Autyzm- mity a rzeczywistość. Jak pomóc rodzinie.
advertisement
Uczeń ze spektrum autyzmu w przedszkolu i szkole – optymalne rozwiązania mgr Agata Pieniążek specjalista ds. autyzmu "Autyzm nie jest rzeczą, którą się ma, ani muszlą, w której się człowiek może zamknąć. Nie ma normalnego dziecka schowanego za autyzmem. Autyzm to sposób bycia. Opanowuje i zabarwia wszystkie doświadczenia, wszystkie odczucia, percepcję, każdą myśl, emocję, każdy aspekt życia. Nie można oddzielić autyzmu od człowieka... a gdyby nawet było to możliwe, osoba która by pozostała, nie byłaby tą samą osobą, co przedtem" – Dietmar Zöller "Gdybym mógł z wami rozmawiać" AUTYZM – CZYM JEST ? Autyzm jest całościowym zaburzeniem rozwoju dziecka. Oznacza to, że u dotkniętych nim dzieci obserwuje się objawy nieprawidłowego funkcjonowania we wszystkich obszarach rozwoju. Statystycznie 1 na 100 urodzonych dzieci wykazuje zaburzenia ze spektrum autyzmu. Pierwsze symptomy autyzmu pojawiają się bardzo wcześnie, często już u kilkumiesięcznych niemowląt, ale zawsze są widoczne przed ukończeniem przez dziecko 3 roku życia. Co powinno zaniepokoić??? Symptomy Zgodnie z obowiązującą od 1996 roku w Polsce Międzynarodową Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10, opracowaną przez Światową Organizację Zdrowia (WHO), aby zdiagnozować u dziecka autyzm, muszą wystąpić nieprawidłowości (nieprawidłowy rozwój, opóźnienie rozwoju, zahamowanie rozwoju lub regres – cofnięcie w rozwoju) w następujących obszarach: 1. Obszarze interakcji społecznych • jakościowe upośledzenie zdolności do uczestnictwa w naprzemiennych kontaktach społecznych, zarówno w kontakcie z dorosłymi, jak i z innymi dziećmi • Zaburzenia w interakcjach społecznych szczególnie widoczne w relacjach z rówieśnikami : - dzieci zdają się być niezainteresowane kontaktem, - nie biorą udziału we wspólnej zabawie, nie inicjują kontaktu z innymi dziećmi lub nie utrzymują go po uzyskaniu odpowiedzi. Bawią się jakby obok, równolegle, ale nie razem. 2. Obszarze komunikacji • Zaburzenia u osób ze spektrum autyzmu występują zarówno w komunikacji niewerbalnej, jak również werbalnej. • Obszar komunikacji niewerbalnej nie kompensuje zaburzeń występujących w komunikacji werbalnej. Komunikacja niewerbalna Deficyty w komunikacji niewerbalnej są często bardzo duże i obejmują: • brak umiejętności nadawania adekwatnych do sytuacji komunikatów, • nieumiejętność odbierania i interpretowania komunikatów • Amimiczność • Nieumiejętność posługiwania się gestami Komunikacja werbalna • W komunikacji werbalnej występują echolalie bezpośrednie i odroczone • Występuje mowa swoista – idiosynkratyczna • Mowa werbalna często nie pełni funkcji komunikacyjnej • Dziecko werbalne nie podtrzymuje dialogu 3. Obszarze zachowań • stereotypowe, rytmiczne manieryzmy ruchowe: autostymulacje • Sztywność w zachowaniu, brak elastyczności, nieumiejętność dostosowania się do zaistniałych zmian, przywiązanie do rytuałów i schematów • Fiksacje dotyczące jednego tematu Trzy powyższe obszary jest to tzw. TRIADA AUTYSTYCZNA Komunikacja Interakcje społeczne Funkcjonowanie dziecka z autyzmem/ Zespołem Aspergera w wieku przedszkolnym W okresie przedszkolnym dziecko ze spektrum autyzmu: • może nie być zainteresowane innymi dziećmi oraz nawiązywaniem z nimi kontaktów, izoluje się; • występują u niego stereotypie ruchowe, sztywne wzorce zachowań i stereotypowe zainteresowania; • postępuje zgodnie z własnymi potrzebami, nie uwzględniając norm i zasad współżycia, nie rozumie zasad panujących w grupie , • może nawiązać kontakt, ale czynić to w sposób nieadekwatny, nie okazując zrozumienia dla potrzeb i uczuć innych osób; domaga się, aby odpowiadać rutynowo na jego stereotypowe pytania, nie zachowuje właściwego dystansu do innych, może nawiązywać kontakt w natrętny sposób nawet z zupełnie obcymi osobami; • domaga się zachowania schematu dnia, źle reaguje na zmiany w otoczeniu lub w działaniach rutynowych, reaguje oporem przed podejmowaniem nowych aktywności; • często prowadzi monologi i zanudza innych swoimi wycinkowymi zainteresowaniami; • przejawia trudności dotyczące wzajemności w komunikacji, nie daje innym możliwości wypowiedzenia się (mówi do kogoś, a nie rozmawia z kimś), nie potrafi podtrzymać rozmowy i kontaktów społecznych. • może nie być zainteresowane zabawami innych dzieci, a jego mało kreatywne, stereotypowe zabawy nie są z kolei atrakcyjne dla innych dzieci; • przejawia brak tzw. zabawy funkcjonalnej — opartej na wyobraźni, naśladowaniu, pozorowaniu — wiążącej się z używaniem przedmiotów w celu, dla którego zostały stworzone (na przykład chwytanie i toczenie piłki, budowanie wież i mostów) oraz brak współdziałania w zabawie Funkcjonowanie dziecka z autyzmem w wieku szkolnym W okresie szkolnym, mimo wyraźnych postępów w rozwoju nadal utrzymują się: • zaburzenia w sferze kontaktów społecznych; • zaburzenia w komunikacji; • stereotypowe zabawy lub zainteresowania (zainteresowania ograniczone do wąskiego wycinka wiedzy, np. dotyczące dinozaurów, pogody, rozkładu jazdy pociągów itp.); • opór przed zmianami, skłonność do zachowania rutyn i rytuałów. • Pozostałe objawy wymienione wcześniej. Wybór typu przedszkola / szkoły zależy od : • • • • • • Poziomu funkcjonowania poznawczego dziecka, Poziomu funkcjonowania społecznego, Umiejętności komunikacyjnych – rodzaju komunikacji, Deficytów sensorycznych, Samodzielności i samoobsługi, ilorazu inteligencji dziecka, W myśl przepisów, o wyborze szkoły decydują rodzice dziecka. Rodzaje edukacji przedszkolnej i szkolnej dla dzieci ze spektrum autyzmu • • • • Specjalne, Integracyjne, Masowe z oddziałami integracyjnymi, Masowe bez oddziałów ,- z asystentem lub bez, • Indywidualne nauczanie?? Co jest najważniejsze, by edukacja ucznia ze spektrum autyzmu zakończyła się sukcesem?? • Odpowiedni dobór placówki do możliwości dziecka, • Przygotowanie dziecka do danej placówki, • Przygotowanie rodziców dziecka do wybranej formy edukacji, • Przygotowanie placówki na przyjęcie dziecka, • Współpraca rodziców z pracownikami placówki Zasady współpracy Pierwsze spotkanie z dyrekcją: • Przedstawienie potrzeb i oczekiwań rodziców, • Przedstawienie przedszkola/ szkoły- zaplecze terapeutyczno- edukacyjno- rewalidacyjne • Przedstawienie dokumentacji dziecka, z uwzględnieniem placówki, w której dziecko przebywało do tej pory, • Ustalenie potrzeb w oparciu o dokumenty ( m.in. wywiad , obserwacja, analiza dokumentów z PPP, z wcześniejszych ośrodków ) i kontakt z terapeutą prowadzącym dziecko, • Kontrakt pomiędzy placówką i rodzicami zawierający ustalenia dotyczące edukacji i rewalidacji dziecka, zasady współpracy z rodzicami i dotychczasowym terapeutą, Współpraca czy walka ?? RODZIC WROGIEM CZY PARTNEREM EDUKACYJNOTERAPEUTYCZNYM Jest to historia dwóch bitew, bitwie by pozostać poza światem i bitwie , by się do niego dostać… Witaj w moim świecie…… Donna Williams „ Nikt Nigdzie”
