Metadane scenariusza

Wybrane zagadnienia z historii filozofii cz. II
1. Cele lekcji
a. Wiadomości
Uczeń uzyskuje podstawowe (wybrane) wiadomości dotyczące historii filozofii. Podczas zajęć zostanie
omówiona filozofia nowożytna oraz wybrane zagadnienia dotyczące filozofii współczesnej.
Przedstawione zostaną najważniejsze nazwiska osób związanych z dziejami filozofii (wymienionych
wyżej epok), to jest: Kartezjusz, Hume, Kant, Hegel, Comte, Sartre, Kierkegaard, Heidegger, Buber,
Levinas.
Omówione zostaną najważniejsze kategorie filozoficzne dotyczące wybranych nurtów i zagadnień:
filozofia podmiotu, dualizm, empiryzm, filozofia dziejów, idee, postulaty praktycznego rozumu,
fenomenologia, egzystencjalizm, pozytywizm, filozofia dialogu.
a. Umiejętności:
Uczeń potrafi:
1. Omówić podstawowe zagadnienia dotyczące historii filozofii;
2. Przedstawić podstawowe poglądy filozofów lub ich wpływ na rozwój filozofii, takich myślicieli
jak: Kartezjusz, Hume, Kant, Hegel, Comte, Sartre, Kierkegaard, Heidegger, Buber, Levinas.
3. Wskazać ciekawe zagadnienia dotyczące historii filozofii;
4. Wyjaśnić pojęcia: filozofia podmiotu, dualizm, empiryzm, filozofia dziejów, idee, postulaty
praktycznego rozumu, fenomenologia, egzystencjalizm, pozytywizm, filozofia dialogu.
2. Metoda pracy:
1. Wykład nauczyciela
2. Dyskusja
3. Komentarze uczniów do wybranych zagadnień
3. Środki dydaktyczne:
1. Wybrane podręczniki z historii filozofii (do zaprezentowania);
2. Materiały biurowe.
4. Przebieg lekcji
a. Faza przygotowawcza:
1. Zapisanie tematu zajęć - „Wybrane zagadnienia z historii filozofii cz. II”.
2. Powtórzenie wiadomości z poprzedniej lekcji (pytania dotyczące kosmocentryzmu i
teocentryzmu oraz najważniejszych filozofów i pojęć);
3. Omówienie pracy domowej - ochotnicy czytają swój esej pt. „Ten filozof mnie intryguje!”.
b. Faza realizacyjna:
1. Ojciec filozofii nowożytnej – Kartezjusz:



Zmiana w filozofii – filozofia podmiotu;
„Cogito ergo sum” – wyjaśnienie słynnej maksymy, próba dyskusji na temat jej znaczenia
oraz jej wpływu na rozwój nauki;
Dualizm Kartezjusza (res cogitans i res extensa).
2. Empiryzm:


Wyjaśnienie pojęcia (uprawomocnienie doświadczenia zmysłowego jako jedynego źródła
wiedzy);
David Hume i jego podział spostrzeżeń zmysłowych na idee proste i złożone.
3. Immanuel Kant:



„Przewrót kopernikański” w filozofii;
Filozofia transcendentalna - badanie sposobów poznawania rzeczy: nauka o dwóch pniach
poznania;
Etyka Kanta i postulaty rozumu praktycznego (nakaz moralny - postępuj według takiej
maksymy, co do której chciałbyś, aby według niej postępowali wszyscy).
5. Filozofia dziejów Hegla:


Dialektyka – podstawa myślenia i rzeczywistości;
Filozofia dziejów.
6. Pozytywizm:


Comte – ograniczenie wiedzy do tego, co jest pewne, logiczne;
Podkreślenie roli opisu zjawisk zmysłowych w naukach.
7. Fenomenologia:


Hasło Husserla - „Z powrotem do rzeczy” (rola opisu w fenomenologii);
Wyjaśnienie kategorii „fenomen”.
8. Egzystencjalizm:



Kirkegaard – trzy postawy życiowe: estetyczna, etyczna i religijna; sytuacje: „albo – albo”;
Sartre – pogląd głoszący, że człowiek jest „skazany” na wolność;
Heidegger – pojęcie „bycia” autentycznego i nieautentycznego.
9. Filozofia dialogu:


Buber - relacja monologowa i dialogowa;
Levinas - kategoria twarzy, rozwijanie fenomenologii spotkania.
a. Faza podsumowująca:
1. Pytania uczniów, dyskusja na temat wybranych zagadnień.
6. Bibliografia:
1.
2.
3.
4.
E. Gilson, Historia filozofii chrześcijańskiej w wiekach średnich, Warszawa 1966
G. Reale, Historia filozofii starożytnej, Lublin 1993
S. Swieżawski, Między średniowieczem a czasami nowymi, Warszawa 1983
W. Tatarkiewicz, Historia filozofii, Warszawa 1970