WYMAGANIA EDUKACYJNE Z CHEMII
advertisement
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z CHEMII NA POSZCZEGÓLNE POZIOMY KSZTAŁCENIA DO LICEUM Z UWZGLĘDNIENIEM DZIAŁÓW PROGRAMOWYCH kształcenie ogólne w zakresie podstawowym nr DKOS-4015-46/02 w oparciu o program nauczania wg wydawnictwa Nowa Era – strony 2 -13 kształcenie ogólne w zakresie rozszerzonym DKW-4015-38/01 w oparciu o program wg wydawnictwa M. Rożak – strona 14 i dalej oraz standardy wymagań egzaminacyjnych Opracowała- mgr Joanna Król, Anna Czernecka 1 kształcenie ogólne w zakresie podstawowym nr DKOS-4015-46/02 w oparciu o program nauczania wg wydawnictwa Nowa Era DZIAŁ - Budowa atomu OCENA DOPUSZCZAJĄCY - Wymagania konieczne: Uczeń: Zna i rozumie pojęcia związane z budową atomu i układem okresowym pierwiastków, naturalnymi i sztucznymi przemianami promieniotwórczymi Wymienia cząstki elementarne wchodzące w skład atomu Określa jak zbudowany jest atom wg Rutherforda Na podstawie zapisu A ZE określa skład jądra atomowego oraz liczbę elektronów w atomie i jonie prostym Określa związek między budową atomu, konfiguracją elektronową a położeniem pierwiastka w układzie Zna i rozumie pojęcia: dualizm korpuskularno – falowy, zasada nieoznaczoności Heisenberga, orbital atomowy, masa atomowa, masa cząsteczkowa, liczba masowa, liczba atomowa, izotopy, związane z naturalnymi przemianami promieniotwórczymi Zna zasady zabudowy powłok elektronowych Przedstawia rozmieszczenie elektronów na powłokach Wskazuje elektrony walencyjne Odczytuje z układu liczbę atomową, liczbę masową pierwiastka , masę atomową Oblicza masy cząsteczkowe różnych związków chemicznych OCENA DOSTATECZNY – Wymagania konieczne + podstawowe Uczeń: zna pojęcia: orbital atomowy, przemiana , -, Przedstawia ewolucję poglądów na budowę materii Podaje przykłady innych cząstek elementarnych Oblicza skład związku chemicznego w procentach masowych Stosuje zasady rozmieszczenia elektronów na orbitalach do zapisu konfiguracji elektronowych pierwiastków o Z=1-20 oraz ich prostych jonów Potrafi ustalić położenie pierwiastka w układzie na podstawie jego konfiguracji Przedstawia zastosowanie izotopów Porównuje trwałość izotopów promieniotwórczych na podstawie okresów półtrwania Dokonuje obliczeń z zastosowaniem masy atomowej pierwiastka i składu izotopowego Wyjaśnia istotę naturalnych i sztucznych przemian promieniotwórczych Określa typ przemiany promieniotwórczej w napisanym równaniu Wyjaśnia na czym polegają zagrożenia i korzyści związane z promieniotwórczością OCENA DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone Uczeń: przewiduje typowe stopnie utlenienia pierwiastka na podstawie konfiguracji elektronowej analizuje problem, dlaczego z reguły masa atomowa pierwiastka nie jest liczbą całkowitą Zapisuje równania naturalnych przemian promieniotwórczych OCENA BARDZO DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone + dopełniające Uczeń: 2 przewiduje produkty naturalnych przemian promieniotwórczych na podstawie schematu określa zasadę pracy reaktora jądrowego analizuje szeregi promieniotwórcze analizuje zachowanie się promieni , -, w polu elektrycznym DZIAŁ – Układ okresowy pierwiastków OCENA DOPUSZCZAJĄCY - Wymagania konieczne: Uczeń: podaje treść prawa okresowości określa budowę współczesnego układu okresowego podaje nazwy grup określa informacje o danym pierwiastku na podstawie jego położenia w układzie okresowym zna pojęcia: jon, kation, anion, elektroujemność pierwiastka, wiązanie kowalencyjne, kowalencyjne spolaryzowane. Jonowe określa rodzaj wiązania (kowalencyjne, kowalencyjne spolaryzowane, jonowe) w cząsteczce na podstawie elektroujemności pierwiastka Określa związek między budową atomu, konfiguracją elektronową a położeniem pierwiastka w układzie OCENA DOSTATECZNY – Wymagania konieczne + podstawowe Uczeń: wyjaśnia kryterium klasyfikacji Mendelejewa określa zmienność charakteru chemicznego pierwiastków grup głównych zależną od położenia w układzie napisać wzory tlenków pierwiastków z okresu drugiego i trzeciego określa zmiany elektroujemności pierwiastków na tle układu okresowego wskazuje pierwiastki elektrododatnie i elektroujemne wyjaśnia proces tworzenia się jonów z atomów, zapisuje równania powstawania jonów wyjaśnia przyczynę tworzenia się wiązań wyjaśnia na czym polegają poznane wiązania zna i stosuje pojęcia: moment dipolowy cząsteczki, wiązanie wodorowe, wiązanie koordynacyjne, metaliczne potrafi zilustrować budowę cząsteczek za pomocą wzorów elektronowych: kropkowych, kreskowych określa właściwości fizykochemiczne substancji na podstawie występujących w nich wiązań OCENA DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone Uczeń: napisać wzory wodorków pierwiastków z okresu drugiego i trzeciego określa kształt prostych cząsteczek związków nieorganicznych, wskazując które są polarne a które nie udowadnia polarna budowę cząsteczki wody na podstawie różnicy elektroujemności przewiduje rodzaj wiązania w cząsteczkach wyjaśnia na czym polega wiązanie koordynacyjne, zapisuje sposób tworzenia się wiązania koordynacyjnego podaje przyczyny i sposób tworzenia wiązań wodorowych(woda, alkohole, białka), metalicznego 3 porównuje właściwości związków o różnej budowie określa charakterystyczne właściwości metali i ich stopów OCENA BARDZO DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone + dopełniające Uczeń: potrafi zaproponować właściwości związku znając jego budowę elektronową udowadnia zależność między rodzajem wiązania a właściwościami tlenków przewiduje zależność między rodzajem wiązania a charakterem chemicznym wodorotlenków DZIAŁ - SYSTEMATYKA ZWIĄZKÓW NIEORGANICZNYCH OCENA DOPUSZCZAJĄCY - Wymagania konieczne: Uczeń: wie, jaka jest różnica między zjawiskiem fizycznym a reakcją chemiczną, podaje ich przykłady zna i posługuje się pojęciami: równanie reakcji, substraty, produkty, reakcja syntezy, analizy, wymiany wie, o czym mówi prawo zachowania masy, stałości składu wie, jak zbudowane są tlenki, wodorotlenki, sole - potrafi rozróżnić te związki potrafi zapisać wzory sumaryczne, strukturalne: tlenków, wodorotlenków, kwasów, soli na podstawie nazwy i odwrotnie podaje po jednej metodzie otrzymywania związków wymienia typowe właściwości fizyczne związków (stan skupienia, rozpuszczalność w wodzie, higroskopijność, właściwości żrące) i ich zastosowanie w przemyśle i w życiu codziennym potrafi podzielić tlenki na tlenki metali, niemetali, kwasy na: tlenowe, beztlenowe wie, jaki charakter chemiczny mogą wykazywać związki podaje nazwy i wzory soli występujących w przyrodzie OCENA DOSTATECZNY – Wymagania konieczne + podstawowe Uczeń: podaje przykłady różnych typów reakcji zna metody otrzymywania związków zapisuje równania reakcji chemicznych z udziałem poznanych związków (zapis cząsteczkowy), dobiera współczynniki stechiometryczne potrafi dokonać prostych obliczeń na podstawie prawa zach. masy, stałości składu potrafi określić charakter podanego związku, wyjaśnić, na czym on polega, zilustrować za pomocą odpowiednich równań reakcji potrafi zbadać doświadczalnie charakter związków potrafi wyjaśnić budowę poznanych związków, podać właściwości fizyczne potrafi na podstawie szeregu aktywności metali wytłumaczyć zachowanie metali wobec wody i kwasów OCENA DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone Uczeń: potrafi zapisać równania reakcji z udziałem poznanych związków (zapis jonowy pełny i skrócony) także przedstawionych za pomocą schematów 4 potrafi udowodnić charakter amfoteryczny tlenków, wodorotlenków – zapisuje odpowiednie równania reakcji wyjaśnia, jaka jest różnica między zasadami a wodorotlenkami potrafi, korzystając z tablicy rozpuszczalności, wskazać zasady, wodorotlenki potrafi zaprojektować reakcje strąceniowe potrafi zaproponować metody otrzymywania dowolnego związku OCENA BARDZO DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone + dopełniające Uczeń: potrafi zapisywać równania reakcji otrzymywania i przemian poznanych związków mając do dyspozycji np. metal, tlen, wodór, niemetal proponuje, jak doświadczalnie wykazać charakter podanego związku potrafi zaproponować ciąg przemian na podstawie podanego opisu procesu chemicznego konstruuje schematy ciągów przemian prowadzące do otrzymywania związków DZIAŁ - RÓWNANIA REAKCJI CHEMICZNYCH – PODSTAWY OBLICZEŃ CHEMICZNYCH OCENA DOPUSZCZAJĄCY - Wymagania konieczne: Uczeń: zna reguły obliczania stopni utleniania –podaje stopień utlenienia w prostych cząsteczkach rozpozna reakcję redoks umie posługiwać się pojęciami; stopień utleniania, reduktor, utleniacz, reakcja utlenienia i redukcji, reakcja egzo- i endoenergetyczna, szybkość reakcji, energia aktywacji, mol, masa molowa, objętość molowa gazów potrafi obliczyć masę cząsteczkową, molową i liczbę moli substancji potrafi odczytać z równania reakcji stosunki stechiometryczne (molowe, masowe, objętościowe) podaje przykłady rud metali, ważniejsze reduktory stosowane w przemyśle podaje przykłady reakcji egzo- i endoenergetycznej wymieni czynniki wpływające na szybkość reakcji podaje prawo Avogadra - określi objętość jednego mola w warunkach normalnych oblicza skład procentowy zw. chem. OCENA DOSTATECZNY – Wymagania konieczne + podstawowe Uczeń: potrafi wyjaśnić reguły obliczania stopni utleniania oblicza stopnie utlenienia w cząsteczkach, jonach umie wskazać w reakcji reduktor, utleniacz, proces redukcji, utlenienia potrafi zapisać proste równanie reakcji redoks, podać elektronową interpretację i współczynniki stechiometryczne wyjaśnia, na czym polega otrzymywanie metali z rud metodą utlenienia – redukcji wyjaśnia, na czym polega reakcja egzo- i endoenergetyczna podaje różnicę między katalizatorem a inhibitorem potrafi dokonywać obliczeń związanych z zastosowaniem mola, masy molowej i objętości molowej gazów odczytuje równania reakcji chem. według interpretacji: cząsteczkowej, molowej, masowej, objętościowej 5 dokonuje prostych obliczeń stechiometrycznych wyjaśnia różnicę między wzorem elementarnym a rzeczywistym substancji OCENA DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone Uczeń: potrafi przeprowadzić rekcję redoks o wyższym stopniu trudności, zapisać równanie tej reakcji i podać elektronową interpretację, dobrać współczynniki stechiometryczne potrafi uzupełnić równanie reakcji, dobierając brakujące substraty lub produkty potrafi sprawdzić doświadczalnie wpływ różnych czynników na szybkość reakcji chem. potrafi wyprowadzać wzory elementarne i rzeczywiste potrafi dokonywać obliczeń o różnym stopniu trudności OCENA BARDZO DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone + dopełniające Uczeń: potrafi ocenić procesy metalurgiczne pod względem czystości otrzymywanych metali, energochłonności i ochrony środowiska. potrafi przewidywać produkty reakcji redoks na podstawie znanych substratów projektuje doświadczenia ilustrujące wpływ różnych czynników na szybkość reakcji DZIAŁ - WŁAŚCIWOŚCI WYBRANYCH METALI I NIEMETALI OCENA DOPUSZCZAJĄCY – Wymagania konieczne Uczeń: Potrafi podać typowe właściwości pierwiastków na podstawie ich położenia w układzie okresowym Potrafi wymienić ich właściwości fizyczne i chemiczne Określa właściwości chemiczne i zastosowanie ich związków Potrafi wskazać w układzie okresowym położenie metali i niemetali Potrafi pisać wzory sumaryczne najważniejszych związków chemicznych Opisuje typowe właściwości chemiczne tlenków pierwiastków, w tym ich zachowanie wobec wody, kwasów i zasad Wymienia metody otrzymywania tlenków, wodorotlenków i kwasów OCENA DOSTATECZNY – Wymagania konieczne + podstawowe Uczeń: Wyjaśnia zjawisko alotropii, podaje przykłady odmian alotropowych Pisze równania reakcji uzasadniające charakter chemiczny substancji oraz równania reakcji ich otrzymywania Objaśnia czym z punktu widzenia chemicznego są: wapień, wapno palone, wapno gaszone i woda wapienna Prowadzi proste obliczenia stechiometryczne reakcji z udziałem wybranych pierwiastków Projektuje doświadczenie, którego wynik pozwoli wykazać wybielające właściwości SO2 lub Cl2 Omawia metody usuwania twardości wody OCENA DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone Uczeń: Pusze równania reakcji w formie cząsteczkowej i jonowej 6 Przewiduje stopnie utlenienia pierwiastków na podstawie ich konfiguracji elektronowej Wykonuje obliczenia stechiometryczne Tłumaczy pasywację glinu Projektuje doświadczenie, którego wynik udowadnia charakter amfoteryczny glinu jego tlenku a także wodorotlenku Zapisuje równania reakcji utleniania i redukcji OCENA BARDZO DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone + dopełniające Uczeń: Potrafi wytłumaczyć zachowanie metali wobec wody i kwasów na podstawie położenia metali w szeregu aktywności Potrafi wyjaśnić przebieg zjawisk spotkanych w życiu codziennym: kwaśne deszcze, dziura ozonowa Projektuje doświadczenia pozwalające na określenie właściwości substancji Wyjaśnia przyczynę osteoporozy Objaśnia przyczynę twardości wody i jej skutki Zapisuje równania reakcji ilustrujące amfoteryczny charakter glinu jego tlenku i wodorotlenku DZIAŁ - REAKCJE W ROZTWORACH WODNYCH ELEKTROLITÓW OCENA DOPUSZCZAJĄCY - Wymagania konieczne: Uczeń: zna i rozumie pojęcia: dysocjacja jonowa, elektrolity, nieelektrolity, wskaźniki, reakcja zobojętniania, strącania osadów zapisuje równania reakcji dysocjacji prostych kwasów, zasad, soli oraz nazywa powstałe jony definiuje kwasy, zasady, sole w ujęcie teorii dysocjacji Arrheniusa podaje rodzaje odczynów roztworów wśród reakcji przebiegających w roztworach identyfikuje reakcje zobojętniania i strącania osadów zapisuje pod kierunkiem nauczyciela równania reakcji zobojętniania i strącania w formie cząsteczkowej potrafi odczytywać informacje z tablicy rozpuszczalności określa, jak zabarwiają się wskaźniki (fenoloftaleina, oranż metylowy, papierek uniwersalny) w roztworach o różnym odczynie OCENA DOSTATECZNY – Wymagania konieczne + podstawowe Uczeń: klasyfikuje elektrolity według mocy, podaje przykłady elektrolitów mocnych, słabych, o średniej mocy zapisuje równania dysocjacji stopniowej kwasów definiuje skalę pH i operuje pojęciem odczyn roztworu znając wartość pH roztworu określa jego odczyn tłumaczy istotę reakcji hydrolizy, wyjaśniając kwasowy lub zasadowy odczyn roztworów wodnych niektórych soli zapisuje samodzielnie równania reakcji zobojętniania, strącania w formie cząsteczkowej podaje, jaki odczyn mogą wykazywać sole w zależności od ich pochodzenia 7 OCENA DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone Uczeń: definiuje stopień dysocjacji korzystając z tabeli rozpuszczalności, podaje przykłady substancji, których zmieszanie spowoduje wytrącaniesię podanego osadu zapisuje równania reakcji zobojętniania, strącania także w formie jonowej pełnej i skróconej zapisuje równania reakcji hydrolizy soli, określa jej rodzaje przewiduje odczyn roztworów soli OCENA BARDZO DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone + dopełniające Uczeń: potrafi wykorzystać dane zawarte w tabeli rozpuszczalności do projektowania reakcji strąceniowych projektuje doświadczenia pozwalające na rozróżnienie roztworów kwaśnych, zasadowych, obojętnych na podstawie zapisu formy jonowej skróconej zapisuje formą cząsteczkową reakcji strącania, zobojętniania DZIAŁ - ROZTWORY – SPOSOBY WYRAŻANIA STĘŻEŃ OCENA DOPUSZCZAJĄCY – Wymagania konieczne Uczeń: Zna pojęcia: roztwór, rozpuszczalność, rozpuszczalnik, substancja rozpuszczona, rozpuszczanie Nazywa składniki roztworu Zna czynniki wpływające na proces rozpuszczania Umie korzystać z wykresu krzywych rozpuszczalności Zapisuje wzory na Cp i Cm Umie pod kierunkiem nauczyciela przeprowadzić proste obliczenia związane ze stężeniem procentowym i molowym OCENA DOSTATECZNY – Wymagania konieczne + podstawowe Uczeń: Zna pojęcia: roztwór nasycony i nienasycony, roztwór właściwy i koloidalny, zawiesina Podaje metody rozdzielania składników roztworów właściwych i zawiesin Podaje przykłady roztworów w zależności od stanu skupienia substancji rozpuszczonej Potrafi przeprowadzać proste obliczenia związane ze stężeniem procentowym i molowym Potrafi przekształcać wzory stężeń procentowego i molowego OCENA DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone Uczeń: Potrafi sprawdzać doświadczalnie wpływ różnych czynników na rozpuszczalność i jej szybkość Potrafi wyjaśnić mechanizm rozpuszczania, stan równowagi w roztworze Korzystając z wykresu rozpuszczalności sporządzi roztwór nasycony i nienasycony w danej temperaturze Potrafi dokonywać obliczeń związanych ze stężeniem procentowym, molowym, rozpuszczalnością 8 OCENA BARDZO DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone + dopełniające Uczeń: Potrafi dokonać obliczeń dotyczących Cp i Cm oraz rozpuszczalności o różnym stopniu trudności; Projektuje i wykonuje doświadczenia prowadzące do otrzymania roztworów nasyconych i nienasyconych, roztworów o określonym stężeniu procentowym Projektuje metody rozdzielania składników mieszanin (roztwory właściwe, zawiesiny) DZIAŁ – WĘGLOWODORY OCENA DOPUSZCZAJĄCY – Wymagania konieczne Uczeń: Zna podział węglowodorów alifatycznych oraz zasady nazewnictwa węglowodorów z jednym podstawnikiem Wymienia źródła węglowodorów występujące w przyrodzie Definiuje pojęcia szereg homologiczny, homolog Podaje zasady nazewnictwa systematycznego Podaje ogólne wzory alkanów, alkenów i alkinów Wymienia nazwy pierwszych dziesięciu węglowodorów szeregu metanu, etenu i acetylenu Rysuje wzory sumaryczne, strukturalne, grupowe Rysuje wzory strukturalne prostych związków organicznych na podstawie ich nazw Zna wzory i nazwy grup alkilowych pochodzących od metanu, etanu i propanu Identyfikuje typy reakcji – podstawienia, przyłączenia, eliminacji, polimeryzacji- na podstawie podanych równań reakcji Dostrzega zagrożenia jakie dla środowiska stwarza rozwój motoryzacji opisuje zastosowania poznanych węglowodorów OCENA DOSTATECZNY – Wymagania konieczne + podstawowe Uczeń: Zna zasady nazewnictwa węglowodorów z więcej niż jednym podstawnikiem Opisuje zmiany właściwości alkanów wraz ze wzrostem długości ich łańcucha węglowego Opisuje typowe właściwości poszczególnych grup węglowych Omawia rodzaje izomerii występujące wśród węglowodorów Na podstawie wzoru sumarycznego nadaje mu nazwę i odwrotnie Tłumaczy różnice w przebiegu reakcji substytucji i addycji Definiuje reakcję polimeryzacji Ilustruje zjawisko izomerii szkieletowej i izomerii położenia podstawnika Pisze równania reakcji otrzymywania węglowodorów Określa rzędowość wskazanych atomów węgla w podanych związkach Zna zastosowanie PE i PCW Pisze po jednym równaniu reakcji charakterystycznej dla alkanów, alkenów i alkinów Wyjaśnia różnice w budowie alkanów, alkenów i alkinów Zapisuje reakcje spalania całkowitego i półspalania węglowodorów Wyjaśnia co to są źródła alternatywne Zapisuje równania reakcji typowych dla poszczególnych grup węglowodorowych 9 OCENA DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone Uczeń: Wyjaśnia na czym polega proces destylacji, poda jej produkty i zastosowanie Rozróżnia izomery i homologi spośród podanych związków Proponuje sposób odróżnienia węglowodorów nasyconych od nienasyconych Rysuje wzory izomerów szkieletowych i położenia podstawnika Zapisuje równania reakcji polimeryzacji Wyjaśnia budowę cząsteczki benzenu Zna trzy metody otrzymywania etenu Oblicz ilość tlenu i powietrza w reakcjach spalania węglowodorów Rozróżnia – identyfikuje węglowodory ze względu na ich zachowanie wobec Br2 (aq) Ustala wzór sumaryczny węglowodoru na podstawie składu procentowego i gęstości Oblicz objętość wodoru – warunki normalne – niezbędną do uwodornienia węglowodorów nienasyconych Ustala ilość możliwych izomerów dla związków o podanych wzorach sumarycznych Pisze równania reakcji przedstawione podanym schematem OCENA BARDZO DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone + dopełniające Uczeń: Stosuje regułę Markownikowa w reakcjach alkenów Obliczy ilość wydzielającego się metanu z zanieczyszczonego węgliku glinu ( węgliku wapnia) Proponuje syntezy np. nitrobenzenu, polichlorku winylu, dysponując związkami nieorganicznymi Pisze równania reakcji bromowania toluenu w zależności od warunków prowadzonej reakcji Ustala wzór np. monobromopochodnej alkanu mając masę cząsteczkową Opisuje proces suchej destylacji węgla i wymienia substancje wchodzące w skład: koksu, gazu świetlnego, smoły i wody pogazowej DZIAŁ – JEDNOFUNKCYJNE POCHODNE WĘGLOWODORÓW OCENA DOPUSZCZAJĄCY – Wymagania konieczne Uczeń: Podaje nazwy i wzory sumaryczne grup funkcyjnych Wie, jak zbudowana jest cząsteczka alkoholu, fenolu, aldehydu, kwasu, estru, mydła, tłuszczu, amin Podaje wzory ogólne szeregów homologicznych alkoholi, aldehydów, kwasów Podaje wzory i nazwy przedstawiciela poszczególnych grup związków Podaje właściwości fizyczne etanolu, glicerolu, fenolu, metanalu, kwasu octowego, wyższych kwasów tłuszczowych, aniliny Określa właściwości tłuszczów, mydeł Podaje przykłady zastosowania przedstawicieli poszczególnych grup związków Zna podział i znaczenie tłuszczów w życiu człowieka Dostrzega szkodliwy wpływ alkoholi na organizm człowieka 10 OCENA DOSTATECZNY – Wymagania konieczne + podstawowe Uczeń: Zapisuje równania reakcji otrzymywania poszczególnych związków Zapisuje równania reakcji z udziałem poznanych związków Potrafi określić rzędowość alkoholi, amin Potrafi zbadać właściwości poznanych związków Wyjaśnia nienasycony charakter kwasu oleinowego OCENA DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone Uczeń: Zapisuje równania hydrolizy estrów, zmydlania, utwardzania tłuszczów Wyjaśnia mechanizm reakcji estryfikacji Udowadnia charakter amfoteryczny amin za pomocą odpowiednich równań reakcji Porównuje właściwości alkoholi jedno- i wielowodorotlenowych Porównuje właściwości alkoholi i fenoli OCENA BARDZO DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone + dopełniające Uczeń: Proponuje metody otrzymywania poszczególnych związków Wyjaśnia, na czym polega mechanizm usuwania brudu Wyjaśnia przyczynę większego zużycia mydła w wodzie twardej Zapisuje równania reakcji z udziałem węglowodorów i ich pochodnych ilustrowanych schematem DZIAŁ – WIELOFNKCYJNE POCHODNE WĘGLOWODORÓW OCENA DOPUSZCZAJĄCY – Wymagania konieczne Uczeń: Wie, jakie grupy funkcyjne występują w cząsteczkach aminokwasów, białek, cukrów Wie, jak zbudowane są cząsteczki aminokwasów, cukrów, białek Potrafi wskazać wiązania peptydowe w łańcuch peptydów, glikozydowe w węglowodanach Podaje wzory sumaryczne i nazwy przedstawicieli poszczególnych grup związków oraz formy łańcuchowe dla cukrów prostych Podaje właściwości fizyczne glicyny, glukozy, sacharozy, skrobi, celulozy Podaje przykłady zastosowania i występowania przedstawicieli poszczególnych grup związków Potrafi określić rolę białka, cukrów w życiu człowieka OCENA DOSTATECZNY – Wymagania konieczne + podstawowe Uczeń: Zapisuje wzory Hawortha dla cukrów Potrafi zbadać właściwości glicyny, glukozy, sacharozy, skrobi, białek Potrafi zbadać skład pierwiastkowy białek, cukrów Potrafi zbadać wpływ różnych czynników na białko jaja kurzego Podaje przykłady innych aminokwasów, cukrów prostych, złożonych Wyjaśnia pojęcia: koagulacja, peptyzacja, wysalanie, denaturacja 11 Potrafi przeprowadzić i wyjaśnić reakcje charakterystyczne dla aminokwasów, białek, cukrów Zapisuje równania reakcji powstawania di- i tripeptydów Zapisuje równania reakcji z udziałem poznanych związków Potrafi podzielić cukry na mono-, di-, polisacharydy OCENA DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone Uczeń: Zapisuje równania reakcji hydrolizy peptydów, węglowodanów Udowadnia charakter amfoteryczny aminokwasów za pomocą odpowiednich równań reakcji Analizuje właściwości skrobi i celulozy wynikające z różnicy w budowie ich cząsteczek Proponuje sposób identyfikacji aminokwasów, białek, węglowodanów OCENA BARDZO DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone + dopełniające Porównuje właściwości cukrów prostych i dwucukrów Definiuje i wyjaśnia przyczyny struktury pierwszo-, drugo-, trzecio-, czwartorzędowej białek Projektuje doświadczenie pozwalające wykazać, ze glukoza jest wielowodorotlenowym aldehydem Wykonuje obliczenia stechiometryczne oparte na reakcjach z udziałem poznanych związków DZIAŁ– CHEMIA W ŻYCIU GOSPODARCZYM, SPOŁECZNYM I OCHRONIE ŚRODOWISKA OCENA DOPUSZCZAJĄCY – Wymagania konieczne Uczeń: określa co to jest środowisko przyrodnicze wymienia zagrożenia cywilizacyjne zna źródła zanieczyszczające atmosferę potrafi wyjaśnić co to są odpady przemysłowe i komunalne OCENA DOSTATECZNY – Wymagania konieczne + podstawowe Uczeń: wyjaśnia co to jest dziura ozonowa wyjaśnia na czym polega efekt cieplarniany potrafi wyjaśnić co to jest biosfera i podać co ją tworzy potrafi wyjaśnić co to jest atmosfera, hydrosfera, litosfera wyjaśnia co to są kwaśne deszcze potrafi wymienić czynniki zanieczyszczające hydrosferę i litosferę wymienia sposoby usuwania zanieczyszczeń środowiska przyrodniczego OCENA DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone Uczeń: Wyjaśnia na czym polega proces destylacji, poda jej produkty i zastosowanie; potrafi wytłumaczyć jak powstają kwaśne deszcze i zapisać odpowiednie równania reakcji chemicznych 12 umie zbadać pH wody deszczowej i wyjaśnić wynik pomiaru potrafi zbadać odczyn gleby potrafi określić rolę nawozów sztucznych w użyźnianiu gleby zna fizyczne, chemiczne i biologiczne metody zapobiegania skażeniom środowiska zna wykorzystanie niektórych odpadów jako surowców wtórnych OCENA BARDZO DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone + dopełniające Uczeń: umie wykazać zależność między rozwojem cywilizacji a występującymi zagrożeniami; potrafi zaproponować sposoby zmniejszania zanieczyszczeń powietrza i wody potrafi zaproponować sposoby zmniejszania zanieczyszczeń atmosfery ocenia zagrożenia wynikające z zanieczyszczeń gleby potrafi omówić problem odpadów promieniotwórczych potrafi zaproponować sposoby zapobiegania skażeniom gleby wyjaśnia na czym polega utylizacja odpadów zna i potrafi omówić sposoby zmniejszania ilości odpadów komunalnych i przemysłowych. 13 Kształcenie w zakresie rozszerzonym w oparciu o wydawnictwo Rożak Przemiany chemiczne a zjawiska fizyczne. Reakcje syntezy, analizy i wymiany. Ilościowe prawa rządzące przemianami chemicznymi. OCENA DOPUSZCZAJĄCY - Wymagania konieczne: Uczeń: wie, jaka jest różnica między zjawiskiem fizycznym a reakcją chemiczną, podaje ich przykłady zna i posługuje się pojęciami: równanie reakcji, substraty, produkty, reakcja syntezy, analizy, wymiany wie, o czym mówi prawo zachowania masy, stałości składu wie, jak zbudowane są tlenki, wodorotlenki, kwasy sole - potrafi rozróżnić te związki potrafi zapisać wzory sumaryczne, strukturalne: tlenków, wodorotlenków, kwasów, soli na podstawie nazwy i odwrotnie wie co stanowi właściwości fizyczne i chemiczne danej substancji, zna kryteria rozpoznania różnych rodzajów przemian potrafi nazwać poznane szkło laboratoryjne potrafi pobierać, odmierzać substancje ciekłe, stałe potrafi zmontować proste zestawy do otrzymywania gazów zna i stosuje zasady BHP OCENA DOSTATECZNY – Wymagania konieczne + podstawowe Uczeń: Podaje przykłady różnych typów reakcji Zapisuje równania reakcji chemicznych z udziałem poznanych związków (zapis cząsteczkowy), dobiera współczynniki stechiometryczne Potrafi dokonać prostych obliczeń na podstawie prawa zach. masy, stałości składu Potrafi obliczyć skład procentowy dowolnego związku chem. Potrafi opisać przebieg doświadczenia słownie, za pomocą rysunku Potrafi podać obserwacje, wyciągnąć wnioski z przeprowadzonego doświadczenia OCENA DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone Uczeń: o Potrafi porównywać i rozpoznawać różne rodzaje przemian (na podstawie opisu lub obserwacji doświadczenia) o Potrafi rozpoznawać, zapisywać równania i podawać przykłady reakcji analizy, syntezy, wymiany prostej i wymiany podwójnej o Potrafi wykonywać obliczenia z zastosowaniem poznanych praw o większym stopniu trudności OCENA BARDZO DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone + dopełniające Uczeń: Potrafi wyjaśnić „naruszanie” prawa zach. masy przez niektóre reakcje obowiązywaniem szerszego prawa zachowania materii rozwiązuje zadania o dużym stopniu trudności dotyczące poznanych praw, zawartości procentowej związku 14 Współczesny model budowy atomu - elementy mechaniki kwantowej w ujęciu jakościowym. Izotopy. Promieniotwórczość naturalna i sztuczna OCENA DOPUSZCZAJĄCY - Wymagania konieczne: Uczeń: Zna i rozumie pojęcia związane z budową atomu, naturalnymi i sztucznymi przemianami promieniotwórczymi, Wymienia cząstki elementarne wchodzące w skład atomu Określa jak zbudowany jest atom wg Rutherforda Na podstawie zapisu A ZE określa skład jądra atomowego oraz liczbę elektronów w atomie i jonie prostym Wymienia liczby kwantowe Określa związek między budową atomu, konfiguracją elektronową a położeniem pierwiastka w układzie Zna i rozumie pojęcia: dualizm korpuskularno – falowy, zasada nieoznaczoności Heisenberga, orbital atomowy, stan kwantowy, masa atomowa, masa cząsteczkowa, liczba masowa, liczba atomowa, izotopy Zna zasady zabudowy powłok elektronowych Przedstawia rozmieszczenie elektronów na powłokach Wskazuje elektrony walencyjne Wskazuje liczbę atomową i liczbę masową pierwiastka Oblicza masy cząsteczkowe różnych związków chemicznych OCENA DOSTATECZNY – Wymagania konieczne + podstawowe Uczeń: zna pojęcia: orbital atomowy, przemiana , β+ , β−, wychwyt K, przemiana Przedstawia ewolucję poglądów na budowę materii Podaje przykłady innych cząstek elementarnych Określa kształt orbitali atomowych s, p Stosuje zasady rozmieszczenia elektronów na orbitalach do zapisu konfiguracji elektronowych pierwiastków o Z=1-40 (zapis pełny, skrócony z symbolem helowca, klatkowy) oraz ich prostych jonów Określa możliwe kombinacje liczb kwantowych dla n=1,2,3 Opisuje stan elektronu w atomie za pomocą liczb kwantowych Potrafi ustalić położenie pierwiastka w układzie na podstawie jego konfiguracji Przedstawia zastosowanie izotopów Porównuje trwałość izotopów promieniotwórczych na podstawie okresów półtrwania Dokonuje obliczeń z zastosowaniem masy atomowej pierwiastka i składu izotopowego Wyjaśnia istotę naturalnych i sztucznych przemian promieniotwórczych Określa typ przemiany promieniotwórczej w napisanym równaniu Sporządza wykres rozpadu pierwiastków promieniotwórczych Wyjaśnia na czym polegają zagrożenia i korzyści związane z promieniotwórczością OCENA DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone Uczeń: przewiduje typowe stopnie utlenienia pierwiastka na podstawie konfiguracji elektronowej analizuje problem, dlaczego z reguły masa atomowa pierwiastka nie jest liczbą całkowitą Zapisuje równania przemian promieniotwórczych analizuje szeregi promieniotwórcze dokonuje obliczeń związanych ze zmianą masy izotopu promieniotwórczego w określonym czasie podaje przykłady indukowanych przemian promieniotwórczych i ich przyczyny podaje przykład reakcji łańcuchowej i wyjaśnić mechanizm 15 OCENA BARDZO DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone + dopełniające Uczeń: wyjaśni mechanizm selektywnej absorpcji i emisji promieniowania wyjaśni konsekwencje zasady nieoznaczoności Heisenberga oraz następstwa wynikające dla nauki ze stosowania formalizmu mechaniki kwantowej na podstawie schematu określa zasadę pracy reaktora jądrowego Układ okresowy pierwiastków. Zależność budowy i właściwości pierwiastków od ich położenia w układzie okresowym OCENA DOPUSZCZAJĄCY - Wymagania konieczne: Uczeń: podaje treść prawa okresowości określa budowę współczesnego układu okresowego podaje nazwy grup określa informacje o danym pierwiastku na podstawie jego położenia w układzie okresowym zna pojęcia: jon, kation, anion, elektroujemność pierwiastka, promień atomowy, promień jonowy, energia jonizacji, energia powinowactwa elektronowego, stopień utlenienia, metal, półmetal i niemetal OCENA DOSTATECZNY – Wymagania konieczne + podstawowe Uczeń: wyjaśnia kryterium klasyfikacji Mendelejewa określa zmienność charakteru chemicznego pierwiastków grup głównych zależną od położenia w układzie wskazuje metale, półmetale i niemetale w układzie analizuje zmiany właściwości chemicznych (metalicznych, kwasowo-zasadowych, reaktywności) pierwiastków w grupach i okresach (D), określa właściwości chemiczne pierwiastka na podstawie jego położenia w układzie okresowym (C). potrafi doświadczalnie porównać reaktywność różnych pierw. Potrafi napisać wzory tlenków pierwiastków z okresu drugiego i trzeciego określa zmiany elektroujemności pierwiastków na tle układu okresowego określa związek właściwości (elektroujemność pierwiastka, promień atomowy, promień jonowy, energia jonizacji, energia powinowactwa elektronowego) z położeniem pierwiastka w układzie okresowym określa kierunek zmian promienia atomowego i jonowego w grupie oraz okresie wskazuje pierwiastki elektrododatnie i elektroujemne wyjaśnia proces tworzenia się jonów z atomów, zapisuje równania powstawania jonów zna związek stopnia utlenienia pierwiastka wobec tlenu i wodoru z położeniem pierwiastka w układzie okresowym. OCENA DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone Uczeń: przewiduje charakterystyczne stopnie utlenienia pierwiastka grupy głównej na podstawie jego położenia w układzie określa kształt prostych cząsteczek związków nieorganicznych, wskazując które są polarne a które nie udowadnia polarna budowę cząsteczki wody OCENA BARDZO DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone + dopełniające Uczeń: 16 potrafi zaproponować właściwości związku znając jego budowę elektronową Wiązania jonowe, kowalencyjne, kowalencyjne spolaryzowane i koordynacyjne. Zależności pomiędzy właściwościami związków chemicznych a ich budową, Alotropia pierwiastków OCENA DOPUSZCZAJĄCY - Wymagania konieczne: Uczeń: określa rodzaj wiązania w cząsteczce na podstawie elektroujemności pierwiastka zna założenia teorii Lewisa-Kossela, zna i stosuje pojęcia: wiązanie chemiczne, wiązanie jonowe, kowalencyjne, kowalencyjne spolaryzowane zna pojęcia: stan skupienia, stan krystaliczny, energia sieci krystalicznej, polimorfizm, alotropia, stan ciekły, ciecz przechłodzona, ciekły kryształ, stan gazowy, plazma, kondensat BosegoEinsteina. Zna pojęcia: hybrydyzacja orbitali atomowych, liczba przestrzenna, elektrony wiążące, elektrony niewiążące (wolna para elektronowa), Wie, na czym polega hybrydyzacja orbitali, wymienia rodzaje hybrydyzacji (sp, sp2, sp3) potrafi podać przykłady cząsteczek o określonym rodzaju hybrydyzacji OCENA DOSTATECZNY – Wymagania konieczne + podstawowe Uczeń: wyjaśnia przyczynę tworzenia się wiązań wyjaśnia na czym polegają poznane wiązania zna i stosuje pojęcia: moment dipolowy cząsteczki, wiązanie wodorowe, wiązanie koordynacyjne, metaliczne potrafi zilustrować budowę cząsteczek za pomocą wzorów elektronowych: kropkowych, kreskowych określa właściwości związków o podanym rodzaju wiązań potrafi przedstawić przykłady występowania zjawiska alotropii, zauważa różnice między kryształem, cieczą przechłodzoną a ciekłym kryształem potrafi wyjaśnić sens stosowania hybrydyzacji potrafi przedstawić i opisać powstawanie hybrydyzacji sp, sp2, sp3 Określa kształt cząsteczki w zależności od rodzaju hybrydyzacji atomu centralnego wyjaśnia zależność między typem hybrydyzacji a kształtem cząsteczki. Zna założenia teorii VSEPR Rozumie wpływ obecności elektronów niewiążących na kształt cząsteczki. Potrafi obliczyć liczbę przestrzenną, na jej podstawie określi typ hybrydyzacji i kształt cząsteczki OCENA DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone Uczeń: potrafi interpretować trójkąt wiązań (przewidywać na jego podstawie przybliżony charakter wiązania) określa kształt prostych cząsteczek związków nieorganicznych, wskazując które są polarne a które nie porównać rodzaje wiązań w tlenkach i wodorkach pierwiastków III okresu udowadnia polarna budowę cząsteczki wody wyjaśnia na czym polega wiązanie koordynacyjne, zapisuje sposób tworzenia się wiązania koordynacyjnego rozróżnia i definiuje wiązanie kowalencyjne typu i podaje przyczyny i sposób tworzenia wiązań wodorowych(woda, alkohole, białka), metalicznego porównuje właściwości związków o różnej budowie zna zależność między strukturą cząsteczki a jej sumarycznym momentem dipolowym. 17 Potrafi oceniać kształt cząsteczki w zależności od wielkości jej momentu dipolowego i odwrotnie obliczać moment dipolowy cząsteczek dwuat. i większych potrafi dostrzec i wyjaśnić zależność pomiędzy typem kryształu a właściwościami fizykochemicznymi substancji wyjaśnia sposób tworzenia się cząsteczek heteroatomowych w oparciu o teorię hybrydyzacji i metodę VSEPR OCENA BARDZO DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone + dopełniające Uczeń: potrafi zaproponować właściwości związku znając jego budowę elektronową udowadnia zależność między rodzajem wiązania a właściwościami tlenków przewiduje zależność między rodzajem wiązania a charakterem chemicznym wodorotlenków ocenia warunki powstawania wiązań wodorowych i asocjacji cząsteczek opisuje rolę wiązania wodorowego w układach biol. określa wpływ powstawania wiązania wodorowego na właściwości fizyczne substancji. potrafi przedstawić i ocenić sens stosowania struktur granicznych i rezonansowych oraz ich znaczenie dla wyjaśnienia budowy potrafi przewidzieć symetrię, kształt cząsteczek, jonów na gruncie teorii hybrydyzacji i metody VSEPR przestawi i opisać powstawanie hybrydyzacji, sp3 d, sp3 d2 Roztwory. Rozpuszczalność. Przeliczanie stężeń roztworów. Układy koloidalne OCENA DOPUSZCZAJĄCY – Wymagania konieczne Uczeń: zna i stosuje zasady BHP Zna pojęcia: roztwór, rozpuszczalność, rozpuszczalnik, substancja rozpuszczona, rozpuszczanie; roztwór nasycony i nienasycony, roztwór właściwy i koloidalny, zawiesina, faza, składnik, efekt Tyndalla, koagulacja, peptyzacja, wysalanie, denaturacja, solwatacja Nazywa składniki roztworu; Zna czynniki wpływające na proces rozpuszczania; Umie korzystać z wykresu krzywych rozpuszczalności; Zapisuje wzory na Cp i Cm; Umie pod kierunkiem nauczyciela przeprowadzić proste obliczenia związane ze stężeniem procentowym i molowym; OCENA DOSTATECZNY – Wymagania konieczne + podstawowe Uczeń: Potrafi zakwalifikować roztwory do roztworów właściwych i koloidalnych Opisuje różnicę między roztworem właściwym a zawiesiną Podaje metody rozdzielania składników układów homogenicznych i heterogenicznych Podaje przykłady roztworów w zależności od stanu skupienia substancji rozpuszczonej i rozpuszczalnika Potrafi przeprowadzać proste obliczenia związane ze stężeniem procentowym i molowym; rozpuszczalnością Potrafi przekształcać wzory stężeń procentowego i molowego, na ich podstawie dokonywać obliczeń Planuje sposób rozcieńczania i zatężania roztworów, sporządza roztwory o różnych stężeniach OCENA DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone Uczeń: Potrafi sprawdzać doświadczalnie wpływ różnych czynników na rozpuszczalność i jej szybkość; Potrafi wyjaśnić mechanizm rozpuszczania, stan równowagi w roztworze; 18 Korzystając z wykresu rozpuszczalności sporządzi roztwór nasycony i nienasycony w danej temperaturze; Potrafi dokonywać obliczeń związanych ze stężeniem procentowym, molowym, rozcieńczaniem, zatężaniem roztworów, przeliczeniem stężeń, rozpuszczalnością. OCENA BARDZO DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone + dopełniające Uczeń: Potrafi dokonać obliczeń dotyczących Cp i Cm oraz rozpuszczalności o różnym stopniu trudności; Projektuje i wykonuje doświadczenia prowadzące do otrzymania roztworów nasyconych i nienasyconych, roztworów o określonym stężeniu procentowym i molowym; Projektuje metody rozdzielania składników mieszanin (roztwory właściwe, zawiesiny). Projektuje metody rozdzielania składników układów homogenicznych i heterogenicznych Projektuje doświadczenia ilustrujące wpływ temperatury, ciśnienia, rodzaju rozpuszczalnika (rozpuszczalniki polarne i niepolarne) na rozpuszczalność ciał stałych, ciekłych i gazowych wyjaśnić proces rozpuszczania i krystalizacji na gruncie teorii kinetyczno-molekularnej ocenić efekt energetyczny rozpuszczania danej substancji na podstawie zmian jej rozpuszczalności pod wpływem temperatury Dysocjacja elektrolityczna. Reakcje w roztworach wodnych elektrolitów. Reakcje zobojętniania i strącania osadów OCENA DOPUSZCZAJĄCY - Wymagania konieczne: Uczeń: zna i rozumie pojęcia: dysocjacja jonowa, elektrolity, nieelektrolity, wskaźniki, reakcja zobojętniania, strącania osadów, iloczyn jonowy wody, iloczyn rozpuszczalności zapisuje równania reakcji dysocjacji prostych kwasów, zasad, soli oraz nazywa powstałe jony definiuje kwasy, zasady, sole w ujęcie teorii dysocjacji Arrheniusa podaje rodzaje odczynów roztworów wśród reakcji przebiegających w roztworach identyfikuje reakcje zobojętniania i strącania osadów zapisuje pod kierunkiem nauczyciela równania reakcji zobojętniania i strącania w formie cząsteczkowej potrafi odczytywać informacje z tablicy rozpuszczalności określa, jak zabarwiają się wskaźniki (fenoloftaleina, oranż metylowy, papierek uniwersalny) w r-rach o różnym odczynie OCENA DOSTATECZNY – Wymagania konieczne + podstawowe Uczeń: klasyfikuje elektrolity według mocy, podaje przykłady elektrolitów mocnych, słabych, o średniej mocy zapisuje równania dysocjacji stopniowej kwasów definiuje pojęcia: stopień dysocjacji, stała dysocjacji, iloczyn jonowy wody, iloczyn rozpuszczalności dokonuje obliczeń dotyczących stopnia dysocjacji, stężenia jonów w roztworze, stężenia cząsteczek niezdysocjowanych, pH wodnych roztworów kwasów i zasad zna prawo rozcieńczeń Ostwalda zapisuje wyrażenie na stałą dysocjacji dowolnego słabego kwasu (z uwzględnieniem dysocjacji stopniowej) i słabej zasady definiuje skalę pH i operuje pojęciem odczyn roztworu znając wartość pH roztworu określa jego odczyn tłumaczy istotę reakcji hydrolizy, wyjaśniając kwasowy lub zasadowy odczyn roztworów wodnych niektórych soli zapisuje samodzielnie równania reakcji zobojętniania, strącania w formie cząsteczkowej podaje, jaki odczyn mogą wykazywać sole w zależności od ich pochodzenia OCENA DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone Uczeń: korzystając z tabeli rozpuszczalności, podaje przykłady substancji, których zmieszanie spowoduje wytrącanie się podanego osadu 19 potrafi oszacować moc elektrolitu na podstawie wartości stałej dysocjacji, wartości stopnia dysocjacji (podanych lub wyszukanych) zapisuje równania reakcji zobojętniania, strącania także w formie jonowej pełnej i skróconej zapisuje równania reakcji hydrolizy soli, określa jej rodzaje, przewiduje odczyn roztworów soli interpretuje wartość pH roztworu w odniesieniu do odczynu roztworu i stężenia jonów H + i OHstosuje iloczyn rozpuszczalności do przewidywania możliwości strącania osadu stosuje prawo rozcieńczeń Ostwalda do rozwiązywania zadań OCENA BARDZO DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone + dopełniające Uczeń: potrafi wykorzystać dane zawarte w tabeli rozpuszczalności do projektowania reakcji strąceniowych projektuje doświadczenia pozwalające na rozróżnienie roztworów kwasowych, zasadowych, obojętnych na podstawie zapisu formy jonowej skróconej zapisuje formą cząsteczkową reakcji strącania, zobojętniania Szybkość reakcji chemicznych. Rząd reakcji Równowaga chemiczna. Stała równowagi. Reguła przekory OCENA DOPUSZCZAJĄCY - Wymagania konieczne: Uczeń: zna i rozumie pojęcia: szybkość reakcji, równanie kinetyczne, stała szybkości reakcji, rząd reakcji, stała równowagi Zdefiniuje pojęcia: wydajność reakcji, stan równowagi chemicznej Poda treść prawa działania mas, reguły przekory Zapisze wyrażenie na stałą równowagi dowolnej reakcji odwracalnej na podstawie równania stechiometrycznego Poda przykłady reakcji odwracalnych, nieodwracalnych Wymieni czynniki wpływające na równowagę podanej reakcji odwracalnej oraz czynniki zakłócające stan równowagi OCENA DOSTATECZNY – Wymagania konieczne + podstawowe Uczeń: przedstawia szybkość reakcji jako funkcję stężenia reagentów i ciśnień cząstkowych reagentów gazowych ocenia wpływ stężeń i ciśnień cząstkowych na na szybkość reakcji ocenia wpływ temperatury na wartość stałej szybkości reakcji interpretuje regułę van Hoffa rozwiązuje zadania dotyczące szybkości i stałej szybkości reakcji dostrzega korelację miedzy rzędem a współczynnikami stechiometrycznymi rozwiązuje proste zadania Dokonuje obliczeń: stałej równowagi, wydajności reakcji Identyfikuje reakcje odwracalne i nieodwracalne na podstawie charakterystyki układu Zapisze treść prawa działania mas za pomocą wzoru Stosuje treść prawa działania mas do konkretnego przykładu reakcji odwracalnej (hydrolizy soli, dysocjacji słabych elektrolitów) OCENA DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone Uczeń: Dokonuje obliczeń: na podstawie stałej K - stężenia początkowego, stężeń równowagowych; stałej równowagi K po zmianie stężeń początkowych Stosuje regułę przekory dla konkretnych przykładów reakcji 20 Przewiduje kierunek przesunięcia równowagi reakcji pod wpływem zmian stężeń reagentów, temperatury, ciśnienia OCENA BARDZO DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone + dopełniające Uczeń: projektuje doświadczenia prowadzące do zmiany stanu równowagi chemicznej projektuje doświadczenia prowadzące do otrzymywania produktów reakcji z jak największą wydajnością stosuje zdobyte wiadomości do rozwiązywania zadań o dużym stopniu trudności Mol. Molowa interpretacja przemian chemicznych. Równanie Clapeyrona. Warunki normalne i standardowe OCENA DOPUSZCZAJĄCY - Wymagania konieczne: Uczeń: umie posługiwać się pojęciami;, mol, masa molowa, objętość molowa gazów potrafi obliczyć masę cząsteczkową, molową i liczbę moli substancji potrafi odczytać z równania reakcji stosunki stechiometryczne (molowe, masowe, objętościowe) określić, co to są warunki normalne, standardowe podaje prawo Avogadra - określi objętość jednego mola w warunkach normalnych oblicza skład procentowy zw. chem. OCENA DOSTATECZNY – Wymagania konieczne + podstawowe Uczeń: potrafi dokonywać obliczeń związanych z zastosowaniem mola, masy molowej i objętości molowej gazów odczytuje równania reakcji chem. według interpretacji: cząsteczkowej, molowej, masowej, objętościowej dokonuje prostych obliczeń stechiometrycznych wyjaśnia różnicę między wzorem elementarnym a rzeczywistym substancji podaje różnice między gazem doskonałym a rzeczywistym podaje równanie Clapeyrona OCENA DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone Uczeń: potrafi wyprowadzać wzory elementarne i rzeczywiste potrafi zastosować równanie Clapeyrona do rozwiązywania zadań potrafi dokonywać obliczeń stechiometrycznych o różnym stopniu trudności OCENA BARDZO DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone + dopełniające Uczeń: potrafi dokonywać obliczeń stechiometrycznych o dużym stopniu trudności Węglowodory nasycone , nienasycone i aromatyczne – nazewnictwo i właściwości OCENA DOPUSZCZAJĄCY – Wymagania konieczne Uczeń: określa właściwości węgla na podstawie układu okresowego. określa odmiany alotropowe węgla: diament, grafit i fullereny, a także wyjaśnia przyczynę różnicy w ich właściwościach. 21 wyjaśnia pojęcie chemia organiczna. przedstawia rozwój chemii organicznej, znaczenie związków organicznych i ich różnorodność Zna podział węglowodorów alifatycznych oraz zasady nazewnictwa węglowodorów z jednym podstawnikiem Wymienia źródła węglowodorów występujące w przyrodzie Definiuje pojęcia szereg homologiczny, homolog Podaje zasady nazewnictwa systematycznego Podaje ogólne wzory alkanów, alkenów i alkinów, węglwodorów aromatycznych Wymienia nazwy pierwszych dziesięciu węglowodorów szeregu metanu, etenu i acetylenu Rysuje wzory sumaryczne, strukturalne, grupowe wyjaśnia pojęcie aromatyczności na przykładzie benzenu. Potrafi zbudować model cząsteczki benzenu. Rysuje wzory strukturalne prostych związków organicznych na podstawie ich nazw Zna wzory i nazwy grup alkilowych Identyfikuje typy reakcji – podstawienia, przyłączenia, eliminacji, polimeryzacji- na podstawie podanych równań reakcji wymienia surowce energetyczne. wymienia właściwości ropy naftowej. wyjaśnia na czym polega proces destylacji, określić produkty destylacji ropy naftowej, podać ich najważniejsze właściwości i zastosowanie. wymienia rodzaje węgli kopalnych, wyjaśnić jak powstały złoża węgli kopalnych i ropy naftowej. podaje definicję procesu pirogenizacji węgla kamiennego, wymienia najważniejsze właściwości i zastosowanie koksu. Dostrzega zagrożenia jakie dla środowiska stwarza rozwój motoryzacji opisuje zastosowania poznanych węglowodorów OCENA DOSTATECZNY – Wymagania konieczne + podstawowe Uczeń: potrafi wykryć obecność siarki, węgla, tlenu, azotu, wodoru w związkach organicznych wyjaśnia budowę cząsteczek poznanych węglowodorów potrafi zbadać właściwości metanu. Zna zasady nazewnictwa węglowodorów z więcej niż jednym podstawnikiem Opisuje zmiany właściwości węglowodorów wraz ze wzrostem długości ich łańcucha węglowego Opisuje typowe właściwości poszczególnych grup węglowych Omawia rodzaje izomerii występujące wśród węglowodorów Na podstawie wzoru sumarycznego nadaje nazwę i odwrotnie Tłumaczy różnice w przebiegu reakcji substytucji i addycji Definiuje i zapisuje reakcję polimeryzacji Ilustruje zjawisko izomerii szkieletowej, izomerii położenia podstawnika, izomerii geometrycznej Pisze równania reakcji otrzymywania węglowodorów Potrafi zbadać właściwości benzenu. zapisuje równania reakcji otrzymywania benzenu. 22 zapisuje równania reakcji bromowania benzenu z użyciem katalizatora i bez użycia katalizatora, spalania benzenu, nitrowania benzenu i sulfonowania oraz przyłączania chloru i wodoru do benzenu. Określa rzędowość wskazanych atomów węgla w podanych związkach Zna zastosowanie PE i PCW Pisze równania reakcji charakterystycznych dla alkanów, alkenów, alkinów, węglowodorów aromatycznych Wyjaśnia różnice w budowie alkanów, alkenów, alkinów, węglowodrów aromatycznych Zapisuje reakcje spalania węglowodorów Zapisuje wzory homologów benzenu. Potrafi zbadać właściwości toluenu, naftalenu Zapisuje równania reakcji spalania i bromowania toluenu. podaje przykłady innych węglowodorów aromatycznych. wyjaśnia, na czym polega wpływ kierujący podstawników I, II rodzaju. Wyjaśnia co to są źródła alternatywne Zapisuje równania reakcji typowych dla poszczególnych grup węglowodorowych OCENA DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone Uczeń: wyjaśnia mechanizm substytucji rodnikowej, elektrofilowej, addycji elektrofilowej, eliminacji Wyjaśnia na czym polega proces destylacji, poda jej produkty i zastosowanie Rozróżnia izomery i homologi spośród podanych związków Proponuje sposób odróżnienia węglowodorów nasyconych od nienasyconych i aromatycznych Rysuje wzory izomerów szkieletowych i położenia podstawnika Zapisuje równania reakcji otrzymywania węglowodorów Potrafi zaproponować tabelę zawierającą porównanie budowy cząsteczek węglowodorów, ich aktywności chemicznej i właściwości. Rozróżnia – identyfikuje węglowodory ze względu na ich zachowanie wobec odczynników Ustala wzór sumaryczny węglowodoru na podstawie składu procentowego i gęstości Ustala ilość możliwych izomerów dla związków o podanych wzorach sumarycznych Pisze równania reakcji przedstawione podanym schematem Wykonuje zadania stechiometryczne w oparciu o równania z udziałem związków organicznych. Rozwiązuje zadania dotyczące ustalania wzorów elementarnych, rzeczywistych OCENA BARDZO DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone + dopełniające Uczeń: Stosuje regułę Markownikowa, Zajcewa w reakcjach węglowodorów Potrafi przewidzieć podstawowe cechy fizyczne dowolnie wybranego homologu Potrafi konstruować schematy ciągów przemian związków organicznych prowadzących do otrzymywania różnych produktów Potrafi projektować doświadczenia pozwalającego na identyfikację (odróżnienie) węglowodorów różnych typów na podstawie ich właściwości fizykochemicznych. Potrafi projektować doświadczenia otrzymywania węglowodorów 23 Proponuje syntezy np. nitrobenzenu, polichlorku winylu, dysponując związkami nieorganicznymi Pisze równania reakcji bromowania toluenu w zależności od warunków prowadzonej reakcji Ustala wzór np. monobromopochodnej alkanu mając masę cząsteczkową Opisuje proces suchej destylacji węgla i wymienia substancje wchodzące w skład: koksu, gazu świetlnego, smoły i wody pogazowej Jednofunkcyjne pochodne węglowodorów – otrzymywanie i właściwości OCENA DOPUSZCZAJĄCY – Wymagania konieczne Uczeń: wyjaśnia pojęcie grupa funkcyjna Podaje nazwy i wzory sumaryczne grup funkcyjnych Wie, jak zbudowana jest cząsteczka chlorowcopochodnej, alkoholu, fenolu, aldehydu, ketonu kwasu, estru, mydła, tłuszczu, aminy, amidów Podaje wzory ogólne szeregów homologicznych poznanych pochodnych Podaje wzory i nazwy przedstawicieli poszczególnych grup związków Podaje właściwości fizyczne przedstawicieli poszczególnych grup związków Określa właściwości tłuszczów, mydeł Zna podział i znaczenie tłuszczów w życiu człowieka Dostrzega szkodliwy wpływ alkoholi na organizm człowieka Potrafi wykazać się znajomością źródeł jednof. poch. w. w przyrodzie Potrafi opisać zastosowanie alkoholi, aldehydów, ketonów, kwasów, estrów, OCENA DOSTATECZNY – Wymagania konieczne + podstawowe Uczeń: 1. Zapisuje równania reakcji otrzymywania poszczególnych związków Zapisuje równania reakcji z udziałem poznanych związków Potrafi określić rzędowość alkoholi, amin, amidów Potrafi wyjaśnić właściwości poznanych związków Potrafi ocenić wpływ pierścienia benzenowego na charakter chemiczny fenoli potrafi przeprowadzić próbę Tollensa i próbę Trommera dla formaldehydu, potrafi porównać właściwości aldehydów, ketonów Wyjaśnia nienasycony charakter tłuszczów, ocenia wpływ obecności wiązania podwójnego w cząsteczce na właściwości kwasów tłuszczowych ocenia wpływ alkoholu na organizm człowieka potrafi określić budowę cząsteczek mydeł i jej wpływ na mechanizm mycia i prania, potrafi wyjaśnić, na czym polega mechanizm usuwania brudu potrafi zanalizować wpływ jonów wapnia i magnezu na proces mycia i prania. Potrafi podać przykłady tłuszczów prostych i złożonych Potrafi ilustrować równaniami reakcji procesy hydrolizy jednf. poch. w. Potrafi zastosować zasadę bilansu elektronowego do uzgadniania równań reakcji zapisanych cząsteczkowo i jonowo z udziałem związków organicznych OCENA DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone Uczeń: Potrafi wyjaśnić mechanizm reakcji eliminacji chlorowcopochodnych węglowodorów, reakcji substytucji nukleofilowej, kondensacji 24 Zapisuje równania hydrolizy estrów, zmydlania, utwardzania tłuszczów Wyjaśnia mechanizm reakcji estryfikacji Udowadnia charakter amfoteryczny amin za pomocą odpowiednich równań reakcji Potrafi porównać doświadczalnie charakter chemiczny alkoholi mono- i polihydroksylowych Porównuje właściwości alkoholi i fenoli Potrafi opisać, jak wykryć obecność alkoholu Potrafi zaproponować tabelę zawierającą porównanie budowy cząsteczek i właściwości alkoholi i fenoli Potrafi zaproponować sposób otrzymywania kwasów karboksylowych Potrafi zaproponować otrzymywanie mydła i zbadać jego zachowanie w wodzie twardej Wyjaśnia przyczynę większego zużycia mydła w wodzie twardej Zapisuje równania reakcji z udziałem węglowodorów i ich pochodnych ilustrowanych schematem OCENA BARDZO DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone + dopełniające Uczeń: Proponuje metody otrzymywania poszczególnych związków Potrafi konstruować schematy ciągów przemian związków organicznych prowadzących do otrzymywania różnych produktów Potrafi zaprojektować doświadczenia pozwalające na identyfikację (odróżnienie) różnych poch. węg. na podstawie ich właściwości fizykochemicznych. Potrafi zaprojektować doświadczenia otrzymywania jednof. poch. w. Potrafi zaprojektować doświadczenia pozwalające na wykrywanie alkoholi jedno- i wielowodorotlenowych, fenoli, aldehydów, kwasów, amidów, amin Zjawisko izomerii optycznej. Chiralność Wielofunkcyjne pochodne węglowodorów Polimeryzacyjne tworzywa sztuczne – budowa i zastosowanie OCENA DOPUSZCZAJĄCY – Wymagania konieczne Uczeń: Wie, jakie grupy funkcyjne występują w cząsteczkach HYDROKSYKWASÓW, aminokwasów, białek, cukrów Wie, jak zbudowane są cząsteczki aminokwasów, cukrów, białek Potrafi wskazać wiązania peptydowe w łańcuch peptydów, glikozydowe w węglowodanach Podaje wzory sumaryczne i nazwy przedstawicieli poszczególnych grup związków oraz formy łańcuchowe dla cukrów prostych Podaje właściwości fizyczne glicyny, glukozy, sacharozy, skrobi, celulozy Podaje przykłady zastosowania i występowania przedstawicieli poszczególnych grup związków Potrafi określić rolę białka, cukrów w życiu człowieka Wie, jakie związki nazywamy chiralnymi, co to jest asymetryczny atom węgla Podaje przykłady związków, które są izomerami optycznymi Wie, co to są tworzywa sztuczne, podaje przykłady tworzyw sztucznych i ich zastosowanie OCENA DOSTATECZNY – Wymagania konieczne + podstawowe Uczeń: Zapisuje wzory Hawortha dla cukrów Potrafi zbadać właściwości glicyny, glukozy, sacharozy, skrobi, białek 25 Potrafi zbadać skład pierwiastkowy białek, cukrów Potrafi zbadać wpływ różnych czynników na białko jaja kurzego Podaje przykłady innych aminokwasów, cukrów prostych, złożonych Wyjaśnia pojęcia: koagulacja, peptyzacja, wysalanie, denaturacja Potrafi przeprowadzić i wyjaśnić reakcje charakterystyczne dla aminokwasów, białek, cukrów Zapisuje równania reakcji powstawania di- i tripeptydów Zapisuje równania reakcji z udziałem poznanych związków Potrafi podzielić cukry na mono-, di-, polisacharydy Potrafi dokonać podziału tworzyw sztucznych ze względu na sposób otrzymywania oraz pochodzenie OCENA DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone Uczeń: Zapisuje równania reakcji hydrolizy peptydów, węglowodanów Udowadnia charakter amfoteryczny aminokwasów za pomocą odpowiednich równań reakcji Analizuje właściwości skrobi i celulozy wynikające z różnicy w budowie ich cząsteczek Proponuje sposób identyfikacji aminokwasów, białek, węglowodanów posługuje się wzorami rzutowymi Fischera dla hydroksykwasów, aminokwasów, węglowodanów potrafi zapisać wzory związków (merów), z których powstają tworzywa sztuczne OCENA BARDZO DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone + dopełniające Uczeń: Porównuje właściwości cukrów prostych i dwucukrów Definiuje i wyjaśnia przyczyny struktury pierwszo-, drugo-, trzecio-, czwartorzędowej białek Projektuje doświadczenie pozwalające wykazać, ze glukoza jest wielowodorotlenowym aldehydem Wykonuje obliczenia stechiometryczne oparte na reakcjach z udziałem poznanych związków zapisuje równania reakcji powstawania polimerów w reakcjach polimeryzacji, polikondensacji określa strukturę przestrzenną kwasów nukleinowych stosuje zdobytą wiedzę do rozwiązywania różnego typu zadań z udziałem związków organicznych zapisuje równania przemian z udziałem związków organicznych CHARAKTERYSTYKA NAJWAŻNIEJSZYCH PIERWIASTKÓW BLOKÓW S,P,D UKŁADU OKRESOWEGO OCENA DOPUSZCZAJĄCY – Wymagania konieczne Uczeń: Wie, dlaczego dany pierwiastek należy do określonego bloku energetycznego (s, p, d) Zna i rozumie pojęcia: alotropia Wymienia właściwości fizycznych (stan skupienia, barwa, połysk) pierwiastków poszczególnych grup (Na, K, Mg, Ca, Al., Zn, Fe, Cu, H, O, N, Cl, Br, C, Si, P, S, Cr, Mn, Ag) Wie, jak zmieniają się właściwości i aktywność pierwiastków w poszczególnych grupach Potrafi podać typowe właściwości pierwiastków na podstawie ich położenia w układzie okresowym; Określa właściwości chemiczne i zastosowanie ich związków; Potrafi pisać wzory sumaryczne najważniejszych związków chemicznych; Opisuje typowe właściwości chemiczne tlenków pierwiastków, w tym ich zachowanie wobec wody, kwasów i zasad; Wymienia metody otrzymywania tlenków, wodorotlenków i kwasów. 26 OCENA DOSTATECZNY – Wymagania konieczne + podstawowe Uczeń: Wyjaśnia zjawisko alotropii, podaje przykłady odmian alotropowych; Pisze równania reakcji uzasadniające charakter chemiczny substancji oraz równania reakcji ich otrzymywania; Objaśnia czym z punktu widzenia chemicznego są: wapień, wapno palone, wapno gaszone i woda wapienna; Prowadzi proste obliczenia stechiometryczne reakcji z udziałem wybranych pierwiastków; Projektuje doświadczenie, którego wynik pozwoli wykazać wybielające właściwości SO2 lub Cl2; Omawia metody usuwania twardości wody. Zapisuje konfigurację pierwiastków poszczególnych bloków energetycznych Wyjaśnia przyczynę zmiany aktywności pierwiastków w grupach Wymienia typowe właściwości chemiczne poznanych pierwiastków (ogólnie) Określa zmienność właściwości kwasowo – zasadowych i utleniająco – redukcyjnych zw. chem. w zależności od stopnia utlenienia pierwiastka centralnego i jego położenia w układzie okresowym Podaje typowe właściwości chem .poznanych pierwiastków w tym zachowanie wobec TLENU - Na, K, Mg, Ca, Al., Zn, Fe, Cu, H, C, P, S, Cr, Mn, Ag, WODORU – N, S, Cl, O, Br, WODY – Na, K, Mg, Ca, Cl, Kwasów nieutleniających – metale, Kwasów utleniających – Cu, Ag, Al., Fe, Siarki i chloru - metale zapisuje równania powyższych reakcji wymienia związki poszczególnych pierwiastków na różnych stopniach utleniania zna sposób otrzymywania Fe(OH)2 i Fe(OH)3, Cu(OH)2 i zapisuje równania odpowiednich reakcji zna produkty reakcji Cu ze stężonym, rozcieńczonym HNO3 zapisuje i bilansuje równania reakcji OCENA DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone Uczeń: Pisze równania reakcji w formie cząsteczkowej i jonowej; Przewiduje stopnie utlenienia pierwiastków na podstawie ich konfiguracji elektronowej; Wykonuje obliczenia stechiometryczne; Tłumaczy pasywację glinu; Projektuje doświadczenie, którego wynik udowadnia charakter amfoteryczny glinu jego tlenku a także wodorotlenku; Zapisuje równania reakcji utleniania i redukcji. wymienia odmiany alotropowe fosforu, tlenu, siarki, określa ich właściwości Udowadnia charakter amfoteryczny Cu(OH)2 i zilustruje je odpowiednimi równaniami Udowadnia charakter amfoteryczny Cr(OH)3 i zilustruje je odpowiednimi równaniami Wie, jak zachowuje się K2Cr2O7 w środowisku kwaśnym –zapisuje równania reakcji Wie, jak zachowuje się KMnO4 w środowisku H2SO4 , KOH i wody Zapisuje równania reakcji z udziałem związków poszczególnych pierwiastków OCENA BARDZO DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone + dopełniające Uczeń: Potrafi wytłumaczyć zachowanie metali wobec wody i kwasów na podstawie położenia metali w szeregu aktywności; Projektuje doświadczenia pozwalające na określenie właściwości substancji; Objaśnia przyczynę twardości wody i jej skutki; 27 Zapisuje równania reakcji ilustrujące amfoteryczny charakter glinu jego tlenku i wodorotlenku; projektuje doświadczenia ilustrujące różnice w aktywności metali i niemetali (fluorowców) REAKCJE UTLENIANIA-REDUKCJI.OGNIWA GALWANICZNE. ELEKTROLIZA. REAKCJE ENDO – I EGZOENERGETYCZNE OCENA DOPUSZCZAJĄCY - Wymagania konieczne: Uczeń: zna reguły obliczania stopni utleniania –podaje stopień utlenienia w prostych cząsteczkach rozpozna reakcję redoks Podać przykłady rud metali Podać ważniejsze reduktory stosowane w przemyśle umie posługiwać się pojęciami; stopień utleniania, reduktor, utleniacz, reakcja utlenienia i redukcji Zna i rozumie pojęcia: szereg aktywności, szereg napięciowy metali, ogniwo galwaniczne, półogniwo, siła elektromotoryczna, elektroliza, elektrolizer, katoda, anoda, potencjał półogniwa, korozja Potrafi korzystać z szeregu aktywności metali Podaje treść praw elektrolizy Nazywa procesy zachodzące na elektrodach podczas pracy ogniw i elektrolizy Wymienia, gdzie znalazły zastosowanie procesy elektrochemiczne wymienia od czego zależy energia wewnętrzna układu wymienia funkcje stanu wie, co przedstawia równanie termochemiczne stosuje pojęcia: egzotermiczny, endotermiczny, energia aktywacji do opisu efektów energetycznych wyjaśnia znaczenie zapisu H>0, H<0 Wykaże się znajomością i rozumieniem pojęć: standardowa entalpia tworzenia, spalania, OCENA DOSTATECZNY – Wymagania konieczne + podstawowe Uczeń: potrafi wyjaśnić reguły obliczania stopni utleniania oblicza stopnie utlenienia w cząsteczkach, jonach umie wskazać w reakcji reduktor, utleniacz, proces redukcji, utlenienia wie, na czym polega reakcja dysproporcjonowania potrafi zapisać równanie reakcji redoks, podać elektronową interpretację i współczynniki stechiometryczne Wyjaśnić, na czym polega otrzymywanie metali z rud metodą utlenienia – redukcji Tłumaczy i zapisuje równania reakcji obrazujące zachowanie się metali z wodą, roztworami kwasów utleniających, nieutleniających, soli na podstawie położenia metalu w szeregu Wyjaśnia budowę ogniw galwanicznych Zapisuje schemat podanego ogniwa Zapisuje w formie równań procesy zachodzące na elektrodach w ogniwie Zna sposób wyznaczania potencjału półogniw Przedstawia przebieg elektrolizy stopionych soli i tlenków oraz roztworów wodnych kwasów, zasad i soli, pisząc odpowiednie równania reakcji elektrodowych Oblicza SEM ogniwa Stosuje prawa elektrolizy do obliczania ilości produktów reakcji elektrodowych Wyjaśnia zastosowanie ogniw nieregenerowalnych i regenerowlnych Wyjaśnia, na czym polega korozja chemiczna i elektrochemiczna opisuje formy wymiany energii między układem a otoczeniem wyjaśnia, na czym polega reakcja egzoenergetyczna, endoenergetyczna potrafi scharakteryzować energię wewnętrzna, entalpię jako funkcję stanu 28 omówi zmiany entalpii dla reakcji endo- i egzoenergetycznej Wyjaśni prawo Lavoisiera i Laplace a, stosuje go do rozwiązywania zadań Przedstawi prawo Hessa graficznie OCENA DOBRY – Wymagania konieczne + podstawowe + rozszerzone Uczeń: Potrafi przeprowadzić rekcję redoks o wyższym stopniu trudności, zapisać równanie tej reakcji i podać elektronową interpretację, dobrać współczynniki stechiometryczne Potrafi uzupełnić równanie reakcji, dobierając brakujące substraty lub produkty Potrafi porównać aktywność metali i projektować doświadczenia na podstawie położenia metali szeregu aktywności Potrafi scharakteryzować proces korozji elektrochemicznej Porównać wpływ czynników na proces korozji elektrochemicznej Scharakteryzować pracę akumulatora ołowiowego Potrafi dokonać obliczeń elektrochemicznych o różnym stopniu trudności Wyjaśnia i przedstawia na wykresie zależność energii układu od czasu reakcji omówi konwersję energii dla reakcji endo – i egzoenergetycznej stosuje wnioski z prawa Hessa do obliczeń efektów energetycznych przemian OCENA BARDZO DOBRY – Wymagania K + P + R + D Uczeń: Potrafi ocenić procesy metalurgiczne pod względem czystości otrzymywanych metali, energochłonności i ochrony środowiska. Przeprowadzić reakcję redoks między jonami, zapisać równanie reakcji, podać elektronową interpretację Przewidywać produkty reakcji redoks na podstawie znanych substratów Projektuje ogniwa, w których dana elektroda metaliczna pełni rolę katody lub anody Projektuje ogniwa przewidując kierunek przebiegu reakcji chemicznych projektuje otrzymywanie różnych substancji w procesach elektrolizy Zaproponuje metody zapobiegania korozji elektrochemicznej 29
