Depresja w klimakterium

advertisement
Emocjonalność
kobiet
dr Agnieszka Samochowiec
MSKP Uniwersytet Szczeciński
Katedra i Klinika Psychiatrii PUM w
Szczecinie
Czym jest emocjonalność kobiety
Nastrój
Stereotyp
kobiecości:
Wrażliwość i uczucia
Intuicja i uogólnianie
Uległość i miękkość
Pasywność i kooperacja
Chęć bycia poznaną
Partnerstwo i jedność
Intymność i akceptacja
Realne wymagania
w życiowych rolach:
Aktywność i rywalizacja
Odporność i rozumowanie
Wola i stanowczość
Analiza i sztywność
Umiejętność poznania
Dystans i samokontrola emocji
Kobiety widzą, słyszą i odczuwają
więcej
Znaczy to dla nich coś innego niż dla
mężczyzn
John Gray – „Kobiety są z Wenus, mężczyźni są z Marsa”
Kobiety i mężczyźni nie śmieją się
z tych samych rzeczy i inne
rzeczy ich denerwują
A. Moir, D. Jessel „Płeć mózgu”
Znany psychoterapeuta pewnej pary
małżeńskiej w sytuacji kryzysowej
zalecił, by mąż okazał więcej czułości
i uczucia partnerce…
Zeitung.mpg
Ten zastosowawszy się do sugestii,
umył żonie samochód…
mózg kobiety, jej umysł nie jest
skonstruowany w taki sposób, by
trzymać seks i inne emocje w
odrębnej „przegródce
mentalnej”
model męskiego mózgu wygląda
tak, jak gdyby zawierał specjalną
szafkę katalogową na np. seks,
całkowicie oddzieloną od emocji
Zaburzenia nastroju typowe dla kobiet
•
Zaburzenia przedmiesiączkowe
•
Depresje okresu ciąży i poporodowe
•
Zaburzenia nastroju związane z menopauzą
Przedmiesiączkowe zaburzenia nastroju

Zespół przedmiesiączkowy (PMS)
>75%

Przedmiesiączkowe zaburzenie dysforyczne
3-8%

Zaburzenia psychiczne nasilające się w tym okresie
(depresja, zaburzenia lękowe, bulimia i inne)
Zespół przedmiesiączkowy (PMS)
•
Ponad 100 objawów: somatycznych i psychicznych
•
Do rozpoznania wystarczy jeden uciążliwy objaw
•
Pojawienie się w tygodniu przed menstruacją
•
Ustąpienie zaraz po menstruacji
Przedmiesiączkowe zaburzenie dysforyczne
(PMDD)
•
Rozdrażnienie, napięcie, dysforia, chwiejność
emocji, obniżeniem nastroju
•
Zakłócenie codziennego funkcjonowania
i relacji z ludźmi
•
2/3 przypadków nie reaguje na tradycyjne leczenie
Przedmiesiączkowe zaburzenia nastroju
Rozpoznanie
• Specyficzność objawów dla fazy lutealnej
• Ustępowanie objawów w fazie folikularnej
• Konieczność codziennej rejestracji objawów
w ciągu co najmniej 2 cykli miesiączkowych
• Rejestry i kalendarze: COPE
• Nasilenie objawów w fazie lutealnej przewyższa
o ponad 30% fazę folikularną (wg skali punktowej)
• Dokładny wywiad, ocena morfologii krwi i funkcji
tarczycy
• Wyraźne upośledzenie funkcjonowania
Zespół przedmiesiączkowy (PMS)
Leczenie
• Zmiana diety, regularne ćwiczenia fizyczne,
nauka właściwej reakcji na stres, edukacja
• Farmakoterapia: wit. B6, wit.E wapń, magnez
Przedmiesiączkowe zaburzenie dysforyczne
(PMDD)
Leczenie
• Leczenie zachowawcze - jak w PMS
• Leki przeciwdepresyjne - serotoninergiczne
(SSRI)
• Możliwość przerywanego podawania leku:
tylko w fazie lutealnej każdego cyklu
• Terapie hormonalne - agoniści GnRH, danazol,
estradiol (+ progesteron)
Depresje w ciąży i poporodowe

Objawy depresji w czasie ciąży 25 - 35%

Przygnębienie poporodowe
50 - 85%

Depresja poporodowa
10 - 20%

Psychozy poporodowe
0,1 - 0,2%
Depresje w ciąży i poporodowe
Etiopatogeneza
•
•
•
•
•
•
Reakcja psychologiczna
Nadczynność osi PPN
Wahania stężenia hormonów płciowych
Oś HPG a układ serotoninergiczny
Zaburzenia funkcji tarczycy
Genetyczne lub rodzinne
uwarunkowania
Depresje w ciąży i poporodowe
Czynniki ryzyka
• Społeczno-ekonomiczne
• Zaburzenia psychiczne w
przeszłości, w rodzinie
• Cechy osobowości
Depresja w czasie ciąży

Objawy depresyjne u 30% kobiet w
ciąży

Szczyt objawów w 1 i 3 trymestrze

Zapowiedź depresji poporodowej
Przygnębienie poporodowe
- postpartum ”blues”
• Najłagodniejsza postać zaburzeń nastroju
po porodzie
• Objawy w kilka dni po porodzie,
szczyt - 5 dnia, trwa do 14 dni
• Nie zaburza istotnie funkcjonowania kobiet
Depresja poporodowa
•
•
•
•
•
Ważne wczesne rozpoznanie
(często w formie utajonej)
Edynburska skala depresji poporodowej
Objawy już w pierwszym tygodniu po porodzie
Większość depresji mija po 3-6 miesiącach
Depresja po poronieniu i aborcji - podobny
przebieg kliniczny
Psychozy poporodowe






Występują: 1 na 1000 kobiet
Gwałtowne objawy w kilka dni po porodzie
Pierwiastki, choroba psychiczna w
przeszłości i w rodzinie
Obraz kliniczny: maniakalno-depresyjny lub
zaburzenia świadomości
Samobójstwa i dzieciobójstwa
Konieczność hospitalizacji psychiatrycznej
Depresje w ciąży i poporodowe
Postępowanie
• Identyfikacja kobiet narażonych na ryzyko
• Edukacja matek i psychoterapia wspierająca
• Farmakoterapia
• Elektrowstrząsy
• Benzodiazepiny - niebezpieczne!
„Klimakteryczna maska depresji”
„Przekwitam, mam prawo źle się czuć”
(PACJENTKA)
„Przekwita, ma prawo źle się czuć”
(LEKARZ)
Depresja w klimakterium – rys historyczny
•Kraepelin – „melancholia inwolucyjna”
•Dreyfus (1907) – kwestionowana odrębność
•Stenstedt (1959) – nie jest zjawiskiem jednorodnym
•Angst, Perris (1966) – związki genetyczne między
choróbami afektywnymi
•Dąbrowski – warto utrzymać termin „depresja
klimakteryczna” ze względów praktycznych
Zaburzenia nastroju związane
z menopauzą
• 85% kobiet odczuwa objawy związane
z menopauzą
• 40% kobiet uznaje menopauzę za problem
• 20 do 30% kobiet odczuwa przykre
objawy emocjonalne
• 30% kobiet w okresie
okołomenopauzalnym choruje na depresję
Ryzyko wystąpienia depresji w okresie
okołomenopauzalnym
•
Większe u kobiet w okresie okołomenopauzalnym
niż w populacji ogólnej
•
Większe po „sztucznej” menopauzie niż naturalnej
•
Największe u kobiet, które jeszcze miesiączkują
(perimenopauza) w porównaniu z okresem
postmenopauzy
Zaburzenia nastroju związane
z menopauzą
Etiologia
• Hipotetyczny wpływ obniżenia poziomu
estrogenów
• Przestrojenie neuroprzekaźników
monoaminowych, zmiany transmisji
serotoninergicznej
• czynniki egzystencjalne
• czynniki psychospołeczne
Zaburzenia nastroju związane
z menopauzą
Czynniki ryzyka
• Występowanie depresji w przeszłości, w
rodzinie
• Obciążenia somatyczne
• Menopauza pooperacyjna
• Terapie hormonalne - gestageny
• Czynniki psychospołeczne (stres)
Zaburzenia nastroju związane
z menopauzą
Rozpoznanie
• Codzienna obserwacja objawów
przez okres co najmniej 1 miesiąca
• Dokładny wywiad
• Morfologia krwi, funkcja tarczycy
Zaburzenia nastroju związane
z menopauzą
Leczenie
• Objawy łagodne - leczenie zachowawcze - jak w
terapii PMS lub Hormonalna Terapia Zastępcza
- nieznaczna poprawa nastroju, funkcji poznawczych
- gestageny - depresja jatrogenna!
• Depresja - leki przeciwdepresyjne serotoninergiczne
• Terapia łączona: HTZ + LPD
• Edukacja, psychoterapia i socjoterapia
Samobójstwo
• U kobiet wskaźnik samobójstw osiąga szczyt między 50-60
rokiem życia. W wieku 60 lat wskaźniki kobiet i mężczyzn
zrównują się (Pużyński S, 1988, 1999)
• Liczba prób samobójczych wśród kobiet w Polsce jest
kilkakrotnie większa od liczby samobójstw dokonanych
Samobójstwo
U kobiet wskaźnik samobójstw osiąga szczyt
między 50-60 rokiem życia W wieku 60 lat
wskaźniki kobiet i mężczyzn zrównują się
(Pużyński S, 1988, 1999)
Liczba prób samobójczych wśród kobiet w Polsce
jest kilkakrotnie większa od liczby samobójstw
dokonanych
Większość pacjentów w gabinetach
psychiatrycznych i
psychoterapeutycznych to kobiety
Kobieta i mężczyzna poszukują się w życiu
i spotykają po to, aby się od siebie wzajemnie
uczyć
Rozwój kobiety w jej dojrzałym życiu polega na poszukiwaniu
w sobie aspektu męskiego, natomiast „dojrzałość” mężczyzny
jest m.in.
zrozumieniem, doświadczeniem kobiecej emocjonalności
Dziękuję za uwagę
Download