podst. ekon. mikro
advertisement
MIKROEKONOMIA Ekonomia - to nauka badająca w jaki sposób ludzie pojedynczo lub w zorganizowanych zespołach wykorzystują zasoby będące w ich dyspozycji w celu zaspokojenia różnorodnych potrzeb materialnych i niematerialnych. Zasoby - dzielimy je na: 1. ludzkie - są to ludzie wraz z ich umiejętnościami i doświadczeniami, mają zdolność uczenia się i rozwijania wiedzy, dzięki czemu potrafią coraz lepiej i efektywniej wykorzystywać zasoby naturalne i kapitałowe, dobra zaspokajające potrzeby człowieka 2. naturalne - to dobra dane przez naturę, nie wytworzone przez człowieka, dzielimy je na: - odnawialne(np. lasy) - nieodnawialne(np. złoża węgla/ropy) 3. kapitałowe - jest to: - kapitał rzeczowy, mamy 2 rodzaje: > środki pracy(np. maszyny, narzędzia - to czym się posługujemy podczas pracy) > przedmioty pracy(surowce, które wykorzystujemy do produkcji dobra) - kapitał finansowy - środki pieniężne Technologia produkcji - wyznacza ilości i rodzaj zasobów koniecznych do wyprodukowania danego dobra, wyznacza także proporcje w jakich zasoby te powinny być połączone. Rzadkość - jest wynikiem zależności między zapotrzebowaniem ludzi na dobra, a ograniczonymi zdolnościami wytworzenia tych dóbr. Zależność jest taka, że zapotrzebowanie ludzi na dobra jest większe niż możliwości wytworzenia tych dóbr. Dokonywanie wyboru - to decydowanie co i jak produkować/konsumować. Korzyść - jest wtedy, gdy decydujemy się na produkcję/konsumpcję dobra X. Granica możliwości konsumpcyjnych - wskazuje na alternatywne kombinacje 2 grup produktów, które społeczeństwo jest zdolne wytworzyć w ciągu danego czasu wykorzystując w całości i w jak najlepszy sposób wykorzystane zasoby i technologie produkcji. Założenia: 1. mamy określoną ilość zasobów 2. mamy daną technologię produkcji + kombinacje osiągalne - kombinacje nieosiągalne A - maksymalna produkcja dobra Y przy rezygnacji z X E - maksymalna produkcja dobra X przy rezygnacji z Y K - punkt niewykorzystania wszystkich zasobów _ - granica możliwości(przesuwa się wraz z rozwojem technologii) Korzyści i koszty: Koszt alternatywny danego dobra - to ilość innego dobra, z której trzeba zrezygnować, aby możliwe stało się wytworzenie dodatkowej jednostki tego pierwszego dobra Optymalizacja decyzji: Korzyści marginalne(ZM) - wraz ze wzrostem/spadkiem rozmiarów konsumpcji/produkcji korzyść jaką odniesiemy z tej zmiany również się zmienia(wzrośnie lub zmaleje) o jednostki Zasada malejących korzyści marginalnych - wraz ze wzrostem rozmiarów konsumpcji maleją korzyści osiągane ze zwiększenia konsumpcji o dodatkową jednostkę. Koszty całkowite: Koszt marginalny(KM) - zmiana rozmiarów konsumpcji wzrost/spadek sprawia, że koszt się zmienia rośnie/maleje Zasada rosnącego kosztu marginalnego - wraz ze wzrostem rozmiarów konsumpcji rośnie koszt wynikający ze zwiększenia konsumpcji o dodatkową jednostkę. Zasada optymalizacji decyzji: Zasada optymalizacji decyzji - największa różnica między korzyściami a kosztami całkowitymi Rynek - jest miejscem zorganizowanym zazwyczaj w sensie instytucjonalnym, na którym dokonują się akty kupna - sprzedaży czynników produkcji oraz wytworzonych dóbr(produktów i usług) Cechy rynku: 1. wszystkie odbywające się transakcje kupna - sprzedaży mają swoją cenę; wyróżniamy cenę: - absolutną - relatywną(podawaną w stosunku do innego dobra) 2. Czas(podajemy o jaki czas nam chodzi) Popyt rynkowy - to zapotrzebowanie na dobra. Prawo popytu rynkowego - wraz ze wzrostem ceny produktu zmniejsza się certis paribus popyt na ten produkt, natomiast wraz ze spadkiem ceny certis paribus popyt wzrasta certis paribus - wszystkie pozostałe czynniki wpływające na popyt są niezmienne Wpływ pozostałych czynników na popyt: 1. Dochody konsumentów - wzrost dochodów konsumentów powoduje wzrost popytu i krzywa przesuwa się w górę spadek dochodów konsumentów powoduje spadek popytu i krzywa przesuwa się w dół 2. Gusta i preferencje 3. Substytuty - dwa dobra są substytutami jeżeli wzrost ceny jednego dobra przy niezmienionej cenie drugiego dobra przesuwa popyt konsumentów w kierunku dobra tańszego 4. Dobra komplementarne - dwa dobra są komplementarne wtedy, gdy wzrost ceny jednego dobra powoduje spadek popytu na drugie dobro 5. Przewidywanie cen 6. Liczba ludności - im więcej ludzi tym wyższy popyt 7. Efekt naśladownictwa 8. Efekt snobizmu 9. Efekt Veblena - im coś droższego tym chętniej kupowane Podaż - to ilość dóbr oferowanych przez producentów na rynku Prawo podaży - wzrost ceny rynkowej produktu prowadzi ceteris paribus do wzrostu oferowanych ilości tego produktu, natomiast spadek ceny rynkowej produktu powoduje ceteris paribus spadek oferowanych ilości produktów. Wpływ pozostałych czynników na podaż: 1. ceny czynników produkcji wzrost cen czynników produkcji powoduje spadek podaży i krzywa przesuwa się w górę spadek cen czynników produkcji powoduje wzrost podaży i krzywa przesuwa się w dół 2. podatki - powodują spadek podaży 3. subsydia - powodują wzrost podaży 4. przewidywanie ceny 5. ilość przedsiębiorstw w gałęzi(konkurencja) Mechanizm rynkowy: Równowaga rynkowa - jest wtedy gdy popyt jest równy podaży Cena równowagi rynkowej = cena czyszcząca rynek z nadwyżki popytu i nadwyżki podaży Mechanizm rynkowy - wynika z wzajemnych zależności między ceną, popytam i podażą; polega na tym, że jeżeli wystąpi jakakolwiek nierównowaga między tymi elementami rynku, to uruchamiane są siły(reakcje kupujących i sprzedających) kierujące popyt i podaż do stanu równowagi osiąganego przy cenie równowagi rynkowej. Konsument - to suwerenny podmiot gospodarczy podejmujący decyzje odnośnie konsumpcji mając do dyspozycji określony dochód przy określonych cenach dóbr(preferencje - dochód - ceny). Konsumpcja - polega na jednorazowym zużyciu określonych dóbr w celu zaspokojenia potrzeb lub na używaniu danego dobra przez dłuższy czas. Główne elementy teorii zachowania się konsumenta: 1. wybory konsumenta zgodne są z jego własnym interesem 2. konsument wybiera między alternatywami konsumpcji w oparciu o dostępne informacje 3. istnieje substytucyjność między dobrami w procesach wyboru konsumenta Użyteczność - to suma zadowolenia jaką osiąga indywidualny konsument z konsumowania lub posiadania danego dobra Użyteczność całkowita - to suma użyteczności konsumowanej ilości produktu lub usługi Użyteczność marginalna - to zadowolenie konsumenta ze zwiększenia lub zmniejszenia konsumpcji danego dobra o kolejną dodatkową jednostkę. Prawo malejącej użyteczności marginalnej - zadowolenie z jednej konsumowanej jednostki dobra jest znacznie większa niż z drugiej i kolejnej jednostki, w rezultacie przyrost zadowolenia z konsumpcji mierzony jako użyteczność marginalna zmniejsza się wraz ze wzrostem ilości konsumowanego dobra. System preferencji konsumenta: Teoria wyboru konsumenta: 1. Kompletność preferencji - konsument jest w stanie określić, które kombinacje dóbr preferuje, a które są mu obojętne, np. konsument woli A od B, albo A i B są obojętne. Tak uporządkowane kombinacje dóbr oznaczają, że preferencje konsumenta są kompletne. 2. Przechodniość preferencji - jeśli konsument preferuje kombinację A od B i równocześnie określa, że preferuje B od C, to oznacza to, iż preferuje A od C 3. Nienasyconość zadowolenia konsumenta - oznacza, że konsument wybierać będzie zawsze tą kombinację dóbr, która da mu większe zadowolenie Krzywa obojętności konsumenta: Przedstawia wszystkie kombinacje konsumpcji dwóch dóbr, które są dla konsumenta obojętne, czyli dają takie samo zadowolenie. Cechy krzywej obojętności: 1. jest ich nieskończenie wiele, a im wyżej jest położona tym wyższe zadowolenie z konsumpcji 2. nie mogą się przecinać 3. mają nachylenie negatywne Marginalna stopa substytucji(MSS) - określa jaką ilość dobra Y należy poświęcić w celu zwiększenia konsumpcji dobra X o jednostkę w sytuacji kiedy konsument pozostaje na tej samej krzywej obojętności, czyli nie zmienia poziomu zadowolenia z konsumpcji Prawo malejącej marginalnej stopy substytucji - przy niższym poziomie konsumpcji dobra X konsument jest skłonny poświęcić większą ilość dodatkowych jednostek dobra Y w celu zwiększenia konsumpcji dobra X o jednostkę, natomiast przy wyższym poziomie konsumpcji dobra X konsument jest skłonny poświęcić mniejsze ilości dobra Y Budżet konsumenta: a) dochody konsumenta - dochody płacowe - dochody pozapłacowe b) wydatki konsumenta - dobra i usługi - oszczędności Ograniczenia budżetu: x - jabłka y -pomidory Px - cena kilograma jabłek Py - cena kilograma pomidorów Q - ilość DP - budżet DP = Qx * Px + Qy * Py DP = 1500 zł Px = 5 zł Py = 3 zł Qx = DP/Px = 1500/5 = 300 kg Qy = DP/Py = 1500/3 = 500 kg Optimum konsumenta - to punkt w którym konsument maksymalizuje swoje zadowolenie z konsumpcji. Znajduje się on na najwyższej krzywej obojętności możliwej do osiągnięcia przy danych ograniczeniach. Jest to punkt styczności linii budżetowej z krzywą obojętności. Zmiany dochodów konsumenta - wzrost dochodów konsumenta przesuwa linię budżetową w górę, natomiast spadek dochodów przesuwa linię budżetową w dół. Zmiany cen dóbr Popyt konsumenta(DD) DDx = f(Px, Py, Pz, ..., DP) <-- funkcja popytu na jedno konkretne dobro Wpływ zmian dochodu na popyt - Ogólna zależność zmian popytu od zmian dochodu konsumenta jest następująca: w miarę wzrostu/spadku, dochodu rosną/spadają rozmiary popytu konsumenta na dobro X i Y. Dobra normalne - jeżeli wzrasta dochód konsumenta, a ceny dóbr pozostają niezmienione wówczas wielkość popytu na dane dobro wzrasta. Dobra podrzędne - jeżeli wzrasta dochód konsumenta, a ceny dóbr pozostają niezmienione wówczas wysokość popytu na to dobro maleje. Krzywa dochód - konsumpcja - jest geometrycznym zbiorem punktów równowagi konsumenta odpowiadający wszystkim poziomom dochodu konsumenta przy założeniu niezmienności cen oraz danych preferencjach konsumenta Krzywa Engla - wraz ze wzrostem dochodu konsumenta rosną ceteris paribas rozmiary kupowanego przez konsumenta dobra X. Popyt konsumenta, a zmiany cen dóbr: Krzywa cena - konsumpcja - jest geometrycznym zbiorem punktów równowagi konsumenta w sytuacji, kiedy cena danego dobra zmienia się w sposób ciągły przy założeniu niezmienności dochodu, ceny innych dóbr oraz danych preferencjach konsumenta Krzywa popytu pojedynczego ---> konsumenta; Popyt rynkowy to suma popytów pojedynczych konsumentów. Funkcja produkcji - obrazuje zależność między wielkością produkcji, a rozmiarem nakładu czynników produkcji Q - wielkość produkcji Q = f(F1, F2, ..., Fn) F1-->Fn - czynniki produkcji Funkcja jednoczynnikowa Q = f(L) L - siła robocza Funkcja wieloczynnikowa Q = f(L,K) K - kapitał Czynniki produkcji: 1) stałe - ich nakład nie zmienia się wraz ze zmianą rozmiarów produkcji 2) zmienne - nakład zmienia się wraz ze zmianą rozmiarów produkcji Czas produkcji: 1) krótki - technologia produkcji jest stała 2) długi - technologia produkcji jest zmienna Funkcja produkcji w krótkim czasie: Założenia: L - siła robocza - czynnik zmienny K - kapitał - czynnik stały dana technologia produkcji czynniki produkcji mogą się łączyć w różnych proporcjach Prawo malejących przychodów - zwiększając nakład czynnika zmieniającego przy założeniu, że pozostałe czynniki są stałe osiągamy taki punkt po przekroczeniu którego każda dodatkowa jednostka czynnika zmiennego daje coraz mniejsze przyrosty produkcji. Funkcja produkcji w długim czasie: Założenia: L, K - czynniki zmienne technologia zmienna 1. produkcja o stałych proporcjach czynników Efekty skali produkcji: a) stałe - czynniki produkcji zmieniają się proporcjonalnie, to produkcja zmienia się również proporcjonalnie b) rosnące - czynniki produkcji zmieniają się proporcjonalnie, a produkcja zmienia się bardziej niż proporcjonalnie c) malejące- czynniki rosną proporcjonalnie, a produkcja mniej niż proporcjonalnie 2. produkcja o zmiennych proporcjach <--- Izokwanta produkcji - powstaje z połączenia wszystkich efektywnych kombinacji czynników produkcji dających taką samą wielkość produkcji Marginalna stopa technicznej substytucji(MSTS) to stosunek zgodnie z którym jeden czynnik produkcji można zastąpić drugim czynnikiem tak, aby wielkość produkcji nie uległa zmianie Prawo malejącej MSTS - w miarę zastępowania czynnika kapitału przez coraz większą ilość czynnika pracy, zmniejsza się ilość kapitału, którą można zastąpić przez każdą dodatkową jednostkę pracy Produkcja optymalna - optymalna kombinacja czynników produkcji znajdująca się w punkcie styczności linii jednakowego kosztu i izokwantą produkcji. Jest to punkt równowagi przedsiębiorstwa w którym osiąga ono maksymalną produkcję, przy danym koszcie całkowitym. TC - całkowity wydatek na czynniki produkcji, linia jednakowego kosztu, na której są wszystkie kombinacje pracy i kapitału jakie można jakie można zakupić przeznaczając na ten cel daną wielkość z środków
