II Rzeczpospolita – kraj wielu narodów.

II Rzeczpospolita – kraj wielu
narodów.
II RP w liczbach
- II RP zajmowała obszar 388, 6 tys. km²
- w 1921 roku zamieszkiwało ją ponad 27 mln ludzi;
- w 1939 roku – 35 mln ludzi
Granice:
- 1912 km – z Niemcami
- 984 km – z Czechosłowacją;
- 347 km – z Rumunią
- 1412 km – z ZSRR
- 753 km – z Litwą i Łotwą
- 140 km – granica morska
Pod względem administracyjnym II RP podzielona
została na 17 województw.
Struktura narodowościowa
W latach powojennych trudno było okreslić
skład procentowy poszczególnych
mniejszości narodowych zamieszkujących
Polskę.
W II RP przeprowadzono dwa spisy
powszechne, w 1921 i 1931 roku, ale tylko
w tym pierwszym pytano o przynależność
narodową. W 1931 natomiast pytano o
język, którym posługuje się na co dzień.
Ale język nie zawsze odzwierciedlał
narodowość.
Niemniej udział Polaków określa się na
64 %, Ukraińców – 16 %, Żydów – 10
%, Białorusinów – 5 %, Niemców – 4
%. Na pozostały 1 % składali się
mieszkańcy o narodowości Rosyjskiej,
Czeskiej, Ormiańskiej i Litewskiej.
Stosunek ten jednak może być
zaburzony, ponieważ wielu
mieszkańców Kresów Wschodnich nie
deklarowało żadnej narodowości.
Polacy dominowali przede wszystkim na
terenie Polski centralnej i północno –
wschodnich kresach. Na Polesiu i Wołyniu
oraz w Galicji Wschodniej przeważała
ludność ukraińska i białoruska ( ale nie
przekraczała 50 % ogółu mieszkańców).
Żydzi mieli przewagę w wielu miastach na
wschodzie kraju, a w miastach na Śląsku i
Pomorzu dominowali mieszkańcy
niemieccy.
Zjawisko „państwa wielonarodowego” w
okresie powojennym nie było rzadkością.
Sytuacja prawna mniejszości
narodowych
Wszyscy obywatele II RP, bez względu na
narodowość czy wyznanie, posiadali równe
prawa.
Zgodnie z tym mniejszości narodowe posiadały
pełnię praw politycznych (istniały ugrupowania
ukraińskie, białoruskie, żydowskie itd.) Jednak
zdecydowaną większość stanowisk
państwowych zajmowali Polacy. Podobna
sytuacja panowała w wojsku. Oficerami mogli
zostać jedynie Polacy.
Polityka wobec mniejszości
narodowych
Polskie ugrupowania polityczne prezentowały różne
nastawienie wobec mniejszości:
- Endecja – nie ukrywała, że jej dążeniem jest
utworzenie państwa jednolitego narodowościowo;
- Obóz Piłsudskiego – popierał proces asymilacji
ludności obcej z Polakami;
- PPS – postulował nadanie mniejszościom
narodowym autonomii;
Polskie ugrupowania polityczne jednak nigdy nie
wypracowały wspólnego stanowiska wobec
mniejszości narodowych. Za jednym razem
stosowali politykę przychylną, natomiast z drugiej
strony podejmowały działania zniechęcające
mniejszości do kooperacji z rządem.
Działania rządu
- W latach 1920 – 23 na terenach wschodnich
rozpoczęto tzw. Osadnictwo wojskowe;
- W latach 1919 – 1929 w Wielkopolsce trwał
proces likwidacji niemieckiej własności ziemskiej;
- W 1924 Stanisław Grabski (minister oświaty)
wprowadził projekt szkół dwujęzycznych, w
których uczyłyby się dzieci polskie i niepolskie( po
wprowadzeniu w życie liczba godzin w językach
obcych była gwałtownie redukowana);
- Ograniczono sieć i liczbę niemieckich szkół
prywatnych;
Żydzi w Polsce
Po I wojnie światowej stosunki polsko –
żydowskie nie uległy znacznej poprawie.
Było to związane z poglądem, że ludność
żydowska będąca w większości
handlowcami, urzędnikami, prawnikami i
lekarzami, utrudnia ludności polskiej
możliwość awansu życiowego.
Niechęć do Żydów szczególnie widoczny był
w środowiskach studenckich, gdzie liczba
młodzieży żydowskiej stale zwiększała się.
Numerus Clausus i Numerus Nullus
W związku z narastającym niezadowoleniem
studentów, młodzież polska zaczęła
forsować wprowadzenie tzw. numerus
clausus (ograniczenia liczby młodzieży
żydowskiej) lub numerus nullus
(całkowitego zakazu studiowania dla
Żydów).
Studenci polscy zmuszali studentów
Żydowskich do zasiadania na zajęciach w
osobnych ławkach – tzw. getto ławkowe.
Mniejszości wobec państwa.
Stosunek mniejszości narodowych do Polski był
zazwyczaj niechętny. Istniało przekonanie, że
Polska to państwo dbające jedynie o interesy
Polaków. Wielu z nich twierdziło, że Polska jako
kraj między Niemcami a ZSRR nie będzie trwało
zbyt długo.
Niechęć ludności niepolskiej przeradzała się w
konspiracyjną działalność:
- 1920 – Ukraińska Organizacja Wojskowa (UWO) –
kontynuowała walkę o niepodległą Ukrainę
- W latach 30. UWO przekształciła się w
Organizację Ukraińskich Nacjonalistów –
organizację terrorystyczną( ataki na urzędników,
ministrów, ludzi związanych z polityką)