praca-magisterska

advertisement
I . PRZEDMIOT I ZAKRES ANALIZY FINANSOWEJ
Analiza finansowa obejmuje zagadnienia związane z całokształtem działalności przedsiębiorstwa
tj ; sytuację majątkową oraz finansową ( położenie i pewność finansowa ), analizę wzrostu i pozycji finansowej
przedsiębiorstwa, wynik finansowy i związaną z tym ocenę efektywności gospodarowania.- rentowności oraz
koszty i przychody ze sprzedaży . Takie syntetyczne ujęcie pozwala na szybki pomiar i ocenę sytuacji
finansowej oraz wyników . Dzięki tym walorom, a także ze względu na duże zapotrzebowanie w otoczeniu
przedsiębiorstwa ( banki, akcjonariusze, dostawcy, odbiorcy ) na syntetyczne syntetyczne, zrozumiałe i
względnie porównywalne informacje finansowe ta część analizy ekonomicznej znajduje zastosowanie w życiu
gospodarczym.
Przedmiot i zakres analizy finansowej w gospodarce rynkowej zależy od :
- przedmiotu sporządzającego analizę i celu badań
- statusu prawnego badanej jednostki
- obowiązujących w danym kraju i czasie zasad prowadzenia rachunkowości, przeprowadzania
inwentaryzacji, oraz sporządzania, weryfikacji i publikowania lub udostępniania rocznej sprawozdawczości
finansowej jednostek gospodarczych i instytucji
W zależności od tego przez kogo przeprowadzana jest analiza i jakiemu celowi służy wyróżnia się analizę
finansową : wewnętrzną i zewnętrzną.
Wewnętrzna analiza finansowa dokonywana jest przez kierownictwo firmy we własnym zakresie na potrzeby
zarządzania bieżącego i strategicznego.
W ujęciu syntetycznym może obejmować następujące cele :
- uogólnienie informacji
- szukanie „ prawdziwego obrazu firmy „
- ocenę informacji za okresy ubiegłe i ustalenie prognozy dotyczącej przyszłości przedsiębiorstwa
Ta forma analizy poprzez badanie różnorodnych odchyleń i ich przyczyn dostarcza kierownictwu
przedsiębiorstwa informacji dla korekty bieżących decyzji i wytyczenia działań na przyszłość.
Wynikami analizy oprócz kierownictwa przedsiębiorstwa zainteresowane są podmioty pozostające w otoczeniu
m. in. :
- obecni lub przyszli inwestorzy przy wyborze kierunków inwestowania
- kredytodawcy w związku ze złożonym przez firmę wnioskiem o udzielenie kredytu : bank bada tzw.
prawną, personalną i materialną zdolność kredytową
- dostawcy, odbiorcy, szeroko rozumiana konkurencja w kontaktach gospodarczych
- pracownicy przy negocjacjach płacowych i ocenie pewności otrzymania pracy w przyszłości
- dziennikarze, ekonomiści, statystycy pełniący funkcje analityczno- doradcze
- rząd wraz z władzami podatkowymi przy sprzedaży firm, zasilaniu finansowym lub badaniu dopływu
środków do budżetu
społeczeństwo w zakresie oceny możliwości zatrudnienia, zanieczyszczenia środowiska naturalnego,
bezpieczeństwa itd.
Wszystkie wymienione grupy dokonują analizy zewnętrznej. Ramy tej analizy w stosunku do analizy
wewnętrznej są ograniczone. Wyznacza je stopień dostępności informacji, który jest płynny i zależy od pozycji
posiadanej przez badającego ( duże możliwości oceny posiada kredytodawca ).
Analiza zewnętrzna przeprowadzana jest w oparciu o publikowany bilans i rachunek zysków i strat oraz
dodatkowo z wykorzystaniem ogólnych informacji o branży i występującej tam koniunkturze.
-
Analiza finansowa może być przeprowadzana w różnych kierunkach. Przedmiotem badań jest :
- struktura aktywów ( proporcje między majątkiem trwałym i obrotowym, rotacja środków, polityka
inwestycyjna i umorzeniowa )
- finansowanie ( zmiany kapitału, pochodzenie kapitału, struktura pasywów, terminowość spłaty zobowiązań,
bezpieczeństwo finansowe )
- płynność środków ( zdolność płatnicza, upłynnianie majątku, pokrycie majątku kapitałem )
- zysk ( analiza rentowności )
Celem wstępnego etapu analizy finansowej jest zdobycie ogólnej informacji o stanie majątkowym, sytuacji
finansowej, wynikach i rentowności. Czynności z tym związane określa się w teorii i praktyce mianem
„ czytania „ sprawozdania finansowego. Wstępne czytanie polega również na porównaniu wielkości
sprawozdawczych z planowanymi oraz z danymi lat ubiegłych .
Przedsiębiorstwa sporządzając analizy wewnętrzne powinny równolegle prowadzić analizy zewnętrzne w
stosunku do swoich konkurentów co stanowi podstawę do wartościowych ocen porównawczych o charakterze
międzyzakładowym. Czytanie sprawozdań finansowych nie odbywa się w sposób izolowany, lecz we
wzajemnym ich powiązaniu.
Kontynuacją analizy wstępnej jest analiza przyczynowa. Może być ona analizą wskaźnikową lub analizą
zależności.
Praktyczna realizacja zakresu i celów analizy finansowej w przedsiębiorstwie może występować w postaci :
- analizy porównawczej danych rocznych i wieloletnich
- analizy zmian strukturalnych w aktywach, pasywach i wynikach
- analizy wskaźników finansowych
- analizy wybranych wskaźników finansowych np. płynności środków pieniężnych, przepływu kapitału,
zmian w pozycji finansowej
Największe znaczenie przypisuje się analizie wskaźnikowej.
Najbardziej typowe rozwiązania to cztery obszary analizy :
1. wskaźniki obrotowości – obrotowości aktywów, aktywów trwałych, zapasów, należności itp.
2. wskaźniki wspomagania finansowego np. ogólnego zadłużenia , udziału kapitału własnego w finansowaniu
majątku, relacji zobowiązań do kapitału własnego
3. wskaźniki płynności np. wskaźnik płynności III stopnia- ogólnej płynności i wskaźnik płynności II stopnia wskaźnik bieżącej płynności
4.
II.
wskaźnik rentowności – kapitału własnego, całkowitego, sprzedaży
CELOWOŚĆ I PRZYDATNOŚĆ SPORZĄDZANIA BILANSU ANALITYCZNEGO ORAZ
SYNTETYCZNEGO ZESTAWIENIA WYNIKÓW FINANSOWYCH
Bilans i rachunek zysków i strat uważane są za najbardziej syntetyczne elementy sprawozdawczości
finansowej i stanowią przedmiot publikowania. Przy badaniu niektórych zagadnień celowe jest również
korzystanie z informacji dodatkowej, materiałów dodatkowych pochodzących z ewidencji gospodarczej
lub innych dostępnych źródeł.
Dla realizacji celów analizy zalecane jest ujmowanie aktywów bilansu według stopnia płynności,
natomiast pasywów z punktu widzenia źródeł pochodzenia ( własne i obce ) oraz terminowości
( długoterminowe i krótkoterminowe )
W składzie majątku trwałego znajdują się wartości niematerialne i prawne a wśród nich pozycja
wartość firmy. Wynika ona z różnicy pomiędzy cena kupna a wartością majątku tej firmy i podlega
amortyzacji np. w okresie 5 lat.
Kolejna pozycja jest rzeczowy majątek trwały wyceniony w cenie nabycia lub koszcie wytworzenia
pomniejszony o umorzenie. Przedstawione zasady wyceny mogą być źródłem powstania cichych
rezerw m.in. przez odpowiednie kształtowanie kosztu zakupu, kosztu wytworzenia czy tez przyjęcie
określonych metod amortyzowania majątku trwałego.
W zakresie majątku obrotowego występuje również wiele pozycji, które mogą przedstawiać obraz
firmy. Do takich pozycji należą zapasy a w szczególności sposób ich wyceny. W zależności od
przyjętego rozwiązania wartość ta może być zaniżona lub zawyżona. W wielu przypadkach
przeszacowanie zapasów in plus wynika z chęci ukrycia niekorzystnej sytuacji finansowej firmy,
natomiast ich niedowartościowanie – wycena in minus – ma na celu zaniżenie rzeczywistej wielkości
wyniku finansowego i tym samym ustalenie mniejszej podstawy wymiaru podatku dochodowego.
W ramach oceny wyniku finansowego analityk interesuje się jego wysokością, zmianami
występującymi w tym zakresie oraz strukturą. Istotą jest więc wyodrębnienie wyniku na działalności
operacyjnej oraz wyniku neutralnego z dalszym podziałem na wynik na operacjach finansowych oraz
wynik nadzwyczajny. Celowe jest także przedstawienie wyniku finansowego z podziałem na dotyczący
okresu obliczeniowego i nie dotyczący tego okresu .
Sposób sporządzenia bilansu analitycznego i syntetycznego zestawienia wyników finansowych
powoduje że zawierają one już pewne elementy oceny wstępnej. Oprócz wielkości na początek i koniec
roku występują odchylenia bezwzględne, wskaźniki struktury dla poszczególnych okresów i tempa
wzrostu każdej pozycji. Czytanie sprawozdania finansowego oraz przekształcenie go stosownie do
potrzeb analizy kończy pierwszy etap badań. Etap drugi to analiza wskaźnikowa. Polega ona na
wyborze wskaźników adekwatnie charakteryzujących zagadnienia stanowiące przedmiot badań analizy
finansowej, ustaleniu ich wielkości na podstawie załączonych danych liczbowych oraz interpretacji.
III.
OCENA SYTUACJI MAJĄTKOWEJ PRZEDSIĘBIORSTWA.
Aktywa przedsiębiorstwa odzwierciedlają składniki majątkowe, które służą do :
- zarobkowania czyli wygospodarowania zysku, będącego podstawowym celem działalności gospodarczej
przedsiębiorstwa
- zabezpieczenie pretensji wierzycieli
Majątek trwały zaangażowany jest w przedsiębiorstwie przez dłuższy okres czasu ( powyżej 1 roku ).
Uczestniczy on w wielu powtarzających się cyklach produkcyjnych zużywając się stopniowo i przenosząc na
każdy produkt tylko część swojej wartości. Z tego też względu majątek trwały uważa się za mało elastyczny i
obciążony dużym ryzykiem. Koszt zużycia majątku trwałego ma charakter stały.
Majątek obrotowy w przeciwieństwie do majątku trwałego uczestniczy w procesie osiągania zysku w sposób
bezpośredni. Wchodzi on do procesu gospodarczego i podlega stałym przemianom przynosząc zysk.
Czas przebywania poszczególnych składników majątku obrotowego w postaci zapasów, należności, środków
pieniężnych uzależniony jest od charakteru procesu produkcyjnego, terminowości regulowania rozrachunków.
Z reguły czas ten jest względnie krótki. Rozchód składników majątkowych musi być uzupełniony odpowiednim
przychodem. Ryzyko inwestycyjne występujące przy angażowaniu majątku obrotowego jest o wiele mniejsze
niż w przypadku zastosowania majątku trwałego.
Zarządzanie aktywami wymaga ustalenia i utrzymywania optymalnej ich struktury tj. pożądanej proporcji
różnego typu aktywów, a głównie stosunku środków trwałych i środków obrotowych .
Przedmiotem analizy aktywów są zagadnienia :
- wielkość struktura i dynamika majątku
- wykorzystanie majątku trwałego i obrotowego
- polityka inwestycyjna i polityka w dziedzinie odpisów amortyzacyjnych
ANALIZA WIELKOŚCI, STRUKTURY I DYNAMIKI AKTYWÓW BILANSU
Odchylenia bezwzględne (kol.6) informują o zmianach wielkości majątku ogółem i jego komponentów.
Dla analizy zmian większą wartość poznawczą ma wielkość względna – wskaźnik tempa wzrostu (kol.7)
Odzwierciedlając stosunek odchylenia bezwzględnego do stanu majątku na początek okresu wyraża on w
procentach poziom amin : majątku ogółem, majątku trwałego i obrotowego oraz ich elementów.
Wielkość dodatnia tego wskaźnika oznacza rozwój przedsiębiorstwa, powiększanie zdolności produkcyjnych, a
wielkość ujemna na zawężanie działalności oraz ograniczanie posiadanych zdolności produkcyjnych.
Wskaźniki struktury (kol.3 i 5) wyrażają stosunek procentowy poszczególnych grup składników majątkowych
do majątku ogółem. porównanie tych wskaźników pozwala na zbadanie relacji zachodzących w wewnętrznej
strukturze majątku.
Wskaźnik struktury majątku trwałego :
majątek trwały
majątek ogółem x 100
Wskaźnik struktury majątku obrotowego :
majątek obrotowy
majątek ogółem x 100
W badaniach sytuacji majątkowej wykorzystuje się również wskaźniki, które są relacjami jednych pozycji
aktywów do innych pozycji aktywów . Znanym wskaźnikiem w tej grupie jest podstawowy wskaźnik struktury
aktywów A
A= majątek trwały / majątek obrotowy x 100
Stanowi on syntetyczną miarę stopnia elastyczności przedsiębiorstwa. Wielkość tego wskaźnika na poziomie
przekraczającym 100 % informuje o znacznym stopniu unieruchomienia majątku, wysokich kosztach stałych i
małej elastyczności firmy, która w przypadku wystąpienia obniżenia zapotrzebowania odbiorców na wytwarzane
produkty lub narastającej konkurencji może spowodować obniżenie rentowności a nawet poważne straty.
ANALIZA WYKORZYSTANIA MAJĄTKU
Wiąże się ona z badaniem posiadanych zdolności produkcyjnych. W analizie zewnętrznej przedmiotem pomiaru
i późniejszej oceny są relacje między stanem wyposażenia przedsiębiorstwa w składniki majątkowe a
osiągniętymi wynikami produkcyjnymi. Relacja ta nazywana jest produktywnością majątku.
Wskaźnik produktywności :
przychody ogółem
przeciętny stan majątku ogółem
Wyraża on liczbę obrotów całego majątku.
Wskaźnik produktywności rzeczowego i niematerialnego majątku trwałego :
przychody ze sprzedaży
przeciętny stan rzeczowego i niemat. maj.trw.
W pionowej analizie aktywów uwzględnia się najczęściej :
-
wskaźnik obrotowości zapasów
wskaźnik obrotowości należności
Wskaźnik obrotowości zapasów oblicza się :
przychody ze sprzedaży
przeciętny stan zapasów
Wzrost wskaźnika informuje o poprawie efektywności gospodarowania zapasami. Jednocześnie nie mogą temu
towarzyszyć równocześnie braki w zaopatrzeniu materiałowym rzutujące na zakłócenia w produkcji i sprzedaż.
Do pomiaru stopnia zamrożenia środków w zapasach wykorzystuje się wskaźnik obrotowości zapasów
wyrażony w dniach :
przeciętny stan zapasów X 360
przychody ze sprzedaży
IV.
ANALIZA DYNAMIKI I STRUKTURY PASYWÓW BILANSU
W badaniach struktury pasywów na szczególną uwagę zasługują wskaźniki wyrażające udział podstawowych
rodzajów kapitałów w kapitale całkowitym., a mianowicie : kapitału własnego, kapitału stałego ( kapitał własny
+ zobowiązania długoterminowe ) , kapitału obcego ( długo i krótkoterminowego 0 oraz kapitału
krótkoterminowego.
Malejący udział kapitału własnego obniża zabezpieczenie kapitału obcego. W ramach analiz wewnętrznych
powinna mieć miejsce szczegółowa ocena wewnętrznej struktury kapitałów długo i krótkoterminowych oraz
terminowości zobowiązań. Występowanie i wzrost kredytów oraz zobowiązań przeterminowanych świadczy o
trudnościach finansowych firmy. Syntetycznym obrazem ilustrującym strukturę kapitałów jest poziom
zadłużenia.
ANALIZA ZADŁUŻENIA I NIEZALEŻNOŚCI FINANSOWEJ
Wskaźnik napięcia :
kapitały obce
kapitały własne
Określa on wielkość długu a jednocześnie zdolność lub niezdolność przedsiębiorstwa do dalszego zaciągania
kredytów niezbędnych w przeprowadzaniu zmian gospodarczych.
Uznawana często zasada według której pożądana relacja kapitału własnego do obcego powinna wynosić 1:1
1:2 a nawet 1:4 wynika z funkcji gwarancyjnej kapitału własnego dla wierzycieli ma za zadanie
wyeliminowanie ryzyka utraty kapitału. Wysoki stan kapitałów własnych do obcych świadczy o silnych
podstawach finansowych przedsiębiorstwa, ale niekoniecznie pozytywnie o jego rentowności.
Oceniając strukturę źródeł finansowania trzeba pamiętać że :
- przedsiębiorstwo osiągające relatywnie odpowiedni poziom rentowności jest w stanie udźwignąć ciężar
nawet dużego zadłużenia
- przedsiębiorstwo nierentowne musi w końcu upaść bez względu na posiadaną strukturę źródeł finansowania
Odwrotnością zadłużenia jest samofinansowanie. Posiadaną niezależność i siłę finansową przedsiębiorstwa
mierzyć można wykorzystując podstawowy wskaźnik struktury pasywów B.
Wskaźnik ten jest odwrotnością wskaźnika zadłużenia i przedstawia się następująco :
B= kapitały własne / kapitały obce
Możliwość zadłużania się przedsiębiorstwa nie zależy wyłącznie od poziomu kapitałów własnych, lecz także od
zdolności zwrotu zaciągniętych długów. W ocenie tej przedmiotem badań są dwie wielkości ;
1. zadłużenie z tytułu zaciągniętych kredytów
2. nadwyżka środków wynikająca z przepływu środków pieniężnych
W ocenie stopnia zadłużenia i możliwości spłaty pomocny jest wskaźnik zdolności – pewności kredytowej :
nadwyżka środków pieniężnych
zadłużenie efektywne
gdzie zadłużenie efektywne jest różnica między kapitałem obcym długoterminowym a monetarnymi środkami
obrotowymi.
Wskaźnik ten odzwierciedla zdolność przedsiębiorstwa do pokrywania zobowiązań efektywnych z
wygospodarowanych nadwyżek.
Inną postacią wskaźnika używaną w ocenie możliwości spłaty zaciągniętych kredytów jest wskaźnik pokrycia
obsługi zwany wskaźnikiem wiarygodności kredytowej :
nadwyżka środków pieniężnych
raty kapitałowe+odsetki
Obniżenie wskaźnika wiarygodności kredytowej oznacza wzrost ryzyka i niebezpieczeństwo że kredytodawcy
podejmą działania zmierzające do podwyższenia oprocentowania.
ANALIZA WYKORZYSTANIA KAPITAŁÓW
Miara efektywności zastosowania kapitałów są wskaźniki obrotu. Ustala się je odrębnie dla kapitałów
całkowitych, własnych i obcych. W każdym przypadku jest to relacja przychodów z działalności i przeciętnego
stanu odpowiedniego rodzaju kapitału.
Wskaźnik szybkości obrotu zobowiązań :
zużycie materiałów+wartość sprzedanych towarów
przeciętny stan zobowiązań z tyt.dostaw i usług
V. POZIOME POWIĄZANIA W BILANSIE
Oddzielne badanie struktury aktywów i pasywów tzn. pionowa analiza bilansu nie wystarcza. Rzeczywisty obraz
sytuacji ekonomiczno-finansowej przedsiębiorstwa uzyskuje się dopiero w wyniku oceny wzajemnego związku
między składnikami majątkowymi a odpowiadającymi im kapitałami. Konieczność zwrotu kapitałów obcych
wierzycielom wymaga lokowania ich w takich składnikach majątkowych, które w odpowiednim momencie
mogą być szybko spieniężone, umożliwiając tym samym zwrot tych kapitałów.
Dobra sytuacja finansowa i prawidłowy układ bilansu występuje w tych przedsiębiorstwach w których płynność
środków w aktywach odpowiada terminowości kapitałów w pasywach. Im są krótsze terminy spłat kapitałów
obcych tym przedsiębiorstwo powinno zachować większą płynność składników majątkowych i odwrotnie.
Znana jest tzw. „złota zasada finansowa „ według której kapitał nie może być dłużej związany czasowo z danym
składnikiem majątku, aniżeli wynosi okres pozostawania tego kapitału w przedsiębiorstwie.
długookresowy majątek
długookresowy kapitał
Zależność ta powinna być mniejsza bądź równa 1
krótkoterminowy majątek
krótkoterminowy kapitał
Zależność ta winna być większa bądź równa 1
Jakiekolwiek odstępstwo od tych relacji w dłuższym okresie jest niedopuszczalne, gdyż nieprawidłowość ta
prowadzi do utraty płynności a przy dalszym pogłębianiu się tego stanu kończy się upadłością firmy.
Dalszym uszczegółowieniem w zakresie badania terminowości kapitału i płynności majątku jest „ złota zasada
bilansowa” .Jej idea zawiera się w stwierdzeniu że podziałowi aktywów na majątek trwały i obrotowy
odpowiada w pasywach kapitał o długookresowym związaniu i kapitał o charakterze krótkoterminowym.
W myśl tej zasady :
- majątek trwały w miarę możliwości powinien być finansowany kapitałem własnym – jeśli nie podjęto
dużych inwestycji, przy których udział kapitału długookresowego jest z reguły potrzebny
- jeżeli to jest możliwe prawidłowym źródłem pokrycia majątku trwałego jest długoterminowy kapitał
obcy
- majątek obrotowy powinien być pokryty nie tylko kapitałem własnym ale także kapitałem
krótkoterminowym obcym
Zgodnie ze złotą zasadą bilansową majątek obciążony wysokim stopniem ryzyka powinien być finansowany
kapitałem własnym. Oznacza to że majątek trwały powinien być co najmniej równy kapitałowi własnemu.
Taka sytuacja odzwierciedla niezależność finansową przedsiębiorstwa i stwarza warunki do korzystnej pozycji w
momentach trudności finansowych. Niedopuszczalne jest finansowanie zobowiązań inwestycyjnych z kredytów
krótkoterminowych.
W analizie źródeł finansowania majątku trwałego wykorzystuje się wskaźniki pokrycia :
I stopień pokrycia :
kapitał własny
majątek trwały
II stopień pokrycia
kapitał własny + długoterminowy kapitał obcy
majątek trwały
ANALIZA PŁYNNOŚCI FINANSOWEJ
Pomiędzy majątkiem obrotowym a zobowiązaniami bieżącymi musi istnieć odpowiednia korelacja.
Stosowane są tu wskaźniki płynności, które wyrażają stosunek środków o określonym stopniu płynności do
zobowiązań krótkoterminowych.
Rozróżnia się trzy stopnie płynności :
I stopień płynności – kasa, czeki, rachunki bankowe
II stopień płynności – należności i krótkoterminowe papiery wartościowe
III stopień płynności – zapasy
Wskaźnik płynności finansowej I stopnia :
środki pieniężne
zobowiązania bieżące
powinien przybierać wielkości w granicach 20%
Wskaźnik płynności II stopnia :
płynne środki obrotowe
zobowiązania bieżące
powinien kształtować się w granicach 1 tj. 100%. Ta wielkość umożliwia szybką spłatę zobowiązań bieżących
przedsiębiorstwa. Wysoki wskaźnik II stopnia świadczy o nieprodukcyjnym gromadzeniu środków pieniężnych
na rachunkach bankowych oraz występowaniu wysokiego stanu należności.
Wskaźnik płynności III stopnia :
środki obrotowe ogółem
zobowiązania bieżące
Powinien oscylować w granicach 2. czyli 200 %. Majątek obrotowy powinien być dwukrotnie wyższy od
zobowiązań bieżących. Niski poziom wskaźnika może oznaczać że firma nie posiada wystarczających środków
dla spłacania bieżących zobowiązań. Wskaźnik powyżej 2 wskazuje na nadmierną płynność co może mieć
niekorzystny wpływ na rentowność firmy.
Download