Istota oraz zakres rachunkowości. RACHUNKOWOŚĆ TO SYSTEM

1) Istota oraz zakres rachunkowości.
RACHUNKOWOŚĆ TO SYSTEM INFORMACYJNY:
- sformalizowany (ustawa o rachunkowości + rozporządzenia);
- identyfikujący, mierzący, klasyfikujący (grupujący) i rejestrujący transakcje podmiotów (przedsiębiorstw)
gospodarujących;
- przetwarzający informacje o transakcjach;
- dostarczający przetworzone informacje użytkownikom;
RACHUNKOWOŚĆ OBEJMUJE:
1. opis przyjętych zasad rachunkowości (tzw. polityka rachunkowości);
2. prowadzenie ksiąg rachunkowych;
3. okresowe ustalanie lub sprawdzanie drogą inwentaryzacji rzeczywistego stanu aktywów i pasywów;
4. wycenę aktywów i pasywów oraz ustalenie wyniku finansowego;
5. sporządzenie sprawozdań finansowych (bilans i rachunek zysków i strat) i innych których dane wynikają z ksiąg
rachunkowych;
6. gromadzenie i przechowywanie dokumentacji, poddanie badaniu i ogłaszanie sprawozdań finansowych;
aktywa – majątek przedsiębiorstwa (to mamy);
pasywa – źródło majątku (skąd my to mamy?);
2) Charakterystyczne cechy rachunkowości finansowej.
Rachunkowość finansowa- inaczej nazwana transakcyjną lub zewnętrzną jest kierowana do zewnętrznych
użytkowników informacji finansowych. Swoim zakresem obejmuje przede wszystkim księgowości: ogólną,
syntetyczną i sprawozdawczość finansową, przekazywaną na zewnątrz jednostki i służącą ochronie interesów
majątkowych skarbu państwa i kontrahentów. Prowadzenie rachunku jest formalnym obowiązkiem jednostki
gospodarczej, który musi być spełniony przy zastosowaniu określonych norm prawnych dotyczących prowadzenia
rozliczeń podatkowych.
3) Charakterystyczne rachunkowości zarządczej.
Rachunkowość zarządcza- wywodzi się z rozwiniętego rachunku kosztów i przychodów wzbogaconego
elementami planistycznymi i zarządzania finansami. Ma ona charakter wewnętrzny, jej celem jest zabezpieczenie
przyszłości jednostki gospodarczej. Służy ona kadrze kierowniczej do podejmowania decyzji a wykorzystanie
danych do zarządzania jednostką. Podstawową cechą informacji dostarczanych przez tę rachunkowość jest ich
istotność i użyteczność przy podejmowaniu decyzji ekonomicznych.
4) Omówić podstawowe rodzaje sprawozdań finansowych.
5) Użytkownicy informacji ekonomicznej z rachunkowości.
6) Zasady prawidłowego wypełniania dokumentów.
7) Funkcje dokumentów w przedsiębiorstwie.
8) Klasyfikacja dokumentów.
9) Omówić dokumenty dotyczące obrotów środków trwałych.
10) Rodzaje kontroli dokumentów.
11) Obieg dokumentów w firmie.
12) Zasady przechowywania dokumentów.
13) Rodzaje inwentaryzacji.
Rozróżnia się następujące rodzaje inwentaryzacji:



spis z natury - dokonywany przez członków komisji inwentaryzacyjnej, na podstawie
bezpośrednich obserwacji i pomiarów środków majątkowych w jednostce
gospodarczej. Obejmuje możliwe do obejrzenia środki trwałe, rzeczowe składniki
majątku obrotowego, środki pieniężne w kasie, papiery wartościowe. Zgodnie z art. 26
ustawy o rachunkowości inwentaryzacją drogą spisu z natury obejmuje się również
znajdujące się w jednostce składniki aktywów, będące własnością innych jednostek,
powierzone jej do sprzedaży, przechowania, przetwarzania lub używania,
powiadamiając te jednostki o wynikach spisu. Obowiązek ten nie dotyczy jednostek
świadczących usługi pocztowe, transportowe, spedycyjne i składowania.
uzgadnianie sald z kontrahentami - obejmuje stan środków pieniężnych na
rachunkach bankowych, pożyczki i kredyty, należności, zobowiązania.
weryfikacja stanu ewidencyjnego - dotyczy aktywów i pasywów, których stanu nie
można ustalić przez spis inwentaryzacyjny lub uzgodnienie sald z kontrahentami.
Dotyczy to w szczególności gruntów rolnych, należności i zobowiązań
publicznoprawnych i innych składników niemożliwych do obejrzenia.
Inwentaryzację środków majątkowych i źródeł ich pochodzenia w jednostce gospodarczej
przeprowadza się co najmniej raz w każdym roku obrotowym, najczęściej na ostatni dzień
roku obrotowego.
Za poprawne i terminowe przeprowadzenie inwentaryzacji odpowiedzialność ponosi
kierownik jednostki.
Inwentaryzacja powinna być tak zorganizowana, by normalna działalność jednostki
gospodarczej nie została przerwana.
Spis z natury powinien być poddany wyrywkowej kontroli przez przewodniczącego komisji
inwentaryzacyjnej.
14) Metody inwentaryzacji.
15) Zadania inwentaryzacji.
Głównym celem inwentaryzacji jest ustalenie rzeczywistego stanu aktywów i pasywów. W
szczególności sprowadza się to do:




uzgodnienia zapisów księgowych ze stanem rzeczywistym,
rozliczenia osób materialnie odpowiedzialnych za powierzony im majątek,
dokonania oceny przydatności gospodarczej składników majątku objętych spisem,
przeciwdziałania stwierdzonym w czasie spisu nieprawidłowościom w gospodarce
składnikami majątku (nadmierna ilość, niechodliwość).
16) Zasady wyceny składników majątkowych.
17) Terminy przeprowadzania inwentaryzacji.
Zasadniczo, inwentaryzację wszystkich składników aktywów i pasywów przeprowadza się na ostatni dzień
każdego roku obrotowego. Inwentaryzację przeprowadza się również na dzień zakończenia działalności przez
jednostkę oraz na dzień poprzedzający postawienie jej w stan likwidacji lub upadłości. W przypadku połączenia
lub podziału jednostek, z wyjątkiem spółek kapitałowych, strony mogą w drodze umowy pisemnej odstąpić od
inwentaryzacji.
18) Omówić podstawowe kategorie cen stosowane w wycenie bilansowej.
19) Na czym polega rozszerzone równanie rachunkowości.
20) Informacyjna funkcja bilansu finansowego.
21) Informacyjna funkcja rachunku zysków i strat.
22) Omówić źródła finansowania składników majątkowych przedsiębiorstwa.
W działalności przedsiębiorstw często pojawia się problem finansowania bieżącej
działalności lub planowanych przedsięwzięć. W przypadku większych inwestycji, gdy
przedsiębiorstwo nie dysponuje odpowiednio dużymi zasobami problem jest dość jasny.
Podobnie jednak wygląda sytuacja przy finansowaniu bieżącej działalności. Opóźnienie
wpływów może spowodować brak pieniędzy na finansowanie wypłat lub niemożność
dokonania zakupów surowców do prowadzenia dalszej produkcji. Oba rodzaje
zapotrzebowań mimo różnego charakteru wymagają od przedsiębiorstwa znalezienia
źródeł finansowania krótko, średnio lub długoterminowych. Źródłami finansowania mogą
być: kredyty, leasing, factoring, fundusze pomocowe.
23) Klasyfikacja środków gospodarczych firm.
Klasyfikacja środków gospodarczych według postaci, w jakiej występuje majątek:
a) składniki rzeczowe - środki pracy, przedmioty pracy, produkty pracy, towary,
b) wartości niematerialne i prawne - prawa autorskie, licencje, programy komputerowe, patenty,
c) składniki finansowe - środki pieniężne, nabyte papiery wartościowe, udzielone pożyczki,
d) należności - sumy należące od innych jednostek i osób.
Klasyfikacja ogółu składników majątkowych według kryterium czasu uwzględniającego zdolność
środków gospodarczych do zachowania postaci:
a) majątek trwały - składniki majątkowe zdolne do zachowania postaci przez okres dłuższy niż jeden
rok,
b) majątek obrotowy - składniki majątkowe, które zmieniają swoją postać w ciągu jednego roku.
24) Majątek obrotowy przedsiębiorstwa.
Majątkiem obrotowym są więc składniki, które nie mają charakteru trwałego, a ich cechą charakterystyczną jest
to, że są w ciągłym ruchu i stale się zmieniają, przechodząc z jednej postaci w inną, stosownie do procesów
gospodarczych zachodzących w przedsiębiorstwie.
Majątek obrotowy przedsiębiorstwa obejmuje:
– zapasy,
– należności krótkoterminowe,
– inwestycje krótkoterminowe.
Struktura środków obrotowych w przedsiębiorstwach kształtuje się różnie, zależnie od rodzaju
przedsiębiorstwa i jego procesu gospodarczego. W przedsiębiorstwach przemysłowych znaczny udział w
środkach obrotowych mają zapasy materiałowe. W przedsiębiorstwach przemysłowych o długim cyklu
produkcyjnym znaczny jest udział produkcji w toku. W przedsiębiorstwach handlowych większość środków
obrotowych stanowią towary.
25) Rodzaje kapitałów powierzonych w różnych formach organizacyjno-prawnych przedsiębi…
26) Budowa oraz znaczenie bilansu próbnego.
Każda operacja gospodarcza jest zapisywana po dwóch stronach kont, więc suma zapisów
po stronach debetowych (Dt) wszystkich kont musi się równać zapisom po stronach
kredytowych.
Zatem dla sprawdzenia poprawności księgowań wystarczy zestawić wszystkie zapisy po
stronie lewej i porównać je z zapisami po stronie prawej. Jeżeli takie zestawienie będzie
zgodne to możemy powiedzieć, że księgowaliśmy zgodnie z zasadą podwójnego
księgowania.
Zestawienie takie nosi nazwę zestawienia obrotów i sald (inaczej obrotówka lub bilans
próbny).
B i l a n s to dwustronne zestawienie majątku podmiotu z jednej strony i źródeł
pochodzenia tego majątku z drugiej strony. Zestawienie to jest sporządzane na określony
dzień. Ten dzień nazywamy momentem bilansowym.
Ustawa o rachunkowości narzuca prawne terminy bilansu. Najczęściej są to terminy
zakończenia działalności (zakończenia pewnego okresu obrachunkowego) lub terminy
rozpoczęcia kolejnego okresu działalności (okresu obrachunkowego).
Bilans rozpoczynający działalność lub okres obrachunkowy nazywamy bilansem otwarcia
lub bilansem początkowym natomiast zestawienie majątku i źródeł jego pochodzenia na
dzień kończący działalność lub okres obrachunkowy nazywamy bilansem
sprawozdawczym lub bilansem zamknięcia. Bilans zamknięcia po określonym okresie jest
równocześnie punktem wyjścia dla następnego okresu.
27) Sposoby poprawiania błędnych zapisów księgowych.
Błędy księgowe muszą być poprawione przed ostatecznym zamknięciem księgowym.
Metody poprawiania błędów księgowych:
1. Skreślenie w taki sposób, aby błędny zapis był widoczny, a nad nim wnosi się zapis
poprawny wraz z
podpisem osoby poprawiającej (parafowanie) oraz z datą korekty. Poprawa taka jest
możliwa w trakcie
bieżącego księgowania.
2. W przypadku zamkniętych kont stosuje się metodę storna (STORNO):
- storno czarne (wniesienie zapisu błędnego po przeciwnych stronach - saldo zerowe)
- storno czerwone (liczba ujemna w księgowości); inaczej storno liczb ujemnych.
28) Klasyfikacja kont księgowych.
Wobec różnorodności operacji gospodarczych dokonujących się w jednostkach gospodarczych występuje
konieczność stosowania wielu kont księgowych. Na ogół konta dzielimy na bilansowe i niebilansowe.
Konta bilansowe to wszystkie konta księgowe, które służą do ewidencji stanu i zmian składników bilansu, tj.
środków gospodarczych i źródeł ich pochodzenia, i których salda na koniec roku obrotowego przenosi się do
bilansu.
Konta niebilansowe to pozostałe konta przeznaczone do odzwierciedlania procesów gospodarczych
przebiegających w jednostce gospodarczej w ciągu okresu sprawozdawczego. Do kont niebilansowych zalicza
się trzy grupy kont księgowych: wynikowe, rozliczeniowe, korygujące, syntetyczne, analityczne.
29) Umorzenie i amortyzacja.
Amortyzacja nazywana czasami konsumpcją kapitału, oznacza zmniejszenie się wartości dobra kapitałowego w
pewnym okresie w wyniku użytkowania lub starzenia się. Można mówić o amortyzacji kredytu (rozłożeniu jego
spłaty), ale najczęściej pojęcie to odnosi się do amortyzacji księgowej.
Amortyzacja księgowa służy przypisaniu ceny nabycia lub kosztu wytworzenia środka trwałego lub wartości
niematerialnej i prawnej do całego okresu ekonomicznej użyteczności tych aktywów. Suma odpisów
amortyzacyjnych stanowi umorzenie.
30) Wpłata, wpływ, przychód, dochód.
31) Wypłata, wydatek, koszt.
32) Cechy środka trwałego.
Środek trwały to składnik rzeczowych aktywów przedsiębiorstwa, wyróżniający się następującymi cechami:
długim czasem użytkowania (powyżej 1 roku) postacią rzeczową (w przeciwieństwie do wartości
niematerialnych i prawnych) jest zdatny do użytku i używany na potrzeby przedsiębiorstwa
Środek trwały jest zaliczany do rzeczowych aktywów trwałych. To składnik aktywów o przewidywanym okresie
użytkowania dłuższym niż jeden rok, kompletny i zdatny do użytku w momencie ich przyjęcia do eksploatacji,
przeznaczony na własne potrzeby jednostki lub oddany do używania innym jednostkom na podstawie najmu,
dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze.
Środkami trwałymi są w szczególności:
-nieruchomości, np. budynki, grunty, lokale spółdzielcze będące odrębną własnością, własnościowe prawo do
lokalu mieszkalnego
-maszyny i urządzenia
-środki transportu
-inwentarz żywy
33) Źródła powiększania stanu środków trwałych.
34) Przyczyny zmniejszania stanu środków trwałych.
35) Skutki ekonomiczne ulepszenia środka trwałego.
36) Metody amortyzowania środków trwałych.
37) Istota naturalnych metod amortyzowania środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych.
38) Istota degresywnych metod amortyzowania środków trwałych.
39) Wady i zalety liniowej metody amortyzowania środków trwałych.
40) Klasyfikacja wartości niematerialnych i prawnych.
41) Klasyfikacja finansowego majątku firmy.
42) Klasyfikacja rzeczowego majątku firmy.
43) Uszeregować składniki majątku obrotowego wg. Rosnącej płynności.
44) Formy rozliczeń gotówkowych firmy z kontrahentami.
Rozliczenia gotówkowe dokonywane są za pośrednictwem kasy. Obrót gotówkowy jest realizowany przez
kasjera, który ponosi pełną odpowiedzialność materialną za stan gotówki w kasie oraz za prawidłowość operacji
kasowych. Obroty gotówkowe powinny być udokumentowane dowodami źródłowymi lub zastępczymi dowodami
kasowymi.
Wpływy gotówkowe są dokonywane za pomocą znormalizowanych druków "Dowód Wpłaty - KP" wystawianych
w dwóch egzemplarzach.
Wypłaty gotówkowe mogą być dokonywane na podstawie dokumentów źródłowych (np. faktury obce, listy płac,
delegacje służbowe, pokwitowane przez bank dowody wpłat własnych) lub dokumentu zastępczego "Dowód
wypłaty - KW".
45) Formy rozliczeń transakcji handlowych systemem bezgotówkowy.
Rozliczenia bezgotówkowe dokonywane są za pośrednictwem banku. Do podstawowych ich form należą:
polecenie przelewu, czek rozrachunkowy, rozliczenie saldami, rozliczenie planowe, weksel,
46) Przyczyny powstania niedoborów i szkód niezawinionych.
47) Co oznaczają należności przedawnione , umorzone, nieściągalne, wątpliwe.
48) Klasyfikacja rozrachunków według podmiotów.
49) Klasyfikacja kosztów według rodzajów.
50) Rodzaje i metody kalkulacji.
Z punktu widzenia metod przeprowadzania kalkulacji rozróżniamy dwie podstawowe: kalkulację podziałową polega ona na podzieleniu wszystkich kosztów bezpośrednich i pośrednich przez liczbę ustalonych jednostek
kalkulacyjnych, w efekcie czego powstanie przeciętny koszt jednostkowy,
kalkulację doliczeniową - polega ona na odrębnej ewidencji kosztów bezpośrednich dla poszczególnych
produktów oraz doliczeniu do nich za pomocą specjalnych kluczy rozliczeniowych odpowiedniej części kosztów
pośrednich, w efekcie czego powstanie koszt zbliżony do kosztu jednostkowego.
Zarówno kalkulacja podziałowa, jak i doliczeniowa zawierają różne odmiany, których stosowanie zależy
głównie od charakteru produkcji i procesu technologicznego. Szczegółowy podział metod kalkulacji przedstawia
schemat.
51) Pozostałe koszty i przychody operacyjne.
Pozostałe przychody i koszty operacyjne nie są związane bezpośrednio z działalnością gospodarczą jednostki i
nie dotyczą podstawowego zakresu jej działania, ale występują jako pośredni efekt podejmowanych czynności.
Ich cechą charakterystyczną jest znaczna różnorodność ze względu na szeroki wachlarz możliwości ich
powstawania.
Pozostałe przychody i koszty operacyjne kształtują wynik z działalności operacyjnej (podwyższając lub
obniżając wynik ze sprzedaży), będący wielkością potrzebną do określenia wyniku finansowego jednostki
gospodarczej.
52) Koszty i przychody finansowe.
Przychody finansowe to m.in.:
Przychody ze sprzedaży aktywów finansowych(np. akcje, obligacje)
Odsetki od lokat bankowych
Odsetki od pożyczek udzielonych innej jednostce
Dyskonto weksli i czeków obcych
Przychody z udziałów i akcji, dywidendy
Dodatnie różnice kursowe, jeśli nie stanowią przychodów przyszłych
Aktualizacja wartości inwestycji
Otrzymanie raty oprocentowanego kredytu leasingowego (dla leasingodawcy)
Przychody z tyt. odsetek obejmują odsetki naliczone od udzielonych pożyczek oraz wierzytelności własnych, nie
przeznaczonych do sprzedaży. Należne odsetki powinno się ewidencjonować w momencie ich otrzymania.(nie
później niż dzień finansowy).
Koszty finansowe to:
Koszty z tytułu zapłaconych odsetek od nieterminowej zapłaty zobowiązań
Odsetki od zaciągniętych kredytów, pożyczek, odsetki karne
Odsetki za zwłokę w zapłacie
Odsetki od wyemitowanych obligacji
Straty z tytułu zbycia inwestycji
Ujemny wynik aktualizacji inwestycji
Ujemne różnice kursowe składników majątku wyr. w walutach obcych
Dyskonto od weksli własnych , oraz przy sprzedaży weksli i czeków obcych
Koszty finansowe to koszty, które odnoszą się do korzystania przez przedsiębiorstwo z kapitału obcego.
Koszty te rejestruje po stronie debetowe (Dt) na koncie "Koszty finansowe".
53) Straty i zyski nadzwyczajne.
Zyski i straty nadzwyczajne stanowią integralną część zysku bilansowego i są rezultatem działalności
gospodarczej jednostek gospodarczych.
Straty nadzwyczajne wyrażają bez-ekwiwalentne zmniejszenie się składników majątku. Są one skutkiem
zaburzeń zaistniałych w normalnym toku pracy jednostki gospodarczej.
Natomiast zyski nadzwyczajne również mają charakter odstępstwa od normalnego toku działalności
gospodarczej, oznaczają odpowiednik przyrostu aktywów lub zmniejszenia pasywów bez wypłaty
równoważnika. Do zysków nadzwyczajnych zalicza się w szczególności zyski z tytułu:
Zdarzeń losowych (odzyskane materiały, odpadki itp.);
Nadwyżek środków pieniężnych i rzeczowych składników majątku;
Odszkodowań przyznanych przez zakłady ubezpieczeń,
Zobowiązań przedawnionych lub wygasłych,
Otrzymanych darów, ofiar itp.
54) Klasyfikacja kosztów wg. Miejsca ich powstawania.
Układ funkcjonalny, uwzględniający miejsce ich powstania, grupujące koszty stosownie do stanowisk pracy lub
komórek organizacyjnych bądź zgodnie z określonymi funkcjami spełnianymi przez podmiot gospodarczy,
powodującymi powstanie tych kosztów. Głównym celem tego grupowania jest stworzenie warunków do
wewnętrznej analizy kosztów oraz ustalenia osób odpowiedzialnych za ich wysokość. Układ taki jest nazywany
funkcjonalnym, ponieważ miejscami powstania kosztów są określone funkcje dotyczące przedsiębiorstwa jako
całości. Funkcje te mają swe odbicie w podziale procesu gospodarczego przedsiębiorstwa na procesy
zaopatrzenia, produkcji i zbytu.
W układzie funkcjonalnym w przedsiębiorstwie przemysłowym można więc wyróżnić:
- koszty zakupu materiałów, związane z zaopatrzeniem przedsiębiorstwa w surowce i materiały;
- koszty produkcji, obejmujące koszty wydziałów produkcji podstawowej, koszty wydziałów pomocniczych oraz
koszty utrzymania zarządu przedsiębiorstwa;
- koszty sprzedaży, obejmujące koszty związane ze sprzedażą wyrobów gotowych, czyli koszty reklamy,
opakowania, transportu wyrobów gotowych itp.
55) Istota kosztu wytworzenia produktu oraz kosztu własnego sprzedaży produktu.
56) Omówić kategorie wyniku finansowego i zasady jego ustalania.