Leszek A. Kapler Współuzależnienie a uzależnienie od osoby Czym

Leszek A. Kapler
Współuzależnienie a uzależnienie od osoby
Czym różnią się te dwa pojęcia. Zwłaszcza, iż gołym okiem widać że się różnią
a nie jestem pewien czy w propozycjach metod pomocy osobom
współuzależnionym rzeczywiście się je różnicuje.
Do wyjaśnienia należy kilka kwestii: Czy być od kogoś uzależnionym to samo
co być współuzależnionym. Co to znaczy być od kogoś uzależnionym i jak
rozumieć to zjawisko w sytuacji gdy partnerem od którego się uzależniło nie jest
osoba funkcjonująca nieprawidłowo. Czy i z jakim skutkiem te dwa zjawiska
mogą się na siebie nakładać. Czy można mieć zdrową relację i pozostawać w
oparciu o nią w związku z niezdrowym (pijącym) alkoholikiem.
Co się dzieje ze współuzależnieniem lub uzależnieniem od osoby po
wygaśnięciu konkretnej relacji. I jakie w związku z tymi kwestiami należałoby
sobie wyznaczyć zadania w zakresie pomocy czy wręcz terapii stając wobec
osoby uwikłanej w takie relacje.
Ani literatura niestety, ani osoby zajmujące się pomaganiem osobom
wspołuzależnionym nie są jednoznaczne wobec tych zagadnień. Dla przykładu
podaję określenia odnoszące się do wspołuzależnienia w najbardziej dostępnych
na rynku pozycjach.
Określenia współuzależnienia na podstawie literatury
Wg Sobolewskiej : taki sposób reagowania na silnie stresową sytuację
współżycia z alkoholikiem, bądź inną osobą działającą destrukcyjnie, który
powoduje postępujące uwikłanie w tę chorobę (ŚP 1-2 styczeń/luty 1996 s.6-7)
Wg M.Kisiel : Nadodpowiedzialność i nadkontrola to współuzależnieniowe
sposoby przystosowania się do destrukcji którą alkoholik wprowadza w związek
(„Ewa reaguje na picie męża zachowaniami zmierzającymi do poprawy sytuacji,
jednak to co robi jedynie tę sytuację utrwala i pogarsza. Ewa nie widzi
możliwości skutecznego rozwiązania. Jest uwikłana w picie męża (jest w
pułapce) – takie uwikłanie nazywamy współuzależnieniem.(Terapia osób
współuzależnionych, IPZ W-wa 1997s.46-47)
Wg Melody Beattie : Współuzależnioną jest osoba, która pozwala na to by
zachowanie innej osoby oddziaływało na nią ujemnie i która obsesyjnie stara się
kontrolować zachowanie oddziałującej na nią w ten sposób osoby.(Koniec
współuzależnienia, Media Rodzina od Poznań s.53)
Wg Pia Mellody: Współuzależnienie jest upośledzeniem dojrzałości
spowodowanym urazem z okresu dzieciństwa. Łańcuch symptomów
charakteryzujący współuzależnienie nazywamy symptomami rdzennymi lub
pierwotnymi, określają one stopień w jakim osoby współuzależnione nie są w
stanie nawiązać zdrowych stosunków z samym sobą:
1. Trudność w doznawaniu poczucia własnej wartości czyli trudność w
kochaniu samego siebie
2. Trudność w wytyczaniu granic między sobą a innymi ludźmi czyli trudność
w chronieniu własnej osobowości
3. Trudność w e właściwym poznaniu obiektywnej prawdy o sobie czyli
trudność w określeniu kim się jest i w jaki sposób dzielić się sobą z innymi
4. Trudność we właściwym adresowaniu swoich dorosłych potrzeb i pragnień
czyli trudność w troszczeniu się o siebie
5. Trudność w doświadczaniu i wyrażaniu obiektywnej prawdy o sobie z
umiarem czyli trudność we właściwym przeżywaniu swojego wieku i
różnych zewnętrznych okoliczności
(Toksyczna miłość i jak się z niej wyzwolić, Jacek Santorski &CO Agencja
Wydawnicza W-wa 1992 s.15)
Większośc tych określeń zwraca uwagę na element przystosowania się do
sytuacji w jakiś niekorzystny dla siebie sposób zamiast zdrowego
przeciwdziałania jej wpływom. W niektórych z tych wyjaśnień wprowadzono
pojęcie działań obsesyjnych (np.: kontrola czyichś zachowań), co kieruje uwagę
w stronę uzależnieniowego mechanizmu tych działań, odróżniając go jak
rozumiem od zachowań będących wynikiem nieskrępowanego wyboru.
Określenia uzależnienia od osoby na podstawie literatury
Większość określeń opisujących to zjawisko nazywa je nałogową lub obsesyjną
miłością
wg Pia Mellody uzależnienie to jest relacją między dwoma osobami polegającą
na wywoływaniu intensywnych obsesyjno-przymusowych przeżyć
prowadzących do zbudowania więzi tak ciasnych, że bliższe są omotania niż
zdrowej poufałości (Toksyczna miłość... s.57)
wg Elżbiety Święcickiej – Macavoy obsesyjna miłość jest zaburzeniem
emocjonalnym polegającym na doszukiwaniu się w swoich związkach
elementów odrzucenia, wynikającym z sytuacji emocjonalnej w jakiej
wzrośliśmy
Współuzależnienie rozumiem jako utrwalony nawykowy sposób reagowqania
(reakcje emocjonalne, poznawcze, zachowania) jednego członka rodziny na
destrukcyjne zachowania lub sytuację innego członka rodziny, np.: związaną z
piciem alkoholu, który polega na przystosowywaniu się do postępującego
naruszania poczucia bezpiczeństwa emocjonalnego przez osobę wprowadzającą
destrukcję do relacji, wynikający z:
- braku wiedzy o możliwościach wpływu na zjawisko z jakim się spotykamy
(czyjaś choroba, problemy).
- motywacji do działań powstrzymujących destrukcję i sile zaangażowania się
w te działania wynikającej z lęku przed negatywnym rozwojem zdarzeń,
zagrażającym ważnym obszarom funkcjonowania, w tym także samej relacji,
- rozumienie swoich powinności w związkach z innymi względem bliskich
osób znajdujących się w trudnej sytuacji, jako konieczność trwania przy
kimś, poświęcenia
- uczenie się czerpania gratyfikacji i dążenie do jej uzyskania ze specyficznych
sytuacji i przeżyć z nimi związanych związanych z destrukcyjnymi
zachowaniami bliskiej osoby, ukształtowane w trakcie kontaktów z tą osobą,
związane z jakimś konkretnym rodzajem destrukcji (np. ulga gdy się nie
napije, satysfakcja gdy się uda rozładować jego napięcie, radość gdy się
zmniejszy cierpienie)
- obiektem działań osoby współuzależnionej jest zachowanie związane z
piciem
Uzależnienie od osoby (zależność emocjonalną) należy rozumieć jako
zachowania względem partnera ukierunkowane na podtrzymanie z nim
intensywnej więzi emocjonalnej, mimo rosnących negatywnych kosztów tej
relacji – obiektem działań osoby uzależnionej jest więź