tadeusz-tanski-rynek-lng-jako-jeden-z-filarow-bezp
advertisement
II Ogólnopolska Konferencja Naukowa Bezpieczeństwo energetyczne filary i perspektywy rozwoju Temat prezentacji: Rynek LNG jako jeden z filarów bezpieczeństwa energetyczne Rzeszów, 25 kwietnia 2017 Cel Referatu Po oddaniu do eksploatacji Terminalu LNG w Świnoujściu, Polska dołączyła do globalnego rynku gazu skroplonego. Zmieniają się zatem uwarunkowania w regionie Europu Środkowo-Wschodniej oraz państw morza bałtyckiego. Celem referatu jest więc wskazanie roli i znaczenia jakie globalny rynek LNG odgrywa obecnie oraz w jakim zakresie jego potencjał może przyczynić się do wzrostu bezpieczeństwa energetycznego i stabilnego rozwoju gospodarczego Polski oraz innych państw Unii Europejskiej. Plan Referatu 1. Znaczenie pojęcia „bezpieczeństwo energetyczne” 2. Perspektywy rozwoju rynku energii – prognozy MAE 3. Istniejące wyzwania stojące przed rynkiem gazu ziemnego w Unii Europejskiej 4. Rozwój rynku LNG w ujęciu globalnym 5. Rynek gazu skroplonego w Polsce – Terminal LNG w Świnoujściu 6. Cechy charakterystyczne rozwoju rynku LNG 7. Znaczenie gazu skroplonego jako alternatywnego paliwa transportowego 8. Analiza porównawcza cen gazu skroplonego vs inne paliwa 9. Wnioski Znaczenie pojęcia „bezpieczeństwo energetyczne” Bezpieczeństwo energetyczne to nieprzerwana fizyczna dostępność dostaw energii, po przystępnej cenie, wykorzystywana w zgodzie ze środowiskiem. - Międzynarodowa Agencja Energii. Bezpieczeństwo energetyczne oznacza stan gospodarki umożliwiający pokrycie bieżącego i perspektywicznego zapotrzebowania odbiorców na paliwa i energię w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony, przy zachowaniu wymagań ochrony środowiska. - Art. 3 Ustawy Prawo Energetyczne z dnia 10-04-1997. „UE potrzebuje twardej strategii na rzecz bezpieczeństwa energetycznego, która sprzyjałaby odporności na wstrząsy oraz zakłócenia dostaw energii w perspektywie krótkoterminowej i zmniejszeniu zależności od poszczególnych paliw, dostawców energii i tras przesyłowych w perspektywie długoterminowej. Bezpieczeństwo energetyczne Unii jest nieodłączną częścią ram klimatyczno-energetycznych na rok 2030”. - Europejska strategia bezpieczeństwa energetycznego, COM(2014) 330 z dnia 28.05.2014. Prognozy MAE do 2040 roku - 30% wzrost światowego popytu na energię (w UE spadek konsumpcji o ok. 15%). - obecnie 17% populacji świata żyje bez energii elektrycznej. - 38% populacji naraża swoje zdrowie używając niewłaściwie paliw energetycznych (w Afryce odnotowuje się rocznie ok. 600 tys. przedwczesnych zgonów z powodu złego wykorzystywania biomasy). - Źródłami w produkcja energii będą po ok. 25%: gaz ziemny, ropa naftowa, węgiel, OZE. - W 2040r. prognozowany jest 25% udziału paliw niekopalnych w światowym bilansie energetycznym, przy czym z paliw kopalnych gaz ziemny jako jedyny zwiększy swój udział. Efektywność energetyczna: - ogranicza wzrost do 1/3 jej możliwego całkowitego wzrostu zapotrzebowania na energię (wzrost gospodarki świata o ponad 150%). Energia elektryczna: - najszybciej rosnący popyt na energię, - 88% dodatkowego popytu na energię elektryczną spoza państw OECD, - konieczna wymiana ok. 40%, obecnie zainstalowanej mocy, - 25% udział w całkowitej konsumowanej energii. Źródło: World Energy Outlook, 2015, 2016 Prognozy MAE do 2040 roku Ropa naftowa: - konsumpcja w Azji - 2/3 światowej konsumpcji, - scenariusz wyższych cen (ok. $128) – polityki efektywnościowe, paliwa alternatywne, spadek inwestycji wydobywczych, - scenariusz niższych cen (ok. $85) – wynika z niższego rozwoju gospodarczego świata, skutkuje 15% stratami oszczędności w sektorze energii z powodu zaniechań efektywnościowych. Gaz ziemny: - 1,5% roczna stopa wzrostu popytu (50% wzrost zużycia) - powszechny wzrost popytu na gaz ziemny największy Chiny i Bliski Wschów, (Japonia spadek konsumpcji), - gaz niekonwencjonalny – 60% globalnego wzrostu produkcji gazu ziemnego, - w 2030 r. stanie się wiodącym paliwem w miksie energetycznym państw OECD, - 3-krotny wzrost liczby terminali skraplających, 2-krotny wzrost handlu LNG do 2040r. Węgiel: - pokryje 11% globalnego wzrostu na energię (29% udział w obecnym bilansie energetycznym), - podstawa systemów elektroenergetycznych wielu państw świata, (konsumpcja: Azja 80%, UE 35% obecnego poziomu 70% produkcji łącznie z: Chin, Indii, Indonezji oraz Australii), OZE: - 1/3 całkowitej konsumpcji energii elektrycznej będzie pochodziła z OZE, - W UE 50% udział OZE w mocach produkcyjnych energii elektrycznej (30% Chiny, Japonia, 25% Stany Zjednoczone) - 7,4 biliona USD zainwestowanych w OZE stanowić będzie 15% wydatków na energię (z czego 7 biliona USD na energię elektryczną). Źródło: World Energy Outlook, 2015, 2016 Konsumpcja gazu ziemnego Wzrost konsumpcji gazu ziemnego 66,5% 55,2% 50,2% 49,5% 43,1% 21,4% 18,3% 15,3% 10,0% 5,0% 4,7% 1996 11,5% 8,2% 4,7% 4,6% 1997 6,3% 5,8% 9,0% 13,6% 10,7% 21,8% 18,8% 27,0% 25,2% 22,1% 32,1% 30,4% 26,5% 36,0% 33,5% 30,1% 1999 33,6% 32,8% 29,6% 15,4% 14,1% 12,4% 2002 56,3% 44,3% 15,5% 15,4% 2001 62,6% 60,0% 39,4% 39,3% 37,6% 20,4% 17,1% 15,6% 22,4% 20,1% 17,6% 22,4% 22,3% 22,9% 19,6% 2003 2004 2005 3,0% 1,1% -1,5% 2006 1,2% -2,9% 2007 7,5% 7,1% 6,1% -0,5% 2008 2009 -7,0% 0,0% 2010 2,8% 2011 -9,8% 2012 -11,9% 2013 2014 UE_20lat Świat_20lat P_10lat UE_10lat 2015 -13,4% -23,0% Polska_20lat 25,0% 23,2% 15,6% 10,0% 9,9% 7,0% 2000 59,2% 67,5% 62,7% 52,4% 24,2% 3,0% 1998 37,6% 34,1% 31,6% 57,3% 66,4% -19,5% Świat_10lat Źródło: BP Review 2016 Dywersyfikacja kierunków dostaw gazu ziemnego gazociągami do Unii Europejskiej Przepustowość gazociągów importowych do UE z kierunków [mld m3/rok]: Rosja -> 72 Białoruś -> 50 Ukraina -> 142 Łącznie Wschód: 264 Turcja -> 2 Libia -> 11 Algeria -> 56 Łącznie Południe: 67 Norwegia -> Razem: 155 488 Źródło: Testy potencjalnych zakłóceń dostaw gazu ziemnego do Unii Europejskiej ze Wschodu COM(2014)654 z dnia 16.10.2014r. – KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY w sprawie odporności europejskiego systemu gazowego w krótkim okresie. Przygotowanie na możliwe zakłócenia ze Wschodu jesienią i zimą. Testy potencjalnych zakłóceń dostaw gazu ziemnego do Unii Europejskiej ze Wschodu Charakterystyka rynku LNG Liczba państw posiadająca terminale importowe : 39 Liczba państw posiadająca terminale eksportowe : 19 Liczba zbiornikowców LNG : 439 Moc terminali eksportowych : 340 mtpa Moc terminali importowych : 795 mtpa Handel gazem: łącznie w 2016 : 258 mtpa spot i krótkoterminowe w 2016 : 72 mtpa Import/eksport (LNG/gazociągi) = ok. 50% Rozwój globalnego rynku LNG Perspektywy rozwoju terminali importowych i eksportowych Import LNG do Europy Źródło: GIIGNL, 2017 Infrastruktura LNG w Europie a zapotrzebowanie na import gazu Bez uwzględnienia importu gazu gazociągami z poza obszaru Źródło: Opracowanie własne na podstawie: ENI WO&GR 2016, GIIGNL AR 2017 Infrastruktura LNG w Europie a zapotrzebowanie na import gazu Źródło: Opracowanie własne na podstawie: ENI WO&GR 2016, GIIGNL AR 2017 Infrastruktura LNG w Europie a zapotrzebowanie na import gazu Źródło: Opracowanie własne na podstawie: ENI WO&GR 2016, GIIGNL AR 2017 Koszty terminali skraplających i regazyfikacyjnych oraz ich wpływ na cenę LNG Capex $/tonę terminale skraplające terminale regazyfikacyjne proporcje kosztów w latach 2007 – 2014 851 (516; 1185) 110 – 280 7,7 – 3,0 w latach 2015 – 2020 985 (600; 1370) 170 – 350 5,8 – 2,8 Terminale regazyfikacyjne w Europie Źródło: opracowanie własne na podstawie GIIGNL Pierwsze statki typu QFlex (do 220 tys m3 ładunku) wypłynęły w 2007r. natomiast typu Qmax ( do 260 tys m3) w 2008 r. Rozwój rynku gazu w regionie Rynek gazu w regionie: - Polska - państwa basenu Morza Bałtyckiego - Ukraina, Europa poł. wsch. Wniosek: Europa Środkowo-Wschodnia oraz rejon Morza Bałtyckiego potrzebuje infrastruktury gazowej Podejmowane działania: - budowa korytarza gazowego Północ-Południe - budowa połączenia gazowego Polski i Litwy - budowa małych terminali importowych i stacji bunkrowania LNG - budowa HUB gazowego w obszarze Europy Środkowo-Wschodnia i Morza Bałtyckiego z dużym terminalem LNG w celu świadczenia usług regazyfikacji i przeładunku. Źródło: Polskie LNG Infrastruktura gazowa w Polsce Obecne źródła pochodzenia LNG w Polsce: - Odolanów - PGNIG - Grodzisk Wielkopolski - PGNIG, - Suszec – skraplarnia metanu przy kopalni węgla Silesia, - Uniszki Zawadzkie - Unimot - Kingisepp (Rosja), - Zeebrugge (Belgia), - Rynek LNG w Polsce – ok. 31 mln Nm3 ( 23 tys. ton LNG ) Źródło: Gaz-System Cen gazu ziemnego Formuły cen na Świecie - Globalny Import w 2015r. N America L America Europa Asia Asia Pacific FSU Africa Middle East Total Gazociągi LNG Źródło: opracowanie własne na podstawie IGU, 2017 Indeks do ropy 0% 61% 36% 84% 82% 52% 40% 37% 49% 38% 69% Indeks do gazu 100% 36% 62% 16% 18% 0% 27% 13% 45% 52% 31% Bilateralne 0% 3% 2% 0% 0% 48% 33% 50% 7% 10% 0% Źródło: opracowanie własne na podstawie WGPS IGU, 2016 Porównanie cen gazu ziemnego $/mmBtu Porównanie cen gazu LNG vs gaz ziemny w kontraktach długoterminowych $/bbl 18 140 16 120 Niemcy <Holandia Francja <- Holandia 100 Francja <- Rosja 80 Francja <Norwegia Francja <- Algieria 14 12 10 Niemcy <Norwegia Niemcy <- Rosja Węgry <- Niemcy 8 60 Węgry <- Rosja 40 Włochy <Holandia Włochy <- Algieria 6 4 Włochy <- Rosja 20 2 0 gru 16 sie 16 kwi 16 gru 15 sie 15 kwi 15 gru 14 sie 14 kwi 14 gru 13 sie 13 kwi 13 gru 12 sie 12 kwi 12 gru 11 sie 11 kwi 11 gru 10 sie 10 kwi 10 gru 09 sie 09 kwi 09 gru 08 sie 08 kwi 08 gru 07 sie 07 kwi 07 gru 06 sie 06 kwi 06 gru 05 0 średnioważona cena LNG w Azji średnioważona cena LNG w UE HH Ropa naf. Brent Źródło: opracowanie własne na podstawie Argus Global LNG -50% gru 16 sie 16 kwi 16 gru 15 sie 15 kwi 15 gru 14 sie 14 kwi 14 gru 13 sie 13 kwi 13 gru 12 sie 12 kwi 12 gru 11 sie 11 kwi 11 gru 10 sie 10 kwi 10 gru 09 sie 09 kwi 09 gru 08 sie 08 kwi 08 gru 07 sie 07 kwi 07 gru 06 sie 06 kwi 06 gru 05 Porównanie cen gazu ziemnego Wpływ indeksu ropy na ceny LNG 200% 140 120 150% 100 100% 80 50% 40 Azja_ LNG Ropa _6m 60 Ropa naf. Brent 0% 20 0 Źródło: opracowanie własne na podstawie Argus Global LNG Porównanie cen gazu ziemnego $/mmBtu Ceny gazu ziemnego notowanych na NBP oraz średnioważone ceny LNG 20 October First gas year 18 16 October Second gas year 14 12 Day ahead 10 8 średnioważona cena LNG w UE 6 4 średnioważona cena LNG w Azji 0 gru 05 mar 06 cze 06 wrz 06 gru 06 mar 07 cze 07 wrz 07 gru 07 mar 08 cze 08 wrz 08 gru 08 mar 09 cze 09 wrz 09 gru 09 mar 10 cze 10 wrz 10 gru 10 mar 11 cze 11 wrz 11 gru 11 mar 12 cze 12 wrz 12 gru 12 mar 13 cze 13 wrz 13 gru 13 mar 14 cze 14 wrz 14 gru 14 mar 15 cze 15 wrz 15 gru 15 mar 16 cze 16 wrz 16 gru 16 2 Źródło: opracowanie własne na podstawie Argus Gas Connections Porównanie cen gazu ziemnego $/mmBtu Ceny gazu ziemnego notowanych na NBP oraz średnioważone ceny LNG 20 18 Current month balance First full month forward Second 16 Third 14 Fourth 12 Fifth 10 October First gas year October Second gas year Day ahead 8 6 4 0 gru 05 mar 06 cze 06 wrz 06 gru 06 mar 07 cze 07 wrz 07 gru 07 mar 08 cze 08 wrz 08 gru 08 mar 09 cze 09 wrz 09 gru 09 mar 10 cze 10 wrz 10 gru 10 mar 11 cze 11 wrz 11 gru 11 mar 12 cze 12 wrz 12 gru 12 mar 13 cze 13 wrz 13 gru 13 mar 14 cze 14 wrz 14 gru 14 mar 15 cze 15 wrz 15 gru 15 mar 16 cze 16 wrz 16 gru 16 2 średnioważona cena LNG w UE średnioważona cena LNG w Azji Źródło: opracowanie własne na podstawie Argus Gas Connections Rozwoju rynku LNG a ochrona środowiska Załącznik VI IMO do konwencji MARPOL 73/78 przyjęty w 2008 r. – wyznacza obszary ECA (SECA) Dyrektywa UE 2012/33/WE Inicjatywa Komisji – „Łącząc Europę” tyś. ton Potencjał popytu na paliwo żeglugowe LNG w 2030 4,9 mld m3 4 000 3 500 3 000 min 2 500 2 000 1,6 mld m3 1 500 1 000 500 0 Polscy armatorzy Polskie porty Bałtyk wew. Bałtyk zew. max $/mmBtu 2005-12 2006-02 2006-04 2006-06 2006-08 2006-10 2006-12 2007-02 2007-04 2007-06 2007-08 2007-10 2007-12 2008-02 2008-04 2008-06 2008-08 2008-10 2008-12 2009-02 2009-04 2009-06 2009-08 2009-10 2009-12 2010-02 2010-04 2010-06 2010-08 2010-10 2010-12 2011-02 2011-04 2011-06 2011-08 2011-10 2011-12 2012-02 2012-04 2012-06 2012-08 2012-10 2012-12 2013-02 2013-04 2013-06 2013-08 2013-10 2013-12 2014-02 2014-04 2014-06 2014-08 2014-10 2014-12 2015-02 2015-04 2015-06 2015-08 2015-10 2015-12 Ceny LNG vs. MDO w Unii Europejskiej Porównanie cen paliw żeglugowych 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00 MDO średnioważona cena LNG w UE LNG_6m Źródło: opracowanie własne na podstawie Blumberg, Argus Gas Connections Wnioski 1. Rynek LNG charakteryzuje się dynamicznym wzrostem oraz istnieje znaczny potencjał po stronie podaży jak i popytu do jego dalszego rozwoju. 2. LNG jako rynek o zasięgu globalnym jest podstawą dywersyfikacji źródeł i kierunków dostaw gazu ziemnego sprzyjający zapewnieniu bezpieczeństwa i ciągłości dostaw. 3. Rozwój rynku LNG wzmacnia koncepcję liberalizacji rynku energii elektrycznej poprzez wzmocnienie bezpieczeństwa dostaw gazu dla elektrowni gazowych i kogeneracji. 4. Sposoby dystrybucji LNG umożliwiają synergię w zastosowaniu niskoemisyjnych źródeł OZE oraz gazu ziemnego na obszarach o wysokim jak i o niskim poziomie koncentracji infrastruktury gazowej (gazociągi). 5. Gaz skroplony jako paliwo ekologiczne wpisuje się w politykę klimatyczną Unii Europejskiej. 6. Wzrasta rola i znaczenie LNG w sektorze transportowym i morskim jako paliwa alternatywnego, niskoemisyjnego, zmniejszającego uzależnienie od importu ropy. 7. Rozwijający się rynek handlu gazem skroplonym jest narzędziem bezpieczeństwa w zakresie stabilizacji cen gazu ziemnego oraz konkurencji cenowej w przypadku paliw alternatywnych. 8. W dokumentach Unii Europejskiej LNG wskazywany jest jako ważny element bezpieczeństwa energetycznego. Rozwój rynku LNG istotnie wpływa na poprawię bezpieczeństwa energetycznego Dziękuję za uwagę Tadeusz Tański Dyrektor Biura Zarządzania Operacyjnego
