowej napięte zwierciadło wody stabilizuje się na głębokościach od 9,0 m do 457,0 m ppt. Ciśnienie złożowe wynosi od 1,84 do 73,7 MPa, współczynnik filtracji zawarty jest w granicach 1,1x10-7 do 9,44x10-6 m/s. Natomiast wyniki badań laboratoryjnych wykonanych na próbkach serii mułowcowej przedstawiono w tabeli 2.3. 111 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Tabela 2.3 Wyniki hydrogeologicznych badań laboratoryjnych skał w obrębie warstw wodonośnych Serii Mułowcowej GZW (otwór N-M2) Przedział głęboPorowatość Lp. kości pobrania Odsączalność efektywna próbki [m] [%] 1 461,00-462,00 0,024 6,718 Ciężar objętościowy [g/cm3] 2,226 Współczynnik filtracji k [m/s] 4,5x10-8 2 462,00-463,00 0,058 5,906 2,323 3,1x10-8 3 463,00-464,00 0,042 6,186 2,466 2,8x10-8 4 464,00-465,00 0,076 4,021 2,341 4,5x10-8 5 465,50-465,90 0,013 17,414 2,032 9,3x10-7 6 681,00-682,00 0,014 4,979 2,289 3,9x10-8 7 682,00-683,00 0,008 6,676 2,200 1,7x10-9 8 683,00-684,00 0,017 7,631 2,238 8,0x10-9 9 684,00-685,50 0,019 7,073 2,194 2,9x10-8 10 686,50-686,90 0,003 5,808 2,619 3,9x10-8 Badane próbki skał warstw wodonośnych Serii Mułowcowej poza przypadkiem z interwału o głębokości 465-466 m wykazują małą porowatość efektywną i współczynniki filtracji w przedziale wartości 10-8 – 10-9 m/s. Tylko w wymienionym interwale porowatość efektywna jest duża (17,4%) a współczynnik filtracji większy od 10-8 m/s (9,3 x 10-7m/s). Wynika z tego, że zasobność w wodę tego pietra wodonośnego nie jest duża i większość skał ilastych w profilu to warstwy izolacyjne pomiędzy nadległym horyzontem wodonośnym warstw łaziskich i piętrem wodonośnym w utworach Górnośląskiej Seri Piaskowcowej. Warunki hydrogeologiczne złoża Górnośląska Seria Piaskowcowa Seria ta obejmuje warstwy rudzkie od pokładu węgla kamiennego 407 oraz warstwy siodłowe z pokładami węgla kamiennego o numeracji 501 - 510. Parametry hydrogeologiczne serii według dokumentacji geologicznej złoża „Brzezinka” kształtują się następująco: zwierciadło ustalone znajduje się na głębokościach od 267 do 350 m przy ciśnieniu złożowym 112 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 6,13 do 9,41 MPa. Wydajność potencjalna z horyzontu wodnego zawarta jest w przedziale 0,8 do 65,2 m3/h, a współczynniki wodoprzepuszczalności wahają się od 8,2 x 10-7 do 1,35 x 10-5 m/s. Natomiast na podstawie badań polowych stwierdzono, że całkowity dopływ z tej serii uzyskany w otworze Czeczott 2C wnosi 7,26 m3/h, a wyliczone współczynniki filtracji to 1,195 x 10-7 oraz 1,55 x 10-7 m/s. Parametry piaskowców Górnośląskiej Serii Piaskowcowej są zróżnicowane i zależne od głębokości zalegania warstw serii. Porowatość piaskowców waha się od 3,51 do 20,83%, a największe zróżnicowanie wykazuje przepuszczalność, przyjmując wartości od ok. 1,1x10-10 m/s właściwych dla warstw praktycznie nieprzepuszczalnych do wartości ok. 5,5 x 10-5 m/s. Dane archiwalne zostały uzupełnione laboratoryjnymi badania hydrogeologicznymi w otworze N-M2, z których wyniki zestawiono w tabeli 2.4. Tabela 2.4 Wyniki hydrogeologicznych badań laboratoryjnych przeprowadzonych w otworze N-M2, w obrębie warstw wodonośnych Górnośląskiej Serii Piaskowcowej GZW Przedział głęboLp. kości pobrania Odsączalność próbki [m] 1 878,00-879,00 0,096 Porowatość efektywna [%] 2,861 Ciężar objętościowy [g/cm3] 2,492 Współczynnik filtracji k [m/s] 1,0x10-8 2 879,00-880,00 0,010 1,070 2,542 1,2x10-8 3 880,00-881,00 0,030 3,721 2,257 2,4x10-8 4 881,00-882,00 0,020 0,859 2,391 2,8x10-8 5 882,00-883,00 0,014 4,154 2,372 3,3x10-8 6 883,00-884,00 0,043 2,616 2,362 2,3x10-8 7 884,00-885,00 0,033 2,981 2,406 2,6x10-8 8 885,00-886,00 0,020 3,402 2,404 2,6x10-8 9 886,00-887,00 0,011 1,889 2,400 1,3x10-8 10 887,00-888,00 0,011 4,311 2,364 5,0x10-8 11 922,00-923,00 0,007 6,221 2,122 7,3x10-9 12 924,00-925,00 0,025 9,882 2,005 3,3x10-7 13 926,00-927,00 0,024 5,511 2,057 2,9x10-7 14 928,00-929,00 0,018 2,338 2,158 4,3x10-7 113 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 15 930,00-931,00 0,019 5,867 2,085 2,5x10-8 16 932,00-933,00 0,027 8,593 2,062 4,1x10-8 17 934,00-935,00 0,022 6,430 2,068 2,8x10-8 18 936,00-937,00 0,007 4,728 2,093 3,2x10-8 19 938,00-939,00 0,016 8,193 2,042 6,4x10-8 20 940,00-941,00 0,016 15,077 2,018 5,3x10-8 21 942,00-943,00 0,021 4,656 2,116 2,5x10-8 22 944,00-945,00 0,010 4,132 2,362 9,1x10-8 23 946,00-947,00 0,016 7,497 2,035 7,7x10-8 24 948,00-949,00 0,020 2,726 2,477 2,5x10-8 25 950,00-951,00 0,013 5,510 2,269 4,3x10-8 26 952,00-953,00 0,010 3,059 2,431 5,0x10-8 27 954,00-955,00 0,019 1,785 2,469 1,7x10-7 28 956,00-957,00 0,013 4,675 2,307 4,1x10-8 29 958,00-958,70 0,010 1,326 2,556 4,2x10-8 Parametry hydrogeologiczne piaskowców badanej serii w otworze N-M2 potwierdzają duże zróżnicowanie uzyskanych wyników w zależności od głębokości zalegania serii oraz lokalizacji otworu badawczego. Porowatość utworów przewierconych w otworze waha się od 0,85 do 15,08%, a współczynnik filtracji osiąga wartości od 7,3 x 10-9 do 1,7 x 10-7 m/s. Analizując przytoczone wyniki badań, zauważyć można zależność pomiędzy wartościami poszczególnych podanych parametrów a głębokością zalegania warstw wodonośnych. Wraz ze wzrostem głębokości maleje porowatość, odsączalność oraz przepuszczalność warstw skalnych Górnośląskiej Seri Piaskowcowej GZW. Podziemne sztuczne zbiorniki wodne W rejonie północnym, w wyniku zatopienia wyrobisk górniczych KWK „NiwkaModrzejów” powstał sztuczny podziemny zbiornik wodny W6 (2003) o pojemności 5,8 mln m3. Celem utrzymania rzędnej w tym zbiorniku na −160 m n.p.m. prowadzone jest odwadnianie pompami głębinowymi w Szybie Kazimierz 1. Według stanu na 31.10.2013r. zwierciadło wody w szybie „Kazimierz 1” znajdowało się na rzędnej −160,73 m n.p.m. Szacowany do- 114 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” pływ do wyrobisk Rejonu „Niwka-Modrzejów” wyniósł w 2012r. ok. 10,1 m3/min. Omawiany zbiornik był rozpatrywany w dokumentacji z 2009 roku jako potencjalne źródło zagrożenia wodnego dla projektowanych wyrobisk złoża „Brzezinka 2”. Wówczas zespół opiniotwórczy w protokole nr 12/2008 CZOK z dnia 30.09.2008r. stwierdził, że rejon „Niwka-Modrzejów” nie stwarza zagrożenia wodnego dla KWK „Mysłowice-Wesoła”. W związku z tym dla bezpieczeństwa północna część złoża „Brzezinka 3” została oddzielona od opisywanego zbiornika filarem bezpieczeństwa, w obrębie którego wyznaczono zasoby filarowe. Jednostki hydrogeologiczne zawierające wody użytkowe W rejonie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” w utworach górnego karbonu wyznaczono dwie jednostki hydrogeologiczne oznaczone bC3II i bC3III. Na obszarze złoża „Brzezinka” nie występują Główne Zbiorniki Wód Podziemnych (GZWP), a najbliższy triasowy GZWP 452 Chrzanów, występuje poza południową granicą opisywanego złoża. Jednostka bC3II wyznaczona została we fragmencie Serii Mułowcowej i Górnośląskiej Seri Piaskowcowej, zbudowanych głównie z piaskowców. Zasilanie poziomów w tej jednostce następuje na wychodniach poprzez przepuszczalne utwory nadkładu. Jest to zbiornik odkryty, wielopoziomowy, a zwierciadło wód podziemnych w zasięgu leja depresji ma charakter swobodny. Wody pitne i przemysłowe pompowane są wyłącznie wyrobiskami górniczymi (Szyb Barbara V, Szyb Hofman). Jednostka bC3II znajduje się na zachód od granic złoża „Brzezinka 3”, a tylko niewielki północno-wschodni fragment tej jednostki występuje w jego rejonie. Jednostka bC3III wyznaczona została we fragmencie Krakowskiej Serii Piaskowcowej, zbudowanej z piaskowców i żwirowców. Zasilanie poziomów w tej jednostce następuje na ich bezpośrednich wychodniach lub przez przepuszczalne utwory nadkładu: triasu w niecce chrzanowskiej oraz czwartorzędu w dolinach i pradolinach. W górotworze jednostki wody pompowane są wyłącznie w szybach, gdzie drenaż wód następuje starymi zrobami w pokładach grupy 200. Nieliczne stare studnie wiercone mają najczęściej zdegradowane zasoby i mierną jakość wody. Zbiornik jest odkryty, wielopoziomowy, zwierciadło poziomów w zasięgu leja depresji ma charakter swobodny. Utwory warstw łaziskich tego poziomu pozostają w bezpośrednim kontakcie hydraulicznym z osadami czwartorzędu. Jednostka ta obejmuje swym zasięgiem centralną i południową część rejonu złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3”. 115 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Ujęcia wód podziemnych w utworach górnego karbonu Obecnie na terenie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” nie są ujmowane wody podziemne z warstw wodonośnych górnego karbonu. W przeszłości (lata 90-te ubiegłego wieku) woda z warstw łaziskich górnego karbonu była ujmowana 4 studniami przez Zakład Spedycyjno - Transportowy PW „Transgór” w Mysłowicach-Brzezince. Z uwagi na pogarszającą się jakość wody ujęcie to zostało zlikwidowane. Obecnie w sąsiedztwie złoża „Brzezinka 3” występują dwa czynne ujęcia wód podziemnych z utworów górnego karbonu: ujęcie należące do Elektrowni „Łaziska” zlokalizowane w nieczynnych szybach KWK „Mysłowice-Wesoła”, ujęcie Jarosław Dąbrowski w Szybie Jarosław Zakładu Górniczego „Sobieski”. Charakterystyka jednolitych części wód podziemnych (JCWPd) Złoże „Brzezinka 3” przewidziane do eksploatacji zlokalizowane jest w obrębie Jednolitych Części Wód Podziemnych (JCWPd) nr 134 i nr 146 (według zatwierdzonego dnia 22.02.2011 r. „Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły”, który został opublikowany 21.06.2011 r. w Monitorze Polskim Nr 49, poz. 549). Około 80% powierzchni złoża zlokalizowane jest w granicach JCWPd nr 134, a pozostała część (około 20%) zlokalizowana jest w granicach JCWPd nr 146. Złoże „Brzezinka 3” zlokalizowane jest w odległości około 0,5 km na północ od GZWP nr 452 – Zbiornik (T1,2) Chrzanów oraz około 2,5 km na południe od GZWP nr 329 – Zbiornik (T1,2) Bytom. JCWPd nr 134 znajduje się w regionie wodnym Subregion Środkowej Wisły wyżynny i zajmuje powierzchnię 573,79 km2. Jej obszar częściowo pokrywa się z obszarami następujących GZWP: nr 327 Zbiornik (T1,2) Lubliniec–Myszków, nr 329 Zbiornik (T1,2) Bytom, nr 453 Zbiornik (QDK) Biskupi Bór, nr 454 Zbiornik (T1,2) Olkusz–Zawiercie, oraz nr 455 Zbiornik (QDK) Dąbrowa Górnicza. JCWPd nr 146 znajduje się w regionie wodnym Subregion Środkowej Wisły wyżynnym i zajmuje powierzchnię 217,54 km2. Jej obszar częściowo pokrywa się z obszarami następujących GZWP: nr 452 Zbiornik (T1,2) Chrzanów oraz nr 453 Zbiornik (QDK) Biskupi Bór. 116 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Na rysunku 11 przedstawiono lokalizację złoża „Brzezinka 3” na mapie jednolitych części wód podziemnych (JCWPd). Należy podkreślić, że w rejonie złoża „Brzezinka 3” utwory karbonu są przykryte wyłącznie utworami czwartorzędowymi, co powoduje przyspieszoną infiltrację wód opadowych do górotworu karbońskiego. Rys. 11. Lokalizacja złoża „Brzezinka 3” na mapie jednolitych części wód podziemnych (JCWPd). W tabeli 2.5 przedstawiono dane charakterystyczne dla obszarów JCWPd nr 134 i 146. 117 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Tabela 2.5 Dane charakterystyczne dla obszaru JCWPd nr 134 i 146. L.p. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 Nazwa JCWPd Nazwa jednolitej części wód podziemnych Europejski kod jednolitej części wód z literami Krajowy kod Jednolitej części wód podziemnych Powierzchnia jednolitej części wód km2 Warstwowość Średnia grubość Średnia głębokość Czy dana JCWPd przebiega przez granicę obszaru dorzecza Czy dana JCWPd wykracza poza granice regionu wodnego Czy dana JCWPd przebiega przez granicę kraju Kod powiązanego obszaru chronionego Kod regionu wodnego Kod dorzecza głównego Ocena stanu ilościowego Ocena stanu chemicznego Ocena zagrożenia nieosiągnięcia dobrego stanu ilościowego Ocena zagrożenia nieosiągnięcia dobrego stanu chemicznego 18 Derogacje 19 134 146 134 146 PLGW2100134 PLGW2100146 GW2100134 GW2100146 573,79 217,54 jednowarstwowa 10-20, 100-300 m <300 m jednowarstwowa 10, 50-150 m <200 (350) m nie nie nie nie nie nie brak brak 2000MW 2000 słaby dobry 2000MW 2000 słaby słaby zagrożona zagrożona niezagrożona zagrożona 4(5) - 1 - cele mniej rygorystyczne - brak możliwości technicznych Regionalny Zarząd Gospodarki RZGW Gliwice Wodnej 4(5) - 1 - cele mniej rygorystyczne - brak możliwości technicznych 4(4) – 1 - brak możliwości technicznych RZGW Gliwice 118 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Uzasadnienie wyznaczenia JCW do derogacji 20 Uzasadnienie wyznaczenia JCW do derogacji – ze wzglęUzasadnienie wyznaczenia du na wpływ górnictwa, proJCW do derogacji – ze wzglę- wadzone odwadnianie kopalń du na wpływ górnictwa, proi zatapianie głębokich lejów wadzone odwadnianie kopalń i depresji oraz brak możliwości zatapianie głębokich lejów zakończenia eksploatacji ze depresji oraz brak możliwości względów gospodarczych – zakończenia eksploatacji ze derogacje do 2021r.; (wydowzględów gospodarczych. bywanie kopaliny) - Kopalnia węgla kamiennego Złoże „Byczyna". Źródło: http://geoportal.kzgw.gov.pl/imap/ Zatwierdzony 22.02.2011 r. „Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły”, który został opublikowany 21.06.2011 r. w Monitorze Polskim Nr 49, poz. 549. Poniżej przedstawiono charakterystykę JCWPd nr 134 i 146. Charakterystyka JCWPd nr 134. Na rysunku 12 przedstawiono lokalizację Jednolitej Części Wód Podziemnych (JCWPd) - nr 134. Jednolita Część Wód Podziemnych (JCWPd) - nr 134 jest zlokalizowana w: - Regionie: Subregion Środkowej Wisły wyżynny i obejmuje swym zasięgiem: - Miasta: Piekary Śląskie, Siemianowice, Dąbrowa Górnicza, Sosnowiec, Jaworzno, Ruda Śląska, Świętochłowice, Chorzów, Katowice oraz Mysłowice. 119 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Rys 12. Lokalizacja Jednolitej Części Wód Podziemnych (JCWPd) - nr 134. Źródło: PSH 120 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Rys 13. Profile geologiczne w obrębie JCWPd - nr 134. Źródło: PSH Wody słodkie występują do 300 m p.p.t. W obrębie JCWPd nr 134 zlokalizowane są następujące Główne Zbiorniki Wód Podziemnych (GZWP) nr: - 327 – zbiornik Lubliniec-Myszków - 329 – zbiornik Bytom - 454 – zbiornik Olkusz-Zawiercie - 453 – zbiornik Biskupi Bór 121 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” - 455 – zbiornik Dąbrowa Górnicza Na obszarze JCWPd nr 134 główne użytkowe poziomy wodonośne występują w utwo- rach czwartorzędu, triasu i karbonu górnego. Na rysunku 10 przedstawiono profile geologiczne Jednolitej Części Wód Podziemnych (JCWPd) - nr 134. Opis warunków hydrogeologicznych i środowiskowych JCWPd nr 134 Na rysunku 14 przedstawiono charakterystykę środowiskową JCWPd nr 134. Rys. 14. Charakterystyka środowiskowa JCWPd nr 134. Źródło: Plan Gospodarowania Wodami dorzecza rzeki Wisły Czwartorzędowe piętro wodonośne ma charakter nieciągły. Zalega w postaci nieregularnych płatów, które wypełniają rzeźbę starszego podłoża. Posiada zmienną miąższość i różnorodne wykształcenie litologiczne. Plejstocen budują piaski i żwiry wodnolodowcowe oraz gliny pylaste i zwałowe. Holocen wykształcony jest w postaci osadów akumulacji rzecznej reprezentowanych przez: piaski, żwiry i namuły. W profilu pionowym czwartorzędowe piętro wodonośne stanowią utwory przepuszczalne (piaski i żwiry) przedzielone słaboprze122 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” puszczalnymi utworami zastoiskowymi (muły, pyły, gliny). Takie wykształcenie czwartorzędu spowodowało powstanie szeregu nieciągłych poziomów wodonośnych na ogół swobodnych o zwierciadle od 2,7 m do 12,0 m. Czwartorzędowe piętro wodonośne pozostaje lokalnie w łączności hydraulicznej z utworami wodonośnymi niższych pięter stratygraficznych. Większe znaczenie użytkowe mają utwory czwartorzędowe zaliczone do obszarów GZWP Dąbrowa Górnicza i Biskupi Bór. GZWP Dąbrowa Górnicza związany jest z doliną Czarnej Przemszy. Jest to przepływowy, hydrogeologicznie odkryty i jednopoziomowy zbiornik o powierzchni 22 km2. Miąższość warstwy wodonośnej wynosi przeciętnie 10–15 m, miejscami 30 m. GZWP Biskupi Bór jest to dolina kopalna zbudowana z piasków i żwirów o charakterze odkrytym. Zwierciadło wody występuje na głębokości od <5 do 30 m. Często jest on połączony z poziomami wodonośnymi karbonu i permu. Triasowy poziom wodonośny występuje głównie na obszarze, który częściowo pokrywa się z GZWP ujmującymi wody podziemne z utworów wodonośnych triasu środkowego i dolnego. Przede wszystkim jest to północne i północno-wschodnie obrzeżenie JCWPd. Triasowe piętro wodonośne reprezentowane jest przez poziomy wodonośne wapienia muszlowego i retu łączące się na znacznych przestrzeniach w kompleks wodonośny serii węglanowej triasu oraz poziom wodonośny niższego pstrego piaskowca. Warstwę rozdzielającą wspomniane poziomy wodonośne tworzą margliste utwory warstw gogolińskich, które na znacznych przestrzeniach mogły ulec dolomityzacji, redukcji lub zdyslokowaniu tracąc własności izolujące. Oba poziomy na znacznym obszarze łączą się umownie w jeden kompleks wodonośny zwany kompleksem wodonośnym serii węglanowej triasu. Główne kierunki przepływu wód są skierowane ku dolinom rzek a miąższość kompleksu wodonośnego wynosi od kilku metrów w zasięgu wychodni do ponad 100 m. Zwierciadło wody ma charakter swobodny, lokalnie napięty. Zasilanie poziomów odbywa się na całym obszarze ich występowania. Bezpośrednia infiltracja wód opadowych zachodzi w rejonach wychodni triasu, nieprzykrytych utworami czwartorzędu. Pośrednie zasilanie następuje przez przepuszczalne utwory czwartorzędowe oraz lateralnie w dolinach rzek. W obrębie poziomu pierwotny naturalny reżim wód został zaburzony na skutek odwadniającej działalności górnictwa rud cynku i ołowiu i górnictwa węgla kamiennego. Obecnie podstawę drenażu stanowią wyrobiska górnicze. Użytkowe piętro wodonośne karbonu produktywnego wykształcone głównie w wodonośnych piaskowcach górnośląskiej serii piaskowcowej i serii paralicznej. W profilu hydrogeologicznym tego piętra występują zespoły oddzielnych, warstwowo-szczelinowych 123 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” poziomów wodonośnych zbudowanych z piaskowców i zlepieńców. Ławice piaskowców zależnie od wykształcenia litologicznego, stopnia zaangażowania tektonicznego i głębokości zalegania cechuje zmienna, ale niezbyt duża wodonośność. Warstwy te, o miąższości w granicach od 5 do 66 m (lokalnie może nawet dochodzić do 180 m) są od siebie izolowane wkładkami nieprzepuszczalnych iłowców i prowadzą wody pod ciśnieniem. Zwierciadło wody jest napięte, lokalnie swobodne. Zasilanie piaskowców następuje na obszarze ich wychodni wodami atmosferycznymi, a poza rejonami wychodni wodami infiltracyjnymi z wodonośnych utworów młodszych. Główny kierunek przepływu ma miejsce ku ośrodkom drenażu. Podstawę drenażu stanowią wyrobiska górnicze oraz cieki. Głębokość występowania wód użytkowych waha się od ok. 210 m do 500 m. Lokalnie użytkowe poziomy wodonośne mogą być w kontakcie hydraulicznych z utworami permu zalegającymi bezpośrednio na zerodowanej powierzchni karbonu w sposób nieciągły. Są one wykształcone w postaci tufów, tufitów oraz zlepieńców. Na rysunku 15 przedstawiono schematy przepływu wód podziemnych w JCWPd nr 134. Rys. 15. Schematy przepływu wód podziemnych w JCWPd nr 134. Źródło: PSH W rejonie złoża „Brzezinka 3” utwory karbonu sa przykryte wyłącznie utworami czwartorzędowymi, co powoduje przyspieszoną infiltrację wód opadowych do górotworu karbońskiego. 124 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Charakterystyka JCWPd nr 146. Na rysunku 16 przedstawiono lokalizację Jednolitej Części Wód Podziemnych (JCWPd) - nr 146. Rys. 16. Lokalizacja Jednolitej Części Wód Podziemnych (JCWPd) - nr 146. Źródło: PSH Jednolita Część Wód Podziemnych (JCWPd) - nr 146 jest zlokalizowana w: - Regionie: Subregion Środkowej Wisły wyżynny i obejmuje swym zasięgiem: - Województwo śląskie: powiat bieruńsko-lędziński, miasta Jaworzno i Mysłowice. - Województwo małopolskie: powiaty oświęcimski i chrzanowski. Wody słodkie występują do 200 (lokalnie do 350) m p.p.t. W obrębie JCWPd nr 146 zlokalizowane są następujące Główne Zbiorniki Wód Podziemnych (GZWP) nr: - 452 – Chrzanów - 453 – zbiornik Biskupi Bór 125 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Na obszarze JCWPd nr 146, główny użytkowy poziom wodonośny związany jest z występowaniem na przeważającej jego części obszaru GZWP nr 452 Chrzanów, dla którego można wyróżnić trzy poziomy wodonośne triasu: wapienia muszlowego (trias środkowy), retu oraz środkowego i dolnego pstrego piaskowca (trias dolny). Na rysunku 17 przedstawiono profile geologiczne Jednolitej Części Wód Podziemnych (JCWPd) - nr 146. Rys. 17. Profile geologiczne w obrębie JCWPd - nr 146. Źródło: PSH 126 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Opis warunków hydrogeologicznych i środowiskowych JCWPd nr 146 Na rysunku 18 przedstawiono charakterystykę środowiskową JCWPd nr 146. Rys. 18. Charakterystyka środowiskowa JCWPd nr 146. Źródło: Plan Gospodarowania Wodami dorzecza rzeki Wisły Podstawowe znaczenie w sensie zasobowym posiadają poziomy wodonośne wapienia muszlowego i retu zbudowane z dolomitów i wapieni. W wyniku niepełnej izolacji marglistych utworów warstw gogolińskich rozdzielających wspomniane poziomy, są one połączone 127 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” w jeden kompleks wodonośny, zwany serią węglanową triasu. Izolacyjny charakter tych warstw jest jednak zróżnicowany. Procesy dolomityzacji, tektonika i rozwój krasu powodują, iż tracą one własności izolacyjne. Poziom niższego pstrego piaskowca jest poziomem porowym o nieciągłym rozprzestrzenieniu i podrzędnym znaczeniu. Poziom występuje w warstwach piaskowców różnoziarnistych z przewagą grubych frakcji, niekiedy zlepieńcowatych, o przeciętnej miąższości rzędu 10–15 m. Poziomy wodonośne wapienia muszlowego i retu łączą się w jeden kompleks wodonośny serii węglanowej triasu o charakterze szczelinowo-krasowo-porowym. Miąższość tego kompleksu jest zmienna i waha się w granicach od 20 do 150 m. Zbiornik ten jest częściowo odkryty, a zasilanie zachodzi m.in. na drodze infiltracji opadów w obrębie wychodni, przesiąkania z nadległych utworów czwartorzędu i jury, dopływów z piętra wodonośnego karbonu i dewonu, jak również w wyniku infiltracji wód z cieków powierzchniowych i dopływów bocznych. Zwierciadło wód wodonośnej serii węglanowej triasu ma charakter swobodny w rejonie wychodni i drenażu kopalń rud cynku i ołowiu a subartezyjski w obszarach przykrytych utworami izolującymi. Głębokość występowania stropu warstwy wodonośnej przyjmuje wartość od 15 do 100 m lokalnie może nawet przekraczać 150 m. Wodonośna seria węglanowa triasu jest w znacznym stopniu przykryta kompleksem ilasto-mułowcowym utworów kajpru i neogenu. Utwory te stanowią izolację głównego kompleksu wodonośnego a ich maksymalna miąższość osiąga wartość rzędu 250 m. Podstawę drenażu analizowanego kompleksu wodonośnego stanowią, oprócz doliny Przemszy, również wyrobiska kopalń rud cynku i ołowiu. Zawodnione utwory czwartorzędowe o lokalnym znaczeniu użytkowym w obszarze triasu chrzanowskiego występują w miejscach, w których słabo przepuszczalne lub nieprzepuszczalne utwory ilaste podścielają utwory piaszczysto-żwirowe. Stąd też wodonośne utwory czwartorzędowe zalegają głównie w strukturach nieckowatych i dolinach rzek, natomiast na wysoczyznach brak jest zawodnionego czwartorzędu lub pojawia się okresowo, po większych opadach. Na obszarze niecki chrzanowskiej na ilastych utworach miocenu, a częściowo kajpru zalega seria piaszczysto-żwirowa o miąższości rzędu 10–30 m. Zwierciadło wód podziemnych ma charakter swobodny a ich zasilanie odbywa się przez infiltrację opadów atmosferycznych. Wody zwykłe górnokarbońskiego piętra wodonośnego związane są z kompleksem krakowskiej i górnośląskiej serii piaskowcowej oraz podrzędnie serii paralicznej. W profilu 128 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” hydrogeologicznym piętra górnokarbońskiego występują pakiety wodoprzepuszczalnych osadów zbudowanych z piaskowców i zlepieńców o miąższości od kilku do kilkudziesięciu metrów i są od siebie izolowane warstwami skał słabo przepuszczalnych. Silne zaburzenia tektoniczne, głównie uskoki o różnych zrzutach, spowodowały powstanie bloków tektonicznych, które w zależności od charakteru ograniczających je uskoków, mogą być częściowo izolowane od bloków sąsiednich. Głębokość do zwierciadła wód podziemnych omawianego piętra jest kształtowana drenującym wpływem kopalń węgla kamiennego i zawiera się w granicach od około 70 do około 500 m p.p.t. (lokalnie może być znacznie płycej w granicach 15–50 m). W kompleksie tym do głębokości 200 m, lokalnie do 350 m, mogą wystąpić wody użytkowe. Zwierciadło górnokarbońskiego piętra wodonośnego ma charakter swobodny w zasięgu wychodni i w obszarach drenowanych przez górnictwo węgla kamiennego. Wodonośne utwory karbonu w przypadku przykrycia ich wodonośnymi utworami triasu eksploatowane są łącznie z powodu więzi hydraulicznych obu pięter wodonośnych. Poziomy wodonośne karbonu są zasilane poprzez bezpośrednią infiltrację w obrębie ich wychodni lub częściej poprzez wodoprzepuszczalny nadkład utworów czwartorzędowych. Na rysunku 19 przedstawiono schemat przepływu wód podziemnych w JCWPd nr 146. Rys. 19. Schemat przepływu wód podziemnych w JCWPd nr 146. Źródło: PSH 129 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” W rejonie złoża „Brzezinka 3” utwory karbonu sa przykryte wyłącznie utworami czwartorzędowymi, co powoduje przyspieszoną infiltrację wód opadowych do górotworu karbońskiego. 2.4. CHEMIZM WÓD PODZIEMNYCH I POWIERZCHNIOWYCH Jakość wód podziemnych górnego karbonu została scharakteryzowana w oparciu o wyniki analiz wód, pobranych w czasie badań hydrogeologicznych wykonywanych w otworach wiertniczych. Chemizm wód Krakowskiej Serii Piaskowcowej (KSP) Mineralizacja wód związanych z warstwami wodonośnymi KSP jest mała. Przeważnie są to wody słodkie lub ultrasłodkie o suchej pozostałości od 0,35 do 0,95 g/dm3, wielojonowe typu sodowo–wapniowo–chlorkowo–wodorowęglanowe lub wapniowo–chlorkowo– siarczanowe, miękkie lub średnio twarde. W wodach tych występuje wzrost mineralizacji z głębokością ich występowania. W nowym otworze N-M2 przeprowadzono badania chemizmu dwóch próbek wody. Wody badane w otworze N-M2 to wody słone typu sodowo– siarczanowo–chlorkowe, bardzo miękkie. Uzyskane wyniki zestawiono w tabeli 2.6. Tabela 2.6 Zestawienie wyników analiz fizykochemicznych wód z utworów Krakowskiej Serii Piaskowcowej GZW górnego karbonu w otworze N-M2 Oznaczenie Woda pobrana z odcinka głębokości 40,0 -141,0 m Woda pobrana z odcinka głębokości 141,0-244,0 m Data pobrania próby Odczyn pH Zawiesiny ogólne mg/l Twardość ogólna mg CaCO3/l Twardość ogólna mval/dm3 Jon amonowy (NH4) mg/l Azotany mg/l Azotyny mg/l 02.01.2014r. 10,7 10199 15,7 0,31 0,12 13,60 0,96 21.01.2014r. 10,4 10950 8,0 0,16 0,18 0,70 3,14 130 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Chlorki Cl Siarczany SO4 Sód Wapń Ca Magnez Mg Żelazo ogólne Bar mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l mg/l 67,92 107,0 228,4 5,58 < 0,5 0,091 < 0,1 66,29 116,0 192,2 2,70 < 0,5 0,17 < 0,1 Chemizm wód Serii Mułowcowej Średnia mineralizacja wód dla wszystkich horyzontów wodonośnych Serii Mułowcowej wynosi 105,0 g/dm3. Dla tego wyliczenie przyjęto założenie, że piaskowce wodonośne są w całości, to jest w 100% nasycone wodą złożową. W rzeczywistości tak nie jest dlatego otrzymany wynik należy traktować jako orientacyjny. W rejonie złoża „Brzezinka 3” przeprowadzono badania wód tej serii w otworze Czeczott 2c. Przebadane zostały wody z horyzontu wodonośnego występującego w interwale głębokości 790,0 – 834,0 m. Wody z tego horyzontu są solankami typu chlorkowo–sodowego, bardzo twardymi, o mineralizacji od 43,96 g/dm3 do 186,65 g/dm3. Chemizm wód Górnośląskiej Serii Piaskowcowej Badania wód podziemnych tej serii wykonane zostały w czasie badań otworów Brzezinka 11 i Brzezinka 12 oraz Czeczott 2c. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, że wody obrane z tych otworów należą do solanek typu chlorkowo–sodowego, bardzo twardych, o średniej mineralizacji ok. 193 g/dm3 oraz średniej zawartości jonów Cl + SO4 wynoszącej ok. 100 g/dm3. Wyniki badań przedstawiono w tabeli 2.7. Na podstawie tych badań jak i danych archiwalnych stwierdzić można, że istnieje zależność pomiędzy mineralizacją, a głębokością występowania horyzontów wodonośnych w tej serii. W części stropowej serii, gdzie możliwa jest wymian wód, występują wody wielojonowe, natomiast wraz ze wzrostem głębokości wzrasta mineralizacja oraz udział jonów chlorkowych i sodowych. 131 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Tabela 2.7 Wyniki badań wód pobranych z warstw wodonośnych Górnośląskiej Serii Piaskowcowej GZW z otworów Brzezinka 11 i 12 oraz Czeczott 2c Zawartość [g/dm3] ClSO4281,558 0,055 Nazwa otworu Głębokość m metrach Brzezinka 12 867,3 – 900,0 nad pokł.418 Mineralizacja ogólna [ g/dm3 ] 188,15 914,7 – 923,9 nad pokł.510 190,87 86,451 0,247 Brzezinka 11 1022,4 – 1096,1 pod pokł.409 188,22 101,061 0,557 Czeczott 2c 863,6 – 1030 nad pokł.510 196,465 117,372 0,024 863,6 – 1030 nad pokł.510 200,842 115,954 2,420 ZG „Brzezinka 3” odprowadzał będzie oczyszczone ścieki przemysłowe (w tym wody kopalniane) do rzeki Przemszy poprzez ciek Przyrwa. Przyrwa jest ciekiem o długości około 1,65 km a powierzchnia jego zlewni wynosi około 3,9 km2. Lokalizację wylotu oraz warunki techniczne jego wykonania zostaną ustalone przez administratora cieku. Do oceny wpływu wód kopalnianych na wody powierzchniowe z grupy charakteryzującej zasolenie wybrano chlorki i siarczany. Wskaźniki te są charakterystyczne dla wód kopalnianych, a jednocześnie standardowo oznaczane w ramach monitoringu JCWP. W tabeli 2.8 przedstawiono wartości graniczne wskaźników jakości wód odnoszące się do jednolitych części wód powierzchniowych (JCWP). Tabela 2.8 Wartości graniczne wskaźników jakości wód odnoszące się do jednolitych części wód powierzchniowych. Lp. Nazwa wskaźnika jakości wód Wartość graniczna wskaźnika jakości wód właściwa dla klasy: Jednostka I II III IV V 3 Elementy fizykochemiczne (wspierające elementy biologiczne) 3.1 Grupa wskaźników charakteryzujących stan fizyczny, w tym warunki termiczne 3.1.1 Temperatura wody °C <22 <24 Wartości granicznych nie 3.1.2 Zawiesina ogólna mg/l <25 <50 ustala się. 132 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 3.2 Grupa wskaźników charakteryzujących warunki tlenowe (warunki natlenienia) i zanieczyszczenia organiczne 3.2.1 Tlen rozpuszczony mg O2/l >7 >5 3.2.2 BZT5 mg O2/l <3 <6 3.2.3 ChZT - Mn mg O2/l <6 <12 3.2.4 OWO mg C/l <10 <15 3.2.6 ChZTCr mg O2/l <25 <30 3.3.3 ustala się. Grupa wskaźników charakteryzujących zasolenie 3.3 3.3.2 Wartości granicznych nie Przewodność w 20°C Substancje rozpuszczone µS/cm <1000 <1500 mg/l <500 <800 3.3.4 Siarczany mg SO 4/l <150 <250 Wartości granicznych 3.3.5 Chlorki mg Cl/l <200 <300 nie ustala się. 3.3.6 Wapń mg Ca/l <100* <200* 3.3.7 Magnez mg Mg/l <50* <100* 3.3.8 Twardość ogólna mg CaCO 3/l <300 <500 3.4 Grupa wskaźników charakteryzujących zakwaszenie (stan zakwaszenia) 3.4.1 Odczyn pH PH 6-8,5 09-cze Wartości granicznych nie 3.4.2 Zasadowość ogólna mg CaCO3/l <150 <250 3.5 ustala się. Grupa wskaźników charakteryzujących warunki biogenne (substancje biogenne) 3.5.1 Azot amonowy mg N-NH4/l <0,78 <1,56 3.5.2 Azot Kjeldahla mg N/l <1 <2 3.5.3 Azot azotanowy mg N-NO3/l <2,2 <5 Wartości granicznych nie 3.5.4 Azot ogólny mg N/l <5 <10 ustala się. 3.5.5 Fosforany mg PO4/l <0,2 <0,31 3.5.6 Fosfor ogólny mg P/l <0,2 <0,4 * - podane wartości graniczne odnoszą się do formy rozpuszczonej metali. Źródło: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz.U. 2011, Nr 257, poz. 1545 – Załącznik 5) 133 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” W przekroju zamykającym JCWP Przemsza od Białej Przemszy do ujścia (ppk Chełmek, km 5+700), sumaryczne stężenie chlorków i siarczanów utrzymuje się na zbliżonym poziomie (poniżej 1 g/l). Odbiornikiem ścieków z terenu ZG „Brzezinka 3” będzie rzeka Przemsza. W tabeli 2.9 przedstawiono wyniki badań jakości wody w Przemszy w roku 2013, według monitoringu prowadzonego przez WIOŚ. Wody Rowu Kosztowskiego nie były objęte monitoringiem. Rów Kosztowski nie jest i nie będzie odbiornikiem wód kopalnianych z Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”. Tabela 2.9 Wyniki badań jakości wód powierzchniowych Przemsza w Chełmku. Nazwa ppk Kod ppk Rzeka Km Długość geograficzna Szerokość geograficzna Dorzecze Nazwa jcw Kod jcw Kategoria jcw Typ abiotyczny RZGW Powiat Gmina Rodzaj monitoringu w 2013 roku Grupy wskaźników Elementy biologiczne Stan fizyczny Warunki tlenowe i zanieczyszczenia organiczne Zasolenie Nazwa wskaźnika jakości wód, jednostka Fitobentos (wskaźnik okrzemkowy IO) Temperatura (oC) Zawiesina ogólna (mg/l) Tlen rozpuszczony (mg O2/l) BZT5 (mg O2/l) OWO (mg C/l) Przewodność w 20oC (µS/cm) Przemsza ‐ w Chełmku PL01S1301_1724 Przemsza 5,7 19,224919 50,097548 Wisła Przemsza od Białej Przemszy do ujścia PLRW200010212999 rzeka 10 Gliwice bieruńsko ‐ lędziński / małpolskie Chełm Śląski/małopolskie MORW,MOEU / +P,SoE MIN MAX ŚREDNIA 0,220 0,220 0,220 4,7 17 3,9 1,7 5,2 959 15,8 65 9,6 7,9 24 2060 10,8 27,4 7,4 4,3 10,3 1655 134 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Zakwaszenie Substancje biogenne Specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne Substancje rozpuszczone (mg/l) Siarczany (mg SO4/l) Chlorki (mg Cl/l) Twardość ogólna (mg CaCO3/l) Odczyn pH 752 145 157 344 7,6 1500 272 510 550 7,9 1250 226,9 389,6 468 7,6 ‐ 7,9 Azot amonowy (mg N‐NH4/l) Azot Kjeldahla (mg N/l) Azot azotanowy (mg N‐NO3/l) Azot ogólny (mg N/l) Fosforany (mg PO4/l) Fosfor ogólny (mg P/l) Bar (mg Ba/l) Bor (mg B/l) Cynk (mg Zn/l) Miedź (mg Cu/l) Fenole lotne (indeks fenolowy) (mg/l) Miedź (mg Cu/l) 0,55 1,31 1,71 3,2 0,154 0,063 0,066 0,218 0,157 <0,005 1,39 2,7 2,87 5,3 0,33 0,48 0,082 0,376 0,649 0,009 0,96 1,81 2,32 4,26 0,239 0,268 0,074 0,313 0,391 0,004 <0,001 0,006 0,002 <0,005 0,009 0,004 <0,05 0,071 0,031 <0,0005 <0,01 0,0022 0,0245 0,0011 0,01 <0,006 1,3 0,257 <0,0006 <0,0006 <0,001 <0,001 <0,001 <0,001 <0,003 <0,0075 0,014 0,0131 0,05 0,001 <0,001 0,009 0,09 0,09 0,0035 0,003 0,005 0,001 <0,001 0,002 0,0117 0,0114 7,6 12,7 10,3 Węglowodory ropopochodne ‐ indeks olejowy (mg/l) Tal (mg Tl/l) Chlorfenwinfos (µg/l) Heksachlorocykloheksan (HCH) Substancje prioryteto(µg/l) we Benzo(g,h,i)perylen (µg/l) Indeno(1,2,3‐cd)piren (µg/l) Aldryna (µg/l) Dieldryna (µg/l) Inne substancje zanieEndryna (µg/l) czyszczające (według Izodryna (µg/l) KOM 2006/0129 COD) DDT ‐ izomer para‐para (µg/l) DDT całkowity (µg/l) Pozostałe badane Azotany (mg NO3/l) wskaźniki Źródło: Monitoring WIOŚ Katowice 2014 Podwyższone stężenia wskaźników zasolenia w Przemszy powodują, że woda jest poniżej dobrej jakości. Ponadto zaobserwowane stężenia niektórych wskaźników tlenowych 135 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” i biogennych, a także zanieczyszczeń specyficznych (priorytetowych) powodują, że woda jest niezadowalającej jakości. Do dalszych analiz przyjęto średnie stężenie sumy chlorków i siarczanów 650 mg/l na podstawie średnich wyników badań WIOŚ z lat 2004 – 2013. Uzyskanie po zrzucie wód dołowych (kopalnianych) sumarycznego stężenia chlorków i siarczanów na poziomie max 550 mg/l, w wodach jednolitych części wód powierzchniowych (JCWP Przemsza ujście do Wisły) w najbliższych latach (do roku 2027) jest obarczone wysokim ryzykiem nieosiągnięcia celów środowiskowych. Z badań przeprowadzonych przez WIOŚ w roku 2013 średnie stężenie sumy chlorków i siarczanów wynosiło 616,5 mg (Cl+SO4)/l, a maksymalne zaobserwowane stężenie wyniosło 782 mg (Cl+SO4)/l. W ostatnich latach średnie stężenie sumy chlorków i siarczanów utrzymuje się poniżej 1 g/l, w przekroju zamykającym JCWP Przemsza od Białej Przemszy do ujścia (ppk Chełmek). Podwyższone stężenia wskaźników zasolenia w Przemszy powodują, że woda jest poniżej dobrej jakości. Ponadto zaobserwowane stężenia niektórych wskaźników tlenowych i biogennych, a także zanieczyszczeń specyficznych (priorytetowych) powodują, że woda jest niezadowalającej jakości. Obecny i prognozowany poziom zasolenia wód powierzchniowych należy oceniać, z przyrodniczego punktu widzenia, raczej jako sumę stężeń chlorków i siarczanów, a w analizowanym przypadku utrzyma się na poziomie 1g/l. Dla organizmów wodnych i ich zbiorowisk bardziej istotne od zawartości poszczególnych jonów (takich jak kationy sodu, magnezu, czy aniony chlorkowe lub siarczanowe) są osmotyczne właściwości środowiska. Tak rozumiany stopień zasolenia, może występować poniżej punktu zrzutu wód dołowych z zakładu górniczego. W kontekście przyrodniczym można go scharakteryzować następująco: działa niekorzystnie na rośliny wodne, może eliminować niektóre z gatunków zooplanktonu i glonów, nie eliminuje możliwości bytowania ryb, nie uniemożliwia procesów samooczyszczania. Przy danym stopniu zasolenia, bardzo ważnymi czynnikami decydującymi o funkcjonowaniu ekosystemu cieku, są: żyzność wody - im większa, tym gorsze warunki natlenienia, ukształtowanie koryta - im bardziej urozmaicone, tym lepiej, wahania przepływu - im mniejsze, tym lepiej. 136 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Zasolenie wód powierzchniowych będących odbiornikami zasolonych wód kopalnianych nie jest czynnikiem decydującym o stanie ich ekosystemów. Przy relatywnie niewielkim zasoleniu wód powierzchniowych spowodowanych zrzutem wód kopalnianych z ZG „Brzezinka 3”, przy sumarycznym stężeniu chlorków i siarczanów wynoszącym około 1 g/l mogą rozwijać się wszystkie grupy bakterii warunkujących pełne funkcjonowanie mechanizmów samooczyszczania wód. Przy tym poziomie zasolenia nie należy spodziewać się przejawów toksyczności ostrej ani u większości organizmów pokarmowych ryb (Daphnia magna, larwy owadów, skąposzczety), ani u wrażliwych gatunków ryb. W takich warunkach, przy odpowiedniej ilości pokarmu, możliwe jest bytowanie i rozmnażanie się wszystkich gatunków ryb, mogą również bytować prawie wszystkie organizmy autotroficzne tj. glony i większość gatunków roślin wodnych. Można przyjąć, że przy spełnieniu warunku utrzymywania się stabilnego ładunku zasolenia i przy zachowaniu innych parametrów wód typowych dla wód naturalnych, kształtować się może wiele cech typowych dla naturalnego ekosystemu słodkowodnego. Można jednak spodziewać się zahamowania wzrostu niektórych glonów słodkowodnych, a także występowania nielicznych słonolubnych gatunków glonów, bakterii, pierwotniaków i zwierząt bezkręgowych. 2.5. WARUNKI GLEBOWE Gleby na terenie Mysłowic w rejonie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” są mocno zróżnicowane, ponieważ wytworzyły się na różnych skałach macierzystych. Spotykanymi glebami są: bielicowe, brunatne wyługowane, organiczne (mady, torfy). Gleby bielicowe wytworzone są na luźnym podłożu piasków rzecznych lub utworów wodnolodowcowych, i występują głównie w południowo-zachodniej i południowej części miasta Mysłowice (w dzielnicach Krasowych, Ławkach, Laryszu i Kosztowych). Gleby brunatne wytworzone są na cięższym podłożu glin zwałowych i piasków gliniastych głównie w środkowej i zachodniej części Mysłowic (w Morgach, Brzezince i Wesołej). Na terenie zurbanizowanym występują gleby brunatne w odmianie wyługowanej, mniej zasobnej w próchnicę. W dolinie rzeki Przemszy występuję mady, rzadziej gleby torfowe i murszowe. 137 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” W dolinach innych mniejszych cieków wodnych w południowej części miasta występują gleby torfowe lub/i torfowo – mułowe. Część gleb w rejonie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” jest wykorzystywana rolniczo, ale tylko 5% gruntów rolnych znajdujących się na terenie Mysłowic posiada wysoką klasę bonitacyjną. Należą do nich grunty orne i użytki zielone związane z glebami brunatnymi (Brzezinka, Morgi). Połowę stanowią grunty rolne o przeciętnych walorach glebowych, zaliczanych do IV klasę bonitacyjnej. Pozostałe grunty orne cechują się mała przydatnością rolniczą i są to głownie gleby słabe w V i VI klasie bonitacji. Ogólnie gleby na terenie miasta Mysłowice charakteryzują się przeciętnymi walorami bonitacyjnymi, a znaczna część gleb słabo nadaje się do rolniczego wykorzystania. Gleby na terenie miasta Mysłowice, w rejonie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3”, podlegały i nadal podlegają silnej antropopresji. Intensywnie prowadzona eksploatacja surowców mineralnych doprowadziła do degradacji pokrywy glebowej. W efekcie występuje znaczny udział na terenie miasta Mysłowice i w rejonie złoża „Brzezinka 3” gleb inicjalnych słabo przydatnych dla rolniczego użytkowania. Badania gleb na terenie Mysłowic w rejonie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” wykonywane w latach 2007-2010, w ramach „Szczegółowej Mapy Geochemicznej Górnego Śląska arkusz Mysłowice”, wskazują na dość znaczne zanieczyszczenie tych gleb. Głównymi czynnikami powodującymi degradację chemiczną gleb i gruntów są: metale ciężkie (kadm, miedź, nikiel), zasolenie oraz zakwaszenie przez związki siarki i azotu. 2.6. KRAJOBRAZ Ogólnie krajobraz Mysłowic opisują: grzbiet (kopuły) Mysłowic położonego w północnej części Płaskowyżu Katowickiego na wysokości 255-300 m n.p.m. z kulminacjami 290-302,5 m n.p.m.; grzbiet zamyka od zachodu i północy dolina Boliny, od wschodu dolina Czarnej Przemszy, w części południowej grzbiet sąsiaduje z niewielkim pagórem Ćmoka (275-295 m n.p.m.); garb Brzęczkowic, oddzielonego od grzbietu Mysłowic obniżeniem Słupnej, o pofalowanej wierzchowinie składającej się z pięciu kulminacji na północy o wysokości 280 m n.p.m. do 260 – 270 m n.p.m. na południu; grzbiet opada stromymi zboczami 138 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” ku dolinie Przemszy, deniwelacje pomiędzy wierzchowiną a doliną rzeki sięgają 30 – 40 m; a zachodnie zbocza wzniesień są zdecydowanie bardziej łagodne, garb Morgi - Larysz o wysokości w przedziale 320 – 325 m n.p.m., grzęda Starej Wesołej o kierunku równoleżnikowym, położonej powyżej 275 – 300 m n.p.m. z kulminacją stanowiącą najwyższe wzniesienie w obrębie Mysłowic o wysokości 334 m n.p.m., grzęda Wesołej - Krasowych z kulminacją 315 m n.p.m. w rejonie stacji przekaźnikowej; powierzchnia grzędy obniża się stopniowo w kierunku wschodnim do 290260 m n.p.m. Ogólnie powierzchnia terenu, na którym zlokalizowane jest złoże węgla kamiennego „Brzezinka 3” jest słabo urozmaicona, niemal płaska, o różnicy wzniesień od około +239 m n.p.m. w dolinie rzeki Przemszy, do około +260 m n.p.m. w części zachodniej. Przeważają tereny o niewielkich nachyleniach (do 5 %) w kierunku wschodnim. Większe nachylenia występują w obrębie stoków wzgórz zrębowych oraz zboczach doliny Przemszy i miejscami dochodzą do 30%. Wyjątkowo licznie nagromadzone są liniowe elementy antropogeniczne w postaci wkopów i nasypów dróg (autostrada A4 i droga S-1-wschodnia obwodnica GOP), nasypy i wkopy linii kolejowych pomiędzy Słupną i Brzęczkowicami, nasypy linii kolejowej MysłowiceOświęcim w rejonie doliny Rowu Kosztowskiego (pomiędzy Kosztowami i Brzezinką) oraz różnego rodzaju obwałowań (wały przeciwpowodziowe, obwałowania zbiorników). Na planowanym terenie górniczym brak elementów, które można zaliczyć do krajobrazu chronionego. Najblizszy znajduje się tuż za północną granica terenu górniczego w rejonie wideł rzek Przemszy i Białej Przemszy. Jest to tzw. „Trójkąt Trzech Cesarzy”. 2.7. WARUNKI KLIMATYCZNE I AKUSTYCZNE, JAKOŚĆ POWIETRZA Warunki klimatyczne Według regionalizacji rolniczo-klimatycznej R. Gumińskiego obszar waloryzacji należy do dzielnicy częstochowsko-kieleckiej. Natomiast według innej klasyfikacji – regionalizacji 139 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” klimatycznej wg W. Wiszniewskiego i W. Chełkowskiego obszar znajduje się w obrębie Regionu Wyżyny Krakowsko – Częstochowskiej. Średnia roczna temperatura powietrza z wielolecia to 8oC, a roczne średnie sumy opadów atmosferycznych wynoszą 700-800 mm. Średni czas zalegania pokrywy śnieżnej to 75 dni w roku, a średnia liczba dni z mgłą w roku to 40 - 60 dni. Na terenie Mysłowic przeważają wiatry południowo-zachodnie stanowiąc 19% wszystkich wiatrów, pozostałe to wiatry północno-zachodnie (15%) i zachodnie (14%), a cisze stanowią 11% czasu rocznego. Okres wegetacyjny mieści się w granicach 210 - 220 dni i jest według warunków klimatycznych najkorzystniejszym okresem dla tego regionu uzyskując 95 punktów w skali 100 punktowej. Warunki akustyczne Hałas przemysłowy Na klimat akustyczny miasta Mysłowice i w rejonie terenu złoża „Brzezinka 3” wpływają wszelkie źródła hałasu znajdujące się na terenie zakładów przemysłowych, zarówno na otwartej przestrzeni (punktowe źródła hałasu), jak i w budynkach (wtórne źródła hałasu). Na terenie miasta funkcjonują przedsiębiorstwa, warsztaty oraz podmioty gospodarcze oferujące usługi o charakterze komercyjnym, w tym jednostki handlu detalicznego, spółki prawa handlowego, osoby fizyczne. W związku z prowadzoną działalnością mogą one stanowić potencjalne źródło emisji hałasu do środowiska. Wpływ przemysłu na klimat akustyczny ma charakter lokalny i ogranicza się do bezpośredniego sąsiedztwa istniejącego zakładu. Uciążliwość hałasowa powodowana przez zakłady jest zależna od branży, wielkości zakładu, a także zagospodarowania okolicznych terenów. Hałas komunikacyjny hałas komunikacyjny drogowy w rejonie złoża „Brzezinka 3”: Na podstawie opracowanej w 2007 roku mapy akustycznej dla odcinka autostrady A4 Katowice – Kraków zostały opracowany „Program ochrony środowiska przed hałasem dla województwa śląskiego do roku 2013 dla terenów poza aglomeracjami, położonych wzdłuż dróg krajowych, ekspresowych, autostrad i linii kolejowych”. Poddany, w ramach w/w „Programu…”, analizie odcinek autostrady obejmuje między innymi miasto Mysłowice i rozpoczyna się w km 344+460 (m. Mysłowice), a kończy w km 365+500 (m. Jaworzno). Odcinek ten charakteryzuje się dużym natężeniem ruchu (zwłaszcza pojazdów ciężkich) oraz znacznymi prędkościami pojazdów. Te parametry decydują o niekorzyst140 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” nym stanie klimatu akustycznego w jego sąsiedztwie. Na odcinku tym znalazł się jeden odcinek o wysokim priorytecie narażenia na hałas, a pozostałe są o priorytecie średnim i niskim. Zaproponowane działania naprawcze dla analizowanego odcinka drogi polegały na budowie lub podwyższeniu ekranów akustycznych. Opracowano również „Mapę akustyczną terenów położonych w obszarze oddziaływania autostrady płatnej A-4 Katowice – Kraków od km 340+200 (węzeł „Murckowska”) do km 401+100 (węzeł „Balice”) - odcinek przebiegający przez miasto Mysłowice od km 344+460 do km 356+900”. Odcinek na terenie miasta Mysłowice ma długość 12,44 km. Obszar terenu objęty mapą wynosi około 11,9 km2. Obliczona została m.in. powierzchnia obszarów miasta Mysłowice eksponowanych na oddziaływanie ponadnormatywnego hałasu, w odniesieniu do wskaźnika LDWN, w zależności od wielkości przekroczenia wartości dopuszczalnej: 60-65 dB – 636 600 m2, 65-70 dB – 70 300 m2, 70-75 dB – 4 500 m2, powyżej 75 dB – 0 m2, Obliczono również powierzchnię obszarów miasta Mysłowice eksponowanych na oddziaływanie ponadnormatywnego hałasu, w odniesieniu do wskaźnika LN, w zależności od wielkości przekroczenia wartości dopuszczalnej: 50-55 dB – 1 143 700 m2, 55-60 dB – 299 600 m2, 60-65 dB – 18 800 m2, 65-70 dB – 200 m2, powyżej 70 dB – 0 m2, W związku ze stwierdzonymi przekroczeniami wartości kryterialnych na terenach podlegających ochronie akustycznej koniecznym było podjęcie skutecznych działań. Działania korekcyjne zmierzają do eliminacji lub minimalizacji zagrożenia. Dlatego Zarządca autostrady przeprowadził analizę programów ochrony środowiska dla województwa śląskiego pod kątem zabezpieczenia obszarów położonych wzdłuż przedmiotowego odcinka autostrady oraz wskazanych do wdrożenia dla nich działań naprawczych. Dla obszaru miasta Mysłowice opracowany został także dokument pt. „Mapy akustyczne dla dróg krajowych w województwie śląskim o łącznej długości 536,144 km 141 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” (zadanie 9) – miasto na prawach powiatu Mysłowice”. Analiza przeprowadzona w w/w dokumencie obejmuje odcinki drogi ekspresowej S1 na obszarze miasta Mysłowice, które kształtują klimat akustyczny w tym rejonie. hałas komunikacyjny kolejowy W wykonanym przez firmę EKKOM Sp. z o.o. w Krakowie na zamówienie PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. opracowaniu pt. „Mapa akustyczna dla odcinków linii kolejowych, po których przejeżdża ponad 30 000 pociągów rocznie, opracowana dla potrzeb programów ochrony środowiska przed hałasem – powiat grodzki Mysłowice” określono poziomy hałasu dla odcinków linii kolejowych nr 134 i 138 przebiegających przez teren miasta Mysłowice. Na podstawie dokonanej analizy należy uznać obecny stan warunków akustycznych w otoczeniu analizowanej linii kolejowej za niekorzystny, co wymagać będzie działań ograniczających jej oddziaływanie akustyczne. Stwierdzony zasięg przestrzenny przekroczeń wartości dopuszczalnych nie wykracza poza odległość ok. 300 m od osi linii kolejowej, a maksymalne zakresy przekroczeń mieszczą się w zakresie 20 dB. Aktualny stan akustyczny w środowisku Hałas otoczenia stanowi sumę dźwięków pochodzących od wszystkich źródeł znajdujących się na rozpatrywanym terenie. Celem jego oceny przeprowadzono pomiary poziomów dźwięku A w wybranym punkcie zlokalizowanym na terenach podlegających ochronie – rejon budynku mieszkalnego przy ul. Piaskowej 6-8. Tabela 2.10 Wyniki pomiarów hałasu otoczenia dla pory dnia i nocy. Numer i lokalizacja punktu Zmierzony poMaksymalny Minimalny popomiarowego ziom dźwięku A poziom dźwię- ziom dźwięku A LA,eq [dB] ku A [dB] [dB] Pora dnia P3 – ul. Piaskowa 6-8 56,8 68,3 50,8 65,5 47,9 Pora nocy P3 – ul. Piaskowa 6-8 53,2 142 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” W stanie aktualnym, klimat akustyczny występujący w otoczeniu budynków mieszkalnych przy ulicy Piaskowej kształtowany jest głównie przez hałas komunikacyjny związany z ruchem drogowym po autostradzie A4. Jakość powietrza Systematyczny monitoring jakości powietrza atmosferycznego był prowadzony do 2004 roku na terenie Mysłowic w rejonie złoża „Brzezinka 3” przez Śląską Wojewódzką Stację Sanitarno - Epidemiologiczna w Katowicach. Punkt pomiarowy stężeń zanieczyszczeń powietrza znajdował się przy ul. Bytomskiej 1 (obok Urzędu Miasta). Ponadto prowadzone są badania opadu pyłu i zawartości w nim metali w kilkunastu punktach na terenie miasta. Dane pochodzące ze stacji pomiarowej zlokalizowanej przy ul. Bytomskiej, a więc w centrum miasta nie są w pełni reprezentatywne dla całego obszaru złoża, szczególnie w zakresie zanieczyszczeń pyłowych, których źródła mają przeważnie lokalne oddziaływanie. W częściach peryferyjnych miasta, szczególnie z dala od skoncentrowanej zabudowy jednorodzinnej można się spodziewać korzystniejszych warunków aerosanitarnych. Pośrednio świadczą o tym wyniki dotyczące opadu pyłu. Badania opadu pyłu wskazują na tendencję spadkową ogólnej jego ilości. W ostatnich latach poziom opadającego pyłu ustabilizował się na poziomie 20 – 70 g/m2/rok, a więc znacznie poniżej obowiązującej normy (200 g/m2/rok). Lokalnie notowano zwiększony poziom opadu pyłu, a zwłaszcza w pobliżu kopalni, w Wesołej (ok. 100 g/m2/rok). Interpretując wyniki badań można zauważyć pewną korelację pomiędzy intensywnością zabudowy, zwłaszcza jednorodzinnej a ilością opadającego pyłu. Wskazuje to na znaczny udział niskiej emisji w bilansie zanieczyszczeń pyłowych. Tezę tę potwierdza również wyraźna przewaga zanieczyszczeń powstających w sezonie grzewczym w stosunku do pozostałej części roku. Zawartość metali ciężkich w opadającym pyle na ogół jest niewielka i znacznie mniejsza od obowiązujących norm. Jedynie w 2 punktach pomiarowych: na północ od KWK „Mysłowice” i w rejonie dzielnicy Mysłowic Szabelni opad ołowiu i kadmu jest wyraźnie podwyższony. W 2004 roku jego poziom wynosił 46 - 58% wartości dopuszczalnej dla ołowiu i 65 - 88% dla kadmu. Począwszy od 1999 roku zawartość tych metali w opadającym pyle nie przekracza obowiązujących norm. 143 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 2.8. ZASOBY PRZYRODNICZE Lista florystyczna została opracowana w czasie badań terenowych na przełomie maja – sierpnia 2014 roku. Szata roślinna Flora Porosty Podczas badań terenowych przeprowadzonych na inwentaryzowanym terenie wykazano 2 gatunki porostów: chrobotek palczasty (Cladonia Digitala) oraz chrobotek kieliszkowaty (Cladonia chlorophaea). Żaden gatunek nie podlega ochronie ścisłej. Tabela 2.11 Lista porostów wykazanych na inwentaryzowanym terenie. Lp. Nazwa łacińska Nazwa polska Ochrona prawna 1 Cladonia digitata Chrobotek palczasty - 2 Cladonia chlorophaea Chrobotek kieliszkowaty - X – gatunek pod ścisłą ochroną Xcz – gatunek pod ochroną częściową „-.” – gatunek nie objęty ochroną Grzyby Podczas badań terenowych przeprowadzonych na inwentaryzowanym terenie wykazano 3 gatunki grzybów: judaszowe ucho (Hirneola auricula-judae), purchawka chropowata (Lycoperdon perlatum), purchawka gruszkowata (Lycoperdon pyriforme). Żaden gatunek nie podlega ochronie ścisłej. 144 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Tabela 2.12 Lista grzybów wykazanych na inwentaryzowanym terenie. Lp. Nazwa łacińska Nazwa polska Ochrona prawna 1 Hirneola auricula-judae Uszak judaszowe ucho - 2 Lycoperdon perlatum Purchawka chropowata - 3 Lycoperdon pyriforme Purchawka gruszkowata - X – gatunek pod ścisłą ochroną Xcz – gatunek pod ochroną częściową „-.” – gatunek nie objęty ochroną Mszaki Podczas badań terenowych przeprowadzonych na inwentaryzowanym terenie wykazano 8 gatunków mchów. Gatunki objęte ochroną częściową to: drabik drzewkowaty (Climacium dendroides) i rokietnik pospolity (Pleurozium schreberi). W terenie licznie występują torfowce (Sphagnum), które są pod ochroną ścisłą. Wykazano także gatunek wątrobowca porostnicy wielokształtnej (Marchantia polymorpha), niebędący pod ochroną. Tabela 2.13 Lista mchów wykazanych na inwentaryzowanym terenie. Lp. Nazwa łacińska Nazwa polska Ochrona prawna 1 Atrichum undulatum Atrichum Żurawiec falisty 2 Climacium dendroides Drabik drzewkowaty 3 Marchantia polymorpha Porostnica wielokształtna - 4 Plagomnium rostratum Płaskomerzyk dzióbkowaty - 5 Pleurozium schreberi Rokietnik pospolity 6 Polytrichastrum formosum Płonnik strojny Xcz Xcz - 145 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 7 Rhytidiadelphus triquetrus Fałdownik trzyrzędowy 8 Sphagnum Torfowce Xcz X X – gatunek pod ścisłą ochroną Xcz – gatunek pod ochroną częściową „-.” – gatunek nie objęty ochroną Tabela 2.14 Lista wątrobowców wykazanych na inwentaryzowanym terenie. Lp. Nazwa łacińska 1. Nazwa polska Marchantia polymorpha Porostnica wielokształtna Ochrona prawna - X – gatunek pod ścisłą ochroną Xcz – gatunek pod ochroną częściową „-.” – gatunek nie objęty ochroną Rośliny naczyniowe Elementy środowiska przyrodniczego w tym szata roślinna jest silnie uwarunkowana długim okresem gospodarczego wykorzystywania terenów miasta. Podczas przeprowadzonych badań terenowych łącznie odnotowano 471 gatunków roślin naczyniowych, w tym 10 gatunków paproci i 4 gatunki skrzypów. Z pośród oznaczonych roślin naczyniowych, 15 gatunków podlega ochronie prawnej na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin. Pod ochroną ścisłą na badanym terenie występują 4 gatunki: języcznik zwyczajny (Phyllitis scolopendrium), mieczyk dachówkowaty (Gladiolus imbricatus), groszek szerokolistny (Lathyrus latifolius) i jarząb szwedzki (Sorbus intermedia). Pod ochroną częściową wystepuje 11 gatunków roślin: pióropusznik strusi (Matteucia struthiopteris), czosnek niedźwiedzi (Allium ursinum), orlik pospolity (Aquilegia vulgaris), parzydło leśne (Aruncus sylvestris), centuria pospolita (Centaurium erythraea), kukułka szerokolistna (Dactylorhiza majalis), kruszczyk rdzawoczerwony (Epipactis atrorubens), kruszczyk szerokolistny (Epipactis 146 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” halleborine), przytulia szorstkoowockowa (Galium pumilum), listera jajowata (Listera ovata) i cis pospolity (Taxus baccata). Tabela 2.15 Rośliny naczyniowe chronione prawem polskim wykazane na inwentaryzowanym terenie. Lp. Nazwa łacińska Nazwa polska Ochrona prawna Paprocie 1 Matteucia struthiopteris Pióropusznik strusi 2 Phyllitis scolopendrium Języcznik zwyczajny Xcz X Rośliny wyższe 3 Allium ursinum Czosnek niedźwiedzi Xcz 4 Aquilegia vulgaris Orlik pospolity Xcz 5 Aruncus sylvestris Parzydło leśne Xcz 6 Centaurium erythraea Centuria pospolita Xcz 7 Dactylorhiza majalis Kukułka szerokolistna Xcz 8 Epipactis atrorubens Kruszczyk rdzawoczerwony Xcz 9 Epipactis halleborine Kruszczyk szerokolistny Xcz 10 Galium pumilum Przytulia szorstkoowockowa Xcz 11 Gladiolus imbricatus Mieczyk dachówkowaty X 12 Lathyrus latifolius Groszek szerokolistny X 13 Listera ovata Listera jajowata Xcz 14 Sorbus intermedia Jarząb szwedzki X 15 Taxus baccata Cis pospolity Xcz X – gatunek pod ścisłą ochroną Xcz – gatunek pod ochroną częściową Poniżej przedstawiono pełny wykaz gatunków roślin wykazanych podczas inwentaryzacji przyrodniczej waloryzowanego terenu. Gatunki przyporządkowano do poszczególnych rodzin. Kolejność rodzin ułożono w porządku alfabetycznym, zgodnie z nomenklaturą łacińską. 147 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Lista florystyczna roślin naczyniowych Aceraceae – Klonowate 1. Acer negundo - Klon jesionolistny 2. Acer negundo var.'Auratum' - Klon jesionolistny odm ‘złota’ 3. Acer palmatum - Klon palmowy 4. Acer platanoides - Klon zwyczajny 5. Acer platanoides var.Globosum - Klon zwyczajny odm. ‘kulista’ 6. Acer pseudoplatanus - Klon jawor 7. Acer pseudoplatanus 'Atrop.' - Klon jawor odm. ‘Czerwonolistna’ 8. Acer campestre – Klon polny Alismataceae – Żabieńcowate 9. Alisma plantago-aquatica - Żabieniec babka wodna Anacardiaceae - Nanerczowate 10. Rhus typhina - Sumak octowiec Amaranthaceae – Szarłatowate 11. Atriplex patula - Łoboda rozłożysta Apiaceae – Baldaszkowate 12. Aegopodium podagraria - Podagrycznik pospolity 13. Angelica sylvestris - Dzięgiel leśny 14. Chaerophyllum temulum - Świerząbek gajowy 15. Daucus carota - Marchew zwyczajna 16. Heracleum sphondylium - Barszcz zwyczajny 17. Pastinaca sativa - Pasternak zwyczajny 18. Aethusa cynapium - Blekot pospolity 19. Cnidium dubium - Selernica żyłkowana 20. Conium maculatum - Szczwół plamisty 21. Pimpinella major - Biedrzeniec wielki 22. Silaum silaus - Koniopłoch łąkowy 23. Sium latifolium - Marek szerokolistny 24. Torilis japonica - Kłobuczka pospolita 148 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Apocynaceae -Toinowate 25. Vinca minor - Barwinek pospolity Asteraceae – Złożone 26. Achillea millefolium - Krwawnik pospolity 27. Anthemis arvensis - Rumian polny 28. Arctium lappa - Łopian większy 29. Arctium minus - Łopian mniejszy 30. Artemisia annua - Bylica roczna 31. Artemisia vulgaris - Bylica pospolita 32. Aster novi-belgii - Aster nowobelgijski 33. Bellis perennis - Stokrotka pospolita 34. Bidens frondosa - Uczep amerykański 35. Bidens tripartita - Uczep trójlistkowy 36. Carduus acanthoides - Oset nastroszony 37. Carduus nutans - Oset zwisły 38. Centaurea cyanus - Chaber bławatek 39. Centaurea jacea - Chaber łąkowy 40. Centaurea phrygia - Chaber austriacki 41. Chamomilla recutita - Rumianek pospolity 42. Chamomilla suaveolens - Rumianek bezpromieniowy 43. Cichorium intybus - Cykoria podróżnik 44. Cirsium arvense - Ostrożeń polny 45. Cirsium oleraceum - Ostrożeń warzywny 46. Cirsium palustre - Ostrożeń błotny 47. Cirsium rivulare - Ostrożeń łąkowa 48. Cirsium vulgare - Ostrożeń lancetowaty 49. Conyza canadensis - Przymiotno kanadyjskie 50. Crepis biennis - Pępawa dwuletnia 51. Crepis capillaris - Pępawa zielona 52. Crepis mollis - Pępawa miękka 53. Crepis paludosa - Pępawa błotna 54. Erigeron annuus - Przymiotno białe 149 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 55. Eupatorium cannabinum - Sadziec konopiasty 56. Galinsoga parviflora - Żółtlica drobnokwiatowa 57. Helianthus tuberosus - Słonecznik bulwiasty 58. Hieracium caespitosum - Jastrzębiec łąkowy 59. Hieracium lachenalii - Jastrzębiec Lachenala 60. Hieracium laevigatum - Jastrzębiec gładki 61. Hieracium murorum - Jastrzębiec leśny 62. Hieracium pilosella - Jastrzębiec kosmaczek 63. Hypochoeris radicata - Prosienicznik szorstki 64. Lactuca serriola - Sałata kompasowa 65. Lapsana communis - Łoczyga pospolita 66. Leontodon autumnalis - Brodawnik jesienny 67. Leucanthemum vulgare - Złocień (jastrun) właściwy 68. Matricaria maritima - Maruna nadmorska bezwonna 69. Matricaria perforata - Maruna bezwonna 70. Mycelis muralis - Sałatnik leśny 71. Petasites hybridus - Lepiężnik różowy 72. Picris hieracioides - Goryczel jastrzębcowaty 73. Senecio vernalis - Starzec wiosenny 74. Senecio vulgaris - Starzec zwyczajny 75. Solidago canadensis - Nawłoć kanadyjska 76. Solidago gigantea - Nawłoć późna 77. Solidago graminifolia - Nawłoć wąskolistna 78. Sonchus arvensis - Mlecz polny 79. Sonchus asper - Mlecz kolczasty 80. Sonchus oleraceus - Mlecz zwyczajny 81. Tanaceum vulgare - Wrotycz zwyczajny 82. Taraxacum officinale - Mniszek lekarski 83. Tragopogon pratensis - Kozibród łąkowy 84. Tussilago farfara - Podbiał pospolity 150 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Balsaminaceae – Niecierpkowate 85. Impatiens glandulifera - Niecierpek gruczołowy 86. Impatiens parviflora - Niecierpek drobnokwiatowy Betulaceae – Brzozowate 87. Alnus glutinosa - Olsza czarna 88. Betula pendula - Brzoza brodawkowata 89. Carpinus betulus - Grab pospolity 90. Corylus avellana - Leszczyna pospolita 91. Corylus Maxima var. 'Purpurea' - Leszczyna południowa odm.’purpurowa’ Boraginaceae – Szorstkolistne 92. Echium vulgare - Żmijowiec zwyczajny 93. Myosotis arvensis - Niezapominajka polna 94. Myosotis palustris - Niezapominajka błotna Brassicaceae – Kapustowate 95. Armoracia lapathifolia - Chrzan pospolity 96. Bunias orientalis - Rukiewnik wschodni 97. Capsella bursa-pastoralis - Tasznik pospolity 98. Cardamine pratensis - Rzeżucha łąkowa 99. Cardaminopsis arenosa - Rzeżusznik piaskowy 100. Cardaminopsis halleri - Rzeżusznik Hallera 101. Descurainia sophia - Stulicha psia 102. Sinapsis avensis - Gorczyca polna 103. Sisymbrium altissimum - Stulisz pannoński 104. Sisymbrium loeseli - Stulisz loesela 105. Sisymbrium officinale - Stulisz lekarski 106. Teesdalea nudicaulis - Chroszcz nagołodygowy 107. Thlaspi arvense - Tobołki polne Campanulaceae – Dzwonkowate 108. Campanula patula - Dzwonek rozpierzchły 109. Campanula rotundifolia - Dzwonek okrągłolistny 110. Capanula cervicaria - Dzwonek brzoskwiniolistny 111. Jasione montana - Jasieniec piaskowy 151 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Cannabaceae – Konopiowate 112. Humulus lupulus - Chmiel zwyczajny Caprifoliaceae – Przewiertniowate 113. Sambucus nigra - Bez czarny 114. Sambucus racemosa - Bez koralowy dziki 115. Viburnum opulus - Kalina koralowa 116. Kolkwitzia amabilis - Kolkwicja chińska 117. Symphoricarpos albus - Śnieguliczka biała Caryophyllaceae – Goździkowate 118. Arenaria serpyllifolia - Piaskowiec macierzankowy 119. Cerastium arvense - Rogownica polna 120. Cerastium glometarum - Rogownica skupiona 121. Cerastium holosteoides - Rogownica pospolita 122. Lychnis flos-cuculi - Firletka poszarpana 123. Melandrium album - Bniec biały 124. Myosoton aquaticum - Kościenica wodna 125. Stellaria graminea - Gwiazdnica trawiasta 126. Stellaria media - Gwiazdnica pospolita 127. Stellaria nemorum - Gwiazdnica gajowa 128. Dianthus carthusianorum - Goździk kartuzek 129. Dianthus caryophyllus - Goździk ogrodowy 130. Dianthus deltoides - Goździk kropkowany 131. Scleranthus annuus - Czerwiec roczny 132. Silene vulgaris - Lepnica rozdęta 133. Spergularia rubra - Muchorzew polny Celastraceae – Dławiszowate 134. Euonymus europaea - Trzmielina zwyczajna Ceratophyllaceae – Rogatkowate 135. Ceratophyllum demersum - Rogatek sztywny Chenopodiaceae - Komosowate 136. Chemopodium album - Komosa biała 137. Chenopodium murale - Komosa murowa 152 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 138. Chenopodium polyspermum - Komosa wielonasienna Convolvulaceae – Powojowate 139. Calystegia sepium - Kielisznik zaroślowy 140. Convolvulus arvensis - Powój polny Cornaceae – Dereniowate 141. Cornus sanguinea - Dereń świdwa 142. Cornus alba - Dereń biały Crassulaceae - Gruboszowate 143. Sedum acre - Rozchodnik ostry 144. Sedum hispanicum - Rozchodnik siny Cucurbitaceae – Dyniowate 145. Echinocystis lobata - Kolczurka klapowana Cupressaceae – Cyprysowate 146. Chamaecyparis pisifera - Cyprysik groszkowy 147. Juniperus communis - Jałowiec pospolity 148. Thuja occidentalis - Żywotnik zachodni Cyperaceae – Turzycowate 149. Carex brizoides - Turzyca drżączkowata 150. Carex echinata - Turzyca gwiazdkowata 151. Carex flacca - Turzyca sina 152. Carex gracilis - Turzyca zaostrzona 153. Carex hirta - Turzyca owłosiona 154. Carex ovalis - Turzyca zajęcza 155. Carex pallescens - Turzyca blada 156. Carex panicea - Turzyca prosowata 157. Carex rostrata - Turzyca dzióbkowata 158. Carex vesicaria - Turzyca pęcherzykowata 159. Carex vulpina - Turzyca lisia 160. Heleocharis palustris - Ponikło błotne 161. Scirpus sylvaticus - Sitowie leśne Dipsacaceae – Szczeciowate 162. Dipsacus sylvestris - Szczeć pospolita 153 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 163. Knautia arvensis - Świerzbnica polna 164. Scabiosa canescens - Driakiew wonna 165. Scabiosa ochroleuca - Driakiew żółtawa 166. Succisa pratensis - Czarcikęs łąkowy Ericaceae – Wrzosowate 167. Calluna vulgaris - Wrzos zwyczajny 168. Vaccinium myrtillus - Borówka czarna 169. Vaccinium vitis-idaea - Borówka brusznica, czerwona 170. Orthilia secunda - Gruszynka jednostronna 171. Pyrola rotundifolia - Gruszyczka okrągłolistna Elaeagnaceae -Rokitnikowate 172. Hippophaë rhamnoides - Rokitnik zwyczajny Equisetaceae – Skrzypy 173. Equisetum arvense - Skrzyp polny 174. Equisetum fluviatile - Skrzyp bagienny 175. Equisetum palustre - Skrzyp błotny 176. Equisetum sylvaticum - Skrzyp leśny Euphorbiaceae – Wilczomleczowate 177. Euphorbia cyparissias - Wilczomlecz sosnka 178. Euphorbia esula - Wilczomlecz lancetowaty 179. Euphorbia peplus - Wilczomlecz ogrodowy Fabaceae – Motylkowate 180. Astragalus glycyphyllos - Traganek szerokolistny 181. Caragana arborescens - Karagana syberyjska 182. Coronilla varia - Cieciorka pstra 183. Lathyrus latifolius - Groszek szerokolistny 184. Lathyrus pratensis - Groszek łąkowy 185. Lathyrus vernus - Groszek wiosenny 186. Lathyrus pratensis - Groszek żółty 187. Lotus corniculatus - Komonica zwyczajna 188. Lupinus polyphyllus - Łubin trwały 189. Medicago falcata - Lucerna sierpowata 154 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 190. Medicago lupulina - Lucerna nerkowata 191. Melilotus alba - Nostrzyk biały 192. Melilotus officinalis - Nostrzyk żółty 193. Onobrychis viciifolia - Sparceta siewna 194. Robinia pseudoacacia - Robinia akacjowa 195. Sarothamnus scoparius - Żarnowiec miotlasty 196. Trifolium arvense - Koniczyna polna 197. Trifolium dubium - Koniczyna drobnogłówkowa 198. Trifolium fragiferum - Koniczyna rozdęta 199. Trifolium hybridum - Koniczyna białoróżowa 200. Trifolium medium - Koniczyna pogięta 201. Trifolium pratense - Koniczyna łąkowa 202. Trifolium repens - Koniczyna biała 203. Vicia angustifolia - Wyka wąskolistna 204. Vicia cassubica - Wyka kaszubska 205. Vicia cracca - Wyka ptasia 206. Vicia grandiflora - Wyka brudnożółta 207. Vicia hirsuta - Wyka drobnokwiatowa 208. Vicia sepium - Wyka płotowa Fagaceae – Bukowate 209. Fagus sylvatica - Buk zwyczajny 210. Quercus robur - Dąb szypułkowy 211. Quercus rubra - Dąb czerwony Gentianaceae – Goryczkowate 212. Centaurium erythraea - Centuria pospolita Geraniaceae – Bodziszkowate 213. Geranium pusillum - Bodziszek drobny 214. Geranium robertianum - Bodziszek cuchnący Gutiferae – Dziurawcowate 215. Hypericum perforatum - Dziurawiec zwyczajny 216. Hypericum tetrapterum - Dziurawiec skrzydełkowaty 155 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Haloragaceae - wodnikowatych 217. Myriophyllum verticillatum - Wywłócznik okółkowy Hydrocotylaceae - Wąkrotowate 218. Hydrocotyle vulgaris - Wąkrota zwyczajna Iridaceae – Kosaćcowate 219. Iris pseudacorus - Kosaciec żółty 220. Gladiolus imbricatus - Mieczyk dachówkowaty Juglandaceae – Orzechowate 221. Juglans regia - Orzech włoski Juncaceae – Sitowate 222. Juncus articulatus - Sit członowaty 223. Juncus effusus - Sit rozpierzchły 224. Juncus tenuis - Sit chudy 225. Luzula campestris - Kosmatka polna 226. Luzula luzuloides - Kosmatka gajowa 227. Luzula pilosa - Kosmatka owłosiona 228. Luzula sylvatica - Kosmatka olbrzymia Lamiacae – Wargowe 229. Ajuga reptans - Dąbrówka rozłogowa 230. Galeobdolon luteum - Gajowiec żółty 231. Galeopsis pubescens - Poziewnik miękkowłosy 232. Glechoma hederacea - Bluszczyk kurdybanek 233. Lamium album - Jasnota biała 234. Lamium maculatum - Jasnota plamista 235. Lycopus europaeus - Karbieniec pospolity 236. Mentha × verticillata - Mięta okręgowa 237. Mentha aquatica - Mięta nadwodna 238. Mentha arvensis - Mięta polna 239. Mentha piperita - Mięta pieprzowa 240. Prunella vulgaris - Głowienka pospolita 241. Rhinanthus minor - Szelężnik mniejszy 242. Rhinanthus serotinus - Szelężnik większy 156 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 243. Scutellaria galericulata - Tarczyca pospolita 244. Stachys palustris - Czyściec błotny 245. Thymus pulegioides - Macierzanka zwyczajna 246. Thymus serpyllum - Macierzanka piaskowa 247. Thymus x citriodorus - Macierzanka cytrynowa Lemnaceae – Rzęsowate 248. Lemna minor - Rzęsa drobna 249. Lemna trisulca - Rzęsa trójrowkowa Lentibulaceae – Pływaczowate 250. Urticularia vulgaris - Pływacz zwyczajny Liliaceae – Liliowate 251. Allium ursinum - Czosnek niedźwiedzi 252. Convallaria majalis - Konwalia majowa 253. Gagea lutea - Złoć żółta 254. Maianthemum bifolium - Konwalijka dwulistna 255. Paris quadrifolia - Czworolist pospolity 256. Polygonatum multiflorum - Kokoryczka wielokwiatowa Lythraceae – Krwawnicowate 257. Lythrum salicaria - Krwawnica pospolita Malvaceae – Ślazowate 258. Alcea rosea - Malwa różowa Onagraceae – Wiesiołkowate 259. Chamaenerion angustifolium - Wierzbówka kiprzyca 260. Epilobium ciliatum - Wierzbownica gruczołowata 261. Epilobium hirsutum - Wierzbownica kosmata 262. Epilobium palustre - Wierzbownica błotna 263. Epilobium roseum - Wierzbownica bladoróżowa 264. Oenothera biennis - Wiesiołek dwuletni 265. Oenothera paradoxa - Wiesiołek dziwny 266. Oenothera rubricaulis - Wiesiołek czerwonołodygowy Oleaceae – Oliwkowate 267. Forsythia x intermedia - Forsycja pośrednia 157 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 268. Fraxinus excelsior - Jesion wyniosły 269. Ligustrum vulgare - Ligustr pospolity 270. Syringa vulgaris - Lilak pospolity Orchidaceae – storczykowate 271. Dactylorhiza majalis - Kukułka szerokolistna 272. Epipactis atrorubens - Kruszczyk rdzawoczerwony 273. Epipactis halleborine - Kruszczyk szerokolistny 274. Listera ovata - Listera jajowata Oxalidaceae – Szczawikowate 275. Oxalis acetosella - Szczawik zajęczy Papaveraceae – Makowate 276. Chelidonium majus - Glistnik jaskółcze ziele 277. Papaver rhoeas - Mak polny Philadelphaceae – Jaśminowcowate 278. Deutzia scabra - Żylistek szorstki 279. Philadelphus coronarius - Jaśminowiec wonny Pinaceae – Sosnowate 280. Abies alba - Jodła pospolita 281. Larix decidua - Modrzew europejski 282. Picea abies - Świerk pospolity 283. Picea pungens - Świerk kłujący 284. Pinus nigra - Sosna czarna 285. Pinus ponderosa - Sosna żółta 286. Pinus sylvestris - Sosna zwyczajna Plantaginaceae - Babkowate 287. Plantago lanceolata - Babka lancetowata 288. Plantago maior - Babka zwyczajna 289. Plantago media - Babka średnia Poaceae – wiechlinowate 290. Agrostis capillaris - Mietlica pospolita 291. Agrostis stolonifera - Mietlica rozłogowa 292. Apera spica-venti - Mietlica zbożowa 158 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 293. Alopecurus geniculatus - Wyczyniec kolankowy 294. Alopecurus pratensis - Wyczyniec łąkowy 295. Anthoxanthum odoratum - Tomka wonna 296. Apera spica-venti - Miotła zbożowa 297. Arrhenatherum elatius - Rajgras wyniosły 298. Avena fatua - Owies głuchy 299. Avenula pubescens - Owsica omszona 300. Bromus carinatus - Stokłosa spłaszczona 301. Bromus hodreaceus - Stokłosa miękka 302. Bromus inermis - Stokłosa bezostna 303. Calamagrostis canescens - Trzcinnik lancetowaty 304. Calamagrostis epigejos - Trzcinnik piaskowy 305. Corynephorus canescens - Szczotlicha siwa 306. Dactylis glomerata - Kupkówka pospolita 307. Danthonia decumbens - Izgrzyca przyziemna 308. Deschampsia caespitosa - Śmiałek darniowy 309. Deschampsia flexuosa - Śmiałek pogięty 310. Echinochloa crus-galli - Chwastnica jednostronna 311. Elymus repens - Perz właściwy 312. Festuca ovina - Kostrzewa owcza 313. Festuca pratensis - Kostrzewa łąkowa 314. Festuca rubra - Kostrzewa czerwona 315. Glyceria fluitans - Manna jadalna 316. Holcus lanatus - Kłosówka wełnista 317. Hordeum murinum - Jęczmień płonny 318. Leymus arenarius - Wydmuchrzyca piaskowa 319. Lolium parenne - Życica trwała 320. Molinia arundinacea - Trzęślica trzcinowata 321. Molinia caerulea - Trzęślica modra 322. Nardus stricta - Bliźniczka psia trawka 323. Phalaris arundinacea - Mozga trzcinowata 324. Phleum pratense - Tymotka łąkowa 159 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 325. Phragmites australis - Trzcina pospolita 326. Poa annua - Wiechlina roczna 327. Poa compressa - Wiechlina spłaszczona 328. Poa pratensis - Wiechlina łąkowa 329. Poa trivialis - Wiechlina zwyczajna 330. Setaria pumila - Włośnica sina Polygonaceae – Rdestowate 331. Polygonum aviculare - Rdest ptasi 332. Polygonum hydropiper - Rdest ostrogorzki 333. Polygonum persicaria - Rdest plamisty 334. Reynoutria japonica - Rdestowiec ostrokończysty 335. Rumex acetosa - Szczaw zwyczajny 336. Rumex acetosella - Szczaw polny 337. Rumex aquaticus - Szczaw wodny 338. Rumex crispus - Szczaw kędzierzawy 339. Rumex hydrolapathum - Szczaw lancetowaty 340. Rumex obtusifolius - Szczaw tępolistny Polypodiaceae – Paprotkowate 341. Athyrium filix-femina - Wietlica samicza 342. Cystopteris fragilis - Paprotnica krucha 343. Dryopteris carthusiana - Nerecznica krótkoostna 344. Dryopteris cristata - Nerecznica grzebieniasta 345. Dryopteris dilatata - Nerecznica szerokolistna 346. Dryopteris filix-mas - Nerecznica samcza 347. Matteuccia struthiopteris - Pióropusznik strusi 348. Phegopteris connectilis - Zachyłka oszczepowata 349. Phyllitis scolopendrium - Języcznik zwyczajny 350. Pteridium aquilinum - Orlica pospolita Potamogetonaceae – Rdestnicowate 351. Potamogeton lucens - Rdestnica połyskująca 352. Potamogeton natans - Rdestnica pływająca 160 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Primulaceae – Pierwiosnkowate 353. Lysimachia nummularia - Tojeść rozesłana 354. Lysimachia punctata - Tojeść kropkowana 355. Lysimachia vulgaris - Tojeść pospolita 356. Trientalis europaea - Siódmaczek leśny Ranunculaceae – Jaskrowate 357. Anemone nemorosa - Zawilec gajowy 358. Aquilegia vulgaris - Orlik pospolity 359. Caltha palustris - Knieć błotna 360. Ficaria verna - Jaskier wiosenny 361. Ranuncullus sceleratus - Jaskier jadowity 362. Ranunculus acris - Jaskier ostry 363. Ranunculus flammula - Jaskier płomiennik 364. Ranunculus lanuginosus - Jaskier kosmaty 365. Ranunculus polyanthemos - Jaskier wielokwiatowy 366. Ranunculus repens - Jaskier rozłogowy 367. Thalictrum lucidum - Rutewka wąskolistna Resedaceae-Rezedowate 368. Reseda lutea - Rezeda żółta Rhamnaceae – Szakłakowate 369. Frangula alnus - Kruszyna pospolita Rosaceae – Różowate 370. Agrimonia eupatoria - Rzepik pospolity 371. Alchemilla montecola - Przywrotnik pasterski 372. Aruncus sylvestris - Parzydło leśne 373. Crataegus laeviata - Głóg dwuszyjkowy 374. Crataegus monogyna - Głóg jednoszyjkowy 375. Filipendula ulmaria - Wiązówka błotna 376. Fragaria ananassa - Truskawka 377. Fragaria vesca - Poziomka pospolita 378. Geum rivale - Kuklik zwisły 379. Geum urbanum - Kuklik pospolity 161 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 380. Malus domestica - Jabłoń domowa 381. Padus avium - Czeremcha zwyczajna 382. Padus serotina - Czeremcha amerykańska 383. Physocarpus opulifolius - Pęcherznica kalinolistna 384. Potentilla anserina - Pięciornik gęsi 385. Potentilla arenaria - Pięciornik piskowy 386. Potentilla erecta - Pięciornik kurze ziele 387. Potentilla reptans - Pięciornik rozłogowy 388. Prunus avium - Czereśnia ptasia 389. Prunus cerasifera var. 'Atropurpurea' - Śliwa wiśniowa odm. ‘purpurowa’ 390. Prunus cerasus - Wiśnia pospolita 391. Prunus fruticosa - Śliwa tarnina 392. Prunus serotina - Czeremcha amerykańska 393. Prunus serotina - Czeremcha późna 394. Pyrus communis - Grusza pospolita 395. Rosa agrestis - Róża polna 396. Rosa canina - Róża dzika 397. Rosa rugosa - Róża pomarszczona 398. Rubus caesius - Jeżyna popielica 399. Rubus gracilis - Jeżyna ostręga 400. Rubus hirtus - Jeżyna gruczołowata 401. Rubus idaeus - Malina właściwa 402. Rubus kuleszae - Jeżyna Kuleszy 403. Rubus laciniatus - Jeżyna wcinanolistna 404. Rubus nemorum - Jeżyna gajowa 405. Rubus nessensis - Jeżyna wzniesiona 406. Rubus plicatus - Jeżyna fałdowana 407. Sanguisorba officinalis - Krwiściąg lekarski 408. Sorbus aria - Jarząb mączny 409. Sorbus aucuparia - Jarząb pospolity 410. Sorbus intermedia - Jarząb szwedzki 411. Spiraea tomentosa - Tawuła kutnerowata 162 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Rubiaceae – Marzanowate 412. Galium album - Przytulia biała 413. Galium aparine - Przytulia czepna 414. Galium mollugo - Przytulia pospolita 415. Galium odoratum - Przytulia (marzanka) wonna 416. Galium palustre - Przytulia błotna 417. Galium pumilum - Przytulia szorstkoowockowa 418. Galium schultesii - Przytulia Schultesa 419. Galium uliginosum - Przytulia bagienna 420. Galium verum - Przytulia właściwa Salicaceae – Wierzbowate 421. Populus nigra - Topola czarna 422. Populus nigra 'Italica' - Topola włoska 423. Populus tremula - Topola osika 424. Populus x canadensis - Topola kanadyjska 425. Populus x canescens - Topola szara 426. Salix alba - Wierzba biała 427. Salix alba var. ‘tristis’ - Wierzba biała odm.’płacząca’ 428. Salix aurita - Wierzba uszata 429. Salix babylonica var. pekinensis - Wierzba mandżurska 430. Salix caprea - Wierzba iwa 431. Salix fragilis - Wierzba krucha 432. Salix pentandra - Wierzba pięciopręcikowa 433. Salix purpurea - Wierzba purpurowa 434. Salix repens ssp. rosmarinifolia - Wierzba rokita pod.’rozmarynolistna’ 435. Salix viminalis - Wierzba wiciowa Sapindaceae – Mydleńcowate 436. Aesculus hippocastanum - Kasztanowiec zwyczajny Saxifragaceae – Skalnicowate 437. Chrysosplenium alternifolium - Śledziennica skrętolistna 438. Ribes nigrum - Porzeczka czarna 439. Ribes spicatum - Porzeczka czerwona 163 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 440. Sedum acre - Rozchodnik ostry 441. Sedum hispanicum - Rozchodnik siny Scrophulariaceae – Trędownikowate 442. Digitalis purpurea - Naparstnica purpurowa 443. Euphrasia rostkoviana - Świetlik łąkowy 444. Linaria vulgaris - Lnica pospolita 445. Odontites serotina - Zagorzałek późny 446. Scrophularia nodosa - Trędownik bulwiasty 447. Verbascum bombyciferum - Dziewanna jedwabista 448. Verbascum chaixii - Dziewanna Chaixa 449. Verbascum densiflorum - Dziewanna wielkokwiatowa 450. Verbascum thapsus - Dziewanna drobnokwiatowa 451. Veronica chamaedrys - Przetacznik ożankowy 452. Veronica officinalis - Przetacznik leśny Solanaceae – Psiankowate 453. Solanum dulcamara - Psianka słodkogórz Sparganiaceae – Jeżogłówkowate 454. Sparganium erectum - Jeżogłówka gałęzista 455. Sparganium minimum - Jeżogłówka najmniejsza Taxaceae – Cisowate 456. Taxus baccata - Cis pospolity Tiliaceae – Lipowate 457. Tilia cordata - Lipa drobnolistna 458. Tilia platyphyllos - Lipa szerokolistna Typhaceae – Pałkowate 459. Typha angustifolia - Pałka wąskolistna 460. Typha latifolia - Pałka szerokolistna Ulmaceae - Wiązowate 461. Ulmus glabra - Wiąz górski 462. Ulmus laevis - Wiąz szypułkowy 463. Ulmus minor - Wiąz polny 164 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Urticaceae – Pokrzywowate 464. Urtica dioica - Pokrzywa zwyczajna 465. Urtica urens - Pokrzywa żegawka Valerianaceae – Kozłkowate 466. Valeriana officinalis - Kozłek lekarski 467. Valeriana simplicifolia - Kozłek całolistny Violaceae – Fiołkowate 468. Viola arvensis - Fiołek polny 469. Viola palustris - Fiołek błotny 470. Viola tricolor - Fiołek trójbarwny Vitaceae - Winoroślowate 471. Parthenocissus inserta - Winobluszcz pięciolistkowy 472. Vitis vinifera - Winorośl właściwa Podczas przeprowadzonych badań terenowych rejonu wyznaczono 94 stanowiska badawcze (tabela 2.16, załącznik 6). Każdemu stanowisku przypisano odpowiedni numer porządkowy oraz sporządzono opis siedliska przyrodniczego wraz z występującymi charakterystycznymi gatunkami roślin. Tabela 2.16 Stanowiska przyrodnicze na inwentaryzowanym terenie („Brzezinka 3”) Nr stanowiska na Mapie 1 Opis stanowiska Żyzny las liściasty - grąd z dużą ilością paproci poniżej miejsca Trzech Cesarzy (na Zatorzu). Na brzegu lasu przy łące znajduje się bunkier, a przy niej trzy brzozy z uszkodzeniami kory, z którego wydzielają się soki wabiące różne rodzaje gatunków motyli, szerszeni, os i mrówek. W drzewostanie dominuje głównie: brzoza brodawkowata (Betula pendula), dąb szypułkowy (Quercus robur), Buk zwyczajny (Fagus sylvatica).W domieszcze występują: klon polny (Acer campestre), klon zwyczajny (Acer platanoides), klon jawor (Acer pseudoplatanus), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia), kasztanowiec zwyczajny (Aesculus hippocastanum), topola osika (Populus trem ula), czereśnia ptasia (Prunus avium), dąb czerwony (Quercus rubra), głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna). 165 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 2 Paprocie: nerecznica szerokolistna (Dryopteris dilatata), nerecznica krótkoostna (Dryopteris carthusiana), nerecznica samcza (Dryopteris filix-mas), wietlica samicza (Athyrium filix-femina) Mchy: płaskomerzyk (Plagiomnium) i płonnik (Polytrichum). Pozostałe rośliny: jeżyna (Rubus), malina właściwa (Rubus idaeus), dereń świdwa (Cornus sanguinea), karagana syberyjska (Caragana arborescens), ligustr pospolity (Ligustrum vulgare), bez czarny (Sambucus nigra) Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parviflora), skrzyp polny (Equisetum arvense), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis) Zwierzęta: rusałka admirał (Vanessa atalanta) Łąka poniżej miejsca Trzech Cesarzy (na Zatorzu). Od strony lasu występuje duży płat nawłoci kanadyjskiej (Solidago canadensis) oraz płat wierzbówki kiprzycy (Chamaenerion angustifolium) z pokrzywą zwyczajną (Urtica dioica). Pojedyncze gatunki drzew: głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna), dąb szypułkowy (Quercus robur), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior) Rośliny: Jarząb pospolity (Sorbus aucuparia), malina właściwa (Rubus idaeus), czeremcha amerykańska (Prunus serotina) bez czarny (Sambucus nigra), Ligustr pospolity (Ligustrum vulgare), pępawa dwuletnia (Crepis biennia), wyka płotowa (Vicia sepium), przytulia biała (Galium album), bylica roczna (Artemisia Anna), skrzyp polny (Equisetum arvense), bniec biały (Melandrium album), krwawnik pospolity (Achillea millefolium), kielisznik zaroślowy (Calystegia sepium), powój polny (Convolvulus arvensis), koniczyna biała (Trifolium repens), koniczyna pogięta (Trifolium medium), koniczyna łąkowa (Trifolium pratense), podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), kozłek lekarski (Valeriana officinalis), dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum), babka lancetowata (Plantago lanceolata), babka średnia (Plantago media), wyka wąskolistna (Vicia angustifolia), barszcz zwyczajny (Heracleum sphondylium), groszek wiosenny (Lathyrusvernus), szczaw zwyczajny (Rumex acetosa), marchew zwyczajna (Daucus carota), jaskier ostry (Ranunculus acris), jaskier wielokwiatowy (Ranunculus polyanthemos), łopian mniejszy (Arctium minus), wyka brudnożółta (Vicia grandiflora), rdestowiec ostrokończysty (Reynoutria japonica), nawłoć wąskolistna (Solidago graminifolia). W miejscach ruderalnych występuje krwiściąg lekarski (Sanguisorba officinalis) będąca rośliną żywicielską modraszka. Trawy: kłosówka wełnista (Holcus lanatus), trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos) i trzcinnik lancetowaty (Calamagrostis canescens), kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), życica trwała (Lolium parenne). Na terenie wykazano występowanie kaliny koralowej (Viburnum opulus) Ze zwierząt wykazano jaszczurkę zwinkę (Lacerta agilis) oraz motyle modraszka Ikara (Polyommatus icarus), kraśnika (Zygaena) i inne. 166 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 3 4 5 Łąka przy ulicy Mostowej. Na terenie dominuje nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis) Występują pojedyncze drzewa takie jak: głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna), dąb szypułkowy (Quercus robur), brzoza brodawkowata (Betula pendula), wierzba iwa (Salix caprea), czeremcha amerykańska (Padus serotina). Rośliny: jeżyna (Rubus), malina właściwa (Rubus idaeus), groszek wiosenny (Lathyrus vernus), przytulia właściwa (Galium verum), kozłek lekarski (Valeriana officinalis), krwawnik pospolity (Achillea millefolium), bylica roczna (Artemisia annua), pępawa dwuletnia (Crepis biennia), babka lancetowata (Plantago lanceolata), babka zwyczajna (Plantago maior), bniec biały (Melandrium album) Trawy - życica trwała (Lolium parenne), tymotka łąkowa (Phleum pratense), perz właściwy (Elymus repens). Obszar za cmentarzem na os. Powstańców. W drzewostanie dominuje głównie brzoza brodawkowata (Betula pendula). W domieszce: dąb szypułkowy (Quercusrobur), dąb czerwony (Quercus rubra), wierzba iwa (Salixcaprea), topola osika (Populus tremula), klon jawor (Acer pseudoplatanus), klon zwyczajny (Acer platanoides), robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), czereśnia ptasia (Prunus avium), czeremcha zwyczajna (Padus avium) czeremcha amerykańska (Padus serotina), wiąz górski (Ulmus glabra). W poszycie znajdują się rośliny takie jak: jarząb pospolity (Sorbus aucuparia), głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna), malina właściwa (Rubus idaeus), jeżyna (Rubus), bez czarny (Sambucus nigra). Trawy - kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), mietlica pospolita (Agrostis capillaris), trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos), kłosówka wełnista (Holcus lanatus) Inne rośliny: nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), koniczyna biała (Trifolium repens), koniczyna pogięta (Trifolium medium), krwawnik pospolity (Achillea millefolium), glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), mchy (Bryophyta), wierzbownica (Epilobium), przytulia leśna (Galium sylvaticum), nerecznica samcza (Dryopteris filix-mas), jasnota biała (Lamium album), pępawa miękka (Crepis mollis). Na terenie wykazano kruszczyka szerokolistnego (Epipactis halleborine) będącego w Polsce pod ochroną częściową. Ze zwierząt wykazano Ślinika wielkiego (Arion rufus) i wstężyka gajowego (Cepaea nemoralis). Łąka obok sklepu NETTO. Łąka zdominowana przez nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis) i nawłoć późną (Solidago gigantea). Niższe rośliny łąkowe rosną tylko przy brzegu łąki: wyka drobnokwiatowa (Viciahirsuta), wyka kaszubska (Vicia cassubica) będąca gatun167 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 6 kiem dość rzadkim, wyka wąskolistna (Vicia angustifolia), groszek łąkowy (Lathyrus pratensis), groszek żółty (Lathyrus pratensis), bniec biały (Melandrium album), bylica roczna (Artemisia annua). Trawy: kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos), rajgras wyniosły (Arrhenatherum elatius), jaskier ostry (Ranunculus acris), ostrożeń polny (Cirsium arvense), przytulia biała (Galium album), podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria). Niższe rośliny występujące przy parkingu: jaskier ostry (Ranunculus acris), koniczyna biała (Trifolium repens), koniczyna łąkowa (Trifolium pratense), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), babka lancetowata (Plantago lanceolata), koniczyna drobnogłówkowa (Trifolium dubium), truskawka (Fragaria ananasa). Małe skupiska niedużych drzew: klon jawor (Acer pseudoplatanus), dąb szypułkowy (Quercus robur), wierzba iwa (Salix caprea), czarny bez (Sambucus nigra), orzech włoski (Juglans regia), topola osika (Populus tremula), głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna), leszczyna pospolita (Corylus avellana), brzoza brodawkowata (Betula pendula), Klon jawor odm. ‘Czerwonolistna’ (Acer pseudoplatanus 'Atrop.') Inne rośliny: tawuła kutnerowata (Spiraea tomentosa), jaśminowiec wonny (Philadelphus coronaries), jeżyna (Rubus) Obszar na północ od łąki przy ul. Generała Ziętka Zagajnik z młodego klonu jaworu (Acer pseudoplatanus), w domieszce występuje leszczyna pospolita (Corylus avellana), klon jawor odm. ‘Czerwonolistna’ (Acer pseudoplatanus 'Atrop.'). Za klonami jaworu znajduje się nasadzony rząd topoli czarnej (Populus nigra). Rośliny łąkowe: przymiotno białe (Erigeron annuus), bniec biały (Melandrium album), krwawnik pospolity (Achillea millefolium), babka lancetowata (Plantago lanceolata), żmijowiec zwyczajny (Echium vulgare), świerząbek gajowy (Chaerophyllum temulum). Zaobserwowano na badanym obszarze pluskwiaka strojnice baldaszkówka (Graphosoma lineatum) oraz wiele gatunków motyli w tym modraszka ikara (Polyommatus icarus). Las nad Przemszą, poniżej ulicy Mostowej– łęg. W drzewostanie dominuje głównie: brzoza brodawkowata (Betula pendula), dąb szypułkowy (Quercus robur), topola osika (Populus tremula). W domieszce dąb czerwony (Quercus rubra), klon zwyczajny (Acer platanoides), czeremcha zwyczajna (Padus avium), czeremcha amerykańska (Padus serotina), buk zwyczajny (Fagus sylvatica), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), jarząb pospolity (Sorbus aucuparia), głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna), malina właściwa (Rubus idaeus), bez czarny (Sambucus nigra). Paprocie: nerecznica samcza (Dryopteris filix-mas), wietlica samicza (Athyrium 168 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 7 8 filix-femina). Trawy: wiechlina zwyczajna (Poa trivialis), kosmatka gajowa (Luzula luzuloides). Inne rośliny: przytulia Schultesa (Galium schultesii), przytulia biała (Galium album), niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parviflora), jaskier wielokwiatowy (Ranunculus polyanthemos), marek szerokolistny (Sium latifolium), sadziec konopiasty (Eupatorium cannabinum), przytulia czepna (Galium aparine), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), mech płonnik pospolity (Polytrichum commune), glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus), skrzyp polny (Equisetum arvense), zawilec gajowy (Anemone nemorosa), trzmielina zwyczajna (Euonymus europaea) i kruszyna pospolita (Frangula alnus). Nerecznica grzebieniasta – roślina umieszczona na Czerwonej Liście Roślin i Grzybów Polski - należy do grupy gatunków narażonych na wyginięcie (kategoria zagrożenia V). Łąka nad brzegiem Przemszy. Pojedyncze drzewa: dąb szypułkowy (Quercus robur), topola osika (Populus tremula), brzoza brodawkowata (Betula pendula), wierzba iwa (Salix caprea), głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna), sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), dereń świdwa (Cornus sanguinea). Trawy: trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos), śmiałek pogięty (Deschampsia flexuosa), owsica omszona (Avenula pubescens), rajgras wyniosły (Arrhenatherum elatius). Inne rośliny: powój polny (Convolvulus arvensis), przytulia biała (Galium album), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria), krwawnik pospolity (Achilleamille folium), róża dzika (Rosc anina), szczaw zwyczajny (Rumex acetosa), bluszczyk kurdybanek (Glechoma hederacea), jaskier ostry (Ranunculus acris), skrzyp polny (Equisetum arvense), koniczyna biała (Trifolium repens), babka lancetowata (Plantago lanceolata), babka szerokolistna (Plantago maior), fiołek polny (Viola arvensis), bylica pospolita (Artemisia vulgaris), bniec biały (Melandrium album), turzyca prosowata (Carex panicea), groszek łąkowy (Lathyrus pratensis), dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum), wąkrota zwyczajna (Hydrocotyle vulgaris), goździk kropkowany (Dianthus deltoides), świerzbnica polna (Knautia arvensis). Zwierzęta występujące na terenie: motyl piórolotka dłoniasta (Pterophorus pentadacyla) Łąka okresowo wilgotna powyżej ul. Bernarda Wały. Gatunki charakterystyczne – czarcikęs łąkowy (Succisa pratensis). Występują na terenie: siewki dęba szypułkowego (Quercus robur), klon jawor (Acer pseudoplatanus), brzoza brodawkowata (Betula pendula), wierzba iwa (Salix caprea), topola osika (Populus tremula), jabłoń dzika (Malus sylvestris), leszczyna pospolita (Corylus avellana). 169 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 9 10 Trawy: perz właściwy (Elymus repens), turzyca prosowata (Carex panicea), mietlica zbożowa (Apera spica-venti), kłosówka wełniasta (Holcus lanatus) Inne rosliony: (Holcus lanatus), jaskier ostry (Ranunculus acris), gwiazdnica pospolita (Stellaria media), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), tojeść pospolita (Lysimachia vulgaris), przytulia biała (Galium album), lucerna sierpowata (Medicago falcata), szczaw zwyczajny (Rumex acetosa), babka lancetowata (Plantago lanceolata), krwawnik pospolity (Achillea millefolium), koniczyna biała (Trifolium repens), kozibród łąkowy (Tragopogon pratensis), bniec biały (Melandrium album), przytulia błotna (Galium palustre), fiołek polny (Viola arvensis), dziewanna Chaixa (Verbascum chaixii), naparstnica purpurowa (Digitalis purpurea), goździk kropkowany (Dianthus deltoides), goździk kartuzek (Dianthus carthusianorum), macierzanka zwyczajna (Thymus pulegioides). Na terenie licznie występują motyle: karłątek kniejnik (Ochlodes sylvanus), karłątek klinek (Hesperia comma), bielinek kapustnik (Pieris brassicae). Las w głębi za łąką naprzeciw garaży przy ul. Bernarda Wały. Na terenie głównie występują drzewa takie jak: dąb szypułkowy (Quercus robur), brzoza brodawkowata (Betula pendula), sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), dąb czerwony (Quercus rubra), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), klon jawor (Acer pseudoplatanus) Inna rośliny: głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna), jarząb pospolity (Sorbus aucuparia), dzika róża (Rosa canina), dereń biały (Cornus alba), ligustr pospolity (Ligustrum vulgare), jeżyna (Rubus), leszczyna pospolita (Corylus avellana), skrzyp polny (Equisetum arvense), wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis), przytulia biała (Galium album), pępawa zielona (Crepis capillaris), pępawa dwuletnia (Crepis biennia), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica). Cespityzacja lasu, w małych ilościach występuje turzyca drżączkowata (Carex brizoides) oraz jaskier ostry (Ranunculus acris). Na terenie wykazano także świerzbnicę polną (Knautia arvensis) i gruszyczkę okrągłolistną (Pyrola rotundifolia). Zagajnik przy ul. Benarda Wały. Głównie występują: brzoza brodawkowata (Betula pendula), topola osika (Populus tremula), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), klon jawor (Acer pseudoplatanus), wierzba iwa (Salix caprea), wierzba krucha (Salix fragilis), dąb szypułkowy (Quercus robur), orzech włoski (Juglans regia), jabłoń dzika (Malus sylvestris), topola szara (Populus x canescens) Trawy: kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), kostrzewa łąkowa (Festuca pratensis), wiechlina zwyczajna (Poa trivialis). Inne rośliny: przytulia biała (Galium album), bylica pospolita (Artemisia vulgaris), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), marchew zwyczajna (Daucus carota), babka lancetowata (Plantago lanceolata), wyka ptasia (Vicia cracca), pępawa dwuletnia (Crepis biennis), koniczyna łąkowa (Trifolium pratense), koniczyna biała 170 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 11 12 (Trifolium repens), koniczyna pogięta (Trifolium medium), koniczyna drobnogłówkowa (Trifolium dubium), gwiazdnica pospolita (Stella riamedia), ostrożeń polny (Cirsium arvense), mlecz polny (Sonchus arvensis), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), pięciornik gęsi (Potentilla anserina), lucerna sierpowata (Medicago falcata), Na terenie występują trzmiele (Bombus). Łąka przy ul. Bernarda Wały. Łąka zdominowana przez trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos), nawłoć kanadyjską (Solidago canadensis), nawłoć późną (Solidago gigantea). Na brzegu lasu: wierzba iwa (Salix caprea), jabłoń dzika (Malus sylvestris), czeremcha zwyczajna (Padus avium), brzoza brodawkowata (Betula pendula) Inne rośliny: ostrożeń polny (Cirsium arvense), przytulia biała (Galium album), przymiotno białe (Erigeron annuus), marchew zwyczajna (Daucus carota), biedrzeniec wielki (Pimpinella major), ostrożeń lancetowaty (Cirsium vulgare), przytulia czepna (Galium aparine), koniczyna biała (Trifolium repens), wiesiołek dwuletni (Oenother abiennis), szelężnik większy (Rhinanthus serotinus). Trawy: kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos), kostrzewa łąkowa (Festuca pratensis) Na terenie wykazano występowanie groszka szerokolistnego (Lathyrus latifolius), rośliny będącej gatunkiem pod ochroną ścisłą w Polsce, w Czerwonej Księdze widniejącego jako gatunek zagrożony, wymagający ochrony czynnej. Płat groszka szerokolistnego wynosi około 3 m x 5 m. Oprócz tego w terenie wykazano centurię pospolitą (Centaurium erythraea), która jest rośliną pod ochroną częściową. W terenie występuje oset zwisły (Carduus nutans) - antropofit zadomowiony. Na terenie występuje bielinek kapustnik (Pieris brassicae) oraz czerwończyk nieparek (Lycaena dispar) – w Polsce objęty ochroną gatunkową. Las nad Przemszą W drzewostanie dominuje głównie brzoza brodawkowata (Betula pendula), dąb szypułkowy (Quercus robur), topola osika (Populus tremula). W domieszce: klon zwyczajny (Acer platanoides), czeremcha zwyczajna (Padus avium), czeremcha amerykańska (Padus serotina), buk zwyczajny (Fagus sylvatica), wiąz polny (Ulmus minor), robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia), głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna), bez czarny (Sambucus nigra), chmiel zwyczajny (Humulus lupulus). Inne rośliny: jaskier kosmaty (Ranunculus lanuginosus), przytulia czepna (Galium aparine), podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parviflora). W terenie wykazano młode osobniki gruszyczki okrągłolistnej (Pyrola rotundifolia) - 18 szt. Przy ścieżce obok bloku znajduje się rdestowiec ostrokończysty (Reynoutria japonica) i tojeść rozesłana (Lysimachia nummularia). Mchy: żurawiec falisty (Atrichum undulatum) i płaskomerzyk dzióbkowaty (Pla171 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” giomnium rostratum) Paproć: nerecznica krótkoostna (Dryopteris carthusiana) 13 14 Łąka nad Przemszą, dobrze nasłoneczniona. Łąka na piasku –murawa. Występują gatunki rosnące typowo na piasku: rzeżusznik piaskowy (Cardaminopsis arenosa), jastrzębiec kosmaczek (Hieracium pilosella), jasieniec piaskowy (Jasione montana), czerwiec roczny (Scleranthus annuus), szczotlicha siwa (Corynephorus canescens) Obok nich występują: goździk kartuzek (Dianthus carthusianorum), goździk kropkowany (Dianthus deltoides), czarcikęs łąkowy (Succisa pratensis), macierzanka piaskowa (Thymus serpyllum). Na terenie rośnie wiąz szypułkowy (Ulmus laevis) z połączonymi razem wieloma pniami. Inne gatunki: fiołek polny (Viola arvensis), babka lancetowata (Plantago lanceolata), szczaw zwyczajny (Rumex acetosa), wierzba biała (Salix alba), wierzba wiciowa (Salix viminalis). Na terenie zaobserwowano występowanie ślimaka ślinika wielkiego (Arion Rufus). Przyglądając się sytuacji modraszków w województwie śląskim, należy zwrócić uwagę również na stanowiska z goryczką krzyżową (Gentiana cruciata), z którą jest związany modraszek rebelii (Maculinea rebeli), goryczką wąskolistną (Gentiana pneumonate), z którą jest związany modraszek alkon (Maculinea alcon) oraz macierzanką piaskową (Thymus serpyllum), z którą związany jest modraszek arion (Maculinea arion). Dalej znajduje się las z tojeścią rozesłaną (Lysimachia nummularia), rdestowcem ostrokończystym (Reynoutria japonica). Łąka tojeściowa nad Przemszą w Brzęczkowicach. Rosliny: bniec biały (Melandrium album), lepnica rozdęta (Silene vulgaris), wyka wąskolistna (Vicia angustifolia), powój polny (Convolvulus arvensis), kielisznik zaroślowy (Calystegia sepium). Trawy: trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos), kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), przytulia biała (G.alium album), wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), bylica pospolita (Artemisia vulgaris), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), aster nowobelgijski (Aster novi-belgii), koniczyna łąkowa (Trifolium pratense), koniczyna drobnogłówkowa (Trifolium dubium), wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis), dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum), lucerna nerkowata (Medicago lupulina), babka lancetowata (Plantago lanceolata), skrzyp polny (Equisetum arvense), rumianek bezpromieniowy (Chamomilla suaveolens), łopian większy (Arctium lappa), malina właściwa (Rubus idaeus), pępawa zielona (Crepis capillaris). Gatunki ozdobne, dziczejące: tojeść kropkowana (Lysimachia punctata), jeżyna wcinanolistna (Rubus laciniatus) 172 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 15 16 Inne ciekawe gatunki: dziewanna jedwabista (Verbascum bombyciferum), traganek szerokolistny (Astragalus glycyphyllos). Fragment brzegu lasu od strony osiedla jest mocno zdegradowany, wiele gatunków ruderalnych, obcych oraz użytkowych. Gatunki obce: robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia), czeremcha amerykańska (Padus serotina), rukiewnik wschodni (Bunias orientalia) Gatunki użytkowe: jabłoń domowa (Malus domestica), jaśminowiec wonny (Philadelphus coronaries), winobluszcz pięciolistkowy (Parthenocissus quinquefolia), lilak pospolity (Syringa vulgaris). Na terenie wykazano gatunek inwazyjny o powierzchni 3 m x 3 m - słonecznik bulwiasty (Helianthus tuberosus). Gatunki ruderalne: łopian większy (Arctium lappa), bylica pospolita (Artemisia vulgaris), babka lancetowata (Plantago lanceolata), jęczmień płonny (Hordeum murinum), owies głuchy (Avena fatua). Drzewa: wierzba iwa (Salix caprea), topola osika (Populus tremula), brzoza brodawkowata (Betula pendula), dąb szypułkowy (Quercus robur), leszczyna pospolita (Corylus avellana), głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna). Dominacja trzcinnika piaskowego (Calamagrostis epigejos). Występują także rośliny takie jak: powój polny (Convolvulus arvensis), dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum), koniczyna biała (Trifolium repens), jeżyna (Rubus), rumianek bezpromieniowy (Chamomilla suaveolens), pępawa zielona (Crepis capillaris), rdestowiec ostrokończysty (Reynoutria japonica). Trawy: perz właściwy (Elymus repens), owsica omszona (Avenula pubescens), kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), wiechlina zwyczajna (Poa trivialis). Za płotami ogrodów domków jednorodzinnych występują gatunki ozdobne i użytkowe: śliwa wiśniowa odm. ‘purpurowa’ (Prunus cerasifera var. 'Atropurpurea'), ligustr pospolity (Ligustrum vulgare), winobluszcz pięciolistkowy (Parthenocissus quinquefolia), wiśnia pospolita (Prunus cerasus), forsycja pośrednia (Forsythia x intermedia), orzech włoski (Juglans regia), czereśnia ptasia (Prunus avium), winorośl właściwa (Vitis vinifera), sumak octowiec (Rhus typhina), kasztanowiec zwyczajny (Aesculus hippocastanum), wierzba biała odm.’płacząca’ (Salix alba var. ‘tristis’) Inne rośliny: sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), leszczyna pospolita (Corylus avellana), czarny bez (Sambucus nigra), dereń świdwa (Cornus sanguinea). W jednym stanowisku w lesie wykazano występowanie trzciny pospolitej (Phragmites australis). Las poniżej ulicy nad Przemszą. W drzewostanie dominuje głównie: brzoza brodawkowata (Betula pendula), topola czarna (Populus nigra), topola osika (Populus tremula) W domieszce: Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia), dąb szypułkowy (Quercus ro173 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 17 18 bur), wierzba iwa (Salixcaprea), czeremcha zwyczajna (Padus avium), czeremcha amerykańska (Padus serotina), wiąz szypułkowy (Ulmus laevis) Poszycie: Jarząb pospolity (Sorbus aucuparia), bez czarny (Sambucus nigra), dereń świdwa (Cornus sanguinea), głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna), kruszyna pospolita (Frangula alnus). Inne rośliny: leszczyna pospolita (Corylus avellana), Jeżyna wcinanolistna (Rubus laciniatus), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus), śmiałek darniowy (Deschampsia caespitosa), Kostrzewa łąkowa (Festuca pratensis), przytulia czepna (Galium aparine). Na brzegu lasu przy ścieżce za ogrodami występują wielkie łany gajowca żółtego (Galeobdolon luteum). Las nad Przemszą. Drzewostan budują: brzoza brodawkowata (Betula pendula), wierzba iwa (Salix caprea), topola osika (Populus tremula), czeremcha amerykańska (Padus serotina), czeremcha zwyczajna (Padus avium), klon zwyczajny (Acer platanoides), klon jawor (Acer pseudoplatanus), robinia akacjowa (gat. obcy), zdziczałe drzewa owocowe - jabłoń dzika (Malus sylvestris), klon jesionolistny (Acer negundo), dąb szypułkowy (Quercus robur), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), wierzba wiciowa (Salix viminalis), topola czarna (Populus nigra), wiąz polny (Ulmus minor). W podszycie występuje: głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna), leszczyna pospolita (Corylus avellana), róża polna (Rosa agrestis), malina właściwa (Rubus idaeus), jeżyny (Rubus), czarny bez (Sambucus nigra), w kilku miejscach rdestowiec ostrokończysty (Reynoutria japonica), chmiel zwyczajny (Humulus lupulus), leszczyna południowa odmiana czerwonolistna (Corylus Maxima var. 'Purpurea'. Trawy: kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), rajgras wyniosły (Arrhenatherum elatius), trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos). Pozostałe rosliny występujące na tym stanowisku: biedrzeniec wielki (Pimpinella major), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), kielisznik zaroślowy (Calystegia sepium), niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parviflora), przytulia czepna (Galium aparine), lepiężnik różowy (Petasites hybridus), jaskier kosmaty (Ranunculus lanuginosus), sadziec konopiasty (Eupatorium cannabinum), przywrotnik pasterski (Alchemilla montecola), komonica zwyczajna (Lotus corniculatus), ostrożeń warzywny (Cirsium oleraceum), bylica pospolita (Artemisia vulgaris), wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis), koniczyna czerwona (Trifolium pratense), śliwa tarnina (Prunus spinosa) Ze zwierzat obecny ślimak winniczek (Helix pomatia) będący w Polsce pod ochroną częściową. Widoczne ślady racic sarny, w korycie rzeki pliszka siwa (Motacilla alba). Brzeg Przemszy za ul. Stroińskiego 17. Duże kępy drzew: klon jesionolistny (Acer negundo), czarny bez (Sambucus nigra), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), olsza czarna (Alnus glutinosa). Występuje tu mozaika gatunków grądowych i obcych inwazyjnych. Rosliny grądowe: pokrzywa 174 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 19 20 21 22 zwyczajna (Urtica dioica), tworzą zarośla - kielisznik zaroślowy (Calystegia sepium), przytulia czepna (Galium aparine), wąkrota zwyczajna (Hydrocotyle vulgaris), glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus). Gatunki inwazyjne: rdestowiec ostrokończysty (Reynoutria japonica), kolczurka klapowana (Echinocystis lobata), nawłoci kanadyjskiej (Solidago canadensis). Gatunki łąkowe: ostrożeń polny (Cirsium arvense), trawy (perz właściwy (Elymus repens), kupkówka pospolita (Dactylis glomerata)) Ze zwierząt widoczna ważka świtezianka błyszcząca (Calopteryx splendens) oraz chruściki Limnephilus. Łąka przy ulicy nad Przemszą. Łąka za trzema starymi wierzbami (Salix). Na obszarze wykazano takie rośliny jak: róża polna (Rosa agrestis), rdestowiec ostrokończysty (Reynoutria japonica) – gatunek inwazyjny, pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos), malina właściwa (Rubus idaeus) ,jeżyna (Rubus), kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), łopian większy (Arctium lappa), powój polny (Convolvulus arvensis). Ul. Brzęczkowicka. Na końcu ulicy trzy stare wierzby białe (Salix alba) o obwodzie 300 cm, 240cm i ok. 250 cm. Drzewa w dobrym stanie zdrowotnym całe korony zielone Ze zwierząt: kosy (Turdus merula), gołąb siniak (Columba oenas) ul. Kard. Hlonda, Os. Powstańców Śląskich, Brzęczkowice. Rośliny: żmijowiec zwyczajny (Echium vulgare), chaber łąkowy (Centaurea jacea). Ze zwierząt obecny motyl: strzępotek perełkowiec (Coenonympha arcania). Łąka od ul. gen. Ziętka przy budynku Telekomunikacji Polskiej - łąka sucha. Wystepują tutaj pojedyńcze drzewa, takie jak: topola osika (Populus tremula), brzoza brodawkowata (Betula pendula) oraz pospolite rośliny łąkowe: koniczyna biała (Trifolium repens), babka lancetowata (Plantago lanceolata), babka szerokolistna (Plantago maior), koniczyna czerwona (Trifolium pratense), krwawnik pospolity (Achillea millefolium), dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum), trawy (mietlica zbożowa (Apera spica-venti), perz właściwy (Elymus repens), kupkówka pospolita (Dactylis glomerata)), pępawa dwuletnia (Crepis biennis), tasznik pospolity (Capsella bursa pastoris), przytulia biała (Galium album), gwiazdnica pospolita (Stellaria media), marchew zwyczajna (Daucus carota), bniec biały (Melandrium album), macierzanka zwyczajna (Thymus pulegioides), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), lucerna nerkowata (Medicago lupulina), ostrożeń polny (Cirsium arvense), komonica zwyczajna (Lotus corniculatus), koniczyna drobnogłówkowa (Trifolium dubium), szczaw zwyczajny (Rumex acetosa). Zagajnik za blokiem ul. Hlonda 4a. W obrębie zagajnika znajdują się zdziczałe drzewa owocowe, czereśnia ptasia (Prunus avium). Z drzew wystepują tu: wiąz polny (Ulmus minor), klon zwyczajny (Acer platanoi175 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 23 24 25 des), brzoza brodawkowata (Betula pendula), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), wierzba biała (Salix alba) i wierzba iwa (Salix caprea), czarny bez (Sambucus nigra). Resztę terenu wypełnia koszony trawnik. Na osiedlu występuje zieleń urządzona: m.in. klon zwyczajny (Acer platanoides) i klon jawor (Acer pseudoplatanus), dąb szypułkowy (Quercus robur), sumak octowiec (Rhus typhina), żywotnik zachodni (Thuja occidentalis), cyprysik groszkowy (Chamaecyparis pisifera), świerk pospolity (Picea abies), cis pospolity (Taxus baccata), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), sosna czarna (Pinus nigra), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), robinia akacja (Robinia pseudoacacia), jarzębina, śliwa japońska (Prunus mume), ligustr (Ligustrum vulgare), modrzew europejski (Larix decidua). Ul. Bławatków – obniżenie terenu. Łąka świeża po środku obniżenie terenu, w którym płynie ciek. Występują tu rośliny typowe dla łąk: przytulia czepna (Galium aparine), kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), Trzcina pospolita (Phragmites Australis), ostrożeń warzywny (Cirsium oleraceum), glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus), powój polny (Convolvulus arvensis), pępawa dwuletnia (Crepis biennis), babka lancetowata (Plantago lanceolata), babka szerokolistna (Plantago maior), przetacznik ożankowy (Veronica chamaedrys), podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos), dziurawiec skrzydełkowaty (Hypericum tetrapterum) Gdzieniegdzie występują pojedyncze drzewa: jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), wierzba iwa (Salix caprea), wierzba wiciowa (Salix viminalis), wierzba biała (Salix alba), topola osika (Populus tremula) Łąka na osiedlu domków jednorodzinnych, między ul. Kolejową, a torami kolejowymi. Łąkę przecina rów zarośnięty pokrzywą zwyczajną (Urtica dioica). Na łące obecne takie gatunki jak: trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos), turzyca zaostrzona (Carex acuta), turzyca prosowata (Carex panicea), tymotka łąkowa (Phleum pratense), skrzyp polny (Equisetum arvense), przytulia biała (Galium album), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), pięciornik gęsi (Potentilla anserina), bluszczyk kurdybanek (Glechoma hederacea), przytulia czepna (Galium aparine), barszcz zwyczajny (Heracleum sphondylium), jaskier ostry (Ranunculus acris), ostrożeń polny (Cirsium arvense), powój polny (Convolvulus arvensis), tojeść pospolita (Lysimachia vulgaris), szczaw tępolistny (Rumex obtusifolius), przytulia Schultesa (Galium schultesii). Zagajnik brzozowo-osikowy przy kolei. Drzewostan buduje: brzoza brodawkowata (Betula pendula), topola osika (Populus tremula), dąb szypułkowy (Quercus robur), leszczyna pospolita (Corylus avellana), wierzba iwa (Salix caprea), jarzębina (Sorbus aucuparia).W podszycie kruszyna pospolita (Frangula alnus). 176 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 26 27 28 Pozostałe rośliny: goździk kropkowany (Dianthus deltoides), podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), przytulia biała (Galium album), barszcz zwyczajny (Heracleum sphondylium), mlecz zwyczajny (Sonchus oleraceus), kłosówka wełnista (Holcus lanatus), przetacznik ożankowy (Veronica chamaedrys), rutewka wąskolistna (Thalictrum lucidum). Duża dobrze nasłoneczniona łąka za torami kolejowymi. Rośliny: pięciornik gęsi (Potentilla anserina), pięciornik rozłogowy (Potentilla reptans), pięciornik kurze ziele (Potentilla erecta), jaskier ostry (Ranunculus acris), bylica roczna (Artemisia Anna), wyka ptasia (Vicia cracca), dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum), przytulia biała (Galium album), wyka drobnokwiatowa (Vicia hirsuta), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), barszcz zwyczajny (Calamagrostis epigejos), tojeść pospolita (Lysimachia vulgaris), wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis), pępawa dwuletnia (Crepis biennis), przymiotno kanadyjskie (Conyza canadensis), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), powój polny (Convolvulus arvensis), koniczyna biała (Trifolium repens) i koniczyna czerwona (Trifolium pratense), ostrożeń lancetowaty (Cirsium vulgare), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), kozłek lekarski (Valeriana officinalis). Miejscami występują niewielkie grupy drzew: sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), brzoza brodawkowata (Betula pendula), topola osika (Populus tremula), wierzba iwa (Salix caprea). Ze zwierząt obecne motyle: modraszek ikar (Polyommatus icarus), jaszczurka zwinka (Lacerta agilis). Na torowisku i na stacji kolejowej PKP Mysłowice-Brzęczkowice. Na nasypie dereń świdwa (Cornus sanguinea), sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), dąb szypułkowy (Quercus robur), trawy (rajgras wyniosły (Arrhenatherum elatius), stokłosa miękka (Bromus hordeaceus)). Na stacji PKP: dereń biały (Cornus alba), czeremcha amerykańska (Prunus serotina), brzoza brodawkowata (Betula pendula), wierzba iwa (Salix caprea), jarzębina (Sorbus aucuparia). Przy torach: obecna nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis), powój polny (Convolvulus arvensis), rdest ptasi (Polygonum aviculare), wyka ptasia (Vicia cracca), fiołek polny (Viola arvensis), wierzbownica gruczołowata (Epilobium ciliatum), przymiotno kanadyjskie (Conyza canadensis), starzec wiosenny (Senecio vernalis), rumian polny (Anthemis arvensis), kozibród łąkowy (Tragopogon pratensis), wierzba rokita (Salix repens), szczotlicha siwa (Corynephorus canescens). Ze zwierząt obecny motyl - modraszek adonis (Lysandra bellargus). Łąka i zagajnik przy torach kolejowych. Drzewostan zagajnika buduje: brzoza brodawkowata (Betula pendula), wierzba wiciowa (Salix viminalis), robinia akacja (Robinia pseudoacacia), topola osika (Populus tremula), czeremcha amerykańska (Prunus serotina), wierzba iwa (Salix caprea). Na łące występuje: nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), skrzyp polny (Equi177 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 29 30 setum arvense), trawy rajgras wyniosły (Arrhenatherum elatius), stokłosa miękka (Bromus hordeaceus), komonica zwyczajna (Lotus corniculatus), turzyca prosowata (Carex panicea), jaskier wielokwiatowy (Ranunculus polyanthemos), podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria), ostrożeń polny (Cirsium arvense), szczaw tępolistny (Rumex obtusifolius), sadziec konopiasty (Eupatorium cannabinum), pępawa dwuletnia (Crepis biennis), barszcz zwyczajny (Calamagrostis epigejos), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), wyka drobnokwiatowa (Vicia hirsuta), gwiazdnica pospolita (Stellaria media), dominuje trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos), wiesiołek czerwonołodygowy (Oenothera rubricaulis), śliwa tarnina (Prunus spinosa). Ul Kolejowa. Trzcinowisko przy kolei i autostradzie A4. Trzcinowisko budują: trzcina pospolita (Phragmites Australis), mozga trzcinowata (Phalaris arundinacea), kupkówka pospolita (Dactylis glomerata) rajgras wyniosły (Arrhenatherum elatius), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis), pięciornik kurze ziele (Potentilla erecta), sadziec konopiasty (Eupatorium cannabinum), wiesiołek czerwonołodygowy (Oenothera rubricaulis) Obok obecne zadrzewienia, na które składają się następujące gatunki: głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna), wierzba biała (Salix alba), topola osika (Populus tremula), brzoza brodawkowata (Betula pendula) Ul Polna. Staw z szuwarem pałkowym wraz z łąką świeżą, Wystepujące rośliny wodne: wywłócznik okółkowy (Myriophyllum verticillatum), rzęsa trójrowkowa (Lemna trisulca), rdestnica pływająca (Potamogeton natans), pływacz zwyczajny (Urticularia vulgaris). Rośliny szuwarowe: pałka szerokolistna (Typha latifolia), jeżogłówka gałęzista (Typha latifolia), ponikło błotne (Heleocharis palustris), sitowie leśne (Scirpus sylvaticus), turzyca dzióbkowata (Carex rostrata). Na podmokłym obszarze łąki występuje mięta polna (Mentha arvensis), mięta nadwodna (Mentha aquatica) przytulia błotna (Galium palustre), jaskier rozłogowy (Ranunculus repens), karbieniec pospolity (Lycopus europaeus), szczaw lancetowaty (Rumex hydrolapathum), szczaw wodny (Rumex aquaticus), marek szerokolistny (Sium latifolium). Wilgotna łąka wokół stawu - łąka świeża Rośliny wystepujące na łące: wierzba wiciowa (Salix viminalis), pięciornik gęsi (Potentilla anserina), podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria), bylica roczna (Artemisia Anna), ostrożeń polny (Cirsium arvense), ostrożeń warzywny (Cirsium oleraceum), przytulia właściwa (Galium verum), wyka ptasia (Vicia cracca), jaskier wielokwiatowy (Ranunculus polyanthemos), jaskier ostry (Ranunculus acris), podbiał pospolity (Tussilago farfara), barszcz zwyczajny (Heracleum 178 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 31 sphondylium), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica). Trawy: wiechlina zwyczajna (Poa trivialis), tymotka łąkowa (Phleum pratense), kłosówka wełnista (Holcus lanatus)), koniczyna drobnogłówkowa (Trifolium dubium), koniczyna czerwona (Trifolium pratense), koniczyna białoróżowa (Trifolium hybridum), babka lancetowata (Plantago lanceolata), babka szerokolistna (Plantago maior), mięta pieprzowa (Mentha piperita), sitowie leśne (Scirpus sylvaticus), skrzyp polny (Equisetum arvense), szczeć pospolita (Dipsacus sylvestris), szczaw lancetowaty (Rumex hydrolapathum). Bliżej domów i ul. Polnej: topola osika (Populus tremula), topola czarna (Populus nigra), wierzba iwa (Salix caprea), czeremcha amerykańska (Padus serotina), wierzba biała (Salix alba), dąb szypułkowy (Quercus robur). Pod drzewami nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis). Ze zwierząt można tu spotkać: - płazy: żaba jeziorkowa (Rana lessonae), żaba śmieszka (Rana ridibunda), żaba trawna (Rana temporaria), żaba wodna (Rana esculenta), rzekotka drzewna (Hyla arboreta) - gady: zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix), żmija zygzakowata (Vipera Berus), - ryby: karaś pospolity (Carassius carassius), lin (Tinca tinca), kiełb pospolity (Gobio gobio), okoń (Perca fluviatilis), sum pospolity (Silurus glanis), wzdręga (Scardinius erythrophthalmus), płoć (Rutilus rutilus), karp (Cyprinus carpio). - ptaki: pustułka (Falco tinnunculus), sroka (Pica pica), sójka (Garrulus glandarius), kaczka krzyżówka (Anas platyrhynchos), bażant (Phasianus colchicus), łyska (Fulica atra atra) - ssaki: lis rudy (Vulpes vulpes), sarna europejska (Capreolus capreolus), tchórz zwyczajny (Mustela putorius), łasica europejska (Mustela nivalis). Niegdyś w stawie obserwowano raki. Las liściasty ul. Mielęckiego. Żyzny wilgotny las liściasty Drzewostan tworzą głównie: klon zwyczajny (Acer platanoides) i klon jawor (Acer pseudoplatanus), brzoza brodawkowata (Betula pendula), klon jawor odmiana czerwonolistna (Acer pseudoplatanus 'Atrop.'), czeremcha zwyczajna (Padus avium), dąb szypułkowy (Quercus robur), wiąz polny (Ulmus minor), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos). W podszycie czarny bez (Sambucus nigra), jarzębina (Sorbus aucuparia), leszczyna (Corylus avellana), dzika róża (Rosa canina). W runie obecne są następujące gatunki roślin: fiołek leśny (Viola reichenbachiana), glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus), śmiałek darniowy (Deschampsia caespitosa), bluszczyk kurdybanek (Glechoma hederacea), szczaw tępolistny (Rumex obtusifolius), babka szerokolistna (Plantago maior), wierzbownica gruczołowata (Epilobium ciliatum), paprocie: nerecznica samcza (Dryopteris filix-mas) i wietlica samicza (Athyrium filix-femina), przytulia pospolita (Galium mollugo). Przy brzegu lasu gatunki ozdobne: robinia akacja (Robinia pseudoacacia), ligustr 179 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 32 33 (Ligustrum vulgare), malwa różowa (Alcea rosea), róża pomarszczona (Rosa rugosa), grusza pospolita (Pyrus communis) W runie obecny mech rokietnik pospolity (Pleurozium schreberi) w Polsce objęty ochrona częściową oraz rzadka roślina na Ślasku - rzeżusznik (gęsiówka) Hallera (Cardaminopsis halleri). Gdzieniegdzie wystepuje gatunek inwazyjny rdestowiec ostrokończysty (Reynoutria japonica). Ze zwierzat obecny ślimak winniczek (Helix pomatia) będący w Polsce pod ochroną częściową. Las przy ul. gen. Ziętka po stronie wschodniej. Żyzny las liściasty Drzewostan tworzy: klon zwyczajny (Acer platanoides), dąb szypułkowy (Quercus robur), dąb czerwony (Quercus rubra), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), czereśnia ptasia (Prunus avium), klon zwyczajny (Acer platanoides) i klon jawor (Acer pseudoplatanus), odmiana czerwonolistna (Acer pseudoplatanus 'Atrop.'), olsza czarna (Alnus glutinosa), modrzew europejski (Larix decidua). W podszycie wystepują: leszczyna pospolita (Corylus avellana), jarzębina (Sorbus aucuparia), czarny bez (Sambucus nigra), jeżyna (Rubus) Rośliny: wierzbownica gruczołowata (Epilobium ciliatum), niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parviflora), wąkrota zwyczajna (Hydrocotyle vulgaris), glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus), paproć: nerecznica samcza (Dryopteris filixmas), nerecznica krótkoostna (Dryopteris carthusiana), mech płonnik (Polytrichum commune), tojeść rozesłana (Lysimachia nummularia), gwiazdnica gajowa (Stellaria nemorum) Obok ogródków działkowych rozrastają się płaty gajowca żółtego (Galeobdolon luteum), a na brzegu lasu jeżyna wcinanolistna (Rubus laciniatus) Łąka przy ogródkach działkowych ul.Podgórska. Wystepują tutaj pojedyncze drzewa: wierzba uszata (Salix aurita), klon zwyczajny (Acer platanoides), wierzba iwa (Salix caprea), dąb szypułkowy (Quercus robur), topola osika (Populus tremula), zdziczała wiśnia pospolita (Cerasus vulgaris), leszczyna pospolita (Corylus avellana), klon jawor odmiana czerwonolistna (Acer pseudoplatanus 'Atrop.'). Rośliny: trawy (wiechlina zwyczajna (Poa trivialis), perz właściwy (Elymus repens), trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos)), koniczyna drobnogłówkowa (Trifolium dubium), koniczyna czerwona (Trifolium pratense), babka lancetowata (Plantago lanceolata), pępawa dwuletnia (Crepis biennis), pięciornik gęsi (Potentilla anserina), podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria), bodziszek cuchnący (Geranium robertianum), szczeć pospolita (Dipsacus sylvestris), wyka drobnokwiatowa (Vicia hirsuta), dziewanna wielkokwiatowa (Verbascum densiflorum), kielisznik zaroślowy (Calystegia sepium), przytulia biała (Galium album), glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus), goryczel jastrzębcowaty (Picris hieracioides), tojeść kropkowana (Lysimachia punctata). 180 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 34 35 36 Łąka przy Obwodnicy GOP. Rośliny: nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), nawłoć późna (Solidago gigantea), przytulia biała (Galium album), dzięgiel leśny (Angelica sylvestris), barszcz zwyczajny (Heracleum sphondylium), nerecznica samcza (Dryopteris filix-mas), jaskier ostry (Ranunculus acris), pępawa dwuletnia (Crepis biennis), ostrożeń polny (Cirsium arvense), turzyca gwiazdkowata (Carex echinata), koniczyna biała (Trifolium repens), krwawnik pospolity (Achilleamille folium), turzyca lisia (Carex vulpina), chaber łąkowy (Centaurea jacea), gwiazdnica pospolita (Stella riamedia), wyka wąskolistna (Vicia angustifolia), cieciorka pstra (Securigera varia), driakiew żółtawa (Scabiosa ochroleuca), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), babka szerokolistna (Plantago maior), pięciornik gęsi (Potentilla anserina), macierzanka cytrynowa (Thymus x citriodorus). Trawy: perz właściwy (Elymus repens), kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), tymotka łąkowa (Phleum pratense), wiechlina zwyczajna (Poa trivialis). Teren przy ul. Podgórska przy Wschodniej Obwodnicy GOP. W zagajniku głównie przeważa klon jawor (Acer pseudoplatanus) oraz robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia), czeremcha amerykańska (Prunus serotina), brzoza brodawkowata (Betula pendula), topola osika (Populus tremula), kasztanowiec zwyczajny (Aesculus hippocastanum), orzech włoski (Juglans regia), wierzba iwa (Salix caprea), sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior). Inne rośliny: jarząb pospolity (Sorbus aucuparia), głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna), leszczyna pospolita (Corylus avellana), sumak octowiec (Rhus typhina), rdestowiec ostrokończysty (Reynoutria japonica), dereń świdwa (Cornus sanguinea), bez czarny (Sambucus nigra), kłosówka wełnista (Holcus lanatus), glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), przytulia biała (Galium album), komosa biała (Chemopodium album), dzięgiel leśny (Angelica sylvestris), babka lancetowata (Plantago lanceolata), pępawa dwuletnia (Crepis biennis), szczaw zwyczajny (Rumex acetosa), skrzyp polny (Equisetum arvense). Na terenie występuje sporo gatunków obcych: robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia), czeremcha amerykańska (Padus serotina), orzech włoski (Juglans regia), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), sumak octowiec (Rhus typhina), rdestowiec ostrokończysty (Reynoutria japonica). Las mieszany pomiędzy A4 a ul. Leśną. W drzewostanie dominuje sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), buk zwyczajny (Fagus sylvatica). W domieszce: topola czarna (Populus nigra), jodła pospolita (Abies alba), jesion wyniosły (Fraxinus Excelsior), brzoza brodawkowata (Betula pendula) niektóre gatunki o obwodzie pnia dochodzącego do 180 cm, wierzba iwa (Salix caprea), świerk pospolity (Picea bies), świerk kłujący (Picea pungens), głóg jednoszyjkowy 181 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 37 38 (Crataegus monogyna), robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia), dąb czerwony (Quercus rubra), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), czarny bez (Sambucus nigra). W runie leśnym dominują trawy, a w nim mietlica pospolita (Agrostis capillaris) oraz mchy i paprocie - nerecznica samcza (Dryopteris filix-mas). W obszarze występują purchawki chropowate (Lycoperdon perlatum). Rośliny: jaskier ostry (Ranunculus acris), przytulia leśna (Galium sylvaticum), rzeżusznik piaskowy (Cardaminopsis arenosa). Do gatunków o chronionych w terenie wykazano gatunek mchu drabika drzewkowatego (Climacium dendroides) - ochrona częściowa oraz trzy stanowiska będącego pod ochroną częściową kruszczyka szerokolistnego (Epipactis halleborine). Na brzozach wystepują Kowale bezskrzydłe (Pyrrhocoris apterus). Łąka kośna pomiędzy A4 a ul. Leśną. Roślinność: dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum), dziurawiec skrzydełkowaty (Hypericum tetrapterum), komosa biała (Chemopodium album), bylica roczna (Artemisia Anna), skrzyp polny, (Equisetum arvense), marchew zwyczajna (Daucus carota), kielisznik zaroślowy (Calystegia sepium), malina właściwa (Rubus idaeus), koniczyna łąkowa (Trifolium pratense), ostrożeń lancetowaty (Cirsium vulgare), krwawnik pospolity (Achilleamillefolium), przymiotno kanadyjskie (Conyza canadensis), babka lancetowata (Plantago lanceolata), pępawa zielona (Crepis capillaris), pięciornik kurze ziele (Potentilla erecta) Trawy - trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos), rajgras wyniosły (Arrhenatherum elatius), kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), traganek szerokolistny (Astragalus glycyphyllos), szelężnik większy (Rhinanthus serotinus). Na terenie występuje krwiściąg lekarski (Sanguisorba officinalis) będący rośliną żywicielską modraszka. Zwierzęta: Motyle występujące na badanym terenie: Modraszek ikar (Polyommatus icarus), Listkowiec cytrynek (Gonepteryx rhamni). Puskwiak strojnica baldaszkówka (Graphosoma lineatum) Teren na południe od autostrady A4. zagajnik brzozowy składający się głównie z brzozy brodawkowatej (Betula pendula) oraz topola osika (Populus tremula), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), dąb szypułkowy (Quercus robur), klon zwyczajny (Acer platanoides), wierzba iwa (Salix caprea), bez czarny (Sambucus nigra), robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia), sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), dąb szypułkowy (Quercus robur) i dąb czerwony (Quercus rubra), Jarząb pospolity (Sorbus aucuparia). Rośliny: pępawa dwuletnia (Crepis biennia), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), jaskier ostry (Ranunculus acris). Trawy - kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), rajgras wyniosły (Arrhenathe182 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” rum elatius), mietlica pospolita mietlica pospolita (Agrostis capillaris). 39 40 41 42 Tory kolejowe. Bardzo wysokie zbocza – kolej w wąwozie. Na samych torach obecny żmijowiec zwyczajny (Echium vulgare). Przy torach rośnie głównie brzoza brodawkowata (Betula pendula), wierzba iwa (Salix caprea), sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), jaśminowiec wonny (Philadelphus coronarius). Na skarpie obecny dąb szypułkowy (Quercus robur) i dąb czerwony (Quercus rubra), wierzba iwa (Salix caprea). Łąka za lasem przy ul. Leśnej. Występują tutaj różne gatunki traw: kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), wiechlina zwyczajna (Poa trivialis), tymotka łąkowa (Phleum pratense), oraz inne rośliny takie jak: fiołek polny (Viola arvensis), koniczyna biała (Trifolium repens), babka lancetowata (Plantago lanceolata), przytulia biała (Galium album), gwiazdnica pospolita (Stellaria media), karagana syberyjska (Caragana arborescens). Żyzny wilgotny las liściasty przy ul. Różanej. Drzewostan buduje: brzoza brodawkowata (Betula pendula), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), klon zwyczajny (Acer platanoides), czereśnia ptasia (Prunus avium), orzech włoski (Juglans regia), olsza czarna (Alnus glutinosa), dąb szypułkowy (Quercus robur), leszczyna (Corylus avellana). Przy olszy czarnej stanowisko porzeczki czarnej (Rubus nigra) w ilości 2 sztuk. Kilkanaścuie gatunków jeżyn, w lesie jeżyna wcinanolistna (Ribes laciniatus) – gatunek uprawiany, rzadko dziczejący. W runie dominuje niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parviflora). Dodatkowo obecny glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus), szczaw tępolistny (Rumex obtusifolius), fiołek leśny (Viola reichenbachiana), jaskier kosmaty (Ranunculus lanuginosus), podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria) W lesie 1 sztuka języcznika zwyczajnego (Phyllitis scolopendrium) znajdującego się w Polsce pod ścisłą ochroną. Na Czerwonej liście figuruje jako gatunek wymierający - krytycznie zagrożony [E]. Obok widoczna druga paproć - paproć nerecznica krótkoostna (Dryopteris carthusiana). Przy wydeptanej ścieżce spacerowej w lesie, blisko brzegu lasu przy domkach jednorodzinnych - mech płonnik (Polytrichum commune). Niedaleko bzu koralowego rośnie orlik pospolity (Aquilegia vulgaris) - gatunek objęty ochroną częściową. Przy ścieżce na brzegu lasu rośnie płat barwinka pospolitego o wymiarach 3m x 3m. Łąka kośna przy ul. Topolowej. Z traw obecna wiechlina zwyczajna (Poa trivialis), perz właściwy (Elymus repens), kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), rajgras wyniosły (Arrhenatherum elatius), tymotka łąkowa (Phleum pratense), kostrzewa łąkowa (Festuca pratensis). Ponadto można tu spotkać typowe rośliny łąkowe: babka szerokolistna (Plantago 183 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 43 44 45 maior) i babka lancetowata (Plantago lanceolata), krwawnik pospolity (Achillea millefolium), koniczyna biała (Trifolium repens) i koniczyna czerwona (Trifolium pratense), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), bylica roczna (Artemisia Anna), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum). Zagajnik przy kolei pomiędzy torami przy ul. Leśnej. Zagajnik tworzą głównie: brzoza brodawkowata (Betula pendula) oraz jesion wyniosły (Fraxinus excelsior). Towarzyszą im: grusza pospolita (Pyrus communis), klon jesionolistny (Acer negundo), wierzba iwa (Salix caprea), robinia akacja (Robinia pseudoacacia), dąb szypułkowy (Quercus robur) i dąb czerwony (Quercus rubra), wierzba biała (Salix alba). Rośliny: róża polna (Rosa agrestis), malina właściwa (Rubus idaeus), jeżyny (Rubus), czarny bez (Sambucus nigra), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis), niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parviflora), koniczyna czerwona (Trifolium pratense), koniczyna drobnogłówkowa (Trifolium dubium), trawy wiechlina zwyczajna (Poa trivialis), tymotka łąkowa (Phleum pratense), babka lancetowata (Plantago lanceolata), wyka drobnokwiatowa (Vicia hirsuta), pięciornik kurze ziele (Potentilla erecta) Las liściasty ul. Boczna (blisko torów). Wewnątrz lasu widoczne prowizoryczne boisko i wydeptane ścieżki spacerowe. Między blokami a lasem łąka: trawy (kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), wiechlina zwyczajna (Poa trivialis), tymotka łąkowa (Phleum pratense), podbiał pospolity (Tussilago farfara), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis)), koniczyna biała (Trifolium repens), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), łopian większy (Arctium lappa), szczaw tępolistny (Rumex obtusifolius), komosa biała (Chenopodium album). Żyzny las liściasty buduje: lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), brzoza brodawkowata (Betula pendula), robinia akacja (Robinia pseudoacacia), dąb szypułkowy (Quercus robur) i dąb czerwony (Quercus rubra), klon zwyczajny (Acer platanoides), klon jawor (Acer pseudoplatanus), modrzew europejski (Larix decidua), topola osika (Populus tremula), wiąz górski (Ulmus glabra) W podszycie czarny bez (Sambucus nigra), jarzębina (Sorbus aucuparia), kruszyna pospolita (Frangula alnus). W runie: jaskier kosmaty (Ranunculus lanuginosus), niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parviflora), różne gatunki traw, babka szerokolistna (Plantago maior), szczaw zwyczajny (Rumex acetosa), glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus) Przy ul. Laryskiej pomiędzy torami kolejowymi. Las liściasty (obok materiałów budowlanych). Las buduje głównie brzoza brodawkowata (Betula pendula), a także: topola osika (Populus tremula), klon zwyczajny (Acer platanoides), orzech włoski (Juglans regia), czeremcha zwyczajna (Padus avium) i czeremcha amerykańska (Prunus sero184 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 46 47 48 tina), klon jawor (Acer pseudoplatanus), wierzba iwa (Salix caprea), wierzba biała (Salix alba), dąb szypułkowy (Quercus robur), czereśnia ptasia (Prunus avium). W podszycie głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna), czarny bez (Sambucus nigra), jarzębina (Sorbus aucuparia). W runie obecny niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parviflora), różne gatunki traw, bodziszek cuchnący (Geranium robertianum), glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus), kozłek lekarski (Valeriana officinalis), biedrzeniec wielki (Pimpinella major). Suchy wąwóz (dawniej były tu tory kolejowe) przy ul. Laryskiej drzewa, rośliny runa lasu liściastego i trawy Wielogatunkowa łąka świeża przy ul. Laryskiej. Przeważa i dominuje nawłoć kanadyjską (Solidago canadensis) i nawłoć późną (Solidago gigantea). Na łące obecne takie gatunki jak: podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria), ostrożeń polny (Cirsium arvense), barszcz zwyczajny (Heracleum sphondylium), powój polny (Convolvulus arvensis), kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), wiechlina zwyczajna (Poa trivialis), trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos), życica trwała (Lolium perenne), mietlica zbożowa (Apera spica-venti), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), przytulia czepna (Galium aparine), babka zwyczajna (Plantago maior), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), bylica roczna (Artemisia annua), koniczyna czerwona (Trifolium pratense), wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare), koniczyna drobnogłówkowa (Trifolium dubium), dziewanna wielkokwiatowa (Verbascum densiflorum), fiołek polny (Viola arvensis), jaskier ostry (Ranunculus acris), koniczyna biała (Trifolium repens), mak polny (Papaver rhoeas), malwa różowa (Alcea rosea), przetacznik ożankowy (Veronica chamaedrys), skrzyp polny (Equisetum arvense), świetlik łąkowy (Euphrasia rostkoviana), Pojedyncze okazy drzew: orzech włoski (Juglans regia), brzozy (Betula), czeremcha amerykańska (Prunus serotina), dzika róża (Rosa canina), jaśminowiec wonny (Philadelphus coronarius), leszczyna (Corylus avellana), Przy Mysłowickim Ośrodku Kultury posadzona jest: kolkwicja chińska (Kolkwitzia amabilis), żylistek szorstki (Deutzia scabra), jodły kalifornijskie (Abies concolor) i świerki kłujące odm. srebrna (Picea pungens). Po przeciwnej stronie ulicy między domami (ul. Laryska 8) okazały zdrowy kasztanowiec biały (Aesculus hippocastanum) o pierśnicy wynoszącej 266 cm. Ze zwierząt obecna zadomka polna (Ectobius lapponicus) pożyteczny karaczan polny. Skwer miejski przy ul. Bocznej (Brzezinka). Dorodne kasztanowce białe (Aesculus hippocastanum), lipy szerokolistne (Tilia platyphyllos). Dodatkowo: jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), klon jawor (Acer pseudoplatanus), świerk pospolity (Picea abies), głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna), głóg dwuszyjkowy (Crataegus laevigata), 2 jodły pospolite (Abies al185 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” ba), śnieguliczka biała (Symphoricarpos albus) 49 50 51 Na wzgórzu las liściasty przy ul. Podgórskiej. Drzewostan buduje głównie klon zwyczajny (Acer platanoides), także: wierzba iwa (Salix caprea), wierzba biała (Salix alba), dąb szypułkowy (Quercus robur), orzech włoski (Juglans regia), wiąz polny (Ulmus minor), brzoza brodawkowata (Betula pendula), czeremcha zwyczajna (Padus avium), zdziczałe drzewa owocowe - jabłoń dzika (Malus sylvestris), topola osika (Populus tremula), leszczyna pospolita (Corylus avellana), czereśnia ptasia (Prunus avium), W pobliżu ogródków wystepuje: jarzębina (Sorbus aucuparia), ligustr (Ligustrum vulgare), malina właściwa (Rubus idaeus), jeżyny (Rubus), winobluszcz pięciolistkowy (Parthenocissus quinquefolia), pęcherznica kalinolistna (Physocarpus opulifolius). Pozostałe rosliny: kozłek lekarski (Valeriana officinalis), babka szerokolistna (Plantago maior), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), przytulia czepna (Galium aparine), paproć nerecznica krótkoostna (Dryopteris carthusiana), glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus), turzyca gwiazdkowata (Carex echinata). Wilgotny las liściasty przy obwodnicy GOP. Głównie dominuje brzoza brodawkowata (Betula pendula), po za tym na terenie występują: topola osika (Populus tremula), dąb szypułkowy (Quercus robur), dąb czerwony (Quercus rubra), grab pospolity (Carpinus betulus), buk zwyczajny (Fagus sylvatica), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), wierzba iwa (Salix caprea), robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia), czereśnia ptasia (Prunus avium), klon jawor (Acer pseudoplatanus), klon zwyczajny (Acer platanoides), czeremcha amerykańska (Prunus serotina), kasztanowiec zwyczajny (Aesculus hippocastanum). Pozostałe rośliny: leszczyna pospolita (Corylus avellana), malina właściwa (Rubus idaeus), jarząb pospolity (Sorbus aucuparia), czarny bez (Sambucus nigra), jeżyna (Rubus), kruszyna pospolita (Frangula alnus), trzmielina zwyczajna (Euonymus europaea), podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria), wierzbownica gruczołowata (Epilobium ciliatum), przytulia czepna (Galium aparine), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), dzięgiel leśny (Angelica sylvestris), tojeść rozesłana (Lysimachia nummularia), szczaw tępolistny (Rumex obtusifolius), mech płonnik pospolity (Polytrichum commune), podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria), nerecznica samcza (Dryopteris filix-mas), niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parviflora). Wilgotny las w zagłębieniu terenu pomiędzy rzeką Przemszą, A4 i A1. W drzewostanie główne wystepuje sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), brzoza brodawkowata (Betula pendula). W domieszce: topola osika (Populus tremula), czeremcha amerykańska (Prunus serotina). Podszycie: dereń świdwa (Cornus sanguinea), malina właściwa (Rubus idaeus), bez 186 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 52 53 54 czarny (Sambucus nigra). W runie: podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parviflora), glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus), Paprocie: nerecznica samcza (Dryopteris filix-ma), wietlica samicza (Athyrium filix-femina), koniczyna łąkowa (Trifolium pratense), sałatnik leśny (Mycelis muralis), przytulia czepna (Galium aparine), wiechlina zwyczajna (Poa trivialis), kielisznik zaroślowy (Calystegia sepium), oset nastroszony (Carduus acanthoides). Zwierzęta występujące w terenie: ważka świtezianka (Calopteryx splendens) i ślimak ślinik wielki (Arion Rufus) Las na północ od ul. Chrzanowskiej. W drzewostanie głównie przeważa dąb szypułkowy (Quercus robur), brzoza brodawkowata (Betula pendula), wiąz polny (Ulmus minor), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), czeremcha amerykańska (Prunus serotina), czereśnia ptasia (Prunus avium), klon zwyczajny (Acer platanoides). Pojedynczo występuje sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia). Przy brzegu lasu rośnie dąb czerwony (Quercus rubra). Poszycie: jarząb pospolity (Sorbus aucuparia), czarny bez (Sambucus nigra), jeżyna (Rubus), malina właściwa (Rubus idaeus), borówka czarna (Vaccinium myrtillus). W runie: pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus). Przy brzegu lasu rośnie: przytulia czepna (Galium aparine), przytulia biała (Galium album), fiołek trójbarwny (Viola tricolor). Pośród zwierząt w terenie zoobserwowano parę gołębi grzywaczy (Columba palumbus). Skarpa po stronie północnej przy ul. Chrzanowskiej. Główne zadrzewienia: czeremcha amerykańska (Prunus serotina), zwyczajna, brzoza brodawkowata (Betula pendula), topola osika (Populus tremula), sosna zwyczajna (Pinus sylvestris) Inne rośliny: róża dzika (Rosc anina), kruszyna pospolita (Frangula alnus), będąca rośliną w Polsce pod ochrona częściowa, mak polny (Papaver rhoeas), nawłoć kanadyjska (Solidago gigantea), dzwonek rozpierzchły (Campanula patula), jaskier ostry (Ranunculus acris), starzec zwyczajny (Senecio vulgaris), oset nastroszony (Carduus acanthoides), poziomka pospolita (Fragaria vesca), babka lancetowata (Plantago lanceolata), jeżyna (Rubus), bylica pospolita (Artemisia vulgaris), wyka ptasia (Vicia cracca), rumianek pospolity (Matricaria chamomilla). Łąka pomiędzy autostradą A4 a Białą Przemszą, wraz z skarpą nad rzeką przy ul Chrzanowskiej. Na tym terenie mocno zaznacza się dominacja nawłoci kanadyjskiej (Solidago canadensis). Oprócz niej występują tu różne gatunki traw i roślin łąkowych. Drzewa 187 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 55 56 57 58 59 występują tu pojedynczo lub w zgrupowaniu po kilka drzew lub krzewów. Obecne rośliny: wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare), wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis), śliwa tarnina (Prunus spinosa), łopian większy (Arctium lappa), wyka drobnokwiatowa (Vicia hirsuta ) i inne gatunki roślin i traw. W zagajnikach spotykana kruszyna pospolita (Frangula alnus). Ze zwierząt można tu spotkać ważki np. Ważkę świteziankę błyszczącą (Calopteryx splendens) Niedaleko ul. Chrzanowskiej (na skarpie – brzegu Białej Przemszy) występuje las mieszany liściasty. Na skarpie łan goździka kropkowanego (Dianthus deltoides) i goździka kartuzka (Dianthus carthusianorum). Łąka pomiędzy obwodnicą GOP a ul. Chrzanowską. Pojedyńcze drzewa: brzoza brodawkowata (Betula pendula), czeremcha amerykańska (Prunus serotina) Rośliny łąkowe: mak polny (Papaver rhoeas), koniczyna łąkowa (Trifolium pratense), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), lucerna sierpowata (Medicago falcata), wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare). Inne rośliny: jaskier ostry (Ranunculus acris), wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis), podbiał pospolity (Tussilago farfara), ostrożeń polny (Cirsium arvense), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), babka lancetowata (Plantago lanceolata). Trawy: tymotka łąkowa (Phleum pratense), kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), wiechlina zwyczajna (Poa trivialis). Pola uprawne. Głównie na polach posiana pszenica (Triticum) i jęczmień (Hordeum). Chwasty zbóż: mak polny (Papaver rhoeas), chaber bławatek (Centaurea cyanus), tasznik pospolity (Capsella bursa pastoris), wyka ptasia (Vicia cracca). Pola uprawne. Głównie na polach posiana pszenica (Triticum) i jęczmień (Hordeum). Chwasty zbóż: mak polny (Papaver rhoeas), chaber bławatek (Centaurea cyanus), tasznik pospolity (Capsella bursa pastoris), wyka ptasia (Vicia cracca). Łąka między obwodnicą GOP a ul. Nowochrzanowską. Pojedyńcze drzewa: brzoza brodawkowata (Betula pendula), czeremcha amerykańska (Prunus serotina) Rośliny łąkowe: mak polny (Papaver rhoeas), koniczyna łąkowa (Trifolium pratense), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), lucerna sierpowata (Medicago falcata), wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare). Inne rośliny: jaskier ostry (Ranunculus acris), wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis), podbiał pospolity (Tussilago farfara), ostrożeń polny (Cirsium arvense), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), babka lancetowata (Plantago lanceolata). Trawy: tymotka łąkowa (Phleum pratense), kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), wiechlina zwyczajna (Poa trivialis). Cmentarz. Rośliny: róża dzika (Rosa canina), topola kanadyjska (Populus ×canadensis), ży188 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 60 61 62 63 64 wotnik zachodni (Thuja occidentalis). Za cmentarzem przy ul. Cmentarnej teren zdegradowany, zdarta powierzchnia warstwa gleby wraz z roślinami Łąka - ul. Piaskowa. Gdzieniegdzie obecne zarośla z czarnym bzem (Sambucus nigra), czeremchą amerykańską (Prunus serotina), odrosty ściętej lipy szerokolistnej (Tilia platyphyllos). Roślinność łąkowa: przytulia czepna (Galium aparine), barszcz zwyczajny (Heracleum sphondylium), koniczyna łąkowa (Trifolium pratense) i koniczyna biała (Trifolium repens), babka szerokolistna (Plantago maior), pięciornik gęsi (Potentilla anserina). Zadrzewienia ul. Piaskowa. Dominuje w nich topola osika (Populus tremula), brzoza brodawkowata (Betula pendula), domieszkę stanowi wierzba biała (Salix alba), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), klon jesionolistny (Acer negundo), aster nowobelgijski (Symphyotrichum novi-belgii), wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare), lucerna sierpowata (Medicago falcata), koniczyna białoróżowa (Trifolium hybridum), wyka wąskolistna (Vicia angustifolia). Obecna nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis). Łąka wzdłuż autostrady A4. Dominuje nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), obecne również inne rośliny takie jak: trzcina pospolita (Phragmites Australis), rdestowiec ostrokończysty (Reynoutria japonica), przytulia biała (Galium album), koniczyna łąkowa (Trifolium pratense) i koniczyna biała (Trifolium repens), wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare), aster nowobelgijski (Symphyotrichum novi-belgii) Las przy ul. Cmentarnej. W drzewostanie występuje głównie: brzoza brodawkowata (Betula pendula), sosna zwyczajna (Pinus sylvestris) oraz dąb szypułkowy (Quercus robur). Domieszkę stanowią: lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), klon jesionolistny (Acer negundo), robinia akacja (Robinia pseudoacacia), wierzba biała (Salix alba), czeremcha zwyczajna (Padus avium), miejscami dąb czerwony (Quercus rubra). W runie występuje glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parviflora), wąkrota zwyczajna (Hydrocotyle vulgaris), przetacznik ożankowy (Veronica chamaedrys). Na brzegu lasu 2 rośliny inwazyjne: rdestowiec ostrokończysty (Reynoutria japonica) oraz nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis) Łąka przy ul. Białobrzeskiej (Kosztowy) ze stawem. Staw jest sztucznym, prostokątnym zbiornikiem retencyjny za zakładem przemysłowym. Wokół zbiornika pojawia się szuwar pałki wąskolistnej (Typha angustifolia). Łąka Przy drodze drzewa: lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), klon jawor (Acer pseu189 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 65 66 67 doplatanus), brzoza brodawkowata (Betula pendula), robinia akacja (Robinia pseudoacacia), topola osika (Populus tremula), czeremcha amerykańska (Prunus serotina), czarny bez (Sambucus nigra), Wśród roślin znajdują się: dzwonek okrągłolistny (Campanula rotundifolia), prosienicznik szorstki (Hypochaeris radicata), krwawnik pospolity (Achillea millefolium), wilczomlecz sosnka (Euphorbia cyparissias), ostrożeń polny (Cirsium arvense), szczaw zwyczajny (Rumex acetosa) i inne. Łąka przy ul. Cmentarnej. Rosliny: bylica roczna (Artemisia annua), oset nastroszony (Carduus acanthoides), podbiał pospolity (Tussilago farfara), krwawnik pospolity (Achillea millefolium), driakiew wonna (Scabiosa canescens), wyka ptasia (Vicia cracca), ostrzyk biały (Melilotus albus), babka szerokolistna (Plantago maior), babka lancetowata (Plantago lanceolata), aster nowobelgijski (Symphyotrichum novi-belgii), wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis), trawy (kupkówka i inne). Dominuje nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis). Pojedyncze niskie drzewa: kruszyna pospolita. Zagajnik przy ul. A. Dzióbka przy Wschodniej Obwodnicy GOP. (na osiedlu domków jednorodzinnych) Głównie topola osika (Populus tremula), w domieszce głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna), czarny bez (Sambucus nigra), wierzba iwa (Salix caprea), leszczyna pospolita (Corylus avellana), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior) Polana w lesie liściastym przy ul. Długiej. Łąka świeża, wilgotna Rośliny: sadziec konopiasty (Eupatorium cannabinum), bluszczyk kurdybanek (Glechoma hederacea), babka szerokolistna (Plantago maior), babka lancetowata (Plantago lanceolata), pięciornik gęsi (Potentilla anserina), dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum), jastrun właściwy (Leucanthemum vulgare), firletka poszarpana (Lychnis flos-cuculi), wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), karbieniec pospolity (Lycopus europaeus), bylica roczna (Artemisia annua), oset nastroszony (Carduus acanthoides), podbiał pospolity (Tussilago farfara), krwawnik pospolity (Achillea millefolium), łopian mniejszy (Arctium minus), przymiotno białe (Erigeron annuus), ostrożeń polny (Cirsium arvense) i lancetowaty (Cirsium vulgare), dzwonek rozpierzchły (Campanula patula), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), jaskier wielokwiatowy (Ranunculus polyanthemos) rdest ostrogorzki (Polygonum hydropiper), głowienka pospolita (Prunella vulgaris), nawłoć pospolita (Solidago virgaurea), czyściec błotny (Stachys palustris), jasnota purpurowa (Lamium purpureum). 190 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 68 Las liściasty wilgotny - buczyna po drugiej stronie ul. Długiej (na północ). W drzewostanie dominuje buk zwyczajny (Fagus sylvatica) i czeremcha zwyczajna (Padus avium). W domieszce: dąb szypułkowy (Quercus robur) i dąb czerwony (Quercus rubra), klon jawor (Acer pseudoplatanus), olsza czarna (Alnus glutinosa). W runie głównie trawy i turzyce (cespityzacja – turzyca drżączkowata (Carex brizoides) oraz niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parviflora)), szczawik zajęczy (Oxalis acetosella), orlica pospolita (Pteridium aquilinum), płonnik pospolity (Polytrichum commune), nerecznica krótkoostna (Dryopteris carthusiana), fiołek leśny (Viola reichenbachiana), szczwół plamisty (Conium maculatum), kruszczyk szerokolistny (Epipactis helleborine). Ze zwierząt występuje żaba trawna (Rana temporaria) 69 Las liściasty przy ul. Chromika. Drzewostan zbudowany głownie z klonu zwyczajnego (Acer platanoides), buka zwyczajnego (Fagus sylvatica) i lipy szerokolistnej (Tilia platyphyllos). Rośliny: niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parviflora), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), orlica pospolita (Pteridium aquilinum), przetacznik ożankowy (Veronica chamaedrys), jaskier ostry (Ranunculus acris), wierzbownica bladoróżowa (Epilobium roseum), jaskier kosmaty (Ranunculus lanuginosus), fiołek leśny (Viola reichenbachiana), śledziennica skrętolistna (Chrysosplenium alternifolium), turzyca drżączkowata (Carex brizoides). Łąka świeża na końcu ul. Rymera przy wschodniej obwodnicy, obok hodowli koni. Rośliny: komonica zwyczajna (Lotus corniculatus), bylica roczna (Artemisia annua), oset nastroszony (Carduus acanthoides), podbiał pospolity (Tussilago farfara), krwawnik pospolity (Achillea millefolium), driakiew wonna (Scabiosa canescens), wyka ptasia, nostrzyk biały (Melilotus albus), babka szerokolistna (Plantago maior), babka lancetowata (Plantago lanceolata), pięciornik gęsi (Potentilla anserina), dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum). jastrun właściwy (Leucanthemum vulgare), firletka poszarpana (Lychnis flos-cuculi), wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), pępawa dwuletnia (Crepis biennis), tasznik pospolity (Capsella bursa pastoris). Trawy: kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), wiechlina zwyczajna (Poa trivialis), rajgras wyniosły (Arrhenatherum elatius), tymotka łąkowa (Phleum pratense), perz właściwy (Elymus repens), życica trwała (Lolium perenne), kłosówka wełniasta (Holcus lanatus). Drzewa przy szkole (Kosztowy). Od ul. Paderewskiego: przy ulicy szpaler lip drobnolistnych (Tilia cordata) w ilości 4 sztuk. Przy szkole (na podwórku) dęby szypułkowe (Quercus robur) w ilości 20 sztuk, jesion wyniosły (Fraxinus excelsior). Przy ul. Chromika (ta sama szkoła Gimnazjum, tylko od strony frontowej): 6 okazałych jesionów wyniosłych (Fraxinus excelsior), najgrubsze mają 260 cm, 230 cm i 210 cm obwodu), dąb szypułkowy (Quercus robur) - 253 cm obwodu, klon zwy- 70 71 191 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” czajny (Acer platanoides) - 250 cm obwodu. 72 73 74 75 Cmentarz przy ul. Modrzewiowej. Żywotnik zachodni (Thuja occidentalis), sosna żółta (Pinus ponderosa), świerk kłujący (Picea pungens). Przy ulicach na osiedlu rosną posadzone drzewa: jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), robinia akacja (Robinia pseudoacacia), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), jarzębina (Sorbus aucuparia), jarząb szwedzki (Sorbus intermedia) Nasyp kolejowy przy ul. Rymera (Kosztowy). Przed nasypem koszona łąka. Na zboczu nasypu: leszczyna (Corylus avellana), grusza pospolita (Pyrus communis), jabłoń dzika (Malus sylvestris), 2 duże krzewy róży polnej (Rosa agrestis) wierzba iwa (Salix caprea), orzech włoski (Juglans regia), rozchodnik ostry (Sedum acre), przytulia biała (Galium album), kielisznik zaroślowy (Calystegia sepium), wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis), pępawa dwuletnia (Crepis biennis), babka średnia (Plantago media), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), dziewanna wielkokwiatowa (Verbascum densiflorum). Obecne liczne trawy: kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), rajgras wyniosły (Arrhenatherum elatius), tymotka łąkowa (Phleum pratense). Na szczycie nasypu, stanowisko bardzo nasłonecznione i suche: wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis), nawłoć kanadyjska (Solidago gigantea), aster nowobelgijski (Symphyotrichum novi-belgii), kozibród łąkowy (Tragopogon pratensis), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), skrzyp polny (Equisetum arvense), mak polny (Papaver rhoeas), dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum), starzec wiosenny (Senecio vernalis), nostrzyk żółty (Melilotus officinalis), rozchodnik ostry (Sedum acre). Zagajnik przy ul. Migdałowej. Zagajnik budują następujące gatunki drzew: klon jawor (Acer pseudoplatanus) i klon zwyczajny (Acer platanoides), czereśnia ptasia (Prunus avium), kasztanowiec biały (Aesculus hippocastanum), brzoza brodawkowata (Betula pendula), topola czarna (Populus nigra), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), czarny bez (Sambucus nigra). W runie dominuje podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria), towarzyszą mu pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica) i glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus), bylica roczna (Artemisia annua). Żyzna Łąka świeża przy kolei ul. Migdałowa (dalej na południe). Różnorodne gatunki traw, dominuje duży łan trzęślicy trzcinowatej (Molinia arundinacea), widoczna nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis) Rośliny łąkowe: barszcz zwyczajny (Calamagrostis epigejos), przytulia czepna (Galium aparine), marchew zwyczajna (Daucus carota), babka średnia (Plantago media), przymiotno białe (Erigeron annuus), koniczyna drobnogłówkowa (Trifolium dubium), koniczyna czerwona (Trifolium pratense), dziurawiec zwyczajny 192 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 76 77 (Hypericum perforatum), babka szerokolistna (Plantago maior), koniczyna białoróżowa (Trifolium hybridum), komonica zwyczajna (Lotus corniculatus), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), gorczyca polna (Sinapis arvensis), pępawa dwuletnia (Crepis biennis), pępawa miękka (Crepis mollis), glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus), mlecz zwyczajny (Sonchus oleraceus). Dalej kępy rdestowca ostrokończystego (Reynoutria japonica). Przy drodze posadzone są różne gatunki drzew: wiśnia pospolita (Cerasus vulgaris), leszczyna południowa 'Purpurea' (Corylus maxima 'Purpurea'), jaśminowiec wonny (Philadelphus coronarius), leszczyna (Corylus avellana), dąb szypułkowy (Quercus robur), Ze zwierząt występują tu ślimaki: ślinik wielki (Arion rufus) i ślimak winniczek (Helix pomatia) ul. Migdałowa przy kolei (na południu od przejazdu kolejowego). Od strony ulicy łąka: babka lancetowata (Plantago lanceolata), babka szerokolistna (Plantago maior), krwawnik pospolity (Achillea millefolium), koniczyna biała (Trifolium repens), koniczyna drobnogłówkowa (Trifolium dubium), koniczyna czerwona (Trifolium pratense), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), bylica roczna (Artemisia annua), nawłoć kanadyjska (Solidago gigantea), przymiotno białe (Erigeron annuus), łopian mniejszy (Arctium minus), aster nowobelgijski (Symphyotrichum novi-belgii). W zagajniku obecna: topola kanadyjska (Populus ×canadensis) i klon jawor (Acer pseudoplatanus), a także: lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), czeremcha amerykańska (Prunus serotina), leszczyna (Corylus avellana), czarny bez (Sambucus nigra), jarzębina (Sorbus aucuparia), głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna), ligustr (Ligustrum vulgare), dereń biały (Cornus alba), dąb szypułkowy (Quercus robur). Z roślin występuje tu chroniony kruszczyk szerokolistny (Epipactis helleborine) w ilości ponad 30 sztuk. Dalej posadzone są: jarząb mączny (Sorbus aria), klon jawor (Acer pseudoplatanus), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos). Pod drzewami w szpalerach: śnieguliczka biała (Symphoricarpos albus), łopian mniejszy (Arctium minus), traganek szerokolistny (Astragalus glycyphyllos), kruszczyk szerokolistny (Epipactis helleborine), dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum), kokoryczka wielokwiatowa (Polygonatum multiflorum) w ilości 6 sztuk. Zagajnik na rogu ulic Kokota i Dworcowej. Zagajnik budują następujące gatunki drzew: topola kanadyjska (Populus ×canadensis), brzoza brodawkowata (Betula pendula), klon zwyczajny (Acer platanoides), czarny bez (Sambucus nigra). Ponadto miejscami obecne rośliny ruderalne takie jak łopian większy (Arctium lappa), nawłoć kanadyjska (Solidago gigantea), bylica roczna (Artemisia annua), podbiał pospolity (Tussilago farfara), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria), bniec biały (Melandrium album) 193 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 78 79 80 81 Łąka przy ul. Hutniczej przy kolei (dzielnica Hajdowizna). Zagajnik z dominacją topoli osiki (Populus tremula) Obecne: trawy - kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), wiechlina zwyczajna (Poa trivialis), koniczyna czerwona (Trifolium pratense), skrzyp polny (Equisetum arvense), babka lancetowata (Plantago lanceolata), babka szerokolistna (Plantago maior), marchew zwyczajna (Daucus carota), pępawa dwuletnia (Crepis biennis). Wzdłuż ul. Dworcowej i torów - łąka i pojedyncze drzewa. Obecne drzewa: brzoza brodawkowata (Betula pendula), leszczyna (Corylus avellana), sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), dąb szypułkowy (Quercus robur), orzech włoski (Juglans regia), modrzew europejski (Larix decidua), wierzba iwa (Salix caprea). Miejscami zarośla, w których obecne są różne gatunki jeżyn (Rubus), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis) i nawłoć późna (Solidago gigantea) oraz chmiel zwyczajny (Humulus lupulus). Trawy: kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), rajgras wyniosły (Arrhenatherum elatius), tymotka łąkowa (Phleum pratense), kostrzewa łąkowa (Festuca pratensis). Na pokrzywie zwyczajnej obecne gąsienice rusałki pawika (Inachis io) Łąka za ogródkami działkowymi (Os. Zawadzkiego). Łąka zanieczyszczona odpadami z ogródków – wielki „dziki” kompostownik. Na łące obecne małe grupy drzew: świerk pospolity (Picea abies), czeremcha amerykańska (Prunus serotina), leszczyna (Corylus avellana), kasztanowiec biały (Aesculus hippocastanum), wierzba iwa (Salix caprea), Rośliny łąkowe: pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), ostrożeń warzywny (Cirsium oleraceum), ostrożeń polny (Cirsium arvense), nawłoć kanadyjska (Solidago gigantea), wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis), mak polny (Papaver rhoeas), dziewanna wielkokwiatowa (Verbascum densiflorum) oraz liczne gatunki traw, kozibród łąkowy (Tragopogon pratensis). Zagajnik brzozowy przy ul. Brzezińskiej. Zagajnik jest mocno zaśmiecony. Gdzieniegdzie widoczne odpadki roślinne z ogrodów działkowych oraz kupki wyrzuconego kompostu. W runie obecne płaty przytuli (marzanki) wonnej (Galium doratum). Polana wokół zagajnika brzozowego. Występuje tu groszek szerokolistny (Lathyrus latifolius), który w Polsce objęty jest ochrona ścisłą. Według Polskiej Czerwonej Księgi Roślin gatunek zaliczany jest do kategorii EN, czyli gatunek zagrożony i wymaga ochrony czynnej. Ponadto obecna jest: niezapominajka polna (Myosotis arvensis), winorośl właściwa (Vitis vinifera), paproć: nerecznica samcza (Dryopteris filix-mas). Od strony ogródków występuje nasadzona śliwa domowa mirabelka (Prunus domestica) i lilak pospolity (Syringa vulgaris). Pośród traw, na polanie można zaobserwować motyla dyblika liniaczka (Siona lineata) 194 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 82 83 84 85 86 87 88 89 90 Ul. Brzezińska, stanowisko wzdłuż ulicy po zachodniej jej stronie. Z pośród roślin obecna naparstnica purpurowa (Digitalis purpurea), kenofit, roślina uprawna, która prawdopodobniej „zbiegła” z pobliskich przydomowych ogródków, paproć: nerecznica samcza (Dryopteris filix-mas) oraz gatunek inwazyjny rdestowiec ostrokończysty (Reynoutria japonica) . Ze zwierząt występuje tu: omomiłek wiejski (Cantharis rustica), chrząszcz ogrodnica niszczylistka (Phyllopertha horticola) oraz ślimak winniczek (Helix pomatia) będący w Polsce pod ochroną częściową, z wyłącznie okresu w którym ślimaki mogą być pozyskiwane Łąka przy ul. Dworcowej. Łąka całkowicie zdominowana przez nawłoć kanadyjską (Solidago canadensis) i nawłoć późną (Solidago gigantea). Ponadto obecne są stare owocowe drzewa, lilak pospolity (Syringa vulgaris) oraz róża polna (Rosa agrestis) Za przystankiem autobusowym przy ul. Brzezińskiej (od ul. Dworcowej). Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior) o okazałych rozmiarach o pierśnicy wynoszącej 436 cm. Drzewo wymaga leczenia, w korze obecne ślady żerowania korników, widoczne złamanie jednego z trzech pni. Wzdłuż ul. Będzińskiej występuje szpaler jesionów wyniosłych (Fraxinus excelsior). Wzdłuż ul. Brzezińskiej po stronie wschodniej oraz na południe w stronę ronda dominuje wysoka trawa, z trzcinnikiem piaskowym (Calamagrostis epigejos). Można tu spotkać pospolite ślimaki: wstężyk ogrodowy (Cepaea hortensis), ślinik wielki (Arion rufus) oraz pomrów wielki (Limax maximus). Zagajnik brzozowy w dzielnicy Kosztowy przy ul. Brzezińskiej 48. W runie obecny: kruszczyk szerokolistny (Epipactis helleborine) w ilości 16 sztuk, będący w Polsce pod ochroną częściową, połacie konwalii majowej (Convallaria majalis) oraz złoć żółta (Gagea lutea). Przy ul. Będzińskiej strona wschodnia zarośnięta – głównie klony (Acer sp.), rów z trzciną, rośliny łąkowe. Las liściasty przy ul. Brzezińskiej. W runie obecne: pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus), przytulia czepna (Galium aparine), niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parviflora), podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria). Pole uprawne (jęczmień) przy ul. Brzezińskiej. Przy ulicy obecny klon palmowy (Acer palmatum) o obwodzie 228 cm Na między: jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), jasnota biała (Lamium album), bylica roczna (Artemisia annua), nawłoć kanadyjską (Solidago canadensis), podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria), przytulia czepna (Galium aparine). Ze zwierząt obecne ślimaki: wstężyk ogrodowy (Cepaea hortensis), winniczek (Helix pomatia), motyl kraśnik sześcioplamek (Zygaena filipendulae), omomiłek wiejski (Cantharis rustica), chrząszcz z rodziny omomiłkowatych (Cantharidae). Łąka na południe od ul. Dworcowej. 195 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 91 92 93 94 95 96 97 Łąka jest zaniedbana, występują gęste zarośla jeżyn (Rubus), róża polna (Rosa agrestis), różne gatunki traw m.in. rajgras wyniosły (Arrhenatherum elatius) Ze zwierząt występuje tu ślimak winniczek (Helix pomatia) będący w Polsce pod ochroną częściową, z wyłącznie okresu w którym może być pozyskiwane Zabudowania przy ul. Dworcowej. Pomiędzy domami zachowały się 3 stare kasztanowce białe (Aesculus hippocastanum) o pierśnicy: 312 cm, 270 cm i 332cm Drzewa ul. Dworcowej. 2 okazałe drzewa: topola włoska (Populus nigra 'Italica') o pierśnicy 320 cm, obok klon jawor (Acer pseudoplatanus ) o pierśnicy 256 cm ul. Dworcowa przy torach kolejowych zagajnik. Dominuje niecierpek drobnokwiatowy, widoczny okazały jesion wyniosły (Fraxinus excelsior) i pierśnicy wynoszącej 322 cm. Drzewo jest w złym stanie, w środku wypróchniały Tory kolejowe – nasyp. Obecne rośliny światłolubne, za płotem widoczny szpaler topól włoskich (Populus nigra 'Italica') Dawny stadion. Aktualnie teren prywatny. Z drzew rosną tu głównie brzoza brodawkowata (Betula pendula) i dęby (Quercus), także: modrzew europejski (Larix decidua), dąb czerwony (Quercus rubra), jarzębina (Sorbus aucuparia). Przy ulicy po drugiej stronie okazały dąb szypułkowy (Quercus robur) o obwodzie 3m. Staw w okoliach Transguru. Na obszarze wykazano występowanie chronionych i rzadkich gatunków zwierząt, w tym szczególnie kumaka nizinnego (Bombina bombina), który jest chroniony prawem wspólnotowym i krajowym. Omawiany obszar jest szczególnie ważny jako siedlisko chronionych gatunków płazów. Łąka przy ul. Hutniczej za sklepem (Hajdowizna). Zagajnik: brzoza brodawkowata (Betula pendula), robinia akacja (Robinia pseudoacacia), topola osika (Populus tremula), czarny bez (Sambucus nigra), wierzba iwa (Salix caprea), głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna), czeremcha amerykańska (Prunus serotina), ligustr (Ligustrum vulgare). Łąka zdominowana przez nawłoć kanadyjską. Dodatkowo występują inne gatunki: bylica roczna (Artemisia annua), chaber łąkowy (Centaurea jacea), chroszcz nagołodygowy (Teesdalia nudicaulis), turzyca lisia (Carex vulpina), turzyca lisia (Carex vulpina), bluszczyk kurdybanek (Glechoma hederacea), trawy (perz właściwy (Elymus repens), trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos), barszcz zwyczajny (Calamagrostis epigejos), przytulia czepna (Galium aparine), marchew zwyczajna (Daucus carota), babka średnia (Plantago media), przymiotno białe (Erigeron annuus), koniczyna drobnogłówkowa (Trifolium dubium), koniczyna czerwona (Trifolium pratense), dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum), babka szerokolistna (Plantago maior), koniczyna białoróżowa (Trifolium hybridum), komonica zwy196 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 98 99 100 czajna (Lotus corniculatus), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), gorczyca polna (Sinapis arvensis), pępawa dwuletnia (Crepis biennis), pępawa miękka (Crepis mollis), glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus), mlecz zwyczajny (Sonchus oleraceus). Łąka ul. Chromika. Na łące obecne są następujące gatunki roślin: pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), w dole płat trzciny pospolitej (Phragmites Australis), dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum), wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare), pępawa dwuletnia (Crepis biennis), bylica roczna (Artemisia annua), wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis), powój polny (Convolvulus arvensis), sadziec konopiasty (Eupatorium cannabinum), koniczyna drobnogłówkowa (Trifolium dubium), koniczyna czerwona (Trifolium pratense), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), krwawnik pospolity (Achillea millefolium), nawłoć kanadyjska (Solidago gigantea), młode drzewa pojedynczo lub po kilka sztuk: robinia akacja (Robinia pseudoacacia), topola osika (Populus tremula), czarny bez (Sambucus nigra), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), dąb szypułkowy (Quercus robur), wierzba iwa (Salix caprea). Trawy: kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), wiechlina zwyczajna (Poa trivialis), rajgras wyniosły (Arrhenatherum elatius), tymotka łąkowa (Phleum pratense). Kwietna łąka kośna przy ul. Kosztowskiej. modraszek ikar (Polyommatus icarus). Zaobserwowano 4 samce i 7 samic (brązowo-szarych) modraszek alkon (Maculinea alcon) modraszek rebeli (Maculinea rebeli) modraszek arion (Maculinea arion) Motyle są silnie związane z roślinami żywicielskimi: modraszek rebeli (Maculinea rebeli) z goryczką krzyżową (Gentiana cruciata), modraszek alkon (Maculinea alcon) z goryczką wąskolistną (Gentiana pneumonate), modraszek arion (Maculinea arion) z macierzanką piaskową (Thymus serpyllum). Status na Górnym Śląsku – E - gatunki skrajnie zagrożone i ginące Ponadto występują tu: złocień (jastrun) właściwy (Leucanthemum vulgare), firletka poszarpana (Lychnis flos-cuculi), ostropest plamisty (Silybum marianum), na podmokłych i zabagnionych terenach występuje skrzyp błotny (Equisetum palustre) Żyzny Las liściasty (dąbrowa) przy ul. Kosztowskiej. W drzewostanie dominuje dąb szypułkowy (Quercus robur) oraz lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), domieszkę stanowi brzoza brodawkowata (Betula pendula), czeremcha zwyczajna (Padus avium) i sosna zwyczajna (Pinus sylvestris).W podszycie występuje kępa 2 gęstych wschodów kasztanowca o wymiarach 5x2 m. na skraju lasu obecne 2 stare topole kanadyjskie (Populus canadensis), w runie śnieguliczka biała (Symphoricarpos albus) oraz parzydło leśne (Aruncus sylvestris) w Polsce pod ochrona ścisła. W leśnym zagłębieniu, pozbawionym tymczasowo wody rosną kępy kosaćca żółtego. Zajmują obszar o powierzchni ok 10m x 3m, licząc ok. 40 osobników. 197 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 101 102 103 W głębi lasu występuje paproć nerecznica krótkoostna (Dryopteris carthusiana), zawilec gajowy (Anemone nemorosa), porzeczka czarna (Ribes nigrum) i kruszyna pospolita (Frangula alnus) w Polsce pod ochrona częściowa W niektórych miejscach obecne jest zjawisko cespityzacji lasu, objawiające się występowaniem turzycy drżączkowatej (Carex brizoides) na przemian z orlicą pospolitą (Pteridium aquilinum). Na starym czarnym bzie widoczny grzyb uszak bzowy (Uszak bzowy, Uszak judaszowe ucho) (Hirneola auricula-judae). Obecna nerecznica samcza (Dryopteris filix-ma) ok. 30 osobników, pępawa błotna (Crepis paludosa), kuklik zwisły (Geum rivale), jaskier kosmaty (Ranunculus lanuginosus). Gdzieniegdzie słychać głos sójki (Garrulus glandarius). Stanowisko żyznej buczyny pomiędzy ul. Kosztowską, a obwodnicą GOP. W runie obecny czosnek niedźwiedzi (Allium ursinum) na pow. ok. 15m2, mech drabik drzewkowaty (Climacium dendroides) - w Polsce częściowo chroniony. W głębi lasu widoczny dąb czerwony (Quercus rubra) o pierśnicy 289 cm, obok stoi dąb szypułkowy (Quercus robur) o pierśnicy 231 cm. Las mieszany przy ul. Długiej, w okolicach obwodnicy GOP. W drzewostanie dominuje sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), w domieszce występuje brzoza brodawkowata (Betula pendula), dąb szypułkowy (Quercus robur) i dąb czerwony (Quercus rubra), klon jawor (Acer pseudoplatanus), wierzba iwa (Salix caprea), topola osika (Populus tremula), czeremcha zwyczajna (Padus avium), kruszyna pospolita (Frangula alnus), jarzębina (Sorbus aucuparia), porzeczka czarna (Ribes nigrum). W runie: przy drodze rozrasta się winobluszcz pięciolistkowy (Parthenocissus quinquefolia), tojeść rozesłana (Lysimachia nummularia), jaskier rozłogowy (Ranunculus repens), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parviflora), szczawik zajęczy (Oxalis acetosella), orlica pospolita (Pteridium aquilinum), konwalijka dwulistna (Maianthemum bifolium). Las na południu od ul. Długiej. W drzewostanie dominuje głównie sosna zwyczajna (Pinus sylvestris). W domieszce: dąb szypułkowy (Quercus robur), klon zwyczajny (Acer platanoides), klon jawor (Acer pseudoplatanus), olsza czarna (Alnus glutinosa), topola osika (Populus tremula), czeremcha zwyczajna (Padus avium), jarzębina (Sorbus aucuparia). Rośliny: goździk polny (Dianthus campestris), na ścieżce: mniszek mniszek lekarski (Taraxacum officinale), babka szerokolistna (Plantago maior), rzeżusznik piaskowy (Cardaminopsis arenosa), w lesie: trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos), szczawik zajęczy (Oxalis acetosella), orlica pospolita (Pteridium aquilinum) narecznica samcza (Dryopteris filix-mas), przytulia leśna (Galium sylvaticum). Obecny dzięcioł duży (Dendrocopos major). Rów Kosztowski – ciek w lesie –najbardziej podmokłe podłoże. Można tu spotkać dodatkowo o: kruszynę pospolitą (Frangula alnus). Woda w cieku jest przejrzysta, 198 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 104 105 106 ale brak w niej jakichkolwiek roślin. Nie ma też roślin szuwarowych. Na brzegu pokrzywy zwyczajne (Urtica dioica) i szczaw zwyczajny (Rumex acetosa). W niedalekiej odległości rośnie mieczyk dachówkowaty (Gladiolus imbricatus) – roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Łąka w Mysłowicach, powyżej autostrady A4 Przewaga nawłoci kanadyjskiej (Solidago canadensis) i nawłoci późnej (Solidago gigantea), widoczny łan komonicy zwyczajnej (Lotus corniculatus). W zbiorowisku obecny krwiściąg lekarski (Sanguisorba officinalis) - roślina żywicielska dla modraszka nausitousa (Maculinea nausithous) i modraszka telejusa (Maculinea teleius), koniczyna łąkowa (Trifolium pratense) i koniczyna biała (Trifolium repens), babka szerokolistna (Plantago maior), babka lancetowata (Plantago lanceolata), koniczyna drobnogłówkowa (Trifolium dubium), dzwonek rozpierzchły (Campanula patula), goździk kropkowany (Dianthus deltoides). Las mieszany, znajdujący się nieopodal rzeki Przemszy, przybierający charakter lasu wilgotnego. W drzewostanie w dużych ilościach występuje sosna czarna (Pinus nigra) i sosna zwyczajna (Pinus sylvestris). Domieszkę stanowi: lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), klon jawor (Acer pseudoplatanus), brzoza brodawkowata (Betula pendula), dąb szypułkowy (Quercus robur), robinia akacja (Robinia pseudoacacia), topola osika (Populus tremula), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), czeremcha amerykańska (Prunus serotina), czarny bez (Sambucus nigra), jarząb mączny (Sorbus aria). Z roślin: wydmuchrzyca piaskowa (Leymus arenarius), sałatnik leśny (Mycelis muralis), gwiazdnica pospolita (Stellaria media), biedrzeniec wielki (Pimpinella major), rozchodnik ostry (Sedum acre), narecznica samcza (Dryopteris filix-mas). Na drzewie kuźnia dzięcioła. Jaworzno. Brzegi rzeki Przemszy na przeciwko Brzęczkowic. Obszar cenny przyrodniczo, ze względu na miejsce lęgowe chronionych gatunków gadów i płazów takich jak: żmija zygzakowata (Vipera Berus), zaskroniec (Natrix natrix), padalec zwyczajny (Anguis fragilis), żaba trawna (Rana temporaria), żaba jeziorkowa (Rana lessonae), rzekotka drzewna (Hyla arboreta), traszka zwyczajna (Triturus vulgaris). Na obszarze wykazano chronione gatunki roślin takie jak kruszyna pospolita (Frangula alnus). Na uwagę zasługuje stary drzewostan buków zwyczajnych (Fagus sylvatica). 199 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Fauna Owady Chrząszcze Podczas badań terenowych nie wykazano gatunków chrząszczy chronionych. Tabela 2.17 Lista chrząszczy wykazanych na inwentaryzowanym terenie. 1 Cantharis Ustica Omomiłek wiejski - Czerwona Księga zwierząt - 2 Coccinula quatuordecimpustulata Biedronka łąkowa - - 3 Phyllopertha horticola Ogrodnica niszczylistka - - 4 Strophosoma capitatum Zmiennik brudny - - Lp. Nazwa łacińska Nazwa polska Ochrona prawna X-pod ścisłą ochroną Xcz-pod częściową ochroną “-“-gatunki niepodlegające ochronie lub brak danych Motyle Podczas badań terenowych przeprowadzonych na waloryzowanym terenie wykazano 4 gatunki motyli w Polsce objętych ochroną prawną. Modraszek arion (Maculinea arion) jest pod ochroną ścisłą czynną, czerwończyk nieparek (Lycaena dispar) pod ochroną ścisłą, modraszek alkon (Maculinea alcon) i modraszek Rebela (Maculinea rebeli) pod ochroną częściową. Gatunki wpisane do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt: czerwończyk nieparek jako gatunek niższego ryzyka (LR), modraszek alkon jako gatunek wysokiego ryzyka narażony na wyginięcie ze względu na postępujący spadek populacyjny (VU) i modraszek arion jako gatunek bardzo wysokiego ryzyka, silnie zagrożony wyginięciem w skali kraju ze względu na małą populację (EN). 200 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Tabela 2.18 Lista motyli wykazanych na inwentaryzowanym terenie. 1 Coenonympha arcania Strzępotek perełkowiec - Czerwona Księga Zwierząt - 2 Gonepteryx rhamni Listkowiec cytrynek - - 3 Inachis io Rusałka pawik - - 4 Lycaena dispar Czerwończyk nieparek X X 5 Lysandra bellargus Modraszek adonis - - 6 Maculinea alcon Modraszek alkon Xcz X 7 Maculinea arion Modraszek arion X* X 8 Maculinea rebeli Modraszek Rebela Xcz - 9 Ochlodes venatus Karłątek kniejnik - - 10 Pieris brassicae Bielinek kapustnik - - 11 Polyommatus icarus Modraszek ikar - - 12 Siona lineata Dyblik liniaczek - - 13 Vanessa atalanta Rusałka admirał - - 14 Zygaena filipendulae Kraśnik sześcioplamek - - Lp. Nazwa łacińska Nazwa polska Ochrona prawna X*-pod ścisłą ochroną czynną X-pod ścisłą ochroną Xcz-pod częściową ochroną “-“-gatunki niepodlegające ochronie lub brak danych Ślimaki Podczas badań terenowych przeprowadzonych na waloryzowanym terenie wykazano 1 gatunek ślimaka objętego w ochroną częściową: ślimak winniczek (Helix pomatia). W Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunko201 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” wej zwierząt w województwie śląskim zezwolono na pozyskiwanie osobników o średnicy muszli nie mniejszej niż 31 mm, przez 30 dni łącznie w danym roku, w okresie od dnia 20 kwietnia do dnia 31 maja. Tabela 2.19 Lista mięczaków wykazanych na inwentaryzowanym terenie. Lp. Nazwa łacińska Nazwa polska Ochrona prawna Czerwona Księga zwierząt 1. Arion rufus Ślinik wielki - - 2. Cepaea nemoralis Wstężyk gajowy - - 3. Helix pomatia Ślimak winniczek Xcz - X-pod ścisłą ochroną Xcz-pod częściową ochroną “-“-gatunki niepodlegające ochronie lub brak danych Ryby Podczas badań terenowych nie wykazano gatunków ryb chronionych. Tabela 2.20 Lista ryb wykazanych na inwentaryzowanym terenie. Lp. Nazwa łacińska Nazwa polska Ochrona prawna Czerwona księga zwierząt 1 Abramis brama Leszcz - - 2 Anguilla anguilla Węgorz europejski - - 3 Carassius carassius Karaś pospolity - - 4 Ctenopharyngodon idella Amur biały - - 5 Cyprinus carpio Karp - - 202 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 6 Esox lucius Szczupak pospolity - - 7 Gobio gobio Kiełb pospolity - - 8 Perca fluviatilis Okoń pospolity - - 9 Rutilus rutilus Płoć - - 10 Sander lucioperca Sandacz pospolity - - 11 Scardinius erythrophthalmus Wzdręga - - 12 Silurus glanis Sum pospolity - - 13 Tinca tinca Lin - - X-pod ścisłą ochroną Xcz-pod częściową ochroną “-“-gatunki niepodlegające ochronie lub brak danych Płazy i Gady Na terenie obszaru inwentaryzacji wykazano 5 gatunków gadów oraz 9 płazów. Wszystkie podlegają ochronie prawnej na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt. Podczas inwentaryzacji wykazano takie gatunki jak: Płazy kumak nizinny (Bombina bombina), ropucha szara (Bufo bufo), ropucha zielona (Bufotes viridi), rzekotka drzewna (Hyla arboreta), traszka grzebieniasta (Triturus cristatus), traszka zwyczajna (Triturus vulgaris), żaba jeziorkowa (Rana lessonae), żaba śmieszka (Rana ridibunda), żaba trawna (Rana temporaria). 203 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Gady jaszczurka zwinka (Lacerta agilis), jaszczurka żyworodna (Lacerta vivipara), padalec zwyczajny (Anguis fragilis), zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix), żmija zygzakowata (Vipera Berus). Stanowisko występowania płazów i gadów na waloryzowanym obszarze opisano w tabeli nr 2.21. Zasadniczo obszary zabudowy miejskiej jak i zabudowane tereny przemysłowe nie stanowią siedlisk płazów. Siedlisko lądowe dla płazów stanowić natomiast mogą ogrody działkowe. Największe znaczenie dla płazów mają jednak zbiorniki wodne, stanowiące ich miejsce rozrodu. Ich obecność jest niezbędna do funkcjonowania tej gromady kręgowców. Drugim warunkiem występowania płazów jest obecność odpowiedniego siedliska lądowego połączonego z miejscem rozrodu. Płazy muszą na nich mieć możliwość ukrycia się, żerowania, jak i zimowania (poza trzema gatunkami zimującymi w wodzie). Właściwe warunki w obu typach siedlisk umożliwiają występowanie płazów. Należy mieć na uwadze, iż płazy stanowią najbardziej zagrożoną wyginięciem gromadę kręgowców. Na wymieranie płazów wpływ mają: niszczenie i przekształcanie siedlisk (w tym miejsc rozrodu oraz zmiany stosunków wodnych), ruch kołowy, zanieczyszczenia środowiska, chemizacja i mechanizacja rolnictwa, prace związane z utrzymaniem zieleni. Wszystkie te czynniki stwierdzono na przedmiotowym obszarze. Zagrożenie dla płazów stanowią również infekcje grzybicze (chytridiomykoza) (Sołtysiak M., Kokoszka K., 2013). Na mapie w załączniku 7 zaznaczono miejsca rozrodu i występowania gadów oraz płazów. 204 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Tabela 2.21 Stanowiska występowania płazów i gadów na inwentaryzowanym terenie. Nr Obszar występowania stanowiska 1 Stanowisko między autostradą A4, a granicą administracyjną Mysłowic i Jaworzna. 2 Stanowisko na obszarze Zalewu Łęg. 3 Stanowisko między ul. Białobrzeską, a Cmentarną w Mysłowicach. 4 Stanowisko stawu przy Trangórze. Wykazane gatunki jaszczurka zwinka (Lacerta agilis) żaba trawna (Rana temporaria) żaba jeziorkowa (Rana lessonae) rzekotka drzewna (Hyla arboreta) ropucha szara (Bufo bufo) ropucha zielona (Bufo viridis) zaskroniec (Natrix natrix) padalec zwyczajny (Anguis fragilis) jaszczurka zwinka (Lacerta agilis) jaszczurka żyworodna (Zootoca vivipara) żaba trawna (Rana temporaria) żaba jeziorkowa (Rana lessonae) rzekotka drzewna (Hyla arboreta) traszka zwyczajna (Triturus vulgaris) żaba trawna (Rana temporaria) żaba jeziorkowa (Rana lessonae) rzekotka drzewna (Hyla arboreta) ropucha szara (Bufo bufo) ropucha zielona (Bufo viridis) jaszczurka zwinka (Lacerta agilis) żaba trawna (Rana temporaria) żaba jeziorkowa (Rana lessonae) żaba śmieszka (Rana ridibunda) rzekotka drzewna (Hyla arboreta) kumak nizinny (Bombina bombina) ropucha szara (Bufo bufo) traszka grzebieniasta (Triturus cristatus) traszka zwyczajna (Triturus vulgaris) 205 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 5 Stanowisko – Projektowany użytek ekologiczny „Kumaki”. 6 Stanowisko między ul. Stadionową a ul. Oświęcimską. 7 Stanowisko wzdłuż Rówu Kosztowskiego – lewy dopływ Przemszy. 8 Stanowisko wzdłuż rzeki Przemszy (lewy dopływ Przyrwa, prawy dopływ Biała Przemsza). 9 Stanowisko okolic stawu w Brzęczkowicach. jaszczurka zwinka (Lacerta agilis) żaba trawna (Rana temporaria) żaba jeziorkowa (Rana lessonae) żaba śmieszka (Rana ridibunda) rzekotka drzewna (Hyla arboreta) kumak nizinny (Bombina bombina) ropucha szara (Bufo bufo) traszka grzebieniasta (Triturus cristatus) traszka zwyczajna (Triturus vulgaris) żaba trawna (Rana temporaria) żaba jeziorkowa (Rana lessonae) żaba śmieszka (Rana ridibunda) kumak nizinny (Bombina bombina) ropucha szara (Bufo bufo) ropucha zielona (Bufo viridis) żmija zygzakowata (Vipera Berus) zaskroniec (Natrix natrix) padalec zwyczajny (Anguis fragilis) żaba trawna (Rana temporaria) żaba jeziorkowa (Rana lessonae) rzekotka drzewna (Hyla arboreta) traszka zwyczajna (Triturus vulgaris) żmija zygzakowata (Vipera Berus) zaskroniec (Natrix natrix) padalec zwyczajny (Anguis fragilis) żaba trawna (Rana temporaria) żaba jeziorkowa (Rana lessonae) rzekotka drzewna (Hyla arboreta) traszka zwyczajna (Triturus vulgaris) jaszczurka zwinka (Lacerta agilis) żaba trawna (Rana temporaria) żaba jeziorkowa (Rana lessonae) żaba śmieszka (Rana ridibun 206 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Tabela 2.22 Gady chronione wykazane na inwentaryzowanym terenie. gatunek wymieniony w załączniku II konwencji Bońskiej Anguis fragilis Padalec zwyczajny - - - Xcz - 2 Lacerta agilis Jaszczurka zwinka - + - Xcz - - - Xcz - - - Xcz - - - Xcz - Nazwa łacińska Nazwa polska Zaskroniec zwyczajny Żmija 4 Vipera Berus zygzakowata 5 Zootoca vivipara Jaszczurka żyworodna + - gatunek zanjdujący się danym dokumencie, załączniku X*-pod ścisłą ochroną czynną X-pod ścisłą ochroną Xcz-pod częściową ochroną “-“-gatunki niepodlegające ochronie lub brak danych 3 Natrix natrix gatunek wymieniony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt gatunek wymieniony w załączniku IV Dyrektywy Siedliskowej 1 Nr gatunek objęty ochroną prawną w Polsce gatunek wymieniony w załączniku II Dyrektywy Siedliskowej Ochrona gatunkowa 207 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Tabela 2.23 Płazy chronione wykazane na inwentaryzowanym terenie. Nazwa łacińska gatunek objęty ochroną prawną w Polsce gatunek wymieniony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt 1 Bombina bombina Kumak nizinny + + - X* - 2 Bufo bufo Ropucha szara - - - Xcz - 3 Bufo viridi Ropucha zielona - + - X - 4 Hyla arboreta Rzekotka drzewna - + - X* - 5 Żaba jeziorkowa - + - Xcz - 6 Rana lessonae Camerano Rana ridibunda Żaba śmieszka - - - Xcz - 7 Rana temporaria Żaba trawna - - - Xcz - 8 Triturus cristatus + + - X* + 9 Triturus vulgaris Traszka grzebieniasta Traszka zwyczajna - - - Xcz - Nazwa polska gatunek wymieniony w załączniku II Dyrektywy Siedliskowej Nr gatunek wymieniony w załączniku II konwencji Bońskiej gatunek wymieniony w załączniku IV Dyrektywy Siedliskowej Ochrona gatunkowa + - gatunek zanjdujący się danym dokumencie, załączniku X*-pod ścisłą ochroną czynną X-pod ścisłą ochroną Xcz-pod częściową ochroną “-“-gatunki niepodlegające ochronie lub brak danych Ptaki Według generalnej klasyfikacji systemu wędrówek ptaków wodnobłotnych w Eurazji, Polska znajduje się w obrębie dwóch wielkich szlaków przelotu – wschodnio atlantyckiego oraz śródziemnomorsko – czarnomorskiego, które zasięgiem swym obejmuje całą Europę, znaczną cześć Afryki, łącznie z całym zachodnim wybrzeżem tego kontynentu oraz znaczną część Arktyki północno- amerykańskiej (Gromadzki, 2005). 208 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Badany teren w swej przeważającej części charakteryzuje się sprzyjającymi warunkami bytowania oraz lęgu awifauny. Rozległe agrocenozy są środowiskiem sprzyjającym ptakom. Występujące pośród nich cieki wodne, stawy, płaty lasu, zadrzewienia śródpolne – czyż nie są dla ptaków obszarami o szczególnym znaczeniu, a w ich otoczeniu zdecydowanie wzrasta różnorodność gatunków. Obecność szpalerów drzew wzdłuż linii dróg oraz cieków wodnych decyduje o większej bioróżnorodności gatunkowej. Podczas inwentaryzacji wykazano 4 gatunki ptaków chronionych na mocy załącznika I Dyrektywy Ptasiej: bocian biały (Ciconia ciconia), bocian czarny (Ciconia nigra), zimorodek zwyczajny (Alcedo atthis) i dzięcioł duży (Dendrocopos major). Tabela 2.24 Lista ptaków zinwentaryzowanych na inwentaryzowanym terenie Lp. Nazwa łacińska 1 Ochrona prawna Dyrektywa ptasia załącznik I Dyrektywa ptasia załącznik II Trzciniak X - - Brodzic piskliwy X - - Nazwa polska 2 Acrocephalus arundinaceus Actitis hypoleucos 3 Alauda arvensis Skowronek polny X - X 4 Alcedo atthis Zimorodek zwyczajny X X - 5 Anas platyrhynchos Kaczka krzyżówka - - X 6 Apus apus Jerzyk X* - - 7 Charadrius dubius Sieweczka rzeczna X - - 8 Ciconia ciconia Bocian biały X* X - 9 Ciconia nigra Bocian czarny X* X - 10 Columba palumbus Gołąb grzywacz - - X 11 Coturnix coturnix Przepiórka zwyczajna X - X 12 Cygnus olor Łabędź niemy X - X 13 Delichon urbicum Dendrocopos major Dendrocopos minor Emberiza calandra Jaskółka oknówka X - - Dzięcioł duży X X - Dzięciołek X - - Potrzeszcz X - - 14 15 16 209 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 17 Emberiza schoeniclus Falco tinnunculus Gallinago gallinago Gallinula chloropus Garrulus glandarius Hirundo rustica Potrzos X - - Pustułka X* - - Bekas kszyk X - X Kokoszka wodna X - X Sójka zwyczajna X - X Jaskółka dymówka X - - Larus canus Lophophanes cristatus Motacilla flava Mewa sina X* - X Sikorka czubatka X - - Pliszka żółta X - - Sikorka bogatka X - - Bażant zwyczajny - - X Kopciuszek X - - 29 Parus major Phasianus colchicus Phoenicurus ochruros Picus viridis Dzięcioł zielony X* - - 30 Podiceps cristatus Perkoz dwuczupy X - - 31 Saxicola rubetra Pokląskwa X - - 32 Sitta europaea Streptopelia decaocto Turdus merula Kowalik zwyczajny X - - Sierpówka X - X Kos X - X 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 33 34 35 Vanellus vanellus Czajka zwyczajna X* X X*-pod ścisłą ochroną czynną X-gatunki pod ochroną ścisłą lub gatunki wymienione w Dyrektywie Ptasiej w załączniku I i II Xcz-gatunki pod ochroną częściową “-“-gatunki niepodlegające ochronie lub brak danych 210 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Tabela 2.25 Lista ptaków chronionych na mocy Załącznika I Dyrektywy Ptasiej wykaznych na inwentaryzowanym terenie. Nazwa polska Nazwa łacińska Kod 1 Zimorodek zwyczajny Alcedo atthis A229 2 Bocian biały Ciconia ciconia A031 3 Bocian czarny Ciconia nigra A030 4 Dzięcioł duży Dendrocopos major A237 Lp. Tabela 2.26 Lista ptaków chronionych niewymienionych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej wykazanych na inwentaryzowanym terenie. Lp. Nazwa polska Nazwa łacińska Kod 1. Trzciniak 2. Brodzic piskliwy Acrocephalus arundinaceus Actitis hypoleucos 3. Skowronek polny Alauda arvensis A247 4. Kaczka krzyżówka Anas platyrhynchos A053 5. Jerzyk Apus apus A226 6. Sieweczka rzeczna Charadrius dubius A136 7. Gołąb grzywacz Columba palumbus A208 8. Przepiórka zwyczajna Coturnix coturnix A113 9. Łabędź niemy Cygnus olor A036 10. Jaskółka oknówka Delichon urbicum A253 11. Dzięciołek Dendrocopos minor A240 12. Potrzeszcz Emberiza calandra A383 13. Potrzos Emberiza schoeniclus A381 14. Pustułka Falco tinnunculus A096 A298 A168 211 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 15. Bekas kszyk Gallinago gallinago A153 16. Kokoszka wodna Gallinula chloropus A123 17. Sójka zwyczajna Garrulus glandarius A342 18. Jaskółka dymówka Hirundo rustica A251 19. Mewa pospolita Larus canus A182 20. Sikorka czubatka Lophophanes cristatus A327 21. Pliszka żółta Motacilla flava A260 22. Sikorka bogatka Parus major A330 23. Bażant zwyczajny Phasianus colchicus A115 24. Kopciuszek Phoenicurus ochruros A273 25. Dzięcioł zielony Picus viridis A235 26. Perkoz dwuczupy Podiceps cristatus A005 27. Pokląskwa Saxicola rubetra A275 28. Kowalik zwyczajny Sitta europaea A332 29. Sierpówka Streptopelia decaocto A209 30. Kos Turdus merula A283 31. Czajka zwyczajna Vanellus vanellus A142 Ssaki Na obszarze Mysłowic faunę reprezentują głównie gatunki przystosowane do życia w środowisku przyrodniczym silnie przekształconym przez człowieka. Wśród zwierząt związanych z ekosystemami leśnymi dominują sarny (Capreolus capreolus), dziki (Sus scrofa), jelenie europejskie (Cercus elaphus), kuny leśne (Martes martes), myszy leśne (Apodemus flavicollis). Podczas inwentaryzacji stwierdzono 3 gatunki ssaków chronionych: jeż wschodni (Erinaceus raumanicus), wiewiórka pospolita (Sciurus vulgaris), ryjówka aksamitna (Sorex araneus). 212 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Tabela 2.27 Lista ssaków wykazanych na inwentaryzowanym terenie. Lp. Nazwa polska Nazwa łacińska 1. Mysz leśna Apodemus flavicollis - Czerwona Księga zwierząt - 2. Sarna Capreolus capreolus - - 3. Jeleń europejski Cercus elaphus - - 4. Jeż wschodni Erinaceus raumanicus Xcz - 5. Zając szarak Lepus europaeus - - Kuna leśna Martes martes - - 7. Wiewiórka pospolita Sciurus vulgaris Xcz - 8. Ryjówka aksamitna Sorex araneus Xcz - 9. Dzik Sus scrofa - - 10. Lis Vulpes vulpes - - 6. Ochrona prawna X-pod ścisłą ochroną Xcz-pod częściową ochroną “-“-gatunki niepodlegające ochronie lub brak danych Nietoperze W czasie prowadzonych badań terenowych stwierdzono łącznie 9 gatunków nietoperzy. Wykazano 3 stanowiska występowania nietoperzy (mapa w załączniku 8). 1. Nocek duży Myotis myotis Gatunek objęty ścisłą czynną ochroną gatunkową, wymieniony w Załączniku II (gatunki będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty Europejskiej, których ochrona wymaga wyznaczenia specjalnych obszarów ochrony) i IV (gatunki będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty Europejskiej, które wymagają ścisłej ochrony) Dyrektywy Siedliskowej 213 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Unii Europejskiej, a także w Załączniku II Konwencji o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt (Konwencji Bońskiej). Jest jednym z największych gatunków nietoperzy. W Polsce występuje licznie w południowej i środkowej części kraju, natomiast z północnej części znane są nieliczne obserwacje. Jego letnimi kryjówkami są najczęściej strychy, rzadziej osobniki tego gatunku można spotkać także w dużych podziemiach oraz - sporadycznie - w skrzynkach lęgowych. Kolonie rozrodcze są bardzo duże, w latach pięćdziesiątych XX w. sięgały kilku tysięcy samic. Jednak w ostatnich pięćdziesięciu latach liczebność tego gatunku spadła i obecnie wielkość kolonii rzadko przekracza 500 osobników. Nietoperze te najczęściej nie kryją się w szczelinach, lecz wiszą na ścianach strychu. Kryjówki zimowe od letnich najczęściej znajdują się w odległości 50-100 km, chociaż stwierdzono przeloty pomiędzy nimi na odległości przekraczające 250 km. Odżywia się dużymi owadami nielatającymi, głównie biegającymi po ziemi chrząszczami z rodziny biegaczowatych. Wskazuje to na odmienny niż u innych nietoperzy sposób polowania - nocki duże latają nisko i chwytają biegające po ziemi duże owady. 2. Nocek rudy Myotis daubentonii Gatunek objęty ścisłą czynną ochroną gatunkową. Wymieniony w Załączniku IV (gatunki będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty Europejskiej, które wymagają ścisłej ochrony) Dyrektywy Rady EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory, a także w Załączniku II Konwencji o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt (Konwencji Bońskiej). Jest nietoperzem średniej wielkości. W Polsce stwierdzony w całym kraju. Jest bardzo silnie związany ze zbiornikami wodnymi, nad którymi poluje, oraz z zadrzewieniami, gdzie znajduje także ukrycia. Latem dzień spędza w dziuplach, rzadziej w skrzynkach, sporadycznie pojedyncze osobniki spotykane są na strychach. Jego wędrówki sezonowe nie są duże. Odżywia się głównie muchówkami z rodziny ochotkowatych, na które poluje tuż nad powierzchnią wody. Przeloty pomiędzy kryjówkami zimowymi a koloniami rozrodczymi zazwyczaj wynoszą ok. 150 km. Do miejsc swarmingu zazwyczaj przylatują z odległości ok. 30 km. 3. Mroczek posrebrzany Vespertilio murinus Gatunek objęty ścisłą czynną ochroną gatunkową, umieszczony w „Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt”. Wymieniony w Załączniku IV (gatunki będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty Europejskiej, które wymagają ścisłej ochrony) Dyrektywy Rady EWG 214 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory, a także w Załączniku II Konwencji o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt (Konwencji Bońskiej). Jest nietoperzem średniej wielkości. Występuje na terenie całego kraju, jednak bardzo nierównomiernie. Biologia tego gatunku poznana jest bardzo słabo. Poluje nad zbiornikami wodnymi, otwartymi terenami rolniczymi, łąkami i budynkami wiejskimi. Jesienią oblatuje lampy uliczne. Odżywia się muchówkami (głównie komarami i ochotkami), motylami, chruścikami i innymi owadami latającymi nocą, preferując owady odbywające rójkę nad wodą. Jesienią (wrzesień, październik i listopad) samce odbywają loty godowe charakteryzujące się głosami osiągalnymi dla ucha człowieka. Ich odgłosy przypominają ćwierkanie ptaków. Tokują w pobliżu budynków. Letnie kolonie (rozrodcze oraz kwatery samców) spotykano w budynkach. Ich liczebność czasami przekracza 100 osobników. Osobniki tego gatunku mogą tworzyć kolonie mieszane z karlikami. Zimą stwierdzany głównie w budynkach. Należy do gatunków wykonujących regularne przeloty między miejscami rozrodu i zimowania. Zimę spędza w zachodniej i południowej Europie. Najdalszy odnotowany przelot wyniósł 1787 km z Rosji do Francji. Najczęściej przez nasz kraj przelatują osobniki z krajów nadbałtyckich do Austrii. W ostatnich latach stwierdzane są w Polsce coraz liczniejsze przypadki stwierdzania tego gatunku późną jesienią i zimą, zwłaszcza w dużych miastach, gdzie hibernujące lub aktywne mroczki posrebrzane znajdowane są najczęściej w wysokich budynkach. Świadczy to o tym, że część osobników może zimować w kraju. 4. Mroczek późny Eptesicus serotinus Gatunek objęty ścisłą czynną ochroną gatunkową. Wymieniony w Załączniku IV (gatunki będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty Europejskiej, które wymagają ścisłej ochrony) Dyrektywy Rady EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory, a także w Załączniku II Konwencji o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt (Konwencji Bońskiej). Jest jednym z największych krajowych gatunków nietoperzy. Występuje pospolicie w całym kraju. Na terenach zabudowanych jest najliczniejszym gatunkiem nietoperza. Letnimi kryjówkami są najczęściej budynki, przy czym osobniki najczęściej kryją się w szczelinach. Z tego powodu ustalenie wielkości kolonii jest bardzo trudne i jedyną skuteczną metodą jest liczenie nietoperzy wylatujących wieczorem z kryjówki. Liczebność kolonii rozrodczych rzadko przekracza 100 samic. Pojedyncze osobniki spotkać można w innych typach kryjówek, np. w skrzynkach dla ptaków. Jest to gatunek raczej osiadły. Jego pożywienie stanowią za215 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” równo duże owady (chrząszcze, motyle) jak i drobne komary lub ochotki. Często poluje nad wodami oraz w pobliżu lamp ulicznych. 5. Karlik malutki Pipistrellus pipistrellus Gatunek objęty ścisłą czynną ochroną gatunkową. Wymieniony w Załączniku IV (gatunki będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty Europejskiej, które wymagają ścisłej ochrony) Dyrektywy Rady EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory, a także w Załączniku II Konwencji o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt (Konwencji Bońskiej). Wraz z bliźniaczym gatunkiem – karlikiem drobnym Pipistrellus pygmaeus jest najmniejszym z krajowych gatunków nietoperzy. W Polsce rozmieszczony jest bardzo nieregularnie. Rozmnaża się powszechnie w północnej i zachodniej części kraju. Z innych rejonów doniesienia o rozrodzie są nieliczne lub ich brak. Letnie kolonie samic spotykano w budynkach (także nowo wybudowanych) i ambonach myśliwskich. Istotne jest otoczenie takiej kryjówki: karliki malutkie zasiedlają przede wszystkim te, w pobliżu których rosną zadrzewienia. Rzadziej w tym okresie zajmuje dziuple, skrzynki lęgowe lub szczeliny pod mostami. Często osobniki tego gatunku tworzą kolonie mieszane z karlikiem większym. Poluje najczęściej w pobliżu zbiorników wodnych oraz nad rzekami. Wykazuje większe przywiązanie do siedlisk synantropijnych niż karlik drobny. Częściej też występuje w miastach i parkach. Zimą w Polsce spotykane są coraz częściej w podziemiach lub w nadziemnych częściach budynków, położonych również w różnych środowiskach. Gatunek osiadły, odbywa sezonowe przeloty między kryjówkami letnimi i zimowymi na odległość do 20 km. W okresie rozrodczym kryjówki zmieniają w obrębie do 15 km. Do miejsc swarmingu zazwyczaj pokonują dystans poniżej 25 km. 6. Karlik drobny Pipistrellus pygmaeus Gatunek objęty ścisłą czynną ochroną gatunkową. Wymieniony w Załączniku IV (gatunki będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty Europejskiej, które wymagają ścisłej ochrony) Dyrektywy Rady EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory, a także w Załączniku II Konwencji o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt (Konwencji Bońskiej). Wraz z bliźniaczym gatunkiem – karlikiem malutkim Pipistrellus pipistrellus jest najmniejszym z krajowych gatunków nietoperzy. W Polsce rozmieszczony jest bardzo nieregularnie na terenie całego kraju. Wydaje się być bardziej związany ze środowiskiem wodnym 216 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” od karlika malutkiego. Z uwagi na fakt, że jest rozpoznawany dopiero od kilku lat, jego biologia w Polsce poznana jest bardzo słabo. Osobniki tego gatunku dość często obserwowane są w dziuplach, ambonach myśliwskich i skrzynkach. Zajmuje przede wszystkim te kryjówki, które znajdują się w bezpośrednim otoczeniu terenu podmokłego, cieku lub innego zbiornika wodnego. Poluje najczęściej w pobliżu zbiorników wodnych oraz nad rzekami. Przemieszczanie się i migracja tego gatunku nie są jeszcze zbadane. 7. Karlik większy Pipistrellus nathusii Gatunek objęty ścisłą czynną ochroną gatunkową. Wymieniony w Załączniku IV (gatunki będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty Europejskiej, które wymagają ścisłej ochrony) Dyrektywy Rady EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory, a także w Załączniku II Konwencji o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt (Konwencji Bońskiej). Jest nietoperzem nieco większym od karlika malutkiego. W Polsce rozmieszczony jest bardzo nieregularnie. Rozmnaża się powszechnie w północno-wschodniej i wschodniej części kraju, gdzie miejscami należy do gatunków dominujących. Z innych rejonów doniesienia o rozrodzie są nieliczne lub brak ich wcale. Karlik większy podejmuje sezonowe wędrówki stwierdzono u niego najdłuższy wśród europejskich gatunków przelot - ponad 2000 km. Kolonie rozrodcze spotykano w budynkach, skrzynkach lęgowych, ambonach myśliwskich i w dziuplach. Często osobniki tego gatunku tworzą kolonie mieszane z karlikiem malutkim. Kryjówki opuszcza zaraz po zachodzie słońca. Poluje na drobne owady, chwytając je w locie zazwyczaj w pobliżu drzew rosnących nad zbiornikami wodnymi i w pobliżu terenów podmokłych, a także na skrajach lasów i drogach leśnych. 8. Borowiec wielki Nyctalus noctula Gatunek objęty ścisłą czynną ochroną gatunkową. Wymieniony w Załączniku IV (gatunki będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty Europejskiej, które wymagają ścisłej ochrony) Dyrektywy Rady EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory, a także w Załączniku II Konwencji o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt (Konwencji Bońskiej). Jest jednym z największych krajowych gatunków nietoperzy. Występuje pospolicie na terenie całego kraju. Kryjówkami borowców wielkich są dziuple. Kolonie rozrodcze są duże, czasami grupują ponad 100 dorosłych samic. Często osobniki tego gatunku tworzą kolonie mieszane z borowiaczkiem. Wylatuje wcześnie, często jeszcze przed zachodem słońca. Od217 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” żywia się bardzo różnorodnym pokarmem - począwszy od drobnych muchówek z rodziny ochotkowatych, do dużych chrząszczy. Zawsze chwyta ofiary w locie, preferując ofiary odbywające rójkę nad wodą. Jest typowym gatunkiem migrującym, który od początku września do późnej jesieni wędruje przez nasz kraj w kierunku południowo-zachodnim kontynentu, a od połowy marca do połowy kwietnia w przeciwnym, północno-wschodnim kierunku. Przeloty są zazwyczaj krótsze niż 1000 km, najdłuższy wynosił 1546 km. 9. Mopek Barbastella barbastellus Gatunek objęty ścisłą czynną ochroną gatunkową, umieszczony w „Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt”. Wymieniony w Załączniku II (gatunki będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty Europejskiej, których ochrona wymaga wyznaczenia specjalnych obszarów ochrony) i IV (gatunki będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty Europejskiej, które wymagają ścisłej ochrony) Dyrektywy Siedliskowej Unii Europejskiej, a także w Załączniku II Konwencji o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt (Konwencji Bońskiej). Jest nietoperzem średniej wielkości. Występuje na terenie całego kraju. Gatunek silnie związany z lasami. Poluje w lasach i wzdłuż obrzeży leśnych, rzadziej w ogrodach i zakrzewieniach. Odżywia się prawie wyłącznie małymi motylami, rzadziej muchówkami i małymi chrząszczami. Pełni ważną rolę w gospodarce leśnej, eliminując wiele gatunków owadów wpływających niekorzystnie na kondycję drzewostanów. Jego letnimi kryjówkami są dziuple lub ich sztuczne odpowiedniki (budki lęgowe) oraz budynki. Kolonie rozrodcze znajdowane były także za okiennicami. Poza Polską mopki obserwowano za płatami odstającej kory starych drzew, skrzynkach dla ptaków i w budynkach za parapetami i elewacjami. Letnie obserwacje kolonii z Polski są rzadkie. Zimę spędza w kryjówkach chłodnych, w których temperatura może spadać nawet poniżej 0oC. Jest to gatunek osiadły, terytoria łowieckie zazwyczaj są położone w pobliżu kryjówki, w odległości do 4,5 km. Kolonie rozrodcze znajdują się zazwyczaj do 40 km od zimowisk. 218 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Tabela 2.28 Nietoperze chronione wykazane na inwentaryzowanym terenie. Gatunek objęty ochroną prawną w Polsce Gatunek wymieniony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt + + X* + Eptesicus serotinus Mroczek późny + + X* 3 Myotis daubentonii Nocek rudy + + X* 4 Myotis myotis Nocek duży + + X* 5 Nyctalus noctula Borowiec wielki + + X* 6 Pipistrellus nathusii Karlik większy + + X* 7 Pipistrellus pipistrellus Karlik malutki + + X* 8 Pipistrellus pygmaeus Karlik drobny + + X* 9 Vespertilio murinus Mroczek posrebrzany + + X* Nr Nazwa łacińska 1 Barbastella barbastellus 2 Nazwa polska Mopek Gatunek wymieniony w załączniku II Dyrektywy Siedliskowej Gatunek wymieniony w załączniku II konwencji Bońskiej Gatunek wymieniony w załączniku IV Dyrektywy Siedliskowej Ochrona gatunkowa + + + + - gatunek zanjdujący się danym dokumencie, załączniku X*-pod ścisłą ochroną czynną X-pod ścisłą ochroną Xcz-pod częściową ochroną “-“-gatunki niepodlegające ochronie lub brak danych 219 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 3. OPIS ISTNIEJĄCYCH W SĄSIEDZTWIE LUB W BEZPOŚREDNIM ZASIĘGU ODDZIAŁYWANIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA ZABYTKÓW CHRONIONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW O OCHRONIE ZABYTKÓW I OPIECE NAD ZABYTKAMI Zabytki stanowią ważny element krajobrazu kulturowego, a oprócz tego są dziedzic- twem historycznym, którego ochrona jest gwarantowana przepisami prawa. W myśl tych przepisów, zabytkiem jest każdy obiekt ruchomy lub nieruchomy, dawny lub współczesny, mający znaczenie ze względu na wartość historyczną, naukową lub artystyczną. Celem ochrony dóbr kultury jest ich zachowanie, należyte utrzymanie oraz społecznie celowe wykorzystanie i udostępnianie do celów naukowych, dydaktycznych i wychowawczych, tak aby służyły nauce i popularyzacji wiedzy, stanowiły trwały element życia społecznego. Według informacji zawartych w opracowaniu „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego mista Mysłowice” na terenie Mysłowic znajdują się zabytki wpisane do rejestru zabytków (nieruchomych – „A” i ruchomych „B”) województwa śląskiego. Żaden z tych zabytków nie znajduje się na planowanym Terenie Górniczym „Brzezinka 3”. Na planowanym terenie górniczym leżącym w granicach miasta Mysłowice zidentyfikowano następujące obszary potencjalnego występowania zabytków archeologicznych: Brzezinka - ślad osadnictwa; osada; XIV – XV, okres późnośredniowieczny; XVII – XVIII, okres nowożytny, Brzezinka - ślad osadnictwa; osada; XIV – XV, okres późnośredniowieczny; XVII – XVIII, okres nowożytny, Brzezinka - ślad osadnictwa; osada; XIV – XV, okres późnośredniowieczny; XVII – XVIII, okres nowożytny. Stanowiska te znajdują się na gruntach prywatnych. Na terenie leżącym w garnicach miast Jaworzno i Sosnowiec obejmującym planowany teren górniczy nie ma obiektów podlegających ochronie na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. 220 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 4. OPIS PRZEWIDYWANYCH SKUTKÓW DLA ŚRODOWISKA W PRZYPADKU NIEPODEJMOWANIA INWESTYCJI Wariant niepodejmowania eksploatacji na obecnym etapie może być realizowany w przypadku szczególnie trudnych warunków geologiczno-górniczych złoża lub sprzeciwu społeczeństwa związanego z możliwym utrudnieniem warunków życia na terenie prowadzonej eksploatacji. Kopalnia nie ma wpływu na warunki geologiczno-górnicze złoża, co ogranicza możliwości jej interwencji w celu zapobieżenia niepodejmowania inwestycji. Natomiast w przypadku sprzeciwu społecznego, przekonanie ludności zamieszkującej na terenie oddziaływania projektowanej eksploatacji, musi być wykonywane poprzez konsultacje społeczne na każdym etapie prowadzenia procesu decyzyjnego. Wariant niepodejmowania decyzji nie skutkuje dodatkowymi zmianami w środowisku. Należy jednak podkreślić, że zamierzone przedsięwzięcie inwestycyjne w części technologicznej (Zakład Główny) zlokalizowane jest na terenie przemysłowym użytkowanym dotychczas przez firmę Zakład Przeróbki Węgla „Brzezinka”. W planach Inwestora przewidywane jest wykorzystanie (po modernizacji) istniejącej infrastruktury technicznej dla potrzeb projektowanego przedsięwzięcia. Obecny stan terenu przeznaczonego pod planowane przedsięwzięcie przedstawiono w załączniku na mapie satelitarnej. Pozostawienie terenu poprzemysłowego w stanie istniejącym, może się wiązać z niekontrolowaną emisją zanieczyszczeń do środowiska. W przypadku niepodejmowania realizacji planowanej inwestycji, analizowany teren wymagał będzie intensywnych prac rewitalizacyjnych. Aktualnie brak jest alternatywnych rozwiązań (planów) związanych z zagospodarowaniem analizowanego terenu. 221 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 5. OPIS ANALIZOWANYCH WARIANTÓW, W TYM WARIANTU PROPONOWANEGO PRZEZ WNIOSKODAWCĘ ORAZ RACJONALNEGO WARIANTU ALTERNATYWNEGO I WARIANTU NAJKORZYSTNIEJSZEGO DLA ŚRODOWISKA, WRAZ Z UZASADNIENIEM ICH WYBORU 5.1. OPIS ANALIZOWANYCH WARIANTÓW Planowane do realizacji przedsięwzięcie polegać będzie na wydobywaniu węgla ka- miennego ze złoża „Brzezinka 3”. W południowo-wschodniej części projektowanego Obszaru Górniczego „Brzezinka 3” zostanie zlokalizowany Zakład Górniczy, na terenie którego znajdą się powierzchniowe obiekty kiubaturowe oraz wpotrzebna do działalności zakładu infrastruktura liniowa zarówno powierzchniowa jak i podziemna. Powierzchnia ZG wynosić będzie ok. 0,1 km2. Jedynie w obrębie ZG będą prowadzone jakiekolwiek prace powierzchniowe, w pozostałej części OG będą jedynie prowadzone roboty górnicze na znacznej głębokości, poniżej 700 m. Rozpatrzono trzy warianty eksploatacji górniczej złoża „Brzezinka 3”. W każdym z nich przedmiotem eksploatacji jest pokład 510 na prawie całym obszarze złoża (poza bardzo małym fragmentem w części północnej). Zakres eksploatacji przedstawiono na mapie pokładowej, stanowiącej załącznik 10. Pokład 510 zalega w obszarze górniczym „Brzezinka 3” na głębokości od 730 m w części północnej do 1050 m w części południowo - wschodniej. Zaplanowano wybieranie warstwy przystropowej chodnikami na wysokość 5 m, z zastosowaniem podsadzki hydraulicznej. Obudowę chodników będzie stanowić obudowa kotwowa a w czasie wybierania pasów zostaną wprowadzone sekcje obudowy zmechanizowanej. Harmonogram robót przedstawia się następująco: – roboty udostępniające – lata 2017 - 2019, – roboty przygotowawcze i eksploatacyjne – lata 2019 – połowa roku 2049. 222 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Rys. 20. Schemat eksploatacji projektowanej w złożu „Brzezinka 3” z harmonogramem 223 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Eksploatacja górnicza będzie prowadzona w latach 2021 – 2049, według harmonogramu, który przedstawiono na szkicu parcel (rys. 20). Daty podano z dokładnością do 1 dnia, co wynika z konieczności przyjęcia takich terminów w obliczeniach, m.in. deformacji powierzchni. Jednak dla prognozy wpływów eksploatacji górniczej znaczenie ma kolejność i kierunek wybierania poszczególnych parcel, a nie tak ścisłe określenie czasu. Zatem daty zamieszczone na rysunku 20 należy przyjmować do pewnego stopnia jako umowne. Sposób eksploatacji jest uwarunkowany budową złoża oraz występującymi w nim zagrożeniami. Wszystkie warianty projektowanej eksploatacji górniczej opracowano mając na uwadze bezpieczeństwo załogi, maksymalne wykorzystanie złoża oraz warunki ochrony powierzchni. W granicach projektowanego obszaru górniczego, podstawowymi obiektami niezwiązanymi z ruchem zakładu górniczego ograniczającymi możliwości eksploatacyjne, są: – autostrada A4, – droga krajowa S1, – linia kolejowa nr 138 Katowice - Oświęcim, – linia kolejowa nr 134 Jaworzno Szczakowa - Mysłowice, – linia kolejowa nr 180 Dorota - Mysłowice Brzezinka, – linie kolei piaskowych CTL „Maczki Bór” – baza logistyczna Panattoni Park Mysłowice, – obiekty Medicare przy ul Białobrzeskiej, – osiedle Powstańców Śląskich w Mysłowicach, – zabudowa dzielnic Brzezinka i Kosztowy miasta Mysłowice. Dla większości spośród wymienionych obiektów nie przewiduje się utworzenie filarów ochronnych, w obrębie których obowiązywałoby ograniczenie prowadzenia eksploatacji górniczej. Takiego rozwiązania nie można wykluczyć w przypadku obiektów Panattoni Park Mysłowice oraz Medicare. Biorąc pod uwagę ich rozmiary i funkcje oraz fakt, że zostały zaprojektowane bez uwzględnienia prognozowanych wpływów eksploatacji górniczej, przed opracowaniem projektu eksploatacji niezbędne będzie wykonanie szczegółowej ekspertyzy górniczo - budowlanej. Jej celem powinno być określenie możliwości i warunków eksploatacji górniczej a w szczególności zakresu niezbędnych prac i działań z zakresu profilaktyki budowlanej. Ocena ekspertów jest konieczna w każdym z rozpatrzonych w tym rozdziale wariantów 224 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” eksploatacji, ponieważ wymagania technologiczne działalności prowadzonej w tych obiektach mogą wykluczać nawet niewielkie przemieszczenia i deformacje ich konstrukcji lub urządzeń z nimi związanych. Natomiast nie można przed tymi badaniami wykluczyć możliwości eksploatacji górniczej przy zachowaniu odpowiednich warunków jej prowadzenia i ewentualnie po przystosowaniu obiektów do przenoszenia deformacji podłoża. Należy zaznaczyć, że niezależnie od tego, który z rozpatrywanych wariantów eksploatacji będzie realizowany, po uzyskaniu zezwoleń na budowę kopalni, a przed budową upadowych konieczne będzie również wykonanie ekspertyzy określającej zagrożenia ze strony płytkich wyrobisk górniczych. Ich położenie przedstawia załącznik 9. Badania powinny polegać na rozpoznaniu, czy w tym terenie były prowadzone prace uzdatniające i ewentualnie, jaka jest ich skuteczność. Celem ekspertyzy musi być określenie zagrożenia zapadliskowego oraz zakresu prac profilaktycznych w obszarze objętym prognozowanymi wpływami eksploatacji górniczej. Rozpatrywane warianty eksploatacji różnią się wielkością obszaru w zasięgu jej oddziaływania. Ochrona przed deformacjami nieciągłymi była najważniejszym kryterium ograniczenia zakresu eksploatacji. WARIANT 1 – proponowany przez Inwestora W projekcie eksploatacji złoże „Brzezinka 3” zostało podzielone na dwie partie: jedna obejmuje część południową i środkową złoża, druga – część północną. Pomiędzy nimi będą chodniki transportowo - wentylacyjne (załącznik 10). Pokład 510 zalega w obszarze górniczym „Brzezinka 3” na głębokości 730 ÷ 1050 m. Eksploatacja rozpocznie się pod koniec 2021 roku w części południowo – wschodniej złoża, gdzie pokład zalega 1050 m poniżej poziomu terenu, czyli na największej głębokości. W pierwszej kolejności będą prowadzone roboty w partii obejmującej części południową i środkową, gdzie zaplanowano drążenie chodników podstawowych w kierunku zbliżonym do południkowego, od południa. Ich długość będzie w granicach 1500 ÷ 2500 m. Z 6 chodników podstawowych złoże będzie wybierane chodnikami eksploatacyjnymi o długości do około 300 m (średnio 150 ÷ 250 m), przy czym, tylko w przypadku pierwszego chodnika będą one po jego jednej stronie, w pozostałych – po obydwóch stronach. Szerokości parcel wybranych z jednego chodnika głównego będą od kilkudziesięciu do 550 m. Generalny kierunek eksploatacji będzie ze wschodu na zachód. Zakończenie wybierki w tej partii zaplanowano na 2043 225 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” rok. Na końcowym wybiegu ostatniej, zachodniej parceli pokład 510 zalega na głębokości 930 m. W partii obejmującej część północną złoża eksploatację zaplanowano na okres rozpoczynający się pod koniec 2032 roku a kończący się w połowie 2049 roku. Kierunek chodników głównych będzie tutaj również zbliżony do południkowego, ale część z nich będzie drążona od północy (w części wschodniej i zachodniej), a część od południa (w części środkowej). Kolejność będzie następująca: część wschodnia, część zachodnia i na końcu część środkowa. Chodniki podstawowe będą miały długość w granicach 300 ÷ 950 m, natomiast chodniki eksploatacyjne – do około 350 m. Tylko w przypadku trzech bardzo małych parcel położonych na obrzeżu przedmiotowego złoża chodniki eksploatacyjne będą po jednej stronie chodnika podstawowego, w pozostałych – po obydwóch stronach. Szerokości parcel wybranych z jednego chodnika głównego będą od kilkudziesięciu do 770 m. W tej partii pokład 510 zalega na głębokości od 730 m w części północnej do 930 m w części południowo zachodniej. Chodniki eksploatacyjne mają w projekcie szerokość 6 m, a filary pomiędzy nimi – w cyklu: dwa o szerokości 18 m i jeden o szerokości 24 m. Przybierka ociosu będzie wykonywana po jednej stronie chodnika, na głębokość 3 m. Projekt eksploatacji zaproponowany przez Inwestora opracowano zakładając maksymalne wykorzystanie złoża przy uwzględnieniu warunków ochrony powierzchni. WARIANT 2 – racjonalny wariant alternatywny W projekcie eksploatacji złoże „Brzezinka 3” zostało podzielone na dwie partie: jedna obejmuje część południową i środkową złoża, druga – część północną. Pomiędzy nimi będą chodniki transportowo - wentylacyjne (załącznik 10). Pokład 510 zalega w obszarze górniczym „Brzezinka 3” na głębokości 730 ÷ 1050 m. W wariancie 2 wprowadzono rozrzedzenie eksploatacji, polegające na zwiększeniu szerokości filarów pozostawianych pomiędzy chodnikami eksploatacyjnymi do 30m, wprowadza się bezpośrednio w sąsiedztwie węzła Brzęczkowice oraz odcinka autostrady A4 na zachód od niego w pasie o szerokości 200m. Eksploatacja rozpocznie się pod koniec 2021 roku w części południowo – wschodniej złoża, gdzie pokład zalega 1050 m poniżej poziomu terenu, czyli na największej głębokości. W pierwszej kolejności będą prowadzone roboty w partii obejmującej części południową i środkową, gdzie zaplanowano drążenie chodników podstawowych w kierunku zbliżonym do 226 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” południkowego, od południa. Ich długość będzie w granicach 1500 ÷ 2500 m. Z 6 chodników podstawowych złoże będzie wybierane chodnikami eksploatacyjnymi o długości do około 300 m (średnio 150 ÷ 250 m), przy czym, tylko w przypadku pierwszego chodnika będą one po jego jednej stronie, w pozostałych – po obydwóch stronach. Szerokości parcel wybranych z jednego chodnika głównego będą od kilkudziesięciu do 550 m. Generalny kierunek eksploatacji będzie ze wschodu na zachód. Zakończenie wybierki w tej partii zaplanowano na 2043 rok. Na końcowym wybiegu ostatniej, zachodniej parceli pokład 510 zalega na głębokości 930 m. W partii obejmującej część północną złoża eksploatację zaplanowano na okres rozpoczynający się pod koniec 2032 roku a kończący się w połowie 2049 roku. Kierunek chodników głównych będzie tutaj również zbliżony do południkowego, ale część z nich będzie drążona od północy (w części wschodniej i zachodniej), a część od południa (w części środkowej). Kolejność będzie następująca: część wschodnia, część zachodnia i na końcu część środkowa. Chodniki podstawowe będą miały długość w granicach 300 ÷ 950 m, natomiast chodniki eksploatacyjne – do około 350 m. Tylko w przypadku trzech bardzo małych parcel położonych na obrzeżu przedmiotowego złoża chodniki eksploatacyjne będą po jednej stronie chodnika podstawowego, w pozostałych – po obydwóch stronach. Szerokości parcel wybranych z jednego chodnika głównego będą od kilkudziesięciu do 770 m. W tej partii pokład 510 zalega na głębokości od 730 m w części północnej do 930 m w części południowo zachodniej. Chodniki eksploatacyjne mają w projekcie szerokość 6 m, a filary pomiędzy nimi – w cyklu: dwa o szerokości 18 m i jeden o szerokości 24 m. Przybierka ociosu będzie wykonywana po jednej stronie chodnika, na głębokość 3 m. Projekt eksploatacji zaproponowany przez Inwestora opracowano zakładając maksymalne wykorzystanie złoża przy uwzględnieniu warunków ochrony powierzchni. Projekt eksploatacji zgodnie z racjonalnym wariantem alternatywnym opracowano zakładając rozrzedzenie eksploatacji, polegające na zwiększeniu szerokości filarów pozostawianych pomiędzy chodnikami eksploatacyjnymi do 30m. WARIANT 3 – najbardziej korzystny dla środowiska Wariant najbardziej korzystny dla środowiska jest modyfikacją projektu proponowanego przez Inwestora, opracowanym przy założeniu maksymalnej ochrony powierzchni, 227 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” z zachowaniem warunku ekonomicznego uzasadnienia przedsięwzięcia i z uwzględnieniem możliwie najlepszego wykorzystania złoża. W wariancie 3 ograniczenia, polegające na zwiększeniu szerokości filarów pozostawianych pomiędzy chodnikami eksploatacyjnymi, wprowadza się w następujących rejonach: bezpośrednio pod i w sąsiedztwie węzła Brzęczkowice oraz odcinka autostrady A4 na zachód od niego (jak przyjęto w wariancie 2), bezpośrednio pod i w sąsiedztwie bazy logistycznej Panattoni Park Mysłowice, bezpośrednio pod i w sąsiedztwie obiektów Medicare (przy ul. Białobrzeskiej), bezpośrednio pod i w sąsiedztwie osiedla Zawadzkiego (dzielnica Kosztowy). W celu wyeliminowania wpływów eksploatacji górniczej w tych rejonach proponuje się zwiększenie szerokości filarów pozostawianych pomiędzy chodnikami eksploatacyjnymi. Optymalne będzie zastosowanie filarów o szerokości 30 m. Zakres stosowania tego sposobu eksploatacji przedstawia załącznik 10. Ograniczenia w trzech ostatnich rejonach różnią wariant 3 od wariantu 2. W przypadku autostrady i osiedla Zawadzkiego ograniczenia wynikają z występowania płytkich zrobów górniczych, stwarzających zagrożenie deformacjami nieciągłymi. Natomiast obiekty Panattoni Park Mysłowice oraz Medicare, które wg Inwestora nie zostały zabezpieczone na wpływy eksploatacji górniczej na etapie budowy, mogą wymagać szczególnej ochrony ze względu na wymiary i funkcje. Takich ograniczeń nie ma ani w wariancie 1, ani w wariancie 2. Podjęcie eksploatacji zgodnie z wariantem 3 musi być poprzedzone wykonaniem szczegółowej ekspertyzy górniczo – budowlanej, określającej możliwości i warunki eksploatacji górniczej w rejonie obiektów Panattoni Park Mysłowice oraz Medicare oraz zakres prac i działań z zakresu profilaktyki budowlanej. Wariant 3 nie różni się od zaproponowanego przez Inwestora pod względem sposobu udostępnienia złoża. Pokład 510 w rejonie analizowanej działalności górniczej zalega na głębokości 730 ÷ 1050 m. Eksploatacja złoża „Brzezinka 3” wg wariantu 3 będzie prowadzona przez prawie 28 lat, od końca 2021 roku do połowy 2049 roku. 228 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 5.2. WYBÓR WARIANTU I UZASADNIENIE Wszystkie opisane warianty charakteryzują się identycznym sposobem udostępnienia złoża i zakresem projektowanych robót przygotowawczych, sposobem prowadzenia eksploatacji chodnikowej z zastosowaniem podsadzki płynnej. W każdym z przedstawionych wariantów pomiędzy drążonymi chodnikami zachowane są cyklicznie filary o szerokości 18 i 24 m. W wariancie II i III wytypowano dodatkowo obszary z infrastrukturą powierzchniową zlokalizowaną na dokonanej płytkiej eksploatacji. Wariant II wprowadza obszar chroniony w 200m pasie wzdłuż odcinka autostrady A4 z węzłem Brzęczkowickim włącznie. W wariancie III dodatkowo wprowadzono do obszaru chronionego osiedle Zawadzkiego, Panattoni Park Mysłowice, obiekty Medicare. Obszary chronione w wariancie II i III charakteryzuje rozrzedzona eksploatacja chodnikowa z podsadzką hydrauliczną, dla której ustalono szerokość filara na 30m. Wszystkie przedstawione powyżej warianty charakteryzują wskaźniki deformacji terenu nieprzekraczające I kategorii terenu górniczego. Różnice dla poszczególnych wariantów, wartości wskaźników, wielkości obszaru w zasięgu eksploatacji zebrano i przedstawiono w tabeli 6.6. Złoża kopalin stanowią składową część naturalnych zasobów kraju. Ich ochrona jest szczególnie ważna, ponieważ są nieodnawialne. Mając to na uwadze należy stosować dwie podstawowe zasady: ochrony rozpoznanych złóż przed zabudową uniemożliwiajaca ich eksploatację lub przeznaczeniem tych terenów na inne cele, prowadzenia racjonalnej gospodarki złożami eksploatowanymi górniczo. W przypadku złoża „Brzezinka 3” mamy do czynienia z sytuacją, w której prowadzenie gospodarki złożem jest silnie zdeterminowane brakiem ochrony rozpoznanego złóża przed zabudową. Powierzchnia w jego rejonie w znacznej części została zabudowana obiektami nieprzystosowanymi do przenoszenia wpływów eksploatacji górniczej. W szczególności w kilku ostatnich dziesięcioleciach rozwój tego obszaru w znacznym stopniu ograniczył możliwości prowadzenia racjonalnej gospodarki złożem. Do inwestycji, które zrealizowano wbrew zasadzie ochrony złoża należą: baza logistyczna Panattoni Park Mysłowice oraz budynki biurowo – magazynowe Medicare. 229 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Projekt eksploatacji złoża „Brzezinka 3” został opracowany z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z zagospodarowania powierzchni. Zaproponowano sposób i zakres eksploatacji, który jest dopuszczalny ze względu na ochronę powierzchni, a jednocześnie zapewnia wykorzystanie złoża w maksymalnym –w tych warunkach – stopniu. Należy podkreślić, że Inwestor zaproponował eksploatację wyjątkowo małoinwazyjną. Projekt został opracowany z dużym naciskiem na ochronę powierzchni, czego efektem jest nieprzekroczenie I kategorii terenu górniczego. W Raporcie rozpatrzono 3 warianty eksploatacji. Oprócz zaproponowanego przez Inwestora (wariant 1), przedstawiono wariant racjonalny alternatywny (wariant 2) oraz najbardziej korzystny dla środowiska (wariant 3). W ocenie wariantów eksploatacji uwzględniono efekty ekonomiczne, aspekt społeczny, ochronę środowiska i ochronę zasobów przyrodniczych. Pod względem ekonomicznym Eksploatacja złoża „Brzezinka 3” przy optymalnym poziomie dobowego wydobycia oraz aktualnie uzyskiwanych i prognozowanych cenach zbytu jest ekonomicznie w pełni uzasadniona. Spośród rozpatrywanych wariantów największa część złoża jest wykorzystana w wariancie 1, ale efekt finansowy może być w tym przypadku znacząco zmniejszony wydatkami na prace profilaktyczne w rejonach występowania zagrożenia deformacjami nieciągłymi, polegające na wypełnieniu płytkich wyrobisk eksploatacyjnych oraz na naprawę ewentualnych szkód w obiektach budowlanych, w szczególności autostrady A4 oraz bazy logistycznej Panattoni Park Mysłowice i budynki biurowo – magazynowe Medicare. Natomiast ograniczenia eksploatacji ze względu na ochronę tych obiektów w przypadku wariantu 3 powoduje mniejsze wykorzystanie złoża. W wariancie najbardziej korzystnym dla środowiska najmniejsze będą koszty profilaktyki i naprawy szkód górniczych. Pod względem przyrodniczym Proponowany wariant 3 spowoduje najmniejsze straty w środowisku przyrodniczym. Nie naruszy istotnych dla środowiska przyrodniczego elementów przyrody ożywionej. Wariant 3 będzie realizowany pod terenami, które już wcześniej zostały zdegradowane przez przemysł. Ponadto w obszarze realizacji wariantu zrealizowano w przeszłości inwestycje liniowe o charakterze międzynarodowym, których wpływ na środowisko pozostaje znaczny. 1. autostrada A4, 2. droga krajowa S1, 3. linia kolejowa nr 138 Katowice - Oświęcim, 230 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 4. linia kolejowa nr 134 Jaworzno-Szczakowa – Mysłowice. Powstałe nowe obniżenia terenu na zrekultywowanych obiektach pogórniczych w poczatkowej fazie realizacji inwestycji mogą przyczynić się do zmiany poziomu dostępności wody dla obecnych tam roślin. Należy zaznaczyć jednak, iż w miarę stabilizacji terenu poekspoloatacyjnego poziom wód powróci do stanu pierwotnego, stwarzając tym samym warunki dla egzystencji lokalnej flory i fauny. Mogą wystąpić lokalne zmiany warunków wodnych, majace stosunkowo niewielki wpływ na kształtowanie ekosystemów wodnych. Zmiany te będą występowały w długich odstępach czasowych. Okoliczne naturalne tereny leśne, rolne nie powinny w wyniku eksploatacji górniczej utracić warunków siedlisk przyrodniczych. W pewnym stopniu eksploatacja może przyczynic się do zmian przyrodniczych w planowanym użytku ekologicznym „Kumaki”. Wspomniane wyżej mogące ulec zmianom warunki wodne mogą doprowadzić do zmiany warunków siedliskowych na terenie planowanego użytku ekologicznego. Jednak zmiany te będą nieistotne. Pewne nieznaczne zagrożenie dla warunków przyrodniczych przewidziane jest na terenach mieszkalnych. Tereny te w większości zachowały charakter wiejski z elementami zabudowy osiedlowej. Przetrwały tutaj liczne relikty dawnej gospodarki rolnej jak i ogrodów przydomowych z typowymi dla tego typu osadnictwa elementami flory i fauny. Jednak przy zachowaniu pewnej ostrożności da się zachować lokalne warunki siedliskowe. Wariant 3 nie przyczyni się prawdopodobnie do utraty różnorodności przyrodniczej w zakładanych granicach terenu górniczego. Natomiast możliwe powstanie nowych zasobnych w wodę obniżeń terenu może dać szansę na wytworzenie się nowych siedlisk przyrodniczych. Na dzień dzisiejszy niemożliwym jest zbilansowanie zysków i strat środowiskowych generowanych przez eksploatację górniczą złoża „Brzezinka 3” ze względu na nakładanie się nieokreślonej liczby innych czynników stresujących dla środowiska naturalnego w tym miejscu. Pod względem społecznym Planowana eksploatacja złoża „Brzezinka 3” pozwoli na stworzenie nowych miejsc pracy w kopalni. W wyniku realizacji rozpatrywanej inwestycji nastąpi aktywizacja gospodarcza regionu i zmniejszenie bezrobocia. Zwiększenie siły nabywczej mieszkańców Mysłowic i sąsiednich miast spowoduje wzrost w innych sektorach, np. handlu i usług.Wpływy z podat- 231 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” ków płaconych przez przedsiębiorcę oraz przez pracowników kopalni zasilą budżet miasta i państwa. Podjęcie eksploatacji górniczej daje społeczeństwu wiele korzyści. Ale analizując takie przedsięwzięcie nie można pominąć akceptowalności społecznej szkód górniczych. Na przeciw rosnącej świadomości mieszkańców terenów górniczych i prowadzących tutaj działalność gospodarczą idą regulacje prawne. W świetle obowiązujących przepisów, eksploatacja złoża jest prowadzona na podstawie planu ruchu zakładu górniczego, określającego m.in. szczegółowy zakres eksploatacji, wielkość wpływów na powierzchnię, analizę odporności obiektów budowlanych na przewidywane wpływy oraz planowane roboty związane z zabezpieczaniem obiektów i usuwaniem szkód spowodowanych ruchem zakładu górniczego. Każdorazowo plan ruchu jest opiniowany przez organy samorządowe, a następnie zatwierdzany (z uwzględnieniem powyższych opinii) przez dyrektora okręgowego urzędu górniczego. Obowiązujące przepisy dają samorządom lokalnym możliwość stałego i rzeczywistego wpływania na działania przedsiębiorcy górniczego, co gwarantuje zapewnienie bezpieczeństwa mieszkańców i środowiska na terenie górniczym. Aspekt społeczny ochrony przed szkodami górniczymi jest najbardziej eksponowany w wariancie 3. Jest to wariant, w którym założono maksymalne ograniczenie niekorzystnych skutków eksploatacji w obiektach budowlanych i powierzchni terenu. Zgodnie z przepisami przedsiębiorca górniczy jest zobowiązany do naprawy wszystkich szkód spowodowanych ruchem zakładu górniczego, ale dla właścicieli i użytkowników nieruchomości zarówno uszkodzenia, jak i remonty mogą być obciążeniem. Biorąc pod uwagę wszystkie kryteria oceny wariantów eksploatacji można stwierdzić, że optymalnym wariantem jest wariant 3, czyli najbardziej korzystny dla środowiska. 232 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 6. OKREŚLENIE PRZEWIDYWANEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO ANALIZOWANYCH WARIANTÓW, W TYM RÓWNIEŻ W WYPADKU WYSTĄPIENIA POWAŻNEJ AWARII PRZEMYSŁOWEJ, A TAKŻE MOŻLIWEGO TRANSGRANICZNEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 6.1. ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO ANALIZOWANYCH WARIANTÓW 6.1.1. WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE Prognozowany na podstawie danych zawartych w dokumentacji geologicznej złoża dopływ wód podziemnych do wyrobisk górniczych na etapie budowy kopalni wyniesie około 4,2 m3/min. Wody te będą ujmowane selektywnie w miejscach koncentracji dopływów. Zakłada się wykorzystanie wód dołowych ujmowanych w trakcie realizacji inwestycji do potrzeb własnych projektowanego ZG „Brzezinka 3”. Prognozowany dopływ wód kopalnianych (z dopływu naturalnego) do złoża „Brzezinka 3” w trakcie jego eksploatacji wyniesie około 2,1 m3/min. Całkowity dopływ wód dołowych do ZG „Brzezinka 3”, po realizacji przedsięwzięcia i uruchomieniu eksploatacji złoża „Brzezinka 3”, wyniesie około 6,3 m3/min. We wszystkich racjonalnych wariantach gospodarka wodno-ściekowa złoża „Brzezinka 3” będzie prowadzana z wykorzystaniem projektowanego systemu odwadniania i urządzeń należących do ZG „Brzezinka 3”. Projektowany system odwadniania, oczyszczania wód kopalnianych oraz wprowadzania ich do wód powierzchniowych może przyjąć prognozowane ilości wód dołowych pochodzących z odwadniania złoża „Brzezinka 3”. Ładunek chlorków i siarczanów dopływający z wodami dołowymi do wyrobisk podziemnych złoża „Brzezinka 3” oszacowano maksymalnie na około 246 t/d dla docelowego modelu eksploatacji złoża. Wody pochodzące z odwadniania wyrobisk górniczych w obrębie złoża „Brzezinka 3” będą kierowane do systemu głównego odwadniania ZG „Brzezinka 3”. Dla projektowanego Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” przewiduje się prowadzenie działań zmierzających do ograniczenia zrzutu ładunku sumy chlorków i siarczanów do wód powierzchniowych, poprzez zastosowanie metod geologiczno-górniczych: 233 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” doszczelnianie zrobów (pustek poeksploatacyjnych) odpadami energetycznymi. zatrzymywanie wód słonych w wyrobiskach górniczych za pomocą tam wodnych, zagospodarowanie części najbardziej zasolonych wód dołowych na potrzeby ruchu Zakładu Górniczego m.in. poprzez wykorzystanie tych wód w procesie podsadzania wyrobisk. Działania podejmowane przez kopalnię spowodują ograniczenie zrzutów soli do wód powierzchniowych, ale nie eliminują konieczności odprowadzania zasolonych wód kopalnianych pochodzących z odwadniania zakładu górniczego do wód powierzchniowych. Charakterystyka głównego odwodnienia Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Złoże „Brzezinka 3” zostanie udostępnione za pomocą dwóch równoległych upadowych drążonych z powierzchni w kierunku północno - zachodnim, o nachyleniu do 10°, do osiągnięcia pokładu 510. Całkowita długość upadowych wyniesie ok. 4500 m. Ze względu na warunki geologiczne występujące w złożu, jego udostępnienie z powierzchni, będzie się odbywało w warunkach znacznego zawodnienia wyrobisk. Na podstawie dotychczasowego rozpoznania można stwierdzić, że rejon złoża „Brzezinka 3” pod względem hydrogeologicznych warunków prowadzenia robót górniczych, cechować się będzie utrudnieniami analogicznymi do tych, spotykanych w kopalniach pozbawionych warstw nieprzepuszczalnych w nadkładzie. W omawianym rejonie karbon przykryty jest wyłącznie utworami czwartorzędowymi, niestanowiącymi istotnej przeszkody, na drodze infiltracji wód opadowych do górotworu karbońskiego. Odwodnienie kopalni będzie odbywało się poprzez pompownie lokalne do przepompowni rejonowych stamtąd do pompowni głównej, skąd woda będzie pompowana do osadnika na powierzchni. Nadmiar niewykorzystanych wód dołowych oczyszczonych z zawiesiny zostanie odprowadzany do rzeki Przemszy poprzez ciek Przyrwa. Charakterystyka systemu oczyszczania wód kopalnianych oraz wprowadzania ich do wód powierzchniowych Wody kopalniane wypompowane na powierzchnię będą wykorzystywane do potrzeb własnych zakładu górniczego do celów niewymagających stosowania wody pitnej. Nadmiar niewykorzystanych wód dołowych (ścieków przemysłowych) zostanie oczyszczony w osadnikach wód dołowych na powierzchni, a następnie wprowadzony do wód powierzchniowych. Warunki techniczne wykonania urządzenia wodnego, czyli wylotu wód kopalnianych do cie234 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” ku Przyrwa i dalej do rzeki Przemszy zostaną ustalone przez administratora odbiornika ścieków. Inwestor jest zobowiązany do uzyskania pozwolenia wodnoprawnego na wykonanie urządzenia wodnego oraz na wprowadzanie wód dołowych do wód powierzchniowych. W tabelach 6.1 – 6.3 przedstawiono: prognozę parametrów zrzutu wód kopalnianych po uruchomieniu eksploatacji złoża „Brzezinka 3”, udział ścieków z ZG „Brzezinka 3” w przepływie wód odbiornika (SNQ) oraz prognozę wpływu zrzutu wód kopalnianych na wody powierzchniowe. Obliczenia wykonano dla maksymalnego średniodobowego ładunku chlorków i siarczanów (warunki najbardziej niekorzystne) prognozowanego do wprowadzenia do wód powierzchniowych. Tabela 6.1 Udział ścieków z ZG „Brzezinka 3” w przepływie SNQ odbiornika. Wyszczególnienie Jednostka Etap eksploatacji Etap realizacji Przepływ średni niski SNQ rzeki Przemszy m /s 12,9 12,9 Średnia dobowa ilość ścieków z ZG „Brzezinka 3” m3/s 0,07 0,105 Przepływ SNQ z wodami kopalnianymi m3/s 12,97 13,005 % 0,54 0,81 Udział wód kopalnianych z ZG „Brzezinka 3” w przepływie SNQ rzeki Przemszy 3 Źródło: Mapa hydrograficzna, arkusz Katowice (M-34-63-A) i arkusz Oświęcim (M-34-63-C) GGK Warszawa 2001 r., Dane z wielolecia 1994-2013 r., IMGW Warszawa 2014 r.) oraz obliczenia własne. Tabela 6.2 Prognoza parametrów zrzutu wód kopalnianych po uruchomieniu eksploatacji L.p. Wyszczególnienie Sumaryczne Wielkość Ładunek stężenie zrzutu wód chlorków i chlorków i kopalnianych siarczanów siarczanów 3 [m /d] [t/d] [kg/m3] Prognoza dopływu wód dołowych w trakcie realizacji przedsięwzięcia (ZG „Brzezinka 3”) - wody ujęte selektywnie w miejscach koncentracji dopływów i 1 wykorzystywane do potrzeb własnych (technologicznych) ZG „Brzezinka 3” także po rozpoczęciu eksploatacji złoża „Brzezinka 3” 6048 1,5 9,0 2 Prognoza dopływu wód dołowych do złoża „Brzezinka 3” w trakcie jego eksploatacji 3024 78,4 237 3 Prognozowany dopływ wód dołowych po realizacji przedsięwzięcia: (1+2) 9072 27 246 235 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 4 Prognozowane straty wody w procesach technologicznych 572 27 15,4 5 Prognozowany zrzut wód dołowych z ZG „Brzezinka 3” do wód powierzchniowych: (3-4) 8500 27 230,6 Źródło: Obliczenia własne na podstawi przyjętych założeń wg PZZ. Tabela 6.3 Prognoza wpływu zrzutu wód kopalnianych na wody powierzchniowe L.p. Wyszczególnienie 1 Zrzut wód kopalnianych 2 Przepływ SSQ- Przemsza Sumaryczne Ładunek Natężenie stężenie chlorków i przepływu chlorków i siarczanów [m3/s] siarczanów [kg/s] [kg/m3] 0,105 2,84 27 18,6 0,65 12,09 0,88 14,40 Z uwzględnieniem zrzutów wód kopalnianych 3 Przepływ SSQ- łącznie z wodami kopalnianymi 18,705 Źródło: Obliczenia własne na podstawie przyjętych założeń wg PZZ oraz Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2014 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków …. (Dz.U.2014, poz.1800) Wprowadzenie przez ZG „Brzezinka 3” wód pochodzących z odwadniania złoża „Brzezinka 3” spowoduje relatywnie niewielkie zmiany parametrów ilościowo-jakościowych wód rzeki Przemszy. Udział wód kopalnianych w przepływie wód rzeki Przemszy poniżej zrzutu z ZG „Brzezinka 3” na etapie realizacji przedsięwzięcia wyniesie około 0,54%, a na etapie eksploatacji złoża „Brzezinka 3” wyniesie około 0,81%. Należy więc stwierdzić, że oczyszczone wody kopalniane (udział poniżej 1% w przepływie rzeki Przemszy) nie wpłyną w istotny sposób na warunki przepływu wody w korycie rzeki Przemsza. Prognozowany jest wzrost ilości wód kopalnianych oraz wzrost stężenia chlorków i siarczanów o około 0,23 g/l w wodach rzeki Przemszy. Natomiast sytuacja ta nie wpłynie znacząco na klasyfikację wód w przekroju zamykającym JCWP Przemsza od Białej Przemszy do ujścia. Prognozowane średnie stężenie sumy chlorków i siarczanów utrzyma się na poziomie poniżej 1g/l. 236 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 6.1.2. PRZYRODA Planowana eksploatacja węgla kamiennego może przyczynić się do zmian w środowisku przyrodniczym prawobrzeżnej części doliny rzeki Przemszy oraz terenów zurbanizowanych w dzielnicach Mysłowic: Kosztowy, Brzezinka, Brzęczkowice. Zmiany te mogą spowodować utratę istniejących zbiorowisk przyrodniczych z jednoczesną prognozą, iż te zbiorowiska mogą się zregenerować i zostać zasiedlane przez gatunki rzadkie i chronione. Na tym terenie należy prowadzić stały monitoring, aby przebieg zmian środowiska przyrodniczego przebiegał prawidłowo. Okoliczne naturalne tereny leśne, rolne nie powinny w wyniku eksploatacji górniczej utracić warunków siedlisk przyrodniczych. Przewiduje się minimalny i nieznaczący wpływ eksploatacji „Brzezinka 3” na samo koryto rzeki Przemszy jako lokalnego korytarza migracji zwierząt o znaczeniu ponadlokalnym. W przypadku zachowania obecnej obudowy przyrodniczej brzegu rzeki Przemszy nie zostanie utracona łączność pomiędzy krańcowymi obszarami docelowymi migracji zwierząt. Ingerencja w szatę roślinną „Miejsca Trzech Cesarzy” oraz wideł rzek Białej Przemszy i Czarnej Przemszy nie doprowadzi do żadnych zmian w funkcjonowaniu korytarza migracyjnego lokalnych proweniencji. W pewnym stopniu eksploatacja może przyczynić się do zmian przyrodniczych w planowanym użytku ekologicznym „Kumaki”. Mogące ulec zmianom warunki wodne mogą doprowadzić do utraty warunków siedliskowych na terenie planowanego użytku ekologicznego. Ze względu na hydrologiczne połącznie planowanego obszaru chronionego ze zbiornikiem wodnym w okolicach Transguru istnieje możliwość czasowego pogorszenia dobrostanu chronionych elementów przyrody ożywionej. Zmianie mogą ulec warunki wodne, co może się przyczynić do odpływu wód powierzchniowych, co w konsekwencji może doprowadzić do utraty warunków siedliskowych na terenie planowanego użytku ekologicznego. 6.1.3. WPŁYW PROJEKTOWANEJ EKSPLOATACJI NA POWIERZCHNIĘ TERENU Zarys dokonanej eksploatacji górniczej w rozpatrywanym obszarze Pokład 510 w granicach złoża „Brzezinka 3” nie był dotychczas eksploatowany. Charakterystykę dokonanej eksploatacji górniczej w pokładach wyżej leżących przeprowadzono na podstawie map pokładowych w skali 1: 2 000 i 1: 5 000. Materiały archiwalne pochodzą ze 237 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” zbiorów Archiwum Dokumentacji Mierniczo-Geologicznej przy Wyższym Urzędzie Górniczym w Katowicach. Na obszarze określonym w planie poziomym granicami złoża „Brzezinka 3” początki górnictwa sięgają pierwszej połowy XIX w. Eksploatację złoża węgla kamiennego prowadzono w warstwach łaziskich w trzech pokładach 212, 215 (na mapach Tauron Wydobycie S.A. oznaczony jako 301), 216 (na mapach Tauron Wydobycie S.A. oznaczony jako 302) oraz w warstwach orzeskich – w pokładzie 304/2 (na mapach Tauron Wydobycie S.A. – 304) do głębokości 230 m. Działalność górniczą w tym rejonie można podzielić na dwa okresy. Od 1810 roku do 1931 roku na analizowanym obszarze istniało kilkanaście kopalń, m. in. „Theodor”, „Louise”, „Leopoldine”, „Hans”, „Wanda”, „Nowa Przemsza”, ,,Bartelmus”, „Carlssegen”, „Friedrichsglück”, „Maximilian”, „Josepha”, które prowadziły wydobycie węgla w wyżej wymienionych pokładach. Głównym sposobem eksploatacji kopaliny był system zabierkowy z zawałem stropu oraz system chodnikowy. W rejonie wychodni pokłady były udostępniane z powierzchni sztolniami, a sporadycznie złoże węgla eksploatowano odkrywką, szczególnie w pokładzie 215 (301) na obszarze nad północno-zachodnią częścią złoża „Brzezinka 3”. Natomiast w latach 1971 – 1982 kopalnia „Jan Kanty” wznowiła eksploatację pokładu 304/2 nad północną częścią złoża „Brzezinka 3”, systemem ubierkowym z zawałem stropu oraz systemem ścianowym z podsadzką hydrauliczną, w mniejszym zakresie z zawałem stropu. Eksploatacja górnicza w poszczególnych pokładach miała następujący przebieg: w pokładzie 212 – w latach 1819 - 1876 na głębokości 5 ÷ 40 m wybrano pokład na wysokość 2,3 ÷ 2,9 m, systemem zabierkowym z zawałem stropu, nad południowo-zachodnią częścią złoża, w rejonie ulic Kokota, Fików, Orzechowej, Rymera; w pokładzie 215 (301) – w latach 1810 - 1893 na głębokości 5 ÷ 45 m eksploatowano pokład na wysokość 3,2 ÷ 3,6 m, systemem zabierkowym z zawałem stropu i systemem chodnikowym, nad północną częścią złoża, pod autostradą A4, w rejonie węzła Brzęczkowice; – w latach 1825 - 1931 na głębokości 10 ÷ 80 m eksploatowano pokład na wysokość 2,2 ÷ 4,1 m, systemem odkrywkowym, zabierkowym z zawałem stropu, nad zachodnią częścią złoża, w rejonie ulic Laryskiej, Spokojnej, Kubicy, Hutniczej; 238 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” – w latach 1862 - 1915 na głębokości 80 ÷ 130 m eksploatowano pokład na wysokość 2,4 ÷ 4,1 m, systemem zabierkowym z zawałem stropu, nad zachodnią częścią złoża, w rejonie ulic Dworcowej i Rymera; – w latach 1916 - 1924 na głębokości 190 ÷ 210 m eksploatowano pokład na wysokość 3,0 ÷ 3,4 m, systemem chodnikowym, nad południowo-wschodnią częścią złoża, w rejonie ulic Chrzanowskiej i Białobrzeskiej; – w latach 1923 - 1925 na głębokości 185 ÷ 200 m eksploatowano pokład na wysokość 3,4 ÷ 3,8 m, systemem zabierkowym z zawałem stropu, nad wschodnią częścią złoża, w rejonie ulic Chrzanowskiej i Cmentarnej; w pokładzie 216 (302) – w latach 1889 - 1908 na głębokości 30 ÷ 80 m wybrano pokład na wysokość 1,5 ÷ 2,1 m, systemem chodnikowym, nad zachodnią częścią złoża, w rejonie ulic Laryskiej, Fabrycznej, Dworcowej; – w latach 1889 - 1907 na głębokości 80 ÷ 145 m wybrano pokład na wysokość 1,5 ÷ 2,4 m, systemem chodnikowym, nad południową części złoża, w rejonie ulic Chrzanowskiej i Kokota; w pokładzie 304/2 (304) – w latach 1810 - 1856 na głębokości 10 ÷ 20 m eksploatowano pokład na wysokość 3,3 ÷ 3,8 m, systemem zabierkowym z zawałem stropu, na północny zachód powyżej granicy złoża, w rejonie ulic Żeromskiego, Oświęcimskiej, Krótkiej, Ziętka; – w latach 1900 - 1904 na głębokości 150 ÷ 185 m eksploatowano pokład na wysokość 2,4 ÷ 3,3 m, systemem zabierkowym z zawałem stropu i systemem chodnikowym, nad zachodnią częścią złoża, w rejonie ulic Laryskiej i Dworcowej; – w latach 1900 - 1903 oraz 1916 - 1925 na głębokości 175 ÷ 230 m eksploatowano pokład na wysokość 2,2 ÷ 3,4 m, systemem zabierkowym z zawałem stropu i systemem chodnikowym, nad południową częścią złoża, w rejonie ulic Dworcowej i Kokota; – w latach 1906 - 1926 na głębokości 105 ÷ 180 m eksploatowano pokład na wysokość 3,9 ÷ 4,6 m, systemem zabierkowym z zawałem stropu, nad północnozachodnią częścią złoża, w rejonie ulic Polnej i Reja; – w latach 1911 - 1925 na głębokości 135 ÷ 205 m eksploatowano pokład na wysokość 2,4 ÷ 4,4 m, systemem zabierkowym z zawałem stropu i systemem chodniko239 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” wym, nad północno-wschodnią częścią złoża, w rejonie ulic Stoińskiego, Reja, Chrzanowskiej; – w latach 1914 - 1924 na głębokości 185 ÷ 205 m eksploatowano pokład na wysokość 2,3 ÷ 3,4 m, systemem zabierkowym z zawałem stropu i systemem chodnikowym, nad centralną częścią złoża, w rejonie ulic Chrzanowskiej i Dworcowej; – w latach 1918 - 1925 na głębokości 130 ÷ 150 m eksploatowano pokład na wysokość 1,9 ÷ 3,3 m, systemem zabierkowym z zawałem stropu i systemem chodnikowym, powyżej zachodniej granicy złoża, w rejonie ulic Leśnej, Orzeszkowej, Laryskiej; – w latach 1922 - 1925 na głębokości 150 ÷ 180 m eksploatowano pokład na wysokość 1,5 ÷ 2,2 m, systemem zabierkowym z zawałem stropu i systemem chodnikowym, nad południowo-zachodnią częścią złoża, w rejonie ulic Dworcowej, Fabrycznej, Dolnej; – w latach 1923 - 1925 na głębokości 90 ÷ 120 m eksploatowano pokład na wysokość 2,0 ÷ 2,2 m, systemem zabierkowym z zawałem stropu i systemem chodnikowym, powyżej północno-zachodniej granicy złoża, w rejonie stadionu przy ul. Leśnej; – w latach 1971 - 1973 na głębokości 25 ÷ 45 m wybrano pokład na wysokość 3,0 ÷ 3,6 m, systemem ubierkowym z zawałem stropu, nad północną częścią złoża, w rejonie ulic Hlonda i Wały; – w latach 1972 - 1973 na głębokości 20 ÷ 45 m wybrano pokład na wysokość 3,2 ÷ 3,5 m, systemem ubierkowym z zawałem stropu, nad północną granicą złoża, w rejonie ulic Krótkiej i Ziętka; – w latach 1973 - 1982 na głębokości 80 ÷ 115 m wybrano pokład na wysokość 1,9 ÷ 3,8 m, systemem ścianowym z podsadzką hydrauliczną, nad północną częścią złoża, w rejonie ulic Kawy, Ziętka, Kolejowej, Brzęczkowickiej; – w latach 1974 - 1978 na głębokości 30 ÷ 80 m wybrano pokład na wysokość 2,4 ÷ 3,8 m, systemem ścianowym z podsadzką hydrauliczną, nad północną częścią złoża, w rejonie ulic Hlonda, Nygi, Ziętka, Oświęcimskiej, Kolejowej, Kawy; – w latach 1979 - 1981 na głębokości 55 ÷ 80 m wybrano pokład na wysokość 1,9 ÷ 2,2 m, systemem ścianowym z podsadzką hydrauliczną, nad północnozachodnią granicą złoża, pod torami kolejowymi, w rejonie ul. Kolejowej i autostrady A4, 240 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” – w latach 1982 - 1985 na głębokości 85 ÷ 150 m wybrano pokład na wysokość 2,3 ÷ 2,8 m, systemem ścianowym z podsadzką hydrauliczną, nad północnowschodnią granicą złoża, pod rzeką Przemszą w rejonie obwodnicy wschodniej. Położenie wyrobisk opisano odnosząc się do aktualnego zagospodarowania powierzchni, ale w wielu przypadkach wtedy, gdy prowadzono wybierkę tych obiektów jeszcze nie było. Zroby płytkiej eksploatacji górniczej na głębokości do 80 m znajdują się w pokładach 212, 215 (301), 216 (302) i 304/2 (304) powyżej złoża „Brzezinka 3”, a ich zarys został przedstawiony na załączniku 9. Przyjmuje się, że zroby położone na głębokości do 80 m (w zestawieniu powyżej zaznaczono pogrubioną czcionką) stwarzają zagrożenie deformacjami nieciągłymi w formie zapadlisk. Ocena zagrożenia powierzchni deformacjami nieciągłymi w rejonach występowania zrobów płytkiej eksploatacji górniczej Eksploatacja górnicza kopalin wpływa na środowisko, a w szczególności na powierzchnię terenu i masyw skalny. Charakter i skala tych oddziaływań zależy od warunków geologiczno-górniczych terenu górniczego, w tym od rodzajów skał, ich właściwości i sposobu zalegania, warunków hydrogeologicznych, metody i głębokości eksploatacji, rodzaju i miąższości wydobywanej kopaliny. Z punktu widzenia charakteru zagospodarowania powierzchni w analizach geologiczno - inżynierskich najważniejsze są oddziaływania i przekształcenia geomechaniczne oraz hydrogeologiczne. Wyróżnione oddziaływania mogą występować w różnym zakresie i skali w zależności od sposobu eksploatacji, rodzaju kopaliny i specyfiki warunków geologiczno – górniczych. Przekształcenia geomechaniczne, w szczególności pozostawienie w górotworze na małej głębokości pustek, mogą być powodem nieciągłych deformacji powierzchni. W zależności od typu budowy geologicznej warstw nadkładu oraz warunków hydrogeologicznych, pustki są przyczyną nagłych ruchów powierzchni ujawniających się w postaci lejów zapadliskowych, szczelin i progów (deformacje nieciągłe) względnie postępujących w długim okresie czasu nieregularnych obniżeń powierzchni (deformacje quasi ciągłe). Nieciągłe deformacje powierzchni ujawniają się w rejonach przeprowadzonej eksploatacji (w obszarze GZW) niejednokrotnie po wielu latach od jej zakończenia, a czas ich wystąpienia nie jest prognozowalny. 241 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Dla potrzeb niniejszego raportu nad udokumentowanym złożem „Brzezinka 3” zaznaczono położenie płytkiej eksploatacji węgla kamiennego na terenach zlikwidowanych kopalń w Mysłowicach i w Jaworznie (załącznik 9). Prowadzono ją w następujących częściach obszaru objętego opracowaniem (numery parcel w nawiasach zgodne z oznaczeniem na załączniku 9): – w północnej części eksploatacja z zawałem stropu w pokładzie 304/2 (parcele 1 - 3) na głębokości od 10 m do 45 m na wysokość około 3,0 ÷ 3,8 m, w XIX wieku, a także późniejsze w drugiej połowie XX wieku (kopalnia „Jan Kanty”), rejon zabudowy Brzęczkowic, – w północnej części eksploatacja z podsadzką hydrauliczną w pokładzie 304/2 (parcele 4 i 5) na głębokości od 30 m do 80 m na wysokość około 1,9 ÷ 3,8 m, w drugiej połowie XX wieku (kopalnia „Jan Kanty”), rejon zabudowy Brzęczkowic, linii kolejowych i autostrady, – w północnej i środkowej części eksploatowano pokład 215 (parcela 6) na głębokości 5 ÷ 45 m, na wysokość 3,2 ÷ 3,7 m w XIX wieku, w rejonie autostrady A4 i skrzyżowania z obwodnicą wschodnią GOP, – w południowej części eksploatowano pokład 215 (parcela 7) na głębokości 10 ÷ 80 m, na wysokość 2,2 ÷ 4,1 m w XIX wieku, na południe od autostrady A4 i skrzyżowania z obwodnicą wschodnią GOP, w rejonie dzielnicy Brzezinka, – w zachodniej części eksploatowano pokład 216 (parcela 7) chodnikami, na głębokości 30 ÷ 75 m, na wysokość 1,5 ÷ 2,1 m w II połowie XIX wieku i I połowie XX wieku, w rejonie dzielnicy Larysz, – w południowej części eksploatowano pokład 212 (parcela 8) na głębokości 5 ÷ 40 m, na wysokość 2,3 ÷ 2,9 m w XIX wieku, w rejonie zabudowy dzielnicy Kosztowy. Istotnym elementem oceny zagrożenia powierzchni jest ocena warunków hydrogeologicznych, zawodnienia zrobów. W ocenie wpływów dokonanej płytkiej eksploatacji na powierzchnię stosuje się różne skale oceny zagrożenia. Jedną z nich, opracowaną dla potrzeb oceny możliwości wykorzystania powierzchni terenów zlikwidowanych kopalń pod obiekty budowlane, jest kategoryzacja przedstawiona w tabeli 6.4, opracowana na zamówienie Ministra Środowiska [Zasady …, 2009]. 242 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Tabela 6.4 Kategorie zagrożenia terenu nad płytką eksploatacją ze względu na ograniczenia w wykorzystaniu dla celów budownictwa [Zasady …, 2009] Kategoria A Stopień przekształcenia poeksploatacyjnego Ograniczenia w budowlanym wykorzystaniu Teren przydatny przy występowaMało przekształco- niu gruntów nony śnych i zaleganiu zwierciadła wody poniżej 2 m Zagrożenia Uwagi Praktycznie niewystępują Dla wykluczenia drobnych uszkodzeń elementów wykończeniowych i architektonicznych zaleca się rozważyć potrzebę wzmocnienia konstrukcji obiektu Deformacje ciągłe przy Po 5 latach od zakończenia obniżeniach niepowodu- eksploatacji można teren zalijących podtopień czyć do kategorii A B1 małym B 2,11) średnim B 2,22) Przekształcony B2 Teren przydatny warunkowo Deformacje nieciągłe o stopniu zagrożenia dużym B2,33) B3 Gazowe C Zalewiska i podtopienia, rejony zagrożone powstaniem osuwisk oraz wielkopowierzchniowych lejów zapadliskowych (w tym na przykład strefy bezpieczeństwa wyznaczone wokół niezlikwidowanych szybów) Silnie przekształcony Teren nieprzydatny W przypadku płytkiej eksploatacji podziemnej kopalin i otworowej siarki oraz obecności szybów stwarzających zagrożenia zaliczone do stopni B2,1 B2,2 możliwe jest uzdatnienie terenu do zabudowy przez podsadzenie pustek lub zastosowanie specjalnych sposobów posadowienia obiektów budowlanych. W terenach o stopniu zagrożenia B2,3 w zależności od analizy ryzyka należy rozważyć zaliczenie ich do kategorii C Zagrożenia czasowe Zaleca się wyłączyć z zabudowy rejony niezlikwidowanych szybów, eksploatacji otworowej, pasy ochronne wyrobisk odkrywkowych, tereny hałd, zwałowisk zewnętrznych i wewnętrznych oraz strefy ochronne wokół nich. Wykorzystanie terenu w kierunku innym niż budowlany (tereny zielone, rekreacyjne itp.) gdzie: 1) 2) Przy spełnieniu wszystkich niżej wymienionych warunków: brak zapadlisk, brak zjawisk sufozyjnych, wyrobiska pionowe i pochyłe mające połączenia z powierzchnią o znanym sposobie likwidacji, grubość zwięzłych skał stropowych, co najmniej pięciokrotnie większa niż wyrobisk górniczych. Przy wystąpieniu co najmniej jednego z niżej wymienionych warunków występują zapadliska o średnicy poniżej 3 m, występują progi, występują szczeliny, występują szyby i szybiki o nieznanym sposobie likwidacji, 243 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” grubość zwięzłych skał stropowych mniejsza od pięciokrotnej, a większa od trzykrotnej wysokości wyrobisk górniczych, wyrobiska pionowe i pochyłe o nieznanym sposobie likwidacji. 3) Przy wystąpieniu jednego z niżej wymienionych warunków występują zapadliska o średnicy powyżej 3 m, występują progi, występują szczeliny, występują zjawiska sufozyjne, grubość zwięzłych skał stropowych mniejsza od trzykrotnej wysokości wyrobisk górniczych, występują „biedaszyby”, występują zjawiska pożarowe w rejonach płytkiej eksploatacji węgla, występują intensywne zjawiska parasejsmiczne. W świetle powyższych zasad wszystkie rejony płytkiej eksploatacji w analizowanym obszarze można zaliczyć do kategorii B, ponieważ są to tereny przekształcone przez działalność górniczą. W obrębie parcel 5 i 6 (oznaczenie parcel na załączniku 9), z uwagi na sposób likwidacji zrobów podsadzką hydrauliczną, zagrożenia można uznać za małe, czyli zaliczyć ten teren do kategorii B1. Natomiast zroby w pozostałych parcelach, przy założeniu, że nie są zatopione, kwalifikuje się do kategorii B2, czyli zagrożenia w stopniu średnim. Z doświadczenia wynika, że płytkie zroby występujące w obszarze objętym wpływami projektowanej eksploatacji złoża „Brzezinka 3” powinny być już zatopione, co jest okolicznością korzystną. Stan zagospodarowania powierzchni wskazuje na to, że zagrożenie w obrębie kategorii B2 również nie może być znaczne. Należy przyjąć, że budowę obiektów na terenie Mysłowic poprzedzały badania przydatności podłoża, które wykluczały zagrożenie zapadliskami. Jednak warunkiem prowadzenia eksploatacji w ramach uzyskanej koncesji powinno być przeprowadzenie oceny konieczności wykonania badań stanu górotworu z uwagi na możliwe zagrożenie deformacjami nieciągłymi. Zarys prowadzonej eksploatacji przez inne podmioty w rozpatrywanym obszarze W rozpatrywanym rejonie będą prowadzić eksploatację węgla kamiennego dwa podmioty: – Tauron Wydobycie S.A. w części południowo – wschodniej (w latach 2023 – 2035) i na wschodnim obrzeżu (w latach 2030 – 2031), – Katowicki Holding Węglowy S.A. Oddział KWK „Mysłowice – Wesoła” na zachodnim obrzeżu (do 2020 roku). 244 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 1. Tauron Wydobycie S.A. planuje uzyskanie koncesji na wydobywanie węgla ze złoża „Brzezinka 1”, które obejmuje pokłady od 211 do 318/3, głównie poza obszarem, w którym zlokalizowane jest złoże „Brzezinka 3”. Jedynie nad częścią południowo – wschodnią złoża „Brzezinka 3”. Tauron Wydobycie S.A. planuje eksploatację płytszych pokładów (mapa nakładania się wpływów stanowi załącznik 20). W projekcie zagospodarowania złoża Tauron Wydobycie S.A. zaplanował eksploatację w części południowo – wschodniej analizowanego obszaru w dwóch pokładach: 301 (lata 2023 – 2029) i 304/2 (lata 2031 – 2035). W każdym będzie uruchomionych 5 ścian. Eksploatacja będzie prowadzona systemem ścianowym z zawałem stropu, na wysokość 2,4 ÷ 3,8 m w pokładzie 301 oraz 1,8 ÷ 2,3 m w pokładzie 304/2. Pokłady zalegają na głębokości 250 ÷ 450 m. Eksploatacja będzie prowadzona głównie pod terenami leśnymi, na południowy wschód od obiektów Panattoni Park Mysłowice i Medicare. Postęp eksploatacji będzie ze wschodu na zachód, natomiast ściany będą prowadzone z południa na północ. Oznacza to, że eksploatacja projektowana Tauron Wydobycie S.A. w złożu „Brzezinka 1” w pokładach 301 i 304/2 będzie rozpoczynana w odległości poziomej około 1,3 km od granicy złoża „Brzezinka 3”, a następnie będzie się do niego zbliżać. Ostatnie ściany w każdym z tych pokładów będą się pokrywać w planie poziomym z projektowaną eksploatacją w złożu „Brzezinka 3” tylko na końcowym wybiegu. Eksploatację złoża „Brzezinka 3” zaplanowano w tym rejonie na lata 2021 – 2024. Tauron Wydobycie S.A. rozpocznie tu działalność w 2028 roku, czyli kilka lat później. Pod wschodnim obrzeżem Tauron Wydobycie S.A. zaplanował na przełom lat 2030 i 2031 zawałową eksploatację pokładu 301 jedną niewielką ścianą o wysokości 3,2 m. Głębokość pokładu w tej części wynosi około 200 m. Eksploatacja będzie prowadzona głównie pod terenami leśnymi, rozciągającymi się pomiędzy Przemszą a autostradą, w rejonie Wysokiego Brzegu. W planie poziomym ta ściana nie będzie się pokrywać z projektowaną eksploatacją w złożu „Brzezinka 3”. Jej postęp będzie z południowego wschodu na północny zachód, czyli front będzie się zbliżał do granicy złoża „Brzezinka 3”, które w tym rejonie będzie przedmiotem eksploatacji w latach 2023 i 2027. Zatem eksploatacja Tauron Wydobycie S.A. w tym rejonie będzie prowadzona kilka lat później. 2. Katowicki Holding Węglowy S.A. Oddział KWK „Mysłowice – Wesoła” będzie prowadził eksploatację na zachód od złoża „Brzezinka 3”. W Dodatku nr 5 do projektu zagospodarowania złoża węgla kamiennego zaplanowano działalność górniczą do 2020 roku. 245 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Przedmiotem eksploatacji będzie pokład 510 w części poza złożem „Brzezinka 3”. Na podstawie udostępnionej przez KWK „Mysłowice – Wesoła” mapy prognozowanych wpływów można stwierdzić, że w złożu „Wesoła” eksploatacja będzie prowadzona w sąsiedztwie autostrady, na odcinku pomiędzy węzłem z Obrzeżną Zachodnią a wiaduktem kolejowym (nad linią Katowice – Oświęcim). Jest to rejon północno – zachodniej granicy złoża Brzezinka 3. W złożu „Mysłowice” zaprojektowano ściany w rejonie ulic Laryskiej i Pukowca (w dzielnicy Larysz) oraz ulicy PCK (w dzielnicy Krasowy). Eksploatacja w złożu „Mysłowice” sąsiaduje z częścią zachodnią i południowo – zachodnią złoża „Brzezinka 3”. Eksploatacja KWK „Mysłowice – Wesoła” będzie wyprzedzać przedmiotową eksploatację w złożu „Brzezinka 3” o co najmniej kilka lat. W rejonie autostrady A4 jest to nawet ponad dwadzieścia lat. Katowicki Holding Węglowy S.A. ma koncesję na eksploatację złoża ważną do 31.08.2020 r. Należy dodać, że w piśmie z dnia 08.01.2015 r., skierowanym do BRZEZINKA Sp. z o.o. SKA, KHW S.A. informuje o tym, że zamierza prowadzić w rozpatrywanym rejonie dalszą eksploatację górniczą, co będzie przedmiotem wniosku o udzielenie koncesji. Wpływ projektowanej eksploatacji na powierzchnię Prognozę deformacji powierzchni spowodowanej projektowaną eksploatacją górniczą przeprowadzono przy użyciu programu komputerowego SZKODY wersja 5.0, opracowanego przez dr E. Jędrzejca w Głównym Instytucie Górnictwa w oparciu o klasyczne wzory teorii Knothego – Budryka. Do obliczeń przyjęto wartości parametrów i współczynników teorii na podstawie dotychczasowych doświadczeń Głównego Instytutu Górnictwa w zakresie prognozowania deformacji oraz zgodnie z wiedzą wynikającą z analizy wyników obserwacji prowadzonych w różnych rejonach Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. Przyjęto wartość współczynnika czasu równą nieskończoności, czyli tak określono deformacje, jakby powstawały na powierzchni natychmiast, równocześnie z postępem eksploatacji. Jest to założenie, przy którym wpływ tego czynnika jest najmniej korzystny. Zatem można je traktować, jako dające pewien zapas bezpieczeństwa. Przyjęte wartości parametrów i współczynników są następujące: – parametr rozproszenia wpływów głównych 246 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” tgβ = 1,5 – współczynnik eksploatacyjny dla eksploatacji chodnikowej z podsadzką hydrauliczną z filarami o szerokości 18 m i 24 m a = 0,10 z filarami o szerokości 30 m a = 0,05 – współczynnik czasu c = ∞ rok-1 – współczynnik proporcjonalności przemieszczeń poziomych do nachyleń B = 0,32r gdzie r = H/tgβ H – głębokość eksploatacji Wyniki obliczeń przedstawiono w formie map izolinii prognozowanych obniżeń i kategorii terenu górniczego, które są załącznikami 11, 12 i 13, odpowiednio dla kolejnych wariantów eksploatacji. Wpływy eksploatacji w formie deformacji ciągłych będą się ujawniać na projektowanym Terenie Górniczym „Brzezinka 3” w okresie 2022 – 2051. Jednak poszczególne rejony będą w zasięgu wpływów eksploatacji w krótszym czasie. Eksploatacja górnicza złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” spowoduje deformacje nieprzekraczające I kat. terenów górniczych na powierzchni w obszarze położonym we wschodniej części Mysłowic (załączniki 11, 12 i 13). Tylko w bardzo małym zakresie w zasięgu oddziaływania znajdzie się Sosnowiec i w niewielkim – Jaworzno. W Mysłowicach wpływy będę się ujawniać w dzielnicach: Brzęczkowice, Brzezinka, Kosztowy, Larysz i Hajdowizna. Zgodnie z instrukcją Głównego Instytutu Górnictwa granicę wpływów istotnych ze względu na ochronę obiektów budowlanych wyznaczają wartości graniczne wskaźników deformacji powierzchni pomiędzy 0 a I kategorią terenu górniczego [Zasady…, 2000]. Wpływy istotne, to takie, które są rozpatrywane ze względu na ochronę obiektów budowlanych. Poza ich zasięgiem nie można wykluczyć niekorzystnego wpływu na obiekty w złym stanie technicznym oraz obiekty o szczególnym znaczeniu z uwagi na ich wartość użytkową lub architektoniczną. 247 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” W tabeli 6.5 przedstawiono podział terenów górniczych z uwagi na deformacje ciągłe powierzchni w zależności od wartości wskaźników deformacji powierzchni: nachylenia T, promienia krzywizny R i odkształcenia poziomego ε, odpowiadających małej prędkości eksploatacji. Prędkość małą zdefiniowano w instrukcji, jako nie większą od 50 m/miesiąc i 2,5 m/dobę. Za taką można przyjąć prędkość, z jaką będzie prowadzona eksploatacja złoża „Brzezinka 3”. Oceniając wpływ deformacji podłoża na obiekt budowlany stosuje się pojęcie kategorii odporności. Kategorie te odpowiadają kategoriom terenu górniczego przy założeniu nieprzekroczenia małej uciążliwości użytkowania obiektów. Bezpieczeństwo użytkowania obiektów o kategorii równej lub wyższej kategorii terenu jest zapewnione [Zasady…, 2000]. Projektowana eksploatacja złoża „Brzezinka 3” spowoduje deformacje powierzchni o wartościach wskaźników mieszczących się w przedziale dopuszczalnych dla terenów górniczych 0 i I kategorii. Powierzchnia obszaru objętego wpływami I kategorii wynosi, w zależności od wariantu, 6,26 ÷ 9,98 km2. Powierzchnia obszaru objętego wpływami 0 kategorii wynosi natomiast, w zależności od wariantu, 2,31 ÷ 6,03 km2. Tabela 6.5 Kategorie terenu górniczego [Zasady ..., 2000] Kategoria 0 I II III IV V Wartość spodziewanych deformacji nachylenie T promień odkształcenie pozikrzywizny R ome mm/m km mm/m T 0,5 R 40 0,3 0,5 < T 2,5 40 > R 20 1,5 2,5 < T 5 20 > R 12 1,5 < 3 5 < T 10 12 > R 6 3 < 6 10 < T 15 6 > R 4 6 < 9 T > 15 R < 4 > 9 Na terenie górniczym I kategorii niższą kategorię odporności mają tylko obiekty o kategorii 0. Zgodnie z instrukcją GIG [Zasady…, 2000] uciążliwość ich użytkowania może być średnia lub duża, a bezpieczeństwo obiektów należy sprawdzić. Na terenach górniczych obiekty o odporności 0 kategorii należą statystycznie do najmniej licznych. Należy się spodziewać, że tak też jest w przypadku obszaru objętego wpływami eksploatacji projektowanej złoża „Brzezinka 3”. 248 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Na podstawie analizy map i innych dokumentów można stwierdzić, że szczegółowych badań będą wymagały obiekty Panattoni Park Mysłowice i Medicare. Ze względu na ich wymiary i funkcję a także brak przystosowania konstrukcji do przenoszenia deformacji podłoża nie można wykluczyć, że wymogi ich ochrony są szczególne. W przypadku realizacji wariantu 1, czyli zaproponowanego przez Inwestora, powierzchnia obniży się najbardziej w Brzezince (załącznik 11). Eksploatacja prowadzona przez 30 lat spowoduje maksymalne osiadanie 0,50 m. Największe nachylenia powierzchni, o wartości 0,9 mm/m, wystąpią w części północnej analizowanego obszaru, na wschodnim obrzeżu osiedla Powstańców Śląskich. W tym samym rejonie będą największe odkształcenia rozciągające, do +0,5 mm/m. Natomiast odkształcenia ściskające o maksymalnej wartości 0,7 mm/m wystąpią czasowo w części południowo – wschodniej analizowanego obszaru, w pasie rozciągającym się na wschód od Wschodniej Obwodnicy GOP (droga S1), prawie równolegle do niej. Prognozowane nachylenia i odkształcenia kwalifikują powierzchnię do 0 i I kategorii terenów górniczych (załącznik 11). Przy czym ich maksymalne wartości nie są większe nawet od połowy wartości dopuszczalnych dla I kategorii. Wpływy rzędu I kategorii w wariancie zaproponowanym przez Inwestora będą się ujawniać na obszarze 9,98 km2. W wyniku prowadzenia eksploatacji według wariantu 2 - racjonalnego wariantu alternatywnego, deformacje rzędu I kategorii ujawnią się na obszarze 8,76 km2, czyli w mniejszym zakresie, jak w przypadku wariantu 1. Zaproponowana zmiana spowoduje, że poza zasięgiem takich wpływów będzie węzeł Brzęczkowice i autostrada A4 na zachód od niego (załącznik 12). Skutkiem eksploatacji zaplanowanej na 30 lat będzie obniżenie powierzchni o maksymalnej wartości 0,50 m w Brzezince. Największe nachylenia powierzchni, o wartości 0,9 mm/m, a także największe odkształcenia rozciągające, do +0,5 mm/m, wystąpią w części północnej analizowanego obszaru, na wschodnim obrzeżu osiedla Powstańców Śląskich. Natomiast odkształcenia ściskające o maksymalnej wartości -0,7 mm/m wystąpią czasowo w części południowo – wschodniej analizowanego obszaru, w pasie rozciągającym się na wschód od drogi S1, prawie równolegle do niej. Prognozowane nachylenia i odkształcenia kwalifikują powierzchnię do I kategorii terenów górniczych. Należy zwrócić uwagę na to, że ich maksymalne wartości są mniejsze od połowy wartości dopuszczalnych dla tej kategorii. Eksploatacja prowadzona według wariantu 3, czyli najbardziej korzystnego dla środowiska, spowoduje deformacje powierzchni, kwalifikujące teren do I kategorii na obsza249 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” rze 6,26 km2, tj. w najmniejszym zakresie spośród rozpatrywanych wariantów. Warto podkreślić, że przy realizacji tego wariantu 6,03 km2 powierzchni terenu górniczego znajdzie się w 0 kategorii, co stanowi 49,1 % całości terenu górniczego. Poza zasięgiem wpływów będzie – tak jak w przypadku wariantu 2 – węzeł Brzęczkowice i autostrada A4 na zachód od niego. Ograniczenia eksploatacji skutkuje też wyeliminowaniem deformacji podłoża w rejonie bazy logistycznej Panattoni Park Mysłowice oraz zabudowy mieszkaniowej dzielnicy Kosztowy (osiedle Zawadzkiego, osiedle budynków jednorodzinnych w rejonie ulicy Heleny i Józefa Fików oraz zabudowa wzdłuż ulicy Adama Dzióbka). Na powierzchni można wyróżnić 3 rejony objęte wpływami projektowanej eksploatacji górniczej (załącznik 13): – w Brzęczkowicach, na północ od autostrady A4, gdzie wskaźniki osiągną maksymalne wartości obniżenia do 0,47 m w rejonie osiedla Powstańców Śląskich (w latach 2044 – 2051), nachylenia powierzchni o wartości 0,9 mm/m we wschodniej części osiedla Powstańców Śląskich, odkształcenia rozciągające do +0,5 mm/m w północno - wschodniej części osiedla Powstańców Śląskich, odkształcenia ściskające o maksymalnej wartości -0,7 mm/m na zachód od ul. J. Ziętka, – w Brzezince, na południe od autostrady A4 i na północ od bazy logistycznej Panattoni Park Mysłowice, gdzie wskaźniki osiągną największe wartości obniżenia do 0,48 m w dzielnicy Brzezinka (w latach 2033 – 2045), nachylenia powierzchni o wartości 0,8 mm/m w rejonie wiaduktu w ciągu ulicy Laryskiej nad torami kolejowymi linii Katowice – Oświęcim, odkształcenia rozciągające do +0,4 mm/m na obszarach zabudowy mieszkaniowej w Brzezince, w rejonie wiaduktu w ciągu ulicy Laryskiej nad torami kolejowymi oraz w rejonie ulicy Topolowej (na zachód od linii kolejowej), odkształcenia ściskające o maksymalnej wartości -0,6 mm/m w rejonie cmentarza, 250 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” – w Kosztowach, na południe od bazy logistycznej Panattoni Park Mysłowice, gdzie wskaźniki będą miały maksymalne wartości obniżenia do 0,35 m w rejonie wschodniej części ulicy J. Rymera (w latach 2022 – 2036), nachylenia powierzchni o wartości 0,6 mm/m w rejonie ul. J. Chromika, odkształcenia rozciągające do +0,3 mm/m na południe od skrzyżowania ulic Kosztowskiej i Długiej, odkształcenia ściskające o maksymalnej wartości -0,7 mm/m w rejonie wschodniej części ulicy J. Rymera, Prognozowane nachylenia i odkształcenia kwalifikują powierzchnię do 0 i I kategorii terenów górniczych. Maksymalne prognozowane wartości wskaźników deformacji są mniejsze od połowy wartości dopuszczalnych dla tej kategorii. Największe nachylenia – do 0,9 mm/m, a także największe odkształcenia rozciągające – do +0,4 mm/m, wystąpią w części północnej analizowanego obszaru, na wschodnim obrzeżu osiedla Powstańców Śląskich. Będą to wartości końcowe, przy czym nachylenia pozostaną stale na tym poziomie, natomiast oddziaływanie odkształceń na obiekty budowlane będzie z czasem maleć wskutek relaksacji naprężeń. Natomiast nachylenia i odkształcenia nad wybranymi parcelami będą osiągały maksymalne wartości tylko w czasie postępu eksploatacji, potem będą mniejsze. Ich końcowe wartości mogą być bliskie 0. W tabeli 6.6 zestawiono maksymalne prognozowane wartości wskaźników deformacji powierzchni a także wielkość obszaru w zasięgu wpływów eksploatacji I kategorii dla każdego z rozpatrywanych wariantów. Ich porównanie prowadzi do wniosku, że we wszystkich wariantach maksymalne wartości wskaźników są niewielkie i na prawie takim samym poziomie. Zarówno nachylenia, jak i odkształcenia powierzchni są, z jednym wyjątkiem, mniejsze od połowy wartości dopuszczalnych dla terenów górniczych I kategorii. Tylko w wariancie 3 odkształcenia ściskające są większe o 0,03 mm/m od połowy wartości granicznej. Największy zasięg deformacji ciągłych I kategorii będzie w przypadku wariantu 1, a najmniejszy – w przypadku wariantu 3. W wariancie 3 będzie to obszar o powierzchni 6,26 km2. Natomiast teren górniczy, przy założeniu, że jego granicę stanowi izolinia obniżeń 20 mm, ma w tym wariancie powierzchnię 12,29 km2 (załącznik 13). Pozostała powierzchnia terenu górniczego (6,03 km2) osiągnie wartości deformacji 0 kategorii. 251 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Tabela 6.6 Maksymalne prognozowane wartości wskaźników deformacji powierzchni i wielkość obszaru w zasięgu wpływów eksploatacji projektowanej w złożu „Brzezinka 3” kwalifikujących teren do I kategorii Wskaźnik deformacji Wariant 1 Wariant 2 Wariant 3 Obniżenia, m 0,50 0,50 0,48 Nachylenia, mm/m 0,9 0,9 0,9 Odkształcenia rozciągające, mm/m +0,5 +0,5 +0,5 Odkształcenia ściskające, mm/m -0,7 -0,7 -0,8 I I I 9,98 8,76 6,26 Kategoria terenu górniczego Obszar objęty wpływami I kategorii, km 2 Na wszystkich mapach prognozowanych wpływów rozpatrywanej eksploatacji górniczej wyróżniono izolinię obniżeń 20 mm (załączniki 11, 12, 13). Można przyjąć, że jest to granica szkodliwych deformacji powierzchni. Jeśli inne rodzaje oddziaływania eksploatacji górniczej na powierzchnię (wstrząsy, zmiany warunków hydrologicznych) nie wykraczają poza obszar ograniczony tą izolinią, to ona wyznacza na powierzchni teren górniczy. Zgodnie z ustawą Prawo geologiczne i górnicze terenem górniczym jest przestrzeń objęta przewidywanymi szkodliwymi wpływami robót górniczych zakładu górniczego. 6.3. ANALIZA POTENCJALNYCH SYTUACJI AWARYJNYCH – WYSTĄPIENIE POWAŻNEJ AWARII PRZEMYSŁOWEJ Ustawa Prawo ochrony środowiska przyjmując wytyczne zawarte w dyrektywach Unii Europejskiej podaje w art. 3 pkt 23 następującą definicję poważnej awarii: „poważna awaria jest to zdarzenie, w szczególności emisja, pożar lub eksplozja, powstała w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadząca do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem”. 252 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Zgodnie z przepisami dotyczącymi zasad postępowania i obowiązków jednostek organizacyjnych w przypadku wystąpienia poważnych awarii, likwidacja jej skutków należy do podmiotów korzystających ze środowiska. W czasie prowadzenia eksploatacji węgla kamiennego mogą zaistnieć poważne awarie związane z: - ruchem podziemnym Zakładu Górniczego: zagrożenia pożarowe, zagrożenia wodne, zagrożenia tąpaniami, oraz - wykorzystaniem infrastruktury powierzchniowej: zagrożenia pożarowe, rozszczelnienie (awaria) zbiorników samochodowych i lokomotywowych oraz wyciek paliwa, skażenie środowiska olejami i smarami. Przeciwdziałania zagrożeniom związanym z ruchem podziemnym Zakładu Górniczego: wodnym, pożarowym oraz tąpaniami zostały omówione w rozdziale 1.1.6. Teren Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” zostanie ogrodzony i chroniony przez całą dobę, co uniemożliwi wstęp na jego teren osobom postronnym. Na przedmiotowym terenie zostaną zainstalowane hydranty przeciwpożarowe zgodnie z wymogami wynikającymi z odpowiednich przepisów przeciwpożarowych Podstawą ograniczenia możliwości występowania nadzwyczajnych zagrożeń środowiska jest ich prewencja. Wszystkie tereny utwardzone powinny być zabezpieczone krawężnikami zabezpieczającymi tereny przyległe przed przedostaniem się zanieczyszczeń do gleby i gruntu. Pojemność oraz konstrukcja piaskownika oraz separatora koalescencyjnego odbierającego zanieczyszczone wody opadowe powinna być taka, aby mogła ona przyjąć dodatkową – dwukrotną ilość zanieczyszczeń. Zostaną opracowane procedury określające sposoby łączności i postępowania w sytuacji wystąpienia nadzwyczajnych zagrożeń środowiska. Dotyczy to zarówno systemu powiadamiania pracowników i stosownych służb o zaistniałej sytuacji awaryjnej oraz sposobu podjęcia działań zabezpieczających miejsce zdarzenia. 253 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 6.4. ODDZIAŁYWANIA TRANSGRANICZNE Postępowanie w ramach oddziaływań transgranicznych reguluje Ustawa z dn. 03 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. z 2008r. Nr 199, poz. 1227). Art. 104. 1. W razie stwierdzenia możliwości znaczącego transgranicznego oddziaływania na środowisko, pochodzącego z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na skutek: 1) realizacji planowanych przedsięwzięć objętych: a) decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach, b) decyzjami, o których mowa w art. 72 ust. 1 pkt 1 i 10, jeżeli w ramach postępowania w sprawie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach nie była przeprowadzona ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, 2) realizacji projektów polityk, strategii, planów lub programów, o których mowa w art. 46 lub 47 - przeprowadza się postępowanie dotyczące transgranicznego oddziaływania na środowisko. 2. Postępowanie dotyczące transgranicznego oddziaływania na środowisko przeprowadza się również na wniosek innego państwa, na którego terytorium może oddziaływać przedsięwzięcie albo realizacja projektu dokumentu, o którym mowa w art. 46 lub 47. Art. 105. Postępowanie dotyczące transgranicznego oddziaływania na środowisko przeprowadza się także w przypadku, gdy możliwe oddziaływanie pochodzące spoza granic Rzeczypospolitej Polskiej mogłoby ujawnić się na jej terytorium. Inwestycja ze względu na swe położenie, rodzaj i zakres oddziaływania oraz fakt, że nie jest wymieniona w załączniku nr 1 do Konwencji EKG ONZ o Ocenach Oddziaływania na Środowisko w Kontekście Transgranicznym, sporządzonej w Espoo w dniu 25 lutego 1991r., ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską i ogłoszonej w Dz.U. Nr 96 z 1999r., 254 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” poz. 1110, nie wymaga przeprowadzenia postępowania w zakresie oddziaływania transgranicznego. Gospodarka wodno-ściekowa projektowanego zakładu górniczego ZG „Brzezinka 3” i eksploatacji złoża „Brzezinka 3” nie wiąże się z oddziaływaniem transgranicznym na środowisko. 255 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 7. UZASADNIENIE WYBRANEGO PRZEZ WNIOSKODAWCĘ WARIANTU, ZE WSKAZANIEM JEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO, W TYM NA OBSZARY NATURA 2000 7.1. ODDZIAŁYWANIE NA LUDZI, ZWIERZĘTA, ROŚLINY, WODĘ I POWIETRZE, W TYM NA OBSZARY NATURA 2000 7.1.1. ODDZIAŁYWANIE NA LUDZI Analizując oddziaływanie na ludzi, należy wziąć pod uwagę zarówno pracowników kopalni jak i ludność zamieszkałą na terenach, przyległych do Zakładu Głównego oraz na terenach podlegających przekształceniom terenu. Oddziaływanie na pracowników jest minimalizowane poprzez stosowanie zgodnych z Kodeksem Pracy i przepisami BHP środków ochrony osobistej. Oddziaływanie na mieszkańców terenów podlegających przekształceniom oraz terenów przyległych do szybów oraz Zakładu Głównego kopalni jest minimalizowane przede wszystkim przez stosowanie prewencji tych zagrożeń oraz działania zapobiegające i ograniczające ich występowanie poprzez zaprojektowanie takiego systemu eksploatacji i wybraniu takiego wariantu, aby zminimalizować wystąpienie szkód górniczych. Do działań związanych z naprawą ewentualnych szkód górniczych należy zaliczyć naprawę dróg, mostów, wiaduktów, regulację cieków wodnych, budowę pompowni na terenach zalewisk i inne. Zadania te są bardzo ważne i muszą być podejmowane w przypadku wystąpienia takiej konieczności, ponieważ wpływają one na komfort mieszkańców terenów poddanych osiadaniami terenów wskutek działalności górniczej. Z punktu widzenia ludzi zamieszkujących teren górniczy ważne jest także takie prowadzenie wydobycia, aby również zapobiegać wstrząsom górniczym. Planowany wariant wydobycia węgla kamiennego ze złoża „Brzezinka 3” nie powinien powodować powstawania wstrząsów górniczych. Wpływ ewentualnych szkód górniczych na zdrowie i życie mieszkańców jest najbardziej eksponowany w wariancie 3. Jest to wariant, w którym założono maksymalne ograniczenie niekorzystnych skutków eksploatacji w obiektach budowlanych. Zgodnie 256 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” z przepisami przedsiębiorca górniczy jest zobowiązany do naprawy wszystkich szkód spowodowanych ruchem zakładu górniczego, ale dla właścicieli i użytkowników nieruchomości zarówno uszkodzenia, jak i remonty mogą być obciążeniem. Prognozowane nachylenia i odkształcenia kwalifikują powierzchnię do 0 i I kategorii terenów górniczych. Maksymalne prognozowane wartości wskaźników deformacji są mniejsze od połowy wartości dopuszczalnych dla tej kategorii. W poniższej tabeli (z opracowania Ministerstwa Środowiska – „Zasady dokumentowania warunków geologiczno-inżynierskich dla celów likwidacji kopalń”, Warszawa 2008r.) przedstawiono zależności pomiędzy kategorią terenu górniczego a jego przydatnością do zabudowy – tabela 7.1. Tabela 7.1 Kategorie terenów górniczych Przydatność do zabudowy II III IV V przydatne z grraniczeniami I nie nadające sie do zabudowy 0 przydatne Kategoria niewymagane zabezpieczenia obiektów budowlanych Wielkość spodziewanych deformacji Nachylenie T Odkształcenie Promień poziome krzywizny R [mm/m] [mm/m] [km] T 0,5 mogą powstać małe, nieszkodliwe uszkodze- 0,5 < T 2,5 nia mogą występować uszkodzenia łatwe do u2,5 < T 5,0 suniecia wymagane zabezpiecze5.0 < T 10,0 nie obiektów budowlanych wymagane poważne zabezpieczenie o10,0 < T 15,0 biektów budowlanych duże prawdopodobieństwo wystapienia nieciągłych przemiesT > 15,0 zczeń terenu (szczelin, zapadlisk) 0,3 R 40 0,3 < 1,5 40 > R 20 1,5 < 3,0 20 > R 12 3,0 < 6,0 12 > R 6 6,0 < 9,0 6>R4 > 9,0 R<4 Uciążliwości klimatu akustycznego oraz zapylenia w pobliżu Zakładu Głównego będą ograniczane poprzez podejmowanie przez Inwestora szeregu inwestycji mających za zadanie uciążliwości te zmniejszyć. 257 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 7.1.2. ODDZIAŁYWANIE NA ZWIERZĘTA I ROŚLINY, W TYM NA OBJĘTE OCHRONĄ DYREKTYW – PTASIEJ I SIEDLISKOWEJ Tereny, jakie zostaną zajęte pod eksploatację górniczą nie są miejscem występowania znaczących wartości przyrodniczych. Oddziaływanie na siedliska przyrodnicze położone w jego sąsiedztwie, w tym na ostoję NATURA 2000 są pomijalne. W odległości 9,1 km znajduje się Torfowisko Sosnowiec-Bory - PLH240038 od terenu górniczego „Brzezinka 3”, natomiast Łąki w Jaworznie PLH240042 w odległości 9,3 km. Należy natomiast przyjąć, że wystąpi negatywne oddziaływanie na warunki żerowania niektórych gatunków ptaków, w tym jednej pary bociana czarnego (Ciconia nigra), będącego jednym z najbardziej płochliwych gatunków polskiej ornitofauny, którego żerowiska znajdują się na łąkach nad Przemszą. Na inwentaryzowanym terenie stwierdzono gatunki ptaków chronionych na mocy Załącznika I Dyrektywy Ptasiej, w tabeli opisano oddziaływanie inwestycji na występujące gatunki. Tabela 7.1 Lista ptaków chronionych na mocy Załącznika I Dyrektywy Ptasiej zinwentaryzowanych na Terenie Górniczym „Brzezinka 3”, a oddziaływanie inwestycji na te gatunki Lp. Nazwa łacińska Nazwa polska Skala oddziaływania 1. Zimorodek zwyczajny Alcedo atthis 1 2. Bocian biały Ciconia ciconia 0 3. Bocian czarny Ciconia nigra 2 4. Dzięcioł duży Dendrocopos major 1 W tabeli przyjęto następującą skalę oddziaływania: -3 - oddziaływanie negatywne duże (znaczące) związane z ubytkiem w populacjach lub zasobnością biotopów większymi niż 20%; -2 - oddziaływanie negatywne średnie (znaczące) związane z ubytkiem w populacjach lub zasobnością biotopów w zakresie od 0,5 do 20%; -1 - oddziaływanie negatywne małe (nieznaczące) związane z ubytkiem w populacjach lub zasobności biotopów mniej niż 0,5%; - 0 - brak oddziaływania lub znikomo małe. 258 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Skala oceny oddziaływania została przyjęta przez zespoły badawcze Głównego Instytutu Górniczego w Katowicach dla potrzeb sporządzenia raportów oddziaływania na środowisko. Jako bazę do sporządzenia ocen oddziaływania wykorzystano publikację MakomaskaJuchiewicz M. (red.) 2010. Monitoring gatunków zwierząt. Przewodnik metodyczny. GIOŚ, Warszawa oraz Chylarecki P., Sikora A., Cenian Z. (red.) 2009. Monitoring ptaków lęgowych. Poradnik metodyczny dotyczący gatunków chronionych Dyrektywą Ptasią. GIOA, Warszawa. Skala ocen została zalecona przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska oraz Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska. Mogą wystąpić lokalne zmiany warunków wodnych, majace stosunkowo niewielki wpływ na kształtowanie ekosystemów wodnych. Zmiany te będą występowały w długich odstępach czasowych. Deformacje powierzchni terenu i towarzyszące im zmiany stosunków wodnych nie mogą pozostać bez wpływu na siedliska przyrodnicze oraz florę i faunę. Z uwagi na lokalizację inwestycji i zasięg wpływów na poszczególne elementy środowiska, nie przewiduje się bezpośredniego oddziaływania na ostoję NATURA 2000 Łąki w Jaworznaie - PLH240042 oraz Torfowisko Sosnowiec-Bory - PLH240038. Mogą natomiast wystąpić oddziaływania pośrednie. Wynikać one będą z faktu, że zmianom morfologicznym oraz wachaniom poziomu wód towarzyszyć mogą zmiany warunków gniazdowania dla ptaków, a zarazem zmiany warunków żerowania dla ptaków gnieżdżących się na tym terenie. Zmiana wynikać może z nieznacznego zwiększenia powierzchni zbiorników wodnych i mokradeł. Planowana eksploatacja nie będzie wywierała znaczącego wpływu na zasoby przyrodnicze położone w sąsiedztwie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3”. 7.1.3. ODDZIAŁYWANIA NA WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE Prognozowany dopływ naturalny wód do upadowych (4,2 m3/min) zostanie ujęty w miejscach jego koncentracji i w części wykorzystany będzie do potrzeb własnych zakładu górniczego (woda przemysłowa / technologiczna). Prognozowany dopływ wód podziemnych do wyrobisk górniczych w czasie eksploatacji oszacowano na około 2,1 m3/min. Ładunek chlorków i siarczanów dopływający z wodami dołowymi do wyrobisk podziemnych złoża „Brzezinka 3” oszacowano maksymalnie na około 246 t/d dla docelowego modelu eksploata259 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” cji złoża. Wody pochodzące z odwadniania wyrobisk górniczych w obrębie złoża „Brzezinka 3” będą kierowane do system głównego odwadniania ZG „Brzezinka 3”. Niewykorzystana część wód kopalnianych po oczyszczeniu z zawiesiny w osadniku, będą odprowadzane wylotem do cieku Przyrwa i dalej do rzeki Przemszy. Uruchomienie eksploatacji złoża „Brzezinka 3” zwiększy oddziaływanie na wody powierzchniowe i podziemne w tym terenie, nie spowoduje jednak zmiany klasyfikacji zasobów wód podziemnych i powierzchniowych, a osiągnięcie celów środowiskowych zawartych w planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza będzie możliwe po zakończeniu eksploatacji węgla na omawianym obszarze. Dokładniej omówiono ten temat w rozdziale 9.4. 7.1.4. ODDZIAŁYWANIE NA POWIETRZE ATMOSFERYCZNE Oddziaływanie na powietrze atmosferyczne analizowanego wariantu przedsięwzięcia będzie się charakteryzowało następującymi cechami: - nie będzie prowadzonego wzbogacania urobku węglowego na terenie zakładu górniczego, - szacowana emisja metanu w powietrzu wentylacyjnym może wynosić średnio około 1 700 tys. m3 rocznie, Porównując ta wielkość do emisji metanu z polskich kopalń węgla kamiennego (Inwentaryzacja emisji metanu z układów wentylacyjnych i z układów odmetanowania kopalń węgla kamiennego w Polsce w latach 2001-2010. Dr inż. Renata Patyńska. Główny Instytut Górnictwa w Katowicach): Kopalnie metanowe w roku 2010 Bielszowice Bolesław Śmiały Borynia Brzeszcze - Silesia Budryk Chwałowice Halemba – Wirek Jankowice Jas – Mos Knurów - Szczygłowice Ilość wypuszczonego metanu, mln m3/rok 5,100 0,000 3,500 0,000 2,800 3,800 1,700 0,700 1,500 8,500 260 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Krupiński Marcel Murcki - Staszic Mysłowice - Wesoła Pniówek Pokój Rydułtowy - Anna Sośnica - Makoszowy Wieczorek Wujek Zofiówka 31,800 1,900 2,300 2,300 8,600 0,000 6,300 4,600 0,000 7,700 1,700 Jest wielkością średnią - transport, prace spawalnicze i malarskie w rejonie zakładu głównego spowodują emisję niezorganizowaną pyłu, tlenków azotu, tlenku węgla i związków węglowodorowych. Uwzględniając szacunkowe dane o wielkości aktualnej emisji z Zakładu Głównego, brak jest przesłanek, aby sądzić, że emisja ta spowoduje przekroczenia wartości odniesienia na granicy terenu kopalni. Zanieczyszczenia kumulować się będą w bezpośrednim otoczeniu prowadzonych prac. Projektowane jest pozyskanie metanu z powietrza wentylacyjnego kopalni. Wydzielający się metan ze złoża w trakcie eksploatacji węgla do wyrobisk górniczych odprowadzny będzie wraz z prądem zużytego powietrza do wentylatora głównego przewietrzania. W dyfuzorach wentylatorów głównego przewietrzania zabudowane będą ujęcia powietrza kopalnianego (MWENT), którymi powietrze kierowane będzie do instalacji utylizacyjnej metanu. W instalacji, podczas utylizacji metanu powstająca energia cieplna będzie wykorzystana przez zakład na cele grzewcze. Projektowana technologia jest w Polsce całkowicie innowacyjna i nowatorska, niestosowana obecnie w skali przemysłowej w krajowych zakładach górniczych. Zaproponowane rozwiązanie pozwoli ograniczyć negatywny wpływ wprowadzanego do atmosfery metanu na środowisko. 7.1.5. ODDZIAŁYWANIE NA KLIMAT AKUSTYCZNY Dopuszczalne poziomy hałasu dla terenów zabudowy mieszkaniowej sąsiadującej z terenem zakładu, wynoszą: - w porze dnia 50 dB, 261 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” - w porze nocy 40 dB. Wyznaczony obliczeniowo, dla przyjętej metodyki oraz danych wejściowych dotyczących parametrów akustycznych poszczególnych źródeł, równoważny poziom dźwięku A, emitowany jedynie przez źródła związane z eksploatacją przedmiotowego przedsięwzięcia, wynosi na granicy terenów chronionych akustycznie: od 40,3 dB do 45,8 dB w porze dnia; oraz od 35,1 dB do 38,1 dB w porze nocy. Nie stwierdzono przekroczeń poziomu dopuszczalnego 50 dB w porze dnia oraz 40 dB w porze nocy. Sposób obliczeń uciążliwości akustycznej opisane sa w rozdziale 8.2, natomiast mapy izolinii hałasu zamieszczono w załączniku 18. Izolinie poziomów dopuszczalnych hałasu 50 dB w porze dnia i 40 dB w porze nocy ograniczają obszar, który nie zawiera terenów chronionych akustycznie w rozumieniu załącznika do obwieszczenia Ministra Środowi z dnia 15 października 2013 r. (poz. 112) w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Środowiska (z dnia 14 czerwca 2007 r.) w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. 7.2. ODDZIAŁYWANIE NA POWIERZCHNIĘ ZIEMI, Z UWZGLĘDNIENIEM RUCHÓW MASOWYCH ZIEMI, KLIMAT I KRAJOBRAZ 7.2.1. WPŁYW PROJEKTOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA POWIERZCHNIĘ ZIEMI Eksploatacja górnicza złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” spowoduje deformacje ciągłe na powierzchni terenu w obszarze położonym przede wszystkim we wschodniej części Mysłowic, w dzielnicach: Brzęczkowice, Brzezinka, Kosztowy, Larysz i Hajdowizna. Prognozowany Teren Górniczy „Brzezinka 3” ma powierzchnię 12,14 km2 (załącznik 2). Obliczone deformacje powierzchni charakteryzują się następującymi wartościami wskaźników: obniżenia do 0,48 m (w latach 2033 – 2045), nachylenia do 0,9 mm/m, 262 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” odkształcenia w granicach od -0,8 mm/m do +0,5 mm/m, Szczegółową charakterystykę prognozowanych wpływów eksploatacji zawiera roz- dział 6.1.3. Ze względu na wartości nachyleń i odkształceń cały obszar w zasięgu wpływów kwalifikuje się do terenów górniczych 0 i I kategorii. Przy czym maksymalne wartości tych wskaźników generalnie nie są większe nawet od połowy wartości dopuszczalnych dla tej kategorii. Spowodowane jest to przyjętym przez Inwestora innowacyjnym systemem eksploatacji, którego celem jest maksymalizacja ochrony powierzchni ziemi i obiektów jej zagospodarowania. W przypadku stosowanych z reguły w Polsce systemach ścianowych z zawałem stropu, najczęściej deformacje powierzchni mają wartości wskaźników kwalifikujące powierzchnię do II - III kategorii terenów górniczych. A na terenach niezabudowanych dopuszcza się nawet deformacje IV kategorii. Należy również zwrócić uwagę na kształtowanie się procesu deformacji w czasie. W przypadku rozpatrywanego projektu dla złoża „Brzezinka 3”, prędkość eksploatacji jest mała, co jest korzystne dla obiektów budowlanych. Wybranie złoża w zaplanowanym zakresie będzie trwało prawie 28 lat. Deformacje powierzchni będą się ujawniać nieznacznie dłużej (do 3 lat). Ale w poszczególnych częściach terenu górniczego okres, w którym będą się ujawniać wpływy, nie powinien być dłuższy niż kilkanaście lat. 7.2.2. WPŁYW URUCHOMIENIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA KLIMAT Planowane przedsięwzięcie nie będzie wpływało na klimat terenu zainwestowania. Przewidywane ilości emitowanych zanieczyszczeń do atmosfery z terenu Zakładu Głównego nie spowodują odczuwalnego wpływu na warunki klimatyczne w najbliższym otoczeniu. Spośród ogólnej ilości wydzielającego się metanu ze złoża w czasie eksploatacji węgla, część gazu zostaje odprowadzona z powietrzem wentylacyjnym, a pozostała ilość ujmowana przez system zagospodarowania i utylizacji metanu z powietrza wentylacyjnego projektowanego Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” w termicznym reaktorze rewersyjnym TFRR. Wprowadzanie metanu do powietrza ma – jak się uważa - wpływ na zmiany klimatu. Planowane przedsięwzięcie w niewielkim stopniu wpływa na klimat w sposób pośredni – wynikający z produkcji energii elektrycznej u dostawców. 263 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 7.2.3. WPŁYW PROJEKTOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA KRAJOBRAZ Eksploatacja złoża w granicach projektowanego Obszaru Górniczego nie jest związana z dodatkowymi zajęciami terenu pod działalność przemysłową. Zakład Górniczy będzie posadowiony głównie na terenach obecnie użytkowanych przez firmę Zakład Przeróbki Węgla „Brzezinka” i wykorzystywał będzie większość infrastruktury powierzchniowej obecnie tam zlokalizowanej. Nie będą tam budowane żadne obiekty wysokościowe mające wpływ na krajobraz. Wykazane w pracy osiadania terenu związane z prowadzoną eksploatacja górniczą w niewielki sposób wpłyną na krajobraz. Oddziaływania te zostały dokładnie opisane w punktach poprzednich. Wpływy projektowanej eksploatacji do połowy roku 2049 na powierzchnię terenu, wywołają deformacje powierzchni o parametrach I kategorii terenu górniczego, a osiadania dochodzić będą do maksymalnie 0,48 m. Osiadania będą zmienne w czasie. Prognozowane osiadania związane z planowaną eksploatacją złoża „Brzezinka 3” nie spowodują zmian stosunków wodnych na powierzchni skutkujących powstawaniem bezodpływowych zalewisk lub zmianą kierunku spływu wód powierzchniowych mających wpływ na krajobraz. 7.3. ODDZIAŁYWANIE NA DOBRA MATERIALNE Wśród obiektów zlokalizowanych w granicach projektowanego terenu górniczego do najważniejszych należą: – autostrada A4, – droga krajowa S1, – linia kolejowa nr 138 Katowice - Oświęcim, – linia kolejowa nr 134 Jaworzno Szczakowa - Mysłowice, – linia kolejowa nr 180 Dorota - Mysłowice Brzezinka, – linie kolei piaskowych CTL „Maczki Bór” – baza logistyczna Panattoni Park Mysłowice, – obiekty Medicare przy ul Białobrzeskiej, – osiedle Powstańców Śląskich w Mysłowicach, – zabudowa dzielnic Brzezinka i Kosztowy miasta Mysłowice. 264 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Znaczna część obiektów budowlanych, położonych w zasięgu projektowanej eksploatacji górniczej w złożu Brzezinka 3, była wznoszona bez odpowiednich zabezpieczeń. Jednak należy zauważyć, że nie jest to równoznaczne z brakiem odporności na deformacje podłoża. Zabezpieczenia na III kategorię deformacji posiadają budynki Mysłowickiej Spółdzielni Mieszkaniowej, zlokalizowane na osiedlu Powstańców Śląskich (pismo MSM z dnia 11.06.2014 o symbolu GE/249/2582/14/7388/14). Są to przede wszystkim wielokondygnacyjne, kilkusegmentowe budynki mieszkalne oraz 3 pawilony handlowo – usługowe. Przez pojęcie odporności budowli na wpływy podziemnej eksploatacji górniczej rozumie się jej zdolność do przeniesienia określonych wpływów ciągłych deformacji terenu bez zagrożenia bezpieczeństwa użytkowania obiektów, przy jednoczesnym dopuszczeniu wystąpienia w obiekcie niewielkich uszkodzeń możliwych do usunięcia w ramach remontów bieżących – bez pogorszenia się walorów użytkowych takiego obiektu. Odporność obiektów najczęściej wyraża się kategorią. Kategoriami odporności obiektów i kategoriami terenu górniczego operuje się przy ocenie możliwości przejęcia przez nie deformacji ciągłych podłoża. Na etapie sporządzania planu ruchu zakładu górniczego przedmiotem szczegółowych analiz są budynki wymagające szczególnej ochrony oraz budynki o kategorii odporności niższej o co najmniej dwie od kategorii terenu [Wytyczne WUG]. Tylko w przypadku tych obiektów kopalnie są zobowiązane do określenia prac i działań z zakresu profilaktyki budowlanej. W przypadku projektowanej eksploatacji złoża Brzezinka 3, ze względu na małe wartości prognozowanych wskaźników deformacji ciągłych powierzchni (nachyleń i odkształceń) nie ma możliwości, by obiekty miały kategorię odporności niższą o co najmniej dwie od kategorii terenu. Możliwa jest co najwyżej różnica o jedną kategorię, w przypadku obiektów o 0 kategorii odporności. Takie będą wymagały analizy zakresu koniecznych prac i działań z zakresu profilaktyki budowlanej. Nie powinna to być liczna grupa obiektów. Statystycznie takie obiekty występują na terenach górniczych najrzadziej. Natomiast do obiektów wymagających szczególnej ochrony można zaliczyć hale bazy logistycznej Panattoni Park Mysłowice oraz budynki biurowo – magazynowe Medicare, które najprawdopodobniej nie posiadają zabezpieczeń na wpływy eksploatacji górniczej. Ze względu na wymiary i funkcje tych obiektów w przyjętym wariancie eksploatacji znacząco ograniczono jej zakres w tym rejonie. Zaproponowano taki sposób, w którym te obiekty są poza zasięgiem wpływów istotnych dla obiektów budowlanych. 265 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Takie same ograniczenie wprowadzono w projekcie eksploatacji w tych rejonach zabudowanych, w których nie można wykluczyć zagrożenia terenu deformacjami nieciągłymi kategorii B2 (średniego). Jest to autostrada A4 na zachodnim odcinku wraz z węzłem Brzęczkowice oraz znaczna część zabudowy dzielnicy Kosztowy. Obiekty, dla których istotne są obniżenia, tj. drogi i linie kolejowe powinny funkcjować bez zakłóceń. Prognozowane obniżenia są tak małe (do 0,48 m), że nie stanowią zagrożenia. W przyjętym wariancie eksploatacji, który jest najbardziej korzystny dla środowiska, nie ma potrzeby wyznaczania filarów ochronnych dla obiektów zlokalizowanych na powierzchni. Sposób i zakres eksploatacji w tym wariancie opracowano przy założeniu maksymalnej ochrony powierzchni. W szczególności wprowadzono ograniczenia ze względu na ochronę autostrady A4, w tym węzła Brzęczkowice (skrzyżowanie z S1) oraz obiekty Panattoni Park Mysłowice i Medicare. 7.4. ODDZIAŁYWANIE NA ZABYTKI I KRAJOBRAZ KULTUROWY, OBJĘTE ISTNIEJĄCĄ DOKUMENTACJĄ, W SZCZEGÓLNOŚCI REJESTREM LUB EWIDENCJĄ ZABYTKÓW Obecnie na projektowanym Terenie Górniczym „Brzezinka 3” nie ma obiektów obję- tych rejestrem lub ewidencją zabytków. 7.5. WZAJEMNE ODDZIAŁYWANIE MIĘDZY POSZCZEGÓLNYMI ELEMENTAMI ŚRODOWISKA Każda eksploatacja złoża węgla kamiennego prowadzi do deformacji górotworu. Wielkość i rodzaj tych deformacji zależy przede wszystkim od sposobu prowadzenia eksploatacji. Dla opisywanej eksploatacji pokładu 510 złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” prognozowane obniżenia nie będą większe niż 0,48 m, a nachylenia nie przekroczą 0,9 mm/m. Są to wartości niewielkie, które nie spowodują znaczących zmian stosunków wodnych na po- 266 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” wierzchni skutkujących powstawaniem bezodpływowych zalewisk lub zmianą kierunku spływu wód powierzchniowych i podziemnych. Mogą wystąpić lokalne zmiany warunków wodnych, mające stosunkowo niewielki wpływ na kształtowanie ekosystemów wodnych. Zmiany te będą występowały w długich odstępach czasowych. Jednakże nawet niewielkie zmiany w ukształtowaniu terenu, spowodowane eksploatacją górniczą mogą przyczynić się do pojawienia lokalnych zalewisk prowadzących do zwiększenia populacji płazów i gadów występujących na tym terenie, a szczególności do wzrostu lokalnej populacji entomofauny. Natomiast obniżenie się poziomu wód gruntowych może doprowadzić do ustąpienia wielu gatunków płazów i gadów w tym chronionego na tym terenie kumaka nizinnego. To z kolei może spowodować zmniejszenie się populacji ptaków drapieżnych. Może przyczynić się do zwiększenia populacji jenota, gatunku inwazyjnego. Tak więc zmiana poziomu wód gruntowych będzie prowadzić do polepszenia lub pogorszenia dobrostanu przyrody. Każda nawet minimalna zmiana ukształtowania ternu może wpłynąć na zasoby lokalnej flory. W zależności od kierunku zmian może to doprowadzić do monokulturyzacji siedlisk – zajmowania nieurodzajnych przestrzeni przez gatunki inwazyjne: nawłoć późną, rdestowe i niecierpki wypierające naszą rodzimą roślinność. Gospodarka wodno-ściekowa projektowanego ZG „Brzezinka 3” oraz planowana do połowy roku 2049 eksploatacja złoża „Brzezinka 3” będzie miała bezpośredni wpływ na jakość i ilość zasobów wód podziemnych i powierzchniowych. Natomiast nie spowoduje ona istotnych zmian jakościowych w zakresie klasyfikacji zasobów wód powierzchniowych i podziemnych. Mimo tego, że prognozowane osiadania nie spowodują znaczących zmian stosunków wodnych na powierzchni należy przeprowadzać corocznie w okresie weneracji monitoring środowiska, aby wzajemne interakcje zachodzące pomiędzy elementami środowiska równoważyły się. 267 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 8. OPIS METOD PROGNOZOWANIA ZASTOSOWANYCH PRZEZ WNIOSKODAWCĘ ORAZ OPIS PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO, OBEJMUJĄCY BEZPOŚREDNIE, POŚREDNIE, WTÓRNE, SKUMULOWANE, KRÓTKO-, ŚREDNIO- I DŁUGOTERMINOWE, STAŁE I CHWILOWE ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 8.1. OPIS METOD PROGNOZOWANIA ZASTOSOWANYCH PRZEZ WNIOSKODAWCĘ Tabela 8.1 MATRYCA LEOPOLDA Receptor trze Czynnik Wody Wody powierz- podziem- Klimat Powierz- Flora i chnia ziemi fauna KrajoLudzie braz Zabytki chniowe ne 1 1 0 0 0 0 1* 0 0 1 0 0 0 0 0 1* 0 0 0 0 0 0 0 0 1* 0 0 0 2 0 0 0 0 0 0 0 Odpady 0 2 1 0 1 0 0 0 0 Zużycie wody Osiadania 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 1 1 2 1 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 2 1 1 0 1 0 1* 0 0 Faza budowy Faza eksploatacji Powie- Emisja do powietrza Emisja hałasu Ścieki Zużycie energii Faza likwidacji estetyka * - dotyczy środowiska pracy Przedstawiona powyżej matryca Leopolda została zbudowana dla oddziaływań pochodzących jedynie w czasie udostępniania złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” jego eksploa268 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” tacji oraz likwidacji. Matryca ta nie zawiera oddziaływań skumulowanych, które są omówione w dalszych punktach. Wyszczególnione w matrycy oddziaływanie na ludzi zawiera w sobie zarówno oddziaływanie na pracowników kopalni jak i mieszkańców Mysłowic i Jaworzna. Tak więc rozdzielając te oddziaływania należy stwierdzić, że osiadania terenu będą oddziaływały na mieszkańców a hałas i zanieczyszczenie powietrza oraz wykazane oddziaływania na etapie budowy i likwidacji na pracowników kopalni i należy je określić jako środowisko pracy. Identyfikacje rodzajów oddziaływań na środowisko przeprowadzono przy zastosowaniu „listy sprawdzającej”, dzięki czemu wyłoniono te typy oddziaływań, które będą miały istotny wpływ na otoczenie. Dla wybranych z „listy sprawdzającej" oddziaływań określono ich intensywność wpływu na środowisko. Analizy dokonano za pomocą macierzy oddziaływań. Intensywność oddziaływania dla stwierdzonych rodzajów wpływu określono w skali punktowej od 0 do 5. Punktom nadano rangi odpowiadające intensywności: 0 - brak wpływu, 1 - wpływ mały, 2 – wpływ umiarkowany, 3 - wpływ średni, 4- wpływ duży, 5 - wpływ bardzo duży. Uproszczona macierz oddziaływań (macierz Leopolda) przedstawiona jest jako tabela 8.1 i ukazuje stopień intensywności wpływu poszczególnych przejawów działalności planowanej inwestycji na środowisko, traktowane jako całość. Określenie poziomów dopuszczalnych dźwięku A Najbliższe tereny chronione akustycznie znajdują się od strony północnej i zachodniej planowanej inwestycji (budowa Zakładu Górniczy „Brzezinka 3”) i wykorzystywane są pod zabudowę zagrodową z funkcją mieszkaniową, aczkolwiek docelowo z uwagi na zapisy Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego teren ten ma funkcję PU i w związku ztym w przyszłych MPZP będzie musiał mieć taką samą funkcję. Przepisy prawne regulujące sprawy oceny uciążliwego oddziaływania hałasu w środowisku, zostały sformułowane w załączniku do obwieszczenia Ministra Środowi z dnia 15 października 2013r. (poz. 112) w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia 269 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Ministra Środowiska (z dnia 14 czerwca 2007r.) w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. Zgodnie z tym dokumentem (tabela 1 załącznika do rozporządzenia), dla terenów zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, dopuszczalny poziom hałasu powodowany działaniem zakładu, wynosi: - w porze dnia 50 dB, - w porze nocy 40 dB. Wskaźniki LAeq,D i LAeq,N, dla których podano wartości dopuszczalne mają zastosowanie do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska, w odniesieniu do jednej doby. Celem wyznaczenia poziomu równoważnego dźwięku A w wytypowanym punktach zlokalizowanych na terenach chronionych przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową oraz określenia przebiegu izolinii poziomów hałasu, zastosowano metodę obliczeniową. Obliczenia przeprowadzono przy użyciu programu komputerowego CADNA A, gdzie zastosowany model i metodyka obliczeniowa zgodna jest z normą PN ISO 9613-2 „Akustyka. Tłumienie dźwięku wynikające podczas propagacji w przestrzeni otwartej. Ogólna metoda obliczania”. Norma ta jest zalecana do tego typu obliczeń w załączniku nr 7 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 30 października 2014r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody (poz. 1542). Równoważny poziom dźwięku A występujący w dowolnym punkcie przestrzeni, jest sumą dźwięków pochodzących od wszystkich źródeł punktowych i pozornych, a jego wartość obliczamy z zależności: Leq LW D A gdzie: LW - poziom mocy akustycznej A źródła punktowego wyrażony w dB, D - współczynnik kierunkowości źródła, A – tłumienie występujące na trasie źródło – punkt obserwacji. Całkowite tłumienie A jest wynikiem nałożenia kolejnych zjawisk fizycznych występujących na drodze propagacji i można zapisać je w ogólny sposób: A Adiv Aatm Agr Abar Ainne gdzie: Adiv – tłumienie wynikające z rozbieżności geometrycznej; 270 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Aatm - tłumienie powodowane absorbcją atmosferyczną; Agr - tłumienie wprowadzane przez powierzchnię terenu; Abar - tłumienie będące efektem dyfrakcji na przeszkodach pojawiających się na drodze propagacji fali akustycznej (ekranowanie). Wpływ gruntu na propagację fali akustycznej uwzględniono przeprowadzając obliczenia zgodnie z punktem 7.3.1 normy PN ISO 9613-2 „Akustyka. Tłumienie dźwięku wynikające podczas propagacji w przestrzeni otwartej. Ogólna metoda obliczania”. Kryteria ocen zanieczyszczenia powietrza Zgodnie z art. 222 Ustawy Prawo Ochrony Środowiska, ilość gazów i pyłów dopuszczonych do wprowadzania do powietrza ustala się na poziomie standardów emisyjnych lub nie powodujących przekroczeń dopuszczalnych poziomów, a w przypadku ich braku – nie powodujących przekroczeń wartości dopuszczalnych lub wartości odniesienia substancji w powietrzu. Szczegółowe regulacje dotyczące oceny oddziaływania emisji zanieczyszczeń pyłowo-gazowych zawarte są w rozporządzeniach: - Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 stycznia 2010 r. (Dz.U Nr 16/2010, poz.87) w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu, - Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 22 kwietnia 2011 r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji (Dz.U. Nr 95/2011, poz. 558), - Rozporządzenie MŚ z dnia z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu, (Dz. U. Nr 000 z dnia 18.09.2012 r., poz. 1031), Obliczenia wpływu emisji na stan powietrza wykonano przy pomocy programu kom- puterowego OPERAT FB (Proeko, Samoć, Kalisz), który uwzględnia metodykę zawartą w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dn. 26.01.2010 r. Przyjęto: ze względu na rodzaj zagospodarowania terenu i lokalizację, przyjęto współczynnik aerodynamicznej szorstkości terenu z0 = 1,0 m, warunki meteorologiczne – różę wiatrów - według danych ze stacji Katowice, 271 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” układ współrzędnych o osi X skierowanej w kierunku wschodnim i osi Y skierowanej w kierunku północnym, obszar obliczeniowy zawarty w granicach: Xd = 0 m, Yd = 0 m, Xg = 900 m, Yg = 1200 m, skok na osi X 20 m, skok na osi Y 20 m, skład ziarnowy emitowanego pyłu – udział PM10 w pyle całkowitym na poziomie 100%, tło zanieczyszczeń dla tlenków azotu, dwutlenku siarki i pyłu zawieszonego na podstawie informacji WIOŚ w Katowicach o stanie zanieczyszczeń powietrza w Aglomeracji Górnośląskiej Dla pozostałych zanieczyszczeń tło przyjęto jak dla substancji, dla których nie określono wartości dopuszczalnych, w wysokości 10 % średniorocznej wartości odniesienia. wielkość emisji wg danych i literaturowych, m. in. na podstawie wskaźników emisji KOBIZE dla kotłów energetycznego spalania paliw. czas emisji uzależniony od czasu pracy obiektu – założono, że proces produkcyjny przebiega w sposób ciągły, w trybie 18 godzin dobowo, co daje 6570 godz. w roku dla całej instalacji. 272 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 26 stycznia 2010 r. uznaje się, że wartość odniesienia lub poziom dopuszczalny substancji w powietrzu dla emitora lub zespołu emitorów jest dotrzymywana, jeśli spełnione są warunki: 1. Częstość przekraczania wartości D1 przez stężenia uśrednione dla 1 godziny w przypadku SO2 jest nie większa niż 0,274 % czasu w roku, a dla pozostałych substancji 0,2 % czasu w roku, 2. W każdym punkcie na powierzchni terenu jest spełniony warunek dotyczący rozkładu stężeń uśrednionych dla roku: SaDa-R Dla substancji, dla których określone są poziomy dopuszczalne uwzględnia się tło (R) w obliczeniach stężeń rocznych, jako wartość średnią roczną stężenia. Dla substancji, dla których nie określono wartości dopuszczalnych, tło ustala się w wysokości 10 % średniorocznej wartości odniesienia. Tabela 8.2 Wartości odniesienia substancji w powietrzu Oznaczenie numeryczne (CAS) Substancja Wartości odniesienia uśrednione dla okresu, [μg/m3] 1 godziny D1 roku kalendarzowego Da Pył zwieszony PM10 280 40 7446-09-5 Dwutlenek siarki 350 20 630-08-0 Tlenek węgla 30 000 - Dwutlenek azotu 200 40 Węglowodory alifatyczne 3000 1 000 - 10102-44-0 - D1 to wartość odniesienia substancji w powietrzu lub dopuszczalny poziom substancji (łącznie z marginesem tolerancji właściwym dla danej substancji i roku) w powietrzu uśrednione dla 1 godziny, natomiast Da to wartość odniesienia substancji w powietrzu lub dopuszczalny poziom substancji (łącznie z marginesem tolerancji właściwym dla danej substancji i roku) w powietrzu uśrednione dla roku. 273 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Zakres niezbędnych obliczeń zależny jest od poziomu substancji w powietrzu, który jest wynikiem emisji zanieczyszczeń. W zakresie skróconym obliczenia dla zespołu emitorów kończy się, jeżeli spełniony jest dla wszystkich substancji warunek: e S mm 0,1 D1 Dopuszczalne poziomy niektórych substancji w powietrzu określa Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu, (Dz. U. Nr 000 z dnia 18.09.2012 r., poz. 1031). Wielkości związane z obliczeniami zostały przedstawione w tabeli 8.3. Dla pozostałych substancji wprowadzanych do powietrza z terenu analizowanej inwestycji i nieujętych w poniższej tabeli, rozporządzenie nie określa dopuszczalnych poziomów w powietrzu. Tabela 8.3 Dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu Lp. Nazwa substancji (numer CAS) NO2 (10102-44-0) 1 2 3. 4. Dopuszczalny poziom substancji w powietrzu [g/m3] Dopuszczalna częstość przekraczania dopuszczalnego poziomu w roku kalendarzowym jedna godzina 200 1) 18 razy rok kalendarzowy 40 1) - rok kalendarzowy 30 2) - jedna godzina 350 1) 24 razy 24 godziny 125 1) 3 razy rok kalendarzowy i pora zimowa 20 2) - Okres uśredniania wyników pomiarów 3) NOx (10102-44-0, 10102-43-9) SO2 (7446-09-5) Pył zawieszony PM10 24 godziny 50 35 razy rok kalendarzowy 40 - CO (630-08--0) osiem godzin 4) 10 000 1) 4) - poziom dopuszczalny ze względu na ochronę zdrowia ludzi, poziom dopuszczalny ze względu na ochronę roślin, suma dwutlenku azotu i tlenku azotu w przeliczeniu na dwutlenek azotu 4) maksymalna średnia ośmiogodzinna, spośród średnich kroczących, obliczanych co godzinę z ośmiu średnich jednogodzinnych w ciągu doby. Każdą tak obliczoną średnią 8-godzinną przypisuje się dobie, w której się ona kończy; pierwszym okresem rozliczeniowym dla każdej doby jest okres od godziny 17:00 dnia poprzedniego do godziny 01:00 danego dnia; ostatnim okresem obliczeniowym dla każdej doby jest okres od godziny 16:00 do 24:00 tego dnia. 1) 2) 3) 274 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Wpływ warunków topograficznych na rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń w powietrzu, a w szczególności wpływ sposobu zagospodarowania terenu opisany jest współczynnikiem aerodynamicznej szorstkości terenu z0. 8.2. OPIS PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO, OBEJMUJĄCY BEZPOŚREDNIE, POŚREDNIE, WTÓRNE, KRÓTKO-, ŚREDNIOI DŁUGOTERMINOWE, STAŁE I CHWILOWE ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 8.2.1. WODY POWIERZCHNIOWE I ŚCIEKI Inwestor planuje modernizację i wykorzystanie istniejącej infrastruktury oraz wykorzystanie części terenu użytkowanego dotychczas przez firmę Zakład Przeróbki Węgla „Brzezinka” (Plan zagospodarowania terenu zakładu głównego). Projektowany zakład górniczy obejmował będzie obiekty przemysłowe i socjalne zlokalizowane na powierzchni, zabezpieczające prowadzenie podziemnej eksploatacji węgla ze złoża „Brzezinka 3” do połowy roku 2049. Wodę pitną planuje się pozyskać od lokalnych operatorów. Ścieki bytowe odprowadzane będą do miejskiej kanalizacji sanitarnej. Niewykorzystana częśś wód dołowych (ścieki przemysłowe) po oczyszczeniu z zawiesiny w osadnikach powierzchniowych będą wprowadzane do rzeki Przemszy poprzez ciek Przyrwa. Wykonane zostaną dwa osadniki wód dołowych, z których zasilana będzie: instalacja podsadzkowa, instalacja do zmulania pyłów oraz dołowa i powierzchniowa instalacja ppoż. Obiekty socjalne (w tym łaźnia górnicza) zaprojektowane zostaną dla 500 pracowników ZG „Brzezinka 3”. Na podstawie bilansu gospodarki wodno-ściekowej ZG „Brzezinka 3” dla planowanej eksploatacji węgla na poziomie 3600 t/d, oszacowano, że ścieki bytowo gospodarcze (w ilości średnio około 45 m3/d) będą odprowadzane do miejskiej kanalizacji sanitarnej i będą oczyszczane do wymaganych parametrów dla oczyszczonych ścieków komunalnych wprowadzanych do wód powierzchniowych. Wody opadowe i roztopowe (w ilości średnio 275 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” około 50 m3/d) ujęte w system zakładowej kanalizacji deszczowej będą w całości wykorzystywane do potrzeb własnych ZG „Brzezinka 3”. Niewykorzystana część wód dołowych pochodzących z odwodnienia objętego eksploatacją złoża „Brzezinka 3” będzie oczyszczane z zawiesiny w osadnikach podziemnych oraz powierzchniowych i wprowadzana do rzeki Przemszy poprzez przyujściowy odcinek cieku Przyrwa (w ilości średnio około 8500 m3/d). Maksymalny ładunek chlorków i siarczanów wprowadzanych z wodami dołowymi do wód powierzchniowych spowoduje niewielki wzrost zasolenia w wodach odbiornika o około 230 mg/l dla wartości średnich. Zrzut wód dołowych z ZG „Brzezinka 3” nie wpłynie bezpośrednio na zmianę klasyfikacji JCWP. Oddziaływanie pośrednie, długookresowe, chwilowe. 8.2.2. WODY PODZIEMNE Prognozowany dopływ naturalny na etapie budowy zakładu górniczego oraz udostępniania zasobów złoża „Brzezinka 3” oszacowano na 4,2 m3/min. Planuje się selektywne ujęcie wód z dopływu naturalnego i wykorzystanie ich do potrzeb własnych ZG „Brzezinka 3”. Prognozowany dopływ naturalny do wyrobisk górniczych złoża „Brzezinka 3”, po uruchomieniu eksploatacji na zakładanym poziomie z uwzględnianiem technologii wydobycia opisanej w PZZ ustalono na 2,1 m3/min. Całkowity dopływ wód dołowych do ZG „Brzezinka 3”, po zkończeniu budowy inwestycji i uruchomieniu eksploatacji złoża „Brzezinka 3”, wyniesie około 6,3 m3/min. Wzrost stężenia chlorków i siarczanów do prognozowanych wartości maksymalnych w wodach dopływających do kopalni nastąpi po osiągnięciu zakładanej wielkości wydobycia węgla (w ilości około 3600 t/d), w najgłębszej części złoża „Brzezinka 3”. W projektowanym okresie eksploatacji do połowy roku 2049, przewidywany jest stopniowy wzrost ilości i stężenia chlorków i siarczanów w wodach pochodzących z dopływu naturalnego do projektowanej kopalni. Przewiduje się, że maksymalny ładunek chlorków i siarczanów dopływający do wy-robisk górniczych złoża „Brzezinka 3”, wyniesie maksymalnie średniodobowo do 246 t/d (według dokumentacji geologicznej). Prognozowane sumaryczne stężenie chlorków i siarczanów w wodach z dopływu naturalnego będzie wynosiło od 1,5 g/l 276 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” do około 100 g/l. Należy podkreślić, że wstępny bilans ilościowo-jakościowy wód pochodzących z dopływu naturalnego do kopalni będzie weryfikowany w czasie sporządzania dokumentacji hydrogeologicznej dla ZG „Brzezinka 3” ”, zatwierdzanej przez właściwy organ administracji geologicznej. Inwestor będzie zobowiązany do uzyskania pozwolenia wodnoprawnego na odwodnienie ZG „Brzezinka 3”. Możliwość wystąpienia potencjalnego współoddziaływania związanego z prowadzoną równolegle eksploatacją węgla w sąsiedztwie złoża „Brzezinka 3”, dotyczy szczególnie terenów na pograniczu OG „Brzezinka 3” oraz OG „Brzezinka 1” i OG „Mysłowice – Wesoła”. W celu ograniczenia możliwości wystąpienia skumulowanego oddziaływania wymagana będzie koordynacja planów eksploatacji poszczególnych zakładów. Złoże „Brzezinka 3” zlokalizowane jest w odległości około 0,5 km na północ od GZWP nr 452 – Zbiornik (T1,2) Chrzanów oraz około 2,5 km na południe od GZWP nr 329 – Zbiornik (T1,2) Bytom (załącznik 14). W rejonie Mysłowic w wyniku zmian antropogenicznych wywołanych dwustuletnią eksploatacją kopalin, w górotworze karbonu górnego i triasu oraz czwartorzędu zaszły nieodwracalne zmiany. Uszczupleniu (zdrenowaniu) uległy zasoby wód wszystkich wymienionych pięter oraz zdegradowana została ich jakość. Naturalne kierunki przepływu wód w ośrodku skalnym czwartorzędu, triasu i karbonu, zostały znacznie zaburzone. Wody podziemne pozostają pod wpływem wieloletniej antropopresji, która wpływa na warunki ich krążenia. Podstawą drenażu są aktualnie głębokie wyrobiska górnicze czynnych kopalń węgla kamiennego. W roku 2009 zostało opublikowane przez Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie opracowanie p.n. „Wody podziemne miast Polski - Miasta powyżej 50 000 mieszkańców - Mysłowice”, w którym określono m.in. możliwości zaopatrzenia w wodę miasta Mysłowice z wykorzystaniem zasobów wód podziemnych występujących na terenie miasta i w jego najbliższym sąsiedztwie. Dla Mysłowic określono obszar perspektywiczny, w południowo-zachodniej części GZWP nr 452 - Chrzanów, o powierzchni 35,6 km2 (załącznik 14). Obszar ten został wyznaczony w rejonie wychodni Imielin-Dziećkowice-Jeleń oraz w strukturze rowu Chrzanów-Dąb ze względu na ich położenie w granicach miasta i w jego najbliższej okolicy. Przy wyznaczeniu obszaru perspektywicznego wykluczono z rozważań tereny górnicze kopalń oraz leja depresji wywołanego odwodnieniem górniczym. Naturalne kierunki przepływu wód 277 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” w rejonie Mysłowic zostały zaburzone długoletnią eksploatacją węgla kamiennego. Kierunki przepływu wód są wymuszone rozmieszczeniem i głębokością drenażu górniczego. Spływ wód odbywa się w kierunku szybów odwadniających. Podstawą drenażu o regionalnym rozprzestrzenieniu są, w obrębie miasta i okolicy, głębokie wyrobiska górnicze kopalń węgla kamiennego. Regionalny kierunek przepływu wód przebiega z północnego wschodu i północy na południe, do doliny Wisły. Bazą drenażu o znaczeniu regionalnym jest również dolina Przemszy. Spływ wód następuje w kierunku rzeki. Wody w utworach czwartorzędu i triasu, w miejscach braku izolacji, pozostają w więzi hydraulicznej z osadami karbonu i pozostają tym samym pod wpływem drenażu górniczego. Lokalne systemy krążenia związane są z dolinami rzek oraz z większymi ujęciami studziennymi (ujęcie Dziećkowice). Piętro wodonośne czwar-torzędu, triasu i karbonu zasilane jest w wyniku bezpośredniej infiltracji na wychodniach tych utworów oraz pośrednio przez przepuszczalne utwory nadkładu. W południowo-wschodniej części miasta występuje fragment Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 452 - Chrzanów (załącznik 14). Powierzchnia zbiornika wynosi 273 km2, a zasoby dyspozycyjne 82 469 m3/d. Moduł zasobów dyspozycyjnych wynosi 301 m3/d km2 (3,49 dm3/s km2). Granice zbiornika pokrywają się na całej długości z granicami struktury triasu chrzanowskiego. Głównymi hydrostrukturami triasu chrzanowskiego są struktury wklęsłe: niecka chrzanowska, niecka wilkoszyńska i rów Chrzanów-Dąb. Dyslokacje tektoniczne oraz wyniesione struktury zrębowo-siodłowe stanowią nie tylko granice geologiczne form wklęsłych, ale również są lub mogą być mniej lub bardziej skutecznymi barierami hydrogeologicznymi, utrudniającymi bezpośrednie kontakty hydrauliczne pomiędzy poszczególnymi strukturami. Część obszaru zbiornika położona w granicach Mysłowic należy do wychodni triasu w rejonie Imielin-Dziećkowice-Jeleń. Na południe i południowy wschód od wychodni triasu znajduje się rów Chrzanów-Dąb. Obszar wychodni triasu oraz rowu Chrzanów-Dąb są położone korzystnie dla projektowania i budowy nowych ujęć wód podziemnych w mieście. Lokalizacja ujęć w rejonie wychodni utworów triasu wymaga utworzenia strefy ochronnej, ze względu na brak izolacji utworów wodonośnych od powierzchni terenu, a tym samym możliwość łatwego ich zanieczyszczenia. Na podstawie oceny drenażu zbiornika wód podziemnych nr 452 Chrzanów (T1,2) zlokalizowanego na terenie Mysłowic, w południowo-wschodniej części miasta i w jego bezpośrednim sąsiedztwie, należy jednoznacznie stwierdzić, że planowana eksploatacja złoża „Brzezinka 3” nie będzie miała istotnego wpływu na zasoby wód podziemnych zbiornika, 278 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” przewidzianych do ewentualnego wykorzystania w przyszłości dla potrzeb mieszkańców Gminy Mysłowice. Lokalizacja złoża „Brzezinka 3” (załącznik 14) w odległości około 0,5 km od GZWP Chrzanów nr 452, warunki geologiczne (hydrogeologiczne), kierunki spływu wód podziemnych oraz planowany sposób eksploatacji złoża „Brzezinka 3”, ograniczają do minimum negatywny wpływ na zasoby wód podziemnych w rejonie południowowschodniej części Gminy Mysłowice. Planowana eksploatacja złoża „Brzezinka 3” nie będzie stanowiła zagrożenia dla zasobów wód podziemnych na obszarze perspektywicznego zaopatrywania w wodę miasta (budowa nowych ujęć wody). Oddziaływanie pośrednie, długookresowe, stałe i chwilowe 8.2.3. ODPADY Zgodnie z przyjętym sposobem eksploatacji złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” przez projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3” źródłami powstawania odpadów będą: poziom wydobywczy, upadowe transportowo-wentylacyjne, stacja sprężarek, lampownia i markownia, łaźnia, budynek administracyjny, warsztaty remontowe, wewnętrzne i zewnętrzne sieci energetyczne, magazyny. Oddziaływania krótkotrwałe W związku z eksploatacją złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” przez projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3” może wystąpić krótkotrwałe odziaływanie na środowisko wynikające z gospodarki odpadami, a szczególnie odpadami wydobywczymi. Dotyczy to czasu gromadzenia odpadów przed ich przekazaniem lub odzyskiem. 279 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Sposoby postępowania z odpadami Wytwarzane przez projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3” ilości odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne będą podlegać ewidencji, a następnie będą przekazywane wyspecjalizowanym firmom, odzyskiwane dopuszczalnymi procesami lub unieszkodliwiane zgodnie z zapisami w Ustawach z dnia 14 grudnia 2012r. o odpadach (Dz. U. z 2013r. poz. 21) oraz z dnia z dnia 10 lipca 2008r. o odpadach wydobywczych (Dz. U. Nr 138, poz. 865 z późniejszymi zmianami). Prognozuje się, że możliwy jest odzysk odpadów przez Zakład Górniczy „Brzezinka 3” w procesach R5 i R11 zarówno wytwarzanych jak i obcych. Prognozę taką przedstawiono poniżej. Prognozowane, wytwarzane i odzyskiwane odpady inne niż niebezpieczne (procesy R5 i R11) przez projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3”: 01 01 02 Odpady z wydobywania kopalin innych niż rudy metali. 01 04 12 Odpady powstające przy płukaniu i oczyszczaniu kopalin inne niż wymienione w 01 04 07 i 01 04 11. 17 01 01 Odpady betonu i gruz budowlany Prognozowane, obce odpady inne niż niebezpieczne odzyskiwane (procesy R5 i R11) przez projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3”: 10 01 01 Żużle, popioły paleniskowe i pyły z kotłów. 10 01 02 Popioły lotne z węgla 10 01 80 Mieszanki popiołowo-żużlowe z mokrego odprowadzania odpadów paleniskowych. Odpady wydobywcze Odpady pochodzące z poszukiwania, rozpoznania, wydobywania, przeróbki kopalin ze złóż, zgodnie z Ustawą z dnia 10 lipca 2008r. o odpadach wydobywczych (Dz. U. Nr 138, poz. 865 z późniejszymi zmianami) nazywane są odpadami wydobywczymi. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014r., w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. z 2014 roku, poz. 1923) odpady wydobywcze projektowanego Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” pochodzące z prac udostępniających złoża węgla kamiennego będą posiadały kod 01 01 02 – odpady z wydobywania kopalin innych niż rudy 280 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” metali, natomiast odpady z sortowania asortymentów węgla kamiennego zapisane będą pod kodem 01 04 12 – Odpady powstające przy płukaniu i oczyszczaniu kopalin. Zgodnie z Ustawą z dnia 14 grudnia 2012 roku o odpadach (Dz.U. z 2013 roku, poz. 21) odpady o wymienionych wyżej kodach mogą być, po procesie R5 – recykling lub odzysk innych materiałów organicznych, wykorzystywane w procesie odzysku R11 – wykorzystywanie odpadów uzyskanych w wyniku któregokolwiek z procesów wymienionych jako R1 – R11. Prognoza gospodarki odpadami wydobywczymi projektowanego Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” może obejmować ich wykorzystanie w ramach odzysku do prac w podziemnych technikach górniczych takich jak: doszczelniania zrobów ścian po zakończonej eksploatacji, wypełniania zbędnych wyrobisk korytarzowych, wykonania korków izolacyjnych i przeciwwybuchowych. Obiekt unieszkodliwiania odpadów wydobywczych Projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3” nie planuje posiadania (budowania) obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych. 8.2.4. POWIERZCHNIA ZIEMI Eksploatację w granicach złoża „Brzezinka 3” zaplanowano na lata 2021 – 2049. Jej przedmiotem będzie jeden pokład węgla kamiennego – 510. Eksploatacja będzie prowadzona systemem chodnikowym, na wysokość 5,0 m, z zastosowaniem podsadzki hydraulicznej. W okresie około 30 lat w wyniku jej oddziaływania powierzchnia obniży się w niektórych miejscach maksymalnie o 0,48 m. Natomiast prognozowane nachylenia i odkształcenia kwalifikują cały obszar w zasięgu wpływów do I kategorii terenów górniczych. Przy czym generalnie wskaźniki deformacji powierzchni nie osiągną połowy wartości dopuszczalnych dla tej kategorii. Będą to oddziaływania bezpośrednie eksploatacji górniczej. Obniżenia i nachylenia końcowe, które prowadzą do zmian spadków powierzchni terenu należy zaliczyć do stałych. 281 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Należy zaznaczyć, że kategorie terenu górniczego są wyznaczane z wartości maksymalnych chwilowych nachyleń i odkształceń powierzchni. Dlatego prognoza polega na wyszukaniu wartości największych tych wskaźników w każdym punkcie powierzchni (w praktyce stosuje się siatki punktów obliczeniowych, w tym przypadku przyjęto odległość między nimi 25 m) i w całym okresie oddziaływania eksploatacji (do obliczeń przyjęto interwały jednomiesięczne). W czasie postępu frontu robót górniczych największe wartości wskaźników deformacji są w rejonie krawędzi wybranego pola. Po zakończeniu eksploatacji, szczególnie w przypadku dużych pól, odkształcenia i nachylenia nad nim są znacznie mniejsze od chwilowych, a nawet mogą wynosić 0. Można zatem zakwalifikować je do chwilowych. W rejonie krawędzi końcowych (po zakończeniu eksploatacji) nachylenia będą miały charakter oddziaływań stałych. Nieco inaczej należy traktować odkształcenia powierzchni w rejonie krawędzi końcowych. Ich wartości są istotne ze względu na ochronę obiektów budowlanych, a rozpatrując to zagadnienie nie można pominąć zjawiska relaksacji naprężeń (zmniejszania ich wartości w miarę upływu czasu). Uwzględnia się je redukując wartości odkształceń. Przyjmuje się, że w ciągu kilki lat następuje zmniejszenie naprężeń o 50%. Odkształcenia powierzchni w rejonie krawędzi końcowych można zatem zaliczyć do oddziaływań krótkoterminowych. 8.2.5. ZASOBY PRZYRODY OŻYWIONEJ Szata roślinna na omawianym obszarze będzie ulegać przekształceniom związanym z utworzeniem w wyniku eksploatacji nowych siedlisk, kierunek tych zmian możemy prognozować jako korzystny. Wielkość tych zmian znikoma. Niektóre zbiorowiska roślinności polnej mogą zaniknąć a na ich miejsce mogą pojawić się inne np.: wodne, szuwarowe lub murawowe. Większemu uwilgoceniu będą ulegać również zbiorowiska łąk nad rzeką Przemszą. Wpływ na faunę omawianego obszaru będzie wynikał z postępu prac górniczych. Dla ptaków związanych z siedliskami wodnymi zostaną wykreowane nowe przestrzenie żerowania. Inne gatunki ptaków będą korzystały z przestrzeni żerowiskowej i gniazdowej. Dla ssaków płazów i gadów zmiany nie wpłyną znacząco na ich obszary bytowania. Zmianie mogą ulec warunki przyrodnicze dla ryb. Będą to oddziaływania wtórne, długoterminowe. 282 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 8.2.6. KLIMAT AKUSTYCZNY Wyniki obliczeń hałasu, emitowanego po uruchomieniu przedmiotowej inwestycji, występującego w punktach zlokalizowanych na terenach chronionych przedstawiono w tabeli 8.4. Tabela 8.4 Wyniki obliczeń hałasu dla pory dnia i nocy Symbol oznaczenia punktu obliczeniowego oraz jego lokalizacja Równoważny poziom dźwięku A [dB] dla czasu odniesienia T Punkt obliczeniowy P1 – granica terenów chronionych ul. Piaskowa 5, na wysokości 4 m Punkt obliczeniowy P2 – granica terenów chronionych ul. Piaskowa 3, na wysokości 4 m Punkt obliczeniowy P3 – granica terenów chronionych ul. Piaskowa 6-8, na wysokości 4 m Punkt obliczeniowy P4 – granica terenów chronionych ul. Piaskowa 10, na wysokości 4 m Pora dnia Pora nocy 44,8 dB 35,1 dB 40,3 dB 35,1 dB 44,6 dB 37,7 dB 45,8 dB 38,1 dB Na załączonych mapach (załącznik 18) przedstawiono przebieg izolinii hałasu, na wysokości 4 metrów nad poziomem gruntu, lokalizację źródeł hałasu oraz najbliższych terenów chronionych akustycznie. Załączono wydruk komputerowy danych wejściowych i wyników obliczeń (załącznik 19). Dopuszczalne poziomy hałasu dla terenów zabudowy mieszkaniowej sąsiadującej z terenem zakładu, wynoszą: - w porze dnia 50 dB, - w porze nocy 40 dB. Wyznaczony obliczeniowo, dla przyjętej metodyki oraz danych wejściowych dotyczą- cych parametrów akustycznych poszczególnych źródeł, równoważny poziom dźwięku A, emitowany jedynie przez źródła związane z eksploatacją przedmiotowego przedsięwzięcia, wynosi na granicy terenów chronionych akustycznie: od 40,3 dB do 45,8 dB w porze dnia; oraz od 35,1 dB do 38,1 dB w porze nocy. 283 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Nie stwierdzono przekroczeń poziomu dopuszczalnego 50 dB w porze dnia oraz 40 dB w porze nocy. Izolinie poziomów dopuszczalnych hałasu 50 dB w porze dnia i 40 dB w porze nocy ograniczają obszar, który nie zawiera terenów chronionych akustycznie w rozumieniu załącznika do obwieszczenia Ministra Środowi z dnia 15 października 2013 r. (poz. 112) w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Środowiska (z dnia 14 czerwca 2007r.) w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku. 8.2.7. POWIETRZE Spośród oddziaływań przedstawionych w punkcie 7.1.4. części II opracowania dotyczącej oddziaływania planowanej eksploatacji, istotna dla środowiska może być emisja metanu z szybu wydechowego kopalni. Celem ograniczenia emisji metanu do atmosfery zastosowana zostanie innowacyjna i efektywna metoda utylizacji metanu z powietrza wentylacyjnego kopalni opisanego w rozdziale 1 niniejszegpo Raportu. Ponieważ metan jest gazem powodującym efekt cieplarniany 25-krotnie silniejszy niż dwutlenku węgla, wprowadzanie go do powietrza ma – jak się uważa - wpływ na zmiany klimatu. W związku z tym emisja metanu może spowodować oddziaływania o charakterze pośrednim, długookresowym i skumulowanym. Wyniki obliczeń rozprzestrzeniania się pozostałych substancji w powietrzu – założenia punkt 1.3.3.2.3. Wyniki obliczeń rozprzestrzeniania się substancji w sieci receptorów zamieszczono w tabeli 8.5. 284 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Tabela 8.5 Wyniki obliczeń rozprzestrzeniania się substancji w sieci receptorów SpełWarObliczona Wartość nienie Wartość SpełStężenie tość częstość dopuszSpełnieStężenie warunstężenia nienie Substancja maksy- stęże- nie wa- przekroczeń czalna średnie warunku nia malne stężeń jed- częstości Sa = Da zanierunku roczne S ku a obl. Smm nogodzin- przekroD1 -R czyszcz. 3 częstość [g/m ] S D1 Sa Da 3 nych czeń [g/m3] [g/m3 mm [g/m ] < dop. -R [%] [%] ] częstość tlenki azotu 353,7 200 NIE 0,86 0,2 NIE 14,5 10 NIE Omówienie wyników Emisja zanieczyszczeń do powietrza spowodowana funkcjonowaniem instalacji produkcyjnych omawianego Zakładu może powodować powstanie stężeń maksymalnych i średniorocznych, przekraczających dopuszczalne wartości. Przekroczenia te mogą powstawać jedynie na terenie zakładu do którego inwestor ma tytuł prawny. Porównując uzyskane wyniki obliczeń skróconych z zamieszczonymi kryteriami, można stwierdzić: 1. maksymalne stężenia większości zanieczyszczeń są niższe od wartości dopuszczalnych dla stężeń chwilowych, jedynie dla tlenków azotu przekraczają poziom 10% wartości dopuszczalnej i wartości odniesienia, 2. stężenia maksymalne tlenków azotu obliczone w siatce receptorów mogą przekroczyć dopuszczalne wartości na terenie zakładu, 3. przy założeniu poziomu tła na poziomie 30 g/m3 wobec dopuszczalnych 40 g/m3 stężenia średnioroczne NO2 mogą być wyższe od różnicy wartość dopuszczalna – tło (Sa = Da – R), jednak jedynie na terenie zakładu. Uzyskane wyniki wskazują, że realizowana inwestycja, w trakcie jej funkcjonowania, spowoduje dla większości zanieczyszczeń nieznaczny wzrost emisji do powietrza i nie wpłynie w tym zakresie negatywnie na jego stan w rejonie planowanej lokalizacji. Dla tlenków azotu mogą wystąpić przekroczenia jedynie na terenie zakładu, co jest prawnie dopuszczone. 285 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 8.2.8. ZDROWIE LUDZI Oddziaływania pośrednie, długoterminowe Planowana eksploatacja złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” nie wpłynie na zmianę aktualnie występującego, klimatu akustycznego w rejonie najbliższej zabudowy mieszkaniowej. Natomiast sprawy związane z ochroną środowiska pracy w podziemnych zakładach górniczych uregulowane są w rozporządzeniach wykonawczych do Ustawy Prawo geologiczne i górnicze. Pozostałe oddziaływania zostały opisane we wcześniejszych rozdziałach. 8.3. ODDZIAŁYWANIE SKUMULOWANE Oddziaływania skumulowane jest rozumiane jako oddziaływania generowane przez przedsięwzięcie w połączeniu z oddziaływaniem tego samego typu, pochodzącym od sąsiadujących z nim przedsięwzięć w oparciu o identyfikację oddziaływań przedstawioną w punkcie 8.2 Raportu wyznaczono dla wszystkiego rodzaju zidentyfikowanych oddziaływań. WODY PODZIEMNE I POWIERZCHNIOWE Zakłada się, że całkowite wydobycie węgla przez ZG „Brzezinka 3” do połowy roku 2049 utrzyma się na stabilnym poziomie ok 3600 t/d. Plany eksploatacyjne dotyczą wydobycia ze złoża „Brzezinka 3”, które jest przewidywane do eksploatacji w latach 2017 – połowa roku 2049. Przy planowanym poziomie wydobycia z przedmiotowego złoża, eksploatacja wydzielonej grupy zasobów przemysłowych i operatywnych, w okresie do połowy 2049 roku może być efektywnie realizowana. Prognozowany dopływ wody do wyrobisk górniczych (do połowy roku 2049) określony metodą trendu dopływu i wydobycia, przedstawiono w PZZ oraz w dokumentacji geologicznej złoża. W prognozie uwzględniono łączny dopływ naturalny do ZG „Brzezinka 3” oraz zmiany wielkości dopływu do złoża „Brzezinka 3” związane z przyjętym modelem eksploatacji. Całkowity dopływ wód dołowych do ZG „Brzezinka 3”, po realizacji przedsięwzięcia i uruchomieniu eksploatacji złoża „Brzezinka 3”, wyniesie około 6,3 m3/min. Ze względu na relatywnie dużą głębokość zasobów węgla planowanych do wy- 286 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” dobycia, planowany sposób eksploatacji oraz istniejące warunki geologiczne, odwodnienie złoża „Brzezinka 3” będzie miało stosunkowo niewielki wpływ na kształtowanie się regionalnego leja depresji (obniżenia poziomu wód podziemnych) spowodowanego eksploatacją węgla kamiennego w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym (GZW). Spośród uwarunkowań prawnych i ochrony środowiska wpływających na ograniczenie prowadzenia eksploatacji górniczej w złożu węgla kamiennego „Brzezinka 3”, przez Zakład Górniczy „Brzezinka 3”, należy wymienić warunki określone w pozwoleniu wodnoprawnym. Wymagane jest aby Inwestor uzyskał pozwolenie wodnoprawne na odwodnienie zakładu górniczego z dopływu wód naturalnych do wyrobisk górniczych w rejonie złoża „Brzezinka 3” oraz na odprowadzanie do rzeki Przemszy poprzez ciek Przyrwa części wód kopalnianych po uprzednim oczyszczeniu ich w osadnikach, w łącznej średniej ilości 8 500 m3/d (max w ilości 10 180 m3/d). Odprowadzane wody dołowe powinny odpowiadać następującym parametrom: - odczyn 6,5 - 9,0 pH, - zawiesina poniżej 35 mg/l, - suma chlorków i siarczanów poniżej 27000 mg/l. Konieczne będzie, zatem sporządzenie dokumentacji hydrogeologicznej określającej warunki hydrogeologiczne w związku z zamierzonym wykonywaniem odwodnień w celu wydobywania węgla kamiennego ze złoża „Brzezinka 3”, zgodnie z zasadami określonymi w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 23.12.2011 r. w sprawie dokumentacji hydrogeologicznej i dokumentacji geologiczno-inżynierskiej (Dz. U. nr 291, poz. 1714). Przedmiotowa dokumentacja hydrogeologiczna, stanowić będzie załącznik do wniosku skierowanego do Marszałka Województwa Śląskiego, o uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego na odwodnienie zakładu górniczego i odprowadzanie niewykorzystanych, oczyszczonych wód kopalnianych do wód powierzchniowych, w aspekcie objęcia odwadnianiem dodatkowo złoża „Brzezinka 3”, zgodnie z pkt. 8 Art. 132 Ustawy Prawo wodne z dnia 18.07.2001r. (tekst jednolity: Dz. U. z 2012r. poz. 145 wraz z późniejszymi zmianami). Po uruchomieniu eksploatacji przedmiotowego złoża, ilość wód pochodzących z odwadniania ZG „Brzezinka 3” i kierowanych poprzez ciek Przyrwa do rzeki Przemszy wyniesie do około 8 500 m 3/d, a sumaryczne stężenie chlorków i siarczanów w wodach kopalnianych będzie wynosiło do 27,0 g/l. Zrzut z ZG „Brzezinka 3” znacznych ilości wód pochodzących z odwadniania złoża „Brzezinka 3” spowoduje wymierne zmiany parametrów ilościowo-jakościowych wód rzeki 287 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Przemszy. Prognozowany jest wzrost średniego sumarycznego stężenia chlorków i siarczanów o około 230 mg/l w wodach Przemszy poniżej zrzutu z ZG „Brzezinka 3”. Natomiast sytuacja ta nie wpłynie znacząco na klasyfikację wód w przekroju zamykającym JCWP Przemsza od Białej Przemszy do ujścia. Prognozowane średnie stężenie sumy chlorków i siarczanów utrzyma się na poziomie poniżej 1g/l w wodach rzeki Przemszy przed jej ujściem do rzeki Wisły. Poniżej planowanego zrzutu wód dołowych (kopalnianych) z ZG „Brzezinka 3”, do rzeki Przemszy wprowadzane są wody dołowe (kopalniane) z ZG „Sobieski”. Zgodnie z obowiązującym pozwoleniem wodnoprawnym ZG „Sobieski” odprowadza do rzeki Przemszy w km 15+663 wody dołowe (kopalniane) w ilości około 80 tys. m3/d i o średnim, sumarycznym stężeniu chlorków i siarczanów około 2 g/l. W ramach monitoringu badana jest woda rzeki Przemszy w punktach przed i po zrzucie wód dołowych (kopalnianych) z ZG „Sobieski”. W załączniku 20 zamieszczono lokalizację punktów pomiarowokontrolnych lokalnego systemu monitoringu wód powierzchniowych. W tabeli 8.6 przedstawiono wyniki badań chlorków i siarczanów w wodach rzeki Przemszy w km 15+813 powyżej zrzutu wód dołowych z ZG „Sobieski” w latach 2012-2014. Tabela 8.6. Zasolenie wód rzeki Przemszy w km 15+813 powyżej zrzutu wód dołowych z ZG „Sobieski”. Rzeka Przemsza powyżej zrzutu z ZG „Sobieski” Wartości Cl- [g/m3] SO42- [g/m3] Suma Cl-+SO42-[g/m3] 2012 r. Min. 317 300 617 Śr. 421 322 742 Max 665 350 1 005 2013 r. Min. 218 190 478 Śr. 402 290 692 Max 854 360 1 204 2014 r. Min. 309 240 579 Śr. 392 312 704 Max 654 350 974 Źródło: Wyniki badań ZG „Sobieski” TAURON-Wydobycie 288 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Na podstawie udostępnionych wyników za lata 2012-2014 (12 próbek na rok) ustalono stężenie chlorków i siarczanów powyżej zrzutu z ZG „Sobieski”, czyli na odcinku rzeki Przemszy, gdzie planowany jest zrzut wód dołowych (kopalnianych) z ZG „Brzezinka 3”. Sumaryczne, średnie stężenie chlorków i siarczanów na analizowanym odcinku rzeki Przemszy wynosi około 0,7 g/l. Zatem wprowadzanie wód dołowych (kopalnianych) z odwadniania złoża „Brzezinka 3” do rzeki Przemszy może być prowadzone przy koordynacji zrzutów przez ZG „Brzezinka 3” i ZG „Sobieski”, co pozwoli na stabilizację zasolenia (średnie stężenie chlorków i siarczanów poniżej 1 g/l) wód rzeki Przemszy w przekroju zamykającym JCWP. Efekt tego działania będzie sprawdzany przez monitoring wód powierzchniowych, prowadzony przez Wojewódzką Inspekcję Ochrony Środowiska. Zakres monitoringu określają w szczególności rozporządzenia wykonawcze do ustawy - Prawo wodne, tj.: rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz.U. 2011 nr 258 poz. 1550) wraz ze zmianami wprowadzonymi przez rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 listopada 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz.U. z dnia 16 grudnia 2013 poz. 1558); rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz.U. 2011 nr 257 poz. 1545). Monitoring wód powierzchniowych, obejmuje 4 rodzajach monitoringu: a) diagnostyczny, b) operacyjny, c) badawczy, d) obszarów chronionych. Zakres realizowanych badań jest pochodną rodzaju monitoringu, kategorii wód, typu jednolitej części wód oraz wymagań związanych z funkcją, jaką pełni punkt pomiarowo-kontrolny. Sposób wykonywania oceny stanu wód powierzchniowych Ocenę stanu wód powierzchniowych wykonuje się w odniesieniu do jednolitych części wód, na podstawie wyników państwowego monitoringu środowiska i prezentuje poprzez ocenę stanu ekologicznego (w przypadku wód, których charakter został w znacznym stopniu zmie289 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” niony w następstwie fizycznych przeobrażeń, będących wynikiem działalności człowieka poprzez ocenę potencjału ekologicznego), ocenę stanu chemicznego i ocenę stanu. Stan ekologiczny / potencjał ekologiczny jest określeniem jakości struktury i funkcjonowania ekosystemu wód powierzchniowych, sklasyfikowanej na podstawie wyników badań elementów biologicznych oraz wspierających je wskaźników fizykochemicznych i hydromorfologicznych. Prognozy długoterminowe (horyzont 2050) wskazują na stopniowe obniżanie zasolenia wód rzeki Przemszy ze względu na ograniczanie działalności górniczej wynikającej z wyczerpywania się zasobów węgla w istniejących kopalniach. Generalnie nie stwierdza się istotnych uwarunkowań geograficznych, wpływających na ograniczenie możliwości prowadzenia eksploatacji ze złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3”. Obszar złoża położony jest w obrębie w podprowincji Wyżyna Śląsko-Krakowska (341), w makroregionie Wyżyna Śląska (341.1), w mezoregionie Pagóry Jaworznickie (341.14) oraz Wyżyna Katowicka (341.13). Ze względu na brak w granicach złoża obszarów prawnie chronionych oraz planowaną eksploatację metodą podziemną, nie występują ograniczenia w prowadzeniu eksploatacji złoża, wynikające z uwarunkowań geograficznych. Aktualnie nie występują także inne uwarunkowania geograficzne, prawne bądź ochrony środowiska wpływające na ograniczenie prowadzenia eksploatacji górniczej w złożu węgla kamiennego „Brzezinka 3”. W przyszłości mogą wystąpić takie uwarunkowania, po wydaniu decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu kopaliny ze złoża „Brzezinka 3”, a także po uzyskaniu koncesji na wydobywanie kopaliny. PRZYRODA W granicach projektowanego Terenu Górniczego „Brzezinka 3” nie występują obszary Natura 2000 zgłoszone do Komisji Europejskiej, wyznaczone w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 21.07.2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. Nr 229 poz. 2313). Również nie występują projektowane obszary Natura 2000 (Shadow List). Oddziaływanie skumulowane wynikłe z eksploatacji złoża „Brzezinka 3” oraz złoża „Brzezinka 1” może być odczuwalne dla środowiska przyrodniczego tylko w momencie roz290 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” poczęcia eksploatacji tego drugiego. W obszarze wspólnego oddziaływania wpływ złoża „Brzezinka 1” będzie znaczny, natomiast wpływ złoża „Brzezinka 3” będzie znikomy. W obszarze wspólnego oddziaływania zwielokrotnieniu może ulec wpływ na środowisko przyrodnicze w tym na środowisko wodne. Przy znacznej deformacji terenu zaburzeniom może ulec stan zadrzewień śródpolnych i zieleni urządzonej. Bocian czarny (Ciconia nigra) jako gatunek wyjątkowo płochliwy, wrażliwy nawet na najmniejsze zmiany w swoim otoczeniu z dużym prawdopodobieństwem opuści miejsce żerowania. Znikome zmiany w środowisku przyrodniczym będą następować sukcesywnie z harmonogramem eksplantacji złoża „Brzezinka 3”. Zmiany w środowisku przyrodniczym będą łagodzone przez zastosowane technologie zabezpieczające w trakcie wydobycia. POWIERZCHNIA TERENU – OSIADANIA Część obszaru, który znajdzie się w zasięgu oddziaływania przedmiotowej eksploatacji złoża „Brzezinka 3” pokrywa się z następującymi terenami górniczymi: – Teren Górniczy „Mysłowice” Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. – północno zachodnie obrzeże analizowanego rejonu, – Teren Górniczy „Wesoła II” Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. – zachodnie i południowo - zachodnie obrzeże analizowanego rejonu, – projektowany teren górniczy „Brzezinka 1” – wschodnie i południowo - wschodnie obrzeże analizowanego rejonu. Katowicki Holding Węglowy S.A. ma koncesję na eksploatację złoża ważną do 31.08.2020 r. W tym okresie będzie prowadzona eksploatacja pokładu 510 w bliskim sąsiedztwie złoża „Brzezinka 3”. Jej wpływy ujawnią się również w zachodniej części projektowanego Terenu Górniczego „Brzezinka 3” przed podjęciem rozpatrywanej eksploatacji w zachodniej części złoża „Brzezinka 3”. W strefie kumulacji oddziaływania po zakończeniu deformacji powierzchni spowodowanych eksploatacją KHW S.A. będą następowały okresy uspokojenia, które w zależności od rejonu będą wynosić od dwóch do prawie dwudziestu lat. Na podstawie udostępnionej przez KHW S.A. mapy prognozowanych wpływów z Dodatku nr 5 do projektu zagospodarowania złoża węgla kamiennego można stwierdzić, że 291 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” w obszarze sumowania się wpływów obniżenia spowodowane eksploatacją KWK „Mysłowice – Wesoła” będą wynosić: – do 0,24 m – w rejonie północno – zachodniego fragmentu granicy projektowanego Terenu Górniczego „Brzezinka 3”, na zachód od wiaduktu w ciągu autostrady A4 nad linią kolejową Katowice – Oświęcim, – do 0,68 m – w rejonie zachodniego fragmentu prognozowanej granicy terenu górniczego, na zachód od ulicy Fabrycznej, – do 0,68 m – w rejonie południowo - zachodniego fragmentu granicy terenu górniczego, na zachód od linii kolejowej Katowice – Oświęcim, na odcinku pomiędzy ulicami W. Kubiny i A. Zielnioka. Biorąc pod uwagę, że granicę projektowanego Terenu Górniczego „Brzezinka 3” stanowi izolinia obniżeń 0,02 m, można stwierdzić, że sumaryczne maksymalne osiadania będą w tych rejonach wynosić odpowiednio 0,26 m, 0,70 m i 0,70 m. W złożu „Brzezinka 1” eksploatację górniczą zamierza prowadzić Tauron Wydobycie S.A. W projekcie zagospodarowania złoża Tauron Wydobycie S.A. zaplanował ją na lata 2013 – 2040. W sąsiedztwie złoża „Brzezinka 3” przedmiotem eksploatacji będą pokłady 301 i 304/2. W wyniku oddziaływania działalności Tauronu Wydobycie S.A. w granicach projektowanego Terenu Górniczego „Brzezinka 3” powierzchnia obniży się: – do 2,20 m – w rejonie wschodniego fragmentu prognozowanej granicy terenu górniczego, na terenach leśnych, rozciągających się pomiędzy Przemszą a autostradą, w rejonie Wysokiego Brzegu, – do 3,95 m – w rejonie południowo - wschodniego fragmentu granicy terenu górniczego, na terenach leśnych, na południowy wschód od obiektów bazy logistycznej Panattoni Park Mysłowice. Sumaryczne maksymalne osiadania będą w tych rejonach wynosić odpowiednio 2,22 m i 3,97 m. W południowo – wschodniej części projektowanego terenu górniczego „Brzezinka 3” wpływy eksploatacji prowadzonej przez Tauron Wydobycie S.A. będą się ujawniać od drugiej połowy 2026 roku do 2030 roku. W latach 2022 – 2031 na powierzchnię będzie oddziaływała eksploatacja prowadzona w złożu „Brzezinka 3”. Równocześnie w zasięgu wpływów eksploatacji prowadzonych w obydwóch złożach będą różne części strefy kumulacji. Będą to najczęściej niewielkie obszary w częściach brzeżnych niecki, a sumowaniu będą podlegać wpływy 292 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” wcześniejszej eksploatacji w fazie końcowej z wpływami późniejszej – w fazie początkowej. Nie będą się sumować wpływy w fazach intensywnego oddziaływania. We wschodniej części projektowanego Terenu Górniczego „Brzezinka 3” wpływy eksploatacji prowadzonej przez Tauron Wydobycie S.A. będą się ujawniać od końca 2030 roku do końca 2031 roku. W latach 2023 – 2029 na powierzchnię będzie oddziaływała eksploatacja prowadzona w złożu „Brzezinka 3”. Wpływy tych eksploatacji nie będą się ujawniać równocześnie. Sumaryczne osiadania spowodowane eksploatacją w złożu „Brzezinka 3” i w jego sąsiedztwie przedstawia załącznik 21. POWIETRZE W przypadku oddziaływania na powietrze atmosferyczne – skumulowanych odziaływań brak. HAŁAS W przypadku oddziaływania akustycznego – skumulowanych odziaływań brak. ODPADY W przypadku odpadów – skumulowanych odziaływań brak. 8.4. ODDZIAŁYWANIE NA ETAPIE LIKWIDACJI Prawne aspekty likwidacji zakładu górniczego reguluje Ustawa Prawo geologiczne i górnicze z dnia 9.06.2011r. /Dz. U. nr 163 poz. 981, w rozdziale 5 art. 128 - 132. W art. 129 zostały określone zobowiązania przedsiębiorcy w razie likwidacji zakładu górniczego. Termin ważności koncesji na prowadzenie eksploatacji węgla kamiennego w złożu „Brzezinka 3” upływać będzie w 2050 r. Do tego czasu Zakład Górniczy powołany do eksploatacji złoża, zamierza prowadzić wydobycie, w granicach projektowanego Obszaru Górniczego „Brzezinka 3”, w oparciu o udokumentowane zasoby złoża węgla kamiennego „Brze- 293 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” zinka 3”, zalegające w pokładzie 510, zaliczone do przemysłowych. Zgodnie z dzisiejszym stanem prawnym w przyszłości, ewentualna likwidacja Zakładu Górniczego będzie przebiegała w sposób przedstawiony poniżej. Z chwilą podjęcia decyzji stawiającej w stan likwidacji Zakład Górniczy prowadzący eksploatację złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3”, realizacja przedsięwzięć likwidacyjnych będzie się odbywać na podstawie planu ruchu likwidowanego, podziemnego zakładu górniczego, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 16.02.2012 r. w sprawie planów ruchu zakładów górniczych (Dz. U. Nr 12 poz. 372), po zatwierdzeniu go przez Dyrektora właściwego OUG. W/w plan ruchu składał się będzie z części podstawowej i szczegółowej. Problem zabezpieczenia niewykorzystanej części złoża zostanie rozwiązany poprzez sporządzenie dodatku rozliczeniowego do dokumentacji geologicznej złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3”. Odpis decyzji organu administracji geologicznej o zatwierdzeniu w/w dokumentacji będzie dołączony do części podstawowej planu ruchu likwidowanego, podziemnego zakładu górniczego. Zagadnienia dotyczące zabezpieczenia sąsiednich złóż kopalin oraz wyrobisk i obiektów sąsiednich zakładów górniczych, ujęć wody, przeciwdziałania zmianom stosunków wodnych na powierzchni i innych, zostaną określone w dokumentacji hydrogeologicznej. Odpis decyzji organu administracji geologicznej o zatwierdzeniu takiej dokumentacji bez zastrzeżeń zostanie załączony do części podstawowej planu ruchu likwidowanego, podziemnego zakładu górniczego. W przypadku podjęcia decyzji o zatapianiu zrobów zostanie sporządzony odpowiedni projekt techniczny zaopiniowany przez Zespół Zagrożeń Wodnych i zatwierdzony przez KRZG. Likwidacja podziemnych wyrobisk górniczych będzie prowadzona głównie poprzez ich otamowanie bądź podsadzanie. Upadowe udostępniające z powierzchni zostaną zasypywane w miarę możliwości własnym kamieniem dołowym oraz tłuczniem na odcinkach gdzie konieczne będzie pozostawienie korków filtracyjnych. Szczegółowe rozwiązania dotyczące likwidacji upadowych udostępniających, zostaną określone w stosownych projektach technicznych i technologicznych. Ponadto do części podstawowej planu ruchu likwidowanego, podziemnego zakładu górniczego zostaną dołączone zagadnienia dotyczące inwentaryzacji gruntów przekształconych pod wpływem działalności górniczej, a także przewidywany zakres i terminy wykonania prac rekultywacyjnych. 294 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Tereny, które na skutek prowadzonej działalności przemysłowej kopalni stracą swoje pierwotne własności i staną się nieużytkami, obejmowane będą systematyczną rekultywacją. Działania kopalni będą zmierzać do przywrócenia wartości użytkowej gruntom zdegradowanym i zdewastowanym działalnością przemysłową. Rekultywacja takich terenów będzie polegać głównie na przywróceniu właściwego ukształtowania rzeźby terenu, uregulowania stosunków wodnych, odtworzeniu gleb oraz zatrawieniu i zadrzewieniu. 295 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 9. OPIS PRZEWIDYWANYCH DZIAŁAŃ MAJĄCYCH NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO W SZCZEGÓLNOŚCI NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 ORAZ INTEGRALNOŚĆ TEGO OBSZARU 9.1. ŁAGODZENIE STRAT SPOWODOWANYCH EKSPLOATACJĄ GÓRNICZĄ W wyniku oddziaływania eksploatacji pokładu 510 w złożu „Brzezinka 3”, zaplanowanej na lata 2020 – połowa roku 2049, powierzchnia obniży się w niektórych miejscach maksymalnie o 0,48 m (w rejonie ich wy-stępowania wpływy będą się ujawniać w latach 2030 2043). Prognozowane deformacje powierzchni spowodowane eksploatacją pokładu 510 charakteryzują się następującymi wartościami wskaźników: nachylenia do 0,9 mm/m, odkształcenia w granicach od -0,8 mm/m do +0,5 mm/m. Ekstremalne wartości nachyleń i odkształceń są generalnie mniejsze od połowy wartości dopuszczalnych dla I kategorii terenów górniczych. Skutkiem oddziaływania eksploatacji górniczej w obiektach znajdujących się na powierzchni terenu górniczego mogą być jednak ich uszkodzenia, które będą naprawiane przez kopalnię. Sposób i zakres tych działań zależy od rodzaju i charakteru szkód, co zostanie określone w drodze postępowania ugodowego z właścicielem lub administratorem obiektu, zgodnie z zapisami ustawy Prawo geologiczne i górnicze. W przypadku wystąpienia szkód planuje się podejmowanie następujących działań: – usuwanie powstałych uszkodzeń poprzez naprawy (przywrócenie stanu poprzedniego), które będą realizowane przez poszkodowanych w zakresie własnym (na koszt kopalni) lub przez wyznaczone przez kopalnię firmy. W szczególności: naprawa szkód w budynkach (głównie mieszkalnych i gospodarczych, użyteczności publicznej) będzie realizowana poprzez remonty lub wypłaty jednorazowych odszkodowań, zgodnie z zapisami zawartymi w ugodach, zaspakajających, w granicach obowiązującego prawa, roszczenia poszkodowanych, usuwanie ewentualnie powstałych awarii sieci i urządzeń na powierzchni (m.in. sieci wodociągowych, gazowych, kanalizacyjnych, elektrycznych, telekomunika- 296 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” cyjnych) kopalnia będzie przeprowadzać na podstawie zawieranych ugód z właścicielami i użytkownikami obiektów oraz stosownych umów, podpisanych ze specjalistycznymi firmami wykonawczymi, w przypadku wystąpienia uszkodzeń dróg lub linii kolejowych, konieczne prace naprawcze będą wykonywane na podstawie zawartych porozumień z ich zarządcą, w razie wystąpienia uszkodzeń w rowach odwadniających i melioracyjnych, będą wykonywane roboty naprawcze, które mogą polegać między innymi na wzmocnieniu skarp rowów lub niwelacji dna, – podejmowanie działań profilaktycznych. W tym: zwrot kosztów poniesionych przez właścicieli obiektów infrastruktury kubaturowej i liniowej na wykonanie zabezpieczeń obiektu z uwagi na prognozowane deformacje terenu, działania profilaktyczne, mające na celu zmniejszenie odczuwalności przez mieszkańców negatywnego wpływu eksploatacji górniczej na powierzchnię terenu. Jest to głównie zabezpieczanie istniejących obiektów zwiększające ich odporność na górnicze deformacje podłoża. opracowywanie koncepcji rewitalizacji terenów w przypadku ich przekształcenia działalnością górniczą, z uwzględnieniem bezpieczeństwa przeciwpowodziowego terenów przyległych. Projekty te mogą być realizowane także we współpracy z terytorialnymi organami samorządowymi gmin górniczych. Ponadto ze względu na możliwość oddziaływania planowanej ekspoloatacji w rejonach wystepowania zrobów płytkiej eksploatacji górniczej warunkiem rozpoczęcia eksploatacji po uzyskaniu zezwoleń na budowę kopalni powinno być przeprowadzenie oceny konieczności wykonania badań stanu górotworu z uwagi na możliwe zagrożenie deformacjami nieciągłymi Po uzyskaniu zezwoleń na budowę kopalni a przed przystąpieniem do eksploatacji Inwestor przeprowadzi inwentaryzację istniejącej na terenie oddziaływania zabudowy, celem określenia jej odporności na oddziaływania związane z przekształceniami terenu. Inwentaryzacja ta będzie podstawą do dalszych działań związanych z kompensacją mogących powstać szkód. Za szkody powstałe w wyniku planowanej inwestycji, odpowiedzialność prawną i materialną ponosi Inwestor. Jeżeli dojdzie do znaczących przekształceń terenu Inwestor każdorazowo powinien uzgodnić sposób naprawy lub rekompensaty zgodnie z zapisami 297 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz.U. 2007 nr 75 poz. 493 z późniejszymi zmianami). 9.2. ŁAGODZENIE STRAT Z TYTUŁU SZKÓD W ŚRODOWISKU PRZYRODNICZYM Ze względu na brak w granicach złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” obszarów prawnie chronionych nie przewiduje się znaczących negatywnych oddziaływaniach planowanego przedsięwzięcia. Realizacja inwestycji nie będzie skutkowała koniecznością kompensacji przyrodniczej w rozumieniu Dyrektywy Siedliskowej UE, tj. koniecznością działań mających na celu skompensowanie negatywnego oddziaływania na ostoje NATURA 2000. Zakres ewentualnej kompensacji z tytułu utraty walorów przyrodniczych terenu górniczego, np. utraty siedlisk chronionych, utraty starodrzewi, uszczuplenia siedlisk gatunków chronionych, możliwy będzie dopiero po przeprowadzeniu szczegółowych prac inwentaryzacyjnych na terenach powstałych w wyniku eksploatacji zalewisk. 9.3. OCHRONA ZŁOŻA Jedną z podstawowych zasad obowiązujących przy eksploatacji węgla kamiennego jest ochrona zasobów złoża. Dotyczy to w szczególności zasobów bilansowych i przemysłowych, ale również nieprzemysłowych oraz pozabilansowych. Klasyfikacja zasobów bilansowych do przemysłowych i nieprzemysłowych dokonana została na obecnym etapie rozpoznania złoża, dostępnej techniki górniczej, konieczności ochrony infrastruktury powierzchniowej oraz uwarunkowań ekonomicznych. Należy przyjąć, że w przyszłości wiele elementów składających się na obecną klasyfikację zasobów będzie ulegać zmianie. Obecnie czynnikiem decydującym o kwalifikacji zasobów oraz sposobie ich eksploatacji jest sprostanie wymaganiom zachowania I kategorii terenów górniczych dla powierzchni terenu. Uwzględniając powyższe, sprawą istotną staje się ochrona zasobów nieprzemysłowych, umożliwiająca w przyszłości ich ewentualną eksploatację. 298 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Zasoby zaliczone aktualnie do nieprzemysłowych mogą być w przyszłości przedmiotem prowadzenia eksploatacji. W przyszłości można rozważać eksploatację zasobów zaliczonych do nieprzemysłowych z przyczyn technicznych, m.in. zasobów pozostawionych w filarach ochronnych. Generalnie można więc stwierdzić, że eksploatacja zasobów obecnie zaliczonych do nieprzemysłowych będzie możliwa z chwilą ustania np. przyczyny konieczności ochrony powierzchni, lub wdrożenia nowych technologii eksploatacji węgla. Podjęcie eksploatacji nieprzemysłowych części pokładu 510 będzie możliwa, po ich wcześniejszym przeklasyfikowaniu do zasobów przemysłowych, zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami Ustawy prawo geologiczne i górnicze. W szczególności zostanie sporządzony stosowny dodatek do projektu zagospodarowania złoża,. Zasoby nieprzemysłowe złoża „Brzezinka 3” będą chronione. Przeprowadzona w PZZ analiza eksploatacji planowanej w latach 2015 - 2050 wykazała, że nie zaistnieje zjawisko niszczącego podbierania nieprzemysłowych części pokładu. W złożu „Brzezinka 3” sprzyjająca w tym względzie jest budowa geologiczna złoża, a szczególnie wzajemne usytuowanie parcel przemysłowych i nieprzemysłowych. 9.4. OCENA ZGODNOŚCI PLANOWANYCH DZIAŁAŃ Z ZAPISAMI PLANU GOSPODAROWANIA WODAMI NA OBSZARZE DORZECZA WISŁY – MP 2011 NR 49, POZ. 549 W artykule 81 (pkt 3) Ustawy z dnia 3 października 2008 o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (DZ.U. 2008; 199; poz. 1227) ustalono, że “jeżeli z oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko wynika, że przedsięwzięcie może spowodować nieosiągnięcie celów środowiskowych zawartych w planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach odmawia zgody na realizację przedsięwzięcia, o ile nie zachodzą przesłanki, o których mowa w art. 38j ustawy z nią 8 lipca 2001r. – Prawo wodne”. Planowane przedsięwzięcie będzie oddziaływało na następujące jednolite części wód (JCW): bezpośrednio JCWP Przemsza od Białej Przemszy do ujścia (JCWP 299 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” PLRW200010212999) oraz pośrednio na JCWP Rów Kosztowski (JCWP PLRW2000421294), a także na jednolite części wód podziemnych (JCWPd): nr 134 i nr 146. W Ustawie Prawo wodne (Dz. U. 2012 Nr 145 ze zm.) odniesiono się do uwarunkowań związanych z nieosiągnięciem celów środowiskowych. W art. 38j tej ustawy stwierdzono, że: 1) Dopuszczalne jest nieosiągnięcie dobrego stanu ekologicznego oraz niezapobieżenie pogorszeniu stanu ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych oraz dobrego potencjału ekologicznego, jeżeli: (1) jest ono skutkiem nowych zmian właściwości fizycznych tych wód albo (2) niezapobieżenie pogorszenia się stanu tych wód ze stanu bardzo dobrego do dobrego jest wynikiem nowych działań człowieka, zgodnych z zasadą zrównoważonego rozwoju i niezbędnych dla rozwoju społeczeństwa. Według „Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły”, który został opublikowany 21.06.2011 r. w Monitorze Polskim Nr 49, poz. 549 jednolite części wód powierzchniowych (JCWP Przemsza PLRW200010212999 i JCWP Rów Kosztowski PLRW2000421294) i podziemnych (JCWPd nr 134 i JCWPd nr 146) podlegają derogacjom. Odbiornikiem zasolonych wód kopalnianych jest JCWP podlegająca derogacjom czasowym (4(4) -1 - brak możliwości technicznych). Uzasadnieniem tych derogacji jest wpływ działań antropogenicznych na stan JCW oraz brak możliwości technicznych ograniczenia wpływu tych oddziaływań. Generuje to konieczność przesunięcia w czasie osiągnięcia celów środowiskowych przez JCW. Występująca działalność gospodarcza człowieka związana jest ściśle z występowaniem surowców naturalnych, bądź przemysłowym charakterem obszaru. Osiągnięcie celów środowiskowych – uzyskanie dobrego stanu/potencjału dla większości JCW w rejonie eksploatacji węgla kamiennego będzie możliwe w dłuższej perspektywie czasowej (po roku 2027). Wprowadzenie wód pochodzących z odwadniania złoża „Brzezinka 3” spowoduje niewielkie zmiany parametrów ilościowo-jakościowych rzeki Przemszy (wzrost stężenia chlorków i siarsczanów o 0,23 g/l). Natomiast sytuacja ta nie wpłynie znacząco na klasyfikację wód w przekroju zamykającym JCWP Przemsza od Białej Przemszy do ujścia. Prognozowane średnie stężenie sumy chlorków i siarczanów utrzyma się na poziomie poniżej 1g/l. 1. Dopuszczalne jest nieosiągnięcie dobrego stanu oraz niezapobieżenie pogorszeniu stanu jednolitych części wód podziemnych, o których mowa w art. 38e, jeżeli jest ono skutkiem: 300 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 1) nowych zmian właściwości fizycznych jednolitych części wód powierzchniowych albo 2) zmian poziomu zwierciadła tych wód. Według „Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły”, Jednolite Części Wód Podziemnych (w tym JCWPd nr 134 i nr 146) znajdujące się na obszarze GZW, podlegają zmianie poziomu zwierciadła wód podziemnych o zasięgu i charakterze regionalnego leja depresji obejmującego m.in. czynne i zlikwidowane zakłady górnicze objęte systemem odwadniania górotworu. Uruchomienie eksploatacji Złoża „Brzezinka 3” w nieznacznym stopniu wpłynie na regionalny i lokalny zasięg leja depresji związanego z eksploatacją węgla kamiennego w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym (GZW). JCWPd nr 146 podlega derogacjom (4(5) - 1 - cele mniej rygorystyczne - brak możliwości technicznych). Uzasadnieniem tych derogacji jest wpływ górnictwa, prowadzone odwadnianie kopalń i zatapianie głębokich lejów depresji oraz brak możliwości zakończenia eksploatacji ze względów gospodarczych. Osiągnięcie celów środowiskowych – uzyskanie dobrego stanu dla JCWPd nr 146, której stan ogólny sklasyfikowano jako słaby będzie możliwe w dłuższym horyzoncie czasowym (po roku 2027). Należy podkreślić, że projektowana eksploatacja Złoża „Brzezinka 3” nie będzie stanowiła zagrożenia dla zasobów wód podziemnych GZWP nr 452 – Chrzanów, stanowiącego potencjalne źródło zasilana w wodę miasta Mysłowice. 2. Przepisy powyższe stosuje się, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki: 1) podejmowane są wszelkie działania, aby łagodzić skutki negatywnych oddziaływań na stan jednolitych części wód; Planowana eksploatacja złoża „Brzezinka 3” prowadzona będzie z wykorzystaniem projektowanej infrastruktury podziemnej i powierzchniowej należącej do ZG „Brzezinka 3”. Wody dołowe pochodzące z odwadniania złoża „Brzezinka 3” będą kierowane do projektowanego system odwadniania kopalni a następnie do oczyszczania (retencjonowania) w zbiornikach (osadnikach) na powierzchni oraz w części niewykorzystanej w zakładzie górniczym będą odprowadzane do wód powierzchniowych (ciek Przyrwa i rzeka Przemsza). Zakład Górniczy „Brzezinka 3”, prowadząc eksploatację węgla na stosunkowo dużym obszarze i przy dużej głębokości wydobycia, w niewielkim stopniu ingeruje w środowisko naturalne. Jednakże mając na uwadze uciążliwości dla otoczenia, przewiduje się realizację 301 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” przedsięwzięć minimalizujących skutki planowanej działalności. Prowadzony będzie m.in. monitoring stanu, ilości i jakości wód podziemnych oraz powierzchniowych. W praktyce ograniczanie wpływu wód kopalnianych na wody powierzchniowe odbywa się poprzez zastosowanie metod geologiczno-górniczych oraz wykorzystanie wód kopalnianych do potrzeb własnych zakładu. Do roku 2050, pomimo stosowania w/w metod problem podwyższonego zasolenia wód powierzchniowych będzie występował w skali zbliżonej do obecnej (średnie sumaryczne stężenie chlorków i siarczanów w wodach rzeki Przemszy poniżej zrzutu wód kopalnianych ZG „Brzezinka 3” utrzyma się na poziomie poniżej 1 g/l. Aktualnie brak jest uzasadnionych ekonomicznie metod odsalania wód dołowych oraz zagospodarowania produktów uzyskiwanych w procesie odsalania. 2) przyczyny zmian i działań, o których mowa powyżej, są szczegółowo przedstawione w planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza; Według „Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły”, zostały zapisane przyczyny zmian i działań oraz derogacje czasowe: JCWP – derogacje czasowe 4(4) -1 - brak możliwości technicznych. Uzasadnieniem tych derogacji jest wpływ działań antropogenicznych na stan JCW oraz brak możliwości technicznych ograniczenia wpływu tych oddziaływań. Generuje to konieczność przesunięcia w czasie osiągnięcia celów środowiskowych przez JCW. JCWPd - derogacje 4(5) - 1 - cele mniej rygorystyczne - brak możliwości technicznych. Derogacje te zostały uzasadnione wpływem górnictwa, prowadzonym odwadnianiem kopalń i zatapianiem głębokich lejów depresji oraz brakiem możliwości zakończenia eksploatacji kopalń ze względów gospodarczych. 3) przyczyny zmian i działań, o których mowa powyżej, są uzasadnione nadrzędnym interesem publicznym, a pozytywne efekty dla środowiska i społeczeństwa związane z ochroną zdrowia, utrzymaniem bezpieczeństwa oraz zrównoważonym rozwojem przeważają nad korzyściami utraconymi w następstwie tych zmian i działań; Złoże „Brzezinka 3” będzie eksploatowane z wykorzystaniem projektowanej infrastruktury wodno-ściekowej należącej do ZG „Brzezinka 3”. Projektowany na wiele lat system odwadniania kopalni, oczyszczania i wprowadzania wód dołowych do wód powierzchniowych, będzie systematycznie remontowany i modernizowany. Ze względu na bezpieczeństwo ludzi niezbędne jest ciągłe odwadnianie czynnych wyrobisk górniczych, a ewentualne zakończenie wydobycia węgla wiąże się z koniecznością dalszego odwadniania górotworu m.in. 302 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” z uwagi na bezpieczeństwo sąsiednich czynnych zakładów górniczych, w których prowadzona jest lub będzie eksploatacja węgla (zabezpieczenie przed zagrożeniem wodnym ludzi pracujących pod ziemią). Działalność wydobywcza ZG „Brzezinka 3”, wykorzystującego dostępne zasoby węgla kamiennego ma znaczący wpływ na bezpieczeństwo energetyczne kraju. Przy planowanym poziomie wydobycia z przedmiotowego złoża w ilości 3 600 t/d (średnio ok. 1,2 mln t/r), eksploatacja wydzielonej grupy zasobów przemysłowych i operatywnych, w okresie do 2050 r., może być efektywnie realizowana. Zakład Górniczy „Brzezinka 3” będzie miał znaczący udział w rynku pracy w skali lokalnej (500 nowych miejsc pracy). W następstwie zmian i działań związanych z eksploatacją węgla, Zakład Górniczy „Brzezinka 3” w znacznym stopniu będzie ingerował w środowisko naturalne. Natomiast projektowany sposób eksploatacji złoża (uszczelnianie górotworu, wypełnianie pustek poeksploatacyjnych) zminimalizuje oddziaływanie na wody powierzchniowe i podziemne do racjonalnego poziomu. Pozytywne efekty dla środowiska i społeczeństwa przeważają nad korzyściami utraconymi w następstwie eksploatacji węgla kamiennego. 4) zakładane korzyści wynikające ze zmian i działań, o których mowa powyżej, nie mogą zostać osiągnięte przy zastosowaniu innych działań, korzystniejszych z punktu widzenia interesów środowiska, ze względu na negatywne uwarunkowania wykonalności technicznej lub nieproporcjonalnie wysokie koszty w stosunku do spodziewanych korzyści. W Projekcie Zagospodarowania Złoża (PZZ), dla ZG „Brzezinka 3” planowane są działania, których celem jest ograniczenie niekorzystnego oddziaływania na środowisko wodne wynikające z konieczności wprowadzania wód kopalnianych do wód powierzchniowych. Zastosowane w nich rozwiązania techniczne w zakresie gospodarowania zasolonymi wodami dołowymi, należy zaliczyć do najlepszych dostępnych technik w warunkach funkcjonowania sektora górnictwa kamiennego w Polsce. Zastosowanie metod górniczo-geologicznych oraz systemu wprowadzania wód kopalnianych w oparciu o zbiorniki o dużej pojemności retencyjnej pozwala na złagodzenie skutków wprowadzania zasolonych wód kopalnianych do wód powierzchniowych. Zastosowanie metody odsalania wód kopalnianych, ze względu na wysokie koszty inwestycyjne i eksploatacyjne oraz na problemy z zagospodarowaniem produktów odsalania (sól warzona NaCl, woda odsolona - zdemineralizowana), w uwarunkowaniach ZG „Brzezinka 3” nie jest racjonalnie uzasadnione. 303 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” W nawiązaniu do art. 81 ust. 1 pkt 3 Ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecznym w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko należy stwierdzić, że z przeprowadzonej oceny oddziaływania na środowisko wynika, że realizacja przedsięwzięcia przyczyni się do nieosiągnięcia celów środowiskowych zawartych w „ Planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły”, który został opublikowany 21.06.2011 r. w Monitorze Polskim Nr 49, poz. 549, dla Jednolitej Części Wód Powierzchniowych (JCWP Przemsza od Białej Przemszy do ujścia) oznaczonej europejskimi kodem PLRW200010212999 (naturalna część wód). Natomiast, po analizie przesłanek, o których mowa w art. 38j ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne, należy stwierdzić jednoznacznie, że nie ma przeszkód formalnych do wydania przez właściwy organ, decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia, albowiem spełnione są łącznie następujące warunki: już na etapie projektowania podejmowane są wszelkie działania, aby łagodzić skutki negatywnych oddziaływań na stan jednolitych części wód; przyczyny zmian i działań, o których mowa powyżej, są szczegółowo przedstawione w planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza; przyczyny zmian i działań, o których mowa powyżej, są uzasadnione nadrzędnym interesem publicznym, a pozytywne efekty dla środowiska i społeczeństwa związane z ochroną zdrowia, utrzymaniem bezpieczeństwa oraz zrównoważonym rozwojem przeważają nad korzyściami utraconymi w następstwie tych zmian i działań; zakładane korzyści wynikające ze zmian i działań, o których mowa powyżej, nie mogą zostać osiągnięte przy zastosowaniu innych działań, korzystniejszych z punktu widzenia interesów środowiska, ze względu na negatywne uwarunkowania wykonalności technicznej lub nieproporcjonalnie wysokie koszty w stosunku do spodziewanych korzyści. 304 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 10. JEŻELI PLANOWANE PRZEDSIĘWZIĘCIE JEST ZWIĄZANE Z UŻYCIEM INSTALACJI, PORÓWNANIE PROPONOWANEJ TECHNOLOGII Z TECHNOLOGIĄ SPEŁNIAJĄCĄ WYMAGANIA, O KTÓRYCH MOWA W ART. 143 USTAWY Z DNIA 27 KWIETNIA 2001 R. – PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA Dla przedsięwzięcia typu – wydobywanie kopalin ze złoża Unia Europejska nie okre- śliła dokumentu referencyjnego (BREF), ani nie opracowano dla tej gałęzi przemysłu metody najlepszej techniki (BAT). Dla wydobywania kopalin instalacjami mogą być: zakład przeróbczy oraz obiekt unieszkodliwiania odpadów wydobywczych. Dokument referencyjny został opracowany dla zarządzania gospodarką odpadami z wydobywania kopalin: Management of Tailings and Waste-rock in Mining Activities, BREF (01.2009) Dokument ten obejmuje przetwarzanie minerałów, odpadów wydobywczych oraz zarządzanie odpadami wydobywczymi rud o silnym potencjale oddziaływania na środowisko lub które mogą być uznane za przykłady "dobrych praktyk". Odpowiednia analiza, zgodności z BAT na podstawie dokumentu referencyjnego powinna zostać przeprowadzona na etapie dla budowy i uruchomienia instalacji wymienionych w cytpowanym wyżej dokumencie (zakład przeróbczy lub obiekt unieszkodliwiania odpadów wydobywczych) na terenie planowanego Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”. Natomiast w tym rozdziale stosownie do art. 143 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. – Prawo ochrony środowiska, przeprowadzono analizę dotyczącą: 1 stosowanie substancji o małym potencjale zagrożeń, 2 efektywne wytwarzanie oraz wykorzystanie energii, 3 zapewnienie racjonalnego zużycia wody i innych surowców oraz materiałów i paliw, 4 stosowanie technologii bezodpadowych i małoodpadowych oraz możliwość odzysku powstających odpadów, 5 rodzaj, zasięg oraz wielkość emisji, 6 wykorzystanie porównywalnych procesów i metod, które zostały skutecznie zastosowane w skali przemysłowej, 7 postęp naukowo-techniczny. 305 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Ad 1. Stosowanie substancji o małym potencjale zagrożeń – wykorzystanie odpadów z robót górniczych udostępniających, odpadów z elektrociepłowni itp., posiadających stosowne dopuszczenie do wykorzystania jako materiału podsadzkowego w profilaktyce ograniczającej wpływ projektowanej eksploatacji górniczej na środowisko oraz w profilaktyce przeciw pożarowej; Ad 2. Efektywne wytwarzanie oraz wykorzystanie energii – projektuje się zabudowę instalacji do utylizacji metanu z powietrza kopalnianego z równoczesnym wykorzystaniem powstałej energii cieplnej dla potrzeb własnych; Ad 3. Zapewnienie racjonalnego zużycia wody i innych surowców oraz materiałów i paliw. Realizacja tego zapisu poprzez wykorzystanie wody dołowej do podsadzki hydraulicznej, wykorzystanie wód dołowych niezasolonych do celów technologicznych (zasilenia myjek samochodowych i instalacja p.poż.), zastosowanie w łaźni górniczej wyłączników czasowych; Ad 4. Stosowanie technologii bezodpadowych i małoodpadowych oraz możliwość odzysku powstających odpadów przez stosowanie technologii czystego wybierania węgla. W czasie prowadzenia robot przygotowawczych - lokowanie skały płonnej w wybranych wyrobiskach przed podsadzeniem; Ad 5. Rodzaj, zasięg oraz wielkość emisji poprzez utrzymanie emisji pyłowo-gazowej na poziomie zapewniającym ochronę powietrza atmosferycznego; Ad 6. Wykorzystywanie porównywalnych procesów i metod, które zostały skutecznie zastosowane w skali przemysłowej w górnictwie światowym w zakresie utylizacji metanu z powietrza kopalnianego oraz zastosowanie systemu chodnikowego eksploatacji węgla; Ad. 7 Postęp naukowo-techniczny m.in. w wyniku zastosowania opracowanych nowych metod eksploatacji węgla ograniczajacych deformacje powierzchni ziemi oraz odzysk metanu z powietrza “wydechowego” kopalni i wykorzystanie go do produkcji ciepła. 306 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 11. WSKAZANIE, CZY DLA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA KONIECZNE JEST USTANOWIENIE OBSZARU OGRANICZONEGO UŻYTKOWANIA W ROZUMIENIU PRZEPISÓW USTAWY Z DNIA 27 KWIETNIA 2001 R. – PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA, ORAZ OKREŚLENIE GRANIC TAKIEGO OBSZARU, OGRANICZEŃ W ZAKRESIE PRZEZNACZENIA TERENU, WYMAGAŃ TECHNICZNYCH DOTYCZĄCYCH OBIEKTÓW BUDOWLANYCH I SPOSOBÓW KORZYSTANIA Z NICH Artykuł 135 ustęp 1 ustawy Prawo ochrony środowiska stanowi: Art. 135. 1. Jeżeli z przeglądu ekologicznego albo z oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko wymaganej przepisami ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, albo z analizy porealizacyjnej wynika, że mimo zastosowania dostępnych rozwiązań technicznych, technologicznych i organizacyjnych nie mogą być dotrzymane standardy jakości środowiska poza terenem zakładu lub innego obiektu, to dla oczyszczalni ścieków, składowiska odpadów komunalnych, kompostowni, trasy komunikacyjnej, lotniska, linii i stacji elektroenergetycznej oraz instalacji radiokomunikacyjnej, radionawigacyjnej i radiolokacyjnej tworzy się obszar ograniczonego użytkowania. Opisywane przedsięwzięcie nie jest wymienione na liście zakładów wymienionych w art. 135 ustęp 1 Ustawy Prawo ochrony środowiska, dla których obszar ograniczonego użytkowania może być ustanowiony. Przeprowadzona ocena w Raporcie OOŚ nie wykazała konieczności ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania dla planowanej inwestycji. 307 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 12. ANALIZA MOŻLIWYCH KONFLIKTÓW SPOŁECZNYCH ZWIĄZANYCH Z PLANOWANYM PRZEDSIĘWZIĘCIEM Analizując możliwość wystąpienia konfliktów społecznych związanych z eksploatacją złoża należy rozpatrzyć wpływ oddziaływania projektowanej eksploatacji węgla kamiennego na życie mieszkańców i środowisko oraz możliwe z tego tytułu reakcje społeczne. Jak wcześniej napisano w uzasadnieniu wyboru wariantu eksploatacji, pod względem społecznym planowana eksploatacja złoża „Brzezinka 3” pozwoli na stworzenie nowych miejsc pracy, co może być istotne w kontekście planowanej redukcji zatrudnienia w państwowych spółkach górniczych, a zwłaszcza w Katowickim Holdingu Węglowym i Kompanii Węglowej. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, że każde jedno miejsce pracy w górnictwie generuje kolejne cztery w jego najbliższym otoczeniu. Miasto Mysłowice, po likwidacji kopalni „Mysłowice” utraciło status gminy górniczej, co przełożyło się wprost na wzrost bezrobocia oraz załamanie na rynku małych i średnich przedsiębiorstw. Nowy podmiot gospodarczy w postaci zakładu górniczego przyczyni się do poprawy sytuacji na lokalnym rynku usług oraz będzie zasilał budżet miasta wpływami z podatków. Wpływ ewentualnych szkód górniczych na zdrowie i życie mieszkańców jest najbardziej eksponowany w wariancie 3. Jest to wariant, w którym założono maksymalne ograniczenie niekorzystnych skutków eksploatacji w obiektach budowlanych. Zgodnie z przepisami przedsiębiorca górniczy jest zobowiązany do naprawy wszystkich szkód spowodowanych ruchem zakładu górniczego, ale dla właścicieli i użytkowników nieruchomości zarówno uszkodzenia, jak i remonty są obciążeniem. Jednocześnie w świetle obowiązujących przepisów, eksploatacja złoża może być prowadzona na podstawie planu ruchu zakładu górniczego, określającego m.in. szczegółowy zakres eksploatacji, wielkość wpływów na powierzchnię, analizę odporności obiektów budowlanych na przewidywane wpływy oraz planowane roboty związane z zabezpieczaniem obiektów i usuwaniem szkód spowodowanych ruchem zakładu górniczego. Każdorazowo plan ruchu jest opiniowany przez organy samorządowe, a następnie zatwierdzany (z uwzględnieniem powyższych opinii) przez Dyrektora Okręgowego Urzędu 308 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Górniczego. Obowiązujące przepisy dają samorządom lokalnym możliwość stałego i rzeczywistego wpływania na działania przedsiębiorcy górniczego, co gwarantuje zapewnienie bezpieczeństwa mieszkańców i środowiska na terenie górniczym. Przedstawiciele Inwestora, Spółki „Brzezinka Sp. z o.o. SKA, w celu przedstawienia swoich zamierzeń dotyczących budowy kopalni, jeszcze na etapie wstępnych założeń do projektu, spotkali się zarówno z Prezydentem Miasta Mysłowice jak i Radnymi Miasta. Tematem tych spotkań było przekazanie informacji o projektowanym na terenie Miasta Mysłowice przedsięwzięciu gospodarczym pt. „Budowa Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”. W ramach tych spotkań w dniu 10 marca 2014 roku odbyło się otwarte spotkanie Komisji Gospodarki RM Mysłowice. Jego celem było przedstawienie Radnym Miasta oraz mieszkańcom Miasta (sesja była transmitowana przez miejską TV) prezentacji dotyczącej procesu inwestycyjnego i budowy zakładu górniczego. Po przedstawieniu prezentacji udzielano dodatkowych informacji i odpowiedzi na zadane pytania. Sesja zakończyła się prośbą Radnych o przeprowadzenie prezentacji w poszczególnych dzielnicach miasta, które obejmie projektowany zasięg eksploatacji górniczej. Zgodnie z zaproponowanymi terminami spotkań przez Radnych Miasta przeprowadzono spotkania z mieszkańcami poszczególnych dzielnic tj. dzielnicy Brzezinka, Kosztowy oraz Brzęczkowice. Program obytych spotkań obejmował prezentację przedstawioną na sesji Rady Miasta obejmującą między innymi założenia do projektu zagospodarowania złoża łącznie z możliwymi zaistniałymi „szkodami górniczymi” na terenach objętych przyszłą eksploatacją oraz dyskusję z zebranymi. W związku z bardzo dużym zainteresowaniem projektem Spółka utworzyła stronę internetową (www.brzezinka3.eu) mającą na celu informowanie o działalności Spółki, stanie projektu itp. Dodatkowo na wniosek uczestników spotkań podjęto decyzję o możliwości przeprowadzenia indywidualnych rozmów z przedstawicielami Inwestora na dyżurach w siedzibie Spółki w Mysłowicach przy ulicy Mikołowskiej 12A. Dyżury takie prowadzone są w każdą roboczą środę w godzinach 18-20. Po spotkaniach przedstawicieli Spółki z mieszkańcami w dzielnicach i otrzymanych podczas tych spotkań informacjami, Rady Osiedli w Brzęczkowicach, Brzezince i w Kosztowach wyraziły sprzeciw wobec zamierzonego wydobywania węgla z pokładu 510 ze złoża „Brzezinka 3”. Również Rada Miasta Mysłowice na sesji w dniu 26 czerwca 2014 roku (Uchwała Nr LVI/1090/14) niejednogłośnie podjęła uchwałę sprzeciwiająca się budowie kopalni. 309 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Zamierzona inwestycja jest szeroko komentowana w lokalnych mediach. Tematem zainteresowały się tytuły prasowe: „Dziennik Zachodni”, „Gazeta Wyborcza Katowice”, „Co Tydzień”, Telewizja „TVS” oraz portale internetowe: www.myslowice.net, www.myslowice.naszemiasto.pl, www.gazetamyslowicka.com. Głos w sprawie planowanej eksploatacji węgla zabierają zarówno jej zwolennicy jak i przeciwnicy. Jedni i drudzy zbierają podpisy wśród mieszkańców dla poparcia swoich racji. Należy zaznaczyć, że do biura Spółki w Mysłowicach zgłaszają się mieszkańcy, którzy są zainteresowani pracą w mającym powstać przedsiębiorstwie. Przykładem tego jest ostatnio zamieszczona (17 luty 2015r.) na portalu Myslowice.net (http://myslowice.net/aktualnosci/wydarzenia/zbieraja-podpisy-bo-chca-nowej-kopalni-w-myslowicach) informacja dotycząca działań podejmowanych przez grupę zwolenników budowy nowej kopalni w mieście, którzy zbierają podpisy za budową kopalni (do tej pory ponad 3 tys. takich podpisów). Inicjatorami tej akci są głównie młodzi ludzie zainteresowani tworzeniem nowych miejsc pracy w Mysłowicach. Mysłowickie społeczeństwo jest podzielone w sprawie oceny planowanej eksploatacji węgla kamiennego przez Spółkę „Brzezinka: Sp. z o.o. SKA. Obawy przejawiają przede wszystkim mieszkańcy dzielnic, pod którymi ma być prowadzona eksploatacja. Spora część społeczeństwa zwraca jednak uwagę na wymierne korzyści płynące z pojawienia się potencjalnie największego pracodawcy w Mysłowicach. Spadek bezrobocia, zwiększenie wpływów do budżetu oraz ożywienie gospodarcze, to główne argumenty stawiane przez zwolenników inwestycji. Ostateczny wpływ na reakcje społeczne mieszkańców Mysłowic będą miały takie czynniki jak: komunikacja Spółki z mieszkańcami, postawa władz miasta, zachowanie grup bezpośrednio zainteresowanych tematem powstania kopalni oraz media. Od tych czynników uzależnione jest uspokojenie bądź natężenie konfliktów społecznych związanych z możliwością realizacji planowanej inwestycji (eksploatacji złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3”). 310 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 13. PRZEDSTAWIENIE PROPOZYCJI MONITORINGU ODDZIAŁYWANIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ETAPIE JEGO BUDOWY I EKSPLOATACJI LUB UŻYTKOWANIA, W SZCZEGÓLNOŚCI NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 ORAZ INTEGRALNOŚĆ TEGO OBSZARU 13.1. ETAP INWESTYCYJNY Na etapie prowadzenia inwestycji postuluje się prowadzenie monitoringu wód. Monitoring wód podziemnych – ilość pompowanych wód dołowych na powierzchnię ustalana będzie na podstawie pracy pomp głównego odwadniania. Ponadto 2 razy w roku w wyznaczonych punktach kontrolnych prowadzone będą pomiary wielkości dopływu wód. Jakość wód dołowych wypływających z górotworu w wyrobiskach podziemnych badana będzie zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 163, poz. 981) oraz przepisami wykonawczymi do ustawy. W ramach badań określane powinny być m.in. stężenia podstawowych anionów i kationów w tym chlorków i siarczanów oraz pozostałe parametry: odczyn, zawiesina ogólna, sucha pozostałość, utlenialność, twardość. Monitoring odprowadzanych wód dołowych (ścieków przemysłowych) – pobór próbek ścieków przemysłowych wprowadzanych do wód oraz pomiary ich ilości i jakości powinny być dokonywane: w regularnych odstępach czasu; z częstotliwością wynikająca z warunkków określonych w uzyskanym pozwoleniu wodnoprawnym. Monitoring wód powierzchniowych – pobór próbek do badań wód rzeki Przemszy powyżej i poniżej wylotu wraz z wykonywaniem pomiarów jakości będzie wykonywany z częstotliwością określoną w pozwoleniu wodnoprawnym uzyskanym przez Inwestora. 13.2. ETAP EKSPLOATACJI 13.2.1. POWIETRZE Nie proponuje się prowadzenia monitoringu powietrza. 311 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 13.2.2. WODA I ŚCIEKI Monitoring wód powierzchniowych i podziemnych związany z eksploatacją złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” będzie prowadzony przez ZG „Brzezinka 3”. Monitoring wód podziemnych – ilość pompowanych wód dołowych na powierzchnię ustalana będzie na podstawie pracy pomp głównego odwadniania. Ponadto 2 razy w roku w wyznaczonych punktach kontrolnych prowadzone będą pomiary wielkości dopływu wód. Jakość wód dołowych wypływających z górotworu w wyrobiskach podziemnych badana będzie zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 163, poz. 981) oraz przepisami wykonawczymi do ustawy. W ramach badań na zlecenie ZG „Brzezinka 3” określane będą m.in. stężenia podstawowych anionów i kationów w tym chlorków i siarczanów oraz pozostałe parametry: odczyn, zawiesina ogólna, sucha pozostałość, utlenialność, twardość. Monitoring odprowadzanych wód dołowych (ścieków przemysłowych) – pobór próbek ścieków przemysłowych wprowadzanych do wód oraz pomiary ich ilości i jakości będą dokonywane: w regularnych odstępach czasu; z częstotliwością nie mniejszą niż raz na dwa miesiące, stale w tym samym miejscu, w którym ścieki będą wprowadzane do wód, a jeżeli to konieczne – w innym miejscu reprezentatywnym dla ilości i jakości tych ścieków. Zgodnie z wymaganiami Zakład Górniczy „Brzezinka 3” jako podmiot wprowadzający ścieki do wód będzie zobowiązany do pomiarów ich jakości z częstotliwością raz na dwa miesiące. Do prowadzenia kontroli przestrzegania warunków odprowadzania ścieków ustalony zostanie punkt kontrolny w miejscu reprezentatywnym dla odprowadzanych ścieków. Zakres analiz kontrolnych obejmie parametry wyszczególnione w uzyskanym pozwoleniu wodnoprawnym regulującym warunki wprowadzania oczyszczonych ścieków przemysłowych do odbiornika. Pomiar natężenia przepływu ścieków przemysłowych dokonywany będzie z dokładnością 20%. Monitoring wód powierzchniowych – pobór próbek do badań wód rzeki Przemszy powyżej i poniżej wylotu wraz z wykonywaniem pomiarów jakości będzie wykonywany z częstotliwością raz na dwa miesiące w zakresie określonym dla ścieków. 312 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 13.2.3. ODPADY Wytwarzanie odpadów jest nieodłącznie związane z działalnością górniczą. Zgodnie z wymaganiami prawa, podmioty gospodarcze będące wytwórcami odpadów, zobligowane są do prowadzenia monitoringu ich jakości i ilości. W czasie prowadzonej eksploatacji złoża węgla kamiennego przez projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3” wymagane jest prowadzenie monitoringu jakościowego i ilościowego wytwarzanych odpadów. Ponadto odpady wydobywcze odzyskiwane przez projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3” powinny być objęte monitoringiem właściwości fizykochemicznych na etapach wyprzedzających wykorzystanie w ramach prowadzonego odzysku. W przypadku osadów pochodzących z wód dołowych wymagane jest prowadzenie monitoringu aktywności właściwej naturalnych izotopów promieniotwórczych w tych osadach. W przypadku prowadzenia przez projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3” odzysku w wyrobiskach podziemnych odpadów obcych (żużli i popiołów) należy objąć monitoringiem właściwości fizykochemiczne tych odpadów na etapach wyprzedzających wykorzystanie oraz wody podziemne w rejonach prowadzonego odzysku. 13.2.4. POWIERZCHNIA ZIEMI Z uwagi na planowane zastosowanie wyłącznie systemu eksploatacji chodnikami z podsadzką hydrauliczną, spowodowane nią zmiany powierzchni terenu będą niewielkie i powolne. Ich obserwacja będzie polegać na: – cyklicznych pomiarach geodezyjnych linii obserwacyjnych założonych w taki sposób, by możliwe było rejestrowania całego profilu niecki obniżeniowej, a w szczególności największych wartości przemieszczeń punktów, – cyklicznych pomiarach wysokościowych reperów rozproszonych na powierzchni całego terenu górniczego w dostosowaniu do spodziewanych wpływów i zagospodarowania powierzchni. Przedsiębiorca górniczy będzie prowadził pomiary geodezyjne wzdłuż: – autostrady A4, – Wschodniej Obwodnicy GOP (droga krajowa S1), – torów kolejowych linii nr 138 Katowice – Oświęcim, 313 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” – linia kolejowa nr 134 Jaworzno Szczakowa - Mysłowice, – linia kolejowa nr 180 Dorota - Mysłowice Brzezinka, – linie kolei piaskowych CTL „Maczki Bór” Ich celem będzie kontrola profili tych obiektów (m.in. krawędzi i osi jezdni oraz torów). Poza pomiarami geodezyjnymi będą wykonywane również obserwacje budowlane obiektów kubaturowych i liniowych będących w zasięgu eksploatacji górniczej, dla stwierdzenia ich aktualnego stanu technicznego i ewentualnego zagrożenia dla ich użytkowania. Wszystkie obserwacje będą rozpoczęte przed przystąpieniem do eksploatacji w danym rejonie, co pozwoli określić stan początkowy. Kolejne pomiary będą wykonywane w zakresie i z częstotliwością dostosowanymi do przebiegu eksploatacji i zagospodarowania powierzchni. Przy czym w okresie ujawniania się wpływów głównych, częstość nie powinna być mniejsza niż 2 razy w roku. 13.2.5. PRZYRODA Na omawianym terenie nie występują ostoje NATURA 2000. Niemniej jednak w zasięgu do 10 km znajduje się ostoja Łąki w Jaworznie – PLH240042 oraz Torfowisko Sosnowiec-Bory -PLH240038. Dlatego też należy przewidzieć konieczność monitoringu ze strony Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska (RDOŚ) pod kątem dobrostanu ornitofauny w obszarze pomiędzy ostojami w przypadku ich sieciowania w układzie transgranicznym. Zgodnie z głównym założeniem monitoringu siedlisk NATURA 2000 oraz zapisu informacji gromadzonej dla siedlisk przyrodniczych, dostosowano wymogi monitoringu powierzchni NATURA 2000 do potrzeb sprawozdawczości wymaganej przez Plany Zadań Ochronnych (PZO), co ułatwi dokonywanie syntez na poziomie regulacji Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska) GDOŚ. Chodzi o to, by wyniki monitoringu zebrane na poziomie stanowisk badawczych pozwalały na ocenę stanu zachowania siedliska przyrodniczego na poziomie regionów biogeograficznych, tak jak to jest wymagane w sprawozdaniach składanych Komisji Europejskiej. Stan zachowania siedliska przyrodniczego na stanowisku określany jest na podstawie trzech parametrów: powierzchnia siedliska, jego struktura i funkcja oraz perspektywy zachowania. Stan parametrów: struktura i funkcja typu siedliska jest określany na podstawie wybranych wskaźników. Wybór wskaźników opiera się na znajomości charakterystyki ekolo314 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” gicznej siedlisk przyrodniczych. Wybierane do badań są przede wszystkim takie cechy struktury i funkcji siedliska przyrodniczego, które są wrażliwe na oddziaływanie różnych naturalnych i antropogenicznych czynników. W ramach badań monitoringowych zbierane powinny być także dodatkowe informacje, dotyczące np. aktualnych i przyszłych oddziaływań na siedlisko przyrodnicze, statusu ochrony, prowadzonych działań ochronnych i ich skuteczności, istotne m.in. dla określenia perspektyw zachowania a także zaleceń dla ochrony. Zakres zbieranych dodatkowych informacji i zapis wyników monitoringu są takie same dla wszystkich siedlisk przyrodniczych. Różnice dotyczą liczby i rodzaju badanych wskaźników. Na każdym z badanych stanowisk siedlisk przyrodniczych określono wartość 3 podstawowych parametrów: powierzchnia, specyficzna struktura i funkcje perspektywy ochrony Dla potrzeb PZO wyprowadzono ocenę ogólną stanu zachowania siedliska przyrodni- czego na stanowisku. Ocena parametru „specyficzna struktura i funkcje” odbywa się na podstawie listy wskaźników, opracowanej odrębnie dla każdego typu siedliska przyrodniczego. Natomiast parametry „powierzchnia” oraz „perspektywy ochrony” są oceniane bezpośrednio, bez ocen cząstkowych i dodatkowych wskaźników. Przewidywane zmiany w topografii terenu i wynikające z nich zmiany hydrologiczne będą generować zmiany w warunkach siedliskowych gatunków roślin i zwierząt oraz zmiany w siedliskach przyrodniczych. Monitoring należy przeprowadzać corocznie w okresie wegernacji począwszy od pierwszego roku eksploatacji złoża. 13.2.6. HAŁAS Nie proponuje się prowadzenia monitoringu hałasu. 315 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 14. WSKAZANIE TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCYCH Z NIEDOSTATKÓW TECHNIKI LUB LUK WE WSPÓŁCZESNEJ WIEDZY, JAKIE NAPOTKANO, OPRACOWUJĄC RAPORT Raport jest wynikiem pracy zespołu specjalistów na podstawie dokumentacji i materiałów udostępnionych przez inwestora, dane literaturowe oraz przeprowadzoną wizję terenową. Autorzy pracy wykorzystali wszystkie dostępne im akty prawne, dokumenty oraz literaturę, które to pozycje zostały wymienione w rozdziale 17. Wykorzystano w pracy porównawcze dane dotyczące stanu środowiska we wszystkich jego elementach (Biuletyny WIOŚ w Katowicach publikowane zarówno w postaci książkowej jak i internetowej). Wykorzystano dane dotyczące zanieczyszczeń powietrza uzyskane ze Śląskiej Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Katowicach, materiały zamieszczone na oficjalnej stronie internetowej Mysłowic. W Raporcie odniesiono się do wypisów oraz wyrysów z miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gminy, na której terenie przewiduje się prowadzenie działalności górniczej. Zastosowano metodykę obliczeń rozprzestrzeniania się hałasu zgodną z obowiązującymi aktami prawnymi i Normami. 316 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 15. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM INFORMACJI ZAWARTYCH W RAPORCIE, W ODNIESIENIU DO KAŻDEGO ELEMENTU RAPORTU Przedmiotem opracowania jest Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzię- cia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą z udokumentowanego złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”. Celem niniejszego opracowania jest określenie oddziaływania planowanej inwestycji, przy przyjętych projektowanych rozwiązaniach na poszczególne komponenty środowiska przyrodniczego, a także na okoliczną ludność. Zakres niniejszego Raportu OOŚ obejmuje rozpoznanie środowiska naturalnego objętego wpływem oddziaływań planowanej inwestycji, w tym także rozpoznanie stanu zagospodarowania terenu, opis inwestycji, rozpoznanie potencjalnych źródeł i rodzajów wszelkich możliwych uciążliwości. W Raporcie wykorzystano informacje zawarte w Projekcie Zagospodarowania Złoża Węgla Kamiennego „Brzezinka 3” na lata 2015 – 2050 opracowanym przez firmę FABISOLA, ul. Odrodzenia 46/1, 41 - 506 Chorzów, Projekcie Zagospodarowania Złoża Węgla Kamiennego „Brzezinka 1” na lata 2013 – 2040 opracowanym przez Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa Oddział Mysłowice, Mysłowice, 2013, Dokumentacji geologicznej złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” w kat. B – Przedsiębiorstwo Robót Geologiczno-Wiertniczych Sp. z o. o., Sosnowiec, 2014, przeprowadzonej inwentaryzacji przyrodniczej i wizji lokalnej, danych zawartych na stronie internetowej miasta Mysłowice oraz innych dokumentów dotyczących przedmiotowego obszaru. Obszar złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” udokumentowanego przez Spółkę BRZEZINKA Sp. z o.o. SKA położony jest we wschodniej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego pomiędzy Siodłem Głównym na północy, a Niecką Główną na południu. Obszar złoża leży w województwie śląskim, w granicach administracyjnych miasta na prawach powiatu Mysłowice Złoże węgla kamiennego „Brzezinka 3” jest złożem niezagospodarowanym pod względem górniczym. Złoże będzie stopniowo udostępniane od roku 2017 za pomocą wyrobisk chodnikowych – dwóch upadowych, drążonych z powierzchni. Upadowe drążone będą 317 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” z powierzchni w kierunku północno - zachodnim, o nachyleniu do 10°, do osiągnięcia pokładu 510. Całkowita długość upadowych wyniesie po ok. 4500 m. Planowane do realizacji przedsięwzięcie polegać będzie na wydobywaniu węgla kamiennego ze złoża „Brzezinka 3”. Projektowana przez Zakład Górniczy powołany do wydobywania węgla kamiennego ze złoża „Brzezinka 3”, eksploatacja górnicza pokładu 510 w latach 2019-2049, w granicach projektowanego Obszaru Górniczego „Brzezinka 3”, prowadzona będzie systemem krótkofrontowym – chodnikami eksploatacyjnymi z podsadzką hydrauliczną lub zestalaną. Przyjęty sposób eksploatacji został podyktowany ze względu na konieczność zapewnienia minimalnych wpływów na powierzchnię. Dla planowanego przedsięwzięcia projektuje się: 1. Obszar Górniczy „Brzezinka 3” zlokalizowany w obrębie miasta Mysłowice o powierzchni 7,27 km2. 2. Teren Górniczy „Brzezinka 3” zlokalizowany głównie w obrębie miasta Mysłowice oraz fragmentarycznie w obrębie miast Jaworzno i Sosnowiec o powierzchni 12,29 km2. 3. W południowo-wschodniej części Obszaru Górniczego „Brzezinka 3” planuje się lokalizację Zakładu Górniczego, na terenie którego prowadzone będą prace powierzchniowe związane z zabudowa kubaturową i liniową. Powierzchnia ZG wynosić będzie około 0,1 km2. 4. W pozostałej części OG będą jedynie prowadzone roboty górnicze na znacznej głębokości, poniżej 700 metrów. Praca została podzielona na trzy (3) części. W części I przedstawiono uwarunkowania formalno-prawne dotyczące wykonanej pracy. W części II przedstawiono zakres planowanego przedsięwzięcia związanego z udostępnieniem i przemysłowym zagospodarowaniem zasobów złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” wraz z przeprowadzoną oceną oddziaływania na środowisko zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 199, poz. 1227 z późniejszymi zmianami). W części III przedstawiono wnioski wynikające z przeprowadzonej oceny oraz spis załączników. W rozdziale 1 przedstawiono opis planowanego przedsięwzięcia, w tym: 318 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” charakterystykę całego przedsięwzięcia i warunki wykorzystywania terenu w fazie realizacji i eksploatacji -położenie administracyjne złoża, stan zagospodarowania złoża, określono granice projektowanego obszaru i terenu górniczego, przedstawiono warunki geologicznogórnicze w złożu oraz zagrożenia naturalne w złożu oraz sposoby przeciwdziałania tym zagrożeniom. W dalszej części przedstawiono istotne ze względów środowiskowych opisy udostępnienia i zagospodarowania złoża, sposobu odwadniania złoża, planowane zagospodarowanie powierzchni wraz z technologią uzyskania produktu handlowego. W trakcie eksploatacji Złoża „Brzezinka 3”, całkowity dopływ wód kopalnianych wyniesie około 6,3 m3/min. Odwodnienie kopalni będzie odbywało się poprzez pompownie lokalne do przepompowni rejonowych, stamtąd do zespołu osadników głównych przy pompowni głównej. W osadnikach głównych wody pochodzące z dopływu naturalnego i wody technologiczne (m.in. z podsadzki hydraulicznej) będą klarowane z zawiesiny. Wstępnie oczyszczone wody dołowe będą pompowane do osadnika na powierzchni, skąd po oczyszczeniu z zawiesiny będą wykorzystywane jako wody technologiczne. Nadmiar tych wód będzie odprowadzany ciekiem Przywra do rzeki Przemszy. W obrębie złoża „Brzezinka 3” wg ustaleń Programu Zagospodarowania Złoża (PZZ), występują udokumentowane zasoby przemysłowe węgla kamiennego w ilości ogółem 90,8 mln ton, w tym zasoby operatywne w ilości 25,5 mln ton zalegające w warstwie przystropowej pokładu 510, które są przewidywane do eksploatacji w latach 2015 – połowa 2049. Wielkość ta, przy planowanym poziomie wydobycia w ilości 0,5 – 1,3 mln ton rocznie, zapewnia wystarczalność wydzielonej grupy zasobów przemysłowych i operatywnych, w wnioskowanym okresie obowiązywania koncesji, to jest do 2050 r. Eksploatację górniczą zaplanowano w partiach pokładu 510, charakteryzujących się miąższościami powyżej 1,5 m które spełniają inne uwarunkowania techniczno – ekonomiczne, w tym aspekty dotyczące ochrony środowiska, powierzchni i zagrożeń naturalnych. Uwzględniono również opłacalność prowadzenia wydobycia w wytypowanych partiach złoża. Projektowana eksploatacja górnicza umożliwia podjęcie w przyszłości eksploatacji warstwy środkowej i przyspągowej pokładu 510. W obrębie złoża „Brzezinka 3” poza węglem kamiennym, występuje metan z węgla kamiennego, jako kopalina towarzysząca, nadająca się do przemysłowego wykorzystania, jednakże z uwagi na projektowany system eksploatacji, nie projektuje się dołowych ujęć me319 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” tanu. Wydzielający się metan do wyrobisk górniczych odprowadzany będzie wraz ze zużytym prądem powietrza do wentylatora głównego przewietrzania. W dyfuzorach wentylatorów głównego przewietrzania zabudowane będą ujęcia powietrza kopalnianego (MWENT), którymi powietrze kierowane będzie do instalacji utylizacyjnej metanu. Zakład Górniczy „Brzezinka 3” zlokalizowany zostanie w Mysłowicach pomiędzy ul. Cmentarną i Piaskową – część południowa oraz ul. Piaskową w kierunku autostrady A4 – część północna. Razem części południowa i północną stanowią działki o powierzchni łącznej 11,5 ha. Część tą kończy przedstawienie wyników wykonanej w miesiącach maj – listopad 2014 roku waloryzacji przyrodniczej i środowiskowej terenu złoża. W dalszej części przeprowadzono identyfikację źródeł emisji związanych z planowaną działalnością górniczą na złożu „Brzezinka 3”, które mogą stanowić zagrożenia dla poszczególnych elementów środowiska. Opisano te źródła oraz przeprowadzono obliczenia dotyczące ich wielkości. Etap inwestycyjny: Źródło emisji Zakład Główny Emisja pyły i gazy hałas odpady ścieki Upadowe i wyrobiska wody podziemne podziemne odpady Element środowiska powietrze klimat akustyczny powierzchnia ziemi, wody powierzchniowe wody powierzchniowe wody powierzchniowe powierzchnia ziemi Etap eksploatacji: Źródło emisji Zakład Główny Emisja pyły i gazy hałas odpady ścieki Upadowe i wyrobiska wody podziemne podziemne osiadania odpady Element środowiska powietrze klimat akustyczny powierzchnia ziemi, wody powierzchniowe wody powierzchniowe wody powierzchniowe powierzchnia ziemi, dobra kultury materialnej, przyroda powierzchnia ziemi 320 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Etap likwidacji: Źródło emisji Element środowiska Emisja Zakład Główny pyły i gazy hałas odpady ścieki powietrze klimat akustyczny powierzchnia ziemi, wody powierzchniowe wody powierzchniowe Wyrobiska podziemne wody podziemne wody powierzchniowe Przedstawiono zaplanowane działania mające za zadania ograniczyć planowane oddziaływanie na środowisko. Spółka Brzezinka w swoich działaniach dąży do ograniczania możliwych, negatywnych skutków oddziaływania na środowisko, pełnego dostosowania i skorelowania przyszłej działalności wydobywczej z dyrektywami unijnymi w zakresie ograniczania negatywnych skutków oddziaływania zakładu górniczego na środowisko m.in. przez: podjęcie działań zmierzających do minimalizacji powstawania odpadów innych niż wydobywcze, w tym niebezpiecznych, ograniczanie ilości wytwarzanych odpadów wydobywczych wraz z intensyfikacją ich zagospodarowania w wyrobiskach górniczych, zmniejszanie oddziaływania odprowadzanych ścieków na wody powierzchniowe, utrzymywanie emisji pyłowo-gazowej na poziomie zapewniającym ochronę powietrza atmosferycznego, optymalny dobór urządzeń – emiterów hałasu na etapie projektowania, budowy obiektów i doboru wyposażenia, celem minimalizacji ograniczenia poziomu emisji hałasu do środowiska ze źródeł stanowiących obiekty technologiczne kopalni, minimalizowanie wpływów eksploatacji górniczej na powierzchnię, poprzez radykalne wprowadzenie zasad nieinwazyjnego projektowania przyszłej eksploatacji w zakresie ograniczającym deformacje, produkcję węgli przyjaznych środowisku ograniczanie emisji metanu do atmosfery poprzez gospodarcze wykorzystanie metanu z powietrza kopalnianego w instalacji cieplnej. Zaproponowany i przyjęty do realizacji w Spółce system instalacji zatłaczania miesza- nin popiołowo – wodnych do wyrobiskach podziemnych, umożliwi zagospodarowanie większej ilości pyłów dymnicowych i wód słonych, jak również zmniejszy zagrożenie pożarowe w likwidowanych wyrobiskach. Projekt obejmuje obiekty dla przygotowania mieszaniny sa321 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” mozestalającej się z pyłami dymnicowymi (zlokalizowane na powierzchni zakładu górniczego) oraz rurociągi, którymi mieszanina będzie doprowadzana do miejsc zatłaczania w podziemnych wyrobiskach górniczych. Efektem ekologicznym będzie ograniczenie ładunku soli (Cl+SO4) w odprowadzanych wodach dołowych. Kolejnym elementem w ograniczeniu wielkości ładunku soli są zaprojektowane osadniki dołowe zlokalizowany przy pompowni głównego odwadniania dla realizacji selektywnego odwodnienia. Wody wysoko zmineralizowane wykorzystywane będą w całości na potrzeby zakładu, natomiast wody o niższej mineralizacji odprowadzane po sklarowaniu na powierzchni do rzeki Przemszy. Dla minimalizacji zużycia wody pitnej projektuje się wprowadzenie systemów wodooszczędnościowych m.in. w łaźni pracowniczej. Tam, gdzie to będzie możliwe, zastąpi się wodę pitną wodą z odwodnienia zakładu górniczego (myjki samochodowe do mycia opon, podwozi, systemy ppoż. –urządzenia gaśnicze, zraszające, mycie dróg wewnątrzzakładowych, itp.). W rozdziale 2 przedstawiono opis elementów przyrodniczych środowiska, objętych zakresem przewidywanego oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko, w tym elementów środowiska objętych ochroną na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, w tym: charakterystykę fizjograficzną obszaru, budowę geologiczną złoża, warunki hydrogeologiczne, chemizm wód podziemnych i powierzchniowych, warunki glebowe, krajobraz, warunki klimatyczne i akustyczne, jakość powietrza oraz zasoby przyrodnicze opracowane na podstawie przeprowadzonej inwentaryzacji przyrodniczej. Przeprowadzono analizę zapisów obowiązujących miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w kontekście przepisu art. 80 ust. 3 Ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Odniesiono się do istniejących w sąsiedztwie lub w bezpośrednim zasięgu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia zabytków chronionych na podstawie przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz do przewidywanych skutków dla środowiska w wariancie niepodejmowania inwestycji. W rozdziale 5 zamieszczono opis analizowanych wariantów, w tym wariantu proponowanego przez wnioskodawcę oraz racjonalnego wariantu alternatywnego i wariantu najkorzystniejszego dla środowiska, wraz z uzasadnieniem ich wyboru. 322 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” WARIANT 1 – proponowany przez Inwestora W projekcie eksploatacji złoże „Brzezinka 3” zostało podzielone na dwie partie: jedna obejmuje część południową i środkową złoża, druga – część północną. Pomiędzy nimi będą chodniki transportowo - wentylacyjne (załącznik 10). Pokład 510 zalega w obszarze górniczym „Brzezinka 3” na głębokości 730 ÷ 1050 m. Eksploatacja rozpocznie się pod koniec 2021 roku w części południowo – wschodniej złoża, gdzie pokład zalega 1050 m poniżej poziomu terenu, czyli na największej głębokości. W pierwszej kolejności będą prowadzone roboty w partii obejmującej części południową i środkową, gdzie zaplanowano drążenie chodników podstawowych w kierunku zbliżonym do południkowego, od południa. Ich długość będzie w granicach 1500 ÷ 2500 m. Z 6 chodników podstawowych złoże będzie wybierane chodnikami eksploatacyjnymi o długości do około 300 m (średnio 150 ÷ 250 m), przy czym, tylko w przypadku pierwszego chodnika będą one po jego jednej stronie, w pozostałych – po obydwóch stronach. Szerokości parcel wybranych z jednego chodnika głównego będą od kilkudziesięciu do 550 m. Generalny kierunek eksploatacji będzie ze wschodu na zachód. Zakończenie wybierki w tej partii zaplanowano na 2043 rok. Na końcowym wybiegu ostatniej, zachodniej parceli pokład 510 zalega na głębokości 930 m. W partii obejmującej część północną złoża eksploatację zaplanowano na okres rozpoczynający się pod koniec 2032 roku a kończący się w połowie 2049 roku. Kierunek chodników głównych będzie tutaj również zbliżony do południkowego, ale część z nich będzie drążona od północy (w części wschodniej i zachodniej), a część od południa (w części środkowej). Kolejność będzie następująca: część wschodnia, część zachodnia i na końcu część środkowa. Chodniki podstawowe będą miały długość w granicach 300 ÷ 950 m, natomiast chodniki eksploatacyjne – do około 350 m. Tylko w przypadku trzech bardzo małych parcel położonych na obrzeżu przedmiotowego złoża chodniki eksploatacyjne będą po jednej stronie chodnika podstawowego, w pozostałych – po obydwóch stronach. Szerokości parcel wybranych z jednego chodnika głównego będą od kilkudziesięciu do 770 m. W tej partii pokład 510 zalega na głębokości od 730 m w części północnej do 930 m w części południowo zachodniej. Chodniki eksploatacyjne mają w projekcie szerokość 6 m, a filary pomiędzy nimi – w cyklu: dwa o szerokości 18 m i jeden o szerokości 24 m. Przybierka ociosu będzie wykonywana po jednej stronie chodnika, na głębokość 3 m. 323 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Projekt eksploatacji zaproponowany przez Inwestora opracowano zakładając maksymalne wykorzystanie złoża przy uwzględnieniu warunków ochrony powierzchni. WARIANT 2 – racjonalny wariant alternatywny W projekcie eksploatacji złoże „Brzezinka 3” zostało podzielone na dwie partie: jedna obejmuje część południową i środkową złoża, druga – część północną. Pomiędzy nimi będą chodniki transportowo - wentylacyjne (załącznik 10). Pokład 510 zalega w obszarze górniczym „Brzezinka 3” na głębokości 730 ÷ 1050 m. W wariancie 2 wprowadzono rozrzedzenie eksploatacji, polegające na zwiększeniu szerokości filarów pozostawianych pomiędzy chodnikami eksploatacyjnymi do 30m, wprowadza się bezpośrednio w sąsiedztwie węzła Brzęczkowice oraz odcinka autostrady A4 na zachód od niego w pasie o szerokości 200m. Eksploatacja rozpocznie się pod koniec 2021 roku w części południowo – wschodniej złoża, gdzie pokład zalega 1050 m poniżej poziomu terenu, czyli na największej głębokości. W pierwszej kolejności będą prowadzone roboty w partii obejmującej części południową i środkową, gdzie zaplanowano drążenie chodników podstawowych w kierunku zbliżonym do południkowego, od południa. Ich długość będzie w granicach 1500 ÷ 2500 m. Z 6 chodników podstawowych złoże będzie wybierane chodnikami eksploatacyjnymi o długości do około 300 m (średnio 150 ÷ 250 m), przy czym, tylko w przypadku pierwszego chodnika będą one po jego jednej stronie, w pozostałych – po obydwóch stronach. Szerokości parcel wybranych z jednego chodnika głównego będą od kilkudziesięciu do 550 m. Generalny kierunek eksploatacji będzie ze wschodu na zachód. Zakończenie wybierki w tej partii zaplanowano na 2043 rok. Na końcowym wybiegu ostatniej, zachodniej parceli pokład 510 zalega na głębokości 930 m. W partii obejmującej część północną złoża eksploatację zaplanowano na okres rozpoczynający się pod koniec 2032 roku a kończący się w połowie 2049 roku. Kierunek chodników głównych będzie tutaj również zbliżony do południkowego, ale część z nich będzie drążona od północy (w części wschodniej i zachodniej), a część od południa (w części środkowej). Kolejność będzie następująca: część wschodnia, część zachodnia i na końcu część środkowa. Chodniki podstawowe będą miały długość w granicach 300 ÷ 950 m, natomiast chodniki eksploatacyjne – do około 350 m. Tylko w przypadku trzech bardzo małych parcel położonych na obrzeżu przedmiotowego złoża chodniki eksploatacyjne będą po jednej stronie chodnika podstawowego, w pozostałych – po obydwóch stronach. Szerokości parcel wybra324 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” nych z jednego chodnika głównego będą od kilkudziesięciu do 770 m. W tej partii pokład 510 zalega na głębokości od 730 m w części północnej do 930 m w części południowo zachodniej. Chodniki eksploatacyjne mają w projekcie szerokość 6 m, a filary pomiędzy nimi – w cyklu: dwa o szerokości 18 m i jeden o szerokości 24 m. Przybierka ociosu będzie wykonywana po jednej stronie chodnika, na głębokość 3 m. Projekt eksploatacji zgodnie z racjonalnym wariantem alternatywnym opracowano zakładając rozrzedzenie eksploatacji, polegające na zwiększeniu szerokości filarów pozostawianych pomiędzy chodnikami eksploatacyjnymi do 30m, … WARIANT 3 – najbardziej korzystny dla środowiska Wariant najbardziej korzystny dla środowiska jest modyfikacją projektu proponowanego przez Inwestora, opracowanym przy założeniu maksymalnej ochrony powierzchni, z zachowaniem warunku ekonomicznego uzasadnienia przedsięwzięcia i z uwzględnieniem możliwie najlepszego wykorzystania złoża. W wariancie 3 ograniczenia, polegające na zwiększeniu szerokości filarów pozostawianych pomiędzy chodnikami eksploatacyjnymi, wprowadza się w następujących rejonach: bezpośrednio pod i w sąsiedztwie węzła Brzęczkowice oraz odcinka autostrady A4 na zachód od niego (jak przyjęto w wariancie 2), bezpośrednio pod i w sąsiedztwie bazy logistycznej Panattoni Park Mysłowice, bezpośrednio pod i w sąsiedztwie obiektów Medicare (przy ul. Białobrzeskiej), bezpośrednio pod i w sąsiedztwie osiedla Zawadzkiego (dzielnica Kosztowy). W celu wyeliminowania wpływów eksploatacji górniczej w tych rejonach proponuje się zwiększenie szerokości filarów pozostawianych pomiędzy chodnikami eksploatacyjnymi. Optymalne będzie zastosowanie filarów o szerokości 30 m. Zakres stosowania tego sposobu eksploatacji przedstawia załącznik 10. Ograniczenia w trzech ostatnich rejonach różnią wariant 3 od wariantu 2. W przypadku autostrady i osiedla Zawadzkiego ograniczenia wynikają z występowania płytkich zrobów górniczych, stwarzających zagrożenie deformacjami nieciągłymi. Natomiast obiekty Panattoni Park Mysłowice oraz Medicare, które wg Inwestora nie zostały zabezpieczone na wpływy eksploatacji górniczej na etapie budowy, mogą wymagać szczególnej ochrony ze względu na wymiary i funkcje. Takich ograniczeń nie ma ani w wariancie 1, ani w wariancie 2. 325 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Podjęcie eksploatacji zgodnie z wariantem 3 musi być poprzedzone wykonaniem szczegółowej ekspertyzy górniczo – budowlanej, określającej możliwości i warunki eksploatacji górniczej w rejonie obiektów Panattoni Park Mysłowice oraz Medicare oraz zakres prac i działań z zakresu profilaktyki budowlanej. Wariant 3 nie różni się od zaproponowanego przez Inwestora pod względem sposobu udostępnienia złoża. Pokład 510 w rejonie analizowanej działalności górniczej zalega na głębokości 730 ÷ 1050 m. Eksploatacja złoża „Brzezinka 3” wg wariantu 2 będzie prowadzona przez prawie 28 lat, od końca 2021 roku do połowy 2049 roku. W dalszej części pracy przeprowadzono analizę przewidywanych oddziaływań na środowisko dla wszystkich wariantów. Oddziaływanie na wody. We wszystkich racjonalnych wariantach gospodarka wodno-ściekowa złoża „Brzezinka 3” będzie prowadzana z wykorzystaniem projektowanego systemu odwadniania i urządzeń należących do ZG „Brzezinka 3”. Projektowany system odwadniania, oczyszczania wód kopalnianych oraz wprowadzania ich do wód powierzchniowych może przyjąć prognozowane ilości wód dołowych pochodzących z odwadniania złoża „Brzezinka 3”. Ładunek chlorków i siarczanów dopływający z wodami dołowymi do wyrobisk podziemnych złoża „Brzezinka 3” oszacowano maksymalnie na około 246 t/d dla docelowego modelu eksploatacji złoża. Wody pochodzące z odwadniania wyrobisk górniczych w obrębie złoża „Brzezinka 3” będą kierowane do systemu głównego odwadniania ZG „Brzezinka 3”. Dla projektowanego Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” przewiduje się prowadzenie działań zmierzających do ograniczenia zrzutu ładunku sumy chlorków i siarczanów do wód powierzchniowych, poprzez zastosowanie metod geologiczno-górniczych: doszczelnianie zrobów (pustek poeksploatacyjnych) odpadami energetycznymi. zatrzymywanie wód słonych w wyrobiskach górniczych za pomocą tam wodnych, zagospodarowanie części najbardziej zasolonych wód dołowych na potrzeby ruchu Zakładu Górniczego m.in. poprzez wykorzystanie tych wód w procesie podsadzania wyrobisk. Działania podejmowane przez kopalnię spowodują ograniczenie zrzutów soli do wód powierzchniowych, ale nie eliminują konieczności odprowadzania zasolonych wód kopalnianych pochodzących z odwadniania zakładu górniczego do wód powierzchniowych. 326 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Oddziaływanie na przyrodę. Planowana eksploatacja węgla kamiennego może przyczynić się do zmian w środowisku przyrodniczym prawobrzeżnej części doliny rzeki Przemszy oraz terenów zurbanizowanych w dzielnicach Mysłowic: Kosztowy, Brzezinka, Brzęczkowice. Zmiany te mogą spowodować utratę istniejących zbiorowisk przyrodniczych z jednoczesną prognozą, iż te zbiorowiska mogą się zregenerować i zostać zasiedlane przez gatunki rzadkie i chronione. Na tym terenie należy prowadzić stały monitoring, aby przebieg zmian środowiska przyrodniczego przebiegał prawidłowo. Okoliczne naturalne tereny leśne, rolne nie powinny w wyniku eksploatacji górniczej utracić warunków siedlisk przyrodniczych. Przewiduje się minimalny i nieznaczący wpływ eksploatacji „Brzezinka 3” na samo koryto rzeki Przemszy, jako lokalnego korytarza migracji zwierząt o znaczeniu ponadlokalnym. W przypadku zachowania obecnej obudowy przyrodniczej brzegu rzeki Przemszy nie zostanie utracona łączność pomiędzy krańcowymi obszarami docelowymi migracji zwierząt. Ingerencja w szatę roślinną „Miejsca Trzech Cesarzy” oraz wideł rzek Białej Przemszy i Czarnej Przemszy nie doprowadzi do żadnych zmian w funkcjonowaniu korytarza migracyjnego lokalnych proweniencji. W pewnym stopniu eksploatacja może przyczynić się do zmian przyrodniczych w planowanym użytku ekologicznym „Kumaki”. Mogące ulec zmianom warunki wodne mogą doprowadzić do utraty warunków siedliskowych na terenie planowanego użytku ekologicznego. Oddziaływanie na powierzchnię terenu. Na przedmiotowym terenie początki górnictwa sięgają pierwszej połowy XIX w. Eksploatację złoża węgla kamiennego prowadzono w warstwach łaziskich w trzech pokładach 212, 215 (na mapach Tauron Wydobycie S.A. oznaczony jako 301), 216 (na mapach Tauron Wydobycie S.A. oznaczony jako 302) oraz w warstwach orzeskich – w pokładzie 304/2 (na mapach Tauron Wydobycie S.A. – 304) do głębokości 230 m. Działalność górniczą w tym rejonie można podzielić na dwa okresy. Od 1810 roku do 1931 roku na analizowanym obszarze istniało kilkanaście kopalń, m. in. „Theodor”, „Louise”, „Leopoldine”, „Hans”, „Wanda”, „Nowa Przemsza”, ,,Bartelmus”, „Carlssegen”, „Friedrichsglück”, „Maximilian”, „Josepha”, które prowadziły wydobycie węgla w wyżej wymienionych pokładach. Głównym sposobem eksploatacji kopaliny był system zabierkowy z zawałem stropu oraz system chodnikowy. W rejonie wychodni pokłady były udostępniane z powierzchni sztolniami, a sporadycznie złoże węgla eksploatowano odkrywką, szczególnie w pokładzie 215 (301) na obszarze nad północnozachodnią częścią złoża „Brzezinka 3”. Natomiast w latach 1971 – 1982 kopalnia „Jan Kan327 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” ty” wznowiła eksploatację pokładu 304/2 nad północną częścią złoża „Brzezinka 3”, systemem ubierkowym z zawałem stropu oraz systemem ścianowym z podsadzką hydrauliczną, w mniejszym zakresie z zawałem stropu. Prognozę deformacji powierzchni spowodowanej projektowaną eksploatacją górniczą przeprowadzono przy użyciu programu komputerowego SZKODY wersja 5.0, opracowanego przez dr E. Jędrzejca w Głównym Instytucie Górnictwa w oparciu o klasyczne wzory teorii Knothego – Budryka. Do obliczeń przyjęto wartości parametrów i współczynników teorii na podstawie dotychczasowych doświadczeń Głównego Instytutu Górnictwa w zakresie prognozowania deformacji oraz zgodnie z wiedzą wynikającą z analizy wyników obserwacji prowadzonych w różnych rejonach Górnośląskiego Zagłębia Węglowego. W przypadku realizacji wariantu 1, czyli zaproponowanego przez Inwestora, powierzchnia obniży się najbardziej w Brzezince (załącznik 11). Eksploatacja prowadzona przez 30 lat spowoduje maksymalne osiadanie 0,50 m. Największe nachylenia powierzchni, o wartości 0,9 mm/m, wystąpią w części północnej analizowanego obszaru, na wschodnim obrzeżu osiedla Powstańców Śląskich. W tym samym rejonie będą największe odkształcenia rozciągające, do +0,5 mm/m. Natomiast odkształcenia ściskające o maksymalnej wartości 0,7 mm/m wystąpią czasowo w części południowo – wschodniej analizowanego obszaru, w pasie rozciągającym się na wschód od Wschodniej Obwodnicy GOP (droga S1), prawie równolegle do niej. Prognozowane nachylenia i odkształcenia kwalifikują powierzchnię do 0 i I kategorii terenów górniczych (załącznik 11). Przy czym ich maksymalne wartości nie są większe nawet od połowy wartości dopuszczalnych dla I kategorii. Wpływy rzędu I kategorii w wariancie zaproponowanym przez Inwestora będą się ujawniać na obszarze 9,98 km2. W wyniku prowadzenia eksploatacji według wariantu 2 - racjonalnego wariantu alternatywnego, deformacje rzędu I kategorii ujawnią się na obszarze 8,76 km2, czyli w mniejszym zakresie, jak w przypadku wariantu 1. Zaproponowana zmiana spowoduje, że poza zasięgiem takich wpływów będzie węzeł Brzęczkowice i autostrada A4 na zachód od niego (załącznik 12). Skutkiem eksploatacji zaplanowanej na 30 lat będzie obniżenie powierzchni o maksymalnej wartości 0,50 m w Brzezince. Największe nachylenia powierzchni, o wartości 0,9 mm/m, a także największe odkształcenia rozciągające, do +0,5 mm/m, wystąpią w części północnej analizowanego obszaru, na wschodnim obrzeżu osiedla Powstańców Śląskich. Natomiast odkształcenia ściskające o maksymalnej wartości -0,7 mm/m wystąpią czasowo w 328 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” części południowo – wschodniej analizowanego obszaru, w pasie rozciągającym się na wschód od drogi S1, prawie równolegle do niej. Prognozowane nachylenia i odkształcenia kwalifikują powierzchnię do I kategorii terenów górniczych. Należy zwrócić uwagę na to, że ich maksymalne wartości są mniejsze od połowy wartości dopuszczalnych dla tej kategorii. Eksploatacja prowadzona według wariantu 3, czyli najbardziej korzystnego dla środowiska, spowoduje deformacje powierzchni, kwalifikujące teren do I kategorii na obszarze 6,26 km2, tj. w najmniejszym zakresie spośród rozpatrywanych wariantów. Warto podkreślić, że przy realizacji tego wariantu 6,03 km2 powierzchni terenu górniczego znajdzie się w 0 kategorii, co stanowi 49,1 % całości terenu górniczego. Poza zasięgiem wpływów będzie – tak jak w przypadku wariantu 2 – węzeł Brzęczkowice i autostrada A4 na zachód od niego. Ograniczenia eksploatacji skutkuje też wyeliminowaniem deformacji podłoża w rejonie bazy logistycznej Panattoni Park Mysłowice oraz zabudowy mieszkaniowej dzielnicy Kosztowy (osiedle Zawadzkiego, osiedle budynków jednorodzinnych w rejonie ulicy Heleny i Józefa Fików oraz zabudowa wzdłuż ulicy Adama Dzióbka). Na powierzchni można wyróżnić 3 rejony objęte wpływami projektowanej eksploatacji górniczej (załącznik 13): – w Brzęczkowicach, na północ od autostrady A4, gdzie wskaźniki osiągną maksymalne wartości obniżenia do 0,47 m w rejonie osiedla Powstańców Śląskich (w latach 2044 – 2051), nachylenia powierzchni o wartości 0,9 mm/m we wschodniej części osiedla Powstańców Śląskich, odkształcenia rozciągające do +0,5 mm/m w północno - wschodniej części osiedla Powstańców Śląskich, odkształcenia ściskające o maksymalnej wartości -0,7 mm/m na zachód od ul. J. Ziętka, – w Brzezince, na południe od autostrady A4 i na północ od bazy logistycznej Panattoni Park Mysłowice, gdzie wskaźniki osiągną największe wartości obniżenia do 0,48 m w dzielnicy Brzezinka (w latach 2033 – 2045), nachylenia powierzchni o wartości 0,8 mm/m w rejonie wiaduktu w ciągu ulicy Laryskiej nad torami kolejowymi linii Katowice – Oświęcim, 329 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” odkształcenia rozciągające do +0,4 mm/m na obszarach zabudowy mieszkaniowej w Brzezince, w rejonie wiaduktu w ciągu ulicy Laryskiej nad torami kolejowymi oraz w rejonie ulicy Topolowej (na zachód od linii kolejowej), odkształcenia ściskające o maksymalnej wartości -0,6 mm/m w rejonie cmentarza, – w Kosztowach, na południe od bazy logistycznej Panattoni Park Mysłowice, gdzie wskaźniki będą miały maksymalne wartości obniżenia do 0,35 m w rejonie wschodniej części ulicy J. Rymera (w latach 2022 – 2036), nachylenia powierzchni o wartości 0,6 mm/m w rejonie ul. J. Chromika, odkształcenia rozciągające do +0,3 mm/m na południe od skrzyżowania ulic Kosztowskiej i Długiej, odkształcenia ściskające o maksymalnej wartości -0,7 mm/m w rejonie wschodniej części ulicy J. Rymera, Prognozowane nachylenia i odkształcenia kwalifikują powierzchnię do 0 i I kategorii terenów górniczych. Maksymalne prognozowane wartości wskaźników deformacji są mniejsze od połowy wartości dopuszczalnych dla tej kategorii. Największe nachylenia – do 0,9 mm/m, a także największe odkształcenia rozciągające – do +0,4 mm/m, wystąpią w części północnej analizowanego obszaru, na wschodnim obrzeżu osiedla Powstańców Śląskich. Będą to wartości końcowe, przy czym nachylenia pozostaną stale na tym poziomie, natomiast oddziaływanie odkształceń na obiekty budowlane będzie z czasem maleć wskutek relaksacji naprężeń. Natomiast nachylenia i odkształcenia nad wybranymi parcelami będą osiągały maksymalne wartości tylko w czasie postępu eksploatacji, potem będą mniejsze. Ich końcowe wartości mogą być bliskie 0. Biorąc pod uwagę wzajemne oddziaływania pomiędzy poszczególnymi elementami środowiska można stwierdzić, że każda eksploatacja złoża węgla kamiennego prowadzi do deformacji górotworu. Wielkość i rodzaj tych deformacji zależy przede wszystkim od sposobu prowadzenia eksploatacji. Dla opisywanej eksploatacji pokładu 510 złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” prognozowane obniżenia nie będą większe niż 0,48 m, a nachylenia nie przekroczą 0,9 mm/m. Są to wartości niewielkie, które nie spowodują znaczących zmian sto330 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” sunków wodnych na powierzchni skutkujących powstawaniem bezodpływowych zalewisk lub zmianą kierunku spływu wód powierzchniowych i podziemnych. Mogą wystąpić lokalne zmiany warunków wodnych, mające stosunkowo niewielki wpływ na kształtowanie ekosystemów wodnych. Zmiany te będą występowały w długich odstępach czasowych. Jednakże nawet niewielkie zmiany w ukształtowaniu terenu, spowodowane eksploatacją górniczą mogą przyczynić się do pojawienia lokalnych zalewisk prowadzących do zwiększenia populacji płazów i gadów występujących na tym terenie, a szczególności do wzrostu lokalnej populacji entomofauny. Natomiast obniżenie się poziomu wód gruntowych może doprowadzić do ustąpienia wielu gatunków płazów i gadów w tym chronionego na tym terenie kumaka nizinnego. To z kolei może spowodować zmniejszenie się populacji ptaków drapieżnych. Może przyczynić się do zwiększenia populacji jenota, gatunku inwazyjnego. Tak więc zmiana poziomu wód gruntowych będzie prowadzić do polepszenia lub pogorszenia dobrostanu przyrody. Każda nawet minimalna zmiana ukształtowania ternu może wpłynąć na zasoby lokalnej flory. W zależności od kierunku zmian może to doprowadzić do monokulturyzacji siedlisk – zajmowania nieurodzajnych przestrzeni przez gatunki inwazyjne: nawłoć późną, rdestowe i niecierpki wypierające naszą rodzimą roślinność. Gospodarka wodno-ściekowa projektowanego ZG „Brzezinka 3” oraz planowana do połowy roku 2049 eksploatacja złoża „Brzezinka 3” będzie miała bezpośredni wpływ na jakość i ilość zasobów wód podziemnych i powierzchniowych. Natomiast nie spowoduje ona istotnych zmian jakościowych w zakresie klasyfikacji zasobów wód powierzchniowych i podziemnych. Mimo tego, że prognozowane osiadania nie spowodują znaczących zmian stosunków wodnych na powierzchni należy przeprowadzać corocznie w okresie weneracji monitoring środowiska, aby wzajemne interakcje zachodzące pomiędzy elementami środowiska równoważyły się. W przeprowadzonej analizie określono bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótko-, średnio- i długoterminowe, stałe i chwilowe oddziaływania na środowisko. Skupiono się na oddziaływaniach skumulowanych, ponieważ w obrębie miasta Mysłowice w przeszłości była prowadzona płytka eksploatacja, a obecnie prowadzona jest lub planowana jest eksploatacja węgla kamiennego przez KHW oraz Tauron Wydobycie S.A. 331 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” WODY PODZIEMNE I POWIERZCHNIOWE Zakłada się, że całkowite wydobycie węgla przez ZG „Brzezinka 3” do połowy roku 2049 utrzyma się na stabilnym poziomie ok 3600 t/d. Plany eksploatacyjne dotyczą wydobycia ze złoża „Brzezinka 3”, które jest przewidywane do eksploatacji w latach 2017 – połowa roku 2049. Przy planowanym poziomie wydobycia z przedmiotowego złoża, eksploatacja wydzielonej grupy zasobów przemysłowych i operatywnych, w okresie do połowy 2049 roku może być efektywnie realizowana. Prognozowany dopływ wody do wyrobisk górniczych (do połowy roku 2049) określony metodą trendu dopływu i wydobycia, przedstawiono w PZZ oraz w dokumentacji geologicznej złoża. W prognozie uwzględniono łączny dopływ naturalny do ZG „Brzezinka 3” oraz zmiany wielkości dopływu do złoża „Brzezinka 3” związane z przyjętym modelem eksploatacji. Całkowity dopływ wód dołowych do ZG „Brzezinka 3”, po realizacji przedsięwzięcia i uruchomieniu eksploatacji złoża „Brzezinka 3”, wyniesie około 6,3 m3/min. Ze względu na relatywnie dużą głębokość zasobów węgla planowanych do wydobycia, planowany sposób eksploatacji oraz istniejące warunki geologiczne, odwodnienie złoża „Brzezinka 3” będzie miało stosunkowo niewielki wpływ na kształtowanie się regionalnego leja depresji (obniżenia poziomu wód podziemnych) spowodowanego eksploatacją węgla kamiennego w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym (GZW). Spośród uwarunkowań prawnych i ochrony środowiska wpływających na ograniczenie prowadzenia eksploatacji górniczej w złożu węgla kamiennego „Brzezinka 3”, przez Zakład Górniczy „Brzezinka 3”, należy wymienić warunki określone w pozwoleniu wodnoprawnym. Wymagane jest aby Inwestor uzyskał pozwolenie wodnoprawne na odwodnienie zakładu górniczego z dopływu wód naturalnych do wyrobisk górniczych w rejonie złoża „Brzezinka 3” oraz na odprowadzanie do rzeki Przemszy poprzez ciek Przyrwa części wód kopalnianych po uprzednim oczyszczeniu ich w osadnikach, w łącznej średniej ilości 8 500 m3/d (max w ilości 10 180 m3/d). Odprowadzane wody dołowe powinny odpowiadać następującym parametrom: - odczyn 6,5 - 9,0 pH, - zawiesina poniżej 35 mg/l, - suma chlorków i siarczanów poniżej 27000 mg/l. Zrzut z ZG „Brzezinka 3” znacznych ilości wód pochodzących z odwadniania złoża „Brzezinka 3” spowoduje wymierne zmiany parametrów ilościowo-jakościowych wód rzeki Przemszy. Prognozowany jest wzrost średniego sumarycznego stężenia chlorków i siarcza332 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” nów o około 230 mg/l w wodach Przemszy poniżej zrzutu z ZG „Brzezinka 3”. Natomiast sytuacja ta nie wpłynie znacząco na klasyfikację wód w przekroju zamykającym JCWP Przemsza od Białej Przemszy do ujścia. Prognozowane średnie stężenie sumy chlorków i siarczanów utrzyma się na poziomie poniżej 1g/l w wodach rzeki Przemszy przed jej ujściem do rzeki Wisły. Poniżej planowanego zrzutu wód dołowych (kopalnianych) z ZG „Brzezinka 3”, do rzeki Przemszy wprowadzane są wody dołowe (kopalniane) z ZG „Sobieski”. Zgodnie z obowiązującym pozwoleniem wodnoprawnym ZG „Sobieski” odprowadza do rzeki Przemszy w km 15+663 wody dołowe (kopalniane) w ilości około 80 tys. m 3/d i o średnim, sumarycznym stężeniu chlorków i siarczanów około 2 g/l. W ramach monitoringu badana jest woda rzeki Przemszy w punktach przed i po zrzucie wód dołowych (kopalnianych) z ZG „Sobieski”. PRZYRODA W granicach projektowanego Terenu Górniczego „Brzezinka 3” nie występują obszary Natura 2000 zgłoszone do Komisji Europejskiej, wyznaczone w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 21.07.2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. Nr 229 poz. 2313). Również nie występują projektowane obszary Natura 2000 (Shadow List). Oddziaływanie skumulowane wynikłe z eksploatacji złoża „Brzezinka 3” oraz złoża „Brzezinka 1” może być odczuwalne dla środowiska przyrodniczego tylko w momencie rozpoczęcia eksploatacji tego drugiego. W obszarze wspólnego oddziaływania wpływ złoża „Brzezinka 1” będzie znaczny, natmiast wpływ złoża „Brzezinka 3” będzie znikomy. W obszarze wspólnego oddziaływania zwielokrotnieniu może ulec wpływ na środowisko przyrodnicze w tym na środowisko wodne. Przy znacznej deformacji terenu zaburzeniom może ulec stan zadrzewień śródpolnych i zieleni urządzonej. Bocian czarny (Ciconia nigra) jako gatunek wyjątkowo płochliwy, wrażliwy nawet na najmniejsze zmiany w swoim otoczeniu z dużym prawdopodobieństwem opuści miejsce żerowania. Znikome zmiany w środowisku przyrodniczym będą następować sukcesywnie z harmonogramem eksplantacji złoża „Brzezinka 3”. Zmiany w środowisku przyrodniczym będą łagodzone przez zastosowane technologie zabezpieczające w trakcie wydobycia. 333 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” POWIERZCHNIA TERENU – OSIADANIA Część obszaru, który znajdzie się w zasięgu oddziaływania przedmiotowej eksploatacji złoża „Brzezinka 3” pokrywa się z następującymi terenami górniczymi: – Teren Górniczy „Mysłowice” Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. – północno zachodnie obrzeże analizowanego rejonu, – Teren Górniczy „Wesoła II” Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. – zachodnie i południowo - zachodnie obrzeże analizowanego rejonu, – projektowany teren górniczy „Brzezinka 1” – wschodnie i południowo - wschodnie obrzeże analizowanego rejonu. Katowicki Holding Węglowy S.A. ma koncesję na eksploatację złoża ważną do 31.08.2020 r. W tym okresie będzie prowadzona eksploatacja pokładu 510 w bliskim sąsiedztwie złoża „Brzezinka 3”. Jej wpływy ujawnią się również w zachodniej części projektowanego Terenu Górniczego „Brzezinka 3” przed podjęciem rozpatrywanej eksploatacji w zachodniej części złoża „Brzezinka 3”. W strefie kumulacji oddziaływania po zakończeniu deformacji powierzchni spowodowanych eksploatacją KHW S.A. będą następowały okresy uspokojenia, które w zależności od rejonu będą wynosić od dwóch do prawie dwudziestu lat. Na podstawie udostępnionej przez KHW S.A. mapy prognozowanych wpływów z Dodatku nr 5 do projektu zagospodarowania złoża węgla kamiennego można stwierdzić, że w obszarze sumowania się wpływów obniżenia spowodowane eksploatacją KWK „Mysłowice – Wesoła” będą wynosić: – do 0,24 m – w rejonie północno – zachodniego fragmentu granicy projektowanego Terenu Górniczego „Brzezinka 3”, na zachód od wiaduktu w ciągu autostrady A4 nad linią kolejową Katowice – Oświęcim, – do 0,68 m – w rejonie zachodniego fragmentu prognozowanej granicy terenu górniczego, na zachód od ulicy Fabrycznej, – do 0,68 m – w rejonie południowo - zachodniego fragmentu granicy terenu górniczego, na zachód od linii kolejowej Katowice – Oświęcim, na odcinku pomiędzy ulicami W. Kubiny i A. Zielnioka. Biorąc pod uwagę, że granicę projektowanego Terenu Górniczego „Brzezinka 3” stanowi izolinia obniżeń 0,02 m, można stwierdzić, że sumaryczne maksymalne osiadania będą w tych rejonach wynosić odpowiednio 0,26 m, 0,70 m i 0,70 m. 334 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” W złożu „Brzezinka 1” eksploatację górniczą zamierza prowadzić Tauron Wydobycie S.A. W projekcie zagospodarowania złoża Tauron Wydobycie S.A. zaplanował ją na lata 2013 – 2040. W sąsiedztwie złoża „Brzezinka 3” przedmiotem eksploatacji będą pokłady 301 i 304/2. W wyniku oddziaływania działalności Tauronu Wydobycie S.A. w granicach projektowanego Terenu Górniczego „Brzezinka 3” powierzchnia obniży się: – do 2,20 m – w rejonie wschodniego fragmentu prognozowanej granicy terenu górniczego, na terenach leśnych, rozciągających się pomiędzy Przemszą a autostradą, w rejonie Wysokiego Brzegu, – do 3,95 m – w rejonie południowo - wschodniego fragmentu granicy terenu górniczego, na terenach leśnych, na południowy wschód od obiektów bazy logistycznej Panattoni Park Mysłowice. Sumaryczne maksymalne osiadania będą w tych rejonach wynosić odpowiednio 2,22 m i 3,97 m. W południowo – wschodniej części projektowanego terenu górniczego „Brzezinka 3” wpływy eksploatacji prowadzonej przez Tauron Wydobycie S.A. będą się ujawniać od drugiej połowy 2026 roku do 2030 roku. W latach 2022 – 2031 na powierzchnię będzie oddziaływała eksploatacja prowadzona w złożu „Brzezinka 3”. Równocześnie w zasięgu wpływów eksploatacji prowadzonych w obydwóch złożach będą różne części strefy kumulacji. Będą to najczęściej niewielkie obszary w częściach brzeżnych niecki, a sumowaniu będą podlegać wpływy wcześniejszej eksploatacji w fazie końcowej z wpływami późniejszej – w fazie początkowej. Nie będą się sumować wpływy w fazach intensywnego oddziaływania. We wschodniej części projektowanego terenu górniczego „Brzezinka 3” wpływy eksploatacji prowadzonej przez Tauron Wydobycie S.A. będą się ujawniać od końca 2030 roku do końca 2031 roku. W latach 2023 – 2029 na powierzchnię będzie oddziaływała eksploatacja prowadzona w złożu „Brzezinka 3”. Wpływy tych eksploatacji nie będą się ujawniać równocześnie. Przeprowadzono analizę możliwości zaistnienia oddziaływania transgranicznego Przedstawiono zagadnienia związane z ochroną złoża, kompensowaniem strat związanych z eksploatacja górniczą, kompensacje z tytułu szkód w środowisku, kompensacje z tytułu szkód związanych z przekształceniem terenu oraz zasady ochrony wód dorzecza Wisły i Odry zgodnie z art. 125 pkt 1 i art. 126 pkt 1, art. 132 ust. 2 pkt 4 i 5 ustawy Prawo wodne oraz zatwierdzonym 22.02.2011 r. „Planem gospodarowania wodami na obszarze 335 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” dorzecza Wisły” (opublikowany 21.06.2011 r. w Monitorze Polskim Nr 49, poz. 549) oraz „Planem gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry” (opublikowany 20.05.2011 r. w Monitorze Polskim Nr 40, poz. 451). Odniesiono się do wymogów art. 143 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. – Prawo ochrony środowiska, konieczności ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania oraz możliwości zaistnienia konfliktów społecznych. Mysłowickie społeczeństwo jest podzielone w sprawie oceny planowanej eksploatacji węgla kamiennego przez Spółkę „Brzezinka: Sp. z o.o. SKA. Obawy przejawiają przede wszystkim mieszkańcy dzielnic, pod którymi ma być prowadzona eksploatacja. Spora część społeczeństwa zwraca jednak uwagę na wymierne korzyści płynące z pojawienia się potencjalnie największego pracodawcy w Mysłowicach. Spadek bezrobocia, zwiększenie wpływów do budżetu oraz ożywienie gospodarcze, to główne argumenty stawiane przez zwolenników inwestycji. Ostateczny wpływ na reakcje społeczne mieszkańców Mysłowic będą miały takie czynniki jak: komunikacja Spółki z mieszkańcami, postawa władz miasta, zachowanie grup bezpośrednio zainteresowanych tematem powstania kopalni oraz media. Od tych czynników uzależnione jest uspokojenie bądź natężenie konfliktów społecznych związanych z możliwością realizacji planowanej inwestycji (eksploatacji złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3”). W rozdziale 13 przedstawiono propozycję monitoringu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru NATURA 2000 oraz integralność tego obszaru. Na zakończenie przedstawiono podsumowanie i wnioski wynikające z wykonanej oceny. Przeprowadzona analiza wpływu planowanej inwestycji na elementy środowiska (powietrze, gleby i grunty – powierzchnia ziemi, wody powierzchniowe i podziemne, hałas, przyroda ożywiona) pozwala na stwierdzenie, że skala jej oddziaływania na poszczególne elementy środowiska będzie zróżnicowana. Uwzględniając specyfikę i charakter oddziaływań na środowisko, stwierdzić należy, że pod warunkiem jej prowadzenia zgodnie z zasadami obowiązującego prawa w zakresie ochrony środowiska nie ma przeciwwskazań dla realizacji planowanej inwestycji. 336 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 16. NAZWISKO OSOBY LUB OSÓB SPORZĄDZAJĄCYCH RAPORT Raport jest wynikiem pracy interdyscyplinarnego zespołu specjalistów Głównego Instytutu Górnictwa pod kierunkiem mgr Andrzeja Dawidowskiego, biegłego z listy Wojewody Śląskiego nr 185 w zakresie ocen oddziaływania na środowisko. W skład zespołu autorskiego weszli specjaliści: z zakresu ocen oddziaływania na środowisko i geologii: • dr Zbigniew Bzowski, geolog, numer uprawnień V 1401, biegły z listy Wojewody Śląskiego nr 165 w zakresie ochrony przyrody, • dr Leszek Drobek, biegły z listy Wojewody Śląskiego nr 181 w zakresie ocen oddziaływania na środowisko, z zakresu ochrony powierzchni ziemi: dr hab. inż. Andrzej Kowalski, prof. GIG, dr inż. Piotr Gruchlik, dr inż. Olga Kaszowska, mgr inż. Piotr Polanin, z zakresu ochrony przyrody: • dr Leszek Trząski - biolog, dr Waldemar Szendera - biolog (Uniwersytet Śląski w Katowicach, Instytut Ochrony Środowiska w Warszawie) z zespołem: o dr Monika Czarnecka, o mgr Karolina Czerwieńska, o inż. mgr Joanna Kuczera, z zakresu ochrony wód: mgr inż. Krzysztof Korczak biegły z listy Wojewody Śląskiego nr 222 w zakresie ocen oddziaływania na środowisko, biegły z listy Wojewody Śląskiego nr 227 w zakresie postępowania wodno-prawnego, mgr inż. Grzegorz Konopka, z zakresu ochrony przed hałasem: dr hab. inż. Janusz Kompała prof. w GIG, biegły z listy Wojewody Śląskiego nr 199 w zakresie ocen oddziaływania na środowisko, • mgr inż. Janusz Świder, 337 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” z zakresu ochrony powietrza: • mgr inż. Jerzy Świądrowski biegły z listy Wojewody Śląskiego nr 204 w zakresie ocen oddziaływania na środowisko, • dr inż. Krystian Kadlewicz ekspert "Czystszej Produkcji" - certyfikat nr II-26-63 z 1997 roku, audytor energetyczny KAPE S.A. (Krajowej Agencji Poszanowania Energii w Warszawie) - świadectwo nr 0120. 338 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 17. ŹRÓDŁA INFORMACJI STANOWIĄCE PODSTAWĘ DO SPORZĄDZENIA RAPORTU Wykorzystano następujące dokumentacje, opracowania i pozycje literaturowe: 1. Projekt zagospodarowania złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” na lata 2015 – 2050. Fabisola, ul. Odrodzenia 46/1 41-506 Chorzów, Mysłowice 2014. 2. Projekt zagospodarowania złoża węgla kamiennego „Brzezinka 1” na lata 2013 – 2040. Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa Oddział Mysłowice. Mysłowice, 2013. 3. Dokumentacja geologiczna złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” w kat. B. Przedsiębiorstwo Robót Geologiczno-Wiertniczych Sp. z o. o., 2014 4. Dokumentacja geologiczna złoża węgla kamiennego „Brzezinka” w kategoriach B, C1, C2 - Przedsiębiorstwo Robót Geologiczno - Wiertniczych, Sławków, 1996. 5. Dokumentacja geologiczna złoża węgla kamiennego „Brzezinka -2” w kategoriach A, B, C1 i C2 – Przedsiębiorstwo Robót Geologiczno-Wiertniczych Sp. z o. o., 2009. 6. Dokumentacja geologiczna złoża węgla kamiennego „Brzezinka 1” – EC Katowickie Przedsiębiorstwo Geologiczne, Katowice, 2011. 7. Dokumentacja geologiczna złoża węgla kamiennego „Brzezinka-3” w kat. B – Przedsiębiorstwo Robót Geologiczno-Wiertniczych Sp. z o. o., Sosnowiec, 2014. 8. Dodatek nr 1 do dokumentacji geologicznej złoża węgla kamiennego "Brzezinka" w kat. A+B+C1+C2, KWK "Niwka-Modrzejów" w likwidacji Sp. z o.o., 1999 r. 9. Dodatek nr 2 do dokumentacji geologicznej złoża węgla kamiennego „Brzezinka”, KWK „Niwka-Modrzejów” w likwidacji Sp. z o.o., 2000 r. 10. Mapy pokładowe w skali 1: 2 000, z zasobów archiwalnych Jaworznicko-Mikołowskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego, 11. Mapa prognozowanych kategorii odkształceń I izolinii obniżeń terenu w wyniku eksploatacji górniczej w latach 2014 – 2020. Załącznik do Dodatku nr 5 do projektu zagospodarowania złoża węgla kamiennego “Wesoła” na lata 2014 – 2020. 12. Szkic projektowanej eksploatacji górniczej pokładu 510 w złożu „Brzezinka 3” z podstawowymi parametrami I harmonogramem. Przedłożony przez Inwestora. 339 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 13. Wytyczne w zakresie minimalnych wymogów treści planów ruchu podziemnych zakładów górniczych w aspekcie ochrony powierzchni. Wyższy Urząd Górniczy. Katowice, sierpień 2013. 14. Zasady dokumentowania warunków geologiczno-inżynierskich dla celów likwidacji kopalń. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Warszawa 2009. 15. Zasady oceny możliwości prowadzenia podziemnej eksploatacji górniczej z uwagi na ochronę obiektów budowlanych. Wydawnictwo Głównego Instytutu Górnictwa. Seria instrukcje nr 12. Katowice 2000. 16. Raport końcowy - „Prognoza skutków wpływu elementów środowiska geologicznego na środowisko naturalne w związku z likwidacją kopalń węgla kamiennego” - Praca finansowana ze środków NFOŚiGW, Warszawa, 2005. 17. Raport 1/OSG w sprawie prawidłowości dokumentowania warunków gazowych kopalni węgla kamiennego i ewidencjonowania zasobów metanu w aspekcie gospodarki złożem i bezpieczeństwa pracy – Departament Ochrony Środowiska i Gospodarki Złożem WUG, Katowice, 1998. 18. Bojakowska I, Sokołowska G – Geochemiczne klasy czystości osadów wodnych. Przegląd Geologiczny, Vol 46. nr 1. Warszawa, s.: 49-54, 1998r. 19. Grzybek I. 1997 r., Nowa procedura obliczeń metanonośności resztkowej węgla metodą analityczną w świetle wyników badań w centralnej części Zagłębia Górnośląskiego. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej (Górnictwo). 20. Kawalec T., Patorski R. - Dokumentacja hydrogeologiczna zbiornika wód podziemnych triasu chrzanowskiego GZWP 452, 1998 r. 21. Kidybiński A., 1982 – Podstawy geotechniki kopalnianej. Wyd. „Śląsk”. 22. Kondracki J., 2000 - Geografia regionalna Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 23. Konstantynowicz E., 1994 - Geologia Złóż kopalin, Skrypty U.Śl. nr 496, Wyd. U.Śl., Katowice 24. Kotas A. — Ważniejsze cechy budowy geologicznej Górnośląskiego Zagłębia Węglowego na tle pozycji tektonicznej i budowy głębokiego podłoża utworów produktywnych. [W:] Problemy geodynamiki i tąpań. Kom. Górn. PAN, 1: 5–55, 1972. 25. Paczyński B., Sadurski – Hydrogeologia regionalna Polski, tom I, PIG, Warszawa 2007r. 340 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 26. Wagner J., Chmura A., 1997– Mapa hydrogeologiczna Polski 1:50 00, ark. Katowice (943). Państw. Inst. Geol. Warszawa. 27. Zdanowski A, Żakowa H. - Karbon w Polsce, Prace PIG, Warszawa, 1995 r. 28. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Miasta Mysłowice na lata 2014-2017 z perspektywą do roku 2021. Firma ALBEKO z siedzibą w Opolu, Mysłowice 2013r. 29. Raport o stanie Miasta Mysłowice 2006 – 2011, Mysłowice 2012 r. 30. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Mysłowice, Sosnowiec i Jaworzno. 31. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego dla miast: Mysłowice, Sosnowiec i Jaworzno, 32. Informacje zawarte na oficjalnej stronie internetowej miast: Mysłowice, Sosnowiec i Jaworzno 33. Informacje wynikające z wizji lokalnej. z zakresu przyrody: 34. Inwentaryzacja przyrodnicza obszaru i terenu górniczego „Brzezinka 3” dla potrzeb sporządzenia raportu oddziaływania na środowisko. Pracownia Żywokost Waldemar Szendera, Katowice 2014. 35. Czylok A., Gądek B., Tyc A. Przyroda Mysłowic przewodnik przyrodniczy po mieście Mysłowice, Mysłowice 2002. 36. Konieczny W., Futoma A., Kostorz L.. Wieland Z., Komędera E., Sikora K.; Opracowanie ekofizjograficzne dla miasta Mysłowic, Katowice – Mysłowice 2005. 37. Tokarska-Guzik B., Gorczyca J.; Waloryzacja przyrodnicza obszaru śródpolnych oczek wodnych w Mysłowicach – Laryszu wraz z opisem zagrożeń spowodowanych antropopresja oraz sposobów przeciwdziałania im, Mysłowice 2012 38. Tokarska-Guzik B., Rostański A., Gorczyca J., Herczek A., Dulias R.; Waloryzacja przyrodnicza miasta Jaworzna, Jaworzno 2011 39. Makomaska-Juchiewicz M. (red.) 2010. Monitoring gatunków zwierząt. Przewodnik metodyczny. Część I-III. GIOŚ, Warszawa. 40. Makomaska-Juchiewicz M., Baran P. (red.) 2012. Monitoring gatunków zwierząt. Przewodnik metodyczny. Część II. GIOŚ, Warszawa. 341 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 41. Makomaska-Juchiewicz M., Baran P. (red.). 2012. Monitoring gatunków zwierząt. Przewodnik metodyczny. Część III. GIOŚ, Warszawa. Joanna Perzanowska, 2010. Monitoring gatunków roślin. Część I - III. GIOŚ, Warszawa 42. Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. (na: http://info.botany.pl/czek/check.htm) 43. Polska Czerwona Księga Roślin – Paprotniki i rośliny kwiatowe, Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, Kraków 2001. 44. Klub Przyrodników. Metodyka inwentaryzacji leśnych siedlisk przyrodniczych Natura 2000 w Lasach Państwowych. 45. www.kp.org.pl/pdf/poradnik/metodyka_siedlisk_lesnych501.pdf 46. Klub Przyrodników. Metodyka inwentaryzacji nieleśnych siedlisk przyrodniczych Natura 2000 w Lasach Państwowych. 47. www.kp.org.pl/pdf/poradnik/metodyka_siedlisk_nielesnych4.pdf 48. Mróz W. (red.) 2010. Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Cz I. GIOŚ, Warszawa. 49. Mróz W. (red.) 2012. Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Część II i III. GIOŚ, Warszawa. 50. Matuszkiewicz W., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, PWN, 2008. 51. Matuszkiewicz W., Zespoły leśne Polski, PWN, 2002. 52. Matuszkiewicz W., Sikorski P., Szwed W., Wierzba M.; Zbiorowiska roślinne Polski: Lasy i Zarośla, Ilustrowany przewodnik, PWN, Warszawa 2013 53. Dietz Ch., von Helversen O., Nill D. 2009. Nietoperze Europy i Afryki północnozachodniej. Biologia, rozpoznawanie, zagrożenia. Warszawa, Multico. 54. Kowalski M., Gołębniak G., Fuszara E. 2008. Nietoperze Polski w: Czynna ochrona zwierząt - prezentacja multimedialna. Wydawnictwo Towarzystwa Przyrodniczego "Bocian", Siedlce. 55. Lesiński G. 2006. Wpływ antropogenicznych przekształceń krajobrazu na strukturę i funkcjonowanie zespołów nietoperzy w Polsce. Wydawnictwo SGGW, Warszawa. 56. Przyroda Województwa Śląskiego: http://przyroda.katowice.pl/pl/ 57. Serwis edukacyjno – informacyjny o dziedzictwie geologicznym województwa ślaskiego: http://geosilesia.us.edu.pl/1,strona_glowna.html 342 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 58. Polska Czerwona Księga Zwierząt, Bezkręgowce: http://www.iop.krakow.pl/pckz/ 59. Centralna baza danych geologicznych: http://baza.pgi.gov.pl/ z zakresu gospodarki wodami: 60. „Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły” zatwierdzony 22.02.2011 r., opublikowany 21.06.2011 r. w Monitorze Polskim Nr 49, poz. 549. 61. Obwieszczenie nr 2/2014 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gliwicach z dnia 23 września 2014 r. o przedłożeniu do konsultacji społecznych projektu rozporządzenia Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gliwicach w sprawie warunków korzystania z wód zlewni Małej Wisły wraz z projektem prognozy oddziaływania na środowisko, w ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. 62. Obwieszczenie nr 3/2014 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gliwicach z dnia 23 września 2014 r. o przedłożeniu do konsultacji społecznych projektu rozporządzenia Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gliwicach w sprawie warunków korzystania z wód zlewni Przemszy wraz z projektem prognozy oddziaływania na środowisko, w ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko. 63. Projekt Rozporządzenia Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gliwicach w sprawie ustalenia warunków korzystania z wód regionu wodnego Małej Wisły, 2013 r. 64. „Charakterystyka zlewni Przemszy”, „Pectore-Eco” Sp. z o.o., Gliwice, lipiec 2012 r. 65. Strony internetowe Sejmu RP - http://www.sejm.gov.pl. 66. Strony internetowe Państwowej Służby Hydrogeologicznej - http://www.psh.gov.pl. 67. Strony internetowe Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej - http://www.kzgw.gov.pl/. 68. Strony internetowe - http://mapy.geoportal.gov.pl/imap/. 69. Strony internetowe Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Katowicach http://www.katowice.pios.gov.pl. 70. Mapa hydrograficzna – KATOWICE sekcja M-34-63-A. 71. Mapa hydrograficzna – KATOWICE sekcja M-34-63-A i OŚWIĘCIM sekcja M-34-63C, GGK Warszawa 2001 r. 72. Strony internetowe Państwowego Instytutu Geologicznego - http://www.pgi.gov.pl/. 343 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 73. Stępińska – Drygała I., Wagner J., Mysłowice [w:] „Wody podziemne miast Polski Miasta powyżej 50 000 mieszkańców - Mysłowice”, PIG Warszawa 2009 Raport wykonany został w odniesieniu do następujących aktów prawnych: Dyrektywa Rady z dnia 27 czerwca 1985r. nr 85/337/EWG w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne – Dz. Urz. WE L 175 z 5.7.1985 z późn. zm., Dyrektywa Rady z dnia 21 maja 1992r. nr 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory – Dz. Urz. WE L 206 z 22.7.1992 z późn. zm., Dyrektywa Rady z dnia 2 kwietnia 1979r. nr 79/409/EWG w sprawie ochrony dzikiego ptactwa – Dz. Urz. WE L 103 z 25.4.1979 z późn. zm., Decyzja Rady z dnia 19 grudnia 2002 roku ustanawiająca kryteria i procedury akceptacji odpadów na składowiskach zgodnie z art. 16 i załącznikiem II do dyrektywy 1999/31/WE (2003/33/WE), Dyrektywa Rady 96/61/WE z dnia 24 września 1996r. dotycząca zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli – Dz. Urz. WE L 257 z 10.10.1996 z późn. zm., Dyrektywa 2006/12/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006r. w sprawie odpadów – Dz. Urz. WE L 114 z 27.04.2006 z późn. zm., Dyrektywa Rady z dnia 12 grudnia 1991r. w sprawie odpadów niebezpiecznych (91/689/EWG) – Dz. Urz. WE L 377 z 31.12.1991 z późn. zm., Dyrektywa 2006/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 15 marca 2006r. w sprawie gospodarowania odpadami pochodzącymi z przemysłu wydobywczego oraz zmieniająca dyrektywę 2004/35/WE (Dz. Urz. UE z 11 kwietnia 2006r., L 102/15), Dyrektywa Rady Unii Europejskiej 29/96 EUROATOM z dnia 13 maja 1996 roku, ustanawiająca podstawowe normy bezpieczeństwa w zakresie ochrony zdrowia pracowników i ogółu społeczeństwa przed zagrożeniami wynikającymi z promieniowania jonizującego, 344 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60/WF (RDW) z dnia 23 pażdzienika 2000r. ustanawiająca rant wspólnego działania w dziedzinie polityki wodnej. Wspólna Strategia Wdrażania Ramowej Dyrektywy Wodnej (2000/60/WE) Wytyczne nr 20 - Wytyczne dotyczące wyłączeń z realizacji celów środowiskowych Raport techniczny – 2009 – 027, 2009 r. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa Dyrektywa Siedliskowa - Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory Dyrektywa Rady Unii Europejskiej 29/96 EUROATOM z dnia 13 maja 1996 roku, ustanawiająca podstawowe normy bezpieczeństwa w zakresie ochrony zdrowia pracowników i ogółu społeczeństwa przed zagrożeniami wynikającymi z promieniowania jonizującego, Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska - Dz.U. Nr 62, poz. 627 z późniejszymi zmianami (tekst jednolity Dz.U. 2013, poz. 1232 z późniejszymi zmianami), Ustawa z dnia 14 grudnia 2012r. o odpadach – Dz.U. z 2013 roku, poz. 21 z późniejszymi zmianami, Ustawa z dnia 27 lipca 2001r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw - Dz.U. Nr 100, poz. 1085 z późniejszymi zmianami, Ustawa z dnia 10 lipca 2008r. o odpadach wydobywczych – Dz.U. Nr 138, poz. 865 z późniejszymi zmianami, Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie – Dz.U. Nr 75, poz. 493 (tekst jednolity Dz. U. z 2014r., poz. 1789), Ustawa z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko – tekst jednolity Dz.U. 2013, poz. 1235, Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody – tekst jednolity Dz.U. 2013, poz. 627, 345 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Ustawa z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu zagospodarowaniu przestrzennym - tekst jednolity Dz.U. 2012, 647, Ustawa z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne - tekst jednolity Dz.U. z 2012 roku, poz. 145 z późniejszymi zmianami, Ustawa z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków – tekst jednolity Dz.U. Nr 123 z 2006r. poz. 858, z późniejszymi zmianami, Ustawa z dnia 13 września 1996r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach - tekst jednolity Dz.U. 2013, poz. 1399, Ustawa z dnia 3 lutego 1995r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych – tekst jednolity Dz.U. 2013, poz. 1205, Ustawa z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane - tekst jednolity Dz.U. 2013, poz. 1409 z późniejszymi zmianami, Ustawa z dnia 28 lipca 2005r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych - Dz. U. Nr 167, poz. 1399 z późniejszymi zmianami - tekst jednolity Dz.U. 2012, 651, Ustawa z dnia 9 czerwca 2011r. – Prawo geologiczne i górnicze – Dz.U. Nr 163, poz. 981, tekst jednolity Dz.U. 2014, poz. 613 z późniejszymi zmianami, Ustawa z dnia 26 czerwca 1974r. Kodeks Pracy - Dz.U. Nr 24, poz. 141 z późniejszymi zmianami - tekst jednolity Dz.U. z 2014r. poz. 1502, Rozpozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie Pracy - Dz.U. Nr 69, poz.332 z późniejszymi zmianami Rozorządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 września 1998 r. w sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektów budowlanych - Dz.U. 98, 126, 839, Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie projektu prac geologicznych - Dz.U. 2001, 153, 1777 Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 14 stycznia 2002r. w sprawie określenia przeciętnych norm zużycia wody - Dz.U. 2002, 8, 70 346 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie Dz.U. 2002, 75, 690 z późniejszymi zmianami Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi. - Dz.U. 2002, 165, 1359 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 października 2002r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać programy ochrony środowiska przed hałasem - Dz.U. 2002, 179, 1498 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 listopada 2002r., w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia ludności w wodę przeznaczoną do spożycia - Dz.U. 2002, 204, 1728 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów - Dz.U. 2003, 192, 1883 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2003r. w sprawie substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska - Dz.U. 2003, 217, 2141 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 maja 2004r. w sprawie warunków, w których uznaje się, że odpady są niebezpieczne - Dz.U. 2004, 128, 1347 Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 23 lipca 2004r. w sprawie szczegółowych wymagań dla niektórych produktów ze względu na ich negatywne oddziaływanie na środowisko - Dz.U, 2004, 179, 1846 z późniejszymi zmianami Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 lipca 2004r w sprawie dopuszczalnych mas substancji, które mogą być odprowadzane w ściekach przemysłowych - Dz.U. 2004, 180, 1867 Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 4 sierpnia 2004r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z olejami odpadowymi - Dz.U. 2004, 192, 1968 Rozporządzenie Ministra Gospodarki ministra dnia 21 grudnia 2005r. w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń używanych na zewnątrz pomieszczeń w zakresie emisji hałasu do środowiska - Dz.U. 2005, 263, 2202 z późniejszymi zmianami Rozporządzenie Ministra Budownictwa z dnia 14 lipca 2006 r. w sprawie sposobu realizacji obowiązków dostawców ścieków przemysłowych oraz warunków wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych - Dz.U. 2006, 136, 964 347 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 stycznia 2007 r. w sprawie wymagań dotyczących zawartości naturalnych izotopów promieniotwórczych potasu K-40, radu Ra-226 i toru Th-228 w surowcach i materiałach stosowanych w budynkach przeznaczonych na pobyt ludzi i inwentarza żywego, a także w odpadach przemysłowych stosowanych w budownictwie, oraz kontroli zawartości tych izotopów - Dz.U. 2007, 4, 29 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007r. w sprawie wymagań dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.- Dz.U. 2007, 61, 417, tekst jednolity Dz.U. 2014 poz. 112 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku - Dz.U. 2007, 120, 826 z póxniejszymi zmianami Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 lutego 2008 r. w sprawie rejestru bezpośrednich zagrożeń szkodą w środowisku i szkód w środowisku - Dz.U. 2008, 39, 233 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 kwietnia 2008 r. w sprawie kryteriów wystąpienia szkody w środowisku - Dz.U. 2008, 82, 501 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 czerwca 2008 r. w sprawie rodzajów działań naprawczych oraz warunków i sposobu ich prowadzenia - Dz.U. 2008, 103, 664 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych - Dz.U.. 2008, 143,. 896 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 stycznia 2010 r. w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu - Dz.U. 2010, 16, 87 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu zadań ochronnych dla obszaru natura 2000 - Dz.U. 2010, 34, 186 z późniejszymi zmianami Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 marca 2010 r. w sprawie sporządzania projektu planu ochrony dla obszaru Natura 2000 - Dz.U. 2010, 64, 401 z późniejszymi zmianami 348 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 marca 2010 r. w sprawie szczegółowych sposobów i form składania informacji o kompensacji przyrodniczej Dz.U. 2010, 64, 402 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010 r. w sprawie siedlisk przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia jako obszary Natura 2000 - Dz.U. 2010, 77, 510, tekst jednolity Dz. U, 2014, 0, 1713 Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów - Dz.U. 2010, 109, 719 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 lipca 2010 r. w sprawie rodzajów instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia - Dz.U. 2010,130, 880 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 lipca 2010 r. w sprawie przypadków, w których wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza z instalacji nie wymaga pozwolenia - Dz.U. 2010,130, 881 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko - Dz.U. 2010, 213, 1397 z późniejszymi zmianami Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2010 r. w sprawie sposobu ustalania wartości wskaźnika hałasu L (DWN) - Dz.U. 2010, 215, 1414 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków - Dz.U. 2011, 25, 133 z późniejszymi zmianami Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie szczegółowych kryteriów obiektów unieszkodliwiania odpadów wydobywczych Dz.U. 2011, 86, 477 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych - Dz.U. 2011, 258, 1550 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2011 r. w sprawie wykazu substancji priorytetowych w dziedzinie polityki wodnej - Dz.U. 2011, 254, 1528 349 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych - Dz.U. 2011, 258, 1549 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2011 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących projektów robót geologicznych, w tym robót, których wykonywanie wymaga uzyskania koncesji - Dz.U. 2011, 288, 1696 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 lutego 2012r. w sprawie planów ruchu zakładów górniczych - Dz.U. z 2012r., poz, 372 Rozporzadzenie Ministra Środowiska z dnia 24 kwietnia 2012 r w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących projektów zagospodarowania złóż - Dz.U. z 2012r., poz, 511 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza - Dz.U. 2012, 914 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 września 2012 r. w sprawie programów ochrony powietrza oraz planów działań krótkoterminowych - Dz.U. 2012, 1028 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu - Dz.U. 2012, 1031 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 września 2012 r. w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu - Dz.U. 2012, 1032 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 września 2012 r. w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza - Dz.U. 2012, 1034 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 września 2012 r. w sprawie centralnego rejestru form ochrony przyrody - Dz.U. 2012, 1080 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 września 2012 r. w sprawie gleboznawczej klasyfikacji gruntów - Dz.U. 2012, 1246 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych - Dz.U. 2013, poz. 230, tekst jednolity Dz.U. 2014, 1129 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 czerwca 2013 r. w sprawie charakterystyki odpadów wydobywczych - Dz.U. 2013, poz. 759 350 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 10 października 2013r. w sprawie rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej - Dz.U. 2013, 1479 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2011 r. w sprawie dokumentacji hydrogeologicznej i dokumentacji geologiczno-inżynierskiej - Dz.U. 2014, poz. 596 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2014 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy - Dz.U. 2014, poz. 817 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 lipca 2014 r. w sprawie prowadzenia monitoringu obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych - Dz.U. 2014, 875 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 sierpnia 2014 r. w sprawie rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości - Dz.U. 2014, 1169 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt - Dz.U. 2014, 0, 1348 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów - Dz. U. 2014, 0, 1408 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin - Dz.U. 2014, 0, 1409 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 października 2014 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych - Dz.U. 2014, 0, 1482 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2014 r. w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody - Dz.U. 2014, 0, 1542 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 listopada 2014 r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji - Dz.U. 2014, 0, 1546 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2014r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, 351 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego.- Dz.U. 2014, 0, 1800 Rozporządzeni Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014r. w sprawie katalogu odpadów. - Dz.U. 2014, 0, 1923 Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 grudnia 2014 r. w sprawie rodzajów odpadów i ilości odpadów, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów - Dz. U. 2014, 0, 1974 352 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” CZĘŚĆ III - WNIOSKI I ZAŁĄCZNIKI 1. PODSUMOWANIE I WNIOSKI Przeprowadzona analiza wpływu planowanej inwestycji na elementy środowiska (po- wietrze, gleby i grunty – powierzchnia ziemi, wody powierzchniowe i podziemne, hałas, przyroda ożywiona) pozwala na stwierdzenie, że skala jej oddziaływania na poszczególne elementy środowiska będzie zróżnicowana. Uwzględniając specyfikę i charakter oddziaływań na środowisko, stwierdzić należy, że pod warunkiem jej prowadzenia zgodnie z zasadami obowiązującego prawa w zakresie ochrony środowiska nie ma przeciwwskazań dla realizacji planowanej inwestycji. Poniżej przedstawiono wnioski wynikające z przeprowadzonej analizy oddziaływań dla poszczególnych elementów środowiska. Ochrona powierzchni: 1. Z uwagi na planowane zastosowanie wyłącznie systemu eksploatacji chodnikami z podsadzką hydrauliczną, spowodowane nią zmiany powierzchni terenu będą niewielkie i powolne. 2. W wyniku oddziaływania eksploatacji pokładu 510 w złożu Brzezinka 3, zaplanowanej na lata 2021 - 2049, powierzchnia obniży się w niektórych miejscach maksymalnie o 0,48 m (w rejonie ich występowania wpływy będą się ujawniać w latach 2033 - 2045). 3. Prognozowane deformacje powierzchni spowodowane eksploatacją pokładu 510 charakteryzują się następującymi wartościami wskaźników (załącznik 13): nachylenia do 0,9 mm/m, odkształcenia w granicach od -0,8 mm/m do +0,5 mm/m, Ekstremalne wartości nachyleń i odkształceń są generalnie mniejsze od połowy wartości dopuszczalnych dla I kategorii terenów górniczych. Deformacje ciągłe kwalifikują obszar 353 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” w zasięgu wpływów (12,29 km2) w prawie równych częściach do terenów górniczych kategorii 0 (6,03 km2) i I (6,26 km2). 4. Na tle najczęściej stosowanego w polskim górnictwie węgla kamiennego systemu eksploatacji ścianowego z zawałem stropu, zaproponowany przez Inwestora system chodnikowy z podsadzką hydrauliczną należy uznać za wyjątkowy pod względem ochrony powierzchni i obiektów jej zagospodarowania. W wielu przypadkach eksploatacji największe deformacje kwalifikują teren górniczy do III kategorii, a na terenach niezabudowanych nawet do IV kategorii. 5. Ze względu na brak zabezpieczeń na wpływy eksploatacji górniczej oraz rozmiary i funkcje obiektów bazy logistycznej Panattoni Park Mysłowice oraz Medicare przy ul. Białobrzeskiej w ich rejonie znacząco ograniczono zakres eksploatacji. 6. Wszystkie rejony płytkiej eksploatacji w analizowanym obszarze można uznać za zagrożone deformacjami nieciągłymi w małym stopniu. Jednak warunkiem prowadzenia eksploatacji w ramach uzyskanej koncesji powinno być wykonanie ekspertyzy oceniającej konieczność likwidacji pustek w górotworze. 7. Ze względu na występowanie starych płytkich wyrobisk górniczych znacząco ograniczono zakres eksploatacji w dwóch rejonach: autostrady A4 na zachodnim odcinku wraz z węzłem Brzęczkowice oraz znacznej części zabudowy dzielnicy Kosztowy. 8. Sumaryczne osiadania na terenie oddziaływania projektowanej eksploatacji górniczej KHW S.A., w części południowo – zachodniej i w części zachodniej TG „Brzezinka 3” osiągną wartości do 0,70 m. Wpływy eksploatacji KHW S.A. ujawnią się co najmniej kilka lat przed rozpoczęciem eksploatacji w tych częściach złoża „Brzezinka 3”. 9. Sumaryczne maksymalne osiadania w rejonie oddziaływania projektowanej eksploatacji górniczej Tauron Wydobycie S.A. wyniosą 2,22 m w części wschodniej oraz 3,97 m w części południowo - wschodniej TG „Brzezinka 3”. Wpływy eksploatacji złoża „Brzezinka 1” będą się ujawnić w części wschodniej po upływie kilku lat od zakończenia oddziaływania eksploatacji złoża „Brzezinka 3”. Natomiast w części południowo – wschodniej TG „Brzezinka 3”, w niektórych rejonach nastąpi równoczesne oddziaływanie eksploatacji prowadzonych w obydwóch złożach. Nie będą się nakładały fazy intensywnych wpływów. 10. W strefie sumowania się wpływów eksploatacji, oddziaływania spowodowane planowaną eksploatacją złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” nie spowodują podwyższenia kate354 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” gorii wynikającej z działalności górniczej prowadzonej przez Tauron Wydobycie S.A. oraz KHW S.A. 11. Skutkiem oddziaływania eksploatacji górniczej na powierzchnię terenu górniczego mogą być uszkodzenia obiektów budowlanych. Przedsiębiorca górniczy może zapobiegać im podejmując działania zabezpieczające istniejące i wznoszone obiekty oraz prowadząc obserwacje budowlane w czasie ujawniania się tych wpływów. Ewentualne szkody będą likwidowane i naprawiane przez zakład górniczy zgodnie z zapisami ustawy Prawo geologiczne i górnicze. Ochrona przyrody: 1. Planowana eksploatacja złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” przyniesie minimalne zmiany w środowisku przyrodniczym w prawobrzeżnej części doliny rzeki Przemszy oraz terenów zurbanizowanych w dzielnicach Mysłowic: Kosztowy, Brzezinka, Brzęczkowice. Obecny charakter urbanizacji powinien zachować swoje walory przyrodnicze. 2. Mogą wystąpić lokalne zmiany warunków wodnych, majace stosunkowo niewielki wpływ na kształtowanie ekosystemów wodnych. Zmiany te będą występowały w długich odstępach czasowych 3. Okoliczne naturalne tereny leśne, rolne nie powinny w wyniku eksploatacji górniczej utracić warunków siedlisk przyrodniczych. W pewnym stopniu eksploatacja może przyczynić się do zmian przyrodniczych w planowanym użytku ekologicznym „Kumaki”. Wspomniane wyżej mogące ulec zmianom warunki wodne mogą doprowadzić do zmiany warunków siedliskowych na terenie planowanego użytku ekologicznego. Jednak zmiany te będą nieistotne. 4. Okoliczne naturalne tereny leśne i rolne nie powinny w wyniku eksploatacji górniczej utracić warunków siedlisk przyrodniczych. 5. Minimalne oddziaływanie eksploatacji złoża „Brzezinka 3” na koryto rzeki Przemszy nie wpłynie na drożność fragmentu korytarza migracji zwierząt o znaczeniu ponadlokalnym. W przypadku zachowania obecnej szaty roślinnej brzegu rzeki Przemszy nie zostanie utracona łączność pomiędzy równoleżnikowymi obszarami docelowymi migracji zwierząt w obszarze pogranicza Śląska i Małopolski Zachodniej. 6. Wpływ eksploatacji na otoczenie przyrodnicze „Miejsca Trzech Cesarzy”, czyli połączenia rzek Białej i Czarnej Przemszy nie doprowadzi do zmian w funkcjonowaniu korytarza 355 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” migracyjnego lokalnych proweniencji oraz nie spowoduje utraty wartości przyrodniczych w tym miejscu. Gospodarka wodno-ściekowa oraz ochrona wód podziemnych i powierzchniowych: 1. Na skutek prowadzonej eksploatacji złoża węgla kamiennego mogą wystąpić lokalne zmiany warunków wodnych, majace stosunkowo niewielki wpływ na kształtowanie ekosystemów wodnych. Zmiany te będą występowały w długich odstępach czasowych. 2. We wszystkich wariantach eksploatacji złoża „Brzezinka 3” gospodarka wodno-ściekowa będzie prowadzana z wykorzystaniem zaprojektowanego systemu odwadniania i projektowanej infrastruktury powierzchniowej. Woda do celów socjalno-bytowych będzie pobierana z wodociągu komunalnego, a ścieki bytowe będą wprowadzane do kanalizacji komunalnej. Wody opadowe i roztopowe pochodzące z terenów przemysłowych będą gromadzone i wykorzystywane do potrzeb własnych zakładu. 3. System odwadniania złoża „Brzezinka 3” i oczyszczania wód kopalnianych będzie zaprojektowany w taki sposób aby maksymalna ilość wód kopalnianych można było wykorzystać do celów technologicznych ZG „Brzezinka 3”, przez co zostanie ograniczony zrzut tych wód do wód powierzchniowych. Nadmiar niewykorzystanych wód kopalnianych po oczyszczeniu z zawiesiny w osadnikach powierzchniowych, będzie odprowadzany projektowanym wylotem do rzeki Przemszy poprzez ciek Przyrwa. 4. Przewiduje się w czasie udostępniania i eksploatacji złoża „Brzezinka 3” prowadzenie działań zmierzających do ograniczenia zrzutu ładunku sumy chlorków i siarczanów do wód powierzchniowych, poprzez zastosowanie metod geologiczno-górniczych: zatrzymywanie wód słonych w wyrobiskach górniczych za pomocą tam wodnych, doszczelnianie zrobów (pustek poeksploatacyjnych) odpadami energetycznymi z wykorzystaniem najbardziej zasolonych wód dopływających do kopalni, zagospodarowanie części najbardziej zasolonych wód dołowych na potrzeby ruchu Zakładu Górniczego m.in. poprzez wykorzystanie tych wód w procesie podsadzania wyrobisk. 5. Projektowane rozwiązania techniczne w zakresie gospodarowania zasolonymi wodami dołowymi, należy zaliczyć do najlepszych dostępnych technik w warunkach funkcjonowania sektora górnictwa kamiennego w Polsce. 356 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 6. Prognozowany zrzut nadmiaru niewykorzystanych wód dołowych z ZG „Brzezinka 3” w trakcie eksploatacji złoża „Brzezinka 3” do wód powierzchniowych (do rzeki Przemszy poprzez ciek Przyrwa) wyniesie średnio około 8 500 m3/d. Prognozowane średnie stężenie sumy chlorków i siarczanów w odprowadzanych wodach dołowych wyniesie poniżej 27 g/l. 7. Zrzut wód kopalnianych z ZG „Brzezinka 3”, pochodzących z odwadniania złoża „Brzezinka 3” spowoduje niewielkie zmiany parametrów ilościowo-jakościowych wód rzeki Przemszy. Udział wód kopalnianych w przepływie wód rzeki Przemszy poniżej zrzutu z ZG „Brzezinka 3” na etapie realizacji przedsięwzięcia wyniesie około 0,54%, a na etapie eksploatacji złoża „Brzezinka 3” wyniesie około 0,81%. Należy więc stwierdzić, że oczyszczone wody kopalniane (udział poniżej 1% w przepływie rzeki Przemszy) nie wpłyną w istotny sposób na warunki przepływu wody w korycie rzeki Przemsza. Prognozowany jest wzrost sumarycznego stężenia chlorków i siarczanów w wodach odbiornika. Nie wpłynie to znacząco na klasyfikację wód w przekroju zamykającym Jednolitą Część Wód Powierzchniowych Przemsza od Białej Przemszy do ujścia. Prognozowane średnie stężenie sumy chlorków i siarczanów w wodach odbiornika wyniesie powyżej 0,55g/l, ale nie przekroczy 1g/l. 8. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2014r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. 2014, poz. 1800), dopuszcza wprowadzanie wód pochodzących z odwodnienia zakładu górniczego niezależnie od sumy chlorków i siarczanów. Wody pochodzące z odwodnienia zakładów górniczych o sumie chlorków i siarczanów powyżej 1500 mg/l, z wyłączeniem najwyższych dopuszczalnych wartości wskaźników zanieczyszczeń, mogą być wprowadzane do śródlądowych wód powierzchniowych płynących – jeżeli sumaryczna zawartość chlorków i siarczanów w tych wodach, wyliczona przy założeniu pełnego wymieszania, nie przekroczy 1 g/l. Warunki takie spełni projektowany system odwadniania złoża „Brzezinka 3” przez Zakład Górniczy „Brzezinka 3”. W związku z tym zrzut wód kopalnianych, w tym wód pochodzących z odwadniania złoża „Brzezinka 3” z projektowanego ZG „Brzezinka 3” nie spowoduje szkód w środowisku wodnym i nie utrudni korzystania z wód przez innych użytkowników. 357 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 9. Projektowany system monitoringu wód kopalnianych i powierzchniowych pozwoli na systematyczną ocenę wpływu gospodarki wodno-ściekowej ZG „Brzezinka 3” na wody powierzchniowe i podziemne. 10. W nawiązaniu do art. 81 ust. 1 pkt 3 Ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecznym w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko należy stwierdzić, że z przeprowadzonej oceny oddziaływania na środowisko wynika, że realizacja przedsięwzięcia przyczyni się do nieosiągnięcia celów środowiskowych zawartych w „Planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły”, który został opublikowany 21.06.2011 r. w Monitorze Polskim Nr 49, poz. 549, dla Jednolitej Części Wód Powierzchniowych (JCWP Przemsza od Białej Przemszy do ujścia) oznaczonej europejskimi kodem PLRW200010212999 (naturalna część wód). Natomiast, po analizie przesłanek, o których mowa w art. 38j ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne, należy stwierdzić jednoznacznie, że nie ma przeszkód formalnych do wydania przez właściwy organ, decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia, albowiem spełnione są łącznie następujące warunki: podejmowane są wszelkie działania, aby łagodzić skutki negatywnych oddziaływań na stan jednolitych części wód; przyczyny zmian i działań, o których mowa powyżej, są szczegółowo przedstawione w „Planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły”; przyczyny zmian i działań, o których mowa powyżej, są uzasadnione nadrzędnym interesem publicznym, a pozytywne efekty dla środowiska i społeczeństwa związane z ochroną zdrowia, utrzymaniem bezpieczeństwa oraz zrównoważonym rozwojem przeważają nad korzyściami utraconymi w następstwie tych zmian i działań; zakładane korzyści wynikające ze zmian i działań, o których mowa powyżej, nie mogą zostać osiągnięte przy zastosowaniu innych działań, korzystniejszych z punktu widzenia interesów środowiska, ze względu na negatywne uwarunkowania wykonalności technicznej lub nieproporcjonalnie wysokie koszty w stosunku do spodziewanych korzyści. 11 Na podstawie oceny drenażu zbiornika wód podziemnych nr 452 Chrzanów (T1,2) zlokalizowanego na terenie Mysłowic, w południowo-wschodniej części miasta i w jego bezpośrednim sąsiedztwie, należy jednoznacznie stwierdzić, że planowana eksploatacja zło358 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” ża „Brzezinka 3” nie będzie miała istotnego wpływu na zasoby wód podziemnych zbiornika, przewidzianych do ewentualnego wykorzystania w przyszłości dla potrzeb mieszkańców Gminy Mysłowice. Lokalizacja złoża „Brzezinka 3” w odległości około 0,5 km od GZWP Chrzanów nr 452, warunki hydrogeologiczne, kierunki spływu wód podziemnych oraz planowany sposób eksploatacji złoża „Brzezinka 3”, ograniczą do minimum potencjalny, negatywny wpływ na zasoby wód podziemnych w rejonie południowowschodniej części Gminy Mysłowice. Planowana eksploatacja złoża „Brzezinka 3” nie będzie stanowiła istotnego zagrożenia dla zasobów wód podziemnych na obszarze perspektywicznego zaopatrywania w wodę miasta (budowa nowych ujęć wody). Gospodarka odpadami: 1. Na etapie budowy i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Inwestor dokona wyboru wykonawcy odpowiedzialnego za budowę ZG i jego likwidację. Wybrany wykonawca będzie posiadał niezbędne zezwolenia w zakresie gospodarki odpadami, na wytwarzanie, transport, odzysk lub/i unieszkodliwianie odpadów. Wymagania te zostaną ujęte w umowach na budowę i likwidację zakładu górniczego. 2. Zgodnie z przyjętym sposobem eksploatacji złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” przez projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3” źródłami powstawania odpadów będą: poziom wydobywczy, upadowe transportowo-wentylacyjne, stacja sprężarek, lampownia i markownia, łaźnia, budynek administracyjny, warsztaty remontowe, wewnętrzne i zewnętrzne sieci energetyczne oraz magazyny. 3. Wytwarzane przez projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3” ilości odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne będą podlegać ewidencji, a następnie będą przekazywane wyspecjalizowanym firmom, odzyskiwane dopuszczalnymi procesami lub unieszkodliwiane zgodnie z zapisami w Ustawach z dnia 14 grudnia 2012r. o odpadach (Dz. U. z 2013r. poz. 21) 4. Prognoza gospodarki odpadami wydobywczymi projektowanego Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” może obejmować ich wykorzystanie w ramach odzysku do prac w podziemnych technikach górniczych takich jak: doszczelniania zrobów ścian po zakończonej eksploatacji, wypełniania zbędnych wyrobisk korytarzowych oraz wykonania korków izolacyjnych i przeciwwybuchowych. 359 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 5. Projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3” nie planuje posiadania (budowania) obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych. Uciążliwość akustyczna: 1. Eksploatacja przedmiotowego złoża nie będzie charakteryzować się uciążliwością w zakresie oddziaływań akustycznych. Na podlegających ochronie akustycznej terenach zabudowy mieszkaniowej, zarówno w porze dnia i nocy, dotrzymane będą poziomy dopuszczalne hałasu w środowisku. 2. Projektowane prace budowlane na terenie Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” należy prowadzić wyłącznie w porze dziennej, w godzinach 6:00 – 22:00, z zapewnieniem odpowiedniej organizacji pracy oraz przy użyciu sprawnego sprzętu. Emisja hałasu, związana z etapem budowy będzie miała charakter przejściowy i nie wpłynie na zmianę klimatu akustycznego występującego w stanie aktualnym Emisja do powietrza: 1. Spośród oddziaływań przedstawionych w punkcie 7.1.4. części II opracowania dotyczącej oddziaływania planowanej eksploatacji, istotna dla środowiska może być emisja metanu z szybu wydechowego kopalni. Celem minimalizacji emisji metanu do atmosfery zastosowana zostanie innowacyjna i efektywna metoda utylizacji metanu z powietrza wentylacyjnego kopalni opisanego w rozdziale 1. 2. Emisja zanieczyszczeń do powietrza w trakcie funkcjonowania zakładu górniczego, spowoduje dla większości zanieczyszczeń nieznaczny wzrost emisji do powietrza i nie wpłynie w tym zakresie negatywnie na jego stan w rejonie planowanej lokalizacji. 3. Dla tlenków azotu mogą wystąpić przekroczenia jedynie na terenie zakładu, co jest prawnie dopuszczone. Polityka informacyjna i konflikty społeczne: 1. Mysłowickie społeczeństwo jest podzielone w sprawie oceny planowanej eksploatacji węgla kamiennego przez Spółkę „Brzezinka Sp. z o.o. SKA”. Obawy przejawiają przede wszystkim mieszkańcy dzielnic, pod którymi ma być prowadzona eksploatacja. Spora część społeczeństwa zwraca jednak uwagę na wymierne korzyści płynące z pojawienia się potencjalnie największego pracodawcy w Mysłowicach. Spadek bezrobocia, zwięk360 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” szenie wpływów do budżetu, ożywienie gospodarcze oraz minimalizujący wpływ na środowisko system eksploatacji, to główne argumenty stawiane przez zwolenników inwestycji. 2. Pod względem społecznym planowana eksploatacja złoża „Brzezinka 3” pozwoli na stworzenie nowych miejsc pracy, co może być istotne w kontekście planowanej redukcji zatrudnienia w państwowych spółkach górniczych, a zwłaszcza w Katowickim Holdingu Węglowym i Kompanii Węglowej. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, że każde jedno miejsce pracy w górnictwie generuje kolejne cztery w jego najbliższym otoczeniu. 3. Wpływ ewentualnych szkód górniczych na zdrowie i życie mieszkańców jest najbardziej eksponowany w wariancie 3. Jest to wariant, w którym założono maksymalne ograniczenie niekorzystnych skutków eksploatacji w obiektach budowlanych. Zgodnie z przepisami przedsiębiorca górniczy jest zobowiązany do naprawy wszystkich szkód spowodowanych ruchem zakładu górniczego, ale dla właścicieli i użytkowników nieruchomości zarówno uszkodzenia, jak i remonty są obciążeniem. 4. Przedstawiciele Inwestora, Spółki „Brzezinka Sp. z o.o.. SKA, w celu przedstawienia swoich zamierzeń dotyczących budowy zakładu górniczego, jeszcze na etapie wstępnych założeń do projektu, spotkali się z Zarządem Miasta Mysłowice i Radnymi. Odbyły się również spotkania z mieszkańcami Miasta w dzielnicach objętych planowana eksploatacją: Brzezinka, Kosztowy i Brzęczkowice. 5. Program obytych spotkań obejmował prezentację przedstawioną na sesji Rady Miasta obejmującą między innymi założenia do projektu zagospodarowania złoża łącznie z możliwymi potencjalnymi „szkodami górniczymi” na terenach objętych przyszłą eksploatacją oraz dyskusję z zebranymi. W związku z bardzo dużym zainteresowaniem projektem Spółka utworzyła stronę internetową (www.brzezinka3.eu) mającą na celu informowanie o działalności Spółki, stanie projektu itp. Dodatkowo na wniosek uczestników spotkań podjęto decyzję o możliwości przeprowadzenia indywidualnych spotkań i rozmów z przedstawicielami Inwestora w siedzibie Spółki w Mysłowicach, przy ulicy Mikołowskiej 12A. Spotkania takie prowadzone są w każdą roboczą środę w godzinach 18-20. 6. Zamierzona inwestycja jest szeroko komentowana w lokalnych mediach. Tematem zainteresowały się tytuły prasowe: „Dziennik Zachodni”, „Gazeta Wyborcza Katowice”, „Co Tydzień”, Telewizja „TVS” oraz portale internetowe: www.myslowice.net, www.myslowice.naszemiasto.pl, www.gazetamyslowicka.com. Głos w sprawie planowa361 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” nej eksploatacji węgla zabierają zarówno jej zwolennicy jak i przeciwnicy. Jedni i drudzy zbierają podpisy wśród mieszkańców dla poparcia swoich racji. 7. Po spotkaniach przedstawicieli Spółki z mieszkańcami w dzielnicach i otrzymanych podczas tych spotkań informacjami, Rady Osiedli w Brzęczkowicach, Brzezince i w Kosztowach wyraziły sprzeciw wobec zamierzonego wydobywania węgla z pokładu 510 ze złoża „Brzezinka 3”. Również Rada Miasta Mysłowice na sesji w dniu 26 czerwca 2014 roku niejednogłośnie podjęła uchwałę wyrażającą sprzeciw wobec budowie kopalni. 8. Do biura Spółki w Mysłowicach zgłaszają się mieszkańcy, którzy są zainteresowani pracą w mającym powstać przedsiębiorstwie. Przykładem tego jest ostatnio zamieszczona (17 luty 2015r.) na portalu Myslowice.net (http://myslowice.net/aktualnosci/wydarzenia/zbieraja-podpisy-bo-chca-nowej-kopalni-wmyslowicach) informacja dotycząca działań podejmowanych przez grupę zwolenników budowy nowej kopalni w mieście. 9. Ostateczny wpływ na reakcje społeczne mieszkańców Mysłowic będą miały takie czynniki jak: komunikacja Spółki z mieszkańcami, postawa władz miasta, zachowanie grup bezpośrednio zainteresowanych tematem powstania kopalni oraz media. Od tych czynników uzależnione jest uspokojenie bądź natężenie konfliktów społecznych związanych z możliwością realizacji planowanej inwestycji (eksploatacji złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3”). 362 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” 2. SPIS ZAŁĄCZNIKÓW Załącznik 1 Położenie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” na planie miasta Mysłowice Załącznik 2 Położenie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” na mapie sytuacyjnowysokościowej z zaznaczeniem współrzędnych granic złoża, granic projektowanego obszaru i terenu górniczego oraz wykonanych otworów powierzchniowych Załącznik 3 Projektowane zagospodarowanie terenu Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Załącznik 4 Lokalizacja złoża „Brzezinka 3” wraz z projektowanym Zakładem Górniczym „Brzezinka 3” oraz elementami sieci hydrograficznej na mapie sytuacyjnowysokościowej w skali 1:20 000 Załącznik 5 Analiza ustaleń miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego miast Mysłowice, Jaworzno i Sosnowiec w granicach projektowanego Obszaru Górniczego i Terenu Górniczego „Brzezinka 3” w kontekście przepisu art. 80 ust. 3 ustawy z dnia 3.10.2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko Załącznik 6 Stanowiska przyrodnicze zinwentaryzowane na projektowanym Terenie Górniczym „Brzezinka 3”. Mapa w skali 1:20 000 Załącznik 7 Stanowiska występowania płazów i gadów na projektowanym Terenie Górniczym „Brzezinka 3”. Mapa w skali 1:30 000 Załącznik 8 Stanowiska występowania nietoperzy na projektowanym Terenie Górniczym „Brzezinka 3”. Mapa w skali 1:30 000 Załącznik 9 Mapa płytkiej eksploatacji w rejonie projektowanego obszaru górniczego, skala 1:10 000 363 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Załącznik 10 Mapa projektowanego zakresu eksploatacji górniczej z podziałem na partie, warianty 1, 2 i 3, skala 1:10 000 Załącznik 11 Prognozowane wpływy projektowanej eksploatacji pokładu 510, wariant 1, skala 1:10 000 Załącznik 12 Prognozowane wpływy projektowanej eksploatacji pokładu 510, wariant 2, skala 1:10 000 Załącznik 13 Prognozowane wpływy projektowanej eksploatacji pokładu 510, wariant 3, skala 1:10 000 Załącznik 14 Lokalizacja złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” na mapie warunków hydrogeologicznych rejonu Mysłowic Załącznik 15 Przebieg izolinii hałasu, na wysokości 4 metrów nad poziomem gruntu, lokalizacja źródeł hałasu oraz najbliższych terenów chronionych akustycznie – etap budowy zakładu górniczego Załącznik 16 Wydruk komputerowy danych wejściowych i wyników obliczeń hałasu – etap budowy zakładu górniczego Załącznik 17 Wydruki komputerowe danych i obliczeń wraz z rysunkami izolinii dla obliczeń rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w powietrzu Załącznik 18 Przebieg izolinii hałasu, na wysokości 4 metrów nad poziomem gruntu, lokalizacja źródeł hałasu oraz najbliższych terenów chronionych akustycznie przy Zakładzie Górniczym „Brzezinka 3” dla pory dnia i nocy Załącznik 19 Wydruk komputerowy danych wejściowych i wyników obliczeń hałasu dla terenów przy Zakładzie Górniczym „Brzezinka 3” Załącznik 20 Lokalizacja punktów pomiarowo-kontrolnych lokalnego systemu monitoringu wód powierzchniowych Załącznik 21 Prognozowane sumaryczne wpływy eksploatacji górniczej projektowanej w złożach „Brzezinka 3”, „Brzezinka 1” i „Wesoła”, mapa w skali 1:10 000 364 Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
