Rola pielęgniarki rodzinnej w zapobieganiu chorobom układu ruchu

Rola pielęgniarki rodzinnej w zapobieganiu chorobom układu ruchu reumatoidalnemu zapaleniu stawów i
osteoporozie.doc
(92 KB) Pobierz
Elena Tyburska
Pielęgniarstwo rok II, grupa III
e-mail: [email protected]
Rola pielęgniarki rodzinnej w zapobieganiu chorobom
układu ruchu: reumatoidalnemu zapaleniu stawów i
osteoporozie.
Reumatoidalne zapalenie stawów
Definicja: jest to przewlekła zapalna choroba układowa, rozwijająca się od zapalenia błony
maziowej stawu do zapalenia stawów, kaletek maziowych i pochewek ścięgnistych. Czasami
może dochodzić do pozastawowych objawów narządowych. Rozwój choroby następuje rzutami i
może prowadzić do zniszczenia stawu i inwalidztwa.
Epidemiologia:
Choruje ok. 1% dorosłej populacji. Szczyt zachorowań przypada między 40. a 50. rż. Kobiety
chorują 3-4 razy częściej niż mężczyźni. Częste są zachorowania u członków rodziny. U 7-%
chorych stwierdza się antygen DR4 układu HLA ( antygen ten występuje u 25% osób zdrowych).
U chorych homozygotycznych z antygenem DR4 przebieg kliniczny ( nadżerki kości) jest cięższy.
Klinika:
1. Nieswoiste objawy ogólne: uczucie rozbicia, skłonność do pocenia, czasem stany
podgorączkowe, zmatowienie paznokci, ich kruchość.
2. Zapalenie wielostawowe, czasem zapalenie pochwek ścięgnistych i kaletek maziowych.
3. Guzki reumatoidalne (20% przypadków). Guzki te umiejscowione są w ściegnach i pod skórą,
szczególnie ponad wyprostnymi powierzchniami stawów.
4. U niektórych chorych obserwuje się zmiany w obrębie płytki paznokciowej: w ostrym okresie
choroby w macierzy paznokci można stwierdzić czerwone zabarwienie w kształcie
półksiężyca.
5. Wtórny zespół Sjögrena ( suchość błon śluzowych jamy ustnej i gardła oraz suche zapalenie
rogówki i spojówek).
Osteoporoza
Definicja: Osteoporoza jest układową chorobą kośćca, przebiegającą ze zmniejszeniem masy
kostnej i zaburzeniami mikroarchitektury tkanki kostnej, charakteryzującą się zwiększonym
ryzykiem złamań. Skutkiem osteoporozy o istotnym znaczeniu klinicznym jest duża częstość
złamań: szyjki kości udowej, kości przedramienia i kręgów. Śmiertelność chorych ze złamaniem
szyjki kości udowej wynosi w skali roku 10-20%.
Epidemiologia:
Jest to najczęstsza choroba kości u osób starszych. Najczęstszą postacią jest osteoporoza
pierwotna (u 95% chorych). 80% wszystkich przypadków osteoporozy stanowi osteoporoza
pomenopauzalną kobiet. U 30% kobiet po menopauzie stwierdza się istotną klinicznie
osteoporozę. W wieku > 70lat zwiększa się z kolei u obu płci częstość osteoporozy starczej.
Rzadszą postacią jest osteoporoza wtórna ( u 5%chorych). Głównymi jej przyczynami są: leczenie
glikokortykosteroidami i unieruchomienie.
Klinika:
1. Dominują bóle kostne ( szczególnie w okolicy pleców).
2. Zwiększona łamliwość ( skłonność do złamań) kości. Złamania kości mogą wystąpić nawet
przy lekkich urazach lub też powstają bez żadnej przyczyny (złamania samoistne).
3. Z powodu spłaszczenia trzonów kręgów powstają tzw. okrągłe plecy, garb, zmniejszenie
wzrostu z jodłowatym układem fałdów skórnych na plecach.
PROGRAM EDUKACYJNY
Cele ogólne:
- Uświadomienie pacjentom jak ważną rolę odgrywa profilaktyka w chorobach układu ruchu:
reumatoidalnym zapaleniu stawów i osteoporozie.
Cele szczegółowe:
- Omówienie przyczyn powstania i postępu choroby,
- Przedstawienie pacjentom czynników ryzyka.
- Uświadomienie pacjentów jak ważny wpływ na chorobę ma styl życia i przeprowadzanie
specjalistycznych badań.
Metody i formy dydaktyczne:
- rozmowa z pacjentami,
- wykład.
Treść spotkań:
- Przedstawienie podstawowych informacji na temat RZS i osteoporozy.
- Czynniki ryzyka występowania chorób.
- Wpływ aktywności fizycznej i odpowiedniej diety na wytrzymałość kośćca.
- Rola badań profilaktycznych.
Spotkanie nr 1.
Charakterystyka chorób.
Reumatoidalne zapalenie stawów.
Jest przewlekłym, postępującym procesem zapalnym, prowadzącym do destrukcji tkanek
stawowych, zniekształceń i upośledzenia czynności stawów. Choroba przebiega w postaci remisji i
zaostrzeń. Zmiany są nieodwracalne i pogłębiają się podczas kolejnych epizodów, prowadząc do
nieprawości i zależności od pomocy innych.
Proces rozpoczyna się zawsze w obrębie błony maziowej stawów stanowiącej wewnętrzną
warstwę torebki stawowej, odpowiadająca za wytwarzanie płynu stawowego,
umożliwiającego bezbolesne przesuwanie się powierzchni stawowych względem siebie.
Pierwsze objawy RZS rozwijają się najczęściej w wieku między 30. a 50. rokiem życia. Pomimo
to przewlekłość procesu chorobowego powoduje, że konsekwencje choroby obserwowane są
często u osób starszych. Najczęściej RZS rozpoczyna się w sposób podstępny. Typowe są
przewlekające się bóle stawów, z towarzyszącą sztywnością poranną ( trwa ona ponad godzinę).
Zmienione zapalnie stawy mogą być obrzęknięte. Charakterystyczną cechą RZS jest symetryczne
zajęcie stawów. Najczęściej zmiany dotyczą początkowo rąk oraz nadgarstka. Zajęcie dużych
stawów jest późniejsze. U większości chorych zmianom stawowym towarzyszą objawy
ogólnoustrojowe, będące wykładnikami reakcji zapalnej. Typowe zmiany obejmują
zniekształcenia w obrębie dłoni, doprowadzające do powstania tzw. ręki reumatoidalnej, której
charakterystycznymi cechami są: odgięcie łokciowe, w stanach bardziej zaawansowanychzniekształcenie w postaci tzw. łabędzich szyjek, spowodowane nadmiernym przerostem stawów
międzypaliczkowych bliższych i przykurczami w stawach międzypaliczkowych dalszych oraz
stawach śródręczno- paliczkowych, jak również tzw. palec butonierkowy.
Najczęstszą zmianą kojarzoną z RZS są guzki reumatoidalne umiejscowione pod skórą,
zwykle po stronie wyprostnej kości, w okolicy łokci, potylicy, kości krzyżowej, rzadziej w obrębie
kości tworzących drobne stawy rąk. Powstaniu guzków sprzyjają długotrwały ucisk i urazy
mechaniczne.
Osteoporoza.
Najbardziej charakterystyczną zmianą w kościach u ludzi starszych jest ich zrzeszotnienie
czyli osteoporoza. Istota sprawy polega na zmniejszeniu masy kostnej przy zachowaniu prawidłowych
składników chemicznych i wymiarów zewnętrznych. Zmianie więc, wraz z wiekiem ulega wewnętrzna
budowa kości, mianowicie beleczki istoty gąbczastej kości stanowiące zrąb tkanki kostnej, z wiekiem
cienieją, jak również zmniejsza się ich ilość. W ten sposób powiększają się przestrzenie
międzybeleczkowe. Również zanika istota korowa kości, tj.: warstwa zewnętrzna o jednolitej
strukturze. Zanik postępuje od wnętrza kości do zewnątrz. Skutkiem tego w miarę starzenia się,
przestrzeń obejmująca istotę gąbczastą stale zwiększa się. Kości stają się bardzo cienkie i kruche. Pod
wpływem, nawet nieznacznego urazu taka cienka i krucha kość łatwo ulega złamaniu. Należy jeszcze
wspomnieć, ze układ kostny traci wówczas zdolność odnowy. Przyczyniają się do tego takie czynniki
jak: zaburzenia gruczołów wydzielania wewnętrznego, choroby przemiany materii, niewłaściwe
odżywianie.
Zmiany dotyczą zasadniczo wszystkich kości, miewają jednak różne nasilenie w obrębie
poszczególnych odcinków kośćca. Zanik kości przebiega zwykle bezobjawowo. Jednocześnie z
procesem zrzeszotnienia, jako równoległy proces starzenia się kośćca, następuje zanik krążków
międzykręgowych. Widocznym następstwem tego jest wyraźne zmniejszenie się wzrostu osób
starszych. Obok zaniku krążków międzykręgowych, przyczynia się do tego jeszcze zwiotczenie mięśni
grzbietu oraz zmniejszenie elastyczności wiązadeł, powodujące nawet wyraźną zmianę postawy.
Zmiany te występują przede wszystkim w lędźwiowym odcinku kręgosłupa i kościach miednicy.
Cechują je dolegliwości o charakterze bólowym, reumatycznym. Przeważnie jest to wynik ucisku
spłaszczonego kręgosłupa na korzonki nerwowe, których ujścia, wychodzące z rdzenia kręgowego,
znajdują się miedzy kręgami. Bóle te noszą nazwy: bóle korzonkowe, dyskopatie.
Spotkanie nr 2.
Czynniki ryzyka wystąpienia reumatoidalnego zapalenia stawów i osteoporozy.
Czynniki ryzyka reumatoidalnego zapalenia stawów:
Przyczyny RZS nie zostały w pełni poznane. Najprawdopodobniej do rozwoju choroby
konieczne jest współistnienie wielu czynników. Najważniejsze z nich to:
 obciążenie dziedziczne – istnieje predyspozycja do występowania RZS u osób blisko
spokrewnionych, ale sam czynnik genetyczny nie wywołuje choroby - tak więc obecność
RZS u rodzica nie oznacza, że choroba wystąpi u dzieci, jednak ryzyko jej wystąpienia
jest u nich 2–5 razy większe
 defekt układu odpornościowego – prowadzi do błędnego rozpoznawania własnych
tkanek jako „wroga” i produkowania autoprzeciwciał mających na celu ich niszczenie;
zidentyfikowano kilka genów odpowiedzialnych za ten proces (m.in. geny zgodności
tkankowej HLA DRB1)
 płeć – kobiety chorują około 3 razy częściej niż mężczyźni
 zakażenie – podejrzewa się rolę niektórych bakterii i wirusów w inicjowaniu odpowiedzi
zapalnej
 palenie papierosów – zwiększa ryzyko zachorowania i powoduje jego cięższy przebieg
 stres – u niektórych pacjentów choroba rozpoczyna się po przeżyciu silnego stresu.
Proces chorobowy dotyczy nie tylko stawów i tkanek okołostawowych, ale może objąć wiele
narządów oraz tkanek pozastawowych- stąd układowy charakter reumatoidalnego zapalenie
stawów.
Czynniki ryzyka osteoporozy:
 Wiek- od ok. 35. rż. następuje związany z wiekiem fizjologiczny ubytek tkanki kostnej,
wynikający z przewagi procesów resorpcji nad kościotworzeniem w jednostkach przebudowy.
 Płeć- u kobiety występuje większe ryzyko osteoporozy ze względu na mniejszą szczytową
masę kostna oraz nasilenie ubytku po menopauzie
 Rasa- rasa biała i żółta mają mniejszą niż rasa czarna szczytową masę kostną
 Występowanie osteoporozy w rodzinie- potwierdzono wpływ czynników genetycznych nie
tylko na wielkość szczytowej masy kostnej, ale także na związaną z wiekiem szybkość utraty
tkanki kostnej.
 Wczesna menopauza oraz wszystkie stany prowadzące do niedoboru estrogenów, objawiające
się np. długotrwałym brakiem miesiączki; stany po usunięciu jajników- estrogeny odgrywają
rolę czynnika hamującego resorpcję tkanki kostnej.
 Siedzący tryb życia, długotrwałe unieruchomienie- dzięki aktywności fizycznej działają na
kościec siły naprężające i uciskające, które za pośrednictwem cytokin powodują pobudzenie
procesów tworzenia tkanki kostnej.
 Dieta uboga w wapń i witaminę D- niedobór wapnia w diecie lub jego niedostateczne
wchłanianie w przewodzie pokarmowym spowodowane niskim stężeniem aktywnego
metabolitu witaminy prowadzą do wtórnej nadczynności przytarczyc, nasilenia resorpcji i
hamowania procesów tworzenia tkanki kostnej.
 Inne- przewlekłe stosowanie leków antymitotycznych i niektórych leków
przeciwdrgawkowych, mała masa ciała, alkoholizm, palenie tytoniu, nadmierne spożycie
kawy.
Spotkanie nr 3.
Aktywność fizyczna.
1) Reumatoidalne zapalenie stawów jest chorobą atakującą osłabione stawy, dlatego tak ważne
jest ich systematyczne wzmacnianie. Codzienna porcja ruchu pozwala chronić stawy przed
utratą dobrej formy i przedłuża ich młodość. Codzienny spacer lub zestaw prostych ćwiczeń
mogą stać się zatem nie tylko przyjemnością, ale i skutecznym wsparciem dla stawów.
2) W osteoporozie nadzwyczaj ważny jest wysiłek fizyczny. Ćwiczenia fizyczne poprawiają
wytrzymałość kości, siłę mięśni, ruchomość stawów, zdolność utrzymania równowagi, a
zatem zmniejszają ryzyko upadków i złamań. Najbardziej korzystne są ćwiczenia, podczas
których masa ciała wywiera ucisk na kościec, a mięśnie ulegają wzmocnieniu (np. spacery,
wchodzenie po schodach, gimnastyka, taniec, gry sportowe). Z punktu widzenia profilaktyki
osteoporozy ćwiczenia te powinny być wykonywane 3 lub 4 razy w tygodniu po około 45
minut. Starszym osobom niezdolnym do wysiłku poleca się ćwiczenia wzmacniające
mięśnie grzbietu, ze stopniowo zwiększającym się oporem dla mięśni. Pomagają one
zmniejszyć ból i poprawiają zdolność wykonywania codziennych czynności oraz wzmacniają
stan psychiczny.
Spotkanie nr 4
Odpowiednia dieta.
1) w profilaktyce reumatoidalnego zapalenia stawów: Korzystny wpływ na stawy i ich formę
mają te produkty, które dostarczają odpowiednich ilości wapnia oraz wartościowego białka,
choć istotne znaczenie w profilaktyce mają również kwasy omega-3 oraz witamina D.
Ponieważ skomponowanie diety mogącej spełniać wszystkie wymagania organizmu jest
trudnym zadaniem, warto sięgnąć po te suplementy diety, które dzięki znajdującym się w nich
składnikom pozwalają skutecznie chronić stawy.
2) w profilaktyce osteoporozy: Waż...
Plik z chomika:
tondzio29
Inne pliki z tego folderu:
Rola pielęgniarki rodzinnej w zapobieganiu chorobą zakaźnym.doc (75 KB)
 Rola pielęgniarki rodzinnej w zapobieganiu chorobom układu ruchu reumatoidalnemu
zapaleniu stawów i osteoporozie.doc (92 KB)
 Rola pielęgniarki rodzinnej w zapobieganiu chorobom zakaźnym – wzw typu B, wzw
typu C, HIV.doc (94 KB)
 Rola pielęgniarki rodzinnej w zapobieganiu zespołowi metabolicznemu.docx (31 KB)
 Rola pielęgniarki rodzinnej w zapobieganiu zespołowi metabolicznemu (otyłość,
nadciśnienie, cukrzyca typu 2).doc (80 KB)

Inne foldery tego chomika:

egzamin
giełdy
 materiały
 plan opieki
 prezentacje

Zgłoś jeśli naruszono regulamin







Strona główna
Aktualności
Kontakt
Dla Mediów
Dział Pomocy
Opinie
Program partnerski

Regulamin serwisu



Polityka prywatności
Ochrona praw autorskich
Platforma wydawców
Copyright © 2012 Chomikuj.pl