Gospodarowanie wodami i stan wód w dorzeczu Wisły

ŚWIATOWY DZIEŃ WODY
Gospodarowanie wodami i stan wód
w dorzeczu Wisły
Robert Kęsy – p.o. Zastępcy Prezesa KZGW
ZARZĄDZANIE ZASOBAMI WODNYMI
Zarządzanie zasobami wodnymi służy wielu aspektom gospodarki
narodowej i realizowane jest zarówno w okresach normalnego
korzystania z wód, jak i w warunkach ekstremalnych zjawisk
hydrologiczno-meteorologicznych:
•
zapewnienie odpowiedniej ilości i jakości wody •
dla ludności;
zaspokojenia potrzeb związanych z turystyką,
sportem oraz rekreacją;
•
ochrony zasobów wodnych przed
zanieczyszczeniem oraz niewłaściwą lub
nadmierną eksploatacją;
tworzenia warunków dla energetycznego,
transportowego oraz rybackiego wykorzystania
wód.
•
utrzymywania lub poprawy stanu ekosystemów
wodnych i od wody zależnych;
•
ochrony przed powodzią oraz suszą;
•
zapewnienia wody na potrzeby rolnictwa
oraz przemysłu;
•
OBSZAR DORZECZA WISŁY – CHARAKTERYSTYKA OGÓLNA
Nazwa obszaru dorzecza
Powierzchnia obszaru
dorzecza
Długość głównego cieku
Długość cieków JCWP
Główne dopływy
Największe jeziora
Regiony wodne
Liczba Jednolitych Części
Wód
Powierzchniowych (JCWP)
Obszar dorzecza Wisły
183 176 km2
1 020 km
65 472,5 km
lewostronne: Przemsza, Nida, Czarna,
Kamienna, Radomka, Pilica, Bzura,
Brda, Wda i Wierzyca
prawostronne: Soła, Skawa, Raba,
Dunajec, Wisłoka, San, Wieprz,
Świder, Narew, Skrwa, Drwęca
Śniardwy, Łebsko, Jeziorak, Niegocin,
Gardno
Dolnej Wisły, Środkowej Wisły,
Górnej Wisły,
Małej Wisły
2660 rzecznych
484 jeziornych
5 przejściowych
6 przybrzeżnych
94 podziemnych
OCENA STANU RZEK I JEZIOR
OCENA STANU WÓD PODZIEMNYCH
Stan JCWPd
•
•
•
wg oceny stanu za 2012 r.
82 JCWPd osiągnęło dobry
stan (87 %)
12 JCWPd w stanie złym,
z czego zły stan ilościowy - 7,
zły stan chemiczny – 6,
(JCWPd nr 111 - zły stan
chemiczny i ilościowy)
PLANOWANIE
PLANOWANIE W GOSPODAROWANIU WODAMI
Plany gospodarowania wodami
Ramowa Dyrektywa Wodna
Program wodno-środowiskowy
kraju
Dyrektywa Powodziowa
Plany zarządzania ryzykiem
powodziowym
Plany przeciwdziałania skutkom
suszy
AKTUALIZACJA PLANÓW GOSPODAROWANIA WODAMI –
INFORMACJE OGÓLNE
Plany gospodarowania
wodami
Aktualizacje planów gospodarowania wodami – przyjęte w formie rozporządzeń
Rady Ministrów z dnia 18 października 2016 r., obowiązywać będą do 2021 r. (do
czasu II aPGW)
Stanowią podstawę podejmowania decyzji kształtujących stan zasobów
wodnych i zasady gospodarowania nimi w przyszłości
Obowiązek opracowania wynika z Ramowej Dyrektywy Wodnej – art. 13 i
ustawy Prawo wodne – art. 113; aktualizacja cyklicznie co 6 lat
Zawartość planów określa szczegółowo art. 114 ustawy Prawo wodne i
Rozporządzenie RM z dnia 29.03.2013 r. w sprawie szczegółowego zakresu
opracowywania pgw
PGW określają ramy dla realizacji inwestycji wpływających na stan wód i
stanowią wypełnienie warunku ex-ante dla finansowania inwestycji w
gospodarce wodnej ze środków UE
AKTUALIZACJA PLANÓW GOSPODAROWANIA WODAMI – INWESTYCJE
W ramach aPGW przeanalizowano łącznie ok. 2,5 tysiąca inwestycji
aPGW dla Wisły
aPGW dla Odry
aPGW dla Pregoły
378 inwestycji
176 inwestycji
23 inwestycje
w aPGW znalazły
się
wszystkie inwestycje powodujące nieosiągnięcie celów środowiskowych,
znajdujące się na obszarach WORP wskazane w PZRP, spełniające przesłanki art.
4.7 RDW
inwestycje wskazane w PZRP, znajdujące się poza obszarem WORP, które
dodatkowo były analizowane np. w RW Górnej Wisły
inwestycje niewskazane w PZRP i poza WORP, o ile inwestorzy zgłosili je do aPGW
i wykazali przesłanki art. 4.7, w tym uzasadnienie celu publicznego, jakim jest
ochrona przeciwpowodziowa
RODZAJE INWESTYCJI W APGW - PRZYKŁADY

kształtowanie poprzeczne i podłużne
koryta rzeki

zabezpieczenie przeciwpowodziowe
(zbiorniki retencyjne, wały, jazy itp.)

regulacja i odbudowa koryta cieku

zapewnienie odpowiedniej
przepustowości koryta

„rewitalizacja” szlaku żeglownego
Główni inwestorzy: gminy, zmiuw, rzgw,
urzędy morskie, inwestorzy prywatni
INWESTYCJE – REGION WODNY DOLNEJ I ŚRODKOWEJ WISŁY
INWESTYCJE – REGION WODNY GÓRNEJ I MAŁEJ WISŁY
PROBLEM Z FINANSOWANIEM INWESTYCJI ZE ŚRODKÓW UE
•
uwagi KE do pierwszych planów gospodarowania wodami w zakresie niewystarczającej
oceny wpływu inwestycji na stan wód wymaganej na podstawie art. 4.7 RDW
•
dialog z KE – opracowanie MasterPlanów dla dorzecza Wisły i Odry
•
weryfikacja
podejścia
do
oceny
wpływu
inwestycji
przy
opracowywaniu
aPGW
(szczegółowe oceny wpływu inwestycji na stan wód wraz z analizą przesłanek 4.7 RDW)
•
podnoszenie świadomości społecznej wśród inwestorów – liczne spotkania i konferencje w
trakcie półrocznych konsultacji społecznych aPGW
Ponadto, w celu ułatwienia pozyskiwania środków finansowych z funduszy UE utworzono
dodatkowe listy inwestycji (towarzyszące aPGW), tj.:
projektów niewymagających umieszczenia w aPGW ze
względu na brak prognozowanego, negatywnego
wpływu na jednolite części wód
projektów, które mogą spowodować nieosiągnięcie
dobrego stanu wód lub pogorszenie stanu wód i dla
których należy rozważyć zastosowanie odstępstwa
zgodnie z art. 38j ustawy – Prawo wodne (4.7 RDW)
WERYFIKACJA APGW – LISTY TOWARZYSZĄCE (DODATKOWE)
Lista projektów niewymagających umieszczenia w
aktualizacji planów gospodarowania wodami ze względu na
brak prognozowanego, negatywnego wpływu na jednolite
części wód (łącznie 3855 inwestycji)
Lista projektów które mogą spowodować nieosiągnięcie
dobrego stanu wód lub pogorszenie stanu wód i dla których
należy rozważyć zastosowanie odstępstwa zgodnie z art. 38j
ustawy – Prawo wodne (łącznie 589 inwestycji)
inwestycje z listy nr 1 MasterPlanów (ocena ekspercka)
inwestycje wstępnie ocenione jako wpływające i zgłoszone do
KZGW w ostatnim czasie (ocena inwestora) – te zadania są na
wczesnym etapie realizacji i nie mają dokumentacji
inwestycje wstępnie ocenione jako niewpływające i zgłoszone
do KZGW (ocena inwestora) – te zadania są na wczesnym
etapie realizacji i nie mają dokumentacji
inwestycje p.powodziowe, które nie zostały uwzględnione w
PZRP jako strategiczne, a ich wpływ na stan wód został
dokonany przez inwestora na podstawie istniejącej
dokumentacji
inwestycje ocenione jako niewpływające (ocena inwestora),
na podstawie istniejącej dokumentacji - w przypadku wielu
zadań wydano już decyzję środowiskową
część inwestycji z listy nr 2 MasterPlanów, które inwestorzy
ostatnio ponownie zgłosili do KZGW w ramach weryfikacji
aPGW, a które to zadania ze względu na niewystarczające
przesłanki nie zostały ujęte w aPGW
inwestycje „przekwalifikowane” z listy nr 2 MasterPlanów, na
podstawie wydanej decyzji środowiskowej/indywidualnie
wykonanej ekspertyzy/oceny w ramach PZRP
Listy te nie są integralną częścią aPGW, a jedynie dokumentami
towarzyszącymi - informacyjnymi
AKTUALIZACJA PROGRAMU WODNO-ŚRODOWISKOWY KRAJU
aPGW to nie tylko
wypełnienie zapisów RDW
i ustawy Prawo wodne, to
przede wszystkim dążenie
do:
• osiągnięcia lub utrzymania co najmniej
dobrego stanu wód i ekosystemów od nich
zależnych
• poprawy stanu zasobów wodnych
• poprawy możliwości korzystania z wód
• zmniejszenia presji antropogenicznych i ich
wpływu na stan wód
• poprawy ochrony przeciwpowodziowej
AKTUALIZACJA PROGRAMU WODNO-ŚRODOWISKOWY KRAJU
Obowiązek opracowania programów działań wynika z art. 11 RDW oraz 113 b
ustawy Prawo wodne, a ich aktualizacja następuje co 6 lat (podobnie jak pgw).
Program i jego aktualizacje opracowuje Prezes KZGW
a
P
W
Ś
K
Podsumowanie programów działań znajduje się w planach gospodarowania
wodami
Program określa działania podstawowe i uzupełniające, zmierzające do poprawy lub
utrzymania dobrego stanu wód, wskazuje m.in.: jednostki odpowiedzialne za ich
realizację, harmonogram wdrażania, potencjalny koszt.
Działania podstawowe ukierunkowane są na spełnienie minimalnych wymogów
(wynikają z szeregu dyrektyw m.in.: dot. oczyszczania ścieków komunalnych,
azotanowej)
Działania uzupełniające to wszelkie pozostałe środki, które mogą być konieczne do
osiągnięcia celów środowiskowych
PROGRAM DZIAŁAŃ DLA DORZECZA WISŁY W LICZBACH
Główne kategorie działań w aPWŚK:
gospodarka
komunalna
rolnictwo
kształtowanie
stosunków
wodnych oraz
ochrona
ekosystemów od
wód zależnych (w
tym przepławki)
Koszt całkowity
działań
[mld PLN]
Wszystkie dorzecza
26 ,2
Obszar dorzecza Wisły
14,5
działania kontrolne
monitoring
działania
organizacyjnoprawne i
edukacyjne
rekultywacja
Całkowity koszt programów działań zawartych w
aPWŚK to ok. 27 mld, z czego 97% tej wartości
stanowią koszty działań podstawowych tj. działań
wynikających z istniejących planów/ programów
(m.in. KPOŚK), które nawet bez konieczności
opracowania aPWŚK powinny być wdrażane na
obszarze kraju.
Plany Zarządzania Ryzykiem Powodziowym
PZRP są dokumentem
podsumowującym serię działań
przygotowawczych oraz
dokumentów oceniających ryzyko
i wskazujących zagrożenia
powodziowe.
Plany zarządzania
ryzykiem
powodziowym
Wstępna ocena ryzyka
powodziowego
Etapy cyklu
planistycznego
Dyrektywy
Powodziowej
Wszystkie dokumenty
opracowywane i aktualizowane są
w cyklu sześcioletnim
Mapy ryzyka
powodziowego
Mapy zagrożenia
powodziowego
Plany Zarządzania Ryzykiem Powodziowym:
Obszar dorzecza Wisły
Dorzecze
Wisły
Potencjalne straty – woda 1%
Potencjalne starty całkowite
(zabudowa mieszkalna, tereny
przemysłowe i komunikacyjne,
lasy i tereny rekreacyjne, grunty
orne, użytki zielone, inne)
9,1 mld złotych
(w tym zabudowa mieszkalna
5,9 mld złotych)
Dorzecze:
• powierzchnia całkowita
• powierzchnia ONNP
183 176 km2
12 675 km2
Zagrożenia – woda 1%
• powierzchnia zagrożona
• ilość zagrożonych mieszkańców
• ilość zagrożonych obiektów użyteczności społ.
• ilość obiektów stanowiących zagrożenie dla środowiska
• ilość obiektów cennych kulturowo
430 875 ha
181 964 osób
203
167
74
Zaproponowane działania nietechniczne i techniczne:
• pierwszy cykl planistyczny (2016 – 2021)
• następujące cykle planistyczne (2022 – ...)
• budżet remontowy dorzecza (roczny)
5,4 mld zł
10,3 mld zł
ok. 90 mln zł
Najważniejsze inwestycje (2016 – 2021)
• Wisła Krakowska
• Wisła Sandomierska
• remonty wałów Środkowa Wisła
• Gdańsk – ochrona przeciwpowodziowa
• ochrona przeciwpowodziowa Żuław
• remonty wałów Dolna Wisła
1,17 mld zł
0,76 mld zł
0,30 mld zł
0,12 mld zł
0,44 mld zł
0,20 mld zł
• Cel strategiczny (2016 – 2021)
• Cele operacyjne (2016 – 2021)
18
PLANY ZARZĄDZANIA RYZYKIEM POWODZIOWYM DLA OBSZARU
DORZECZA WISŁY – WARTOŚĆ DZIAŁAŃ
Działania strategiczne techniczne:
• Wartość całkowita
12,79 mld zł
• Wartość w pierwszym cyklu planistycznym (2016 – 2021)
4,81 mld zł
• Wartość w następnych cyklach planistycznych (2022 – ...)
7,98 mld zł
Działania strategiczne nietechniczne:
• Wartość całkowita
1, 85 mld zł
• Wartość w pierwszym cyklu planistycznym(2016 – 2021)
0,59 mld zł
• Wartość w następnych cyklach planistycznych(2022 – ...)
1,26 mld zł
Działania buforowe:
• Wartość całkowita
3,63 mld zł
PLANY ZARZĄDZANIA RYZYKIEM POWODZIOWYM DLA OBSZARU
DORZECZA WISŁY-NAJWAŻNIEJSZE INWESTYCJE
Wybrane najważniejsze inwestycje (2016 – 2021)
• Makroniwelacja w czaszy Zbiornika Włocławskiego
0,10 mld zł
• Wisła Etap 2 - Rozbudowa prawego wału rzeki Wisły, prawego wału rzeki
San oraz lewego wału rzeki Łęg na terenie gm. Gorzyce i gm. Radomyśl
0,9 mld zł
• Przebudowa lewego wału przeciwpowodziowego rzeki Wisły
na terenie gmin Czernichów i Liszki (łącznie 25,483 km)
0,14 mld zł
• Dokończenie przebudowy wałów przeciwpowodziowych rzeki Wisły
w Krakowie
• Budowa lodołamaczy dla RZGW w Gdańsku - 4 lodołamacze
0,15 mld zł
0,74 mld zł
INWESTYCJE FINANSOWANE Z POIiŚ 2014-2020 W DORZECZU WISŁY
W wykazie projektów zidentyfikowanych w ramach trybu pozakonkursowego POIiŚ 2014-2020
(działanie 2.1), oprócz projektów z zakresu opracowania i aktualizacji dokumentów
strategicznych/planistycznych, ujęto następujące zadania inwestycyjne RZGW:
Typ 2. Realizacja zadań służących osiągnięciu dobrego stanu wód:
- Przywrócenie ciągłości ekologicznej i realizacja działań poprawiających funkcjonowanie
korytarza swobodnej migracji rzeki Białej Tarnowskiej (RZGW Kraków) – wartość projektu: 39,3
mln zł;
- Zrównoważony rozwój gospodarczy zlewni rzeki Nidy w związku z obszarami Natura 2000 –
etap I (RZGW Kraków) – wartość projektu: 50,0 mln zł;
- Odtworzenie ciągłości ekologicznej Wisły i dolnych odcinków rzek Soły i Skawy (RZGW
Kraków) – wartość projektu: 22,0 mln zł;
Typ 4. Budowa, przebudowa lub remont urządzeń wodnych przyczyniających się do
zmniejszenia skutków powodzi i suszy:
- Kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław - etap II - Regionalny Zarząd
Gospodarki Wodnej w Gdańsku – wartość projektu: 120,0 mln zł,
INWESTYCJE FINANSOWANE Z POIiŚ 2014-2020 W DORZECZU WISŁY
W wykazie projektów zidentyfikowanych w ramach trybu pozakonkursowego POIiŚ 2014-2020
(działanie 2.1), oprócz projektów z zakresu opracowania i aktualizacji dokumentów
strategicznych/planistycznych, ujęto następujące zadania inwestycyjne RZGW:
Typ 11. Budowa specjalistycznych jednostek pływających do prowadzenia czynnej osłony
przeciwzatorowej:
- Budowa lodołamaczy dla RZGW Gdańsk – wartość projektu: 74,0 mln zł, liczba budowanych
jednostek: 4 sztuki;
- Budowa 2 lodołamaczy dla potrzeb zimowej osłony przeciwpowodziowej na terenie działania
RZGW w Warszawie – wartość projektu: 42,0 mln zł. UWAGA: trwają uzgodnienia z NFOŚiGW
mające na celu zwiększenie zakresu rzeczowego projektu i wybudowanie 4 jednostek.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
KZGW/RZGW podejmują starania o pozyskanie finansowania z POIiŚ 2014-2020 kolejnych
inwestycji w dorzeczu Wisły:
- w ramach działania 2.1 (Typ 2):
Likwidacja barier migracyjnych dla organizmów wodnych na rzece Wisłoce i jej dopływach –
Ropie oraz Jasiołce (RZGW Kraków) – wartość projektu: 36,9 mln zł;
- w ramach działania 2.5:
Odtworzenie pierwotnej pojemności zbiornika przystopniowego Rzeszów na rzece Wisłok
(RZGW Kraków) – wartość projektu: 38,7 mln zł.
PROJEKT OCHRONY PRZECIWPOWODZIOWEJ
W DORZECZU ODRY I WISŁY
Ogólna lokalizacja obszarów
realizacji zadań w ramach
poszczególnych komponentów
Projektu
Komponent 1
Komponent 2
Komponent 3
Subkomponent 3A
Subkomponent 3B
Subkomponent 3C
Subkomponent 3D
Planowane działania w perspektywie do 2021 r.
– projekty dofinansowane z POIiŚ 2014-2020
Opracowanie II aPWŚK i II aPGW wraz z dokumentami planistycznymi stanowiącymi
podstawę do ich opracowania (11 zadań w ramach projektu)
Przegląd i aktualizacja wstępnej oceny ryzyka powodziowego
Przegląd i aktualizacja map zagrożenia powodziowego i map ryzyka
powodziowego
Przegląd i aktualizacja planów zarządzania ryzykiem powodziowym
Opracowanie planów przeciwdziałania skutkom suszy na obszarach dorzeczy
Działania informacyjno-edukacyjne na rzecz gospodarki wodnej
Niezbędna edukacja
Programy edukacyjne KZGW:
•
Młody Hydrolog – pomoc dydaktyczna dla
najmłodszych uczniów szkół
podstawowych. Wiedza na temat wody,
ochrony zasobów i zagrożeń niesionych
przez wodę.
•
Rodzinny plan powodziowy – program dla
całych rodzin, umożliwiający w prosty
sposób dostęp do wiedzy z zakresu
przygotowania i działania podczas
powodzi.
Niezbędna edukacja
Programy edukacyjne KZGW :
•
Poradnik dla animatorów edukacji powodziowej – „Jak sobie radzić
z powodzią”
•
Gra multimedialna pozwalająca
na zdobywanie i sprawdzenie
wiedzy z zakresu powodzi.
•
Konkursy dla dzieci połączone
z zajęciami edukacyjnymi
jak uniknąć powodzi.
Niezbędna edukacja
Jak trzymać powódź z dala od ludzi - dzieci już wiedzą
ŚWIATOWY DZIEŃ WODY
DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ
Robert Kęsy – p.o. Zastępcy Prezesa KZGW